Kinderen Van De Verenigde Oost- Indische Compagnie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Kinderen van de Verenigde Oost- Indische Compagnie De levenslopen en carrières van de in Azië geboren zonen en dochters van VOC- dienaren in de 18e eeuw. 1 Door Welmoed Bons Omslag illustratie Het Kasteel van Batavia (Detail van schilderij van Andries Beeckman, ca. 1661, Rijksmuseum, Amsterdam) 2 Kinderen van de Verenigde Oost- Indische Compagnie De levenslopen en carrières van de in Azië geboren zonen en dochters van VOC- dienaren in de 18e eeuw. W.M. Bons Master scriptie Pelikaanhof 95 History – European Expansion and 2312 EE Leiden Globalization Tel: 06 23 71 67 29 Universiteit Leiden Email: [email protected] Begeleider: Dr. A.F. Schrikker Studentnummer: 0801577 Tweede lezer: Dr. A.M.C van Dissel 16 november 2015 3 4 Inhoudsopgave Lijst met grafieken .......................................................................................................................7 Lijst met kaart .............................................................................................................................7 Dankwoord ........................................................................................................................................9 Inleiding ........................................................................................................................................... 11 Hoofdstuk 1 - De samenleving en het dagelijks leven in VOC-vestigingen........................................ 19 Bevolkingsgroepen in en rondom VOC-vestigingen ....................................................................... 20 Taal ............................................................................................................................................... 22 Vrije tijd ........................................................................................................................................ 23 Huwelijken en buitenechtelijke relaties ......................................................................................... 24 VOC-instituties – De kerk, diaconie, weeshuis en de rechtbank ..................................................... 28 Hoofdstuk 2 – De opvoeding en opleiding van in Azië geboren zonen en dochters .......................... 33 Dochters ....................................................................................................................................... 33 Opvoeding en educatie in Azië ...................................................................................................... 34 Educatie in de Republiek ............................................................................................................... 36 Overkomst naar de Republiek .................................................................................................... 36 De Latijnse en Illustere scholen .................................................................................................. 37 De Universiteit........................................................................................................................... 39 Zonen die niet in dienst gingen bij de VOC .................................................................................... 46 Hoofdstuk 3 - Compagnie carrières .................................................................................................. 51 Personeel van de Verenigde Oost-Indische Compagnie ................................................................. 51 Carrières VOC-dienaren – Algemeen ............................................................................................. 53 Indiensttreding bij de VOC en plaats van indiensttreding ........................................................... 53 Bevordering............................................................................................................................... 56 Diensttijdduur VOC-dienaren ..................................................................................................... 58 Carrières van VOC-dienaren – Biografieën ..................................................................................... 61 De zeven van Bengalen .............................................................................................................. 62 De studenten Hilgers en Coop à Groen ....................................................................................... 63 5 We gaan niet weg – dienaren die hun geboorteplaats niet verlaten ........................................... 64 Gouverneur Dirck van Cloon ...................................................................................................... 65 Hoofdstuk 4 - Europees of Aziatisch? ............................................................................................... 69 Het historiografisch debat ............................................................................................................. 69 Geworteldheid – Algemeen ........................................................................................................... 70 Geboorte continent gekwalificeerde dienaren .............................................................................. 72 Werkplaats in Azië geboren dienaren ............................................................................................ 75 Geworteldheid dochters en zonen die niet in dienst waren bij de VOC .......................................... 78 Geworteldheid – Praktijk ............................................................................................................... 80 Familie Ondaatje ....................................................................................................................... 80 Familie Huysman ....................................................................................................................... 82 Conclusie .......................................................................................................................................... 85 Literatuurlijst ................................................................................................................................... 91 Lijst van Archivalia ........................................................................................................................ 91 Publicaties .................................................................................................................................... 91 Online bronnen ............................................................................................................................. 93 Bijlage I: Namenlijst in Azië geboren studenten van de universiteit Leiden, 1700-1800 ................... 95 Bijlage II: Octrooigebied van de VOC .............................................................................................. 100 6 Lijst met grafieken Grafiek 1 Percentage van de afgestudeerde studenten aan de universiteit van Leiden die in Azië geboren waren, 1700-1800…………………………………………………………………………………………… 41 2 Gemiddelden van het gehele land- en zeepersoneel van de VOC tezamen,1700-1789….. 52 3 Totaal aantal personeel met een gekwalificeerde functie, 1701-1785.………………………….. 52 4 Manier van indiensttreding van in Azië geboren dienaren van de VOC met een gekwalificeerde functie, 1701-1785………………………………………………………………………………. 55 5 Manier van indiensttreding van in Azië geboren dienaren op de vestiging Batavia, 1701-1785…………………………………………………………………………………………………………………….. 56 6 Totale diensttijdduur Leidse studenten die in dienst waren bij de VOC……………….……….. 59 7 Totale diensttijdduur leden Bengaals Directorium………….…………………………………………….. 61 8 Geboorte continent van dienaren met een gekwalificeerde functie van de VOC, 1701- 1785………………………………………………………………………………………………………………………………. 73 9 Geboortecontinent van dienaren met een gekwalificeerde functie op de vestiging Batavia, 1701-1785……………………………………………………………………………………………………….. 74 10 Werkplaats in Azië geboren dienaren met een gekwalificeerde functie, 1701-1785……… 75 11 Percentage in Batavia geboren dienaren met een gekwalificeerde functie op het totaal aantal in Azië geboren dienaren met een gekwalificeerde functie in de vestiging Batavia, 1701-1785……………………………………………………………………………………………………….. 76 12 Percentage in Makassar geboren dienaren met een gekwalificeerde functie op het totaal aantal in Azië geboren dienaren met een gekwalificeerde functie in de vestiging Makassar, 1701-1785…………………………………………………………………………………………………… 77 Lijst met kaart Kaart Octrooigebied van de VOC…………………………………………………………………………………………… 100 7 8 Dankwoord De totstandkoming van deze scriptie heeft een lange periode omvat. In het voorjaar van 2013 begon ik met het zoeken naar een onderwerp en een begeleider voor mijn masterscriptie. Vanuit het verplicht te volgen thesisseminar kwam ik al snel bij Alicia Schrikker terecht en zij heeft mij bij het schrijven van deze scriptie begeleid. Via gesprekken met haar ben ik op mijn scriptieonderwerp gekomen: de levenslopen en carrières van de in Azië geboren zonen en dochters van VOC-dienaren in de 18e eeuw. Ten eerste wil ik haar bedanken, ze heeft het al die tijd met mij uitgehouden, ook al was er soms een lange radiostilte van mijn kant en heeft de voltooiing van deze scriptie lang op zich laten wachten. Haar opmerkingen, tips en aanmoedigingen hebben me geholpen om deze scriptie af te ronden. Ten tweede wil ik mijn zusje Meinou bedanken. Vele weekenden zijn we elkaars studiebuddies geweest in de UB en haar aanmoedigingen hebben me geholpen om die dagen veel werk te verzetten. Daarnaast heeft ze me geholpen bij de opmaak van de scriptie, waar ik haar