HAALBAARHEIDSSTUDIE BENELIGA Aantal woorden / Word count: 14019 Matthieu De Meyer Stamnummer / student number : 01308048 Promotor / supervisor: Prof. Dr. Herman Matthijs Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van: Master’s Dissertation submitted to obtain the degree of: Master in Business Economics: Corporate Finance Academiejaar / Academic year: 2019-2020 i VERTROUWELIJKHEIDSCLAUSULE Een A-4 met één van volgende clausules dient opgenomen te worden in de masterproef. ___________________________________________________________________________________________ PERMISSION Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Naam Student: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ___________________________________________________________________________________________ NO PERMISSION Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef niet mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden. Naam student: Matthieu De Meyer…………………………………………………………………………………………………………..………………… ___________________________________________________________________________________________ ii Inhoudstabel : 1. Inleiding 2. Literatuurstudie 2.1 Competitief evenwicht 2.2 Wedstrijdonzekerheid 2.3 Tv-rechten en tv gelden 2.3.1 Literatuur over tv gelden 2.3.2 Huidige situatie Belgie 2.3.3 Huidigie situatie Nederland 3 De BeNeLiga, Jupiler Pro League en de Eredivisie 3.1 De BeNeLiga 3.1.1 Wat zijn de voordelen van de BeNeLiga 3.2 De Belgsiche competitie 3.2.1 De geschiedenis voor het invoeren van het play-off systeem 3.2.2 Tussenseizoen tot play-off systeem 3.2.3 Play-offsysteem ( 2010-2016) 3.2.3.1 Reguliere competitie 3.2.3.2 Play-off 1 3.2.3.3 Play-off 2 3.2.3.4 Play-off 3 3.2.4 Play-off systeem 2016 heden 3.2.5 Europees voetbal 3.2.6 Nieuwe regeling vanaf competitiejaar 2019 - 2020 3.3 Nederlandse competitie 3.3.1 Geschiedenis Eredivisie 3.3.2 Werking voor het ontstaan Eredivisie 3.3.3 Werking na het ontstaan Eredivisie 4 Opmaak van de competitie 4.1 Criteria: sportieve prestatie Jupiler Pro League 4.2 Criteria: sportieve prestatie Eredivisie 4.3 Criteria: capaciteit 4.4 Criteria: budget 4.5 Competitiemodellen : criteria 4.5.1 Competitiemodel 16 teams 4.5.2 Competitiemodel 18 teams 4.5.3 Competitiemodel 20 teams 5 Invulling klassementen 5.1 BeNeliga 16 teams 5.1.1 BeNeLiga 16 teams : 6B, 10 N 5.1.2 7B , 9N 5.1.3 8B , 8N 5.2 BeNeLiga 18 teams 5.2.1 8B, 10N 5.2.2 9B, 9N 5.3 BeNeLiga 20 teams 5.3.1 8B, 12N 5.3.2 9B, 11N iii 5.3.3 10B, 10N 6 Conclusie 7 Referenties iv Lijst van gebruikte Afkortingen BeNeLiga = Belgisch Nederlandse Liga UEFA = Union of European Football Associations JPL = Jupiler Pro League EPL = English Premier League UOH = Uncertainty of Outcome Hypothesis ICO = Individual Club Ownership RPL = The rights pooling by the league NAMSI = National Measure of Seasonal Imbalence MCMMG = G5 = 5 grootste clubs van de Jupiler Pro League K11 = 11 kleinste clubs van de Jupiler Pro League U17 = Onder 17 jaar U19 = Onder 19 jaar KNVB = Koninklijke Nederlandse Voetbalbond KBVB = Koninklijke Belgische Voetbalbond PO1 = Plat off 1 PO2 = Play off 2 PO3 = Play off 3 1A = Jupiler Pro League 1B = Proximus League FIFA = Fédération Internationale de Football Association v Lijst van gebruikte tabellen Tabel 1: De groei van de mediarechten in het Europees voetbal, in de eerste klassen in miljoen € ( Andreff & Bourg) Tabel 2: Punten voor verdeelsleutel TV gelden AZ Alkmaar Tabel 3: Eindklassering verdeelsleutel Eredivisie ( bron: Wikipedia) Tabel 4: Play-off 2 verdeling Jupiler Pro League (ProLeague) Tabel 5: Sportieve prestaties Jupiler Pro League 2014-2015 tot 2019-2020 Tabel 6: Sportieve prestaties Eredivisie 2014-2015 tot 2019-2020 Tabel 7: Stadioncapaciteit Jupiler pro League Tabel 8: Stadioncapaciteit Eredivisie Tabel 9: Budgetten Jupiler Pro League Tabel 10: Budgetten Eredivisie Tabel 11: Play-off 2 systeem van het competitiemodel met 16 teams Tabel 12: Aantal wedstrijden competitiemodel met 16 ploegen Tabel 13: aantal wedstrijden competitiemode met 18 ploegen Tabel 14: Aantal wedstrijden competitiemodel met 20 ploegen Tabel 15: Budget, capaciteit & sportieve prestatie criteria samen voor invulling klassement voor Jupiler Pro League ploegen en Eredivisie ploegen Tabel 16: Competities met 16 ploegen Tabel 17: Competities met 18 ploegen Tabel 18: Competities met 20 ploegen vi Lijst van gebruikte figuren: Figuur 1: Binnenlandse tv-rechten deals en inkomsten van de 5 grote competities , KMPG football benchmark Figuur 2: Verdeling van internationale tv-gelden van de 5 grote competities (KPMG football benchmark) Figuur 3: Veredeling van tv-geld seizoen 2018-2019 Jupiler Pro League Figuur 4: UEFA Ranking Belgische Clubs Figuur 5: UEFA Rangschikking België Figuur 6: Overzicht van de competitie