Hierin Waren De Verstreken Viezen Weer Een Afvalbedrijf Tot De Grond Toe Hiervoor Bij Het Bouwen Van Tijd, De Afstand, Het Aantal Slachtoffers En Afbrandt

AFVALBRANDEN Kritiek op Dion Graus WAARSCHIJNLIJK afvalbranche 1 PER WEEK over stalbranden

2017 • JAARGANG 12 NUMMER 2

BEDRIJFSBRANDEN MET MAATSCHAPPELIJKE IMPACT INHOUD

HOOFDPIJNDOSSIER TIJD VOOR SCHADEPREVENTIE AFVALBRANDEN IN DE AFVALBRANCHE

De vele afvalbranden van de afgelopen jaren zijn Risk engineers Frank Veugen en Hak van der Sijp een doorn in het oog van verzekeraars. Michaël van kijken kritisch naar de afvalbranche en stellen dat 4Hulst, regiodirecteur Randstad Noord van Renewi 6er goede preventiemogelijkheden zijn, maar dat legt uit dat het risicobewustzijn bij ondernemers in de het in veel gevallen ontbreekt aan adequaat handelen. afvalbranche groot is. Ook wordt er een oproep tot bemoeienis aan de overheid gedaan.

PROEFSTAL MET HET STABLE SAFE-SYSTEEM 18Po liticus Dion Graus maakt zich er hard voor.

De Stichting Salvage biedt snelle, praktische hulp en opvang na een calamiteit. We bieden deze unieke service namens de gezamenlijke Nederlandse brandverzekeraars. In Uit de Brand leest u over onze werkzaamheden en toegevoegde waarde voor gedupeerden en stakeholders. Ook ventileren we onze visie op actuele ontwikkelingen en discussies en laten we stakeholders en professionals uit aangrenzende vakgebieden aan het woord. Zo ontstaat een levendige discussie die tegengestelde of gelijke standpunten inzichtelijk maakt. Uit de Brand verschijnt tweemaal per jaar. Wilt u meediscussiëren of hebt u een uitgesproken mening over een van de besproken onderwerpen, laat het ons dan weten per mail naar [email protected] of bel 055 526 19 30. VOORWOORD 3

HOE ERG IS EEN BRAND?

STALBRANDEN WORDEN MOEILIJKER GEACCEPTEERD anneer ik ’s nachts door onze alarm- vergeten. Maar herinnert u zich de stalbrand centrale word gewekt, vanwege een in Agelo nog, twee maanden later? De direct Eije Dekker van het team Kas, Wgrote brand ergens in Nederland, betrokkenen, dat wil zeggen de varkenshou- denk ik altijd meteen aan de mensen die der en zijn familie, de omwonenden en ook Plant en Dier bij Achmea Expertise wellicht op straat staan te kijken naar de ver- de brandweermensen die erbij waren, zullen 9 legt uit waarom. schrikkelijke ramp in hun persoonlijke leven. die nacht natuurlijk nooit vergeten. De ver- De vele duizenden branden waarbij we in de streken tijd, de afstand, het aantal slachtoffers afgelopen dertig jaar vanuit Stichting Salvage en de directe betrokkenheid bepalen hoe erg ondersteuning hebben gegeven, in de vorm wij een brand vinden. Het voelt niet als recht- van hulp aan gedupeerden, het beperken vaardig, maar het is wel de werkelijkheid. van schade en advies over het vervolg namens de brandverzekeraars, hebben bij mij In dit nummer van Uit de Brand komen fac- niet tot gewenning geleid. Integendeel, elke toren aan de orde die misschien wel aan de brand blijft heftig. rampenformule mogen worden toegevoegd. Voor wie zich dag in dag uit voor dieren- Maar hoe erg is eigenlijk een brand? U zult te- welzijn inzet, telt het aantal omgekomen INBRENG IN EEN ZO VROEG recht zeggen dat dit van een aantal factoren dieren bij een stalbrand extra zwaar. De risk MOGELIJK STADIUM afhankelijk is. De wiskundige en taalkundige engineers van een verzekeringsmaatschappij Hugo Brandt Corstius beschreef eens de balen enorm als ondanks hun preventiead- Brandweer Nederland pleit ‘rampenformule’. Hierin waren de verstreken viezen weer een afvalbedrijf tot de grond toe hiervoor bij het bouwen van tijd, de afstand, het aantal slachtoffers en afbrandt. De inwoners van een gebied waar de directe betrokkenheid de belangrijkste een pyromaan actief is, vinden elke nieuwe stallen. 12 factoren. Weinigen zullen het bijvoorbeeld brand in het dorp nog angstaanjagender dan nog betreuren dat het Paleis voor Volksvlijt de vorige. Toch zegt de wetenschapper in dit in Amsterdam in 1929 door brand werd nummer over deze en andere branden, dat verwoest. Daarvoor is het te lang geleden. de maatschappelijke impact ervan in het al- Veel minder lang geleden, in november van gemeen heel gering is. Wanneer de factoren VERDER dit jaar, verloren negentien mensen het leven in de rampenformule laag blijven, nemen we bij een brand in een appartementencom- een brand voor kennisgeving aan en gaan we 15 Partij voor de Dieren pleit plex in Peking. Heel erg natuurlijk, maar ja, weer over tot de orde van de dag. voor een vrije uitloop van het is wel ver weg. De ontploffing van een dieren. kruitmagazijn in Muiden in 1983 scoort in Maar toch, als ik ’s nachts weer word gewekt, 20 Impact van bedrijfsbranden de rampenformule veel minder hoog dan de blijf ik het leed op de gezichten van men- valt mee volgens hoogleraar vuurwerkramp in Enschede in 2000. De eer- sen zien, in het licht van het loeiende vuur. Ira Helsloot. ste explosie kostte drie mensen het leven, de Duizenden branden in de afgelopen jaren tweede drieëntwintig mensen. Ook de grote hebben daar niets aan veranderd. 23 Coördinatoren Jacky Peeters brand in het flatgebouw in Londen, in juni en Bernhard Kreeft over van dit jaar, zal door het grote aantal slacht- Brenda Reinders, bedrijfsbranden offers, meer dan tachtig, niet snel worden directeur van Stichting Salvage 26 Burgemeester van Laren Elbert Roest over de impact van brand 28 CFO Ruud Bergervoet over de brand in Holland Casino

DECEMBER 2017 4 BRANDPUNT

HOOFDPIJNDOSSIER AFVALBRANDEN

Branden bij afval en recyclingbedrijven vormen voor brandverzekeraars een zwaar hoofdpijndossier. Het NIVRE registreerde in de jaren 2013, 2014 en 2015 in totaal 13 miljoenen branden in deze branche, met ruim 173 miljoen euro schade. Het probleem lijkt sindsdien alleen maar groter geworden. In 2017 bijvoorbeeld deden zich eind mei in drie dagen tijd drie grote uitslaande afvalbranden voor, in Varsseveld, Amsterdam en Meppel. Vanwege het grote brandrisico is een aantal verzekeraars inmiddels gestopt met het verzekeren van afval en recyclingbedrijven. Een gesprek hierover met Michaël van Hulst, regiodirecteur Randstad Noord van Renewi en bestuurslid van de Vereniging Afvalbedrijven.

et is duidelijk dat het roer om moet”, Broei of zelfontbranding evenementen zijn, kan het gebeuren dat aldus Richard Weurding, algemeen Branden in afvalbedrijven kunnen tal van mensen iets willen eten en hun sigaret in de H directeur van het Verbond van oorzaken hebben. De meeste branden afvalbak gooien. ’s Avonds komt dat afval in “ Verzekeraars in een uitzending van EenVan- ontstaan door broei of zelfontbranding. Broei een container of een vuilniswagen naar ons daag in januari van dit jaar. “Op deze manier ontstaat vooral in organische materialen en toe en dan kan het gebeuren dat zo’n sigaret kunnen we niet verder”, zei hij ook. Diverse matrassen en zelfontbranding kan door de ’s nachts een enorme brand veroorzaakt. We brandverzekeraars hebben Weurdings aanwezigheid van accu’s of lithiumbatterijen zijn dan extra waakzaam. Als we weten dat woorden inmiddels in praktijk gebracht of ontstaan. “Wat dit najaar speelde”, vertelt het afval van een evenement is, zetten we er overwegen dit te doen. Zij verzekeren geen Michaël van Hulst, “is dat in Nederland veel ’s avonds en ’s nachts extra mensen bij, voor afvalbedrijven meer. “Uiteraard zien wij het verbrandingsovens tegelijk in revisie gingen. extra bewaking.” ook als een groot probleem”, aldus Michaël Daardoor ging mijn voorraad oplopen. We van Hulst. “Niemand in de branche is erop uit hadden de pech dat het ook nog eens lekker Meer afval en schaalvergroting de bedrijfsvoering te laten stagneren, want warm was met af en toe een regenbuitje. De Michaël van Hulst kan niet zeggen of er dat gebeurt natuurlijk bij zo’n brand. De kans op broei is dan levensgroot en natuur- tegenwoordig meer afvalbranden zijn dan impact ervan is enorm voor onze stakehol- lijk zijn we daar dan extra alert op. Beter zou vroeger. Wel weet hij dat branden eerder ders: voor onze aandeelhouders, onze het zijn als de revisies van die verbrandings- worden gedetecteerd en meer aandacht klanten, onze werknemers en niet in de ovens niet allemaal tegelijk, maar na elkaar krijgen, bijvoorbeeld via internet en doordat laatste plaats de omwonenden. Zelf was ik werden gepland. Wij kunnen dan het afval ze meer overlast veroorzaken. Vroeger lagen nog aanwezig bij de brand op 27 mei van dit blijven afvoeren en dat helpt enorm om de afvalbedrijven ver van de bewoonde jaar bij Icova in het Westelijk Havengebied in broei te voorkomen.” Ook een smeulende wereld in de polder of op een industriege- Amsterdam. Het leek wel oorlog op dat sigaret in het afval kan tot een enorme brand bied, maar door oprukkende bebouwing zijn terrein, zo erg was het.” leiden. Van Hulst: “Vooral ’s zomers, als er er in een aantal gevallen mensen pal naast

DECEMBER 2017 4 BRANDPUNT BRANDPUNT 5

ging Afvalbedrijven hoopt bijvoorbeeld te nog de enorme impact die een grote bewerkstelligen dat oude matrassen buiten afvalbrand kan hebben voor klanten, het afval blijven. Ook een aparte inzameling personeel en omwonenden. “De branche zal van lithiumbatterijen kan preventief werken. iets moeten”, zegt Michaël van Hulst tot slot. Daarnaast heeft de sector schadebeperken- “Daarom heeft de Vereniging Afvalbedrijven de maatregelen genomen in de vorm van een brandpreventieaanpak ontwikkeld met temperatuurmeters, detectoren, comparti- verschillende maatregelen, waaronder het menten en sprinklers. De afvalbedrijven monitoren van de branden en het uitvoeren kunnen daarnaast de afstanden tussen van brandaudits. We gaan bij elkaar brandau- stapels afval vergroten, afval niet te lang op dits doen. Dat is natuurlijk een hele stap, om dezelfde plek laten liggen en compartimen- als concurrenten bij elkaar in de keuken te ten met afval erin regelmatig legen. “We gaan kijken. Maar twee weten er meer dan investeren miljoenen in brandpreventie en een en we willen van elkaar gaan leren. schadebeperkingssystemen”, zegt Van Hulst. Actiever kennis delen zal niet dé oplossing “Er is niet één oplossing van het probleem. zijn, maar een van de oplossingen. We willen Het is een scala aan maatregelen die uitein- in ieder geval de handen in elkaar slaan, delijk branden moeten voorkomen en de omdat we er allemaal van overtuigd zijn dat schade moeten beperken. Desondanks durf dit probleem echt moet worden aangepakt.” < ik niet te beweren dat we in de komende jaren geen brand meer zullen hebben.”

