CYLCHLYTHYR / NEWSLETTER

Ysgol Uwchradd Tywyn Gwanwyn/Spring 2018

Pencampwyr Badminton Champions Yn dilyn eu llwyddiant yn rownd Gwynedd o’r gystadleuaeth Following Ysgol Uwchradd Tywyn’s success in the badminton, aeth dau dim ymlaen i rownd derfynol Gogledd Gwynedd 5x60 Badminton tournament in December, Cymru i gynrychioli y Sir. Aeth Sam, Jacob, Daniel, Iestyn, when both the girls’ and boys’ Yr 9/10 teams won all Rachel, Ruby, Sara a Holly i gystadlu yn erbyn yr ysgolion their matches, the two teams represented the county mwyaf yng Ngogledd Cymru a’r Ddydd Mercher y 7fed o in the North badminton finals at Deeside Fawrth yn Canolfan Hamdden Glannau Dyfrdwy. Daeth y Leisure Centre on 7 March. Both teams played ddau dim yn fuddugol heb golli gem drwy’r dydd! exceptionally well – they did not lose a single match Mrs Elen Pugh, Swyddog 5x60 throughout the day! Mrs Elen Pugh 5x60 Officer “Naethon ni frwydro’r dda drwy gydol y twrnamaint gan guro pob gem, ac o ganlyniad yn falch dros ben i gael ein coroni’n “We battled well throughout the tournament and won bencampwyr badminton blynyddoedd 9 a 10 Gogledd all of our games, and as a result are proud to say we Cymru”. were crowned North Wales Year 9 and 10 badminton Holly Wyn, Sara Jones, Rachel Wagstaff a Ruby Carney champions!” Holly Wyn, Sara Jones, Rachel Wagstaff and "Roedd hi'n dda gweld bod ein holl waith caled a hyfforddiant Ruby Carney wedi talu. Roedd y gystadleuaeth yn heriol ond ni allai neb gyfateb i'n sgiliau a'n brwdfrydedd. Fe wnaethom ni chwarae “It was good to see that all our hard work and 3 ysgol wahanol, Ysgol Uwchradd Fflint, Ysgol Rhyl ac Ysgol training has paid off. The competition was Uwchradd Caereinion. Curywd pob ysgol mewn modd challenging but no one could match our skill and dramatig, gan ond colli uchafswm o 12 pwynt mewn unrhyw enthusiasm. We played three different schools, Ysgol un o'n 15 gem. Cawsom ddiwrnod gwych a mwynhau cadw Uwchradd Fflint, Ysgol Rhyl and Ysgol Uwchradd ein teitl fel Pencampwyr Badminton Gogledd Cymru. " Caereinion. We beat all schools in dramatic fashion Sam Kelsey, Iestyn Williams, Daniel Rowe a Jacob Payne. only losing a maximum of 12 points in any one of our 15 matches. We had a great day and enjoyed Rydym yn hynod falch o lwyddiant ein disgyblion Blwyddyn retaining our title of North Wales Badminton 9/10 yn nhwrnamaint Badminton Cymru. Er gwaethaf y teitl Champions. “ 'Pencampwyr Badminton ‘Gogledd Cymru’, dyma gam olaf y Sam Kelsey, Iestyn Williams, Daniel Rowe and gystadleuaeth. Fodd bynnag, fel y dywedodd Sam Kelsey: Jacob Payne. "pe bai rownd derfynol i Gymru gyfan, byddem yn chwalu hwnnw hefyd"! We are extremely proud of our Year 9/10 pupils’ Diwrnod llwyddiannus iawn i’r ysgol! Llongyfarchiadau i success in the tournament. Despite bawb! the title being ‘North Wales’ Badminton Champions, this is the final stage of the competition. However, as Sam Kelsey said: “if there was an all Wales final, we would smash that too”!

A very successful day for the school – congratulations to you all!

Rhif 39 Number 39 YSGOL UWCHRADD TYWYN FFORDD YR ORSAF/STATION ROAD, TYWYN, GWYNEDD, LL36 9EU Ffôn/Telephone: 01654 710256 E-bost: [email protected] Pennaeth/Head teacher: Mrs Helen Lewis Dirprwy Bennaeth/Deputy Head teacher: Mr David Thorp

Cadwch mewn cysylltiad ar y wefan a twitter am y Please keep in touch via website and Twitter wybodaeth diweddaraf ar gyfer yr arholiadau, for latest information on examinations, unrhyw gweithgareddau a newyddion. * activities and news. www.tywyn.gwynedd.sch.uk

You will probably recall that in February 2014, one of our biggest Cedar trees came down during very high winds and I’m sure that it will not have escaped your attention that 3 more of our ‘sentinel’ trees have fallen casualty to the easterly winds of storm Emma, which has hauled them from the earth by their roots.

Trees generally outlive us, and because they are fixed and emanate a sense of permanence, we actually feel a deep sense of loss now that they have fallen and will no longer be a part of the school’s landscape. It is worth remembering the service that our ‘soldiers’ have provided during their lifetime: oxygen, recycling water and regulating humidity, controlling air pollution, producing protein, providing shelter for wildlife and fertilizing the soil. For all of Mae'n debyg y byddwch yn cofio, ym mis Chwefror this, we are grateful and we are looking to the future 2014, daeth un o'n coed cedrwydd mwyaf i lawr yn and planning for further environmental sustainability. ystod gwyntoedd cryf iawn, ac yr wyf yn siŵr y byddwch wedi sylwi bod 3 arall wedi bod yn anafusion yn dilyn y At Ysgol Uwchradd Tywyn, we pride ourselves on our gwyntoedd dwyreiniol a ddygwyd gan storm Emma, nurturing skills; we like to plant the seeds and provide sydd wedi llusgo eu gwreiddiau o'r pridd. the support system for growth in educational Fel arfer, mae coed yn byw'n hirach na ni ac oherwydd development and extra-curricular activities to help eu bod yn sefydlog ac yn rhoi ymdeimlad o barhad, pupils reach their full potential – a full-time but rydym mewn gwirionedd yn teimlo’r colled, ar ôl iddyn worthwhile commitment. So our exciting plans for an nhw syrthio ni fyddant bellach yn gallu eu gweld fel orchard garden have been centred on ‘low maintenance rhan o dirwedd yr ysgol. – high yield’! Hopefully not only will the orchard supply fresh food but also inspiration for the pupils and staff to Mae'n werth cofio'r gwasanaeth y mae ein 'milwyr' wedi enjoy. ei roi yn ystod eu hoes: ocsigen, ailgylchu dŵr a The planned orchard garden, designed by John rheoleiddio lleithder, rheoli llygredd aer, cynhyrchu Waddington with careful consideration to many protein, darparu lloches i fywyd gwyllt a gwrteithio'r environmental aspects - as you will see below - will pridd. hopefully contain the following trees, plants, fruits, Rydym yn ddiolchgar am hyn i gyd ac rydym yn edrych herbs and vegetables: i'r dyfodol ac yn cynllunio ar gyfer cynaliadwyedd Apple, pear, cherry and plum trees: Fruit bushes amgylcheddol pellach gyda chynllun uchelgeisiol am and trees will provide fresh, healthy food, habitat for ardd ffrwythau a llysiau. wildlife and a harmonic space for inspiration.

