Joanna Adamczewska , Eric Andersen, Angelo de Aquino, Lone Arendal, Imre Bak, Eduard Bal, Philippa Beale, Andrzej Bereziański, Terry Berkowitz, Tony Bevan, John Blake, Włodzimierz Borowski, János Brendel, Leszek Brogowski, Wojciech Bruszewski, Victor Burgin, Henri Chopin, Carlfriedrich Claus, COUM Transmissions, Michael Craig-Martin, Maria (Mariola) Dąbrowska, Andrzej Dłużniewski, Andrew Dutkewych, Janusz Dziubak, Jerzy Fedorowicz, Joel Fisher, Fluxus, Ken Friedman, Wolfgang Fuchs, Adam Garnek, Mariusz Gill, Raimund Girke, Nat Goodden, Trevor Gould, Tom J. Gramse, Izabella Gustowska, Gerard Hemsworth, Geoffrey Hendricks, Dick Higgins, Susan Hiller, John Hilliard, Douglas Huebler, Tatsuo Ikeda, Jeff Instone, Jacek Jagielski, Sven-Åke Johansson, Joan Jonas, Kirsten Justensen, Margrit Kahl, Tadeusz Kalinowski, Jerzy Kałucki, Koji Kamoji, Kanal 2, Hiroshi Kawathu, Alicja Kępińska, Robin Klassnik, Akira Komoto, Jerzy Kopeć, Andrzej Kostołowski, Jarosław Kozłowski, Mariusz Kruk, László Lakner, Rolf Langebartels, Ólafur Lárusson, Richard Long, Jerzy Ludwiński, Hanna Łuczak, George Maciunas, Zbigniew Makarewicz, Peter Mandrup (Peter Mandrup Hansen), Joan Mathews, Yutaka Matsuzawa, Danuta Mączak, Barry McCallion, Ian McKeever, Yukiyoshi Moriya, Ian Murray, Avis Newman, Helmut Nickels, Ann Noël, Wojciech Olejniczak, Susan Ormerod, Tomasz Osiński, Andrzej Partum, Sef Peeters, Bogdan Perzyński, The Play, Mikołaj Poliński, Ludmiła Popiel-Fedorowicz, Michael Porter, Piotr Postaremczak, Maria Anna Potocka, Pamela Robertson-Pearce, Jerzy Rosołowicz, Reiner Ruthenbeck, Toshinori Saito, Barbara Schmidt-Heins i Gabriele Schmidt-Heins, Peter Jörg Splettstösser, Galerie S:t Petri, Helmut Streich, Sudurgata 7, Kishio Suga, Piotr Szyhalski, Feliks Szyszko, Petr Štembera, Amikam Toren, Francesc Torres, Endre Tót, David Troostwyk, Andrzej Turowski, Jacek Tylicki, Janos Urban, Jiří Valoch, Tadeusz Walter, Franz Erhard Walther, Lawrence Weiner, Andrzej Wielgosz, Emmett Williams, Richard Wilson, Tomasz Wilmański, Dorotheé von Windheim, Krzysztof Wodiczko

15.9 – NIEPRZEKUPNE – 18.11 OKO BEYOND Galeria Akumulatory 2 1972–1990 CORRUPTED EYE Akumulatory 2 Gallery 1972–1990

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki Zachęta National Gallery of Art

Bogdan Perzyński

Projekcja 2, 1981 Projection 2, 1981

oznańska Galeria Akumulatory 2 zajmowała artystów i krytyków sztuki w Polsce i za grani- hroughout its lifespan, the Poznań-based and art critics in Poland and abroad, calling for P ważne miejsce na artystycznej mapie Polski cą. Manifest zachęcał do współpracy i wolnej T Akumulatory 2 Gallery was an important collaboration and a free exchange of artistic przez cały okres swojej działalności. Funkcjonu- wymiany koncepcji i projektów artystycznych. centre on the Polish artistic map. Functioning concepts and projects. The first exhibition jąca w latach 1972–1990 galeria była przestrzenią Pierwsza wystawa po ogłoszeniu manifestu between 1972 and 1990, it was a space for pre- following the manifesto’s publication took place prezentacji sztuki artystów z Polski i ze świata, odbyła się w prywatnym mieszkaniu Kozłowskie- senting the work of Polish and international at Kozłowski’s private flat and was closed down jak również miejscem żywej dyskusji teoretycznej. go i została zamknięta tego samego dnia przez artists and of lively theoretical debate. By or- on the very same day by the communist secret Poprzez organizację spotkań artystów, krytyków Służbę Bezpieczeństwa. Ten fakt miał zasadni- ganising the meetings of artists, critics and art police, the Służba Bezpieczeństwa. The fact i teoretyków sztuki uczestniczyła w budowaniu cze znaczenie dla programu galerii, w którym theoreticians, it contributed significantly to the had a fundamental significance for the gallery’s artystycznej świadomości. Wymieniano ją obok problematyka miejsca, przestrzeni prywatnej development of artistic consciousness. It was programme in which the issues of place, private innych znaczących galerii działających w tym i publicznej oraz pola sztuki odgrywała zawsze mentioned among the most influential Polish and public space and the field of art came to samym czasie w Polsce, m.in. wrocławskiej Pod bardzo ważną rolę. galleries of the period, next to venues such as feature prominently. Moną Lizą, Galerii Współczesnej czy Galerii Fok- Wrocław’s Pod Moną Lizą and Współczesna or Jarosław Kozłowski: (...) Problem poli- Jarosław Kozłowski: (...) The issue of art’s sal w Warszawie. Foksal Gallery in Warsaw. tyczności i autonomiczności sztuki przed politicality and autonomy before the break- Początki Akumulatorów wiążą się z ideą Sieci The origins of the Akumulatory 2 date back to przełomem 1989 roku jest dzisiaj w Polsce through 1989 is often presented in Poland (NET), sformułowaną w 1971 roku przez Jaro- the NET idea, formulated in 1971 by Jarosław często przedstawiany dość powierzchownie today in terms that are rather superficial and sława Kozłowskiego i Andrzeja Kostołowskiego Kozłowski and Andrzej Kostołowski and mailed i w gruncie rzeczy fałszywie, a w każdym actually false or, in any case, ignoring the oraz manifestem rozesłanym do ponad trzystu as a manifesto to over three hundred artists systemowe, antyreżimowe, ale te — z uwagi reality of