Kennis delen Michaël van Hulst is ervan overtuigd dat het risicobewustzijn bij de ondernemers in de afval en recyclingbranche groot is. Ze hebben er volgens hem allemaal een belang bij om branden terug te dringen. Branden leiden immers tot een verlies van grondstoffen en hogere verzekeringspremies en daar zit de branche niet op te wachten. Inmiddels trekken meer en meer brandverzekeraars zich uit deze branche terug of ze gaan alleen nog contracten aan met hoge eigen risico’s, komen wonen. Dat de schadelast van afval- van wel een miljoen euro. Voor grote branden groter is dan vroeger, vindt hij multinationals in de branche is zo’n bedrag begrijpelijk. “Er is gewoon meer afval”, zegt nog wel op te brengen, maar voor de hij. “Wat daarom ook meespeelt, is de kleinere spelers is dat natuurlijk heel lastig. schaalvergroting in de branche. De kleine Sommige grote ondernemingen hebben afvalbedrijven van vroeger zullen vast ook besloten het brandrisico helemaal zelf te wel eens branden hebben gehad, maar die dragen of overwegen dat te doen, maar waren niet te vergelijken met de branden die hebben ze dan een brandschade van nu bij de grote bedrijven kunnen ontstaan.” bijvoorbeeld 15 miljoen, dan is dat uiteraard ook voor de aller- Preventie en schadebeheersing grootste bedrijven een serieuze De branche zoekt zelf naarstig naar mogelijk- aderlating. Behalve deze heden om brand te voorkomen. De Vereni- financiële aspecten telt ook Michaël van Hulst

DECEMBER 2017 6 BRANDPUNT

Risk engineers over afvalbranden DE KLOK STAAT NIET OP VIJF VOOR, MAAR OP VIJF ÓVER TWAALF

Het aantal branden in de recycling- en afvalbranche vertoont een schrikbarend stijgende lijn: 26 branden in 2015, 43 branden in 2016 en waarschijnlijk gemiddeld één brand per week in 2017. “We zien dat er in de afvalbranche veel te veel branden zijn en dat de branche daar niet adequaat genoeg op reageert. Er zijn bedrijven die wel iets doen, maar te veel bedrijven doen feitelijk te weinig op het gebied van schadepreventie. Men wacht af tot het moment dat de verzeker- baarheid in het geding komt of totdat een risk engineer met strikte adviezen komt.” Aldus Hak van der Sijp, risk engineer bij HDI Risk Consulting. Met hem en met zijn collega Frank Veugen, eveneens risk engineer bij HDI Risk Consulting, hadden we een gesprek over schadepreventie in recycling en afvalbedrijven.

DECEMBER 2017 6 BRANDPUNT BRANDPUNT 7

“In Nederland hebben Frank Veugen (l) en Hak van der Sijp(r) we ongeveer 1.300 recyclingbedrijven” rank Veugen legt uit dat de afvalbranche breed is samengesteld, met recyclingbedrijven op het gebied van metaal, papier, kunststof, rubber et cetera, bedrijven die goederen inzamelen of recyclen of verbranden, bedrijven met enkele werknemers en grote bedrijven met tientallen werknemers in dienst. Verzekeraar HDI is in de hele sector Maatwerk Procedures vertegenwoordigd. Veugen: “We verzekeren De risk engineers van HDI Risk Consulting De adviezen van Van der Sijp en Veugen zijn in één polis de gebouwen, de inventaris en adviseren bedrijven op het gebied van tweeërlei. Om te beginnen geven zij niet te vergeten de bedrijfsschade. We zien schadebeperking. Daarnaast ondersteunen managementadviezen, die procedureel van regelmatig dat de bedrijfsschade na een en adviseren zij de afdeling underwriting van aard zijn. Daarbij gaat het om onder meer de brand een grote component van de totale HDI op het gebied van acceptatie. Frank procedure bij brandgevaarlijk werken schade is. Dit komt onder meer door de Veugen: “We proberen de bedreigingen voor (bijvoorbeeld lassen en slijpen), het rookbe- complexiteit van installaties, herbouwvertra- de ondernemers bloot te leggen, zowel met leid in het bedrijf, de bedrijfshuishouding ging door externe invloeden en het nage- betrekking tot schade als met betrekking tot (bijvoorbeeld de wijze waarop brandbare noeg ontbreken van uitwijkmogelijkheden.” bedrijfscontinuïteit. Die bedrijfscontinuïteit vloeistoffen worden bewaard, het opruimen HDI werd in de afgelopen jaren met diverse waarborgen, dat is waar het vooral om draait. van rommel nabij machines, de stofhuishou- schades geconfronteerd. “We kijken daarom We proberen tot een acceptabel niveau te ding et cetera) en vergelijkbare procedures. heel kritisch naar deze branche en om deze komen voor wat betreft het bedrijfsrisico en Hak van der Sijp: “Als er binnen het bedrijf branche te bedienen hebben we een voor wat betreft onze verzekeringsporte- moet worden gelast en geslepen, moet specialist opgeleid”, zegt Hak van der Sijp. feuille.” Hak van der Sijp: “HDI wil de klanten men al het brandbare materiaal weghalen of “In Nederland hebben we ongeveer 1.300 maatwerkadviezen geven, custom made. Bij afdekken, er moeten blusmiddelen stand-by recyclingbedrijven. Verzekeringstechnisch kleine bedrijven is het soms mogelijk het zijn, en er moet een aangewezen brand- wordt uitgegaan van het verlies van drie of schadepotentieel op een andere manier wacht zijn die ook niet even wegloopt vier bedrijven per jaar. In 2017 zijn er al meer omlaag te brengen dan bij grote bedrijven. tijdens een pauze. Daarnaast moeten elke dan vijftig branden geweest! Het zal duidelijk We hebben specifieke adviezen voor de werkdag de machines worden leeggehaald zijn dat verzekeraars geen charitatieve instel- verschillende sectoren in de branche.” zodat er geen restgoederen in achterblijven, lingen zijn en dus hun conclusies trekken.” de machines en de ruimten eromheen >

DECEMBER 2017 8 BRANDPUNT

moeten stofvrij worden gehouden enzo- Reacties Broei voort. Het belangrijkste in deze branche is De reacties van de ondernemers op de Volgens Hak van der Sijp en Frank Veugen is dat de opslag tot een minimum wordt adviezen van Van der Sijp en Veugen zijn broei nog altijd de hoofdoorzaak van brand gereduceerd en dat de goederen buiten wisselend. Het is niet verbazingwekkend dat bij afvalbedrijven. Van der Sijp zegt: “Bij broei worden opgeslagen, in blokken met veel de procedurele adviezen gemakkelijker gaat het meestal over niet-homogene pro- ruimte ertussen. Inpandig mogen alleen worden opgepakt dan de adviezen die een ducten. Ook in verontreinigd metaal kan broei goederen worden verwerkt, maar horen investering vergen. Frank Veugen: “De ontstaan. Hetzelfde geldt voor kunststof dat daar niet te worden opgeslagen.” ondernemers hebben geen verplichting om met voedingsresten is vervuild. Een tendens een verzekering te nemen en hebben ook is dat bij recyclingbedrijven veel branden op Detectie en repressie geen verplichting om onze aanbevelingen zondag ontstaan. In het verleden dachten we De tweede soort adviezen betreft investerin- door te voeren. Doen ze dat niet of maar dat het hierbij om brandstichting ging, maar gen in brandbeveiliging, te verdelen naar deels, dan is het aan de risk engineer en de wat gebeurt er in feite? Op vrijdagmiddag branddetectie en brandrepressie. Frank underwriter om te bepalen of dat acceptabel bouwt men het werk af, er blijven goederen Veugen: “Compartimentering in buitenop- is of niet. Met bijvoorbeeld een sprinkler liggen en die hebben vervolgens twee slag is een belangrijke vorm van brandbevei- koopt het bedrijf continuïteit, maar niet elke dagen om te gaan broeien. Vooral in de liging in deze branche. Wij adviseren ondernemer heeft voldoende kapitaal om zomer, in een heel warm weekend, kan op bijvoorbeeld het gebruik van betonnen dat te kunnen doen. Sommige ondernemers zondag brand ontstaan. Je zou een deel van legioblokken voor scheidingen. Dit zijn grote zien wel in dat ze op een gegeven moment de schades kunnen voorkomen door zeven stapelbare betonblokken, waarmee je een niet anders meer kunnen, want de klok staat dagen per week te gaan werken, maar ook echt goede brandscheiding kunt aanbren- niet op vijf voor, maar op vijf over twaalf.” daar hangt natuurlijk een kostenplaatje aan.”

Rol van de overheid Hak van der Sijp heeft tot slot nog een boodschap voor de overheid. “Het is mijn “Compartimentering in persoonlijke mening dat de overheid zich hier intensiever mee zou moeten bemoeien”, buitenopslag is een belangrijke zegt hij. “We doen in beginsel aan recycling vorm van brandbeveiliging in om het milieu te sparen, maar het milieu is natuurlijk niet gediend met deze branden. deze branche” Het zijn branden met een ongelofelijk grote uitstoot van rook, roet en giftige stoffen. Als de overheid het milieu wil beschermen, moet zij niet alleen naar de voorkant van recycling kijken, maar ook naar de gevolgen gen. Daarnaast zijn er allerlei maatregelen te Hak van der Sijp: “Er zijn inmiddels bedrijven voor het milieu als er brand uitbreekt. De bedenken, van automatische detectie in die het risico zelf moeten dragen. Een overheid moet meer naar het totaalplaatje combinatie met manuele of automatische verzekering nemen met een hoog eigen kijken als het om het milieu gaat. De blusinstallaties tot volledige sprinklerinstal- risico wil niet altijd helpen, want een overheid kan namelijk regelgeving uitvaardi- laties. Brandrisico’s zijn veelal herleidbaar brandschade gaat bijna altijd boven het gen, een verzekeraar kan dat niet. De naar de goederen en de bedrijfsprocessen. eigen risico uit. Het is op dit moment ook overheid zou daarom branchebreed naar de De materiële schadelast zit hem vaak niet in geen premiekwestie meer. Wat telt is, dat gevolgen van het huidige beleid moeten de grondstoffen. Vaak zijn deze niet eens men aan preventie moet doen. We willen die kijken.” < verzekerd. Het gaat om het behoud van het brandschades niet meer, ook niet tegenover gebouw en de installaties. Die vertegen- een hogere premie of een hoog eigen risico.” woordigen voor de bedrijven de grootste waarde.”