Yn Ysgol Uwchradd Tywyn, rydym yn ymfalchïo yn ein Leeks, onions, garlic (and/or chives): These act as medrau meithrin; rydym yn hoffi plannu'r hadau a grass suppressors without competing with the trees for darparu'r system gefnogol ar gyfer twf mewn datblygiad nutrients and will provide a useful, edible yield. addysgol a gweithgareddau allgyrsiol i helpu disgyblion i Fennel, rosemary, oregano/marjoram, and gyrraedd eu llawn botensial - ymrwymiad llawn amser ond coriander: These act as pollinator ‘attractors’ at the gwerth chweil. Felly mae ein cynlluniau cyffrous ar gyfer same time as providing beneficial edible herbs. gardd berllan wedi canolbwyntio ar 'gynhaliaeth isel - cynnyrch uchel'! Gobeithio, nid yn unig y bydd y berllan yn Nasturtiums: An edible flower, nasturtiums will act to cyflenwi bwyd ffres ond hefyd yn ysbrydoliaeth i'r repel pest insect species. disgyblion a'r staff fwynhau. Mae’r ardd berllan wedi'i chynllunio gan John Waddington Artichokes and rhubarb: These will provide gydag ystyriaeth ofalus i lawer o amgylcheddau ac agweddau - mulching which will suppress weeds and grass at fel y gwelwch isod - yn cynnwys y coed, planhigion, ffrwythau, the same time as providing an edible crop. perlysiau a llysiau canlynol: Dandelion and comfrey: These are deep root Coed afal, gellyg, ceirios ac eirib (2 o bob un): Bydd accumulators that will supply valuable nutrients llwyni a choed ffrwythau yn darparu bwyd ffres, iach, cynefin i (that would otherwise be beyond the reach of the fywyd gwyllt a llecyn harmonig ar gyfer ysbrydoliaeth. other root systems) to the surface and act as pollinator attractors. Cennin, winwns, garlleg (a/neu chives): Mae'r rhain yn gweithredu fel atalyddion glaswellt heb gystadlu â'r coed am Strawberries, wild strawberries, clover and faeth a byddant yn darparu cynnyrch defnyddiol, bwytadwy. mint: These will provide fruit, attract pollinators and suppress grass and ivy growth. Ffenel, rhosmari, oregano / marjoram, a coriander: Also: 3 seating areas with table and possible rain/ Mae'r rhain yn gweithredu i beillio wrth 'ddenu' ar yr un pryd â sun canopy to enhance the space to encourage darparu perlysiau bwytadwy da. interaction and participation from students and Nasturtiums: Blodyn bwytadwy, bydd nasturtiums yn staff and also to act as a possible outside gweithredu i wrthod rhywogaethau o bryfed pla. classroom; paths made from locally sourced chipped bio-mass; a living fence of willow with Marchysgall a rhiwbob: Bydd y rhain yn darparu ‘mulching’ sage bushes might also be included on the north a fydd yn atal chwyn a glaswellt ar yr un pryd â darparu cnwd east edge to act as a wind barrier. bwytadwy. Phase 2 will be the design of the raised beds as a Dant y llew a comfrey: Mae'r rhain yn cronni gwreiddiau possible herb garden. dwfn a fydd yn cyflenwi maetholion gwerthfawr (a fyddai fel arall y tu hwnt i gyrraedd y systemau gwreiddiau eraill) i'r John Waddington has taken much time and wyneb ac yn gweithredu i ddenu ar gyfer beillio. consideration in planning and drawing up (photo below) our proposed orchard - all for free and his Mefus, mefus gwyllt, meillion a mintys: Bydd y rhain yn love of the gardening ethos and environment. We darparu ffrwythau, yn denu polinyddion ac yn atal twf glaswellt hope you will also consider supporting our school ac eiddew. in this exciting venture. Due to increasingly restricted budgets, we are very limited in Hefyd, mae 3 ardal eistedd gyda bwrdd a chanopi glaw / haul purchasing educational resources for within the posibl i wella'r gofod i annog rhyngweithio a chyfranogiad gan classrooms, never mind the outside learning fyfyrwyr a staff, a hefyd i weithredu fel ystafell ddosbarth y tu spaces. allan i'r ysgol; llwybrau wedi’u gwneud o biomas lleol; gellid hefyd gynnwys ffens byw helyg gyda llwyni sage ar ymyl y We hope we have propagated some interest and gogledd ddwyrain i weithredu fel rhwystr gwynt. look forward to hearing from you - we would really appreciate any support! We will shortly be Cam 2 fydd dyluniad y gwelyau wedi'u codi fel gardd berlysiau introducing a ‘Sponsor a Tree’ scheme - watch posibl. this space!

Mae John Waddington wedi cymryd llawer o amser ac ystyriaeth wrth gynllunio a llunio (gweler llun) ein berllan arfaethedig - i gyd am ddim a'i gariad at yr ethos garddio a'r amgylchedd. Gobeithiwn y byddwch hefyd yn ystyried cefnogi ein hysgol yn y fenter gyffrous hon. Oherwydd cyllidebau sy'n cael eu cyfyngu'n fwyfwy, rydym yn gyfyngedig iawn wrth brynu adnoddau addysgol ar gyfer y dosbarthiadau, heb sôn am y mannau dysgu y tu allan.

Rydym yn gobeithio ein bod wedi ymglymu rhywfaint o ddiddordeb ac yn edrych ymlaen at glywed gennych - gallwn addo ein diolch o galon! Byddwn yn cyflwyno cynllun 'Noddi Coeden' - gwyliwch y gofod hwn! Dydd Gwener 2 Chwefror roedd On Friday 2 February many pupils and llawer o ddisgyblion a staff yn staff wore clothes with a number gwisgo dillad gyda rhif yn lle'r instead of their usual uniform to raise gwisg arferol i godi arian ar gyfer money for the NSPCC. Themed cakes y NSPCC. Gwerthwyd cacennau were sold at break and KS3 classes thema yn ystod amser egwyl a enjoyed a quiz and various team games mwynhaodd dosbarthiadau CA3 and puzzles during the day. cwis a gemau a phosau tîm amrywiol yn ystod y dydd. We raised an amazing £348.47 – well done all at Ysgol Uwchradd Tywyn! Fe wnaethon ni godi £348.47 anhygoel - da iawn pawb yn

Ysgol Uwchradd Tywyn!

Casglu stampiau ar gyfer y RNIB Stamp Collecting for Royal National Institute Mae teulu lleol yma yn of Blind People ardal Dysynni wedi A local family here in gofyn am ein help i the Dysynni area have drefnu casgliad asked for our help to stampiau ar gyfer y organise a used stamp RNIB er mwyn helpu i collection for the RNIB wneud gwir wahaniaeth to help make a real i fywydau pobl ddall a difference to the lives of rhannol ddall yma ac ar blind and partially draws y DU. sighted people here and across the UK. I bobl sy'n dal i hoffi anfon a derbyn For people who still like llythyrau a pharseli drwy'r post, mae hwn yn ffordd o to send and receive letters and parcels through the gefnogi'r RNIB na fydd yn costio ceiniog i chi! post, this is a way of supporting the RNIB that won’t cost you a penny! Sut mae stampiau'n gwneud gwahaniaeth: Mae'r RNIB yn gwerthfawrogi'r holl stampiau – os ydynt How stamps make a difference: eisoes wedi'u defnyddio, yn ddosbarth 1af neu’n 2ail The RNIB value all stamps - whether they’ve already ddosbarth, cludiant diwrnod cyntaf, stampiau tramor, been used, 1st or 2nd class, foreign, first day pecynnau cyflwyno neu albwm. Dylech gasglu stampiau covers, presentation packs or albums. Just collect arferol o'ch cardiau a pharseli a bydd yr RNIB yn eu used stamps from your cards and parcels and the hailgylchu i mewn i gronfeydd sydd eu hangen yn fawr. RNIB will recycle them into much-needed funds. Byddant yn helpu hyd yn oed mwy o bobl sydd yn colli eu They will help even more people with sight loss golwg gael mynediad at wybodaeth, cefnogaeth a'r cyngor access the information, support and advice they y mae arnynt eu hangen. Gwerthir stampiau yn ôl pwysau need. Stamps are sold by weight and raise £20 per gan godi £20 y cilogram, felly dyma un o'r ffyrdd hawsaf o kilogram so it is one of the easiest ways to raise godi arian! money!

Torrwch eich stampiau wedi’u defnyddio i 1mm (neu Please trim your used stamps to 1mm (or more) and ragor) a dewch â nhw i'r ysgol, y Co-op neu'r llyfrgell - bring them into school, Co-op or the library – please helpwch ni i gasglu cymaint â phosib i gefnogi'r RNIB. help us collect as many as possible to support the Diolch! RNIB. Thank you! Ymweliad Sinema ‘Demain’ ‘Demain’ Cinema Visit Yn ddiweddar es i'r I recently went to sinema yn Nhywyn i the cinema in Tywyn weld ffilm o'r enw to see a movie called Demain (Yfory), a Demain (tomorrow), gynhyrchwyd gan which was produced grŵp o bobl by a group of French Ffrengig. Roedd y people. The movie ffilm yn addysgiadol was very informative iawn ac roedd and had lots of ganddi lawer o alternatives and ddewisiadau a possibilities for the phosibiliadau eraill future. It covered ar gyfer y dyfodol. many subject Roedd yn ymdrin â matters like economy llawer o bynciau fel and how money yr economi a sut works, as well as mae arian yn problems with gweithio, yn ogystal current politics. â phroblemau â Overall, I enjoyed gwleidyddiaeth gyfredol. Yn gyffredinol, fe wnes i the movie and it had me thinking a bit afterwards fwynhau'r ffilm ac roedd wedi gwneud imi feddwl yr hyn what I could do or what could be done to make the y gallwn ei wneud neu beth y gellid ei wneud i wneud y world a better place. byd yn lle gwell. Christian Warren Kyle Christian Warren Kyle The PTFA very kindly agreed to pay for French and Cytunodd y CRhAaCh yn garedig iawn i dalu am Food Technology pupils, together with members of ddisgyblion Ffrangeg a Thechnoleg Bwyd, ynghyd ag the Eco Forum, to attend the showing of Demain. aelodau o'r Fforwm Eco, i fynychu dangosiad Demain. Yn Following their fundraising efforts at the annual Duck dilyn eu hymdrechion gyda’r Ras Hwyiaid flynyddol, Race, Christmas concert raffle and Quiz evenings, the cyngerdd Nadolig a’r nosweithiau cwis mae'r PTFA hefyd PTFA have also contributed towards a laser cutter wedi cyfrannu tuag at torrwr laser a goliau pêl-droed. and football goals.

Dros nifer fawr o flynyddoedd, mae Cymdeithas Rhieni, For many years the school’s Parents, Teachers and Athrawon a Chyfeillion Ysgol Uwchradd Tywyn wedi Friends Association (PTFA) has worked to provide gweithio i sicrhau fod y disgyblion yn cael profiadau extra experiences for pupils, by arranging events and ychwanegol, drwy gynnal digwyddiadau a chynnig arian offering funding for equipment and materials for ar gyfer cyfarpar ac offer ar gyfer gweithgareddau. activities.