the era. That reality, as Luiza Nader options and approached the Polish Student na represyjność systemu — pozostawały [Konceptualizm w Polsce, Warsaw 2009] Association, which suggested a student club najczęściej tylko krotochwilnym gestem, rightly notes in her book, was filled with at the Adam Mickiewicz University’s dormi- ponieważ skutkowały uniemożliwieniem pushy ideology on all levels, whether in public tory as a place where such a gallery could jakiejkolwiek działalności. A ponadto nara- or private space. It is hard to imagine today, be accommodated. We started with lectures, żone były na niebezpieczeństwo uwikłania, for instance, that under the then law the which served as an important theoretical tzn. przejęcia agitacyjnej retoryki właściwej police or the SB [secret police] had the right introduction. Among the invited speakers drugiej stronie, co w przypadku wypowiedzi to enter any premises where more than three were Jerzy Ludwiński, Andrzej Kostołowski artystycznych nie wychodzi zazwyczaj na do- people met, on the suspicion of their holding and Andrzej Turowski. After a few months’ bre, gdyż prowadzi do dosłowności i uprosz- a clandestine, possibly subversive meeting. hiatus, we were allowed to use the disco czeń właściwych publicystyce. Trzeba było That was precisely the legal basis cited when room. We could use it for four days a week, więc szukać innych form gwarantujących the SB marched into my flat during the first in between the disco nights, which was zachowanie suwerenności. Stąd [wystawy] presentation of the NET. So even the private rather troublesome due to the frequent reno- Prywatne poglądy [1978] i Indywidualne sphere was under threat and politically vations required. That continued for several mitologie [1980], które manifestowały istotę infiltrated. In this context, any non-official years. Then we were allotted a smaller but indywidualnych, spersonifikowanych odpo- practice at the time was politically subversive independent room. wiedzialnością za własne poglądy i postawy and, paradoxically, this was even more true The Akumulatory 2 functioned through private artykulacji, niezależnych od formacji ideolo- for a declaration of autonomy, which ostenta- contacts and artists’ recommendations, gicznych, politycznych czy estetycznych1. tiously ignored the compliant forms of politi- bypassing the official art system. The lack of any cal involvement. It was not only an aesthetic Galeria Akumulatory 2 została założona w 1972 direct funding was another peculiarity. Formally choice, but above all an ethical one. The only roku jako przedłużenie idei Sieci przez artystę operating under the aegis of the Polish Student other alternative were declaratively anti-sys- i wykładowcę Jarosława Kozłowskiego oraz stu- Association (ZSP) and later of the Socialist tem, anti-regime practices, but those — due dentów historii sztuki — Piotra Piotrowskiego, Union of Polish Students (SZSP), the gallery’s to the system’s repressiveness — usually Andrzeja Jura i Tadeusza Matuszczaka. Mieściła status differed fundamentally from that of other remained but a mischievous gesture because się w centrum miasta, w domu studenckim artistic institutions in People’s Poland. The they resulted in a ban, making it impossible Jowita przy ul. Zwierzynieckiej 7. Swoją nazwę Akumulatory 2 had no budget, so no catalogues for the artist to continue working. Moreover, zawdzięcza znajdującemu się na dachu neonowi were published, only invitations and posters. such practices risked becoming entangled in reklamującemu akumulatory zakładu Centra. The artists received no fees or travel cost the very same agitprop rhetorics that char- Budynek istnieje do dziś, podobnie jak reklama reimbursements and usually stayed at Jarosław acterised the other party, which in the case — choć obecnie jest nieco mniejszy, a neonowe Kozłowski’s home for the duration of the show. of artistic statements is usually counterpro- litery zastąpiono podświetlanymi kasetonami. ductive, resulting in journalistic literalness Jarosław Kozłowski: There was no budget W podziemiach budynku mieścił się klub stu- and oversimplifications. It was, therefore, for that at all. With British and German art- dencki, z którym galeria współdzieliła przestrzeń. necessary to look for other forms that would ists, I tried to secure funds from institutions Z tego powodu, że w każdą sobotę odbywały się guarantee one’s sovereignty. Hence [Private like the British Council or the Goethe-Institut. tam dyskoteki, wystawy w galerii trwały cztery Views] From Private Point of View [1978] and Others paid for themselves. As for equipment Jarosław Kozłowski Krzysztof Wodiczko dni. Te błahe z pozoru ograniczenia lokalowe Individual Mythologies [1980], which mani- and materials, everything was fi nanced by Opus I, 1983 Opus I, 1983 Bez tytułu, 1974 złudnej pozycji podmiotu twórczego a corner self-portrait — Wodiczko referred okazywały się ważnymi czynnikami warunkujący- fested the nature of individual articulations, the artists themselves or with my own money, Zaliczana do cyklu Mitologii sztuki instalacja Considered part of the Art Mythologies, Wystawa obejmowała fotograficzne skupionego na widzeniu samego siebie. with ironic distance to the illusory position of mi harmonogram działań