namen door de geschiedenis heen van de Belgische competitie Figuur 7: Overzicht van de competitie namen door de geschiedenis heen van de Nederlandse competitie Figuur 8: Boxplot Stadiumcapaciteit Jupiler Pro League en Eredivisie Figuur 9: Boxplot budgetten Jupiler Pro League en Eredivisie Figuur 10: Neutrale situatie: model 16 ploegen Figuur 11: Negatieve situatie: model 16 ploegen Figuur 12: Neutrale situatie: model 18 ploegen, 16de wint behoudt Figuur 13: Negatieve situatie: model 18 ploegen, 16de wint behoudt Figuur 14: Negatieve situatie: model 18 ploegen, 16de degradeert (België) Figuur 15: Negatieve situatie: model 18 ploegen, 16de degradeert (Nederland) Figuur 16: Negatieve situatie: model 18 ploegen, zonder regel Figuur 17: Neutrale situatie: model 20 ploegen, 20ste is een Belgische ploeg Figuur 18: Negatieve situatie België: model 20 ploegen, 20ste is een Belgische ploeg vii 1 . Inleiding Deze masterproef onderzoekt de mogelijkheid tot het ontstaan van een Belgisch-Nederlandse voetbalcompetitie (de BeNeLiga). Er is al een aantal jaar sprake over een fusie van de Nederlandse Eredivisie en de Belgische Jupiler Pro League. Het is een idee met veel voor- en tegenstanders. In dit onderzoek wordt bekeken of de fusie van de competities tot gevolg heeft dat er een groter concurrentieel evenwicht is en er meer competitieonzekerheid zou zijn. Dit zou leiden tot een grotere interesse in de competitie. Verder onderzoekt deze studie de invloed van een fusie op de tv-gelden, de gevolgen voor Europees voetbal en de geschiedenis van de Nederlandse en Belgische competitie. Er wordt getoetst welke ploegen tot deze competitie zouden kunnen behoren op basis van sportieve, infrastructurele en financiële criteria. Aan de hand van een literatuurstudie wordt nagegaan wat concurrentieel evenwicht is, hoe het kan worden gemeten en welke conclusies volgen uit de toepassing van dit concept op de Belgische en Nederlandse competities. Het begrip concurrentieel evenwicht heeft verschillende definities. Omwille van de helderheid wordt in deze masterproef de voorkeur gegeven aan volgende definitie: gelijkheid van het competitief speelveld. Er zijn de laatste jaren in de sporteconomie veel manieren ontstaan om concurrentieel evenwicht in de sport te meten. In deze paper komen 2 meetvormen aan bod. De Surprise Index van Groot (Groot & Groot, 2003) en het NAMSI ratio van Goossens (Goosens, 2006). Zij tonen beide aan dat er in Nederland nood is aan meer evenwicht en dat het invoeren van de play-offs in België hierop een positief effect had. In het tweede deel van de literatuurstudie wordt er dieper ingegaan op wedstrijdonzekerheid en meer specifiek op de Uncertainty of Outcome Hypothesis (UOH). Deze zegt dat er een positief verband bestaat tussen wedstrijdonzekerheid en de vraag naar sport. Meer wedstrijdonzekerheid zorgt voor meer vraag. Ook wordt in de literatuur gezocht naar andere factoren die de vraag naar sport kunnen beïnvloeden zoals het weer, de betrokkenheid van voetbalvedetten, etc. In een derde deel wordt nagegaan op welke manieren uitzendrechten verkocht kunnen worden. Er werden 2 verschillende systemen voor verkoop geïdentificeerd: Individual Club Ownership ( ICO) en The rights pooling by the league (RPL). Verder wordt er nagegaan welke landen welke systemen gebruiken en welk systeem het meeste opbrengt. Vervolgens wordt zowel de Belgische als Nederlandse situatie onderzocht. In het vierde gedeelte wordt de geschiedenis en huidige werking van de Belgische en Nederlandse competitie besproken. Ook wordt het ontstaan en de evolutie van het BeNeLiga-idee in kaart gebracht. 1 Daarbij wordt specifiek aandacht besteed aan de veronderstelde positieve aspecten die de gefuseerde competitie met zich mee zou brengen. In het laatste deel van deze masterproef worden concrete competitieformats voor de BeNeLiga onderzocht. Er komen 3 competitieformats aan bod: een format met 16 ploegen, een format met 18 ploegen en een format met 20 ploegen. Elk van deze formats wordt opgevuld met ploegen op basis van 3 criteria: sportieve prestatie, capaciteit en budget. Deze criteria worden gedefinieerd en toegepast op alle ploegen van de Belgische en Nederlandse competities. 2. Literatuurstudie 2.1 Competitief evenwicht Competitief evenwicht is een sport economisch gegeven. Het is anders dan een klassieke economisch gegeven waarbij bedrijven altijd proberen te winnen. In sport is concurrentie belangrijk voor de leefbaarheid ervan. Neale (1964, p.2) gebruikt hiervoor de quote “ Pure monopoly is disaster”. Hiermee wil hij zeggen dat er meerdere teams nodig zijn, dat concurrentie belangrijk is en dat het gebrek aan concurrentie het einde van een sport kan betekenen. Het is namelijk belangrijk om te onthouden dat een