Yn anffodus, cafodd ceisiadau am ddeunyddiau clwb celf Unfortunately, requests for art club materials and a meicroffonau eu rhoi i un ochr oherwydd diffyg microphones have been put on hold due to lack of aelodau CRhAaCh. Er gwaethaf bod gymaint o rieni PTFA members. Despite having many lovely and hyfryd a chefnogol, dim ond 3 aelod gweithredol sydd supportive parents, we only have 3 active members gennym ar y CRhAaCh, sydd ddim yn ddigon i basio on the PTFA, which is not enough to pass decisions, penderfyniadau, heb sôn am gynnal cyfarfodydd neu let alone hold meetings or arrange events. The worry drefnu digwyddiadau. Y pryder yw y gallai’r Ras Hwyiaid is that the forthcoming annual Duck Race, which is a flynyddol, sy'n ddigwyddiad teuluol hwyliog ac yn codi fun family event and an excellent fundraiser might be arian ardderchog, fod mewn perygl, oherwydd y diffyg in jeopardy, due to lack of support required in cefnogaeth sydd ei angen i drefnu'r digwyddiad, ac ar y organising the event, and on the day. diwrnod. WE NEED YOU! and we are appealing to you to RYDYM EICH ANGEN! ac yr ydym yn apelio ichi i barhau continue the fabulous work of the PTFA and build on â gwaith gwych yr CRhAaChac adeiladu ar y sylfeini cryf these very strong foundations. Without the support yma. Heb gefnogaeth y CRhAaCh, bydd yr holl of the PTFA, the additional equipment and ddisgyblion yn colli allan ar yr offer a'r profiadau experiences which are paid for by them will be ychwanegol y telir amdanynt ganddynt. missed by all pupils.

PLIS cysylltwch â'r ysgol i ddarganfod mwy ... PLEASE do contact the school to find out more…

"Gallwn ni ddawnsio, gallwn ni ganu, cael “We can dance, we can sing, having the time of amser ein bywydau ..." our lives …” Oh yes they are! Hats off to all the pupils and staff, past and present, who took part in this year’s pantomime of ‘Aladdin’. School staff cheering and applauding in the audience were very impressed with the standard of the whole show, not just the song and dance routines but also the individual performances, technical know-how behind the stage, and the excellent props and scenes, including a magical flying mat and the TARDIS, to name but two. The pupils should be commended on their months of dedication to practising as well as their performance skills, and Aberdyfi Players deserve praise for the confidence and team building skills they have instilled in our pupils. Well O ydyn maen nhw! Pob clod i’r holl ddisgybl a staff, yn done all of you on an excellent pantomime production. y gorffennol a'r presennol, a gymerodd ran yn y pantomeim 'Aladdin' eleni. Roedd staff ysgol yn y “I had a really good time at panto performing on stage gynulleidfa wrth eu boddau gyda safon y sioe gyfan, for 6 performances, it was so much fun to get together nid yn unig y threfniadau dawns a chanu, ond hefyd y to create the show. We started to put the show together pherfformiadau unigol, y wybodaeth dechnegol y tu ôl towards the end of September, rehearsing every i'r llwyfan, a'r priodweddau a'r golygfeydd ardderchog, Monday, Wednesday and Friday. Being in the chorus is gan gynnwys mat hedfan hudolus a’r TARDIS, i enwi different to being a main character - in the chorus you ond dau. Dylai'r disgyblion gael eu canmol ar eu get to learn different dances and songs, whilst being a misoedd o ymroddiad i ymarfer yn ogystal â'u medrau main character is more of learning your lines and where perfformio, ac mae Chwaraewyr Aberdyfi yn haeddu to stand on stage.” Siân Hesleton canmoliaeth am y sgiliau hyder a meithrin tîm y maent wedi'u hymgorffori yn ein disgyblion. Da iawn chi i gyd “Joining Aberdyfi Players for their annual pantomime ar gynhyrchu pantomeim ardderchog. was one of the best decisions I have ever made. An interesting and fun perspective of drama. As an "Cefais amser da iawn yn y panto yn perfformio ar y u n e x p e r i e n c e d llwyfan ar gyfer 6 perfformiad, roedd yn gymaint o member, everything hwyl i ddod at ein gilydd i greu'r sioe. Dechreuon ni was new to me, roi'r sioe gyda'i gilydd tua diwedd mis Medi, gan making it all the ymarfer bob dydd Llun, dydd Mercher a dydd Gwener. more nerve wracking. Mae bod yn y corws yn wahanol i fod yn brif gymeriad But all the - yn y corws, cewch ddysgu dawnsfeydd a chaneuon performances of gwahanol, tra mae bod yn brif gymeriad yn fwy o 2018 have made up ddysgu eich llinellau a lle i sefyll ar y llwyfan." my mind that I’m Siân Hesleton sure to take part next "Roedd ymuno â Aberdyfi Players am eu pantomeim year. The butterflies blynyddol yn un o'r penderfyniadau gorau yr wyf is my stomach before erioed wedi ei wneud. Rhoddodd bersbectif diddorol a my first scene was hwyliog o ddrama. Fel aelod ddibrofiad, roedd popeth nothing to compare yn newydd i mi, gan fy ngwneud yn hyd oed mwy to the rush of nerfus. Ond mae holl berfformiadau 2018 wedi fy adrenaline as we ngwneud yn bendant y byddaf yn cymryd rhan y received our last flwyddyn nesaf. Doedd y glöynnod byw yn fy stumog applause from the cyn fy olygfa gyntaf yn ddim o’i cymharu â’r adrenalin audience. Thanks to anhygoel wrth i ni dderbyn ein cymeradwyaeth olaf all of Aberdyfi Players gan y gynulleidfa. Diolch i bob un o‘r Aberdyfi Players for such a wonderful am brofiad mor wych.” Nina Bussink experience.” Nina Bussink

“Hwn oedd fy ail flwyddyn yn rhan o “It was my second year pantomeim Aberydfi Players, ond eleni being part of Aberydfi oedd y flwyddyn gyntaf y cefais gyfle i Players pantomime, but this helpu gyda'r goleuadau. Mae ochr year was the first year I had dechnegol sioe neu berfformiad yn a chance to help with the wirioneddol ddiddordeb i mi ac mae'n lighting. The technical side rhywbeth yr wyf yn bwriadu ei ddilyn pan of a show or performance fyddaf yn gorffen yr ysgol. Roedd really interests me and is sefydlu'r goleuadau a rhaglennu’r sioe something I plan to pursue gyfan yn dasg anodd, ond nid oeddwn ar when I leave school. fy mhen fy hun a gyda chymorth Setting up the lights and roeddwn yn gallu rhedeg ail hanner bron programming the whole pob un o’r sioeau poblogaidd iawn. show was a bit of a Roedd yn rhaid inni fynd i'r holl daunting task, but I wasn’t nd ymarferion, cyfrifo pa oleuadau oedd eu alone and with help I was able to run the 2 half of pretty much hangen, ac yna y dasg oedd rhaglennu'r every show. We had to go to all the rehearsals, work out what cyfan i mewn i'r cyfrifiadur (cefais lighting was needed, and then there was the task of programming gymorth ar gyfer y rhan yma). Yn y bôn, it all into the computer (I had help for this bit). We basically roeddem yn gwybod y pantomeim gyfan knew the whole pantomime word for word as we had watched it air am air gan ein bod wedi ei wylio so many times and knew exactly when our lighting cues were cymaint o weithiau ac roedden ni'n needed.” gwybod yn union pan oedd angen ein “I’ve loved being involved in this years pantomime and during the goleuadau.” half term I have done the lighting for two more Welsh speaking

“Roeddwn wrth fy modd yn cymryd rhan pantomimes for the Young Farmers (this time I was on my own!)” yn y pantomeim eleni ac yn ystod y Sam Pullan hanner tymor rwyf wedi gwneud y Fran Wen Theatre Group goleuadau ar gyfer dau bantomeim Over 4 weeks, the artists Mari Morgan and Elgan Rhys from Fran cyfrwng Cymraeg i’r Ffermwyr Ifanc chi Wen held creative sessions in Welsh with the pupils exploring (y tro hwn roeddwn i ar fy mhen fy what forms and shapes our own language and culture, with an hun!)” Sam Pullan emphasis on the . They opened the minds of individuals to explore and think about their relationship to their Stori Fran Wen yn Nhywyn area, Wales, Europe, the world and the universe. Dros gyfnod o 4 wythnos mi fydd yr artistiaid Mari Morgan ac Elgan Rhys o This is a project that is part of the ’s target to Fran Wen yn cynnal sesiynau creadigol yn reach 1 million Welsh speakers by 2050. y Gymraeg gyda'r myfyrwyr yn archwilio beth sy'n ffurfio a siapio ein hunaniaeth “During the Fran Wen course we have discussed what we feel is a'n diwylliant gyda phwyslais ar yr iaith unique to Tywyn, Wales and the world. We have also discussed Gymraeg. Bydden nhw'n agor meddyliau'r what we like. The course has helped us become more confident in saying what we think.” Heidi Owen unigolion i archwilio a meddwl am eu perthynas nhw i'w Bro, Cymru, Ewrop, y “We have created a map of Tywyn and have talked about what is byd a'r bydysawd. different about Wales in comparison to other countries. I enjoyed playing games such as ‘Granny’s Footsteps’. They have helped me Mae hwn yn brosiect sy'n rhan o darged realise how special Wales is”. Ios Rodgers Llywodraeth Cymru i gyrraedd 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