galerii. personified with responsibility for one’s own which in the 1970s wasn’t easy with an składała się z wiszących na ścianie, the installation consisted of wall-mounted autoportrety artysty i rysunki oparte W rysunkach taboretu eksponował rolę iluzji the self perception-focused creative subject. Jarosław Kozłowski: Prowadziłem na hi- views and attitudes, independent of ideologi- assistant lecturer’s — and earlier librarian’s powiększonych na płótnie światłoczułym enlarged canvas prints of X-ray photographs na badaniu zjawiska iluzji. W dwóch w postrzeganiu i określaniu form w sztuce. In drawings of a tabouret he emphasised storii sztuki zajęcia z technologii malarskich, cal, political or aesthetic formations.1 — salary. But although the situation entailed rentgenowskich zdjęć czaszki autora, of the artist’s skull, accompanying drawings, realizacjach z użyciem własnego wizerunku the role of illusion in the perception and Untitled, 1974 co w 1971 roku zaproponował mi Andrzej certain limitations, it also gave us a lot of rysunków uzupełniających fotograficzne and gold-painted personal items arranged — wiszącym w przestrzeni autoportrecie definition of artistic forms. The Akumulatory 2 Gallery was founded in 1972 The exhibition comprised self-portraits and Turowski. Większość czasu poświęcałem freedom of movement, because there were no wizerunki i rozłożonych u stóp pozłacanej at the base of a gilded column. podwójnym i dwustronnym oraz as an extension of the NET concept by artist optical illusion drawings. In two pieces sztuce współczesnej, bardzo skrótowo i dość fi nancial dependencies of any kind. We didn’t kolumny osobistych rekwizytów, również w autoportrecie narożnym — autor and academic teacher Jarosław Kozłowski and utilising his own image — a double, two- pobieżnie traktując program technologii ask for money, so there were no obligations, pomalowanych na złoto. z ironicznym dystansem odnosił się do art history students Piotr Piotrowski, Andrzej Jur sided self-portrait suspended in the air and malarskich. Zainteresowanie studentów no inspections. and Tadeusz Matuszczak. It occupied a space problematyką sztuki aktualnej zmobilizowało in the centre of Poznań, at the Jowita student Altogether, between 1972 and 1990 the ich do wyjścia z propozycją założenia galerii, razie w sposób abstrahujący od rzeczywi- dormitory at Zwierzyniecka Street 7, and owed Akumulatory 2 Gallery presented nearly two w której mogliby doświadczyć sztuki, o jakiej stości tamtych czasów. A ta rzeczywistość, its name to a neon sign on its roof advertising hundred projects: twenty six lectures and one dyskutowaliśmy w czasie zajęć. Zaczęliśmy jak w swojej pracy zauważyła Luiza Nader car batteries (akumulatory in Polish) made by hundred and sixty nine exhibitions, including six szukać możliwości i zwróciliśmy się do ZSP, [Konceptualizm w Polsce, Warszawa 2009], the city’s Centra plant. The building exists to group ones. No programme was ever explicitly które wskazało klub studencki w akademiku była przesiąknięta nachalną ideologizacją this day, as does the sign, though the latter in formulated for the gallery; the idea was to avoid Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza jako wszystkiego, zarówno na poziomie prze- a somewhat smaller version, with the neon becoming attached to any specific artistic trend miejsce, gdzie ewentualnie można by pro- strzeni publicznej, jak i prywatnej. Trudno letters now replaced by lightboxes. In the dorm’s or movement. Jarosław Kozłowski mentions wadzić tego rodzaju działalność. Zaczęliśmy dzisiaj na przykład wyobrazić sobie, że basement functioned a student club, which in conversation with Bożena Czubak that the od odczytów, które były ważnym teoretycz- zgodnie z ówczesnym prawem pretekstem the gallery shared space with. For the reason programme was to ‘listen very closely to recent nym wprowadzeniem. Zaprosiliśmy Jerzego do wdarcia się milicji czy Służby Bezpieczeń- that discos took place there every Saturday, art, to be into what was happening in art at the Ludwińskiego, Andrzeja Kostołowskiego 2 stwa do prywatnego mieszkania, w którym exhibitions usually lasted only four days. The time’. This strategy was followed on a day-to-day i Andrzeja Turowskiego. Potem nastąpiła kil- spotykają się więcej niż trzy osoby, mogło seemingly trivial venue problems significantly basis through exhibitions, lectures, meetings, kumiesięczna przerwa, aż pojawiła się moż- być podejrzenie o tajne zebranie, najchętniej influenced the gallery’s operating schedule. discussions, performances and prelections. liwość korzystania z sali przeznaczonej na o charakterze antypaństwowym. Taki był dyskoteki. Mogliśmy jej używać przez cztery Jarosław Kozłowski: I taught a painting Jarosław Kozłowski: Andrzej Kostołowski właśnie oficjalny powód wkroczenia SB do dni w tygodniu, w przerwach pomiędzy dys- technology course in the faculty of art was a frequent lecturer at the Akumulatory, mojego mieszkania w trakcie pierwszego kotekami, co okazało się dosyć kłopotliwe ze history, a position Andrzej Turowski had off some lectures being also delivered by Jurek pokazu Sieci. Zatem zagrożona i politycznie Joan Jonas względu na konieczność częstych remontów, ered me in 1971. I devoted most of the time Ludwiński