DECEMBER 2017 8 BRANDPUNT BRANDPUNT 9

Eije Dekker, manager van het team Kas, Plant en Dier bij Achmea Expertise, vindt de stalbranden een groot maatschappelijk probleem. “Het is niet zo dat het aantal branden toeneemt, maar de stallen zijn groter, er komen daardoor meer dieren om en als gevolg daarvan hebben de maatschappij en de politiek er meer en meer moeite mee Eije Dekker deze branden te accepteren.” GROEIEND RISICOBEWUSTZIJN DOOR MAATSCHAPPELIJKE DRUK

n het Bouwbesluit van 2014 zijn de die na 2014 zijn gebouwd, tot de grond toe vrijwel altijd de brandoorzaak. Dekker: “Dat richtlijnen voor de bouw van nieuwe afgebrand, waarbij tienduizenden dieren het hoeft niet altijd kortsluiting te zijn, er kan stallen aangescherpt. Deze richtlijnen leven lieten. “Als ik zou weten hoe dat kan, ook een vonkje overspringen. Als dat betreffen met name de beveiliging van zou ik hier niet zitten”, zegt Eije Dekker. “Dan gebeurt op een plek waar het geen kwaad elektronica, de toepassing van brandwerend gingen we er ter plaatse iets aan doen of kan, is er nog niks aan de hand natuurlijk. isolatiemateriaal, de bouw in compartimen- zouden we de voorwaarden voor verzeke- Maar in zo’n stal heb je altijd gassen, ten en de aanleg van een sprinklerinstallatie. ring aanscherpen.” kurkdroog stof en noem maar op. Je kunt Waarschijnlijk wordt de kans op brand nog zo veel voorkomen, maar het gebeurt daardoor verkleind, of wordt de schade Elektronica toch een keer.” Een factor van betekenis is erdoor beperkt, maar toch zijn er nog stallen Ook in nieuwe stallen is de elektronica dan de aanwezigheid van luchtwassers in >

DECEMBER 2017 10 BRANDPUNT

“Voor schade-experts maakt het niet uit of een stal met 2.000 of met 20.000 dieren is afgebrand.”

moderne stallen. Dit zijn luchtcirculatiesyste- men die de lucht zuiveren en zo de stank voor de omgeving beperken. Dekker: “Ik wil niet zeggen dat die luchtwassers de brand veroorzaken, maar de kans dat een brand heel groot wordt, wordt door die luchtwassers in ieder geval niet verkleind. De kans op verspreiding van de brand wordt er zeker door vergroot.”

Drie experts Het is niet het werk van Eije Dekker en zijn mensen om na een brand de oorzaak vast te stellen. Dat is het werkterrein van de toedrachtsonderzoekers van Achmea of van de gespecialiseerde toedrachtsonderzoekers die ervoor worden ingehuurd. Ook heeft het team Kas, Plant en Dier geen bemoeienis met de acceptatie van objecten, al komt het voor dat er adviezen aan acceptanten en inspecteurs worden verstrekt op grond van de vele bezoeken die aan bedrijven worden afgelegd. “Wij komen in actie als er een schade is”, licht Dekker toe, “om als schade- expert zo snel mogelijk en zo goed mogelijk de schade te regelen en te beredden wat we kunnen. Soms zijn we al aanwezig als de “???????” brandweer nog aan het werk is, maar dan kunnen we nog niet veel doen en dus komen we meestal daarna. Als zo’n stal helemaal verloren is, gaan er drie experts naartoe, een voor de gebouwen, een voor de bedrijfsschade en een voor de dieren.”

Eerst de dieren natuurlijk zo goed mogelijk worden na het opruimen van de dieren de gebou- Volgens Dekker maakt het voor de werkwijze voorkomen. Het eerste dat wij vervolgens wen worden gesloopt.” van de schade-experts niet uit of een stal moeten regelen, is dat de dieren worden met 2.000 dieren is afgebrand of een stal met opgeruimd. Als je dat niet op tijd doet, geeft Betrokken partijen 20.000 dieren. “Als we in zo’n stal komen en dat overlast, zeker in de zomermaanden. “Tegenwoordig heb je na zo’n brand met er blijken nog dieren te leven, dan krijgt eerst Bovendien blijft zo’n kadaver na een paar veel partijen te maken”, vervolgt Eije Dekker. een veearts de gelegenheid om die dieren weken niet in de kraan hangen. Vaak is in de “Dit is vooral het geval met grote bedrijven. een spuitje te geven. Verder dierenleed moet beginfase ook al iemand aan het regelen dat In het verleden waren de boer en zijn vrouw

DECEMBER 2017 10 BRANDPUNT BRANDPUNT 11

de gesprekspartners, maar tegenwoordig mee houden dat alles wat je doet, onder een Risicobewustzijn heb je bedrijfsleiders, adviseurs en niet te vergrootglas komt te liggen.” Het lijkt er niettemin op dat de maatschappij vergeten contra-experts. Ook moet er als geheel ten aanzien van de intensieve geregeld worden overlegd met omgevings- Nog te verzekeren? veehouderij steeds meer een ander stand- diensten, gemeentelijke afdelingen, De vraag of dergelijke bedrijven in de punt dan de sector zelf inneemt, niet op de milieuambtenaren, het waterschap als er intensieve veehouderij nog wel zijn te laatste plaats vanwege de vele stalbranden. mest in het gebied is uitgelopen en een verzekeren, is niet aan de orde. Dekker: Dekker: “In het verleden was het inderdaad gespecialiseerd schoonmaakbedrijf als er “Natuurlijk heeft een verzekeraar zijn eigen een kleine groep die andere normen had, asbest is vrijgekomen. Het punt is dat wij als normen, richtlijnen en criteria om iets wel of maar die groep wordt groter. Meer en meer schade-experts regelmatig bij dit soort niet te verzekeren, maar als een bedrijf een wordt duidelijk dat het zo niet verder kan. De schades komen en goed weten wat er moet vergunning van alle instanties heeft en door sector ziet het probleem ook zelf wel in, maar gebeuren en wat er wel en niet mag. We zijn de brandweer is gecontroleerd, dan is het ga maar eens een bestaande stal ombouwen er als verzekeraar om oplossingen te bieden, niet zo gemakkelijk om als verzekeraar te tot een stal die helemaal toekomstbestendig zo voelt dat in ieder geval wel. We hebben zeggen: dat gaan wij niet verzekeren. is en aan alle eisen voldoet die tegenwoordig echter met heel verschillende typen onder- Bovendien is het zo dat de stalbranden niet worden gesteld. Zeker kleinere bedrijven nemers te maken. De een gaat meteen zelf alleen maar op bedrijven voorkomen die niet doen of kunnen dat niet, hebben daardoor van alles regelen en schakelt zelf de nodige op orde zijn. In de afgelopen periode zijn ook geen toekomst en daardoor worden de bedrijven in. De ander zit met de handen in de meest toonaangevende bedrijven in de grotere bedrijven nog groter. Wel is merk- het haar, geeft ons alle vertrouwen en laat brand gegaan. Ook speelt mee dat Achmea baar dat de druk vanuit de maatschappij tot ons alles doen. De een staat op en gaat aan als grootste verzekeraar in de sector er ook een groter risicobewustzijn bij de onderne- de slag en de ander werkt eerder tegen, niet echt voor de sector is. Je hebt niet altijd mers leidt. En als verzekeraar hopen wij daar uit onwil, maar uit onwetendheid en uitsluitend een commercieel doel. We ook een steentje aan bij te dragen, omdat zo onzekerheid.” hebben met organisaties van agrariërs te de actiebereidheid van de ondernemers maken en als de sector andere normen dan groeit om nog meer in brandveiligheid te Geruchten de verzekeraar heeft, moet je ergens bij investeren.” < Vervelend is het wanneer na zo’n brand de elkaar zien te komen.” geruchtenmachine op gang komt. “Er doen altijd geruchten de ronde”, zegt Dekker. “Dan vertelt iemand bijvoorbeeld dat hij ’s nachts, nog vóór de brand, de varkens heeft horen krijsen. Iemand anders meent te weten dat er iets is gebeurd wat niet zou mogen. Die vertelt het aan een tweede en bij de derde “Verhalen die in de media komen, persoon is het verhaal al heel anders. Zo krijgen soms ook een eigen geluid worden mensen al snel beïnvloed, soms ook door de pers. Verhalen die in de media en een eigen betekenis” komen, krijgen soms ook een eigen geluid en een eigen betekenis. Ondertussen proberen wij zaken snel af te handelen en is iedereen met de beste bedoelingen aan het werk, maar zulke verhalen komen de snelheid niet ten goede. Je moet er rekening

DECEMBER 2017 12 PARTNERS

René Schage (l) en Rob Lipman (r) BRANDWEER NEDERLAND TREKT LERING UIT DE STALBRANDEN IN AGELO

Op 13 augustus 2017, rond half twaalf ’s nachts, ontstond brand in een varkensfokbedrijf aan de Oppersveldweg in Agelo. Omdat het een zeer grote brand was, werden diverse brandweerkorpsen in de omgeving gealarmeerd. Rob Lipman van Brandweer Twente was de eerste Officier van Dienst ter plaatse. Bij het onderzoek na de brand was René Schage betrokken. René Schage is Officier van Dienst bij Brandweer Twente en tevens vakspecialist brandveiligheid. In de brandweerkazerne van Almelo hadden we met Lipman en Schage een gesprek over het bestrijden en voorkomen van stalbranden.

DECEMBER 2017 12 PARTNERS PARTNERS 13

“We moesten concluderen dat we ook de tweede stal niet konden behouden”

ob Lipman werd die nacht in augustus en hebben we de stoplijn na die tweede stal varkens zijn in de basis geen vluchtdieren, is iets voor twaalf uur gealarmeerd. gecreëerd.” Tussen de tweede stal en de onze ervaring, dus de dieren zouden met Onderweg vanuit Almelo naar het circa derde en vierde stal zat een ruimte van zes à drijfborden moeten worden weggeleid en 18 kilometer oostelijker gelegen Agelo wist zeven meter. Deze was voldoende om de daar was onvoldoende tijd voor. Bovendien, de meldkamer al te berichten dat het een derde en vierde stal te behouden. Ook de zei de boer, zou hij er buiten nergens mee serieuze stalbrand was. De eerste bevelvoer- twee woonhuizen bij het bedrijf, van de naartoe kunnen, hij had er geen opvangloca- der die al ter plaatse was, gaf door dat het veehouder en van zijn zoon, bleven onbe- tie voor. Dit zou betekenen dat de zeugen en toen al een uitslaande brand was en schaalde schadigd. de biggen het alsnog niet zouden overleven, op naar een zeer grote brand. Lipman gaf omdat ze binnen redelijk geconditioneerde vanuit zijn auto opdracht groot watertrans- Zwakke punt omstandigheden hebben, met een strakke port te regelen, evenals een tweede hoogwer- De oorzaak van de brand werd niet gevon- basistemperatuur. Het was op dat moment ker en een aantal tankwagens. Toen hij na den. Wel kon worden vastgesteld waarom de natuurlijk verschrikkelijk, voor de veehouder ongeveer twintig minuten bij het bedrijf brand al redelijk snel naar de tweede stal en zijn familie, voor de brandweermensen aankwam, waren er al drie brandweerwa- oversloeg. Het zwakke punt was de goot in die daar aan het werk waren en natuurlijk gens ter plaatse, vanuit Weerselo, Ootmarsum de V-vorm van de twee daken, pal boven de vooral ook voor de dieren.” Uiteindelijk en Tubbergen. Vanuit Oldenzaal was er nog brandwerende scheiding. Boven die zouden bij de brand, volgens de media, circa een wagen op komst. Het was voor Lipman scheiding en onder de goot door kon het 1.000 fokzeugen en 8.000 à 10.000 biggen meteen duidelijk dat in ieder geval de eerste vuur zich verspreiden. Blussen van bovenaf omkomen. van vier megastallen onhoudbaar was. Deze had geen effect, omdat het water via de goot stal stond op dat moment al over de volle werd afgevoerd. Inpandig kon geen actie Inventaris van kunststof breedte volledig in brand. worden ondernomen, niet alleen omdat dit De afgebrande stallen in Agelo waren in onveilig was, maar ook doordat een geïso- 2011 gebouwd, de twee behouden stallen Ook de tweede stal leerd plafond het zicht op de brand ontnam. eerder. De nieuwgebouwde stallen waren “Mijn vraag was of we de tweede stal, die Dit plafond was van sandwichpanelen met conform een handreiking gebouwd die met de eerste één constructie vormde, wel brandbare isolatie ertussen gemaakt. gebaseerd was op de destijds voorgenomen konden behouden”, vertelt Rob Lipman. “De Doordat de kopse kanten ervan niet waren wijziging van Bouwbesluit 2012 in 2014. Toch eerste bevelvoerder gaf aan dat tussen die afgewerkt, had het vuur in deze panelen kon de brandweer weinig uitrichten, met twee stallen een brandwerende scheiding uiteindelijk vrij spel. name doordat de intensiteit van de brand van zestig minuten zou moeten zitten. Aan enorm was. Dit werd dan weer veroorzaakt de voorkant, waar één auto stond, was toen Geen vluchtdieren doordat de inventaris in de stallen, dat wil nog niet te zien of de brand ging overslaan. “Toen we moesten concluderen dat we ook zeggen de schotten en hekken van de Maar aan de achterkant, waar twee auto’s de tweede stal niet konden behouden”, dierenverblijven, van brandbaar kunststof stonden, bleek dat de brand er eigenlijk al vertelt Rob Lipman, “was meteen de vraag was. Ook in het Bouwbesluit is op dit punt doorheen was en dat we ook de tweede stal aan de orde wat er met de dieren in die stal niets geregeld. “Deze inventaris heeft ons niet zouden kunnen behouden. Op dat moest gebeuren. We hebben de boer echt genekt”, zegt vakspecialist brandveilig- moment hebben we besloten dat het niet gevraagd de dieren eruit te halen, maar heid René Schage. “Wat ons daarnaast had langer veilig was om in de tweede stal te zijn volgens hem was dat onmogelijk. Deze kunnen helpen was een afstand van zes à >

DECEMBER 2017 14 PARTNERS

zeven meter tussen de eerste en tweede stal, alleen nog een toets mogelijk is of aan de die daar aan tafel zitten. We zullen daarom net als tussen de nieuwe en bestaande regelgeving is voldaan. Meer winst wordt nooit een Bouwbesluit krijgen waarin alleen stallen. Voor ons is dat ruim voldoende om te verwacht van het eerder aan de orde stellen de brandveiligheid optimaal wordt geregeld. voorkomen dat de brand overslaat. Plak je van de brandveiligheidsaspecten. In tweede Dat gaat niet gebeuren, ook al willen we dat twee stallen aan elkaar, dan heb je eigenlijk instantie volgt dan het toezicht op de heel graag. Het zal altijd een economisch een brandscheiding nodig die misschien wel realisatie van de besproken brandveiligheid. gemiddelde blijven.” Ook om andere redenen anderhalve meter boven de goot uitsteekt. René Schage: “Bij de brandweer stond het schiet het Bouwbesluit tekort. Het betreft Ook dan hebben we misschien nog een kans controleren van veestallen niet hoog op de immers alleen maar regelgeving voor het om er iets van te maken.” prioriteitenlijst. Dat was veel meer een gebouw zelf en niet voor de inventaris. Als gemeentelijke taak. Ook is handhaven alleen de wanden niet dragend zijn, mogen ze Risicogericht adviseren en toezicht maar op grond van regelgeving mogelijk en bijvoorbeeld in kunststof worden uitgevoerd. René Schage is lid van een werkgroep van niet op grond van afspraken tussen de Schage: “Ik begrijp heel goed dat de hygiëne Brandweer Nederland die zo is samengesteld brandweer en de stalhouder. Wel kan er in een varkensstal de drijfveer is om de dat vanuit zowel brandonderzoek als tussen de brandweer en de stalhouder sprake inrichting goed te krijgen, maar dan nog is risicobeheersing en ook incidentbestrijding van gelijkwaardigheid zijn, als ze met elkaar in het te overwegen om bijvoorbeeld geen PVC ervaringen met specifieke branden kunnen te gebruiken. Alleen al de rook daarvan is worden ingebracht. Schage wil lering uit de funest voor de dieren.” brand in Agelo trekken en op grond daarvan een presentatie maken voor de hoofden “Het is ons idee om Inzet van Salvage risicobeheersing bij de brandweer, met het Bij de stalbrand in Agelo was ook een van de doel input te geven voor risicogericht bij het bouwen van Salvagecoördinatoren aanwezig. Volgens adviseren en risicogericht toezicht. De stallen zo vroeg René Schage kan Stichting Salvage in zulke afstand tussen stallen en de inventaris van omstandigheden goede diensten bewijzen, kunststof in met name varkensstallen zijn mogelijk onze bijvoorbeeld als het gaat om het beperken wat dat betreft belangrijke aandachtspun- inbreng te hebben” van de schade. Hij vertelt: “In de eerste stal ten. “Het is ons idee om bij het bouwen van die afbrandde, zat ook de hoofdstroomvoor- stallen zo vroeg mogelijk onze inbreng te ziening voor het hele bedrijf. De andere drie hebben”, aldus René Schage, “dus niet pas bij stallen waren daar afhankelijk van. Omdat de een vergunningaanvraag, maar al bij het gesprek zijn over de bedrijfsvoering en hoe dieren in de stallen direct last hebben van te initiatief tot het bouwen van de stal. We die op een brandveilige manier inhoud kan veel schommeling in temperatuur en willen vroegtijdig onze adviezen vanuit onze worden gegeven. Het bevoegd gezag, lees de daardoor zelfs kunnen omkomen, is het zaak brandonderzoeken en de incidentbestrijding gemeente, blijft natuurlijk de aangewezen zo snel mogelijk over een noodstroomaggre- inbrengen, zodat ook duidelijk wordt wat partij om toestemming te geven het op die gaat te beschikken. In dit geval kwam een men bij een brand van ons mag verwachten wijze te doen en om te gaan handhaven als van de boeren in de omgeving al meteen en wat het maximaal haalbare is. We weten daarvan wordt afgeweken.” met een aggregaat aanrijden, net als andere natuurlijk dat er nog ontzettend veel boeren met gierketels gevuld met water. Wat bestaande stallen zijn die nog helemaal niet Normcommissie dat betreft is de noaberhulp in deze streek aan het Bouwbesluit voldoen. Hooguit kan Brandweer Nederland participeert ook in de nog ontzettend groot. Maar ook Salvage kan daar nog iets worden gedaan bij het normcommissie en zit aan tafel bij het dan met haar back-upsystemen zaken goed verplicht verwijderen van de asbestdaken in ministerie van Binnenlandse Zaken en en snel organiseren en bijvoorbeeld die de komende jaren, maar dat zal lastig zijn.” Koninkrijksrelaties voor de continue stroomvoorziening als een prioriteit hebben. doorontwikkeling van de bouwregelgeving Zulke randverschijnselen moeten op zo’n Toezicht en handhaven in Nederland. Ook daarbij worden de moment gewoon heel goed worden De brandweer wil al bij het initiatief tot het ervaringen als met de brand in Agelo geregeld.” < bouwen van een stal aan tafel zitten, omdat ingebracht. Schage: “Wel blijft de bouwregel- later, bij het verlenen van de vergunning, geving een consensus tussen alle partijen

DECEMBER 2017 14 PARTNERS ACHTERGROND 15

STALBRANDEN VRAGEN EEN BREDE VISIE OP DIERENWELZIJN

De Partij voor de Dieren ziet de oplossing van het probleem van de stalbranden in een bredere visie op dierenwelzijn. “Stuur je uitsluitend op het aspect van de stalbranden, dan sluit je je ogen voor andere problemen die je wellicht in samenhang zou kunnen oplossen.” Aldus Esther Ouwehand, lid van de Tweede Kamer namens de Partij voor de Dieren. Zij pleit vooral voor een vrije uitloop van dieren, dag en nacht, zodat de dieren bij een brand naar buiten kunnen vluchten.

anuit haar inzet in de Tweede Kamer en daadwerkelijk in dierenbescherming worden “Wel moeten we kritisch kijken of deze vanuit haar hart voor dieren gruwt omgezet. Dieren krijgen niet eens de kans om regelgeving voldoende is”, zegt Esther Esther Ouwehand van de stalbranden naar buiten te vluchten wanneer ze in hun be- Ouwehand. “Ik sprak laatst een varkenshou- waarbij duizenden dieren een afschuwelijke dompte hokken met brand te maken krijgen.” der die twee keer brand had gehad: de dood vinden. Ze zegt: “Als je de beelden eerste keer onder de oude regelgeving en de daarvan op televisie ziet, wordt in één klap Regelgeving voldoende? tweede keer onder de nieuwe, waarbij hij duidelijk wat we dieren in onze vee- Om het aantal stalbranden drastisch terug te dus aan het Bouwbesluit had voldaan. Hij industrie aandoen. Dan realiseren mensen brengen, moet volgens de Partij voor de vertelde me dat hij brandwerende materia- zich pas wat het betekent om als dier in de Dieren om te beginnen de regelgeving die in len had gebruikt, maar – hoe wrang – door vee-industrie ter wereld te komen. Dieren het Bouwbesluit 2014 voor nieuwe stallen is de vette lichaamsmassa van de varkens liep krijgen zo weinig bescherming dat ze levend afgesproken – een betere beveiliging van de temperatuur zo hoog op, was de hitte zo verbranden en een gruwelijke doodsstrijd elektra, de toepassing van brandwerend verzengend, dat ook die brandwerende doormaken. Het illustreert op de meest materiaal en compartimentering – ook voor materialen in een mum van tijd weg waren.” > schrijnende wijze hoe weinig morele waarden bestaande stallen verplicht worden gesteld.

DECEMBER 2017 16 ACHTERGROND

Uitgebreidere visie opdrachten op het gebied van natuur en “Maar eigenlijk vraagt de hele crisis in de milieu alleen maar zwaarder zullen worden, veehouderij een uitgebreidere visie”, vervolgt om maar te zwijgen over de klimaatopdrach- zij. “Stuur je uitsluitend op het aspect van de ten die op ons afkomen.” stalbranden, dan sluit je je ogen voor andere problemen die je wellicht in samenhang zou Economisch belang weegt zwaarder kunnen oplossen. Het is bijvoorbeeld een feit Dat de geïntegreerde visie op de veehoude- dat een vrije uitloop voor dieren, dag en rij nog geen gemeengoed is, komt volgens nacht, ontzettend veel waarde aan het Esther Ouwehand doordat het economisch dierenwelzijn toevoegt. Bovendien komen ze belang zwaarder dan het dierenwelzijn dan niet in een brand om, omdat dieren van weegt. “De macht van de vee-industrie is nature het instinct hebben om voor gevaar groot”, zo zegt ze, “en dat is al jaren een te vluchten. Daarom pleiten wij voor een gegeven. De overheid kiest ervoor haar meer geïntegreerde visie op de veehouderij. beleid volledig door de sector zelf te laten Kijk je naar dierenwelzijn en ook naar de schrijven. Het zijn altijd de sectororganisaties natuur en milieunadelen van de huidige die met het ministerie om de tafel zitten om veehouderij, dan kom je uit op een krimp nieuwe regels uit te werken en nooit de van de veestapel en op een vrije uitloop van dierenrechtenorganisaties, die naar onze dieren. We moeten ervoor zorgen dat de mening de gelegenheid moeten krijgen om systemen waar de boeren in gaan investeren, meer gewicht in de schaal te leggen. Het voor de toekomst houdbaar zijn, omdat de belang van de export van goedkope roep om meer dierenwelzijn in de samenle- karbonaadjes en kipfiletjes maakt dat de Esther Ouwehand ving niet meer zal verstommen en omdat de overheid wegkijkt bij de morele bezwaren

die een groot deel van de samenleving opwerpt tegen de manier waarop dieren in de vee-industrie worden behandeld. Daarom hecht de overheid er weinig waarde aan de veehouderij zo te veranderen, dat we in Nederland kunnen zeggen dat er in ieder geval aan de basisnormen voor dierenwelzijn is voldaan. We kunnen er geld aan verdienen, zo denkt de overheid, en dan zullen we het doen ook.” Komt de rijksoverheid niet tot gewijzigde regelgeving, dan hebben de provincies en de gemeenten geen mogelijkheid dat wel te doen. Esther Ouwehand: “Als in de vergunningverlening, die op het niveau van provincies en gemeenten plaatsvindt, niet een wettelijke grond is ingebouwd, gaan deze overheden de zaak gewoon verliezen als zij bijvoorbeeld strengere maatregelen ten aanzien van brandveiligheid stellen.”

Stemverhoudingen Om in het overheidsbeleid een kentering teweeg te brengen, heeft de Partij voor de Dieren de stemverhoudingen in de Kamer niet mee. Het CDA en de VVD zijn de traditionele bio-industriepartijen, met de SGP en de ChristenUnie als trouwe suppor-

DECEMBER 2017 16 ACHTERGROND ACHTERGROND 17

“De macht van de

ters. Aan de andere kant staan de partijen vee-industrie is maar wanneer ze er echt iets aan kunnen die kritisch zijn ten opzichte van de vee- groot en dat is al doen, leveren ze die principes weer in.” industrie, met name de Partij voor de Dieren, de SP en GroenLinks. Volgens Esther jaren een gegeven” Werk te verzetten Ouwehand zit de PVV soms aan de ene kant De Partij van de Dieren zal D66 in de en soms aan de andere kant van de scheids- komende regeerperiode aan de belofte lijn, door soms voorstellen te steunen om Principes inleveren houden dat ze echt werk wil maken van dieren beter te beschermen en “met “Vlak voor de zomer”, zo licht zij toe, “tijdens brandveiligheid. Wat echter daarvan in het hetzelfde gemak”, zo zegt ze, voorstellen van de formatie, hebben wij met een motie op coalitieakkoord terecht is gekomen, belooft het CDA en de VVD te steunen die een maatregelen aangedrongen om het aantal weinig goeds. Ook van de nieuwe CU-minis- verdere bestendiging van de bio-industrie stalbranden fors te verminderen. De ter van Landbouw, Natuur en Voedselkwali- met zich meebrengen. “Dan hebben we nog evaluatie van het Actieplan Stalbranden teit Carola Schouten verwacht Esther D66 en de PvdA en bij deze partijen zie je dat 2012-2016, die eind 2016 zou plaatsvinden, Ouwehand niet meteen ingrijpende hun mooie woorden over dierenwelzijn als was er in juli 2017 nog niet. Het kabinet was maatregelen, “maar we zullen er alles aan eerste sneuvelen als ze gaan regeren”, aldus dus zijn toezegging niet nagekomen. Wij doen om ervoor te zorgen dat brandveilig- Ouwehand. “PvdA had heus mooie beloften zagen in ieder geval dat in die vijf jaar geen heid niet aan haar aandacht ontsnapt”, zo op het gebied van dierenwelzijn, maar daar daling van het aantal stalbranden of van het zegt ze. “Ik heb al een debat met haar zagen we niet veel van terug toen deze partij aantal omgekomen dieren was gerealiseerd. aangevraagd en hoop dat de minister eerlijk met de VVD ging regeren. En na de verkiezin- D66 was eerder samen met ons opgetrokken genoeg is om toe te geven dat er meer nodig gen zagen we D66 als een blad aan de boom om extra maatregelen te vragen als zou is om stalbranden te verminderen dan wat > omdraaien toen ze coalitiepartner werd.” blijken dat het effect van het Actieplan nu in het regeerakkoord staat. We hopen Stalbranden onvoldoende was. Maar toen haar tot meer ambities te verleiden, maar D66 aan de formatieonderhandelingen gelet op de constructie van dit kabinet, met meedeed, stemde zij tegen onze motie. In CDA en VVD als dieselmotorblok, is er tijden van oppositie willen D66 en ook de ongetwijfeld voor ons nog veel werk te PvdA dierenwelzijnsmaatregelen steunen, verzetten!” <

DECEMBER 2017 18 ACHTERGROND

BOUW EEN PROEFSTAL MET HET STABLE SAFE-SYSTEEM!

Een andere constructie van stallen, betere ion Graus zet zich al tientallen jaren voor dierenwelzijn in, eerst als televisie- preventieve maatregelen en een gedegen programmamaker en daarna als controle en handhaving zijn voor Dion Graus, politicus. Ook de reductie van het aantal stalbranden heeft bij hem altijd hoog op de lid van de Tweede Kamer namens de Partij agenda gestaan. Al in 2010 verzocht hij de Voor de Vrijheid, de eerste maatregelen die regering in een motie een stalbrandpreven- tieplan op te stellen, in samenwerking met nog meer dierenleed door grote stalbranden brandweer, veehouders en verzekerings- zo veel mogelijk kunnen voorkomen. maatschappijen. De motie werd aangeno- men, maar nu, zeven jaar later, meldt het Daarnaast pleit hij voor een beter regeerakkoord niet veel meer dan dat het verdienmodel voor de veehouders, zodat zij kabinet het aantal stalbranden wil verminderen en hiertoe samen met verzekeringsmaat- niet worden gedwongen grote hoeveelheden schappijen en ketenkwaliteitssystemen dieren tegelijk te houden. Tot slot stelt Graus afspraken zal maken. “Wij trekken al zeven jaar aan de bel en de partijen die nu in de vast dat de rechten van dieren in de coalitie zitten, hebben ons lang niet altijd Grondwet moeten worden opgenomen. gesteund”, aldus Graus. Stable Safe Toch was de motie van Dion Graus in 2010 direct aanleiding voor een vergaand plan om dieren in staat te stellen te vluchten uit een brandende stal. De motie was voor twee uitvinders de trigger om aan de slag te gaan en zij ontwierpen Stable Safe: een systeem waarbij de tussenschotten in varkensstallen bij een brand automatisch naar het gangpad omvallen, waardoor de varkens kunnen vluchten. En dat doen ze ook, zo is volgens Graus proefondervindelijk bewezen. Het

DECEMBER 2017 18 ACHTERGROND ACHTERGROND 19

systeem werd in 2015 in de Tweede Kamer Graus weinig daadkracht. “Ik ben al elf jaar meer duurzame oplossing van het stalbran- gepresenteerd en oogstte toen veel moties aan het indienen voor een verhoging denprobleem bewerkstelligen. Zo’n oplos- waardering van brandweermensen, van de kwaliteit en kwantiteit van wat nu de sing ziet hij in het verdienmodel van de veehouders, dierenwelzijnsorganisaties en NVWA is. Die moties zijn keer op keer veehouders. “Wij zijn voor kleine gezins en verzekeraars. “Daarom heb ik gevraagd een verworpen. De tegenstemmers heb ik familiebedrijven”, zegt hij. “De bio-industrie is proefstal met dit systeem te bouwen”, vertelt daarom gevraagd hoeveel doden er eerst ontstaan omdat die kleine gezins en Dion Graus. “De regering zou dat mede moeten vallen voordat ze mij zouden gaan familiebedrijven met een gering aantal kunnen faciliteren, net zoals ze de bouw van steunen. De vier doden door de salmonella- dieren niet meer konden rondkomen en dat voorbeeldvarkensstallen in Brabant heeft besmetting in de zalm van Foppen waren kwam doordat de prijs per dier of de prijs gefaciliteerd. Tot nu toe is dat helaas niet klaarblijkelijk niet voldoende. Dankzij de van dierenproducten ontzettend afnam of gebeurd. Ik hoop dat bij de nieuwe minister finoprilaffaire staat nu eindelijk in het niet meeontwikkelde met de prijsindex. van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit er regeerakkoord dat er 20 miljoen euro naar de Boeren krijgen niet veel meer voor een ei of wel door te krijgen.” NVWA gaat. Wel moet ik nog zien of dat geld een liter melk dan tien of twintig jaar naar de handhavers en de controleurs gaat geleden. Daarom moesten ze, om toch een Preventie en niet naar de overhead. Ik hou mijn hart leuke boterham te verdienen, heel veel Ongeacht of een stal met het Stable vast. Bovendien zijn er nauwelijks nog goede dieren gaan houden. Wij vinden dan ook dat Safe-systeem is uitgerust, of aan alle inspecteurs. De wet deugt wel, maar de er aan een beter verdienmodel voor boeren, voorschriften in het Bouwbesluit voldoet, inspecteurs weten die niet te vertalen naar tuinders en vissers moet worden gewerkt, moeten veehouders preventiemaatregelen een proces-verbaal, een bestuurlijke boete ten laste van de grote inkoopmachten in de nemen. Dion Graus hamert hier al jaren op, of een strafrechtelijke zaak. Ook dat is een retail. En vervolgens zijn we zonder de maar voelt zich soms een roepende in de probleem.” bio-industrie ook van de stalbranden af woestijn. Hij zegt: “Ik heb behalve over waarbij tienduizenden dieren tegelijk stalbranden ook over knaagbranden Beter verdienmodel omkomen.” gesproken. Heel veel stalbranden worden Liever nog dan de hiervoor besproken immers door knaagdieren veroorzaakt, symptoombestrijding wil Dion Graus een Grondwet muizen en ratten, die meestal vrij gemakke- “Dieren tellen in ons land nog altijd niet echt lijk door gaten en kieren een stal kunnen mee”, aldus Dion Graus tot slot. “Wat binnenkomen. Die beesten knagen kabels dierenwelzijn betreft zijn we een ontwikke- door, waardoor kortsluiting kan ontstaan, of lingsland. Dierenwelzijn is nog steeds ze laten hun ontlasting op warmtelampen ondergeschikt aan het economisch belang, behalve bij de Partij voor de Dieren en de Partij Voor de Vrijheid. Daarom pleit ik ervoor dierenrechten in de Grondwet op te nemen. Na de dierenpolitie, meldnummer 144 Red “Dieren tellen in een dier, gevangenisstraffen voor dierenbeu- ons land nog altijd len en het veterinair forensisch team gaat me ook dat nog wel eens lukken. Zodra de niet echt mee” rechten van dieren in de Grondwet zijn vastgelegd, is het einde oefening met het economisch belang boven dierenwelzijn stellen. Dieren waren er eerder dan mensen, of vallen, die vervolgens kurkdroog wordt en in je nu gelooft in de evolutietheorie of in het brand kan vliegen. Er zijn allerlei manieren scheppingsverhaal. Daarom hebben dieren om die knaagdieren te weren, bijvoorbeeld wel degelijk rechten. Als je dan ziet hoeveel door gaten en kieren te dichten, maar ook dieren de laatste jaren in stalbranden zijn door rondom de stal een geur te verspreiden omgekomen, zonder enige steun tot een ie deze dieren naar vinden.” tegenactie, zie je ook dat een dier helemaal niet telt. Het vraagt een gedragsverandering Inspectie en een andere manier van denken om daar Een volgende stap is dan inspectie, dus verandering in te brengen.” < controle of de veehouders de juiste construc-

tie en preventiemaatregelen hebben Dion Graus genomen. Ook op dit gebied bespeurt Dion

DECEMBER 2017 20 ACHTERGROND

OVER HET BELANG VAN DE VERPLICHTE RISICOAANSPRAKELIJKHEIDS- VERZEKERING

Hoe groot is de maatschappelijke impact van bedrijfsbranden zoals stalbranden, afvalbranden en branden in binnensteden? Volgens prof. dr. Ira Helsloot valt die impact erg mee. Helsloot is hoogleraar Besturen van veiligheid aan de faculteit Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij wijst erop dat sommige groeperingen het brandrisico nogal eens aanwenden om een andere doelstelling te verwezenlijken, namelijk het weren van de bedrijven waar het om gaat.

e hebben met grote regelmaat Verstandig uitgangspunt een voorbeeld de andere kant op, namelijk grote branden en het effect ervan is Mocht de overheid al willen dat de desbe- van het besluit van de Amsterdamse over- eigenlijk heel klein”, aldus Helsloot. treffende risicovolle bedrijven zouden worden heid om de opslag van bovenwettelijke “Branden als bij Chemie-Pack en ook de stal- geweerd of dat het brandrisico ervan zou hoeveelheden cacao toe te staan. “Dit is branden halen de media en hebben vooral worden verkleind, dan staan haar daartoe zo iets te gemakkelijk geformuleerd”, zegt hij, een impact voor de eigenaren en werknemers niet veel instrumenten ter beschikking, aldus “maar het voorschrift uit het Bouwbesluit om van die bedrijven, maar het effect op de om- Helsloot. Wanneer de vergunning eenmaal is met bepaalde maximale groottes van brand- geving in de zin van rook of wat dan ook is verleend, kan de overheid vervolgens gaan compartimenten te werken, maakt dat de meestal gering. Ook de maatschappelijke handhaven, met een of meer controles per Amsterdamse haven voor wat betreft de impact valt heel erg mee. Bij die stalbranden jaar, maar dat wordt al snel onbetaalbaar. opslag van cacao niet met andere havens en bij sommige andere typen branden zie je Bovendien is het de vraag in hoeverre in de wereld zou kunnen concurreren. Dus natuurlijk wel dat groepen in de samenle- daarmee grote bedrijfsbranden kunnen heeft Amsterdam die opslag toegestaan, ving iets willen, bijvoorbeeld minder vee- worden voorkomen. “Kijk naar Chemie-Pack”, want daar verdienen heel veel mensen hun houderij, en daarom in de media of de zegt hij. “Daar was van alles niet in orde, maar brood mee. Het gevolg is dat je eens in de politiek belangstelling voor die branden op het moment dat het echt mis ging, was er zoveel tijd een cacaobrand in Amsterdam organiseren. Dat is een bekend bestuurskun- iemand met een brander in de weer. Ik zie hebt, waar de stad een paar dagen overlast dig fenomeen, maar het is iets anders dan niet in hoe de overheid daar echt iets aan van heeft. Maar daarna is dat weer over.” een brede maatschappelijke impact.” zou kunnen doen.” De overheid staat niet Werkgelegenheid is met andere woorden helemaal met lege handen. Ira Helsloot geeft een belangrijk motief om een vergunning

DECEMBER 2017 20 ACHTERGROND ACHTERGROND 21

bijvoorbeeld alleen maar uit een grote loods bestaan, is dat een dode letter. Chemie-Pack had een aansprakelijkheidsverzekering van een ton, ging door de brand failliet en startte vervolgens bij wijze van spreken Chemie-Pack 2 op. Gaat het om initieel weinig investering voor een bedrijf en is het dus niet erg dat het afbrandt, dan werkt die aansprakelijkheidsverzekering niet. Het werkt alleen als een bedrijf zich verplicht moet verzekeren voor alle gevolgen van een incident. In dat geval had de verzekeraar van Chemie-Pack 70 miljoen euro moeten neerleggen. Zo’n verzekeraar gaat dan natuurlijk op een heel andere wijze toezicht houden, veel strenger. Dit is daarom een methode om het aantal branden bij in ieder geval die chemieachtige overslagbedrijven terug te dringen. Het Nederlandse parlement heeft daar echter bewust niet voor gekozen, omdat men de concurrentiepositie van Nederland niet in gevaar wilde brengen. Daarmee heeft de overheid ervoor gekozen te accepteren dat het aantal grote branden in chemische opslag en overslagbedrijven en in vergelijk-

bare bedrijven hoger is danMatthieu het zou Spekkers kunnen niet afbranden, want dat zou nogal slordig zijn. Branden zoals bij Chemie-Pack hebben zijn. Maar voor de rest is het een probleem we daardoor zeker eens per maand, maar

Ira Helsloot en de verantwoordelijkheid van de eigenaar daar hebben we het gewoon niet over. Dat van het bedrijf. Volgens mij is dat een heel accepteren we.” verstandig uitgangspunt van onze regelgeving.” Voor welke bedrijven? Ira Helsloot aarzelt of die verplichting tot te verlenen of aan te passen. Ook het weren Verzekering van risicoaansprakelijkheid verzekering van risicoaansprakelijkheid ook van bedrijven uit binnensteden is om die “Eén instrument is er wel”, vervolgt Helsloot, voor andere bedrijven dan dergelijke reden vaak niet gewenst. “Neem het casino “maar de Nederlandse overheid heeft er overslag en opslagbedrijven zou moeten in de binnenstad van Groningen”, zegt bewust voor gekozen het niet te implemen- gelden. “Je moet daar goed over nadenken”, Helsloot. “Zo’n bedrijf wil je gewoon in de teren. Dit betreft de verplichte verzekering zegt hij. “Zo’n verplichte verzekering leidt binnenstad hebben. Natuurlijk wil je het van risicoaansprakelijkheid, die in een Euro- ertoe dat ook heel kleine bedrijven hoge liever niet, maar soms is het bijna onvermij- pese richtlijn wordt aanbevolen. Deze richtlijn verzekeringspremies moeten betalen. delijk dat een gebouw een keer afbrandt. Ik gaat ervan uit dat bedrijven aansprakelijk Eigenlijk saneer je dan de branche. Verplicht sta helemaal achter het Bouwbesluit dat zijn voor alle milieugevolgen van incidenten, je zo’n verzekering bijvoorbeeld voor doe-het- mensen dan te allen tijde veilig moeten waaronder branden. In Nederland zijn zelfzaken met een kleine chemische opslag, kunnen vluchten. Ook moet de omgeving bedrijven dat ook, maar voor bedrijven die dan weet je dat alleen de grote doe-het-zelf- ketens overblijven. Dat hoef je niet erg te vinden, maar het is wel een keuze. Ik vind daarom dat de overheid een goede afweging “Op het moment dat het bij Chemie-Pack moet maken. Als het risico niet groot is, moeten kleine initiatieven niet om zeep echt mis ging, was er iemand met een worden geholpen. Daar zit dus een grens, > brander in de weer”

DECEMBER 2017 22 ACHTERGROND

Redelijk en verstandig “Die nooduitgangbordjes “Bij het omgaan met brandrisico’s hoort ook dat de maatschappij een bepaalde mate van kijkt niemand naar, zeker onveiligheid accepteert”, rondt Ira Helsloot niet als er brand is” af. “Het is zinloos om naar nul branden te streven. De onveiligheid die door grote bedrijfsbranden wordt gecreëerd, is gewoon heel beperkt. Dat is niet hetgeen waardoor maar wat mij betreft mag zo’n verzekering doorzettingsmacht heeft richting bedrijven mensen in Nederland om het leven komen. op het niveau van Chemie-Pack wel verplicht dan de overheid.” Ter vergelijking noemt Bepaal daarom met redelijkheid en verstand worden gesteld.” Helsloot wijst in dit verband Helsloot het Franse systeem van verplichte welke veiligheidsrisico’s je wilt accepteren, op de branche van vervoersbedrijven van risicoaansprakelijkheid in de bouw. In welke niet en welke veiligheidsmaatregelen gevaarlijke stoffen in bulk, waarin zo’n Frankrijk hoeft een bouwer geen bouwver- je dus moet nemen. Zet daartoe effectieve risicoaansprakelijkheidsverzekering al in gunning bij de overheid aan te vragen, maar instrumenten in en dan is overheidstoezicht 1994 verplicht werd gesteld. Slechts de grote moet hij aantonen dat hij een risicoaanspra- wel het allerlaatste, want dat levert alleen vervoerders zijn in die branche overgebleven. kelijkheidsverzekering heeft. De verzekeraar maar schijnveiligheid op. Dat is geen verwijt Alleen voor het transport van kleinere hoe- houdt toezicht en die kijkt niet naar zaken aan de overheid, maar de overheid mankeert veelheden gevaarlijke stoffen in verpakkin- die wel in de regelgeving staan maar onzin het aan strengheid, is aan formele regels gen geldt die eis niet en zijn dus ook nog zijn, zoals de nooduitgangbordjes in gebonden en heeft voor een aantal vraag- kleinere bedrijven werkzaam. Een verplichte Nederland (“want daar kijkt niemand naar”, stukken onvoldoende expertise. Een bedrijf verzekering van risicoaansprakelijkheid voor zegt Helsloot, “zeker niet als er brand is”), dat iets exotisch organiseert, moet niet bij de bijvoorbeeld de intensieve veehouderij zal in maar die verzekeraar weet wel wat in een overheid zijn om een vergunning te halen, het geheel niet werken. De maatschappelijke ontwerp cruciaal is opdat mensen bij een want de overheid hoeft niet op kosten van schade van een brand in zo’n bedrijf is brand veilig kunnen vluchten en is daar alle belastingbetalers verstand van dat immers nihil. “Als wij met z’n allen het extreem streng op. “Op het moment dat aan exotische te hebben. Laat dat bedrijf vervelend vinden dat kippen verbranden, los zo’n vluchtvoorziening wordt gebouwd, verplicht een risicoaansprakelijkheidsverze- je dat niet op zo’n wijze op. Willen we grote huurt de verzekeraar iemand van een kering afsluiten. De verzekeraar kan in de stalbranden effectief voorkomen, dan technisch adviesbureau in om daarnaar te premie verdisconteren dat externe expertise betekent dat al vrij snel het einde van de kijken. Op zo’n manier kunnen verzekeraars moet worden ingehuurd om het bedrijf te intensieve veehouderij in Nederland, omdat effectiever en doortastender toezicht laten controleren: streng op de plekken waar we dan de concurrentie met de landen waar houden dan de overheid.” het om gaat en niet streng op de plekken die preventiemaatregelen niet gelden, waar dat onzinnig zou zijn.” < zouden gaan verliezen.”

Strenger en chagrijnig toezicht Hebben verzekeraars voldoende instrumenten om grote branden te voorkomen bij bedrijven die hun risicoaansprakelijkheid verplicht hebben moeten verzekeren? “Ja”, zegt Helsloot beslist, “want die verzekeraars hebben namelijk veel meer mogelijkheden dan de overheid om streng en chagrijnig toezicht te houden. De overheid moet altijd formeel correct toezicht houden, onder meer door controles aan te kondigen, en moet aan allerlei formele bepalingen voldoen, met de mogelijkheid voor de gecontroleerde om bezwaar te maken als dat niet gebeurt. Een verzekeringsmaatschappij is gewoon een commercieel bedrijf dat streng kan zijn op de punten waar het echt om gaat, makkelij- ker expertise kan mobiliseren en meer

DECEMBER 2017 22 ACHTERGROND MENSEN AAN HET WERK 23

WAT IS DE IMPACT VAN BEDRIJFSBRANDEN?

Het krachtenveld bij bedrijfsbranden is vaak zo groot, dat de mate van impact niet zomaar te koppelen is aan de grote van een brand. Salvagecoördinatoren Bernhard Kreeft en Jacky Peeters leggen uit waarom. >

DECEMBER 2017 24 MENSEN AAN HET WERK

CASINOBRAND IN GRONINGEN GEEN GROTE BRAND, WEL GROTE GEVOLGEN

roeg op de laatste zondag van evacuees terug te kunnen doen keren. mobieltje, zochten naar spectaculaire augustus 2017 werd Groningen Voorwaarde daarvoor was het geweken verhalen van ontevreden mensen. Ze V opgeschrikt door een in eerste instortingsgevaar in de aangrenzende trokken overhaaste conclusies, bijvoorbeeld instantie kleine, en later stevige brand in het parkeergarage. Het duurde wel een tijd voor over asbestgevaren en gooiden dat de ether Holland Casino. Het casino was gelegen in we een bouwkundig constructeur vonden in. Journalistieke basisprincipes als het het oude stadscentrum, met aangrenzend die er uitspraken over durfde te doen en die bieden van context en hoor en wederhoor, een hotel, parkeergarage en de meest besliste dat instortingsgevaar niet aan de werden niet toegepast.” prachtige monumentale stadswoningen. De orde was. Onze volgende stap was daarmee brandweer rukte uit met groot materieel, bepaald: het gecontroleerd laten terugkeren De rust keert terug besloot de brand van buitenaf te van omwonenden.” Een deel van de wonin- In de dagen die volgden veranderde Kreefts bestrijden en zorgde met gen was echter flink beschadigd, omdat de rol van coördinerend naar adviserend. Hij succes dat het vuur niet politie tientallen deuren had ingetrapt nam deel aan het gemeentelijk en het oversloeg naar aangrenzende tijdens de evacuatie. Kreeft regelde daarom bewonersoverleg. Kreeft: “Tijdens de eerste panden. Uit voorzorg zette de een aannemer die op zijn beurt zorgde voor uren van de brand ontbrak de gestructu- politie een behoorlijk gebied af het plaatsen van nooddeuren. reerde aanpak van de instanties, maar toen en evacueerde de de eerste hectiek voorbij was, ontstond de bewoners. Gebrekkige methodiek systematiek. Er werd een informatieavond leidt tot onrust voor getroffenen belegd. Van alle instanties Bernhard Kreeft, Kreeft: “Als er iets geconcludeerd waren deskundigen aanwezig om vragen te schade-expert bij kan worden uit deze gebeurtenis, is beantwoorden, variërend van de politie, de Lengkeek, was als het dat de impact van een brand brandweer, een bouwkundig ingenieur, coördinator van niet rechtstreeks is toe te schrijven enzovoort. Ik zat er namens Salvage. Die Stichting Salvage vier aan de grootte ervan. Randvoor- avond was een voorbeeld van hoe goede dagen ter plaatse. “In waarden zoals het bestrijdingsbe- informatievoorziening de kalmte kan doen het begin had nog leid, de mate van structuur en terugkeren.” niemand zicht op de afstemming in de aanpak en het omvang van de brand ook communicatiebeleid spelen een De gevolgen zijn nog en het verdere verloop rol. In dit specifieke geval verzamel- voelbaar ervan. Ik meldde me bij den veel evacuees zich buiten de Het casino ging nagenoeg volledig verloren de Officier van Dienst afzettingen. Zij zaten vol vragen en de en honderden medewerkers zagen hun baan Bevolkingszorg, nam plaats communicatie naar hen liep niet altijd in rook opgaan. Aangrenzende bedrijven in het CoPI en ging vooral gestroomlijnd. Bovendien vond er tegenstrij- ondervinden nu nog altijd hinder en schade praktisch aan het werk: dige berichtgeving plaats. Gasten van het van de brand. En nu, aan de vooravond van contact leggen met de ontruimde, naastgelegen hotel konden niet de sloop van het afgebrande gebouw, maken vestigingsmanager van bij hun persoonlijke spullen, maar zagen omwonenden zich zorgen om mogelijk te Holland Casino, het doorspelen vervolgens wel dat de persconferentie ontstane scheurvorming in hun monumen- van informatie naar verzeke- vanuit datzelfde hotel gehouden werd. tale panden. De casinobrand in Groningen raars, het beoordelen van de Het wakkerde onrust aan. Omwonenden heeft nog altijd een grote impact. Kreeft: schade per kamer van het voelden zich gedupeerd en lieten van “Zo zie je dat een brand zonder menselijke naastgelegen hotel, noem maar zich horen via de toegestroomde pers. of dierlijke slachtoffers een uitwerking heeft op. Later op de dag hebben we Verslaggevers, gewapend met een die nog altijd niet is uitgespeeld. In dit geval - de Officier van Dienst speelt de locatie, een zeer kwetsbaar stads- Bevolkingszorg en ik - ons centrum, een belangrijke rol. Deze brand is ingezet om een deel van de BERNHARD namelijk nooit heel groot geweest.” >

DECEMBER 2017 24 MENSEN AAN HET WERK MENSEN AAN HET WERK 25

BEDRIJFSBRANDEN MET EEN STAART

omgeving en een aantal stalbranden die licht te zitten. Als salvagecoördinator heb ik effect hebben op veel minder mensen, maar daarop maatregelen getroffen.” Volgens waarbij het individuele leed groot en Peeters was de impact met name zo groot zichtbaar is. door het langdurig aanhouden van de brand, de grote hoeveelheid rook- en roetvorming Massale autobandenbrand met mogelijke gezondheidsgevaren en het “Diep in mijn geheugen gegrift staat de grote aantal getroffenen. enorme brand in Someren-Heide in november 2016,” vertelt Peeters, “daar brandde bij De gevolgen van een een bandenopslag een grote partij autoban- stalbrand den af. De brand was erg moeilijk te blussen Van zo’n grote brand met invloed op de door het ontstaan van een gloeiend wijde omgeving, naar een relatief geïsoleer- lavakorstje dat ondoordringbaar bleek met de stalbrand. Peeters maakte er alleen al het water, met daaronder een grote brandende afgelopen jaar drie mee: een brand waarbij massa. De brand veroorzaakte erg veel 77.000 kippen omkwamen in Nederweert en rookoverlast in de omgeving, om nog maar twee branden in Mill en Milheeze met samen te zwijgen over al het roet.” Al met al duurde meer dan 2000 omgekomen varkens. Is de het blussen een kleine week. In die tijd impact van een stalbrand minder groot? “We daalde het roet neer op huizen, tuinen en zien vooral dat stalbranden meer maatschap- auto’s in de omgeving en klaagden omwo- pelijke impact hebben als er asbest vrijkomt,” nenden over pijn in de mond en de longen. aldus Peeters, “maar de oude asbeststallen Om de ontstane onrust in de kiem te smoren, verdwijnen langzamerhand en daarmee ook werden persconferenties belegd over de de uitwerking van een stalbrand op de bestrijding van de brand en de gevolgen omgeving. Een brand heeft in zo’n geval voor de volksgezondheid. De autoriteiten vooral impact op de ondernemer. Kijk, een lieten weten dat er geen gevaar was, maar varkens- of kippenboer die z’n dieren JACKY lieten zich tegelijkertijd ontvallen dat het gedood ziet door brand is altijd geëmotio- inademen van rook nooit goed is. Veel neerd. Er is veel liefde voor de dieren. Niet mensen namen het zekere voor het onzekere alleen ligt het bedrijf stil en is er materiële tallen, garages, bedrijfsverzamelgebou- en verlieten hun woningen. Peeters: “Salvage schade, ook is het verdriet en de rouw om de wen, theaters en zelfs een bordeel waar is er met name voor de eerste uren en dan dieren voelbaar.” Gevraagd naar de impact “S 25 schaars geklede vrouwen buiten ligt het zwaartepunt vaak op de persoonlijke van stalbranden buiten de hekken van de kwamen te staan.” Jacky Peeters, schade- en praktische hulpverlening, het nemen van onderneming, bijvoorbeeld door de expert bij Dekra en al 22 jaar aan Salvage maatregelen ter voorkoming van verdere inmenging van dierenwelzijnsorganisaties, verbonden als coördinator, maakte diverse schade en zaakwaarneming namens de antwoordt Jacky Peeters kort: “Ik ervaar niet bedrijfsbranden mee. Peeters vervolgt: “Als gezamenlijke verzekeraars. In deze omvang- dat dierenwelzijnsorganisaties of de pers het gaat om bedrijfsbranden, dan valt op dat rijke GRIP 1 situatie lag de aansturing in gevoelens van onrust aanwakkeren. Dit heeft de schouderfunctie van Salvage, die bij een handen van de Officier van Dienst Bevol- waarschijnlijk mede te maken met het brand bij particulieren zo belangrijk is, ietwat kingszorg en heb ik me beziggehouden met bewustzijn van de meeste ondernemers en verschuift naar de achtergrond, en het het informeren en adviseren van de direct toch ook ons advies, om op zo’n moment de zwaartepunt komt te liggen op het beredde- omwonenden, het verzamelen van verzeke- dierenarts bij de situatie te betrekken, ren van materieel en het informeren en ringsgegevens, en het, waar mogelijk, treffen overheidsinstanties als de NVWA in te lichten adviseren van partijen.” Volgens Peeters van schadebeperkende maatregelen. Bij en de media kort en krachtig te informeren. strekt de invloed van bedrijfsbranden zich zulke branden is er eigenlijk altijd behoefte Wat mij juist opvalt is de grote saamhorig- verder uit dan alleen materiële schade. Om aan iemand met parate verzekeringstechni- heid in de omgeving die zich uit in allerlei dit te verduidelijken haalt hij twee voorbeel- sche kennis. Door het afkoppelen van de soorten hulp en medeleven. Dat is misschien den aan: de enorme brand bij een banden- nutsvoorzieningen bij de bandenopslag, wel, met name in de agrarische gemeen- handel die van grote invloed was op de kwamen omwonenden zonder gas, water en schap, de impact van brand.” <

DECEMBER 2017 26 WERKTERREIN SALVAGE

“HET BESTAAN VAN SALVAGE IS EEN TEKEN VAN BESCHAVING”

De maatschappelijke impact van een brand kan groot zijn. Daarom was Elbert Roest in zijn jaren als burgemeester van Laren in de nachtelijke uren vaak ter plaatse als er weer eens een brand in zijn gemeente was. In die omstandigheden leerde hij het werk van Stichting Salvage waarderen. Voor Uit de brand hadden we een gesprek met Elbert Roest, die sinds september 2017 burgemeester van Bloemendaal is.

DECEMBER 2017 26 WERKTERREIN SALVAGE WERKTERREIN SALVAGE 27

lbert Roest is met meer dan vijfentwintig ondersteuning en veiligheid. Ik heb daar veel jaar bestuurlijke ervaring mogelijk de positieve reacties op gehoord, ook van langstzittende D66-bestuurder in Neder- mensen die dat aan ons, bestuurders, lieten land. Hij was steunfractielid in Hoogeveen, weten.” Volgens Elbert Roest was er, wanneer wethouder in Doesburg, burgemeester van dat nodig was, ook een vlekkeloze samenwer- Laren en is nu burgemeester van Bloemen- king tussen Stichting Salvage en Bevolkings- daal. Wanneer zijn burgers het moeilijk zorg. Hij zegt: “In situaties waarin groepen hebben, toont hij zich een betrokken mensen vanwege een brand hun huis uit burgemeester. Bij een brand laat hij zich moesten, had Salvage overleg met onze altijd waarschuwen en hij is dan snel ter mensen van Bevolkingszorg die er meestal plaatse, ook al is het midden in de nacht. later bijgekomen waren. De vraag was dan “Dan kom je op straat te staan met de hoe zo’n evacuatie zo adequaat mogelijk kon mensen die het aangaat en in Laren heb ik worden aangepakt. Ook dan bleek dat de dat tientallen keren moeten meemaken”, Salvagecoördinatoren ontzettend goed zijn vertelt hij. opgeleid. En die samenwerking verliep heel soepel, omdat iedereen weet dat er in zulke Spanning opvoeren omstandigheden pragmatisch, verstandig, In het bijzonder was dit het geval toen er in nuchter en rustig moet worden gehandeld.” Laren een pyromaan actief was. “Er zijn veel weekenden geweest”, vertelt Roest, “dat ik Beschaving tegen twee uur ’s nachts, op het moment dat Elbert Roest In september 2017 verliet Elbert Roest de de cafés dichtgingen, wakker werd omdat ik gemeente Laren en ging hij in de gemeente vreesde dat het weer fout zou gaan. En dikwijls Bloemendaal aan de slag. De twee gemeen- gebeurde dat ook. Dan hoorde ik de jongens brandweer te zijn. Uiteindelijk werd hij voor ten lijken op elkaar als het om kapitale van de brandweer en de politie rijden, schoot elf bewezen branden tot elf jaar cel veroor- rietgedekte panden gaat, maar in de praktijk gauw mijn kleren aan en ging ik er naartoe. deeld. heeft Bloemendaal ten aanzien van brandri- De brandstichter begon zijn activiteit bij sico’s weer andere beslommeringen dan bossen, auto’s en carports, maar had kenne- Positieve reacties Laren. Een belangrijk punt van aandacht in lijk de behoefte de catastrofe en de spanning In die periode deden zich diverse situaties zijn huidige werkgebied is de bluswatervoor- op te voeren. Uiteindelijk stak hij ook riet- voor waarin gezinnen met kinderen ’s nachts ziening in het duingebied van Zuid-Kenne- gedekte woningen in brand en huizen hun huis moesten verlaten. Ook werd een merland. De Veiligheidsregio Kennemerland waarin kinderen lagen te slapen. Het had ouder echtpaar, waarvan de man slecht ter en de tien gemeenten in deze Veiligheidsre- vanzelfsprekend een enorme impact op de been was, ternauwernood uit een brandende gio zijn hierover in gesprek, met het doel samenleving.” Toen de man in 2012 werd woning gered. “In die omstandigheden heb deze bluswatervoorziening te verbeteren. aangehouden, bleek hij lid van de vrijwillige ik inzicht in het werkgebied van Salvage Ten tijde van het gesprek met hem had gekregen”, vertelt Elbert Roest. “Eerst is er de Elbert Roest nog geen brand in zijn nieuwe brandweer, vervolgens is er de burgemeester gemeente meegemaakt, maar ongetwijfeld die een arm om de schouders van de getrof- zal hij ook in de toekomst nog eens met “Ik heb gemerkt fenen legt en daarna is er Salvage: een rustige, Stichting Salvage te maken krijgen. “Ik vind dat de Salvage- adequate en ter zake kundige partij die een het een teken van beschaving dat brandver- breed netwerk heeft en precies weet wat er zekeraars dit op deze manier hebben coördinatoren moet gebeuren. Ik heb gemerkt dat de georganiseerd”, zegt hij tot slot. “Zowel de Salvagecoördinatoren heel goed voor hun omarming van mensen op het meest heel goed voor functie zijn toegerust en heb geleerd dat kwetsbare moment van hun leven als de hun functie zijn gedupeerden echt op de mensen van onafhankelijke, belangeloze hulp van Salvage kunnen vertrouwen. De Salvageco- Salvage is een gegeven waar we in Neder- toegerust” ördinatoren hebben immers een onafhanke- land heel trots op mogen zijn!” < lijke rol en bieden belangeloos concrete

DECEMBER 2017 28 AAN HET WOORD

COLOFON CASINOBRAND

Uit de Brand is een gratis uitgave van GRONINGEN Stichting Salvage Abonnement / adreswijziging GROTE TEVREDENHEID [email protected] Redactieraad Marieke Boeijen, Timo Brinkman, Jos Leussink, Riet Licht, George Oostrom, Brenda Reinders, OVER SAMENWERKENDE Peter van Steen Teksten INSTANTIES Peter van Steen, Marieke Boeijen Vormgeving Zichtbaar Reclame Adviesbureau www.zichtbaar.nl

Fotografie Stichting Salvage, Jeroen Jazet; AS Media; Rob Engelaar; Marco Verhage; Holland Casino

Drukwerk Elwipress e casinobrand in Groningen in augustus 2017 www.elwipress.nl

had niet alleen impact op de omgeving. Het Niets uit deze uitgave mag, zonder schriftelijke Dtrof ook medewerkers, managers en bestuur- toestemming van de Stichting Salvage worden ders van Holland Casino zwaar, zeker toen duidelijk verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke werd dat het gebouw niet meer te redden was. Ruud andere wijze dan ook. Stichting Salvage stelt zich niet Bergervoet, CFO van Holland Casino: “Allereerst Ruud Bergervoet aansprakelijk voor eventuele fouten of onjuistheden, voelden we dankbaarheid dat er geen slachtoffers die niet voorkomen werden, ondanks een zo correct mogelijke bewerking van de door deelnemers zijn gevallen. Dat kunnen we wel toeschrijven aan verstrekte gegevens. de zeer adequate handelswijze van de brandweer over het werk van Salvage en van de andere betrok- ISSN 1875 – 0079. en de wijze waarop onze brandveiligheid is inge- ken instanties.” richt. Op de dag zelf hebben we ons over mogelijke slachtoffers wel degelijk zorgen gemaakt. We hebben Vastbesloten om in de situatie eigenaarschap te direct alle communicatielijnen geopend naar de nemen, werkt Holland Casino naar de toekomst toe. betrokken instanties zoals de politie, de brandweer, “Voor nu is belangrijk dat we onze maatschappelijke de gemeente en Stichting Salvage. Het doel was om verantwoordelijkheid nemen,” aldus Bergervoet. tot een gezamenlijk plan van aanpak te komen. Het “We zijn met getroffenen in gesprek gegaan over Stichting Salvage was belangrijk om omwonenden, ondernemers en de gevolgen van de brand en hebben onze actieve Prins Willem Alexanderlaan 701 medewerkers zo goed mogelijk te informeren met hulp aangeboden. Ligt er puin in de tuin? Is het huis 7311 ST Apeldoorn T 055 526 19 30 één duidelijke boodschap en maatregelen te nemen verontreinigd? We ruimen het op. Er is ons alles aan [email protected] om gevolgschade zoveel mogelijk te beperken. Op gelegen de overlast, ook rondom de sloop, te beper- www.stichtingsalvage.nl de dag van de brand en de dagen erna onderhielden ken. Mensen die hun huis tijdelijk hebben moeten we intensief contact met Stichting Salvage om zo op verlaten door de sloop, hebben we een vergoeding de hoogte te blijven van de situatie van gedupeer- aangeboden. Dat we in deze gevallen waarschijnlijk den en betrokkenen. We wilden voorkomen dat de onze verzekering niet aan kunnen spreken, omdat Salvage in actie aandacht zou verslappen als het ergste gevaar voor- Holland Casino niet aansprakelijk gehouden kan bij was. Van Salvage kregen we voortdurend updates worden, dat is nou eenmaal zo. We hebben ook een van de status, de maatschappelijke impact en de zorgplicht naar onze medewerkers, die we gelukkig gedupeerden. De aanzienlijke ervaring van Salvage allemaal hebben kunnen detacheren naar andere met brand was merkbaar in de werkwijze. Het zorgde vestigingen. Op die manier houden we ze aan ons voor een soepel proces waarin wij geattendeerd verbonden, opdat we samen in de nabije toekomst werden op allerhande zaken. Er is grote tevredenheid een nieuw pand kunnen betrekken.” <

DECEMBER 2017