“Yn yr cyrsiau Franwen ryden wedi bod yn meddwl am beth sy’n unigryw i Dywyn, Cymru ac y byd. Ryden ni hefyd wedi bod yn dweud ein enwau ac beth yden ni’n hoffi. Mae o wedi helpu ni bod yn mwy hyderus i ddweud beth ryden yn meddwl.” Heidi Owen

“Da ni wedi creu map o Dywyn a wedi siarad am dan beth sydd yn wahanol am Gymru o’i gymharu â llefydd eraill. Dwi wedi hoffi chwarae gemau fel Ôl Traed Nain. Mae nhw wedi helpu fi wybod pa mor dda yw Cymru.” Ios Rodgers Ymweliad ESTYN Ionawr 2018 ESTYN Visit January 2018 Mae arolygiad ESTYN bob amser yn gyfnod o straen i An ESTYN inspection is always a stressful time for schools, ysgolion, ac yn sicr nid oedd yn wahanol i ni! Gwyddom ein and it was certainly no different for us! We know we all bod ni i gyd yn gweithio'n galed a bod popeth ar waith; yr work hard and that everything is in place; after all, we have ydym wedi bod yn disgwyl ac yn paratoi ar gyfer yr been expecting and preparing for the visit for almost 2 ymweliad ers bron i ddwy flynedd, er waethaf y rhaglen 7 years, despite the 7 year programme now in place with the mlynedd sydd bellach yn bodoli gyda'r fframwaith arolygu new framework. Our previous inspection (follow-up) was in newydd. Roedd ein harolygiad diwethaf (dilynol) yn 2013. 2013.

Gall arolygiad ysgol fod yr amser pan fo'r holl waith caled A school inspection can be the time when all the hard-work yn glir i bawb ei weld ac yn cael ei adlewyrchu mewn is plain for all to see and reflected in a positive report, or a adroddiad cadarnhaol, neu yn gyfnod pan fo popeth a allai period when everything which could go wrong, does! fynd o'i le, yn digwydd! Roedd 5 o arolygwyr yn y tîm (6 ar There were five inspectors in the team (6 on the y dydd Mercher), a gyrhaeddodd amser cinio (y rhan fwyaf Wednesday), who arrived at lunch time (most travelling up yn teithio i fyny o Dde Cymru) ar ddydd Llun 29 Ionawr. from South Wales) on Monday 29 January. As with all Fel gyda phob ymwelydd i'n hysgol, cawsant eu croesawu visitors to our school, they were made to feel welcome as wrth iddynt ddod i mewn trwy’r drws, ac roedd y staff a'r they entered the front door, and they were well looked-after disgyblion wedi edrych ar eu holau yn dda iawn yn ystod y during the four days, by staff and pupils. It became clearly pedwar diwrnod. Daeth yn amlwg yn gyflym iawn mai’r obvious after a very short time that the way to an ESTYN ffordd i galon arolygwr ESTYN yw trwy ei stumog. Roedd inspectors heart is through his/her stomach. This was a hwn yn ddechrau da gan eu bod yn canmol yn fawr y good start as they praised and acknowledged it’s ‘greatness’ bwffe heb adael bron i ddim ar ôl. Yn ystod yr wythnos, by polishing off a tempting buffet leaving barely a crumb. roeddem hyd yn oed wedi coroni un o'r tîm yn 'Miss Bara During the week, we even crowned one of the team ‘Miss Brith'. Bara Brith’. Fy mhwynt i yw, eu bod nhw’n ddynol hefyd, yn hawdd My point really is, that they were human too, very mynd atynt ac roedd pob un ohonynt yn gwneud staff, approachable and each one made staff, pupils, governors disgyblion, llywodraethwyr a rhieni, teimlo'n gyfforddus, and parents, feel comfortable, whilst at the same time ac ar yr un pryd yn ymddwyn mewn modd proffesiynol iawn a chyda cwrteisi, parch a dealltwriaeth o gyd-destun conducting themselves in a very professional manner and ein hysgol. with great courtesy, respect and understanding of the context of our school. Yn ystod y 4 diwrnod, roedd gwaith y tîm arolygu yn cynnwys: craffu ar lyfrau disgyblion (dros 250), During the 4 days, the work of the inspection team included: cyfweliadau â bron pob un o'r staff addysgu a grŵp scrutiny of pupils books (over 250 via various means), cynrychiadol o staff cefnogol, cyfweliadau â grwpiau o interviews with virtually all teaching staff and a ddisgyblion, cyfarfod gyda rhieni ac un arall gyda representative group of support staff, interviews with groups chynrychiolwyr o'r Corff Llywodraethol. Fel Uwch Dîm of pupils, a meeting with parents and another with Arweinyddiaeth, roeddem wrth gwrs hefyd yn cael representatives of the Governing Body. As a Senior cyfweliadau ar bob un o’r meysydd arolygu yn ystod y 4 Leadership Team, we were of course also put through our diwrnod. paces on each of the 4 days.

Gan edrych yn ôl, y consensws cyffredinol yw bod y gwaith Looking back, the general consensus is that the build-up and paratoi wedi bod yn fwy o straen na'r arolygiad ei hun. preparation, the waiting, was more stressful than the Roedd y disgyblion yn teimlo'n gyfforddus gyda'r broses, inspection itself. The pupils took it all in their stride, were roeddent yn gwrtais yn ogystal â chymdeithasol gyda'n polite and courteous as well as sociable with our visitors, hymwelwyr, ac roeddynt yn glod i’w rhieni, eu hysgol ac and they did their parents, their school and themselves I’w hunain; roeddynt yn rhagorol. Ymatebodd pob aelod o proud. They were exemplary and this was commented upon staff yn hyderus ac yn broffesiynol i bob math o on several occasions. All staff were clued up, switched on gwestiynau am safonau, hunan arfarnu, arweinyddiaeth, (and by Thursday evening, burnt out!) and responded addysgu a dysgu a lles disgyblion. Yn amlwg, roeddem i confidently and professionally to all manner of questions gyd yn falch iawn o'n hysgol a chyflawniadau ein about standards, self-evaluation, leadership, teaching and disgyblion. learning and pupil well-being. We were very obviously

Yn ddiangen i'w ddweud, wrth i’r tîm ESTYN adael am tua proud of our school and our pupils’ achievements.

5.00 o'r gloch ar brynhawn dydd Iau 1 Chwefror, roeddem Needless to say, as the inspection team left at around 5.00 bron yn gallu teimlo'r don a oedd yn deillio o'r ochenaid pm on the afternoon of Thursday 1st February, we could mawr gan y staff, a oedd wedi aros yn yr ystafell almost feel the wave emanating from the huge sigh of relief athrawon, yn disgwyl adborth gan yr Uwch Dîm Rheoli. from the staff who had gathered in the staff room, in Ar hyn o bryd, mae protocol dim ond yn caniatáu i mi anticipation of receiving feedback. ddatgan ein bod yn teimlo'n hapus y byddwn yn dod i At this time, protocol will only allow me to declare that we mewn i'r cyntaf o'r sefyllfaoedd y cyfeirir atynt ar feel happy that we will fall into the first of the situations ddechrau'r 'adroddiad' hwn, a'n bod yn aros yn eiddgar referred to at the beginning of this ‘report’, and that we are iawn am yr adroddiad drafft. Cyhoeddir yr adroddiad eagerly awaiting the draft report. The final, official report swyddogol terfynol yn gynnar ym mis Ebrill, a byddwn yn rhoi gwybod ichi pan fydd ar gael. will be published in early April, and we will let you know Mrs Helen Lewis, Pennaeth/Headteacher when it becomes available. Trip Sgïo Chwefror 2018 Skiing Trip February 2018

Andorra, gwlad fach sydd yn ffinio Ffrainc a Sbaen Andorra, a small country bordering France and Spain, oedd lleoliad y trip sgïo eleni. Roedd y daith yn un hir i was the location of the skiing trip this year. The journey Andorra a thrafaelwyd dros 24 awr i gyrraedd tref La was long to Andorra and it took us over 24 hours to Massana. Wrth i ni gyrraedd aethom i gasglu ein hoffer reach the town of La Massana. After the long drive we sgïo a bwrdd sglefrio, bwyta a mynd i wely. collected our skis, snowboards and helmets, had food and went to bed. Ar ôl noson dda o gwsg roedd y disgyblion yn barod i ddechrau eu diwrnod. Roedd y mynyddoedd tu ôl i dref After a good night’s sleep, the pupils where keen to get La Massana, a pob bore aethom ar gondola o waelod y started in the morning. The slopes were behind the dyffryn i’r mynyddoedd. Doedd dim llawer o eira yn y village of La Massana and each morning we had to take dref ac roedd yn braf i weld yr eira perffaith wrth i chi a gondola from the bottom of the valley to the top each cyrraedd y top. Cafodd y disgyblion eu gwahanu o morning. With not much snow in the village it was fewn i pum grŵp gwahanol. Dau grŵp o ddisgyblion a exciting to see mountains of groomed snow when we got oedd yn fwrdd sglefrio, a tri grŵp o ddisgyblion a oedd to the top. The pupils were split into five different yn sgïo. Roedd gweithgareddau gwahanol fath a bowlio groups; two groups of snowboarders and three groups of deg, siopa a noson o gemau ar gael i’r disgyblion ar fin skiers ranging from beginners to more experienced nos. Miss Rudd, Athrawes AG skiers. The evenings were filled with activities such as bowling, shopping, and game nights. “Fe wnes i fwynhau sgïo oherwydd cawsom ni fynd i Miss Rudd, PE Teacher fyny llethrau gwahanol. Aethom i lawr tair lefel “I enjoyed skiing because we got to go up different wahanol: gwyrdd, glas a choch. Roeddwn wrth fy slopes. We went down three different levels: green, blue modd yn cwympo yn yr eira - roedd hi mor ddoniol. and red. I loved falling over in the snow – it was so Roedd mynd i bowlio a siopa yn hwyl hefyd.” funny. Going bowling and shopping was fun too.”