or Alicja Kępińska. The idea of infiltrowana była nawet strefa prywatności. Camino sin nombre (performans), 1984 Camino sin nombre (performance), 1984 malowania zabrudzonych po dyskotekach to contemporary art, treating the curricu- combining artistic practice with theoretical W tym kontekście jakakolwiek działalność Artystka zaliczana do klasyków performansu The artist, a seminal figure in performance ścian itd. Tak było przez kilka lat. Później lum of painting technologies rather briefly refl ection, exhibitions with lectures, stemmed poza oficjalnym obiegiem miała w tamtych wykonała trwający ponad półtorej godziny art, presented her most recent, over an hour przydzielono nam mniejsze, ale wyodrębnio- and cursorily. The students’ preoccupation from our strong sense that theory matters czasach charakter politycznej kontestacji, utwór Droga bez nazwy, w którym and half long piece, Road Without Name, ne pomieszczenie. with recent art prompted them to propose as much as practice, that the two elements tym bardziej — paradoksalnie — miała za pośrednictwem ruchu, dźwięku, słów, in which she used movement, sound, words, we set up a gallery where they’d be able to complement each other and should be con- taki charakter deklaracja autonomiczności, Galeria funkcjonowała w oparciu o prywatne gry z rekwizytami, projekcji obrazów i rysunku props and image projections to suggestively Jarosław Kozłowski experience the art we talked about during fronted. Moreover, lectures provided a natural ostentacyjnie ignorującej spolegliwe formy kontakty oraz rekomendacje artystów; w ten spo- w sugestywny i ekspresyjny sposób opowiadała and expressively speak about her experiences Ćwiczenia z semiotyki, 1977 Exercise in Semiotics, 1977 the classes. We started looking around for forum for discussion. At the Akumulatory, politycznego zaangażowania. Była to kwestia sób omijany był oficjalny obieg sztuki. Specyfiką o przeżyciach matki oczekującej powrotu syna of a mother waiting for the return of her Praca składała się z kilkudziesięciu zdjęć- The installation consisted of several dozen it was always possible to exchange views; wyboru nie tylko estetycznego, ale przede 1 Rozmowa Bożeny Czubak z Jarosławem Kozłowskim, poszukiwanego przez policję. W performansie police-wanted son. Besides the author, -pocztówek oraz krótkiego, powtarzanego photos/postcards and a brief statement 1 Conversation between Bożena Czubak and Jarosław the exhibition openings were not your typical w: Nieprzekupne oko. Galeria Akumulatory 2, 1972–1990, wszystkim etycznego. Alternatywę stanowiły Kozłowski, in Beyond Corrupted Eye. Akumulatory 2 Gallery, gallery reception, there were no attractions, oprócz autorki wystąpiła czarna suczka the performance featured also a little black w kilku językach tekstu. repeated in several languages. książka tow. wystawie, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, ewentualnie działania deklaratywnie anty- 1972–1990, book accompanying exh., Warsaw: Zachęta imieniem Dziura. female dog named Dziura (‘Hole’). Warszawa 2012, s. 14. i nast. National Gallery of Art, 2012, p. 14ff. 2 Ibid, p. 11. no drinks. The show’s author was usually In 1977, the Akumulatory 2 held Poland’s first present, and he was available for discussion ever presentation of Fluxus, the international in the following days too. The discussions art movement. The four-day Fluxus Festival held at the gallery attracted international fundamentally altered the gallery’s philosophy. artists. Word spread far and wide that at this Jarosław Kozłowski: The Fluxus festival gallery art is talked about, that people come changed the gallery very much. The element here to learn something, to discuss things, of play, laughter, irony proved extremely that they treat the works very seriously. constructive for our thinking about the The 1970s in Poland were, among other things, gallery, allowing it to shake off the aura of a period of conceptual reflection, hence the intellectual seriousness, of a place of purely Akumulatory 2 was perceived as a conceptual conceptual reflection. It exposed the dog- art gallery. matism involved in treating conceptualism too seriously. The Fluxus provocation, sense Jarosław Kozłowski: If the term ‘conceptu- of humour, laughter provided good energy, al’ applies to the Akumulatory at all, it is in an ability to distance yourself from the pomp- terms of the artists’ strategies rather than the ous and grandiloquent. ways of their articulation. All kinds of works were shown at the gallery, from analytical The exhibition Beyond Corrupted Eye. texts, through performative actions, to ‘soft’ Akumulatory 2 Gallery, 1972–1990 and the painting. The essence, I think, wasn’t in accompanying book offer a wealth of source any linguistic forms but in strategies that, material on little known, often never referenced I believe, defi ned what we call the concep- or reproduced, artistic practices of the era. tual thinking about art, the conceptual refl The curators, Bożena Czubak and Jarosław ection. Naturally, conceptual art was certainly Kozłowski, have selected the most pivotal artists present at the Akumulatory throughout the and works that were presented at the gallery. 1970s, because at the time it was the most The exhibition is one of an historical nature and radical articulation and one that significantly is the first attempt ever to present the activities Emmett Williams Henri Chopin changed our thinking about art, with its and influence of the Akumulatory 2 Gallery. Poezja wizualna i dźwiękowa, 1975 critique of modernism, formalism, of the ABC etc. lub ABC et cetera lub ABC itd. ABC etc., or ABC et cetera, Współtwórca poezji konkretnej pokazał dwa institutional art world. But in the 1980s the lub… (wystawa); Musica (performans), 1986 or ABC and so on . . . (exhibition); filmy, plakaty, grafiki, kilkadziesiąt książek gallery saw many presentations that had Wystawa składała się z dużych, luźno Musica (performance), 1986 i innych publikacji oraz prace dźwiękowe. nothing to do with conceptualism. wiszących płócien pokrytych kolorowymi The exhibition comprised large, loosely W trakcie otwarcia wystawy wykonał wspólnie literami tworzącymi przewrotne gry malarsko- mounted canvases covered with colour letters z Carlfriedrichem Clausem i Tadeuszem poetyckie. W ramach performansu, którego playing mischievous poetic-painting games. Brzozowskim kilka nagrań dźwiękowych, Endre Tót konstrukcja w dużej mierze wynikała In the performance, the structure of which prezentując metody swojej pracy. Cieszę się, gdy mogę pisać zero, 1975 I Am Glad if I Can Type Zeros, 1975 z przypadku, artysta z wirtuozerią odczytywał was largely random, the artist pulled different Przez cztery dni węgierski artysta realizował Over the course of four days the artist typed albo odśpiewywał wyciągnięte z kapelusza words out from a hat and masterly read or Visual and Sound Poetry, 1975 działanie polegające na pisaniu na maszynie successive sequences of zeros. pojęcia w kilku językach (angielskim, sang them out in several languages (English, The artist showed two films, posters, kolejnych sekwencji zer. niemieckim, polskim, włoskim i japońskim). German, Polish, Italian and Japanese). graphic works, several dozen books and other publications as well as sound works. A concrete poet, Chopin performed several sound recordings with the Carlfriedrich Claus Akumulatorów 2 był również brak bezpośrednich 169 wystaw, w tym 163 indywidualnych i 6 zbio- and Tadeusz Brzozowski during the opening, źródeł finansowania. Galeria formalnie założona rowych. Z założenia nigdy nie został sformuło- presenting his method of work. pod egidą ZSP (Związek Studentów Polskich), wany dla galerii jakikolwiek program; chodziło a później SZSP (Socjalistyczny Związek Stu- o to, aby nie przywiązywać się do żadnej forma- dentów Polskich) bardzo różniła się od innych cji artystycznej ani nurtu w sztuce. W rozmowie działających w PRL-u instytucji artystycznych. z Bożeną Czubak Jarosław Kozłowski podkreśla, Nie posiadała żadnego budżetu, więc nie wyda- że „programem galerii było wsłuchiwanie się wano katalogów; drukowane były jedynie za- w sztukę aktualną, w to, co właśnie wydarzało się proszenia i plakaty. Uczestniczący w wystawach w sztuce”2. Tak rozumiany program kształtowany artyści nie otrzymywali wynagrodzeń, co więcej, był na bieżąco w oparciu o powstające wystawy sami opłacali swój przyjazd, a zatrzymywali się oraz organizowane w galerii spotkania, wykłady, zazwyczaj w prywatnym mieszkaniu Jarosława dyskusje, performanse i odczyty. Kozłowskiego. Jarosław Kozłowski: Andrzej Kostołowski Jarosław Kozłowski: Nie było na to żadne- miał często odczyty w Akumulatorach, go budżetu. W przypadku artystów z Wielkiej kilkakrotnie Jurek Ludwiński, Alicja Kępińska. Brytanii i Niemiec na ich podróże starałem Idea łączenia praktyki artystycznej z refleksją się pozyskiwać pieniądze od takich instytucji teoretyczną, wystaw z odczytami wynikała jak British Council czy Goethe-Institut. z przekonania, że teoria ma równie istotne Inni przyjeżdżali za własne pieniądze. Jeśli znaczenie co praktyka, że te dwa elementy chodzi o sprzęt i materiały, to wszystko się dopełniają i należy je konfrontować. było finansowane przez artystów albo Poza tym odczyty tworzyły naturalne forum z moich prywatnych środków, co w latach do dyskusji. W Akumulatorach zawsze była siedemdziesiątych nie było łatwe przy pensji możliwość wymiany poglądów, otwarcia asystenta czy — wcześniej — bibliotekarza. wystaw nie miały nic wspólnego z wernisa- I choć taka sytuacja powodowała pewne żową ceremonią, nie było żadnych atrakcji, ograniczenia, z drugiej strony dawała dużą napojów. Zazwyczaj obecny był autor wysta- swobodę działania, ponieważ nie wikłaliśmy wy, z którym można było rozmawiać także się w jakiekolwiek zależności finansowe. w ciągu kolejnych dni jej trwania. Dyskusje, Nie prosiliśmy o pieniądze, zatem nie podle- które miały miejsce w galerii, przyciągały Richard Long galiśmy żadnym nakazom czy kontrolom. artystów ze świata. Rozniosła się fama, że w tej galerii dyskutuje się o sztuce, że ludzie Kamienne koło, 1977 W latach 1972–1990 w Galerii Akumulatory 2 zor- ganizowano około 200 projektów: 26 odczytów, Stone Circle, 1977 2 Tamże, s. 11. Andrzej Dłużniewski

55 ikonogramów, 1976 Artysta zaprezentował pracę 55 ikonogramów (1972–1973) — serię 55 rysunków tuszem. W abstrakcyjnych, uproszczonych formach rysunków poddawał licznym przekształceniom prostokątną ramę — granicę nieistniejącego obrazu — problematyzując pojęcie reprezentacji.