“Yn y nos, cawsom fynd i'r ystafell gemau a chwrdd â “At night, we got to go to the games room and meet ffrindiau newydd. Doedd y bwyd ddim y gorau, ond new friends. The food wasn’t the best, but the jelly was roedd y jeli yn anhygoel!” Heidi Owen amazing!” Heidi Owen

“Fe wnes i fwynhau'r daith sgïo oherwydd ei fod yn “I really enjoyed the ski trip because it was different to wahanol i'r holl deithiau ysgol eraill. Allwn i sgïo yn all other school trips. I could already ski, but certainly barod, ond yn sicr dwi wedi gwella ar ôl y daith hon. Yr improved after this trip. The only bad thing was the unig beth drwg oedd y daith bws i Andorra ac yn ôl - coach trip to Andorra and back – it was VERY long.” roedd hi'n hir IAWN.” Nils Bussink Nils Bussink Diolch! Diolch yn fawr iawn i’r cwmnïau canlynol am gefnogi Ysgol Uwchradd Tywyn, drwy roi £20 i’n galluogi i argraffu y cylchlythyr yma mewn lliw. Tywyn Dental Practice

Seasonal selection of local Welsh food and drink.

Now offering fresh fish for sale.

6 Bodfor Terrace Yn gweini bwyd a Aberdyfi diod Cymreig, lleol. 01654 767449

High Street coast Tywyn deli & dining Gwynedd LL36 9AD … it’s a lifestyle Proprietor: Maria Thomas

7 Seaview Terrace 01654 712448 Aberdyfi 01654 767470

The Sandwich Shop, Aberdyfi Filmiau a Digwyddiadau ar draws y byd

01654 767145

Snacks and Drinks to take away Movies and events from around the World Byrbrydau a 01654 710260 diodydd i fynd [email protected]

Thank You! 01654 712575 Many thanks to the following Proudly businesses for supporting Yn falch o supporting gefnogi Ysgol Uwchradd Tywyn by your eich donating £20 to enable us to community cymuned print this newsletter in colour. Tywyn

Popty Tywyn Bakery E mail: [email protected] 01654 712179 Fresh bread, cakes & pies daily. Orders taken

Bara ffres, cacennau a phastai bob dydd Derbynnir archebion

Awardwinning bacon,sausages, & pies faggots Cigydd Aberdyfi Butcher 3 Copperhill Street 01654 767223

Gwen Jones David and Wendy Weston 01654 712169 4 High Street Tywyn

Licensed Restaurant and Wine Bar Bwyty Trwyddedig a Bar Gwinoedd

[email protected]

Call Rob & Angela 07388 498593

Open 7 days a week 8.30am to 7pm Staff on duty Monday to Friday 8.30am - 1pm, Saturday 8.30am - 12 noon Dewch ar y Bws Dwyieithrwydd Join us on the Bilingual Bus Ysgol Uwchradd Tywyn is fortunate to be one of two schools in Wales selected to undertake a project to promote the Welsh Government’s ambitious incentive of creating 1 million Welsh speakers by the year 2050. With 600,000 people already able to speak Welsh, and 52% of the WORLD’s population Mae Ysgol Uwchradd Tywyn wedi ei dewis i fod yn un o bilingual – it can be done – but only with the help of ddwy ysgol yng Nghymru i fod yn rhan o gynllun peilot i the whole community. A ‘Vision-Sharing Evening’ hyrwyddo gweledigaeth uchelgeisiol Llywodraeth Cymru i was held on 30 January, to which all locals in the greu miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn y flwyddyn 2050. Dysynni area had been invited, as we fully appreciate Mae’r ffaith bod 600,000 o bobl eisoes yn gallu siarad yr that here in Tywyn, we need the support, and the iaith, yn gam calonogol tuag at gyrraedd y nod hwn, ac will, of our community to achieve anything mae’r ystadegyn bod 52% o boblogaeth y byd yn worthwhile. ddwyieithog, hefyd, yn ein gosod ni fel cenedl yn rhan o A crowd of over 120 business people, parents and deulu mawr y byd. interested Welsh learners and experts alike, enjoyed Mae Ysgol Uwchradd Tywyn wedi cofleidio’r awydd a’r excellent food with entertainment aimed at raising her i hyrwyddo’r Gymraeg. Cynhaliwyd noson ‘Rhannu’r awareness and interest in our beautiful area and Weledigaeth’ yn yr ysgol, nos Fawrth, Ionawr 30 i language. The emphasis of the evening was gynulleidfa o dros 120 o bobl, a oedd yn cynnwys definitely on encouraging bilingualism in the school cynrychiolaeth o fusnesau lleol, rhieni, dysgwyr y and community through appreciation of our local Gymraeg a nifer mwy. Mae cefnogaeth y gymuned leol culture and we are very pleased to hear that yn Nhywyn yn greiddiol os yw unrhyw fenter am lwyddo, according to many who attended, the evening was ac fe gafwyd hynny y noson hon. ‘inspirational’, ‘emotional’, ‘hopeful’ and ‘heart- warming’. Roedd arlwy’r noson yn wych – o’r perfformiadau cerddorol, cyflwyniadau gan siaradwyr o fri i’r bwyd Guest speaker lecturer Mererid Hopwood, the first blasus a gafwyd yn ystod yr egwyl o Gaffi’r Ceunant a’r female poet to win the Chair competition at the cyfan mewn awyrgylch hyfryd, hardd. Nod y noson oedd i National (2001), is fluent in 5 languages hyrwyddo dwyieithrwydd yn yr ysgol a’r gymuned, a and passionate about the personal, psychological, and geiriau fel ‘ysbrydoledig’, ‘emosiynol’, ‘gobeithiol’ a economic value of being multilingual, engaged the ‘chalonogol’ oedd disgrifiad nifer o’r gynulleidfa ar audience with a lively mix of facts regarding ddiwedd y noson. language. She talked about ‘starting the journey’ to

Y siaradwr gwadd oedd y Prifardd a’r Athro Mererid become bilingual and a new catch phrase (or hashtag Hopwood, y wraig gyntaf i ennill Cadair yr Eisteddfod for those techs amongst us) was born: “Get on the Genedlaethol (2001) ac un sy’n rhugl mewn pum iaith ac Bus”. This followed Mererid’s enthusiastic call to yn angerddol ei chred yn y budd bersonol, seicolegol ac speak even a few words or phrases, emphasising economaidd sydd o fod yn lluosieithog. Eglurodd, yn ei being bilingual did not necessitate being fluent in ffordd hyfryd a diddorol arferol, y manteision o fod yn a n o t h e r gallu siarad mwy nac un iaith. language. “If you can ask for Defnyddiodd Mererid Hopwood y ddelwedd fachog o’r the bus to Bws Dwyieithrwydd gan annog pobl i ddod ar y ‘bws’ Llanelli, you are hwn, i ddechrau dysgu’r iaith, tra’n pwysleisio ar yr un already on the pryd nad taith unig mohoni, nac un lle y disgwylid i chi bus, it’s a hard gyrraedd pen y daith ar un waith, ond yn hytrach taith word to say!” sy’n llawn cwmnïaeth ac un sy’n eich cymell i fentro i Mr Huw Williams, siarad Cymraeg, ac os oes rhai’n ddihyder a phrin eu the school’s Cymraeg, petaent dim ond yn medru ynganu ‘Llanelli’ yn excellent MC for gywir, byddai hynny’n sicrhau sedd ddiogel iddynt ar y the evening, bws, meddai! Anogodd Mr Huw Williams, arweinydd difyr ensured the a diffuant y noson, i ni sawl tro, i gadw neges Mererid phrase was well Hopwood mewn cof. used!

Roedd cyfraniad Côr Meibion Dysynni i’r noson yn hyfryd dros ben. Cafodd y gynulleidfa gyfle i gyd-ganu gyda’r côr, a thaflenni lliwgar a’r geiriau arnynt wedi eu paratoi gan Erin Jones, disgybl blwyddyn 10, ar y byrddau i bawb. Mae nifer o aelodau’r côr yn ddi-Gymraeg, ond roeddynt yn llwyddo i ynganu a lleisio mewn Cymraeg groyw, clir, a phan gododd y neuadd ar ei thraed i ganu’r anthem genedlaethol gyda’r côr, roedd y teimlad braf o falchder ac angerdd i’w deimlo’n gryf. Dymuniadau da i’r côr wrth iddynt deithio i fod yn rhan o gyngerdd y 1000 o Leisiau yn Neuadd Albert, Llundain, fis Mai. Côr Meibion Dysynni contributed enthusiastically to the Y delyn yw’r offeryn cerdd a gysylltir â ni’r evening, not just because of the mention of food from Caffi’r Cymry wrth gwrs, ac fe gafwyd datganiad Ceunant and the opportunity to scout for new members, but hyfryd ar y delyn gan Molly Aitken, disgybl o’r because of their passion for the Welsh language. This was ysgol. Cafwyd perfformiadau cerddorol gwych evident in their raising the roof with ‘’, and hefyd gan Alys Griffiths, Archie Davies, Morgan their membership of so many non-Welsh speakers who have Lumley a Ruby Parsons. Roedd cyflwyniadau mastered not only the tunes but the Welsh words so Charlotte Derry, disgybl o’r ysgol a Mr Dominic magnificently, that they have been invited to join the 1000 Gilbert, athro cerdd yr ysgol, o’r llwyfan, am eu Voices concert at the Royal Albert Hall in May in London. The taith nhw o ddysgu’r Gymraeg, yn ysbrydoledig audience was encouraged to join in the chorus – song sheets ac emosiynol iawn. Mae’r ddau yn rhugl erbyn having been prepared and beautifully decorated by Erin Jones, hyn ac yn teimlo’n rhan o’r gymuned yn Yr 10. Nhywyn a’r Gymraeg yn rhan o’u bywyd bob dydd ac maent yn falch o hynny. The harp is the musical instrument traditionally associated with Wales and pupil Molly Aitken played it beautifully. Alys Griffiths, Mae Manon Steffan Ros yn awdur toreithiog, Archie Davies, Morgan Lumley and Ruby Parsons all played wedi cyhoeddi dros 20 o lyfrau, yn enillydd their Welsh favourites with masses of style and confidence. gwobr Tir na n-Og deirgwaith a braf yw gallu Charlotte Derry and Mr Dominic Gilbert, pupil and teacher, ymffrostio mai yn Nhywyn y mae’n byw. Roedd spoke emotionally about their enthusiasm in learning Welsh “to ei sgwrs hi o’r llwyfan yn ddiffuant ac yn feel like a fully-fledged member of the special culture of angerddol, sy’n nodweddiadol ohoni, ac aeth â’r Tywyn” - both are now proudly fluent. A special thank you to gynulleidfa ar daith i’w hatgoffa o’r trysorau you all for making us proud of your achievements. gwerthfawr a’r henebion sy’n gysylltiedig â thraddodiad a hanes Cymru a’r Gymraeg sy’n Our local author and treasure Manon Steffan Ros, (she has gorwedd ac yn bodoli ym mro Dysynni: “Mae written over 20 books, and has won the Tir na n-Og Prize three Maen Sant Cadfan, gyda’r arysgrif Cymraeg times), was also inspirational in her talk. She detailed the hynaf y gwyddom amdano arno, yn un o many cultural treasures here in our locality: “Tywyn has a very drysorau pennaf y genedl, i’w weld yn eglwys interesting history, and, of course, Welsh is a big part of that Sant Cadfan, Tywyn. Mae’n rhaid mai trigolion history, and unique to our culture. Tywyn oedd y bobl mwyaf rhamantus ar un Saint Cadfan’s Stone - one of the great treasures of our nation, adeg, gan mai o Dywyn y daw’r llwyau caru can be seen at St Cadfan's Church, Tywyn. This is the first cynharaf sydd gennym yng Nghymru! Nid written Welsh we know about; Tywyn folk must be amongst pawb all glochdar eu bod yn meddu ar ddraig the most romantic, as some of the earliest love spoons are hynod! Yn ôl yr hanes, roedd draig yn trigo yng from Tywyn. We had our own dragon who lived around the Bryncrug and Ynysmaengwyn area.” nghyffiniau Bryncrug ac Ynysmaengwyn.” Manon spoke from the heart in her emotional message for ‘Rhowch gynnig arni’ oedd her Manon wrth gloi everyone to engage with the language - ‘Give Welsh a Go’ by ei sgwrs, ac roedd y neges Trydar ganddi yn trying in Welsh first. Her Twitter comment later that night was hwyrach y noson honno yn crynhoi naws y very popular and captured the essence of the evening: noson: Translation: “I have just been to an evening to celebrate and promote Welsh at Ysgol Uwchradd Tywyn, and have cried tears of joy after hearing the

journeys learners have made in getting to know our language and culture. Heroes. Thank you.”

Mae’r ysgol yn hynod ddiolchgar i bawb Many thanks to everyone for making the evening one am wneud y noson yn un gofiadwy: i’r to remember: pupils and disgyblion a’r athrawon am eu teachers for being so brwdfrydedd, i Molly, (a’i rhieni am wneud enthusiastic: Molly, (and her yr holl de a choffi!) Alys, Archie, Morgan, mum and dad for doing all the Charlotte, Ruby, Mr Gilbert; i Erin am y teas and coffees), Alys, taflenni hardd a’r posteri ‘Rhowch Gynnig Archie, Morgan, Charlotte, ar y Gymraeg’ (sydd ar gael i unhyw un Ruby, Mr Gilbert; Erin – for ond i chi gysylltu â’r ysgol); i Gôr Meibion her beautiful artwork used to Dysynni ; Yr Athro Mererid Hopwood a decorate song sheets and Manon Steffan Ros am ysbrydoli; i Gaffi’r ‘Give Welsh a Go’ posters (also Ceunant am fwyd blasus a’u cefnogaeth; i Paul available free from the school); Côr a Michael am eu cymorth; i Gwen o Tywyn Meibion Dysynni for their Floral Centre am y cennin pedr; i Jo o Fecws inspirational singing; Mererid Tywyn am y cacennau cri sef y wobr i enillydd Hopwood and Manon Steffan Ros y cwis ar y noson. for their inspirational words; Caffi’r

Derbyniodd yr ysgol Ceunant – for their fabulous food nifer o negeseuon i’w and support; Paul and Michael for trysori ar ôl y all their behind-the-scenes help; noson...”noson i’w Gwen from Tywyn Floral chofio” meddai Mr Centre for the daffodils; Jo Arwel Pierce; “Diolch at Tywyn Bakery for the am noson bach lyfli,” Welsh cakes – a prize in the Jennifer Bradbury, Welsh-themed quiz ‘How Pennaeth Ysgol Craig y Deryn; “Diolch yn fawr iawn much do you know?’ iawn i chi am noson fendigedig a dechrau mor … and everyone who arbennig i'r prosiect yn Nhywyn neithiwr. supported the night! We Gwirioneddol werthfawrogi. Ymlaen! Tybed fedrech have received some lovely messages following the chi basio fy niolch a gwerthfawrogiad i Huw, Dominic evening, including: “An evening to remember” Mr a'r holl athrawon a disgyblion fu'n rhan o'r Arwel Pierce; “A lovely little evening which I enjoyed digwyddiad pwysig hwn?”, Rhian Mair Jones, immensely.” Jennifer Bradbury, Pennaeth/ Ymgynghorydd y Gymraeg, GwE; “Dim ond gair i Headteacher, Ysgol Craig y Deryn; “An amazing night! ddiolch ac i'ch llongyfarch am noson lwyddiannus Many thanks for a wonderful evening and such a iawn heno. special start to the project in Tywyn – very much Roedd hi'n noson hyfryd iawn, iawn. Cofion gorau”, appreciated. Please pass on my thanks to Mr Huw Carys Lake, Cydlynydd Strategaeth Iaith Uwchradd Williams, Mr Dominic Gilbert and all the pupils and Gwynedd. teachers that were part of this important event.” Rhian

Anfonodd Alison Sayes, sydd wedi bod yn dysgu Mair Jones, Welsh Advisor, GwE; “Just a note to thank Cymraeg ers deng mlynedd neges o ganmoliaeth ac you and congratulate you on a very successful o ddiolchgarwch am y noson. Yn y neges mae’n evening, it was really enjoyable.” Carys Lake, dweud ei bod yn llwyr gefnogi pob dim a Language Strategy Co-ordinator for secondary schools. ddywedwyd mae wrth ei bodd yn dysgu’r Gymraeg … and lastly from Welsh learner Alison Sayes: “I have ac yn ystyried ei hun yn lwcus iawn yn cael byw been learning welsh for 10 years and fully endorse mewn ardal mor hardd. everything that was said on the evening. I love

Ymlaen â ni ar y daith ar y bws tuag at gyrraedd y learning Welsh – it’s all part of living in this beautiful nod o filiwn o siaradwyr Cymraeg. place, we are very lucky”.

Definitely already on the bus! Join us! Deunyddiau i fusnesau a chymdeithasau’r ardal: Mae Ysgol Uwchradd Tywyn eisoes wedi creu ‘Give Welsh a Go’ and other posters for local posteri/geirfa allweddol yn y Gymraeg ar gyfer Clwb companies and businesses: Hoci Dysynni a Chlwb pêl-droed Tywyn/Bryncrug. We have already provided Dysynni Hockey Club and Maen nhw wrthi’n paratoi posteri ar gyfer y Tywyn/Bryncrug Football Club with ‘key word’ cards, Sandwich Shop, Aberdyfi, Travis Perkins a and are currently preparing some suitable ones for The Rheliffordd Talyllyn ar hyn o bryd. Os oes yna Sandwich Shop, Aberdyfi, Travis Perkins and Talyllyn unrhyw fusnes, gymdeithas/glwb neu unigolyn Railway. We will be more than happy to do this for angen cymorth i greu deunydd yn y Gymraeg, ac am any business wishing to “get on the bus” with us, just neidio ar y ‘bws dwyieithrwydd’, cysylltwch â’r ysgol. contact the school. Gwylio adar, tu mewn a thu allan! Birdwatching indoors and out! Am y 11eg flwyddyn yn olynol, cymerodd disgyblion a staff Ysgol Uwchradd Tywyn ran yng Ngwylfa Adar Mawr Ysgolion RSPB. Cynhelir y digwyddiad blynyddol hwn ar draws y DU yn gynnar yn nhymor y Gwanwyn, gyda'r nod o gyfrif niferoedd a rhywogaethau adar a welir ar dir yr ysgol mewn un awr.

Y gwylwyr adar eleni oedd Sion Evans, Emrys Gregory Jones a Harri Jones, pob un o flwyddyn 8, ynghyd â Mr Oyston, Mrs S. Lewis a Mrs Hall. Eleni, yr adar mwyaf niferus a welwyd oedd y drudwy a’r wylan pysgota, gyda’r siglen fraith yn gwneud ymddangosiad tuag at ddiwedd yr awr! For the 11th year running, pupils and staff at Ysgol Mae ein canlyniadau wedi'u llwytho i fyny ar wefan Uwchradd Tywyn took part in the RSPB Big Schools’ yr RSPB lle byddant yn cael eu cyfuno â data o Birdwatch. This annual event takes place across the ysgolion ledled y DU i helpu i dynnu sylw at UK in the early part of the Spring term, with the aim batrymau a thueddiadau mewn rhywogaethau adar to count the numbers and species of birds seen in ledled y wlad. school grounds in one hour. Hefyd, eleni cawsom adar y tu mewn i'r ysgol, wrth i'r disgyblion gael eu gwahodd i This year’s bird spotters brofi eu gwybodaeth am adar o were Sion Evans, Emrys luniau a bostiwyd o amgylch yr Gregory-Jones and Hen Neuadd! Roedd amrywiaeth Harri Jones, all from o rywogaethau adnabyddus year 8, together with megis y robin a'r tywoden, i rai Mr Oyston, Mrs S. Lewis prin er mwyn profi'r sgiliau and Mrs Hall. This year adnabod hynny, roedd 21 adar the most numerous i'w nodi. birds seen were starlings and herring Yn y lle cyntaf ar y cyd, dyma'r gulls, with our ever- ditectifs adar oedd yn serennu present pied wagtail eleni: Harri Jones (Bl 8), Reuben putting in an Lloyd (Bl 7) a Ryan Smith (Bl 9). appearance towards the Yn ail roedd: Sean Garrett (Bl 7), end of the hour!

Elise Hughes (Bl 7) ac Elen Kirkham-Parry (Bl 8) Our results have been uploaded to the RSPB website Da iawn i bawb a gymerodd ran yng ngwylio adar where they will be combined with data from schools eleni. Dyliwch ato i wylio yn ystod y flwyddyn, across the UK to help highlight patterns and trends in byddem wrth eib boddau i glywed am yr adar rydych bird species across the country. yn eu gweld! Mrs Hall, Adran Wyddoniaeth Also, this year we had birds inside the school,

as pupils were invited to test their knowledge of birds from photos posted around the Old Hall! Ranging from well-known species such as the robin and blackbird, to a few rarities to test those ID skills, there were 21 birds to identify.

In joint first place, the star bird detectives this year were: Harri Jones (Yr 8), Reuben Lloyd (Yr 7) and Ryan Smith (Yr 9). The runners up were: Sean Garrett (Yr 7), Elise Hughes (Yr 7) and Elen Kirkham-Parry (Yr 8)

Well done to everyone who took part in this year’s birdwatching. Do keep it up during the year, and we’d love to hear about the birds you have spotted! Mrs Hall, Science Department Cynllun CALON Cynllun Calon Language Scheme Mis Ionawr: January: Diolch eto i Coop Tywyn Many thanks to Coop am gefnogi’r ysgol yn y Tywyn, again, for Cynllun CALON trwy supporting the school wobrwyo dosbarth 8T i with their language gyd, (30 disgyblion!) am scheme by rewarding all ennill cystadleuaeth ‘Gair of year 8T (all 30 of y Diwrnod’. Godidog! them!) with a prize for winning the ‘Word of the Fel pe na bai hynny'n Day’ competition. ddigon hael, mae Coop Magnificent! Tywyn wedi addo'n garedig iawn i ddarparu'r As if that wasn’t dosbarth buddugol gyda generous enough, Coop hamper POB HANNER Tywyn have very kindly TYMOR - felly dewch one promised to provide the blant, Defnyddiwch Eich winning class with a Cymraeg. hamper EVERY HALF TERM - so come on kids, get Using Your Welsh.

Mis Mawrth: March: Cawsom thema amlieithog We had a multi lingual ar waith yn ein Cynllun theme running in our Iaith Cynllun Calon latest Cynllun Calon diweddaraf, gyda Language Scheme, with disgyblion ym mlwyddyn 7 pupils in years 7 and 8 ac 8 yn ddefnyddio rhai using some everyday ymadroddion Ffrangeg French phrases. Bonus bob dydd. Dyfarnwyd points were awarded if pwyntiau bonws petai'r pupils managed to get disgyblion yn llwyddo i the teachers to talk in gael yr athrawon i siarad French. yn Ffrangeg. Once again, year 8T Unwaith eto, roedd were outstanding in their dosbarth 8T yn rhagorol efforts and won the yn eu hymdrechion gan hamper kindly donated ennill yr hamper a by Coop. If there had roddwyd yn garedig iawn gan Coop. Pe bai gwobr been a prize for teachers, Mr Hughes and Mr Ywain wedi bod i athrawon, byddai Mr Hughes a Mr Ywain would have won! wedi ennill!

Dyfodol byd-eang mewn ieithoedd modern Global futures in modern languages “Dydd Llun, cawsom sgwrs gan “On Monday we sat in on a Mr Tim Penn ‘Global Futures’ talk by Mr Tim Penn from Daeth i'r ysgol i argyhoeddi Global Futures. He came in to blwyddyn 9 i gymryd iaith school to attempt to convince dramor fel un o'u dewisiadau. year 9 to take a foreign Roedd yn gyflwyniad hynod o language as one of their addysgiadol a gwnaethom i gyd options. It was an extremely ddysgu am bwysigrwydd informative presentation and cyfathrebu byd-eang. Daethom we all learnt the importance of i ddeall sut nad yw ieithoedd fel global communication. We Ffrangeg yn ymwneud â Ffrainc came to understand how yn unig, a sut maen nhw'n languages such as French chwarae rhan hanfodol ledled y aren’t just to do with France, byd. Ar ôl y sgwrs, roeddwn i'n and how they play a vital role sicr fy mod wedi gwneud y worldwide. After the talk I penderfyniad cywir wrth was convinced that I had gymryd TGAU Ffrangeg! Sois comme Skye, étudie une made the correct decision in taking GCSE French! Sois langue étrangère!” Skye Bickell comme Skye, étudie une langue étrangère!” Skye Bickell “Cyflwynodd Tim Penn farn ddiddorol ar gymryd iaith fodern ar gyfer TGAU neu Safon Uwch. Gwnaeth y “Tim Penn presented an interesting view on taking a cyflwyniad fi yn falch iawn fy mod wedi dewis modern language for a GCSE or A level. This Ffrangeg fel TGAU, ac roedd yn dangos y manteision presentation made me feel very glad that I have a'r deilliannau cadarnhaol o wneud hynny. Fe wnaeth i chosen French as a GCSE, and demonstrated the many mi sylweddoli faint o ddrysau yr oeddwn wedi'u hagor advantages and positive outcomes of doing so. It trwy ddewis Ffrangeg a'r posibiliadau di-ben ar gyfer made me realise how many doors I had opened by fy nyfodol. Super, non? “ Nina Bussink picking French and the endless possibilities for my future. Super, non? “ Nina Bussink Fel y gwelwch o sylwadau'r disgyblion, roedd brwdfrydedd Mr Penn am ieithoedd tramor modern yn As you can see from the pupils’ comments, Mr Penn’s heintus. Yn ôl pob tebyg, roedd y sgwrs orau a enthusiasm for modern foreign languages was wnaeth yn ddiweddarach, pan adroddodd yn ôl i'r staff contagious. Possibly the best speech he made came am ba mor wych oedd ein disgyblion, pa mor gwrtais later, when he reported back to staff on how fantastic oeddynt, yn ymgysylltu ac yn ymddwyn yn dda - a our pupils were, how polite, engaging and well pha mor lwcus oeddent i gael person Ffrangeg ‘go behaved – and how extra lucky they were to have a iawn’ yn dysgu Ffrangeg yn yr ysgol - bonws go iawn ‘real’ French person teaching French in the school – a i'r ysgol! C’est vrai! real bonus to the school! C’est vrai!

Clwb Codio Coding Club Yn ystod amser cinio ar ddydd Mawrth (Wythnos 1) During lunchtimes on Tuesday (Week 1) a group of mae grŵp o ddisgyblion blwyddyn 8 yn cyfarfod yn year 8 pupils meet in room 17 to build projects to ystafell 17 i greu prosiectau i godio gan ddefnyddio code using Microbit. They have programmed the LED Microbit. Maent wedi rhaglennu'r LED i greu gwahanol to do various symbols and to scroll a message. They symbolau ac i sgrolio neges. Maent hefyd wedi have also connected circuits to play music when cysylltu cylchedau i buttons are chwarae gwahanol pressed. With help gerddoriaeth. Gyda from Mrs Milton and chymorth Mrs Milton a Mr Phillips, pupils Mr Phillips, mae'r are learning new disgyblion yn dysgu skills and will be sgiliau newydd a working on building byddant yn gweithio ar a robot soon. adeiladu'r robot yn fuan. Coding is part of the Mae codio yn ran o’r curriculum which is cwricwlwm sydd yn developing very datblygu yn gyflym ac quickly and these yn sicr fe fydd y sgiliau skills will certainly hyn o gymorth mawr o be very useful in fewn byd gwaith y the world of work of dyfodol. the future. Cogyddion Seabreeze yn rhannu sgiliau Seabreeze chefs share their skills

“Pan gyrhaeddodd y cogyddion Seabreeze ein hysgol, roedd popeth a ddaethant gyda nhw yn edrych yn wych! Roedd yr holl liwiau ac arogleuon bywiog yn rhyfeddol. Roedd y profiad yn addysgol ac “When the Seabreeze chefs arrived at our school, yn hwyl - dysgais sut i groen, cwtogi a ffiledu bream everything they brought with them looked magnificent! môr. Dysgais hefyd sut i baratoi muscles ac yna'i All the different vibrant colours and smells were goginio. Yna aethom ymlaen i goginio'r dysgl - rysáit amazing. The experience was educational and fun – I flasus gyda ffondants tatws, muscles a Velouté gyda learnt how to skin, gut and fillet a sea bream. I also madarch mewn gwin gwyn a samphire - asbaragws learnt how to prepare a muscle and then cook it. We o'r môr! Roedd y brwyn wedi'i halltu orffenedig yn then went on to cook the dish – a delicious recipe with flasus a tu hwnt o dendr - perffaith!” potato fondants, muscle and a Velouté with mushrooms Archie Davies in white wine and samphire – asparagus from the sea! The finished salted bream was succulent and tender – Clwb Darllen perfect!” Archie Davies Parhaodd y Clwb Darllen unwaith eto eleni. Gwirfoddolodd 18 disgybl eiddgar o Flwyddyn 10 i Reading Buddies gael bod yn rhan o’r cynllun ble maent yn rhoi Now in its tenth year, The ‘Reading Buddies’ scheme has cymorth i ddisgyblion Blwyddyn 7 efo’u sgiliau darllen continued this term, with 18 Year 10 pupils eager to help their Year 7 ‘buddies’ improve their Welsh reading skills. Cymraeg.

Bydd y cynllun darllen Saesneg yn rhedeg ar ôl tymor The English reading scheme will run after the Easter y Pasg. Bydd 18 o ddisgyblion Bl 7 i gyd yn elwa o'r term. The 18 Yr 7 pupils will all benefit from the sgiliau darllen a chyfathrebu ychwanegol tra'n additional reading and communication skills whilst gweithio ochr yn ochr â’u ‘Buddies’ Blwyddyn 10. working alongside the Yr 10 ‘Buddies’. Many thanks to Diolch i bawb sy’n cefnogi’r cynllun! everyone involved in supporting this scheme! Newyddion yr Aadran Gelf Art Department News Hwre! Mae’r Chibbies yn ôl! Freshavocadoom! Huray! The Chibbies are back!

Roedd hi'n ddiwrnod hyfryd o wanwyn, Yna, daeth E.T. ac eistedd ar y Roeddent yn cael amser ac roedd Freshavocado yn gwneud glaswellt gyda Freshavocado a gwych ... hyd nes ... ai cadwyn llygad y dydd hyfryd, yn eistedd dywedodd E.T. wrtho fod Luigi yn dod Freshavocado oedd y cwrs o flaen Ysgol Uwchradd Tywyn. Roedd rownd am bryd o fwyd tri chwrs. cyntaf ?!!! popeth yn mynd yn wych.

Then, E.T. came and sat down on the It was a beautiful day on one spring They were having a great time grass with Freshavocado and E.T. told morning, and Freshavocado was making … until ….. was Freshavocado him that Luigi was coming round for a a lovely daisy chain, sat at the front of going to be the first course?!!! Ysgol Uwchradd Tywyn. Everything three course meal. was going great. Work by Ruby Carney Gwaith RubyCarney (apart from E.T.: Catrin Markham’s work). (Oni bai am E.T.: gwaith Catrin Markham)

Newyddion Chwaraeon Sports News RGC De RGC South Dechreuais chwarae rygbi gyda chlwb Rygbi Dolgellau I started playing rugby with Dolgellau Rugby club when I pan oeddwn ym mlwyddyn 7. Roeddwn i'n chwarae fel was in year 7. I was playing as an outside centre (number canolwr allanol (rhif 13). Wrth i mi dyfu a chryfhau, 13). As I became taller and stronger, I began playing rugby dechreuais chwarae pob wythnos. Datblygodd fy sgiliau week in and week out. My skills developed and I was a chefais gynnig dreial ar gyfer RGC De (rhanbarth offered a trial for RGC South (the south division of North deheuol Rygbi Gogledd Cymru). Wales Rugby).

Roeddwn i'n ddigon ffodus i gael fy newis ar gyfer y tîm I was lucky enough to be selected for the team as a centre. fel canolwr. Ar ôl ychydig o gemau, fe wnes i newid i After a few games, I fell into the role of fullback. This safle’r cefnwr. Y tymor hwn rwyf wedi gwneud y garfan season I have made the RGC South squad for every game, RGC De ar gyfer pob gêm, ac wedi cystadlu mewn dau and competed in two tournaments against the other dwrnamaint yn erbyn adrannau eraill RGC. divisions of RGC.

Tua diwedd y tymor hwn, bydd pob un o'r dair adran Towards the end of this season, all three divisions of RGC RGC yn dod ynghyd ac yn cael rhaglen ddewis i will come together and undergo a selection programme to benderfynu ar y tîm terfynol ar gyfer RGC y tymor decide the final team for RGC next season. I hope to make nesaf. Rwy'n gobeithio cael i fewn i’r garfan honno. it into that squad. Oliver Draisey Oliver Draisey Pencampwyr Hoci dan 14 Gogledd Cymru!

U14’s North Wales Hockey Champions!

Llongyfarchiadau mawr i'r bechgyn ar eu sgiliau hoci Many congratulations to Ysgol Uwchradd Tywyn’s boys rhagorol, a enillodd y teitl iddynt. Y canlyniadau on their excellent hockey skills, which won them this (Tywyn 6: Rydal 0, Tywyn 2: Creuddyn 0 a Tywyn 6: title on Thursday 16 March. The results (Tywyn 6: Eirias 1) yn drawiadol iawn, yn enwedig gyda dim ond Rydal 0, Tywyn 2: Creuddyn 0 and Tywyn 6: Eirias 1) tri o'r bechgyn yn aelodau clwb hoci, a'r pump arall yn were very impressive, especially with only three of the bêl-droedwyr brwd! Mae Iestyn Williams yn haeddu boys being hockey club members, and the five others canmoliaeth am ei gol hoci cyntaf, ac roedd Aaron being keen footballers! Iestyn Williams deserves praise Roberts yn ardderchog, gan wneud arbediadau for his first hockey goal, and Aaron Roberts was gwych, er gwaethaf bod yn ddibrofiad. Seren y Gem excellent, saving some great goals, despite being heb unrhyw amheuaeth, oedd Jacob Furneaux, ond fe inexperienced. Man of the Match, without any doubt, wnaeth yr holl fechgyn chwarae'n wych fel tîm. was Jacob Furneaux, but all the boys played brilliantly Ymlaen i’r rownd derfynol nawr yn Y Drenewydd ar 26 as a team. On to the finals now in Newtown on 26 Ebrill, gydag aelodau Clwb Hoci Dysynni yno fel April, with Dysynni Hockey Club members in tow as cefnogwyr! supporters!

Da iawch chi bechgyn: Sam Kelsey, Jacob Furneaux, Well done boys: Sam Kelsey, Jacob Furneaux, Daniel Daniel Rowe, Iwan Richards, Iestyn Williams, Jacob Rowe, Iwan Richards, Iestyn Williams, Jacob Payne, Payne, Ryan Davies a Aaron Roberts. Ryan Davies and Aaron Roberts.

Gwersi syrffio yn yr ysgol! Gwersi GO IAWN yn dechrau 2/5//18. Surfing lessons in school! Y gost am 6 wythnos, dim ond £42, cymhorthdal gan REAL lessons start 2/5/18. Clwb 5x60. Cost for 6 weeks only £42, subsidised by 5x60 club. Cysylltwch â www.Aberadventures.com Contact: www.Aberadventures.com