55 Iconograms, 1976 Krzysztof Wodiczko The artist presented the work 55 Iconograms (1972–73), a series of fifty five ink drawings. Drabina, 1975 o prawo iluzji, zdeformowaną poprzez the artist juxtaposed photographs of a ladder przychodzą na wystawy po to, żeby się In the abstract, simplified drawings he W ramach wystawy kwestionującej modele perspektywiczne rzutowanie trójwymiarowego taken from various perspectives, its perspective czegoś dowiedzieć, porozmawiać, że traktują transformed in various ways a rectangular wizualnej reprezentacji artysta zestawił obiektu na dwuwymiarową płaszczyznę. drawings, and a ladder built according to the pokazywane prace bardzo poważnie. frame — the boundary of a nonexistent zdjęcia drabiny sfotografowanej z różnych law of illusion, deformed by the perspective A Ladder, 1975 Lata siedemdziesiąte w Polsce to m.in. czas re- image — thus problematising the issue punktów widzenia, perspektywiczne rysunki projection of a three-dimensional object on In the exhibition, which questioned the fleksji konceptualnej, stąd Akumulatory 2 w tym of representation. a two-dimensional plane. oraz drabinę skonstruowaną w oparciu established models of visual representation, okresie uważano za galerię sztuki konceptualnej. Jarosław Kozłowski: Jeśli pojęcie koncep- Jerzy Rosołowicz tualizmu ma w ogóle uzasadnienie w odnie- sieniu do Akumulatorów, to dotyczy bardziej Festiwal Fluxusu Fluxus Festival Kineutronikon (odczyt, projekcja, Cineutronicon (lecture, projection, action, postaw artystów niż sposobów ich artyku- Trzy dni Flux zabawy i czwarty Three days of Flux play and a fourth one działanie, wystawa), 1975 exhibition), 1975 lacji. W galerii były prezentowane bardzo we Flux Klinice, 1977 at the Flux Clinic, 1977 Podczas prezentacji artysta odczytał tekst During the presentation the artist read out różnorodne prace, od analitycznych tekstów, Czterodniowy Festiwal Fluxusu zrealizowany A four-day Fluxus festival according to O działaniu neutralnym i wyświetlił film his paper, On Neutral Action, and screened poprzez działania performatywne po „mięk- według scenariusza przesłanego przez a scenario submitted by George Maciunas Kineutronikon pokazujący rzeczywistość the film Cineutronicon, showing reality as seen kie” malarstwo. To, co stanowiło istotę, nie George’a Maciunasa, w ramach którego with performances of works by A-Yo, widzianą za pośrednictwem Neutronikonów, through his Neutronicons, two-sided reliefs było związane z takimi czy innymi formami odgrywano utwory A-Yo, George’a Brechta, George Brecht, Dick Higgins, Joe Jones, dwustronnych reliefów konstruowanych built with glass lenses. After the screening językowymi, ale postawami, które w moim Dicka Higginsa, Joe Jonesa, George’a George Maciunas, Yoko Ono, Nam June ze szklanych soczewek. Po projekcji film the film was removed from the reel and przekonaniu definiowały to, co nazywamy Maciunasa, Yoko Ono, Nam June Paika, Paik, Paul Sharits, Ben Vautier, Robert został zdjęty ze szpuli i umieszczony placed in a plastic box. The performance was konceptualnym myśleniem o sztuce, reflek- Paula Sharitsa, Bena Vautiera, Roberta Wattsa. Watts. Works and documentation of other w igelitowym worku. Akcja była jedną one of the most spectacular manifestations sją konceptualną. Naturalną koleją rzeczy Prezentowano także prace i dokumentację Fluxus artists were presented. z najbardziej spektakularnych manifestacji of Rosołowicz’s ‘neutral actions’. sztuka konceptualna była z całą pewnością prac innych artystów Fluxusu. działań neutralnych Rosołowicza. obecna w Akumulatorach w latach siedem- dziesiątych, bo stanowiła wówczas najbar- dziej radykalną artykulację, która w znaczący Jarosław Kozłowski: Festiwal Fluxusu bar- mało znanych, w większości nigdy nieopraco- sposób zmieniła myślenie o sztuce, z całą dzo zmienił galerię. Element gry, śmiechu, wanych i niereprodukowanych działań artystycz- krytyką modernizmu, formalizmu, krytyką ironii okazał się niezwykle konstruktywny dla nych z tamtych czasów. Kuratorzy ekspozycji, instytucjonalnego obiegu sztuki. Ale już w la- myślenia o galerii. Pozwolił jej otrząsnąć się Bożena Czubak oraz Jarosław Kozłowski, wybrali tach osiemdziesiątych w galerii odbyło się z aury intelektualnej powagi, jako miejsca najważniejszych artystów i prace prezentowane wiele prezentacji, które z konceptualizmem czysto konceptualnej refleksji. Podważył w poznańskiej galerii. Wystawa ma charakter nie miały nic wspólnego. pryncypialność związaną z laboratoryjnym historyczny i jest pierwszą próbą przedstawienia John Hilliard pojmowaniem konceptualizmu. Fluxusowa aktywności i skali oddziaływania Akumulatorów 2. Z kolei w 1977 roku w Akumulatorach 2 miała prowokacja, żart, śmiech dostarczyły dobrej Fotografie 1976–7, 1978 ważając tym samym wiarygodność przekazu foto- showed the possibilities of manipulating the miejsce pierwsza w Polsce prezentacja działalno- energii, umiejętności dystansowania się od Trzy zestawy prac fotograficznych brytyjskiego graficznego. photographic message, thus undermining ści artystów związanych z międzynarodowym ru- tego, co patetyczne, koturnowe. artysty poprzez proste eksperymenty z pow- its credibility. Photographs 1976–7, 1978 chem artystycznym Fluxus charakteryzującym się tarzającymi się ujęciami i zmieniającą się głębią Wystawa Nieprzekupne oko. Galeria Akumulatory 2, The British artist presented three series of pho- dystansem do tradycyjnej sztuki i specyficznym ostrości ukazywały możliwości manipulacji Grudniowe wody, 1976–1977, fotografia 1972–1990 i towarzysząca jej obszerna książka tographs that, through simple experiments with humorem. Czterodniowy Festiwal Fluxusu od- fotograficznym zapisem rzeczywistości, pod- December Water, 1976–1977, photograph dostarczają materiałów źródłowych na temat similar images and changing depth of focus, mienił programowo działania Akumulatorów 2. Program edukacyjny dzieła pozwala lepiej zrozumieć to, co się Workshops for children have just seen. The creative tasks assigned to towarzyszący wystawie zobaczyło. Zadania plastyczne, jakie mają do Our workshops are held in exhibition rooms them primarily involve the use of imagination. wykonania, wymagają głównie wyobraźni. and are targeted at children aged four to twelve. Oprowadzanie kuratorskie During the classes we present works which might How to order a workshops ? Jak zamówić zajęcia? Monday to Friday (niedziela), godz. 12.15 meet with the children’s interest and encourage 16 września 2012 od poniedziałku do piątku: Zofia Dubowska-Grynberg: Spotkanie z kuratorką Bożeną Czubak the participants to think independently and ask Zofia Dubowska-Grynberg: [email protected] phone 22 556 96 71 zbiórka w holu głównym questions. The second part of the workshops [email protected], tel. 22 556 96 71 we invite groups on Tuesdays, Wednesdays and wstęp w cenie biletu involves creative activities inspired by the zapraszamy grupy we wtorki, Fridays from 12 exhibited works. By creating their own work of art środy i piątki od godz. 12 cost: 150 zl per group (up to 25 people) 28 września 2012 (piątek), godz. 12.15 the children will be better understand what they Spotkanie z cyklu Patrzeć/Zobaczyć. Sztuka koszt: 150 zł od grupy (do 25 osób) współczesna i seniorzy Spotkania z tego cyklu są przygotowywane Educational Programme z myślą o osobach w wieku emerytalnym. Accompanying the Exhibition Prowadzące próbują przełamywać stereotypy Curatorial Guided Tour dotyczące „prawdziwej, dawnej sztuki i młodych skandalistów”, pokazują, że sztuka współczesna 16th September 2012 (Sunday), 12.15 nie jest niezrozumiała lub trudna i nie trzeba się Meeting with curator Bożena Czubak jej bać. Seniorzy biorący udział w spotkaniu mają meeting in the main hall okazję do wyrażenia swojego zdania, dyskusji admission included in entrance fee na temat twórczości artystów oraz konkretnych (Friday), 12.15 prac z wystawy. 28th September 2012 The meetings in this series are aimed at people of prowadzenie: Barbara Dąbrowska i Maria Kosińska retirement age. They try to counter the prevailing wstęp wolny stereotype that opposes the ‘real art of the old days obowiązują zapisy: 22/ 556 96 96 lub email to the scandal-mongers of today,’ by explaining [email protected] that contemporary art is not incomprehensible 23 października 2012 (wtorek). godz. 18 or difficult, and that you do not need to be afraid Wieczór filmowy z performansem — pokaz of it. The seniors taking part in the meeting are rejestracji performansów artystów biorących given the chance to express their opinions, and to udział w wystawie participate in discussions about the artists and sala multimedialna, wejście od ul. Burschego particular works on show at the exhibition. wstęp wolny moderation : Barbara Dąbrowska and Maria Kosińska (czwartek), godz. 18 25 października 2012 meeting in the main hall Spotkanie z Andrzejem Dłużniewskim admission free sala multimedialna, wejście od ul. Burschego by sign-up only: 22/ 556 96 96 or e-mail wstęp wolny [email protected] 8 listopada 2012 (czwartek), godz. 18 23rd October 2012 (Tuesday), 6 p.m. Zwiedzanie wystawy z Krzysztofem Pijarskim Movie night with performances — a selection Spotkanie z cyklu Przyjdź i zadaj pytanie of recordings of the artists performances zbiórka w holu głównym multimedia room, entrance from Burschego street wstęp wolny admission free 9 listopada 2012 (piątek), godz. 18 25th October 2012 (Thursday), 6 p.m. Spotkanie z prof. Piotrem Piotrowskim Meeting with artist Andrzej Dłużniewski zbiórka w holu głównym multimedia room, entrance from Burschego street wstęp wolny admission free 15 listopada 2012 (czwartek), godz. 18 8th November 2012 (Thursday), 6 p.m. Spotkanie z Johnem Hilliardem Visiting the exhibition with Krzysztof Pijarski sala multimedialna, wejście od ul. Burschego meeting in the series Come and Ask a Question wstęp wolny meeting in the main hall 18 listopada 2012 (niedziela), godz. 12.15 admission free Spotkanie z kuratorem wystawy 9th November 2012 (Friday), 6 p.m. Jarosławem Kozłowskim Meeting with prof. Piotr Piotrowski zbiórka w holu głównym meeting in the main hall wstęp w cenie biletu admission free Oprowadzania 15th November 2012 (Thursday), 6 p.m. Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej Meeting with John Hilliard o wystawie, uzyskać odpowiedzi na pytania multimedia room, entrance from Burschego street pojawiające się w trakcie oglądania, podzielić Michael Craig-Martin admission free się swoimi spostrzeżeniami i pomysłami na interpretację prac — zwiedzaj wystawy 18 th November 2012 (Sunday) 12.15 p.m. Obrazowanie, 1979 Picturing, 1979 z przewodnikiem! Meeting with curator Jarosław Kozłowski Dwóm wielkim rysunkom wykonanym na Two large drawings created on the gallery’s wall meeting in the main hall ścianach galerii towarzyszył tekst teoretyczny were accompanied by a theoretical text on the Jak zamówić przewodnika? admission included in entrance fee Telefonicznie lub mailem od poniedziałku dotyczący filozoficznych aspektów procesu philosophical aspects of the process of do piątku, co najmniej 2 dni przed planowaną Guided tours wizytą w Zachęcie If you want to find out more about the exhibition, obrazowania. Artysta zaprezentował również picturing. A documentation of earlier works Anna Zdzieborska: [email protected]. or if you want to get answers to questions that arise pokaz slajdów dokumentujących jego was presented in the form of a slide show. pl, tel. 22 556 96 42 while you visit an exhibition, or if you want to share wcześniejsze realizacje. your opinions or ideas about the interpretation of Oprowadzanie w językach: polskim, works — visit the exhibition with a guide! angielskim, niemieckim lub francuskim • grupa od 1 do 10 osób: 150 zł + 0 zł za bilety How to order a guide? Wystawa / Exhibition W folderze zostały wykorzystane fragmenty rozmowy Nieprzekupne oko. Galeria Akumulatory 2, 1972–1990 Bożeny Czubak z Jarosławem Kozłowskim, a także wstępu by telephone or mail from Monday to Friday, Beyond Corrupted Eye. Akumulatory 2 Gallery, 1972–1990 wybrane opisy wystaw z książki towarzyszącej wystawie • grupa powyżej 10 osób: 150 zł + bilety wstępu at least two days before the planned visit Zachęta Narodowa Galeria Sztuki Nieprzekupne oko. Galeria Akumulatory 2, 1972–1990 / (10 osób wstęp wolny) to Zachęta Zachęta National Gallery of Art Leaflet features fragments of conversation between Bożena grupa może liczyć maksymalnie 30 osób Anna Zdzieborska: [email protected]. pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa Czubak and Jarosław Kozłowski and selected exhibition www.zacheta.art.pl descriptions from the book accompanying the exhibition pl, tel. 22 556 96 42 W każdą niedzielę o godz. 12.15 zapraszamy dyrektorka / director: Hanna Wróblewska Beyond Corrupted Eye. Akumulatory 2 Gallery, 1972–1990. również na zwiedzanie z przewodnikiem Guided tours are available in Polish, English, 15.09 – 18.11.2012 program edukacyjny / educational programme: oprowadzanie w cenie biletu wstępu German and French 15th September – 18the November 2012 Joanna Kinowska i zespół / and team spotkanie w holu głównym • groups of 1–10 people — 150 zl + 0zl for fotografie / photographs: entrance tickets kuratorzy / curators: Bożena Czubak, Jarosław Kozłowski archiwum Jarosława Kozłowskiego/ współpraca / collaboration: Natalia Brandt archive of Jarosław Kozłowski Program dla młodzieży • groups of more than 10 people — 150 zl Młodzieży gimnazjalnej i licealnej proponujemy współpraca ze strony Zachęty / collaboration on the part redakcja / editing: Jolanta Pieńkos + entrance tickets (10 people admitted free) of Zachęta: Magdalena Komornicka tłumaczenie / translated by Marcin Wawrzyńczak warsztaty, których głównym celem jest groups up to a maximum of 30 people realizacja / execution: Julia Leopold, Krystyna Sielska pobudzenie kreatywności i zmotywowanie druk / printed by Argraf, Warszawa do twórczego działania i myślenia. Podczas Each Sunday at 12.15, you may also visit the Wystawa będzie prezentowana w 2013 roku w Muzeum zajęć wykorzystujemy materiały edukacyjne exhibition with a guide Sztuki Współczesnej w Krakowie w lutym – kwietniu 2013. © Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2012 The exhibition will be presented in 2013 at the Museum i aktywizujące metody pracy. meeting in the main hall of Contemporary Art in Krakow in February – April 2013. admission included in entrance fee Jak zamówić warsztaty? Folder / Leaflet Tekst główny na licencji Creative Commons Uznanie Anna Zdzieborska: [email protected]. Programme For Young People koncepcja i tekst / conception and text: Joanna Kinowska, autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Treść pl, tel. 22 556 96 42 For young people of middle and upper school Stanisław Welbel, Anna Zdzieborska licencji na stronie: http://creativecommons.org/licenses koszt: 150 zł od grupy do 30 osób age, we propose workshops whose main aim is to projekt graficzny / graphic design: Maciej Sikorzak /by-sa/3.0/pl/legalcode Main text is licensed under Creative Commons czas trwania: ok. 1,5 godziny encourage creativity and motivate the participants (CC BY-SA 3.0). Details of the licence are available on the site: to creative action and thought. At the workshop, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Warsztaty dla dzieci we make use of innovative educational materials Warsztaty odbywają się na wystawach and stimulating work methods. i skierowane są do dzieci od 4 do 12 lat. W czasie partner wystawy / sponsorzy galerii / exhibition partner sponsors of the gallery: warsztatów pokazujemy prace, które mogą How to order a workshops? dziecko zainteresować, zachęcić do myślenia Anna Zdzieborska: [email protected]. sponsorzy wernisażu / i zadawania pytań. Druga część spotkania pl, tel. 22 556 96 42 sponsors of the opening reception: to zajęcia plastyczne zainspirowane pracami cost: 150 zl for groups of up to 30 people patroni medialni / zobaczonymi na wystawie. Wykonanie własnego duration: 1,5 hours media patronage: