Programu Ochrony Środowiska Dla Powiatu Łobeskiego Na Lata 2018–2021 Z Uwzględnieniem Lat 2022–2025

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Załącznik do Uchwały Nr XLIV/264/2018 Rady Powiatu Łobeskiego z dnia 24 maja 2018r.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Łobez 2018

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wykonawca: Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja 43-450 Ustroń ul. Sikorskiego 10 tel. +48 512 110 314; fax (33) 487 63 98 [email protected]

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Spis treści 1. Wykaz skrótów...... 5 2. Wstęp ...... 6 2.1. Cel i zakres opracowania ...... 6 2.2. Opis przyjętej metodyki ...... 7 2.3. Charakterystyka powiatu ...... 7 2.3.1. Położenie ...... 7 2.3.2. Demografia ...... 10 2.3.3. Budowa geologiczna ...... 11 2.3.4. Warunki klimatyczne ...... 11 3. Założenia Programu Ochrony Środowiska ...... 12 3.1. Dokumenty nadrzędne i cele ...... 12 3.1.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności ...... 12 3.1.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020 ...... 13 3.1.3. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” ...... 14 3.1.4. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” ...... 15 3.1.5. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) ...... 15 3.1.6. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 ...... 16 3.1.7. Strategia „Sprawne Państwo 2020” ...... 18 3.1.8. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 18 3.1.9. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, gminy, obszary wiejskie .... 19 3.1.10. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 ...... 19 3.1.11. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 ...... 20 3.1.12. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku...... 20 3.1.13. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska ...... 21 4. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 23 5. Ocena stanu środowiska ...... 26 5.1. Ochrona klimatu i jakości powietrza (OKJP) ...... 26 5.1.1 Źródła zanieczyszczeń powietrza ...... 26 5.1.2 Jakość powietrza ...... 31 5.1.3. Sieć elektryczna, gazowa i ciepłownicza ...... 47 5.1.4. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 48 5.1.5 Zagadnienia Horyzontalne...... 49 5.1.6 Analiza SWOT ...... 51 5.2. Zagrożenia hałasem (ZH) ...... 52 5.2.1. Stan wyjściowy ...... 52 5.2.2. Źródła hałasu ...... 52 5.2.3. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 56 5.2.4. Zagadnienia Horyzontalne...... 57 5.2.5. Analiza SWOT ...... 59 5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) ...... 60 5.3.1. Stan wyjściowy ...... 60 5.3.2. Źródła promieniowania elektromagnetycznego ...... 61 5.3.3. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 62 5.3.4. Zagadnienia Horyzontalne...... 62 5.3.5. Analiza SWOT ...... 63 5.4. Gospodarowanie wodami (GW) ...... 64 5.4.1. Stan wyjściowy - wody powierzchniowe ...... 64 5.4.2. Jakość wód - wody powierzchniowe ...... 66 5.4.3. Stan wyjściowy - wody podziemne ...... 71 5.4.4. Jakość wód - wody podziemne...... 73 5.4.5 Ocena realizacji podjętych zadań ...... 73 5.4.6 Zagadnienia Horyzontalne...... 73 5.4.7. Analiza SWOT ...... 77

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.5. Gospodarka wodno-ściekowa (GWS) ...... 78 5.5.1. Sieć wodociągowa ...... 78 5.5.2. Sieć kanalizacyjna ...... 78 5.5.3. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 80 5.5.4. Zagadnienia Horyzontalne...... 83 5.5.5. Analiza SWOT ...... 84 5.6. Zasoby geologiczne (ZG) ...... 84 5.6.1. Stan aktualny ...... 84 5.6.2. Przepisy prawne ...... 87 5.6.3. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 88 5.6.4. Zagadnienia Horyzontalne...... 88 5.6.5. Analiza SWOT ...... 89 5.7. Gleby (GL) ...... 90 5.7.1. Stan aktualny ...... 90 5.7.2. Obszary pokolejowe ...... 91 5.7.3. Obszary poprzemysłowe15 ...... 91 5.7.4. Tereny zdegradowane i zrekultywowane ...... 92 5.7.5. Grunty zmeliorowane ...... 93 5.7.6. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 94 5.7.7. Zagadnienia Horyzontalne...... 94 5.7.8. Analiza SWOT ...... 95 5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów (GO) ...... 96 5.8.1. Stan wyjściowy ...... 96 5.8.2. Ocena realizacji podjętych zadań ...... 100 5.8.3. Zagadnienia Horyzontalne...... 101 5.8.4. Analiza SWOT ...... 102 5.9. Zasoby przyrodnicze (ZP) ...... 103 5.9.1. Formy ochrony przyrody ...... 103 5.9.2. Lasy ...... 139 5.9.3 Ocena realizacji podjętych zadań ...... 143 5.9.4 Zagadnienia Horyzontalne...... 144 5.10. Zagrożenia poważnymi awariami (PAP) ...... 145 5.10.1. Stan aktualny ...... 146 5.10.2. Ocena realizacji celu i podjętych zadań...... 146 5.10.3. Zagadnienia Horyzontalne...... 147 5.10.4. Analiza SWOT ...... 147 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie...... 148 6.1. Wyznaczone cele i zadania ...... 148 7. System realizacji programu ochrony środowiska ...... 193 7.1. Współpraca z interesariuszami...... 193 7.2. Edukacja ekologiczna ...... 194 7.3. Sprawozdawczość ...... 195 7.4. Monitoring realizacji programu ...... 195 7.5. Źródła finansowania ...... 196 7.5.1. Fundusze krajowe ...... 196 7.5.2. Fundusze Unii Europejskiej ...... 198 Spis tabel ...... 203 Spis rysunków...... 204

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

1. Wykaz skrótów. Tabela 1. Słownik skrótów. Nazwa skrótu Wyjaśnienie

WPGO Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami Narzędzie służące do analizy strategicznej. Opiera się ona na określeniu silnych Analiza SWOT oraz słabych stron, a także wynikających z nich szans oraz zagrożeń. GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIOŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS Główny Urząd Statystyczny JCW Jednolita część wód JCWP Jednolita część wód powierzchniowych JCWPd Jednolita część wód podziemnych JST Jednostka samorządu terytorialnego KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KZGW Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OZE Odnawialne Źródła Energii PEM Pola elektromagnetyczne PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska POKzA Program Oczyszczania Kraju z Azbestu POP Program Ochrony Powietrza POŚ Program Ochrony Środowiska PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RDW Ramowa Dyrektywa Wodna PGWWP Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie SOOŚ Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko UE Unia Europejska WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WPOŚ Wojewódzki Program Ochrony Środowiska ZDR Zakłady Dużego Ryzyka ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ODR Ośrodek Doradztwa Rolniczego ZS Zespół Szkół ZDW Zarząd Dróg Wojewódzkich ZZR Zakłady Zwiększonego Ryzyka

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

2. Wstęp 2.1. Cel i zakres opracowania Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025 jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ochrony środowiska na terenie powiatu. Według założeń, przedstawionych w niniejszym opracowaniu, sporządzenie programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa.

Opracowanie jakim jest Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Podczas tworzenia dokumentu, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyśpieszającego rozwiązywanie poszczególnych zagadnień. Niniejsze opracowanie zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w powiecie, przedstawia propozycje oraz opis zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska.

Przedmiotowy dokument wspomaga dążenie do uzyskania w powiecie sukcesywnego ograniczenia degradacji środowiska, ochronę i rozwój jego walorów oraz racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska z uwzględnieniem konieczności jego ochrony. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a ocenę efektów jego realizacji, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799), dokonuje się okresowo, co 2 lata.

Struktura opracowania obejmuje omówienie kierunków ochrony środowiska w powiecie w odniesieniu m.in. do gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powierzchni ziemi i gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej. W opracowaniu znajduje się ich charakterystyka, ocena stanu aktualnego oraz określenie stanu docelowego. Identyfikacja potrzeb powiatu w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących przepisów prawnych, polega na sformułowaniu celów nadrzędnych oraz strategii ich realizacji. Na tej podstawie opracowywany jest plan operacyjny, przedstawiający listę przedsięwzięć jakie zostaną zrealizowane na terenie powiatu do roku 2025.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

2.2. Opis przyjętej metodyki Obowiązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2018r., poz. 799), a w szczególności:

„Art. 17. 1. Organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w art. 14 ust. 1.

Art. 18. 1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy. Z wykonania programów organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.”

Powiatowe Programy ochrony środowiska tworzone są w celu realizacji polityki ochrony środowiska na szczeblu powiatowym.

2.3. Charakterystyka powiatu 2.3.1. Położenie Powiat Łobeski jest zlokalizowany w środkowej części województwa zachodniopomorskiego. Od południowej strony graniczy on z powiatem stargardzkim, od wschodniej strony z powiatami: drawskim i świdwińskim, od zachodu z powiatem goleniowskim, natomiast od północy z powiatami: gryfickim i kołobrzeskim.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 1. Powiat Łobeski na tle województwa zachodniopomorskiego.

Źródło: www.administracja.mac.gov.pl

Powiat Łobeski ma powierzchnię 106 513 ha (GUS, 2016r.). Jego siedzibą jest miasto Łobez, w jego skład wchodzi 5 gmin:

 Gmina Łobez: Gmina Łobez jest gminą miejsko-wiejską zlokalizowaną we wschodniej części powiatu. Ma ona powierzchnię 22 739 ha co daje 21,35% powierzchni całego powiatu. Znajduje się tu siedziba powiatu.

 Gmina Dobra: Gmina Dobra jest gminą miejsko-wiejską znajdującą się w zachodniej części powiatu. Ma ona powierzchnię 11 590 ha co daje około 10,88% powierzchni powiatu.

 Gmina Radowo Małe: Gmina Radowo Małe jest gminą wiejską, zlokalizowaną w centralnej części powiatu. Gmina ma powierzchnię 18 046 ha co daje 16,94% powierzchni powiatu.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Gmina Resko: Gmina Resko jest gminą miejsko-wiejską o powierzchni 28 520 ha, zlokalizowaną w północnej części powiatu. Zajmuje 26,78% jego powierzchni.

 Gmina Węgorzyno: Gmina Węgorzyno jest gminą miejsko-wiejską znajdującą się w południowej części powiatu. Ma ona powierzchnię 25 618 ha i zajmuje 24,05% powiatu.

Rysunek 2. Gminy Powiatu Łobeskiego.

Źródło: www.administracja.mac.gov.pl

Zgodnie z podziałem fizyko-geograficznym Polski wg Jerzego Kondrackiego Powiat Łobeski leży w obrębie następujących jednostek: Megaregion: Pozaalpejska Europa Środkowa  Prowincja Niż Środkowoeuropejski: o Podprowincja Pojezierza Południowobałtyckie: . Makroregion Pojezierza zachodniopomorskie:  Mezoregion Pojezierze Ińskie,  Pojezierze Drawskie;  Mezoregion Wysoczyzna Łobeska.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

2.3.2. Demografia Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego z 2016 roku liczba ludności w powiecie łobeskim wynosiła według miejsca zameldowania 37 638 osób, z czego 18 748 stanowili mężczyźni, a 18 890 kobiety. Szczegółowe informacje na temat demografii zostały zamieszczone w poniższej tabeli.

Tabela 2. Dane demograficzne (stan na 31.XII.2016r.). Wartość Jednostka Parametr Powiat Radowo miary Dobra Łobez Resko Węgorzyno ogółem Małe Ludność według miejsca zameldowania Liczba ludności osoba 37638 4481 4481 3659 8117 7105 (ogółem) Liczba mężczyzn osoba 18748 2251 2251 1838 4069 3560

Liczba kobiet osoba 18890 2230 2230 1821 4048 3545

Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem W wieku % 18,2 18,2 17,8 18,4 18,4 18,6 przedprodukcyjnym W wieku % 62,3 63,6 61,8 62,9 62,0 62,5 produkcyjnym W wieku % 19,5 18,2 20,5 18,7 19,6 19,0 poprodukcyjnym Wskaźnik modułu powiatowego Gęstość ilość osób 35 39 63 20 28 28 zaludnienia / km2 Ilość kobiet na 100 osoba 101 99 103 99 99 100 mężczyzn Przyrost naturalny na 1000 - -0,5 -2,5 0,3 2,2 -0,2 -2,5 mieszkańców źródło: GUS. Informacje na temat wielkości bezrobocia na terenie Powiatu Łobeskiego zestawione zostały w poniższej tabeli.

Tabela 3. Bezrobocie (stan na 31.XII.2016r. ). Wartość Jednostka Parametr Powiat Radowo miary Dobra Łobez Resko Węgorzyno ogółem Małe Bezrobotni zarejestrowani według płci Ogółem osoba 2576 295 790 256 732 503 Mężczyźni osoba 1121 130 347 109 350 185 Kobiety osoba 1455 165 443 147 382 318 źródło: GUS.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

2.3.3. Budowa geologiczna Podłoże Powiatu Łobeskiego jest zbudowane z utworów holoceńskich oraz plejstoceńskich. Te ostatnie związane są ze zlodowaceniem bałtyckim i reprezentują je piaski i żwiry lodowcowe, piaski, mułki i żwiry rzeczne, rzadziej gliny zwałowe. Utwory holoceńskie występują w dolinach, obniżeniach terenu oraz nieckach. Można wśród nich wyróżnić torfy i piaski związane z akumulacją rzeczną.

2.3.4. Warunki klimatyczne Zgodnie z klasyfikacją Okołowicza i Martyn Powiat Łobeski leży w pomorskim regionie klimatycznym o silnym wpływie Morza Bałtyckiego. Średnia temperatura roczna wynosi około 9,9ºC, natomiast średnioroczna suma opadów atmosferycznych wynosi od 650 do 720 mm. Na terenie powiatu przeważają wiatry wiejące z kierunków zachodnich oraz południowo-zachodnich.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3. Założenia Programu Ochrony Środowiska Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025 zgodny jest z dokumentami wyższego szczebla, tj. dokumentami europejskimi, krajowymi i wojewódzkimi. Dokument uwzględnia także założenia określone w innych dokumentach lokalnych.

3.1. Dokumenty nadrzędne i cele Uwarunkowania wspólnotowe Podstawę Wspólnotowej Polityki Ochrony Środowiska stanowi VII Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska (7th European Action Plan, w skrócie EAP). Wskazuje on na konieczność zastosowania strategicznego podejścia do problemów środowiskowych. Takie podejście powinno wykorzystywać różne środki oraz instrumenty, aby regulować działania podejmowane przez przedsiębiorców, konsumentów, polityków i obywateli.

Zgodność celów, zawartych w VII Europejskim Programie Działań na Rzecz Ochrony Środowiska, została osiągnięta poprzez ich szczegółową analizę oraz dopasowanie do lokalnych potrzeb gminy.

Uwarunkowania krajowe

3.1.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności 1. Cel 7: „Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska”: a) Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, b) Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, c) Kierunek interwencji – Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, d) Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, e) Kierunek interwencji – Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, f) Kierunek interwencji – Zwiększenie poziomu ochrony środowiska.

2. Cel 8: „Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych”: a) Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w gminach, b) Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie – gminy, c) Kierunek interwencji – Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, d) Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3. Cel 9: „Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski”: a) Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego.

3.1.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020

1. Obszar strategiczny I - Sprawne i efektywne państwo: a) Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem:  Priorytetowy kierunek interwencji I.1.5 – Zapewnienie ładu przestrzennego, b) Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela:  Priorytetowy kierunek interwencji I.3.3. – Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela,

2. Obszar strategiczny II - Konkurencyjna gospodarka a) Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki  Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. – Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego, b) Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych  Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. – Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, c) Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. – Racjonalne gospodarowanie zasobami,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. – Poprawa efektywności energetycznej,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. – Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. – Poprawa stanu środowiska,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.5. – Adaptacja do zmian klimatu,

d) Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu  Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. – Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym,  Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. – Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych,  Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. – Udrożnienie obszarów miejskich,

3. Obszar strategiczny III - Spójność społeczna i terytorialna a) Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych  Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. – Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, b) Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych;

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. – Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach,  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. – Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich,  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. – Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich,  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. – Zwiększenie spójności terytorialnej.

3.1.3. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”

1. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska a) Kierunek interwencji 1.1. – Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, b) Kierunek interwencji 1.2. – Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, c) Kierunek interwencji 1.3. – Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, d) Kierunek interwencji 1.4. – Uporządkowanie zarządzania przestrzenią.

2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię a) Kierunek interwencji 2.1. – Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, b) Kierunek interwencji 2.2. – Poprawa efektywności energetycznej, c) Kierunek interwencji 2.6. – Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, d) Kierunek interwencji 2.7. – Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, e) Kierunek interwencji 2.8. – Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne.

3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska a) Kierunek interwencji 3.1. – Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, b) Kierunek interwencji 3.2. – Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, c) Kierunek interwencji 3.3. – Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, d) Kierunek interwencji 3.4. – Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, e) Kierunek interwencji 3.5. – Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3.1.4. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” 1. Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki a) Kierunek działań 1.2. – Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych  Działanie 1.2.3. – Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu,  Działanie 1.2.4. – Wspieranie różnych form innowacji,  Działanie 1.2.5. – Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), b) Kierunek działań 1.3. – Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki  Działanie 1.3.2. – Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych.

2. Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców a) Kierunek działań 3.1. – Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zieloną ścieżkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki,  Działanie 3.1.1. – Tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej,  Działanie 3.1.2. – Podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu,  Działanie 3.1.3. – Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW),  Działanie 3.1.4. – Promowanie przedsiębiorczości typu „business & biodiversity”, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością, b) Kierunek działań 3.2. – Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia:  Działanie 3.2.1. – Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów,  Działanie 3.2.2. – Stosowanie zasad zrównoważonej architektury.

3.1.5. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku)

1. Cel strategiczny 1. - Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego a) Cel szczegółowy 1. – Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, b) Cel szczegółowy 4. – Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3.1.6. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 1. Cel szczegółowy 2: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej a) Priorytet 2.1. – Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 2.1.1. – Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej,  Kierunek interwencji 2.1.2. – Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej,  Kierunek interwencji 2.1.3. – Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej,  Kierunek interwencji 2.1.4. – Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków,  Kierunek interwencji 2.1.5. – Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów,  Kierunek interwencji 2.1.6. – Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, b) Priorytet 2.2. – Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich:  Kierunek interwencji 2.2.1. – Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej,  Kierunek interwencji 2.2.2. – Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad,  Kierunek interwencji 2.2.3. – Tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, c) Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 2.5.1. – Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne.

2. Cel szczegółowy 3: Bezpieczeństwo żywnościowe a) Priorytet 3.2. – Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno‐spożywczych  Kierunek interwencji 3.2.2. – Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno‐spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, b) Priorytet 3.4. – Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno‐spożywczej i zasad żywienia  Kierunek interwencji 3.4.3. – Wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3. Cel szczegółowy 5: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich a) Priorytet 5.1. – Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich:  Kierunek interwencji 5.1.1. – Ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką,  Kierunek interwencji 5.1.2. – Ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin,  Kierunek interwencji 5.1.3. – Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej,  Kierunek interwencji 5.1.4. – Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi,  Kierunek interwencji 5.1.5. – Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie. b) Priorytet 5.2.- Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego  Kierunek interwencji 5.2.1. – Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego,  Kierunek interwencji 5.2.2. – Właściwe planowanie przestrzenne,  Kierunek interwencji 5.2.3. – Racjonalna gospodarka gruntami, c) Priorytet 5.3. – Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji)  Kierunek interwencji 5.3.1. – Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu,  Kierunek interwencji 5.3.2. – Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym łańcuchu rolno‐żywnościowym,  Kierunek interwencji 5.3.3. – Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie,  Kierunek interwencji 5.3.4. – Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu,  Kierunek interwencji 5.3.5. – Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno‐spożywczych, d) Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 5.4.1. – Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych,  Kierunek interwencji 5.4.2. – Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi,  Kierunek interwencji 5.4.3 – Zrównoważona gospodarka łowiecka służąca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa,  Kierunek interwencji 5.4.4. – Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, e) Priorytet 5.5. - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich:  Kierunek interwencji 5.5.1. – Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych,  Kierunek interwencji 5.5.2. – Zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3.1.7. Strategia „Sprawne Państwo 2020” 1. Cel 3: Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych a) Kierunek interwencji 3.2. – Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju:  Przedsięwzięcie 3.2.1. – Wprowadzenie mechanizmów zapewniających spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego,  Przedsięwzięcie 3.2.2. – Zapewnienie ładu przestrzennego,  Przedsięwzięcie 3.2.3. – Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych.

2. Cel 5: Efektywne świadczenie usług publicznych a) Kierunek interwencji 5.2. – Ochrona praw i interesów konsumentów  Przedsięwzięcie 5.2.3. – Wzrost świadomości uczestników obrotu o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw, b) Kierunek interwencji 5.5. – Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych  Przedsięwzięcie 5.5.2. – Nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi,

3. Cel 7: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego a) Kierunek interwencji 7.5. – Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego  Przedsięwzięcie 7.5.1. – Usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysowego.

3.1.8. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022

1. Cel 3: Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego a) Priorytet 3.1. – Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej  Kierunek interwencji 3.1.3. – Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce.

2. Cel 4: Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa a) Priorytet 4.1. – Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego:  Kierunek interwencji 4.1.1. – Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną,  Kierunek interwencji 4.1.2. – Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa,  Kierunek interwencji 4.1.3. – Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa,  Kierunek interwencji 4.1.4. – Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3.1.9. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, gminy, obszary wiejskie

1. Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów a) Kierunek działań 1.1. – Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych:  Działanie 1.1.1. – Warszawa – stolica państwa,  Działanie 1.1.2. – Pozostałe ośrodki wojewódzkie.

b) Kierunek działań 1.2. – Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi  Działanie 1.2.1. – Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów,  Działanie 1.2.2. – Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych,  Działanie 1.2.3. – Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich,  Kierunek działań 1.3. – Budowa podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne  Działanie 1.3.5. – Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne,  Działanie 1.3.6. – Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego.

2. Cel 2: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych a) Kierunek działań 2.2. – Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe  Działanie 2.2.3. – Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych,  Działanie 2.2.4. – Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska, b) Kierunek działań 2.3. – Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, c) Kierunek działań 2.4. – Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE, d) Kierunek działań 2.5. – Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności.

3.1.10. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020

1. Cel szczegółowy 4: Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej a) Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3.1.11. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020

1. Cel szczegółowy 4: Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego a) Priorytet Strategii 4.1. – Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej  Kierunek działań 4.1.2. – Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu.

3.1.12. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

1. Kierunek – poprawa efektywności energetycznej a) Cel główny – dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, b) Cel główny – konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. 2. Kierunek – wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii a) Cel główny – racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b) Cel główny – zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego.

3. Kierunek – wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła a) Cel główny – zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii.

4. Kierunek – dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej a) Cel główny – przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych.

5. Kierunek – rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw a) Cel główny – wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, b) Cel główny – osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, c) Cel główny – ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, d) Cel główny – wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa,

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

e) Cel główny – zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach.

6. Kierunek – rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii a) Cel główny – zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. 7. Kierunek – ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko a) Cel główny – ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego, b) Cel główny – ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, c) Cel główny – ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, d) Cel główny – minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, e) Cel główny – zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.

3.1.13. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Podczas tworzenia przedmiotowego Programu, w celu zapewnienia spójności z dokumentami wyższego rzędu, brano pod uwagę założenia Programu ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024, który przyjęty został Uchwałą Nr XVI/298/16 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 15 listopada 2016r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024 roku.

Obszary interwencji oraz wyznaczone cele środowiskowe, wyznaczone w Programie ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024 roku przedstawiono poniżej:

Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza (OKJP) Cel OKJP.I. Poprawa jakości powietrza przy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w kontekście zmian klimatu. Cel OKJP.II. Osiągnięcie poziomu celu długoterminowego dla ozonu.

Obszar interwencji: Zagrożenia hałasem (ZH) Cel ZH.I. Poprawa klimatu akustycznego w województwie zachodniopomorskim.

Obszar interwencji: Pola elektromagnetyczne (PEM) Cel PEM.I. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi.

Obszar interwencji: Gospodarowanie wodami (GW) Cel GW.I. Osiągnięcie dobrego stanu jednolitych części wód powierzchniowych, podziemnych, przejściowych i przybrzeżnych. Cel GW.II. Racjonalny transport i turystyka wodna. Cel GW.III. Ochrona pasa wybrzeża. Cel GW.IV. Ochrona przed zjawiskami ekstremalnymi związanymi z wodą. 21

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa (GWS) Cel GWS.I. Prowadzenie racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej.

Obszar interwencji: Zasoby geologiczne (ZG) Cel ZG.I. Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi.

Obszar interwencji: Gleby (GL) Cel GL.I. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem antropogenicznym, erozją oraz niekorzystnymi zmianami klimatu. Cel GL.II. Zalesienia gruntów nieprzydanych na inne cele.

Obszar interwencji: Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów (GO) Cel GO.I. Gospodarowanie odpadami zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, uwzględniając zrównoważony rozwój województwa zachodniopomorskiego.

Obszar interwencji: Zasoby przyrodnicze (ZP) Cel ZP.I. Ochrona różnorodności biologicznej oraz krajobrazowej. Cel ZP.II. Prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. Cel ZP.III. Zwiększanie lesistości. Obszar interwencji: Zagrożenia poważnymi awariami (PAP) Cel PAP.I. Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii.

Stwierdza się, iż cele Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018- 2021 z uwzględnieniem lat 2022-2025 są zgodne z celami Programu ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024 roku.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

4. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Cel opracowania Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025 jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ochrony środowiska na terenie powiatu. Według założeń, przedstawionych w niniejszym dokumencie, opracowanie programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa. Opracowanie jakim jest Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe oraz szczegółowe programy zarządzania środowiskowego, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Podczas tworzenia opracowania, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyśpieszającego rozwiązywanie zagadnień, będących zagadnieniami techniczno-ekonomicznymi, związanymi z przyszłymi projektami.

Zakres opracowania Sporządzony Program zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w powiecie, źródła jego zanieczyszczeń, analizę SWOT, propozycje oraz opis celów i zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska. Program wspomaga dążenie do uzyskania w powiecie sukcesywnego ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a dowodów jego osiągania dostarcza ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo (co 2 lata). Struktura opracowania obejmuje omówienie kierunków ochrony środowiska w powiecie w odniesieniu m.in. do ochrony klimatu i jakości powietrza, zagrożeń hałasem, promieniowania elektromagnetycznego, gospodarowania wodami, gospodarki wodno-ściekowej, zasobów geologicznych, gleb, gospodarki odpadami, zasobów przyrodniczych, zagrożeń poważnymi awariami, edukacji ekologicznej, z podaniem ich charakterystyki, oceną stanu aktualnego umożliwiającą tym samym identyfikację obszarów problemowych. Identyfikacja potrzeb powiatu w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących w kraju przepisów prawnych i regulacji prawnych Unii Europejskiej, polega na sformułowaniu celów średniookresowych (do 2024 roku) oraz strategii ich realizacji. Na tej podstawie opracowywany jest plan operacyjny, przedstawiający listę przedsięwzięć jakie zostaną zrealizowane na terenie powiatu łobeskiego do roku 2024.

Charakterystyka powiatu W tym rozdziale umieszczony jest krótki opis powiatu łobeskiego omawiający położenie powiatu, sytuację demograficzną, budowę geologiczną oraz warunki klimatyczne.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Ocena stanu środowiska W niniejszym opracowaniu opisano stan środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego. Wyznaczono w tym zakresie następujące kategorie:  Jakość powietrza (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Hałas (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Promieniowanie elektromagnetyczne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Wody powierzchniowe i podziemne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Zasoby geologiczne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Gleby (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Gospodarka odpadami (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Zagrożenia poważnymi awariami (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska).

Analiza SWOT Analiza SWOT jest narzędziem służącym do analizy strategicznej. Opiera się ona na określeniu silnych oraz słabych stron, a także wynikających z nich szans oraz zagrożeń (w przypadku niniejszego opracowania – środowiska). Od tych elementów pochodzi jej nazwa: S – strenghts (silne strony); W – weaknesses (słabe strony); O – opportunities (szanse), T – threats (zagrożenia).

W przypadku badań środowiska przyrodniczego analiza polega na określeniu słabych i silnych stron poszczególnych elementów środowiska także szans oraz zagrożeń tworzonych przez czynniki wewnętrzne oraz zewnętrzne.

Cele i strategia ich realizacji

W niniejszym Programie obrano kierunki interwencji wynikające z dokumentów wyższego szczebla oraz lokalnych potrzeb i są to:  Ochrona klimatu i jakości powietrza;  Zagrożenia hałasem;  Promieniowanie elektromagnetyczne;  Gospodarowanie wodami;  Gospodarka wodno-ściekowa;  Zasoby geologiczne;  Gleby;  Gospodarka odpadami;  Zasoby przyrodnicze;  Zagrożenia poważnymi awariami.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Na ich podstawie wyznaczono cele krótko- i średniookresowe, a także strategię ich realizacji na poziomie powiatowym. Narzędziem pomocniczym w realizacji założonych celów są zadania przedstawione w rozdziale 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie. Wyznaczone zadania są spójne z planowanymi inwestycjami na terenie powiatu oraz obowiązującym prawem lokalnym.

Wdrażanie i monitoring programu Właściwe wykorzystanie możliwych rozwiązań o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Wprowadzenie zasad monitoringu umożliwi sprawną realizację działań, jak również pozwoli na bieżącą aktualizację celów programu. Z tego powodu w rozdziale 7. System realizacji programu ochrony środowiska, sformułowano zasady zarządzania środowiskiem, które stanowią podstawę sprawnej realizacji i kontroli działań programowych.

Analiza uwarunkowań finansowych powiatu Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska wymaga nakładów finansowych znacznie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Istnieje zatem potrzeba pozyskania zewnętrznych źródeł finansowego wsparcia przedsięwzięć inwestycyjnych. W tym celu w rozdziale 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie przedstawiono potencjalne źródła finansowania wyznaczonych zadań.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5. Ocena stanu środowiska 5.1. Ochrona klimatu i jakości powietrza (OKJP) 5.1.1 Źródła zanieczyszczeń powietrza

Niska emisja Niską emisję definiuje się jako emisję pyłów oraz gazów do atmosfery z emitorów znajdujących się na wysokości do 40 m. Pyły i gazy są produktami spalania paliw stałych, ciekłych oraz gazowych. Samą emisję można podzielić na:  Emisję komunikacyjną – emisja związana ze spalaniem paliw płynnych przez pojazdy,  Emisję przemysłową – związaną z procesami odbywającymi się w ramach działalności zakładów przemysłowych,  Emisję z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych – związaną ze spalaniem paliw na potrzeby ogrzewania,

Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza zestawiono w poniższej tabeli.

Tabela 4. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza. Zanieczyszczenia Źródło emisji Pył ogółem spalanie paliw, unoszenie pyłu w powietrzu;

SO2 (dwutlenek siarki) spalanie paliw zawierających siarkę; NO (tlenek azotu) spalanie paliw;

NO2 (dwutlenek azotu) spalanie paliw, procesy technologiczne;

NOx(suma tlenków azotu) sumaryczna emisja tlenków azotu; CO (tlenek węgla) produkt niepełnego spalania; powstaje naturalnie oraz z innych zanieczyszczeń O (ozon) 3 będących utleniaczami; Dioksyny Spalanie odpadów, spalanie materii organicznej WWA Spalanie odpadów, niecałkowite spalanie paliw źródło: opracowanie własne.

Zanieczyszczenia powietrza związane z niską emisją mogą być powodem wielu negatywnych skutków dla środowiska oraz żywych organizmów.

Pył zawieszony Pył zawieszony jest nośnikiem metali ciężkich, które mają negatywny wpływ na żywe organizmy. Sam pył może także osadzać się w pęcherzykach płucnych oraz powodować podrażnienie oczu oraz błon śluzowych nosa i gardła.

Dwutlenek siarki Dwutlenek siarki, powstający podczas spalania paliw, ma negatywny wpływ na błony śluzowe układu oddechowego oraz powoduje zmniejszenie dróg oddechowych.

Tlenki azotu Tlenki azotu powodują zwiększenie się podatności na infekcje układu oddechowego, zwiększa prawdopodobieństwo ataków astmatycznych oraz uszkadza komórki układu immunologicznego w płucach.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tlenek węgla Tlenek węgla ma negatywny wpływ na układ naczyniowo-sercowy człowieka. Przenikając do układu krwionośnego łączy się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę, która nie jest zdolna do przenoszenia tlenu. Kontakt z dużym stężeniem tlenku węgla może spowodować śmierć, natomiast dłuższa ekspozycja ma wpływ na zwiększenie prawdopodobieństwa zawału serca oraz hamuje odpowiedź immunologiczną organizmu.

Ozon Ozon w górnych warstwach atmosfery jest gazem niezbędnym do przetrwania życia, natomiast w warstwach dolnych cechuje się negatywnym wpływem na żywe organizmy. Atakuje on komórki błony śluzowej wyścielające drogi oddechowe, płuca oraz oskrzela a także zmniejsza odporność na infekcje.

Dioksyny Dioksyny kumulują się w organizmie wpływając negatywnie na odpowiedź immunologiczną organizmu. W dużych stężeniach mogą wywoływać choroby dermatologiczne takie jak trądzik chlorowy.

WWA Najpowszechniej występującymi wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi są benzo(a)piren oraz naftalen. Długotrwałe narażenie na WWA może powodować występowanie nowotworów, chorób oczu, nerek oraz wątroby a także zmniejszają odporność immunologiczna organizmu.

Zgodnie z corocznym raportem Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), dotyczącym jakości powietrza w Europie, Polska od wielu lat znajduje się w czołówce krajów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu. Dotyczy to zwłaszcza zanieczyszczenia pyłem PM10 oraz benzo(a)pirenem.

W celu poprawy sytuacji utworzony został Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Wyznaczono w nim priorytety mające doprowadzić do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju:  Modernizacja infrastruktury krajowego systemu elektroenergetycznego,  Rozwój wykorzystania OZE,  Upowszechnienie alternatywnych, innych niż odnawialne, metod pozyskiwania energii,  Promocja optymalnego wykorzystywania surowców,  Rozwój niskoemisyjnej gospodarki odpadami,  Tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju niskoemisyjnej gospodarki w sektorze przemysłu,  Rozpowszechnienie istniejących technologii niskoemisyjnych w procesach produkcyjnych,  Poprawa standardu energetycznego istniejących budynków,  Rozwój zrównoważonej produkcji w rolnictwie,  Zwiększenie efektywności wybranych elementów łańcucha logistycznego,  Transformacja niskoemisyjna w sektorze handlu,

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Modernizacja pojazdów oraz infrastruktury w celu upowszechnienia niskoemisyjnych form transportu,  Poprawa efektywności zarządzania transportem oraz wspieranie rozwoju transportu publicznego,  Rozwój i zastosowanie niskoemisyjnych paliw w transporcie oraz magazynowania energii w środkach transportu,  Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w edukacji,  Wspieranie dostępności oraz wiarygodności informacji na temat wpływu konsumpcji poszczególnych produktów i usług na emisyjność gospodarki,  Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w gospodarstwach domowych,  Promocja transformacji niskoemisyjnej w sektorze publicznym.

Emisja z gospodarstw domowych Głównymi źródłami tego rodzaju zanieczyszczeń powietrza są:  spalanie paliwa stałego (węgiel, drewno opałowe, ekogroszek),  spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych.

Emisja komunikacyjna

Negatywne oddziaływanie na środowisko niesie ze sobą emisja komunikacyjna, która najbardziej odczuwalna jest w pobliżu dróg charakteryzujących się dużym natężeniem ruchu kołowego. Na terenie Powiatu Łobeskiego głównym źródłem emisji komunikacyjnej są:  Drogi krajowe: o Droga krajowa nr 20,  Drogi wojewódzkie: o Droga wojewódzka nr 144, o Droga wojewódzka nr 146, o Droga wojewódzka nr 147, o Droga wojewódzka nr 148, o Droga wojewódzka nr 151, o Droga wojewódzka nr 152,  Drogi powiatowe,  Drogi gminne,  Drogi wewnętrzne.

Głównymi zanieczyszczeniami emitowanymi w związku z ruchem samochodowym są:  tlenek i dwutlenek węgla,  węglowodory,  tlenki azotu,  pyły zawierające metale ciężkie,  pyły ze ścierania się nawierzchni dróg i opon samochodowych.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Dla stanu powietrza atmosferycznego istotne znaczenie ma emisja NOx oraz metali ciężkich. Duże znaczenie ma również tzw. emisja wtórna z powierzchni dróg, która zależy w dużej mierze od warunków meteorologicznych. Komunikacja jest również źródłem emisji benzenu, benzo(a)pirenu oraz innych związków organicznych. Na wielkość tych zanieczyszczeń wpływa stan techniczny samochodów, stopień zużycia substancji katalitycznych oraz jakość stosowanych paliw. Gwałtowny rozwój transportu, przejawiający się wzrostem ilości samochodów na drogach oraz aktualny stan infrastruktury dróg spowodował, iż transport może być uciążliwy dla środowiska naturalnego.

W przypadku substancji toksycznych emitowanych przez silniki pojazdów do atmosfery, źródła te trudno zinwentaryzować pod kątem emisji zanieczyszczeń, gdyż zwykle nie ma dla nich materiałów sprawozdawczych. Na podstawie znanych wartości średniego składu paliwa, szacowany przeciętny skład spalin silnikowych jest następujący:

Tabela 5. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo).1 Składnik Silniki benzynowe Silniki wysokoprężne Uwagi Azot 24 – 77 76 – 78 nietoksyczny Tlen 0,3 – 8 2 – 18 nietoksyczny Para wodna 3,0 – 5,5 0,5 – 4 nietoksyczny Dwutlenek węgla 5,0 – 12 1 – 10 nietoksyczny Tlenek węgla 0,5 – 10 0,01 – 0,5 toksyczny Tlenki azotu 0,0 – 0,8 0,0002 – 0,5 toksyczny Węglowodory 0,2 – 3 0,009 – 0,5 toksyczny Sadza 0,0 – 0,04 0,01 – 1,1 toksyczny Aldehydy 0,0 – 0,2 0,001 – 0,009 toksyczny źródło: J. Jakubowski „Motoryzacja a środowisko”.

Na skutek powszechnej elektryfikacji, emisje do powietrza związane z ruchem kolejowym mają znaczenie marginalne. Należą do nich jedynie emisje zanieczyszczeń pyłowych związanych z ruchem pociągów oraz niewielkie emisje z lokomotyw spalinowych używanych głównie na bocznicach kolejowych.

Emisja niezorganizowana Do tej kategorii zaliczane są inne nie wymienione źródła emisji. Do niezorganizowanych źródeł emisji można zaliczyć np. wypalanie traw, emisję lotnych związków organicznych związanych z lakierowaniem.

1 Wg J. Jakubowski - „Motoryzacja a środowisko”. 29

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Emisja przemysłowa Na terenie powiatu łobeskiego zlokalizowanych jest 7 zakładów posiadających pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Ich listę przedstawiono poniżej: 1. Zakład Produkcji Materiałów Budowlanych S.C. Jolanta i Bolesław Danilewicz (produkcja materiałów budowlanych); 2. SEC Łobez Sp. z o.o. z siedzibą w Łobzie (produkcja i dystrybucja ciepła systemowego); 3. Zakład produkcyjny „DRUTPOL” Sp. z o.o. zlokalizowany w Łobzie (produkcja wyrobów z drutu); 4. Zakład Spółki LKL Paramix Sp. z o.o. zlokalizowany w gminie Dobra (produkcja świec i zniczy); 5. Zakład firmy GMK ŁOBEZ S.A. zlokalizowany w Łobzie (produkcja wyrobów gumowych i gumowo- metalowych, obejmująca bardzo szeroką gamę wyrobów od bardzo małych do elementów do wielkogabarytowych); 6. Zakład Przedsiębiorstwa Przemysłu Ziemniaczanego „Nowamyl” S.A. zlokalizowany w Łobzie (przetwórstwo ziemniaków i produkcja skrobi); 7. Zakład firmy IKEA INDUSTRY POLAND Sp. z o.o. zlokalizowany Resku (zakład wytwarzający płytę klejoną z drewna litego); 8. Roosens Betons Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Połchowie 29a, 73-155 Węgorzyno (produkcja materiałów budowlanych).

W powiecie łobeskim wydane zostały pozwolenia zintegrowane dla następujących instalacji  Agri Plus Sp. z o.o., Marcelińska 92, 60-324 Poznań, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do hodowli świń zlokalizowanej w miejscowości Suliszewice gmina Łobez,  Kazimierz Chwiałek Hodowla Drobiu Chwiałek Kazimierz, Kościuszki 21A, 72-210 Osina, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Byszewo gmina Łobez,  Zbigniew Idziaszek, Niedźwiedź 27A, 73-108 Kobylanka, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Czachowo gmina Radowo Małe,  Jarosław Romańczuk P.H.P. „KAREX” Jarosław Romańczuk, Ciesław 37, 72-405 Świerzno, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Unimie gmina Łobez.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Roczne emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu łobeskiego przedstawiono poniżej

Tabela 6. Emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych znajdujących się na terenie Powiatu Łobeskiego. Jednostka 2014 2015 2016 miary Emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem t/r 24 806 25 093 18 617

ogółem (bez dwutlenku Emisja zanieczyszczeń gazowych t/r 219 216 200 węgla)

Emisja zanieczyszczeń gazowych dwutlenek siarki t/r 50 45 43

Emisja zanieczyszczeń gazowych tlenki azotu t/r 32 31 30 Emisja zanieczyszczeń gazowych tlenek węgla t/r 128 131 118 Emisja zanieczyszczeń gazowych dwutlenek węgla t/r 24 587 24 877 18 417 Emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem t/r 57 69 41 Emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem (Polska = 100) % 0,12 0,16 0,11 Emisja zanieczyszczeń pyłowych ze spalania paliw t/r 15 27 30 Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach pyłowe t/r 357 316 446 do redukcji zanieczyszczeń Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach pyłowe % 86,2 82,1 91,6 do redukcji zanieczyszczeń w % zanieczyszczeń wytworzonych Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach gazowe % 0,0 0,0 0,0 do redukcji zanieczyszczeń w % zanieczyszczeń wytworzonych źródło: GUS

Z powyższej tabeli wynika, że na terenie powiatu łobeskiego emisja zanieczyszczeń gazowych (dwutlenku węgla) w przeciągu ostatnich lat zmalała o około 6 000 ton na rok. Coraz więcej zanieczyszczeń jest zatrzymywanych lub neutralizowanych w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń.

5.1.2 Jakość powietrza Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799), Państwowy Monitoring Środowiska stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Podstawowym celem monitoringu jakości powietrza jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji w powietrzu oraz wyników ocen jakości powietrza. W celu oceny jakości powietrza na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, wyznaczono 3 strefy:  Aglomeracja szczecińska (kod strefy: PL3201);  Miasto Koszalin (kod strefy: PL3202);  Strefa zachodniopomorska (kod strefy: PL3203).

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 3. Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy ochrony powietrza.

źródło: WIOŚ Szczecin

Ocenę jakości powietrza prowadzono w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych punktach pomiarowych monitoringu środowiska. W przypadku braku pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w wymienionych powyżej punktach wykonujących pomiary automatyczne, do oceny jakości powietrza wykorzystywano stacje badań manualnych. Badana obejmowały następujące zanieczyszczenia:  dwutlenek siarki,  pył zawieszony PM10 i PM2.5,  dwutlenek azotu,  arsen,  tlenki azotu,  kadm,  tlenek węgla,  nikiel,  ozon,  ołów  benzen,  benzo(a)piren.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Jak wynika z danych przekazanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, w powiecie łobeskim prowadzono tylko pasywne pomiary powietrza. Pomiary tego typu nie są metodą referencyjną i służą jedynie do oszacowania poziomu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki i dwutlenkiem azotu. Na terenie Powiatu Łobeskiego nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów tych substancji. Zmierzone stężenia przedstawiono w tabeli poniżej.

Tabela 7. Wyniki pasywnych pomiarów zanieczyszczeń powietrza w powiecie łobeskim, w latach 2013-2016. Poziom Rodzaj pomiaru 2013 2014 2015 2016 dopuszczalny Stężenie dwutlenku siarki mierzone metoda pasywną w 4 2,3 2,2 2 20 latach 2013-2016 [µg/m3] Stężenie dwutlenku azotu mierzone metoda pasywną w 13 12,2 14,6 14,3 40 latach 2013-2016 [µg/m3] Źródło: WIOŚ w Szczecinie

W celu oceny jakości powietrza, na podstawie badań stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, wyznaczana jest klasa stref wyodrębnionych na terenie województwa.

Tabela 8.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza. Poziom stężeń Klasa strefy Wymagane działania zanieczyszczenia nie przekraczający 1. Utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu A poziomu dopuszczalnego dopuszczalnego oraz próba trzymania najlepszej jakości * powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem. 1. Określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych; 2. Opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych powyżej poziomu substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio C dopuszczalnego * opracowany); 3. Kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie niektórych poziomów substancji w powietrzu. źródło: WIOŚ.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wynik oceny strefy zachodniopomorskiej za rok 2016, w której położony jest Powiat Łobeski, wskazuje, że dotrzymane są poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu (klasa A) ustanowione ze względu na ochronę zdrowia dla następujących zanieczyszczeń:  dwutlenku azotu;  dwutlenku siarki;  tlenku węgla;  benzenu;  pyłu PM2,5;  ozonu,  ołowiu, kadmu, niklu, benzenu, arsenu w pyle zawieszonym PM10.

Przekroczone natomiast zostały dopuszczalne poziomy dla:  pyłu PM10;  benzo(a)pirenu.

Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy zachodniopomorskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia, zostało przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 9. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2016 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia. Symbol klasy wynikowej Nazwa strefy SO2 NO2 CO C6H6 O3 PM10 Pb As Cd Ni B(a)P PM2,5 strefa A A A A A C A A A A C A zachodniopomorska źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2016 rok.

Stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy zachodniopomorskiej, ze względu na ochronę roślin, nie zostały przekroczone dla żadnej z badanych substancji. Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy zachodniopomorskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony roślin, zostało przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 10. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2016 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin. Symbol klasy wynikowej Nazwa strefy SO2 NO2 O3 strefa zachodniopomorskie A A A źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2016 rok.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Jak wynika z informacji udostępnionych przez WIOŚ w Szczecinie, na terenie strefy zachodniopomorskiej stwierdzono występowanie w ciągu roku ponadnormatywnej ilości przekroczeń dopuszczalnego średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10, a także przekroczenie wartości docelowej stężenia średniorocznego benzo(a)piren w pyle PM10. Wyniki oceny stężeń zanieczyszczeń w powietrzu występujących w 2016 r. na obszarze strefy zachodniopomorskiej, uwzględniające kryterium ochrony roślin, nie wykazały przekroczeń. Zgodnie z art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska dla wszystkich stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych (strefy w klasie C) należy opracować programy ochrony powietrza, mające na celu osiągnięcie ww. poziomów substancji w powietrzu. Należy pamiętać, iż powyższe wyniki oceny obejmują całą strefę zachodniopomorską i są wartościami uśrednionymi dla jej obszaru.

Rozkład stężeń zanieczyszczeń, dla których zanotowano przekroczenia przedstawiono poniżej.

Rysunek 4. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 (stężenia średnioroczne) na obszarze Powiatu Łobeskiego w 2016 roku

Źródło: WIOŚ w Szczecinie

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 5. Rozkład średniorocznych stężeń benzo(a)pirenu na obszarze Powiatu Łobeskiego w 2016 roku.

Źródło: WIOŚ w Szczecinie

Jak można wywnioskować z przedstawionych powyżej rozkładów zanieczyszczeń, na terenie Powiatu Łobeskiego, nie wystąpiły przekroczenia, jednak powiat wchodzi w skład strefy zachodniopomorskiej dla, której takie przekroczenia odnotowano.

Program ochrony powietrza dla strefy zachodniopomorskiej Dokument został przyjęty Uchwałą Nr XXX/468/18 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza oraz planu działań krótkoterminowych dla strefy zachodniopomorskiej

POP dla strefy zachodniopomorskiej jest dokumentem, który wskazuje istotne powody (źródła) wystąpienia przekroczeń poziomów normatywnych substancji w powietrzu, a także określa skuteczne i możliwe do zrealizowania działania kierunkowe, których wdrożenie spowoduje przywrócenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 oraz przywrócenie poziomu docelowego lub istotne obniżenie stężeń benzo(a)pirenu. Realizację zaproponowanych działań kierunkowych, w oparciu o zweryfikowany harmonogram rzeczowo-finansowy, przewidziano do końca 2023r.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Działania kierunkowe są to wszelkie działania, będące przykładami dobrej praktyki w zagospodarowaniu przestrzennym, działalności gospodarczej oraz życiu codziennym społeczeństwa, które w miarę możliwości technicznych i ekonomicznych powinny być wdrażane do codziennej praktyki. Wdrożenie ich spowoduje obniżenie emisji pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu. Działania kierunkowe są to działania ciągłe, które powinny być realizowane przez władze samorządowe, poszczególne zakłady przemysłowe i usługowe, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe zlokalizowane na terenie strefy oraz mieszkańców strefy, w tym na terenie Powiatu Łobeskiego. Poniżej przedstawiono działania kierunkowe jakie należy podjąć na terenie strefy zachodniopomorskiej, w tym na terenie Powiatu Łobeskiego, zgodnie z programem ochrony powietrza: 1. W zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno-bytowej i technologicznej) – przedsiębiorstwa energetyczne, jednostki samorządu terytorialnego, mieszkańcy:  rozbudowa centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną,  zmiana paliwa na inne o mniejszej zawartości popiołu lub zastosowanie energii elektrycznej, względnie indywidualnych źródeł energii odnawialnej,  zmniejszanie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez ograniczanie strat ciepła – termomodernizacja budynków,  ograniczanie emisji z niskich rozproszonych źródeł technologicznych,  zmiana technologii i surowców stosowanych w rzemiośle, usługach i drobnej wytwórczości wpływająca na ograniczanie emisji pyłu PM10 i B(a)P,  regularne czyszczenie kominów przy spalaniu paliw stałych.

2. W zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej) – jednostki samorządu terytorialnego, zarządcy dróg:  kontynuacja modernizacji lub wymiany taboru komunikacji publicznej,  dążenie do wprowadzenia nowych niskoemisyjnych paliw i technologii, szczególnie w systemie transportu publicznego i służb miejskich,  szkolenia prowadzących pojazdy w zakresie zmniejszania emisji poprzez odpowiednie użytkowanie pojazdów,  podejmowanie działań mających na celu stosowanie zachęt do wymiany pojazdów na bardziej przyjazne środowisku,  rozwój i zwiększanie efektywności systemu transportu publicznego,  polityka cenowa opłat za przejazdy i zsynchronizowanie rozkładów jazdy transportu zbiorowego zachęcające do korzystania z systemu transportu zbiorowego,  rozwój systemu tras rowerowych i infrastruktury rowerowej,  rozwój/modernizacja systemu płatnego parkowania w centrum miasta,  priorytet dla ruchu pieszego, ruchu rowerowego i transportu zbiorowego w centrum miasta,  tworzenie buspasów oraz wydzielanie przejazdów dla autobusów,  budowa systemu parkingów P&R oraz parkingów buforowych wraz z systemem informacji o zajętości miejsc postojowych,  wspieranie rozwiązań proekologicznych w zakresie transportu (np. wspieranie stacji ładowania pojazdów elektrycznych).

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

3. W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – energetyczne spalanie paliw – przedsiębiorstwa energetyczne:  ograniczenie emisji substancji poprzez optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawności procesu produkcji energii,  zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartości zanieczyszczeń,  stosowanie wysokoefektywnych technik ochrony atmosfery gwarantujących zmniejszenie emisji substancji do powietrza,  stopniowe dostosowywanie instalacji do wymogów emisyjnych zawartych w Dyrektywie 2010/75/UE (IED),  stosowanie odnawialnych źródeł energii,  zmniejszenie strat przesyłu energii.

4. W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – źródła technologiczne – zakłady przemysłowe:  stosowanie wysokoefektywnych technik ochrony atmosfery gwarantujących zmniejszenie emisji substancji do powietrza,  optymalizacja procesów produkcji w celu ograniczenia emisji substancji do powietrza,  zmiana technologii produkcji, prowadząca do zmniejszenia emisji pyłu PM10 i B(a)P i pyłów, stopniowe wprowadzanie BAT,  stopniowe dostosowywanie instalacji do wymogów emisyjnych zawartych w Dyrektywie 2010/75/UE (IED),  podejmowanie działań ograniczających do minimum ryzyko wystąpienia awarii urządzeń ochrony atmosfery (ze szczególnym uwzględnieniem dużych obiektów przemysłowych), a także ich skutków poprzez utrzymywanie urządzeń w dobrym stanie technicznym.

5. W zakresie ograniczania emisji powstającej w czasie pożarów lasów i wypalania łąk, ściernisk, pól:  zapobieganie pożarom w lasach (uświadamianie społeczeństwa, zakazy wchodzenia w trakcie suszy, sprzątanie lasów),  użytkowanie terenów publicznych z wykorzystaniem bezpiecznych praktyk wykorzystujących użycie ognia,  skuteczne egzekwowanie zakazu wypalania łąk, ściernisk i pól.

6. W zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi:  usprawnianie infrastruktury recyklingu, w celu ułatwienia zbiórki odpadów,  zachęcenie do stosowania kompostowników,  stworzenie specjalnego systemu programów zbiórki odpadów zielonych pochodzących z ogrodów,  zbiórka makulatury,  prowadzenie kampanii edukacyjnych, informujących społeczeństwo o zagrożeniach dla zdrowia płynących z „otwartego” spalania odpadów,  prowadzenie działań kontrolnych mających na celu zapobieganie nieprawidłowemu postępowaniu z odpadami komunalnymi.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

7. W zakresie edukacji ekologicznej i reklamy - jednostki samorządu terytorialnego:  kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie konieczności oszczędzania energii cieplnej i elektrycznej oraz uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej jakości,  prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości spalania odpadów połączonych z informacją na temat kar administracyjnych za spalanie odpadów,  uświadamianie społeczeństwa o korzyściach płynących z użytkowania scentralizowanej sieci cieplnej, termomodernizacji i innych działań związanych z ograniczeniem emisji niskiej,  promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych źródeł ciepła oraz źródeł energii odnawialnej,  wspieranie przedsięwzięć polegających na reklamie oraz innych rodzajach promocji towaru i usług propagujących model konsumpcji zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, w tym w zakresie ochrony powietrza.

8. W zakresie planowania przestrzennego - jednostki samorządu terytorialnego:  uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobów zabudowy i zagospodarowania terenu umożliwiających ograniczenie emisji benzo(a)pirenu w pyle poprzez działania polegające na: . wprowadzaniu zieleni ochronnej i urządzonej oraz dążeniu do niekubaturowego zagospodarowania przestrzeni publicznych miast (placów, skwerów), . dążeniu do zachowania istniejących terenów zieleni i wolnych od zabudowy celem lepszego przewietrzania miasta, . ustalaniu sposobu zaopatrzenia w ciepło z zaleceniem instalowania ogrzewania niskoemisyjnego, . zalecanie podłączania obiektów do sieci ciepłowniczej w rejonach objętych centralnym systemem ciepłowniczym, . lokalizowaniu nowej zabudowy w sposób umożliwiający mieszkańcom wykorzystanie publicznego transportu zbiorowego i dążeniu do minimalizowania transportochłonności układu przestrzennego, . planowanie rozbudowy miast w sposób zapobiegający zbytniemu „rozlewaniu się miast”.  w decyzjach środowiskowych dla budowy i przebudowy dróg: . zalecenie stosowania wzdłuż ciągów komunikacyjnych pasów zieleni w pasach drogowych (z roślin o dużych zdolnościach fitoremediacyjnych), . zalecenie stosowania ekranów akustycznych pochłaniających typu „zielona ściana” zamiast najczęściej stosowanych ekranów odbijających,

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

9. Uwzględnianie przez podmioty podlegające ustawie o zamówieniach publicznych:  kryteriów efektywności energetycznej w definiowaniu wymagań dotyczących zakupów produktów (np. klasa efektywności energetycznej, niskie zużycie paliwa, itp.),  kryteriów efektywności energetycznej w ramach zakupów usług (np. stosowania zabezpieczeń przed pyleniem w czasie robót budowlanych, segregacji odpadów itp.).

10. W zakresie wsparcia wdrażania działań krótkoterminowych:  stworzenie systemu prognoz krótkoterminowych (opartego na skalibrowanym modelu matematycznym) w celu ograniczenia kosztów materialnych i niematerialnych wdrażania działań krótkoterminowych poprzez ograniczenie ich zasięgu oraz czasu trwania.

Odnawialne źródła energii (OZE) Wraz z wciąż rosnącym zapotrzebowaniem na energię a przy jednoczesnym wyczerpywaniu się zasobów konwencjonalnych wzrasta zainteresowanie alternatywnymi sposobami pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Energia odnawialna jest to energia pochodząca z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych, uzyskiwana z odnawialnych niekopalnych źródeł energii (energia: wody, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalna, fal, prądów i pływów morskich, oraz energia wytwarzana z biomasy stałej, biogazu i biopaliw ciekłych).

Odnawialne źródło energii to natomiast źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych.

W województwie zachodniopomorskim można obserwować stały wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Pod względem ilości instalacji w województwie zachodniopomorskim przodują elektrownie wiatrowe na lądzie. Łączna moc tych instalacji wynosi ponad 1 300 MW. Na drugim miejscu pod względem ilości znajdują się elektrownie wodne przepływowe do 0,3 MW, a pod względem mocy instalacje wytwarzające energię z biomasy mieszanej.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 6. Struktura liczby instalacji OZE na terenie województwa zachodniopomorskiego.

źródło: Program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024

Powiat Łobeski jest trzecim powiatem co do ilości instalacji OZE w województwie zachodniopomorskim. Największa liczbę instalacji OZE posiada powiat sławieński, a na drugim miejscu jest powiat gryficki.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 7. Struktura mocy instalacji OZE na terenie województwa zachodniopomorskiego.

źródło: Program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024

Pod względem mocy instalacji OZE w województwie zachodniopomorskim przoduje powiat sławieński, na drugim miejscu znajduje się powiat kołobrzeski. Powiat Łobeski jest trzecim powiatem co do łącznej mocy instalacji OZE w województwie.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Biomasa Biomasę stanowią organiczne, niekopalne substancje o pochodzeniu biologicznym, które mogą być wykorzystywane w charakterze paliwa do produkcji ciepła lub wytwarzania energii elektrycznej. Do najważniejszych rodzajów tego typu paliw należą:  drewno,  słoma i odpady pochodzące z produkcji rolniczej,  odpady organiczne,  oleje roślinne,  tłuszcze zwierzęce,  osady ściekowe,  rośliny szybko rosnące, takie jak:  wierzba wiciowa,  miskant olbrzymi (trawa słoniowa),  słonecznik bulwiasty,  ślazowiec pensylwański,  rdest sachaliński.

Biomasa jest obecnie źródłem energii o największym potencjale. Udział paliw takich jak słoma, drewno czy wierzba energetyczna w bilansie energetycznym kraju systematycznie wzrasta. Województwo zachodniopomorskie posiada dobre warunki do pozyskiwania energii z biomasy. Rolniczy charakter województwa oraz duże ilości obszarów leśnych jednoznacznie pokazują ogromne możliwości regionu w rozwoju tego sektora.

Na terenie powiatu łobeskiego prowadzone są uprawy roślin energetycznych:  plantacja wierzby energetycznej o powierzchni 200 ha w gminie Węgorzyno, należąca do spółki JAMEX,  plantacja malwy pensylwańskiej koło Łobza o powierzchni 40 ha.

Biogaz Biogaz to paliwo gazowe otrzymywane w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, z wyłączeniem gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów.

Biogaz powstaje w wyniku fermentacji metanowej ścieków. Przyjmuje się, iż ze 100 m3 osadu o zawartości suchej masy na poziomie 5% można uzyskać od 10 do 30 m3 gazu, który może być wykorzystany do produkcji energii cieplnej, elektrycznej, do napędzania pojazdów bądź przesyłany wprost do sieci gazowej.

W miejscowości Przemysław, na terenie gminy Resko, zlokalizowana jest elektrociepłownia biogazowa. Należy ona do spółki BIOGAZ Przemysław Łąkrol Sp. z o.o. Jej charakterystykę przedstawiono poniżej:  roczna wydajność instalacji do wytwarzania biogazu rolniczego – 7 000 000 m3/rok,  zainstalowana moc układu elektrycznego – 1,600 MWe,  zainstalowana moc układu cieplnego – 1,600 MWt,

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 roczna wydajność instalacji do wytwarzania energii elektrycznej – 13 500,000 MWe/rok,  roczna wydajność instalacji do wytwarzania ciepła – 13 500,000 MWht/rok.2

Na terenie gminy Łobez, w miejscowości Byszewo, zlokalizowana jest biogazownia rolnicza. Należy ona do spółki El-KA Sp. z o.o. Jej charakterystykę przedstawiono poniżej  roczna wydajność instalacji do wytwarzania biogazu rolniczego – 4 400 000 m3/rok,  zainstalowana moc układu elektrycznego – 1,165 MWe,  zainstalowana moc układu cieplnego – 1,201 MWt,  roczna wydajność instalacji do wytwarzania energii elektrycznej – 9 320,000 MWhe/rok,  roczna wydajność instalacji do wytwarzania ciepła – 9 608,000 MWht/rok.

Energia wiatru Energię wiatru stanowi energia kinetyczna wiatru wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej w turbinach wiatrowych. Potencjał elektrowni wiatrowych jest określany przez możliwości generowania przez nie energii elektrycznej. Tereny o korzystnym potencjale wyznacza się na podstawie badań kierunku, siły oraz częstotliwości występowania wiatrów. Na tej podstawie sporządzono strefy energetyczne wiatru oraz podzielono powierzchnię kraju zgodnie z potencjałem energetycznym. Według IMGW obszar Polski można podzielić na 5 stref energetycznych warunków wiatrowych:  Strefa I – wybitnie korzystna,  Strefa II – bardzo korzystna,  Strefa III – korzystna,  Strefa IV – mało korzystna,  Strefa V – niekorzystna.

Zgodnie z podziałem wprowadzonym przez Ośrodek Meteorologii IMGW, Powiat Łobeski leży w strefie III oraz IV. Na terenie powiatu łobeskiego znajdują się dwie elektrownie wiatrowe administrowane przez EW Łobez Sp. z o.o. oraz dwie należące do PGE Energia Odnawialna S.A., tj.:  Elektrownia Wiatrowa Resko I - Farma wiatrowa o mocy 14,280 MW składająca się z 7 turbin wiatrowych typu G90 firmy Gamesa o mocy 2,040 MW każda. Zlokalizowana jest na terenie gminy Resko, w powiecie łobeskim, województwo zachodniopomorskie.3  Elektrownia Wiatrowa Resko II - Farma wiatrowa o mocy 76 MW składająca się z 38 siłowni Vestas V100 o mocy 2 MW każda. Elektrownia zlokalizowana jest w gminach Brzeżno i Łobez w województwie zachodniopomorskim.4

2 www.eo.org.pl 3 www.pgeeo.pl/Nasze-obiekty/Elektrownie-wiatrowe/Resko-I 4 www.pgeeo.pl/Nasze-obiekty/Elektrownie-wiatrowe/Resko-II 44

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Energia geotermalna Energia geotermalna jest to energia cieplna pozyskiwana z głębi ziemi i stosowana głównie w celach grzewczych. Z racji na szerokie rozpowszechnienie o pełną odnawialność energia tego typu stanowi olbrzymi potencjał. Ciepłe wody o wyższej temperaturze zdatne są do produkcji energii elektrycznej, pozostałe z powodzeniem stosowane się w ciepłownictwie, rolnictwie czy do celów rekreacyjnych.

Oszacowanie potencjału energii geotermalnej wiąże się z koniecznością kosztownych odwiertów próbnych. Na podstawie prowadzonych aktualnie wstępnych analiz można stwierdzić, iż budowa instalacji geotermalnych na terenie Powiatu Łobeskiego nie jest aktualnie uzasadniona. Warto jednak zaznaczyć, iż istnieje możliwość wykorzystania energii wód podskórnych i ciepła ziemi przy zastosowaniu indywidualnych pomp ciepła. Rozwiązania tego typu mogą znaleźć zastosowanie w domach jednorodzinnych oraz budynkach użyteczności publicznej w terenach o rozproszonej zabudowie.

Energia słońca Energia promieniowania słonecznego wykorzystywana jest w dwojaki sposób: do produkcji energii elektrycznej bądź ciepła. Ciepło może być pozyskiwane w sposób bierny poprzez nagrzewanie pomieszczeń bezpośrednim promieniowaniem bądź poprzez systemy cieczowych lub powietrznych kolektorów słonecznych służących ogrzewaniu mieszkań, podgrzewaniu wody użytkowej itp. Konwersja promieniowania na prąd elektryczny odbywa się natomiast poprzez zastosowanie ogniw fotowoltaicznych bądź elektrowni termicznych.

W strefie klimatycznej, w której leży Polska produkcja energii elektrycznej na szerszą skalę przy pomocy ogniw fotowoltaicznych jest nieopłacalna. Natomiast zastosowanie kolektorów słonecznych może okazać się zasadne już nawet w przypadku użytkowania przez pojedyncze gospodarstwa domowe, w zależności od stopnia zapotrzebowania na ciepłą wodę. Poniższe rysunki przedstawiają dwa najważniejsze czynniki wpływające na opłacalność inwestycji związanych z wykorzystaniem energii słonecznej.

Powiat Łobeski zlokalizowany jest w strefie, gdzie średnioroczna suma promieniowania słonecznego wynosi 900 - 1000 kWh/m2, natomiast nasłonecznienie szacowane jest na 1550 do 1600 h/rok. Opisane powyżej warunki panujące na terenie powiatu są korzystne i dają możliwość wykorzystywania energii promieniowania słonecznego do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, a także obiektach oświatowych (szkoły, przedszkola). Z uwagi na koszt instalacji tego rodzaju, warto rozważyć możliwość ich współfinansowania w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

W powiecie łobeskim realizowane są zadania związane z instalacją ogniw fotowoltaicznych na obiektach użyteczności publicznej. Poniżej przedstawiono przykłady:  ogniwa fotowoltaiczne na budynkach użyteczności publicznej w Gminie Resko – Szkoła Podstawowa w Resku, Szkoła Podstawowa w Starogardzie, Przedszkole Miejskie w Resku, Gimnazjum w Resku, Liceum Ogólnokształcące w Resku, Urząd Miejski w Resku oraz Centrum Kultury w Resku.  budowę oświetlenia hybrydowego (solarowego) w miejscowościach Policko, Łabuń Mały, Łosośniczka, Słowikowo oraz na skrzyżowaniu Starogard - Sosnowo w Gminie Resko.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 oświetlenie uliczne OZE w gminie Łobez – 20 ulicznych lamp solarnych z 40-toma ogniwami fotowoltaicznymi (po dwa na każdą lampę), o powierzchni 1,0165 m2 i mocy 0,155 kW; wykaz miejscowości w których zamontowano lampy fotowoltaiczne: Łobżany – 2szt., Bełczna – 1 szt., Poradz – 1 szt., Niegrzebia – 1 szt., Dalno – 2 szt., Zagórzyce – 2 szt., Rożnowo – 1 szt., Łobez – 4 szt., Worowo – 1 szt., Budziszcze – 1 szt., Tarnowo – 1 szt., Prusinowo – 1 szt., Karowo – 2 szt.  lampy fotowoltaiczne zainstalowane na kortach tenisowych zlokalizowanych na Stadionie Miejskim w Łobzie.  hybrydowe oświetlenie w miejscowości Runowo Pomorskie, Runowo oraz Kąkolewice na terenie gminy Węgorzyno.

Energia cieków wód powierzchniowych Potencjalna i kinetyczna energia cieków wód powierzchniowych wykorzystywana jest do wytwarzania energii w elektrowniach wodnych. Do energii odnawialnej zalicza się tylko i wyłącznie produkcję energii elektrycznej w elektrowniach na dopływie naturalnym (przepływowych). Planując tego typu inwestycję należy wziąć pod uwagę uwarunkowania przyrodnicze (ocena zasobów przez IMGW, warunków geomorfologicznych i geologicznych), techniczne (tryb pracy elektrowni, specyfikacja techniczna turbin, wydajność), środowiskowe (przede wszystkim formy ochrony przyrody oraz obszary cenne przyrodniczo), prawne (pozwolenie wodnoprawne zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego), ekonomiczne oraz społeczne (np. turystyka).

Elektrownie wodne zlokalizowane na terenie Powiatu Łobeskiego:  Rzeka Rega: o MEW Żerzyno, zlokalizowana w km 69+150, o mocy 90 – 120 kW, o MEW Resko, zlokalizowana w km 75+850, o mocy 155 kW, o MEW Łobez, zlokalizowana w km 102+800, o mocy 75 kW, o MEW Prusinowo, zlokalizowana w km 112+100, o mocy 80 kW  Rzeka Ukleja: o MEW Miłogoszcz, zlokalizowana w km 7+000, o mocy 20 – 30 kW, o MEW Troszczyno, zlokalizowana w km 13+250, o mocy 40 – 50 kW, o MEW Troszczyno, zlokalizowana w km 15+000, o mocy 20 – 25 kW,  Rzeka Łoźnica: o MEW Łobez, zlokalizowana w km 1+605, o mocy 5 – 8 kW, o MEW Łobez, zlokalizowana w km 2+300, o mocy 5 – 6 kW,  Rzeka Stara Rega: o MEW Tarnowo, zlokalizowana w km 8+400, o mocy 20 kW.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Nowy kierunek kształcenia w Łobzie W 2015 roku opracowano dokumentację dotyczącą utworzenia przy Zespole Szkół w Łobzie kierunku kształcenia zawodowego „technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej”. Wykonano następujące zlecenia:  doradztwo i optymalizacja działań na rzecz Zarządu Powiatu i Dyrekcji Zespołu Szkół w Łobzie w zakresie zadania polegającego na uruchomieniu w Zespole Szkół w Łobzie, w roku szkolnym 2015/2016 nowego kierunku kształcenia w zawodzie technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej, z wyłączeniem zagadnień dydaktycznych;  doradztwo w zakresie wyposażenia pracowni dydaktycznej i warsztatów szkolnych dla nowego kierunku kształcenia (OZE);  organizacja wycieczki dla wybranych uczniów ostatnich klas gimnazjalnych szkół z terenu Powiatu Łobeskiego, do ośrodka naukowo-badawczego ZUT w Ostoi;  organizacja wyjazdu do Ośrodka TCEE w Sarbinowie i spotkanie przedstawicieli Zarządu Powiatu Łobeskiego z przedstawicielami Zarządu Powiatu Koszalińskiego w ramach nawiązania współpracy pomiędzy powiatami w regionie;  przygotowano umowy i porozumienia z Ośrodkiem Szkoleniowo-Badawczym w Zakresie Energii Odnawialnej Ostoja, ZUT w Szczecinie, Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie, Politechniką Koszalińską, Ośrodkiem energii Odnawialnej w Sarbinowie/Starostwem Powiatowym w Koszalinie.  współpracowano z Zarządem Powiatu i ZS w Łobzie w zakresie promocji kształcenia zawodowego, a w szczególności zawodu technika urządzeń i systemów energetyki odnawialnej.  koordynowano zadania pomiędzy ZS w Łobzie, Zarządem Powiatu i podmiotami zewnętrznymi uczestniczącymi w realizacji projektów OZE.

5.1.3. Sieć elektryczna, gazowa i ciepłownicza

Dostawą energii elektrycznej na terenie Powiatu Łobeskiego zajmuje się Enea Operator oraz Energa-Operator S.A. Gaz rozprowadza Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Szczecinie. Zaopatrzenie w ciepło realizuje SEC Łobez Sp. z o.o. Poniższa tabela przedstawia zbiorczą charakterystykę systemu energetycznego w Powiecie Łobeskim, na podstawie danych GUS za okres od 2014r. do 2016r.

Tabela 11.Charakterystyka systemu energetycznego w Powiecie Łobeskim. Jednostka 2014 2015 2016 Energia elektryczna Odbiorcy energii elektrycznej na niskim szt. 13 510 13 568 13 661 napięciu Zużycie energii elektrycznej na niskim MWh 22 752 22 447 22 548 napięciu Sieć gazowa Długość czynnej sieci gazowej ogółem m 108 821 109 322 109 197 Długość czynnej sieci gazowej przesyłowej m 31 316 31 316 31 316 Długość czynnej sieci gazowej rozdzielczej m 77 505 78 006 77 881 Czynne połączenia do budynków ogółem szt. 1 692 1 723 1 742 Czynne połączenia do budynków szt. 1 545 1 567 1 582 mieszkalnych

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Jednostka 2014 2015 2016 Odbiorcy gazu gosp. dom. 3 332 3 389 3 471 Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gosp. dom. 2 062 2 095 2 145 gazem Zużycie gazu ogółem tys. m3 2 545,5 2 492,7 2 742,7 Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys. m3 2 271,7 2 179,6 2 456,0 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 9 417 9 551 9 772 Ciepłownictwo Sprzedaż energii cieplnej ogółem, w tym: GJ 66 328,0 58 716,0 61 774,0 budynki mieszkalne GJ 51 345,0 40 873,0 44 110,0 urzędy i instytucje GJ 14 983,0 17 843,0 17 664,0 Kotłownie ogółem ob. 39 38 37 Długość sieci cieplnej przesyłowej km 8,1 5,2 5,2 Długość sieci cieplnej przyłączy do km 3,1 2,6 2,4 budynków źródło: GUS

5.1.4. Ocena realizacji podjętych zadań5 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie powiatu łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących ochrony jakości powietrza. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Budowa, rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego na obszarze powiatu. Modernizacja dróg na terenie powiatu. o Wykonano szereg zadań inwestycyjnych związanych z remontem i przebudową dróg powiatowych (realizowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Łobzie) oraz gminnych (realizowane przez Urzędy Gmin Powiatu łobeskiego).  Prowadzenie edukacji ekologicznej młodzieży i dorosłych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu: o Zadanie realizowane na bieżąco w placówkach oświatowych. Na zajęciach poruszano tematy związane z ochroną powietrza atmosferycznego i klimatu. o W ramach zadania odbyła się internetowa akcja informacyjna pn. "Czystsze powietrze” na terenie gminy Łobez. o Opracowano dokumentację dotyczącą utworzenia przy Zespole Szkół w Łobzie kierunku kształcenia zawodowego „technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej”.  Sukcesywna kontrola uciążliwych źródeł zanieczyszczeń. o WIOŚ w Szczecinie przeprowadził 26 kontroli podmiotów znajdujących się na terenie powiatu łobeskiego.  Promocja ekologicznych nośników energii.

5 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 48

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 12. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za lata 2014-2016. Zmiana Lp. Wskaźnik Jednostka 2014 2015 2016 wskaźnika*

Ochrona powietrza

Wyniki klasyfikacji strefy pod kątem ochrony zdrowia dla strefy zachodniopomorskiej.

SO2 - A A A

NO2 - A A A PM10 - C C C PM2,5 - A A A

C6H6 - A A A CO - A A A 1. Pb - A A A As - A A A Cd - A A A Ni - A A A

B(a)P - C C C O – poziom celu 3 - A A A docelowego O – poziom celu 3 - D2 D2 D2 długoterminowego Wyniki klasyfikacji strefy pod kątem ochrony roślin dla strefy zachodniopomorskiej.

SO2 - A A A

NOX - A A A 2. O – poziom celu 3 - A A A docelowego O – poziom celu 3 - D2 D2 D2 długoterminowego źródło: WIOŚ, GUS

5.1.5 Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Zgodnie z analizami wykonanymi na potrzeby programu KLIMADA, zamieszczonymi w Strategicznym planie adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020, na przestrzeni następnych lat warunki klimatyczne Polski zmienią się. Przewidywane jest zwiększenie się średniej rocznej temperatury ilości dni upalnych (z temperaturą powyżej 25o C) oraz zmniejszenie się ilości dni z temperaturami poniżej 0o C. Efektem tego może być ograniczenie zapotrzebowania na energię potrzebną do ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych, co jednocześnie spowoduje ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Zwiększenie się ilości dni upalnych, może z kolei spowodować wzrost zapotrzebowania na energię (urządzenia klimatyzacyjne). Większa ilość dni słonecznych przyczyni się natomiast do polepszenia się warunków słonecznych, wyjątkowo ważnych przy korzystaniu z energii odnawialnej.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

W ramach adaptacji do zmian klimatu konieczne będzie zobowiązanie operatorów systemu przesyłowego do zwiększenia efektywności konserwacji linii napowietrznych (np. poprzez odladzanie). Konieczne będzie także stopniowa wymiana linii napowietrznych na kablowe ( z naciskiem na linie niskiego napięcia), a także ułatwienie dostępu do infrastruktury w przypadku wystąpienia awarii, które wraz ze zmianami klimatycznymi, mogą pojawiać się coraz częściej. Należy także poczynić kroki mające przygotować system energetyczny powiatu do gwałtownych wahań warunków klimatycznych.

Ważnym elementem adaptacji do zmian klimatu będzie także promowanie oraz stopniowe zwiększanie udziału energii odnawialnej w powiecie. Źródła energii powinny być preferowane zwłaszcza na terenach o luźniejszej zabudowie. Należy także, poprzez decyzje środowiskowe, preferować budownictwo energooszczędne a także budynki z zamkniętymi układami chłodzenia.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie ochrony powietrza, można zaliczyć wszelkiego rodzaju awarie sieci przesyłowych oraz awarie w zakładach przemysłowych.

Awaria instalacji przemysłowych lub przesyłowych może doprowadzić do uwolnienia dużych ilości lotnych związków chemicznych do powietrza. Substancje takie mogą cechować się negatywnym wpływem na organizmy żywe oraz środowisko naturalne. Zasięg skażenia po awarii przemysłowej jest zależny od lokalnych uwarunkowań terenowych, klimatu oraz pogody i w zależności od tych parametrów może pokryć bardzo duży obszar. Zapobieganie takim zagrożeniom może odbywać się poprzez rozwój systemu wczesnego wykrywania oraz ostrzegania przed zagrożeniami. Ze względu na obecność, na terenie powiatu, turbin wiatrowych , należy ograniczyć ich działanie podczas występowania silnych wiatrów oraz nadmiernego oblodzenia.

Działania edukacyjne Jednym z najważniejszych zadań powiatów oraz gmin jest zwiększanie świadomości ekologicznej ich mieszkańców – zwłaszcza tych dorosłych. Cel ten można osiągnąć poprzez organizowanie szkoleń oraz akcji edukacyjnych podejmujących tematykę zmian klimatu, sposobów minimalizowania ich skutków, ograniczania niskiej emisji oraz minimalizacji negatywnego wpływu na powietrze atmosferyczne.

Monitoring środowiska Monitoring powietrza w województwie zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W ramach systemu monitoringu jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim funkcjonuje 9 stacji pomiarowych. Prowadzą one monitoring w sposób automatyczny, manualny lub pasywny.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.1.6 Analiza SWOT Jakość powietrza Silne strony Słabe strony  Brak przekroczeń dopuszczalnych norm  Przewaga tradycyjnych, nieekologicznych

powietrza w przypadku SO2; O3; NO2, CO; źródeł ciepła,

C6H6; Pb; As; Cd; Ni oraz pyłu PM2,5,  Tylko 26% mieszkańców powiatu łobeskiego  Na terenie powiatu zlokalizowane są korzysta z sieci gazowej, siłownie wiatrowe, biogazownie,  Zagrożenie z liniowych i punktowych źródeł elektrownie wodne, zanieczyszczeń,  Część gmin powiatu łobeskiego prowadzi  Przekroczenia dopuszczalnych norm jakości działania związane z instalacją OZE na powietrza w przypadku: pyłu PM10; B(a)P na budynkach użyteczności publicznej, obszarze strefy zachodniopomorskiej,  Działania osób fizycznych i innych  Brak stacji pomiarowej PM10 oraz B(a)P na podmiotów związane z instalacją urządzeń terenie powiatu. OZE (panele słoneczne, pompy ciepła),  Utworzenie nowego kierunku kształcenia zawodowego w ZS w Łobzie – technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej. Szanse Zagrożenia  Kontynuacja montażu OZE na budynkach  Ogrzewanie budynków bezklasowymi kotłami użyteczności publicznej, oraz paliwami niespełniającymi standardów  Rozbudowa sieci gazowej na terenie prawnych, powiatu,  Brak wsparcia dla energetyki opierającej się  Opracowywanie oraz realizacja Programów na źródłach odnawialnych, Gospodarki Niskoemisyjnej,  Niska świadomość mieszkańców dotycząca  Termomodernizacje oraz wymiany źródeł tzw. „niskiej emisji”. ogrzewania w budynkach mieszkalnych.  Możliwość korzystania z programów dotyczących dofinansowań oraz preferencyjnych pożyczek na wymianę bezklasowych kotłów na kotły ekologiczne.  Tworzenie klastrów energii.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.2. Zagrożenia hałasem (ZH) 5.2.1. Stan wyjściowy Hałas definiuje się jako wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego oddziałujące na organizm ludzki. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799), podstawowe pojęcia z zakresu ochrony przed hałasem są następujące:  emisja - wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio energie do powietrza, wody lub ziemi, związane z działalnością człowieka (takie jak hałas czy wibracje),  hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz,  poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB).

Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799). W rozumieniu ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności na utrzymaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, oraz zmniejszeniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.

W związku ze stwierdzoną uciążliwością akustyczną hałasów komunikacyjnych Państwowy Zakład Higieny opracował skalę subiektywnej uciążliwości zewnętrznych tego rodzaju hałasów. Zgodnie z dokonaną klasyfikacją uciążliwość hałasów komunikacyjnych zależy od wartości poziomu równoważnego LAeq i wynosi odpowiednio:  mała uciążliwość LAeq< 52 dB  średnia uciążliwość 52 dB 70 dB

5.2.2. Źródła hałasu Hałas drogowy Kryteria dopuszczalności hałasu drogowego określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (t.j. Dz. U. 2014, poz. 112). Dla rodzajów terenu, wyróżnionych ze względu na sposób zagospodarowania i pełnione funkcje (tj. tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny szpitali, szkoły, tereny rekreacyjno – wypoczynkowe i uzdrowiska), ustalono dopuszczalny równoważny poziom hałasu LAeqD w porze dziennej i LAeqN w porze nocnej. Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu dla danego terenu jest zaklasyfikowanie go do określonej kategorii, o wyborze której decyduje sposób jego zagospodarowania. Dla hałasu drogowego, dopuszczalne wartości poziomów hałasu wynoszą w porze dziennej – w zależności od funkcji terenu – od 50 do 65 dB, w porze nocnej 45–56 dB. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu, zestawiono w tabeli poniżej.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 13. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu.

Dopuszczalny poziom hałasu w dB

Pozostałe obiekty i działalność będąca Drogi lub linie kolejowe* źródłem hałasu LAeq D Przeznaczenie terenu LAeq D LAeq N przedział czasu LAeq N przedział czasu przedział czasu odniesienia równy 8 przedział czasu odniesienia odniesienia najmniej korzystnym odniesienia równy 1 równy 16 równy 8 godzinom dnia najmniej korzystnej godzinom godzinom kolejno po sobie godzinie nocy następującym a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej 50 45 45 40 b) Tereny szpitali poza miastem a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym 61 56 50 40 pobytem dzieci i młodzieży** c) Tereny domów opieki d) Tereny szpitali w miastach a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 65 56 55 45 z usługami rzemieślniczymi c) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe poza miastem d) Tereny zabudowy zagrodowej

Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. 68 60 55 45 mieszkańców ***

* Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. ** W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. *** Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Na terenie Powiatu Łobeskiego głównym źródłem hałasu drogowego są:  Droga krajowa nr 20  Drogi wojewódzkie nr 144, 146, 147, 148, 151 oraz 152,  Drogi powiatowe,  Drogi gminne,  Drogi wewnętrzne.

Rysunek 8. Sieć drogowa Powiatu Łobeskiego.

Źródło: www.zdp.lobez.ibip.pl

Ostatnie badania klimatu akustycznego na terenie Powiatu Łobeskiego, przeprowadzone były przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie w roku 2015. Wyniki zebrano w tabeli.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 14. Poziomy hałasu komunikacyjnego w na terenie miasta Łobez w roku 2015. Obliczony poziom równoważny dla Wartość dopuszczalna / przekroczenie Lokalizacja punktu normatywnego czasu Data pomiaru [dB] pomiarowego odniesienia [dB] D N D N LAeq LAeq LAeq LAeq 23.04.2015 bd 56,9 - 56 / 0,9 24.04.2015 67,2 56,3 65 / 2,2 56 / 0,3 25.04.2015 68,1 56,9 65 / 3,1 56 / 0,9 26.04.2015 65,5 54,8 65 / 0,5 56 /brak przekroczeń Łobez, 27.04.2015 64,3 56,2 65 /brak przekroczeń 56 / 0,2 ul. Bema 18.09.2015 bd 57,3 - 56 / 1,3 19.09.2015 66,4 55,6 65 / 1,4 56 /brak przekroczeń 20.09.2015 65,1 54,8 65 / 0,1 56 /brak przekroczeń 21.09.2015 63,8 54,0 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 22.09.2015 66,2 57,3 65 / 1,2 56 / 1,3 4.3.2015 bd 52,2 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 5.3.2015 62,8 52,4 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 6.3.2015 61,8 56,5 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 7.3.2015 61,1 51,6 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń Łobez, 8.10.2015 bd 53,1 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń ul. Niepodległości 9.10.2015 62,3 52,7 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 10.10.2015 61,3 52,6 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 11.10.2015 60,9 52,7 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 12.10.2015 60,8 53,1 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń 4.3.2015 bd 57,1 65 /brak przekroczeń 56 / 1,1 Łobez, 5.3.2015 67,7 58,1 65 / 2,7 56 / 2,1 ul. Rapackiego 6.3.2015 67,0 60,7 65 / 2,0 56 / 4,7 (obecnie ul. Młyńska) 7.3.2015 66,3 57,2 65 / 1,3 56 / 1,2 8.3.2015 62,2 55,2 65 /brak przekroczeń 56 /brak przekroczeń źródło: Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2013-2015, WIOŚ Szczecin.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Hałas kolejowy Przez Powiat Łobeski przebiegają linie kolejowe nr 202 relacji Gdańsk Główny – Stargard oraz nr 210 łącząca Chojnice z Runowem Pomorskim przez Szczecinek, Złocieniec i Drawsko Pomorskie. W związku z ich istnieniem, na obszarach przez które przebiegają torowiska, może wystąpić potencjalne zagrożenie nadmiernym hałasem, którego źródłem jest kolej.

Hałas przemysłowy Hałas przemysłowy powodowany jest eksploatacją instalacji lub urządzeń zawiązanych z prowadzoną działalnością przemysłową. Emisja zanieczyszczenia środowiska hałasem regulowana jest w posiadanych przez podmioty gospodarcze zezwoleniach, dopuszczających określone poziomy hałasu odrębnie dla pory dziennej i nocnej. Uciążliwość hałasu emitowanego z obiektów przemysłowych zależy między innymi od ich ilości, czasu pracy czy odległości od terenów podlegających ochronie akustycznej.

W powiecie łobeskim wydane zostały pozwolenia zintegrowane dla instalacji, które mogą być czynnikiem nadmiernego hałasu występującego na terenie Powiatu Łobeskiego:  Agri Plus Sp. z o.o., Marcelińska 92, 60-324 Poznań, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do hodowli świń zlokalizowanej w miejscowości Suliszewice gmina Łobez,  Kazimierz Chwiałek Hodowla Drobiu Chwiałek Kazimierz, Kościuszki 21A, 72-210 Osina, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Byszewo gmina Łobez,  Zbigniew Idziaszek, Niedźwiedź 27A, 73-108 Kobylanka, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Czachowo gmina Radowo Małe,  Jarosław Romańczuk P.H.P. „KAREX” Jarosław Romańczuk, Ciesław 37, 72-405 Świerzno, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Unimie gmina Łobez,

Dla zakładu IKEA Industry Poland Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Witosa 31 w Goleniowie Starosta Łobeski wydał pozwolenie o dopuszczalnym poziomie hałasu – pozwolenie dotyczy Oddziału w Resku, tj. zakładu zlokalizowanego w Resku przy ul. Żeromskiego 44A.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.2.3. Ocena realizacji podjętych zadań6 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących ochrony przed nadmiernym hałasem. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Budowa, rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego na obszarze powiatu. Modernizacja dróg na terenie powiatu. o Wykonano szereg zadań inwestycyjnych związanych z remontem i przebudową dróg powiatowych (realizowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Łobzie) oraz gminnych (realizowane przez Urzędy Gmin Powiatu łobeskiego).  Edukacja ekologiczna w zakresie zapobiegania nadmiernej emisji hałasu w powiecie. o Zadanie realizowane na bieżąco w placówkach oświatowych. Na zajęciach poruszano tematy związane z zapobieganiem nadmiernej emisji hałasu.  Gromadzenie danych dotyczących zagrożenia emisji hałasu w powiecie. o Zadanie realizowane na bieżąco przez WIOŚ w Szczecinie zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska.  Dostosowanie przedsiębiorstw do obowiązujących standardów emisji hałasu do środowiska (modernizacje). o Zadanie realizowane na bieżąco w przedsiębiorstwach na terenie powiatu.  Kontynuacja monitoringu hałasu w województwie. o Zadanie realizowane na bieżąco przez WIOŚ w Szczecinie zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska.

W związku z odnotowanymi przekroczeniami poziomów dopuszczalnych (WIOŚ Szczecin) oraz narastającą presją komunikacyjną, zaleca się podejmowanie dalszych działań, mających na celu eliminację ponadnormatywnego poziomu hałasu. Zaleca się także prowadzenie regularnych badań w celu zwymiarowania problemu przekroczeń wartości dopuszczalnych na terenie Powiatu Łobeskiego. Odpowiedni monitoring pozwoli na wskazanie obszarów zagrożonych przekroczeniami oraz pozwoli na zaplanowanie odpowiednich działań naprawczych.

6 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 57

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.2.4. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Wzrost średnich temperatur powietrza towarzyszący zmianom klimatycznym powoduje zwiększenie się poziomów dźwięków – zwłaszcza tych generowanych przez urządzenia mechaniczne oraz elektryczne. Wzrost temperatury wymusza również, intensywniejsze działanie układów chłodzących co również może powodować uciążliwości dla środowiska, zwłaszcza w miastach gdzie naturalny krajobraz uległ największym przekształceniom co powoduje efekt tzw. „miejskiej wyspy ciepła”. W celu zmniejszenia wpływu tego efektu na środowisko, należy prowadzić odpowiednią politykę przestrzenną. Zwiększenie ilości zieleni miejskiej oraz zbiorników wodnych pozwoli na zmniejszenie stresu termicznego związanego z „miejską wyspą ciepła”.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie zagrożenia hałasem można zaliczyć wszelkiego rodzaju zdarzenia losowe powodujące nagłe zwiększenie emisji dźwięku oraz wzrastanie hałasu komunikacyjnego, związanego ze wzrastającą ilością samochodów na obszarze Powiatu Łobeskiego. Środki mające zmniejszyć uciążliwość hałasu można podzielić na techniczne oraz systemowe. Do systemowych zalicza się ograniczanie prędkości samochodów na obszarach zabudowanych oraz wyprowadzania ruchu drogowego poza takie tereny. Do środków technicznych zalicza się budowę ekranów akustycznych, nasadzanie zieleni izolacyjnej na pasach drogowych oraz używanie tzw. cichych nawierzchni drogowych.

Działania edukacyjne Zwiększenie świadomości mieszkańców dotyczącej zagrożenia nadmiernym poziomem dźwięku w powietrzu, zwłaszcza przy nieustannie rosnącej ilości pojazdów mechanicznych, powinno być jednym z priorytetów jednostek samorządu terytorialnego. Ważnym krokiem w tym kierunku może być organizacja szkoleń, dla mieszkańców powiatu, mających na celu propagowanie wiedzy na temat zagrożeń związanych z hałasem niwelowania ich skutków a także stref ciszy oraz ograniczeń w użytkowaniu jednostek pływających.

Monitoring środowiska Monitoring poziomów dźwięku w województwie zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Badania obejmują okolice dróg o dużym natężeniu ruchu, okolice linii kolejowych oraz lotnisk. Najnowsze informacje dotyczące problemu nadmiernego hałasu na terenie województwa zachodniopomorskiego zostały opisane w dokumentach:  Program ochrony środowiska dla województwa zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 z perspektywą do 2024,  Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim raport 2017.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

W województwie zachodniopomorskim najistotniejszy wpływ na klimat akustyczny ma hałas komunikacyjny. Natomiast w mniejszym stopniu hałas przemysłowy i lotniczy. Przez obszar województwa zachodniopomorskiego biegnie ponad 2 100 km dróg wojewódzkich, ponad 1 100 km dróg krajowych (w tym 125 km dróg ekspresowych) oraz blisko 22 kilometrowa autostrada A6. Od 10 lat utrzymuje się tendencja wzrostowa zarejestrowanych pojazdów, których w 2016 roku było już prawie 2 miliony. Od 2006 do 2016 roku liczba zarejestrowanych pojazdów wzrosła o 160%. Hałas pochodzący od ciągów komunikacyjnych nadal stanowi istotną uciążliwość dla mieszkańców. WIOŚ w Szczecinie w 2016 roku wykonał pomiary hałasu drogowego w trzech miejscowościach: Choszcznie, Policach i Czaplinku. W każdym badanym mieście stwierdzono występowanie terenów zagrożonych ponadnormatywnym hałasem. Przekroczenia dopuszczalnych poziomów występują przy pierwszej linii zabudowy i są rzędu 1-10 dB. Nie stwierdzono terenów, na których występują przekroczenia większe niż 10 dB. Hałas przemysłowy na obszarze województwa zachodniopomorskiego również ma charakter lokalny. Na ponadnormatywny hałas narażona jest ludność mieszkająca w bezpośrednim sąsiedztwie zakładów. W roku 2016 WIOŚ w Szczecinie wykonał 116 kontroli w zakresie hałasu przemysłowego. Pomiarami hałasu przemysłowego objętych zostało 39 obiektów emitujących hałas, z czego 23% przekraczało dopuszczalne poziomy hałasu. Cztery ze skontrolowanych zakładów dostosowały się do obowiązujących norm. Realizowane na terenie województwa zachodniopomorskiego w cyklu pięcioletnim mapy akustyczne pozwoliły na wskazanie obszarów, które są zagrożone ponadnormatywnymi poziomami hałasu. W celu ograniczenia emisji hałasu do środowiska opracowuje się programy ochrony środowiska przed hałasem, w których ustala się zasady i kierunki działań. Sukcesywne wdrażanie niezbędnych działań zapisanych w programach pozwoli na ograniczenie poziomu hałasu.7

5.2.5. Analiza SWOT Klimat akustyczny Silne strony Słabe strony  Brak zagrożeń akustycznych  Duże natężenie ruchu komunikacyjnego, ( z wyłączeniem ciągów komunikacyjnych  Nie wszystkie miasta powiatu posiadają oraz zakładów przemysłowych), obwodnicę,  Przez powiat przebiegają linie kolejowe nr  Zbyt mała przepustowość dróg 202 oraz 210 mające znaczący udział w wojewódzkich. obsłudze pasażerskiej regionu. Szanse Zagrożenia  Monitorowanie poziomów hałasu wzdłuż  Zjawiska pogodowe związane ze ciągów komunikacyjnych, zmianami klimatu,  Budowa infrastruktury chroniące przed  Zwiększająca się ilość samochodów, hałasem jeśli zajdzie taka potrzeba,  Brak inwestycji w infrastrukturę kolejową.  Uwzględnianie w Planach Zagospodarowania Przestrzennego odległości od źródeł hałasu.

7 Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim raport 2017 59

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) 5.3.1. Stan wyjściowy Zagadnienia dotyczące ochrony ludzi i środowiska przed niekorzystnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych regulowane są przepisami dotyczącymi:  ochrony środowiska,  bezpieczeństwa i higieny pracy,  prawa budowlanego,  zagospodarowania przestrzennego,  przepisami sanitarnymi.

Jako promieniowanie niejonizujące określa się promieniowanie, którego energia oddziałująca na każde ciało materialne nie wywołuje w nim procesu jonizacji. Promieniowanie to związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego. Poniżej zestawiono potencjalne źródła omawianego promieniowania:  urządzenia wytwarzające stałe pole elektryczne i magnetyczne,  urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, (stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia),  urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1 kHz do 300 GHz, (urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne),  inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0 - 0,5 Hz, 0,5 - 50 Hz oraz 50- 1000 Hz.

Zagadnienia dotyczące promieniowania niejonizującego są określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003r., Nr 192, poz. 1883).

Wpływ pola elektromagnetycznego na człowieka i środowisko uzależniony jest od wysokości natężenia (lub gęstości mocy) oraz częstotliwości drgań. Dlatego wartość poziomów dopuszczalnych jest określana w pasmach częstotliwości. Poniżej przedstawiono tabelę z wartościami dopuszczalnymi.

Tabela 15. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności. Składowa Składowa Zakres częstotliwości promieniowania Gęstość mocy elektryczna magnetyczna 1 0 Hz 10 kV/m 2500 A/m - 2 od 0 Hz do 0,5 HZ - 2500 A/m - 3 od 0,5 Hz do 50 HZ 10 kV/m 60 A/m - 4 od 0,05k Hz do 1 kHZ - 3/f A/m - 5 od 0,001 MHz do 3 MHZ 20 V/m 3 A/m - 6 od 3 MHz do 300 MHZ 7 V/m - - 7 od 300 MHz do 300 GHZ 7 V/m 0,1 W/m2

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 16. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową.

Zakres częstotliwości Składowa Gęstość Składowa elektryczna promieniowania magnetyczna mocy

50 Hz 1 kV/m 60 A/m -

5.3.2. Źródła promieniowania elektromagnetycznego Na terenie Powiatu Łobeskiego źródła promieniowania niejonizującego stanowią:  linie i stacje elektroenergetyczne wysokich napięć,  urządzenia radiokomunikacyjne,  radionawigacyjne i radiolokacyjne.

Rysunek 9. Bazowe stacje telefonii komórkowej na terenie województwa zachodniopomorskiego.

źródło: Stan Środowiska w Województwie Zachodniopomorskim . Raport 2017.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

W 2016 roku na terenie powiatu łobeskiego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie przeprowadził pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Punkt pomiarowy znajdował się w Starogardzie. Podobne badania przeprowadzono w 2015 roku w Łobzie.

Tabela 17. Wyniki pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych na terenie Powiatu Łobeskiego w latach 2015-2016. Średnia arytmetyczna Wartość niepewności Punkt pomiarowy Rok zmierzonych wartości pomiarów [V/m] [V/m] Łobez 2015 0,71 0,21 Starogard 2016 0,45 0,14 źródło: WIOŚ w Szczecinie.

Na podstawie wyników badań można założyć, że na terenie Powiatu Łobeskiego nie doszło do przekroczeń poziomów pól elektromagnetycznych. Można także zauważyć, że poziom PEM jest zdecydowanie niższy w Starogardzie, który jest sklasyfikowany jako obszar wiejski. Pomimo braku odnotowanych przekroczeń niezbędny jest nadzór nad istniejącymi oraz potencjalnymi źródłami tego promieniowania.

5.3.3. Ocena realizacji podjętych zadań8 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących ochrony przed nadmiernym promieniowaniem elektromagnetycznym. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Rozwój systemu badań poziomów promieniowania elektromagnetycznego. o Zadanie realizowane na bieżąco przez WIOŚ w Szczecinie zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska.  Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji emitujących pola elektromagnetyczne wymagających zgłoszeń. o Przyjmowano zgłoszenia instalacji emitujących pola elektromagnetyczne. W roku 2015 – przyjęto 21 zgłoszeń lub ich zmiany. W roku 2016 – przyjęto 19 zgłoszeń lub ich zmiany. W roku 2017 zgłoszono jedną instalację.

8 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 62

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.3.4. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Wzrost temperatur powietrza towarzyszący zmianom klimatycznym może powodować zmiany w rozchodzeniu się pól elektromagnetycznych wokół emitorów. Opisana sytuacja może prowadzić do negatywnego wpływu na ludność oraz środowisko. W celu zmniejszenia negatywnego oddziaływania należy zwiększać powierzchnię terenów zielonych oraz brać pod uwagę czynniki klimatyczne, szczególnie podczas wybierania lokalizacji dla źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Ważnym elementem adaptacyjnym jest także stosowanie kablowych linii niskiego, średniego oraz wysokiego napięcia, w celu minimalizacji ryzyka uszkodzenia poprzez gwałtowne czynniki klimatyczne, takie jak np. wichury.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie promieniowania elektromagnetycznego można zaliczyć wszelkiego rodzaju awarie urządzeń powodujące nadmierną emisję promieniowania mogącą negatywnie wpłynąć na środowisko oraz organizmy żywe. W celu zapobiegania takim zdarzeniom, wymagane jest utrzymywanie urządzeń oraz instalacji w należytym stanie technicznym. Niezbędne będzie także uwzględnianie lokalizacji nowych źródeł promieniowania elektromagnetycznego w dokumentach planistycznych, w taki sposób, aby uniknąć nakładania oraz wzajemnego wzmacniania się emitowanych pól.

Działania edukacyjne

Działania edukacyjne na terenie powiatu powinny skupić się wokół zwiększenia świadomości mieszkańców na temat zagrożeń związanych z promieniowaniem elektromagnetycznym oraz urządzeniami, które takie promieniowanie emitują.

Monitoring środowiska Monitoring poziomów promieniowania elektromagnetycznego w Województwie Zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Badania prowadzi się w miastach o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., w miastach o liczbie ludności poniżej 50 tys. oraz na terenach wiejskich.

5.3.5. Analiza SWOT Promieniowanie elektromagnetyczne Silne strony Słabe strony  brak przekroczeń poziomów PEM na terenie  Lokalizacja źródeł promieniowania Powiatu Łobeskiego. elektromagnetycznego na terenie powiatu. Szanse Zagrożenia  Stała kontrola Wojewódzkiego Inspektoratu  Wzmacnianie istniejących pól Ochrony Środowiska nad istniejącymi oraz elektromagnetycznych przez nowe emitory., planowanymi inwestycjami mogącymi  Lokalizowanie źródeł PEM w pobliżu emitować promieniowanie obszarów zamieszkanych. elektromagnetyczne.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.4. Gospodarowanie wodami (GW) 5.4.1. Stan wyjściowy - wody powierzchniowe Obszar Powiatu Łobeskiego leży w zlewniach następujących jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP):

Tabela 18. Jednolite Części Wód Powierzchniowych znajdujące się na obszarze Powiatu Łobeskiego.

Lp. Kod JCWP Nazwa JCWP

1. LW20832 Klępnickie 2. LW20834 Węgorzyńskie

3. LW20837 Zajezierze

4. LW20848 Brzeźniak

5. LW20849 Żabice

6. LW20853 Dłusko

7. LW20854 Woświn

8. LW20855 Mielno

9. LW20856 Sambórz Duży

10. LW20857 Okrzeja

11. RW600016198834 Krępiel od źródeł do Kani

12. RW6000174232 Klępnica (Kanał Klępnicko)

13. RW60001742349 Łoźnica

14. RW6000174244 Reska Węgorza do Golnicy

15. RW60001742452 Dopływ z jez. Przytoń

16. RW60001742454 Dopł. z jez. Konie

17. RW6000174248 Dopł. z Bonina

18. RW6000174252 Dopływ z Strzmieli

19. RW60001742556 Dopł. spod Policka

20. RW60001742569 Piaskowa

21. RW60001742669 Ukleja od wypływu z jez. Okrzeja do Dobrzenicy

22. RW60001742676 Łosośnica

23. RW600017426889 Sąpólna od źródeł do Dobrej

24. RW60001742829 Mołstowa od źródeł do Czernicy

25. RW60001742849 Pniewa

26. RW6000184254 Jasienica

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Lp. Kod JCWP Nazwa JCWP

27. RW6000184258 Czernica

28. RW600018426892 Dopł. spod Brzozowa

29. RW60001842732 Dopł. spod Komorowa

30. RW60001842749 Rekowa

31. RW6000194219 Rega od dopł. spod Bystrzyny do Starej Regi

32. RW60001942299 Stara Rega od Grądka do ujścia

33. RW6000194249 Reska Węgorza od Golnicy do ujścia

34. RW6000194269 Ukleja od Dobrzenicy do ujścia

35. RW6000194289 Mołostowa od Czernicy do ujścia

36. RW6000204259 Rega od Starej Regi do Uklei

37. RW600020426899 Sąpólna od Dobrej do ujścia

38. RW60002519829 Kanał Iny

39. RW600025422919 Stara Rega do Grądka

40. RW600025424699 Brzeźnicka Węgorza

41. RW60002542655 Ukleja do wypływu z jeziora Okrzeja źródło: PGWWP.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 10. JCWP Powiatu Łobeskiego.

źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl.

5.4.2. Jakość wód - wody powierzchniowe9 Stan rzek Podstawową jednostką gospodarki wodnej w myśl polskiego prawa wodnego, zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną jest Jednolita Część Wód (JCW). Jednolite części wód dzielimy na Jednolite Części Wód Powierzchniowych (JCWP) i Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd). Informacje na temat stanu wód JCWP zlokalizowanych na terenie Powiatu Łobeskiego, uzyskane od PGWWP, zebrano w tabeli.

9 Na podstawie danych i publikacji PGWWP. 66

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 19. Stan JCWP zlokalizowanych na terenie Powiatu Łobeskiego. Zagrożenie Stan/ Nazwa Stan Stan nieosiągnięciem Kod JCWP potencjał Status JCWP chemiczny wód celów ekologiczny środowiskowych

LW20832 Klępnickie umiarkowany dobry zły naturalna niezagrożona

brak silnie LW20834 Węgorzyńskie brak oceny brak oceny niezagrożona oceny zmieniona

brak silnie LW20837 Zajezierze brak oceny brak oceny niezagrożona oceny zmieniona

LW20848 Brzeźniak dobry dobry dobry naturalna niezagrożona

brak LW20849 Żabice brak oceny brak oceny naturalna niezagrożona oceny

brak LW20853 Dłusko brak oceny brak oceny naturalna niezagrożona oceny Poniżej LW20854 Woświn umiarkowany stanu zły naturalna zagrożona dobrego brak silnie LW20855 Mielno brak oceny brak oceny zagrożona oceny zmieniona Sambórz brak LW20856 brak oceny brak oceny naturalna zagrożona Duży oceny brak LW20857 Okrzeja brak oceny brak oceny naturalna zagrożona oceny Krępiel od poniżej poniżej RW600016198834 źródeł do zły naturalna zagrożona dobrego dobrego Kani Klępnica poniżej RW6000174232 (Kanał dobry zły naturalna zagrożona dobrego Klępnicko) silnie RW60001742349 Łoźnica umiarkowany - zły niezagrożona zmieniona Reska co najmniej silnie RW6000174244 Węgorza do dobry dobry niezagrożona dobry zmieniona Golnicy Dopływ z jez. poniżej silnie RW60001742452 dobry zły zagrożona Przytoń dobrego zmieniona Dopł. z jez. poniżej RW60001742454 dobry zły naturalna zagrożona Konie dobrego Dopł. z co najmniej RW6000174248 dobry dobry naturalna niezagrożona Bonina dobry Dopływ z poniżej RW6000174252 dobry zły naturalna zagrożona Strzmieli dobrego Dopł. spod poniżej RW60001742556 dobry zły naturalna zagrożona Policka dobrego

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Zagrożenie Stan/ Nazwa Stan Stan nieosiągnięciem Kod JCWP potencjał Status JCWP chemiczny wód celów ekologiczny środowiskowych silnie RW60001742569 Piaskowa dobry - - niezagrożona zmieniona Ukleja od wypływu z poniżej RW60001742669 jez. Okrzeja dobry zły naturalna zagrożona dobrego do Dobrzenicy poniżej RW60001742676 Łosośnica dobry zły naturalna zagrożona dobrego Sąpólna od poniżej RW600017426889 źródeł do dobry zły naturalna zagrożona dobrego Dobrej Mołstowa od co najmniej RW60001742829 źródeł do dobry dobry naturalna niezagrożona dobry Czernicy co najmniej RW60001742849 Pniewa dobry dobry naturalna niezagrożona dobry co najmniej RW6000184254 Jasienica dobry dobry naturalna niezagrożona dobry co najmniej RW6000184258 Czernica dobry dobry naturalna niezagrożona dobry Dopł. spod co najmniej RW600018426892 dobry dobry naturalna niezagrożona Brzozowa dobry Dopł. spod co najmniej RW60001842732 dobry dobry naturalna niezagrożona Komorowa dobry silnie RW60001842749 Rekowa umiarkowany - zły niezagrożona zmieniona Rega od dopł. spod silnie RW6000194219 umiarkowany dobry zły niezagrożona Bystrzyny do zmieniona Starej Regi Stara Rega silnie RW60001942299 od Grądka do umiarkowany - zły niezagrożona zmieniona ujścia Reska Węgorza od RW6000194249 umiarkowany - zły naturalna niezagrożona Golnicy do ujścia Ukleja od silnie RW6000194269 Dobrzenicy umiarkowany - zły zagrożona zmieniona do ujścia Mołostowa od silnie RW6000194289 Czernicy do dobry - - zagrożona zmieniona ujścia Rega od poniżej silnie RW6000204259 Starej Regi słaby zły niezagrożona dobrego zmieniona do Uklei

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Zagrożenie Stan/ Nazwa Stan Stan nieosiągnięciem Kod JCWP potencjał Status JCWP chemiczny wód celów ekologiczny środowiskowych Sąpólna od poniżej silnie RW600020426899 Dobrej do umiarkowany zły zagrożona dobrego zmieniona ujścia co najmniej RW60002519829 Kanał Iny dobry dobry naturalna niezagrożona dobry Stara Rega poniżej poniżej silnie RW600025422919 zły zagrożona do Grądka dobrego dobrego zmieniona Brzeźnicka poniżej silnie RW600025424699 umiarkowany zły niezagrożona Węgorza dobrego zmieniona Ukleja do wypływu z poniżej poniżej silnie RW60002542655 zły zagrożona jeziora dobrego dobrego zmieniona Okrzeja źródło: PGWWP

Dla Jednolitych Części Wód Powierzchniowych (JCWP), które zostały wskazane jako naturalne części wód - celem środowiskowym jest ochrona, poprawa oraz przywracanie stanu jednolitych części wód powierzchniowych tak, aby osiągnąć ich dobry stan. Natomiast dla JCWP, które zostały wskazane jako silnie zmienione części wód, celem środowiskowym jest ochrona tych wód oraz poprawa ich potencjału ekologicznego i stanu chemicznego, tak aby osiągnąć przynajmniej ich dobry poziom.

Tabela 20.Schemat oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych.

źródło: WIOŚ.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Stan rzek W ramach monitoringu środowiska w latach 2011 – 2016 WIOŚ w Szczecinie przeprowadził ocenę JCWP rzecznych obejmujących swoim zasięgiem obszar Powiatu Łobeskiego.

Tabela 21. Ocena stanu JCWP rzek w powiecie łobeskim badanych w latach 2011-2016.

czny

Stan

badania

JCWP(T/N)

biologicznych

Stanchemi

Klasaelementów Klasaelementów Klasaelementów

fizykochemicznych

hydromorfologicznych

Rokprowadzono którym w

Stanekologiczny / potencjał

Nazwawód części jednolitej Silnie zmieniona lub sztucznaSilnie lub zmieniona Brzeźnicka 2013, Poniżej T III I >II Umiarkowany zły Węgorza 2016 Dobrego

Łoźnica 2016 T II I >II Umiarkowany - Zły

2011, Piaskowa N II II II Dobry - Brak oceny 2013 Rekowa 2016 T III I >II Umiarkowany - Zły Rega od dopł. 2011, Poniżej spod Bystrzyny do T II I >II Umiarkowany Zły 2016 Dobrego Starej Regi Stara Rega od 2016 T III I II Umiarkowany - Zły Grądka do ujścia Reska Węgorza od Golnicy do 2016 N III I II Umiarkowany - Zły ujścia Ukleja od Dobrzenicy do 2016 T II I >II Umiarkowany - zły ujścia Mołostowa od 2016 T II I II dobry - Brak oceny Czernicy do ujścia Rega od Starej 2011- Poniżej T IV I >II słaby Zły Regi do Uklei 2016 Dobrego Źródło: WIOŚ w Szczecinie

Jak wyniki z oceny wód rzecznych przeprowadzonych przez WIOŚ w Szczecinie większość przebadanych rzek Powiatu Łobeskiego jest w złym stanie. W przypadku dwóch przebadanych JCWP, nie można określić ich stanu z powodu braku badań stanu chemicznego

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Stan Jezior W latach 2011 – 2016 monitoringiem wód jeziornych, na terenie Powiatu Łobeskiego, objęte zostały trzy jeziora. Ocenę stanu tych jezior, przeprowadzoną przez WIOŚ w Szczecinie, przedstawiono poniżej.

Tabela 22. Stan wód JCWP jeziornych objętych monitoringiem w latach 2011–2016.

l.p. Nazwa jeziora

stanuJCWP

Rokbadania

ekologicznego

stanuchemicznego

Ocena

stanuekologicznego

Ocenastanu/potencjału

Ocenastanu chemicznego

wskaźnikdecydujący klasie o Wskaźnikdecydujący klasie o 1 Brzeźnia 2012 dobry ESMI dobry - DOBRY 2 Klępnicko 2014 umiarkowany PMPL dobry - ZŁY 3 Woświn 2015 umiarkowany IOJ PSD WWA ZŁY Źródło: WIOŚ w Szczecinie Gdzie: ESMI - indeks makrofitowy, PMPL - indeks fitoplanktonowy, IOJ - indeks okrzemek fitobentosowych, WWA przekroczenie wartości granicznej dla średniej sumy stężeń dwóch wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, PSD – poniżej stanu dobrego.

Jak wyniki z przedstawionych badań tylko jedno z przebadanych jezior jest w dobrym ogólnym stanie. Dwa z nich cechuje stan zły, określony na podstawie umiarkowanego stanu/potencjału ekologicznego.

5.4.3. Stan wyjściowy - wody podziemne Powiat Łobeski znajduje się w zasięgu Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 7 oraz 8. Informacje na ich temat znajdują się w poniższej tabeli.

Tabela 23.Charakterystyka JCWPd nr 7. Powierzchnia 2329 km2 Region Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Województwo Zachodniopomorskie, lubuskie Zachodniopomorskie: goleniowski, stargardzki, choszczeński, Powiaty drawski, pyrzycki, łobeski, M. Szczecin Lubuskie: strzelecko-drezdenecki Głębokość występowania wód słodkich 1 – 140 m źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 24.Charakterystyka JCWPd nr 8. Powierzchnia 2839 km2 Region Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Województwo Zachodniopomorskie Powiaty Gryficki, łobeski, goleniowski, świdwiński, drawski, stargardzki, kołobrzeski, kamieński Głębokość występowania wód słodkich < 50 m źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Ich zasięg przedstawiono poniżej.

Rysunek 11. Zasięg JCWPd na tle Powiatu Łobeskiego.

źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.4.4. Jakość wód - wody podziemne Informacje na temat stanu jakości wód podziemnych Powiatu Łobeskiego przedstawiono także w poniższej tabeli.

Tabela 25. Wyniki oceny stanu wód podziemnych dla Powiatu Łobeskiego. Zagrożenie Stan Stan nieosiągnięciem Kod JCWPd Status chemiczny ilościowy celów środowiskowych PLGW60007 dobry dobry dobry niezagrożona PLGW60008 dobry dobry dobry niezagrożona źródło: PGWWP RZGW w Szczecinie.

5.4.5 Ocena realizacji podjętych zadań10 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano zadanie dotyczące ochrony wód. Było to zadanie monitorowane z zakresu przygotowania planu zarządzania ryzykiem powodziowym. Realizatorem zadania był Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (obecnie Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie).

Z uwagi na zły stan co najmniej 20 Jednolitych Części Wód Powierzchniowych (w niektórych przypadkach nie dokonano oceny, jednak zakłada się, że ich stan może zostać określony jako zły), zaleca się intensyfikację prowadzonych działań, mających na celu poprawę jakości wód powierzchniowych oraz utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych.

5.4.6 Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Przeprowadzone analizy wskazują na zwiększenie się prawdopodobieństwa występowania powodzi błyskawicznych, wywołanych gwałtownymi zjawiskami pogodowymi, mogących spowodować zalewanie obszarów, na których gospodarka przestrzenna prowadzona jest w sposób nieodpowiedni. Przewidywane jest również skrócenie się okresu zalegania warstwy śnieżnej co może mieć skutki pozytywne (mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi roztopowych) jak i negatywne (niedobór wód i susze).

Planowane działania mają na celu usprawnienie funkcjonowania w warunkach nadmiaru, jak i niedoboru wody. Osiągnięcie tego planowane jest poprzez zreformowanie struktur gospodarki wodnej z uwzględnieniem adaptacji do zmian klimatu, opracowanie i wdrożenie metod oceny ryzyka powodziowego i ryzyka podtopień, odpowiednie zarządzanie ryzykiem powodziowym oraz przywracanie i utrzymanie dobrego stanu wód, ekosystemów wodnych i od wody zależnych.

10 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 73

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

W ramach działań adaptacyjnych do zmian klimatu, w zakresie gospodarowania wodami, zalecane jest zwiększanie retencji na terenie powiatu łobeskiego. Zagadnienie to obejmuje budowę oraz modernizację obiektów małej retencji a także renaturyzację cieków oraz zbiorników wodnych. Ważnym elementem minimalizacji efektów zmian klimatycznych jest rozwój kanalizacji deszczowej, a także stosowanie obiektów zielonej i niebieskiej architektury w ośrodkach miejskich takich Łobez, Resko, Dobra czy Węgorzyno.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Susza Susza jest zjawiskiem ciągłym o zasięgu regionalnym i oznacza dostępność wody poniżej średniej w określonych warunkach naturalnych. Suszą nazywa się nie tylko zjawiska ekstremalne, ale wszystkie, które występują w warunkach mniejszej dostępności wody dla danego regionu. Ze względu na warunki meteorologiczne i klimatyczne, problemy rolnicze, warunki hydrologiczne i skutki gospodarcze wyróżnia się kolejne etapy rozwoju suszy:  Susza meteorologiczna - określana jako okres trwający na ogół od miesięcy do lat, w którym dopływ wilgoci do danego obszaru spada poniżej stanu normalnego w danych warunkach klimatycznych uwilgotnienia;  Susza rolnicza - definiowana jako okres, w którym wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie;  Susza Hydrologiczna - odnosząca się do okresu, gdy przepływy w rzekach spadają poniżej przepływu średniego, a w przypadku przedłużającej się suszy meteorologicznej obserwuje się znaczne obniżenie poziomu zalegania wód podziemnych;  Susza w sensie gospodarczym - będącą skutkiem wymienionych procesów fizycznych odnoszącą się do zagadnień ekonomicznych w obszarze działalności człowieka dotkniętego suszą.11

Rozkład obszarów zagrożonych suszą atmosferyczną na terenach zarządzanych przez PGWWP RZGW w Szczecinie przedstawiono poniżej.

11 www.posucha.imgw.pl 74

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 12. Obszary zagrożone suszą atmosferyczną w regionach wodnych DOiPZ i Uecker.

źródło: Projekt planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych DOiPZ i Uecker.

Z powyższych informacji można wywnioskować iż Powiat Łobeski leży częściowo na terenie znacząco narażonym na zjawisko suszy, a częściowo na terenie umiarkowanie narażonym na zjawisko suszy.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Zagrożenie powodziowe Zgodnie z danymi Informatycznego Systemu Ochrony Kraju, na terenie Powiatu Łobeskiego znajdują się tereny zagrożone zjawiskiem powodzi. Związane są głównie z doliną rzeki Regi.

Rysunek 13. Zagrożenie powodziowe na terenie Powiatu Łobeskiego.

Źródło: ISOK

Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska można podzielić na przeciwdziałanie zjawisku suszy oraz przeciwdziałanie podtopieniom. Zmniejszenie negatywnego wpływu susz można osiągnąć poprzez czasowe ograniczenia użytkowania wód na cele ogrodnicze oraz rolnicze oraz wielokrotne wykorzystywanie wód przemysłowych. Zmniejszanie negatywnych skutków powodzi obejmuje głównie działania systemowe takie jak ograniczenia możliwości zabudowy terenów zagrożonych oraz utworzenie systemu wczesnego ostrzegania przed powodziami.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące gospodarowania wodami powinny dotyczyć zagadnień takich jak: racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, ochrona wód przed zanieczyszczeniami oraz zwiększenie świadomości na temat wpływu rolnictwa na stan wód.

Monitoring środowiska Monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych w Województwie Zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W ramach monitoringu prowadzone są badania wód rzecznych, jeziornych, wód przejściowych oraz przybrzeżnych. Wykonawcą monitoringu wód podziemnych (chemicznego i ilościowego) jest Państwowa Służba Hydrogeologiczna (PSH). Kontrolą sytuacji hydrologicznej zajmuje się również Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (dawny Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej) reprezentowany przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie.

5.4.7. Analiza SWOT Gospodarowanie wodami Silne strony Słabe strony  Bogata sieć hydrograficzna powiatu (10  Występowanie suszy. JCWP Jeziornych oraz 31 JCWP  Występowanie zagrożenia powodziowego rzecznych). wzdłuż koryta Regi.  Dobry stan ilościowy i jakościowy jednolitych  Występowanie zagrożenia suszami oraz części wód podziemnych. powodziami wskazuje na braki w  Jednolite części wód podziemnych nie są zagadnieniach związanych z mała retencją. zagrożone nieosiągnięciem celów  Wśród przebadanych JCWP przeważająca środowiskowych. część charakteryzuje się złym stanem. Szanse Zagrożenia  Wzrastające zagrożenie suszami  Realizacja planów przeciwdziałania spowodowane postępującymi zmianami skutkom suszy. klimatycznymi.  Realizacja projektów ochrony  Powodzie powodowane gwałtownymi przeciwpowodziowej. zdarzeniami pogodowymi.  Wprowadzanie w życie programów małej  Wzrastająca antropopresja oddziaływująca retencji. na wody i powodująca ich zanieczyszczenie.  Zły stan infrastruktury przeciwpowodziowej.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.5. Gospodarka wodno-ściekowa (GWS) 5.5.1. Sieć wodociągowa Powiat Łobeski posiada wodociągową sieć rozdzielczą o długości 329,1 km z 5 081 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz zbiorowego zamieszkania. W 2016 roku dostarczono nią 1 169,1 dam3 wody. Z sieci wodociągowej, w 2016 roku, korzystało 36 299 osób. Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosi 31,1 m3. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci wodociągowej na terenie Powiatu Łobeskiego.

Tabela 26. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie Powiatu Łobeskiego (stan na 2016r.). przyłącza zużycie wody w prowadzące do woda ludność długość gospodarstwach budynków dostarczona korzystająca z czynnej sieci domowych mieszkalnych i gospodarstwom sieci Nazwa rozdzielczej ogółem na 1 zbiorowego domowym wodociągowej mieszkańca zamieszkania 2016 2016 2016 2016 2016 [km] [szt.] [dam3] [osoba] [m3] Powiat 329,1 5 081 1 169,1 36 299 31,1 Łobeski Dobra 29,2 462 91,0 4 127 20,4 Łobez 75,6 1 663 412,5 14 125 28,9 Radowo Małe 58,8 526 145,9 3 592 39,5 Resko 91,5 1 364 226,8 7 781 27,9 Węgorzyno 74,0 1 066 292,9 6 674 41,4 źródło: GUS.

5.5.2. Sieć kanalizacyjna Powiat Łobeski posiada sieć kanalizacyjną o długości 105,0 km z 2 302 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz mieszkania zbiorowego. W 2016 roku odprowadzono nią 722,90 dam3 ścieków. Z sieci kanalizacyjnej, w roku 2016, korzystało 24 155 mieszkańców. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Łobeskiego. Tabela 27. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Łobeskiego (stan na 2016r.). przyłącza prowadzące do ludność ścieki bytowe długość czynnej budynków korzystająca z odprowadzone sieci kanalizacyjnej mieszkalnych i sieci siecią kanalizacyjną Nazwa zbiorowego kanalizacyjnej zamieszkania 2016 2016 2016 2016 [km] [szt.] [dam3] [osoba] Powiat Łobeski 105,0 2 302 722,9 24 155 Dobra 10,2 242 65,0 3 027 Łobez 38,8 924 370,4 10 579 Radowo Małe 13,3 214 42,5 2 406 Resko 31,5 688 160,5 5 568 Węgorzyno 11,2 234 84,5 2 575 źródło: GUS. 78

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Systemy indywidualne gospodarki ściekowej W miejscach, gdzie nie ma systemu kanalizacyjnego lub istnieje on w bardzo ograniczonym zakresie ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych. Ilość zbiorników bezodpływowych w porównaniu z 2014 rokiem zmalała w 2016 roku o 133 sztuki. Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków w porównaniu z 2014 rokiem wzrosła w 2016 roku o 214 sztuk.

Tabela 28. Zestawienie indywidualnych systemów odprowadzania ścieków w gminach powiatu łobeskiego. Przydomowe oczyszczalnie Zbiorniki bezodpływowe Gmina ścieków 2014 2015 2016 2014 2015 2016 Dobra 254 239 236 48 63 66 Łobez 897 779 767 40 91 103 Radowo Małe 379 379 379 25 27 52 Resko 155 155 130 25 84 109 Węgorzyno 322 322 328 17 39 39 Powiat Łobeski 2 007 1 874 1 840 155 304 369 źródło: GUS

Pozwolenia zintegrowane Pozwolenia zintegrowane są wymagane w związku z eksploatacją instalacji przemysłowych, których rodzaje zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. z 2014 r., poz. 1169). Pozwolenia zintegrowane powinny zapewniać wysoki poziom ochrony, uwzględniając wymagania najlepszych dostępnych technik (BAT).

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.5.3. Ocena realizacji podjętych zadań12 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących gospodarki wodno-ściekowej. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Sukcesywna modernizację i budowa systemów kanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami podczyszczającymi. o W ramach realizacji zadania Zarząd Dróg Powiatowych w Łobzie zamontował 11 urządzeń podczyszczających.  Optymalizacja zużycia wody poprzez zapobieganie stratom wody na przesyle oraz wprowadzanie zamkniętych obiegów wody w przemyśle i oszczędne korzystanie z wody przez indywidualnych użytkowników. o W ramach realizacji zadania Wodociągi Zachodniopomorskie Sp. z o.o. na bieżąco wykonywały wymianę wodomierzy na terenie powiatu łobeskiego.  Monitoring wód podziemnych i powierzchniowych zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata 2013 – 2015. o Zadanie było realizowane przez WIOŚ w Szczecinie.  Wparcie finansowe dla gospodarstw realizujących przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz porządkujących gospodarkę ściekową w zakresie składowania i wykorzystania odchodów zwierzęcych. o W ramach zadania gminy powiatu dofinansowały około 40 przydomowych oczyszczalni ścieków.  Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Łobzie. o Zadanie zrealizowane przez gminę Łobez w latach 2014 – 2015 za łączną kwotę 13 190 667,54 zł. Zadanie współfinansowane zostało z środków Unii Europejskiej - POIiŚ.  Pełnienie funkcji Inżyniera Kontraktu dla projektu pn. "Ochrona wód zlewni rzek Drawy i Regi". o W ramach realizacji zadania gmina Łobez pełniła funkcję Inspektora Nadzoru.  Budowę i modernizację sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Łobeskiego. o Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Worowo, Dobieszewo, Unimie, gm. Łobez. o Budowa kanalizacji w obszarze ulic: Niepodległości, Sienkiewicza, Cicha, Sikorskiego, Murarska, Łobzówek w gm. Łobez – dokumentacja. o Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi: Wysiedle, Suliszewice, Niegrzebia w ramach aglomeracji Łobez. o Budowa, przebudowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Resko. o Remont uzbrojenia sieci wodociągowej z przebudową przyłączy wykonane przez Wodociągi Zachodniopomorskie Sp. z o.o.

12 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 80

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Edukacja mieszkańców gmin w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi na poziomie gospodarstwa domowego (propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody).  Rozpoznanie problemu starych studni gospodarskich – ewidencja i zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem. o W gminie Łobez przeprowadzono kontrole pozbywania się nieczystości płynnych w miejscowościach, gdzie nie ma sieci kanalizacji sanitarnej przez Straż Miejską. Jednocześnie sprawdzono czy w miejscu odprowadzania ścieków istnieją studnie zaopatrujące nieruchomości w wodę. Na bieżąco podejmowano działanie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w powyższym zakresie

Tendencja zmian parametrów dotyczących gospodarki wodno-ściekowej na terenie Powiatu Łobeskiego została przedstawiona w poniższej tabeli.

Tabela 29. Zmiana stanu gospodarki wodno-ściekowej na terenie Powiatu Łobeskiego w latach 2014-2016. Zmiana Lp. Wskaźnik Jednostka 2014 2015 2016 wskaźnika Gospodarka wodno-ściekowa

Długość rozdzielczej sieci 1. km 323,1 328,9 329,1 wodociągowej. Połączenia rozdzielczej sieci wodociągowej 2. prowadzące do budynków szt. 4 915 5 051 5 081 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Ludność korzystająca z 3. os 36 425 36 344 36 299 sieci wodociągowej.

Woda dostarczona 3 4. dam 1 158,3 1 150,8 1 169,1 gospodarstwom domowym. Zużycie wody w 5. gospodarstwach domowych m3 30,6 30,5 31,1 ogółem na 1 mieszkańca. Długość sieci 6. km 100,7 108,1 110,2 kanalizacyjnej.

Przyłącza prowadzące do 7. budynków mieszkalnych i szt. 1 971 2 246 2 302 zbiorowego zamieszkania.

Ścieki odprowadzone siecią 3 8. dam - 682,7 722,9 kanalizacyjną.

Ludność korzystająca z 9. os 23 479 24 146 24 155 sieci kanalizacyjnej. Ilość zbiorników 10. bezodpływowych na terenie szt. 2 007 1 874 1 840 powiatu. Ilość przydomowych 11. oczyszczalni ścieków na szt. 155 304 369 terenie powiatu.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Zmiana Lp. Wskaźnik Jednostka 2014 2015 2016 wskaźnika

Ludność korzystająca z komunalnych oczyszczalni ścieków.

ogółem os 21 921 22 732 22 951 12. oczyszczalnie biologiczne os 21 921 22 732 20 134 oczyszczalnie z podwyższonym usuwaniem os 0 0 2 817 biogenów Oczyszczalnie ścieków 13. szt. 10 10 9 komunalnych – biologiczne. Oczyszczalnie ścieków komunalnych z 14. szt. 0 0 1 podwyższonym usuwaniem biogenów.

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu.

BZT5 kg/rok 17 303 7 909 8 262

15. ChZT kg/rok 44 717 48 203 46 184 Zawiesina ogólna kg/rok 10 310 10 077 8 990 Azot ogólny kg/rok 10 759 2 809 1 360 Fosfor ogólny kg/rok 216 275 235

Osady z komunalnych oczyszczalni ścieków.

ogółem t 275 380 264 ilość osadów stosowanych t 178 272 193 16. w rolnictwie ilość osadów stosowanych t 40 52 29 do rekultywacji terenów ilość osadów t 41 40 26 magazynowanych czasowo Ilość ścieków 17. przemysłowych dam3 480 441 529 odprowadzonych. Biologiczne oczyszczalnie 18. szt. 1 1 1 przemysłowe.

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzonych do wód lub do ziemi.

BZT5 kg/rok 149 376 284 ChZT kg/rok 696 1 958 1 733 19. Zawiesina ogólna kg/rok 458 469 455 Suma jonów chlorków i kg/rok 4 494 5 914 4 820 siarczanów Azot ogólny kg/rok 0 536 465 Fosfor ogólny kg/rok 0 22 27 źródło: GUS.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Jak wynika z tabeli, na terenie Powiatu Łobeskiego rozwija się sieć wodociągowa i kanalizacyjna. Zaleca się kontynuację rozwoju działań mających na celu uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej tak, aby objąć nią możliwie jak największą ilość mieszkańców. Poprawa gospodarki wodno-ściekowej przełoży się bezpośrednio na poprawę stanu wód powierzchniowych oraz ochronę dobrego stanu wód podziemnych.

5.5.4. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Zmiany zachodzące obecnie w klimacie cechuje zwiększenie się gwałtowności zjawisk pogodowych. Częściej występują także skrajne zjawiska takie jak burze. Wiąże się to z dostarczeniem do sieci kanalizacyjnych dużych ilości wody w krótkim czasie. Infrastruktura może być nieprzygotowana na taką sytuację co może spowodować wydostawanie się wody, wraz z zanieczyszczeniami, z sieci kanalizacyjnej. Również przepustowość oczyszczalni ścieków może być niewystarczająca w przypadku wystąpienia gwałtownych zjawisk pogodowych. Aby zminimalizować efekty takich zjawisk należy brać je pod uwagę już na etapie planowania przedsięwzięć związanych z gospodarką wodno-ściekową. Zalecane jest budowanie obiektów mieszkalnych i użytkowych na terenach podłączonych do sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej, a także poprawa sprawności oraz uszczelnianie obecnych systemów wodno-kanalizacyjnych powiatu. Należy również stosować regulację gospodarki wodnej poprzez sterowanie popytem na wodę oraz wprowadzenie technologii ograniczających zużycie wód, na terenie powiatu. Możliwe jest również stosowanie systemów odzyskujących energię ze ścieków w przydomowych oczyszczalniach.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie gospodarki wodnej można zaliczyć wszelkiego rodzaju wycieki i awarie sieci kanalizacyjnej powodujące zanieczyszczenie środowiska. Ponadto istnieje zagrożenie przedostania się ścieków przemysłowych do środowiska jak i sieci kanalizacyjnej. Przyczyną mogą być awarie w zakładach przemysłowych oraz awarie podczas transportu ścieków. Minimalizacja negatywnych efektów takich zdarzeń wymaga opracowania procedur obejmujących szybkie naprawianie awarii czy czasowe ograniczenie w zużyciu wody.

Działania edukacyjne Działania edukacyjne na terenie powiatu powinny skupić się wokół zwiększenia świadomości mieszkańców na temat roli sieci wodno-kanalizacyjnych w ochronie wód, a także propagowaniu racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi.

Monitoring środowiska Monitoring jakości wód przeznaczonych do spożycia, w Województwie Zachodniopomorskim, prowadzony jest przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Szczecinie. Badania jakości ścieków są natomiast prowadzone przez jednostki zarządzające oczyszczalniami ścieków oraz sieciami kanalizacyjnymi. Sprawozdania z prowadzonych badań przedkłada się do: Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie oraz Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.5.5. Analiza SWOT Gospodarka wodno-ściekowa Silne strony Słabe strony  96,4% mieszkańców Powiatu Łobeskiego korzysta z sieci wodociągowej,  Niski stopień skanalizowania obszarów  97,7% mieszkańców obszarów miejskich wiejskich – 34,6%, korzysta z sieci kanalizacyjnej,  Występowanie zbiorników bezodpływowych  Wzrastająca ilość mieszkańców powiatu na terenie powiatu – 1840 sztuk, korzystająca z sieci kanalizacyjnej,  Zły stan wód powierzchniowych  Wzrastająca ilość mieszkańców powiatu spowodowany działalnością antropogeniczną. korzystająca z komunalnych oczyszczalni ścieków. Szanse Zagrożenia  Inwentaryzacja oraz kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych,  Rozbudowa systemu kanalizacji lub budowa  Spływ powierzchniowy zanieczyszczonych przydomowych oczyszczalni ścieków tam wód z terenów rolniczych, gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie,  Zagrożenie zanieczyszczeniami z zakładów  Dalszy rozwój sieci wodociągowej na terenie przemysłowych, powiatu,  Przedostawanie się do wód zanieczyszczeń  Ograniczenie zanieczyszczeń ze zbiorników bezodpływowych. antropogenicznych przedostających się do wód i powodujących ich zły stan.

5.6. Zasoby geologiczne (ZG) 5.6.1. Stan aktualny Wykaz złóż surowców zlokalizowanych na terenie Powiatu Łobeskiego zestawiono w poniższej tabeli opracowanej na podstawie danych Państwowego Instytutu Geologicznego.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 30. Surowce naturalne występujące na terenie Powiatu Łobeskiego. Powierzchnia Kopalina Nazwa złoża Gmina Kopalina główna Podtypy kopalin złoża Stan zagospodarowania towarzysząca [ha] złoże o zasobach Dobra Nowogardzka Dobra Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 2,90 rozpoznanych szczegółowo złoże, z którego wydobycie Dobra (Nowogardzka) I Dobra Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 33,84 zostało zaniechane złoże, z którego wydobycie Dobra Nowogardzka N Dobra Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 46,39 zostało zaniechane złoże skreślone z bilansu Dobropole Dobra Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 7,80 zasobów złoże o zasobach Dobropole I Dobra Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 77,20 rozpoznanych szczegółowo

Dobropole II Dobra Kruszywa naturalne - Piasek 40,92 złoże eksploatowane

złoże zagospodarowane, Dorowo Resko Kruszywa naturalne - Piasek 1,60 eksploatowane okresowo

Ginawa Węgorzyno Kruszywa naturalne - Piasek 56,53 złoże eksploatowane

złoże o zasobach Karwowo I Łobez Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 32,25 rozpoznanych szczegółowo Kreda jeziorna i gytia wapienna złoże o zasobach Krosino-Mołstowo Świdwin, Resko Kreda - 90,70 Torfy dla celów rozpoznanych szczegółowo rolniczych Piaski kwarcowe d/p Piaski kwarcowe d/p złoże o zasobach Łobez Łobez - betonów 34,70 betonów komórkowych rozpoznanych wstępnie komórkowych złoże o zasobach Łobez Łobez Kruszywa naturalne - Piasek 1,40 rozpoznanych szczegółowo Piaski kwarcowe d/p cegły Piasek kwarc. złoże o zasobach Łobez I Łobez - 10,60 wap-piaskowej niezawodniony rozpoznanych szczegółowo

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Powierzchnia Kopalina Nazwa złoża Gmina Kopalina główna Podtypy kopalin złoża Stan zagospodarowania towarzysząca [ha] Piaski kwarcowe d/p cegły Piasek kwarc. złoże, z którego wydobycie Łobez II Łobez - 4,60 wap-piaskowej niezawodniony zostało zaniechane Kreda jeziorna, złoże zagospodarowane, Pęczerzyno-Rynowo Brzeżno, Łobez Kreda Torf 19,74 Torf dla celów eksploatowane okresowo rolniczych złoże, z którego wydobycie Połchowo Węgorzyno Kruszywa naturalne - Piasek 1,82 zostało zaniechane złoże, z którego wydobycie Poradz III Łobez Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 7,27 zostało zaniechane złoże, z którego wydobycie Prusinowo Łobez Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 3,77 zostało zaniechane złoże skreślone z bilansu Storkowo Ińsko, Węgorzyno Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 3,23 zasobów Piaski kwarcowe d/p cegły Piasek kwarc. złoże o zasobach Troszczyno Radowo Małe - 6,07 wap-piaskowej niezawodniony rozpoznanych szczegółowo złoże, z którego wydobycie Unimie Łobez Kruszywa naturalne - Piasek 1,10 zostało zaniechane złoże o zasobach Wysiedle Łobez Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 4,84 rozpoznanych szczegółowo złoże, z którego wydobycie Wysiedle I Łobez Kruszywa naturalne - Piaski i żwiry 12,13 zostało zaniechane źródło: PIG

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.6.2. Przepisy prawne Zasady eksploatacji złóż surowców mineralnych zostały określone w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2017 r., poz. 2126 ze zm.). Zgodnie z art. 21 ww. ustawy działalność w zakresie: 1. Poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, o których mowa w art. 10 ust. 1; 1a. poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, 2. Wydobywania kopalin ze złóż, o których mowa w art. 10 ust. 1; 2a. poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż, 3. Podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, 4. Podziemnego składowania odpadów, 5. Podziemnego składowania dwutlenku węgla, może być wykonywana po uzyskaniu koncesji. Art. 22 ww. ustawy opisuje, w jakich przypadkach stosownej koncesji udziela: Minister właściwy do spraw środowiska, Marszałek Województwa lub Starosta. Uzyskanie koncesji nie jest konieczne w przypadku, gdy prowadzone działania służą zaspokojeniu potrzeb własnych osób fizycznych i spełniają odpowiednie warunki, gdyż zgodnie z art. 4.1. Przepisów działu III-VIII oraz art. 168-174 nie stosuje się do wydobywania piasków i żwirów, przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osoby fizycznej, z nieruchomości stanowiących przedmiot jej prawa własności (użytkowania wieczystego), bez prawa rozporządzania wydobytą kopaliną, jeżeli jednocześnie wydobycie: 1) będzie wykonywane bez użycia środków strzałowych 2) nie będzie większe niż 10 m3 w roku kalendarzowym; 3) nie naruszy przeznaczenia nieruchomości.

Art. 4.2.Ten, kto zamierza podjąć wydobywanie, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany z 7-dniowym wyprzedzeniem na piśmie zawiadomić o tym właściwy organ nadzoru górniczego, określając lokalizację zamierzonych robót oraz zamierzony czas ich wykonywania.

Art. 4.3. W przypadku naruszenia wymagań określonych w ust. 1 i 2, właściwy organ nadzoru górniczego, w drodze decyzji, ustala prowadzącemu taką działalność opłatę podwyższoną, o której mowa w art. 140 ust. 3 pkt 3.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.6.3. Ocena realizacji podjętych zadań13 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących ochrony zasobów geologicznych. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Ograniczenie nielegalnej eksploatacji kopalin. o Okręgowy Urząd Górniczy w Poznaniu i Starostwo Powiatowe w Łobzie na bieżąco prowadził monitoring mający na celu weryfikację czy na terenie powiatu łobeskiego występuje nielegalna eksploatacja kopalin.  Kontrola realizacji koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż. o Kontrole realizacji zadań wynikających z koncesji, wykonywane są regularnie w podległych zakładach górniczych przez Okręgowy Urząd Górniczy w Poznaniu i Starostwo Powiatowe w Łobzie.

W związku z faktem, iż na terenie powiatu łobeskiego występują złoża kopalin zaleca się kontynuację podejmowanych działań mających na celu ich ochronę oraz eliminację nielegalnej eksploatacji lub eksploatacji niezgodnej z zapisami uzyskanych koncesji.

5.6.4. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu14 Zmiany klimatu mają również wpływ na wydobycie surowców. Do negatywnego wpływu zmian klimatycznych na przemysł wydobywczy należą głównie ekstremalne warunki pogodowe – powodzie, wiatry huraganowe, ulewy, deszcze marznące oraz długotrwałe zaleganie pokrywy lodowej. Działania adaptacyjne w sektorze wydobywczym powinny być skupione wokół prawidłowego pozyskiwania surowców poprzez wykorzystywanie najnowszych technologii wydobywczych oraz usprawnienie przeróbki surowców. Ważne jest zabezpieczanie punktów poeksploatacyjnych przed erozją gleb oraz ograniczenie presji na środowisko glebowe i stosunki wodne. Złoża kopalin należy także uwzględniać w dokumentach planistycznych.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie gospodarki kopalinami można zaliczyć wykorzystywanie terenów, zawierających bogactwa naturalne, na cele inne niż wydobywcze oraz przekształcenia terenu na którym prowadzone było wydobycie. Na obszarze Powiatu Łobeskiego prowadzone jest wydobycie surowców metodami odkrywkowymi (kruszywa naturalne, kredy oraz torfy). Należy zadbać o odpowiednie zabezpieczenie wierzchniej warstwy glebowej przed erozją spowodowaną tym rodzajem wydobycia oraz minimalizację wpływu odkrywek na lokalne stosunki wodne.

13 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 14 www.klimada.mos.gov.pl 88

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące gospodarki zasobami geologicznymi powinny dotyczyć głównie uświadamiania mieszkańcom powiatu wagi wykorzystania surowców naturalnych oraz realnego negatywnego wpływu na środowisko i mieszkańców powiatu.

Monitoring środowiska Nadzorem nad optymalnym zagospodarowaniem złóż kopalin oraz ograniczeniem uciążliwości oddziaływania przemysłu wydobywczego na ludzi i środowisko zajmują się organy wydające koncesje na ich wydobycie.

5.6.5. Analiza SWOT Ochrona powierzchni ziemi Silne strony Słabe strony  Występowanie złóż surowców naturalnych  Degradacja środowiska glebowego związana wykorzystywanych gospodarczo oraz o z wydobyciem metodami odkrywkowymi, potencjalnej możliwości wykorzystania  Zmiana stosunków wodnych związana z gospodarczego, wydobyciem metodami odkrywkowymi.  Duże zapotrzebowanie na surowce skalne. Szanse Zagrożenia

 Stosowanie nowoczesnych rozwiązań  Degradacja gleb, technologicznych w procesach  Zmiany stosunków wodnych, wydobywczych,  Nielegalne pozyskiwanie surowców,  Ograniczenie wpływu wydobycia metodami  Brak planów zagospodarowania terenów po odkrywkowymi na gleby i stosunki wodne. zakończeniu prac wydobywczych.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.7. Gleby (GL)

5.7.1. Stan aktualny Klasy bonitacyjne Na terenie Powiatu Łobeskiego dominują gleby III - VI klasy bonitacyjnej. Gdzie: Gleby klasy I – gleby orne najlepsze. Są to gleby położone w dobrych warunkach fizjograficznych, najbardziej zasobne w składniki pokarmowe, posiadają dobrą naturalną strukturę, są łatwe do uprawy (czynne biologicznie, przepuszczalne, przewiewne, ciepłe, wilgotne).

Gleby klasy II – gleby orne bardzo dobre. Mają skład i właściwości podobne (lub nieco grosze) jak gleby klasy I, jednak położone są w mniej korzystnych warunkach terenowych lub mają gorsze warunki fizyczne, co powoduje, że plony roślin uprawianych na tej klasie gleb, mogą być niższe niż na glebach klasy I.

Gleby klasy III (IIIa i IIIb) – gleby orne średnio dobre. W porównaniu do gleb klas I i II, posiadają gorsze właściwości fizyczne i chemiczne, występują w mniej korzystnych warunkach fizjograficznych. Odznaczają się dużym wahaniem poziomu wody w zależności od opadów atmosferycznych. Na glebach tej klasy można już zaobserwować procesy ich degradacji.

Gleby klasy IV (IVa i IVb) – gleby orne średnie. Plony roślin uprawianych na tych glebach są wyraźnie niższe niż na glebach klas wyższych, nawet gdy utrzymywane są one w dobrej kulturze rolnej. Są mało przewiewne, zimne, mało czynne biologicznie. Gleby te są bardzo podatne na wahania poziomu wód gruntowych (zbyt podmokłe lub przesuszone).

Gleby klasy V - gleby orne słabe. Są ubogie w substancje organiczne, mało żyzne i nieurodzajne. Do tej klasy zaliczmy również gleby położone na terenach nie zmeliorowanych albo takich, które do melioracji się nie nadają.

Gleby klasy VI - gleby orne najsłabsze. W praktyce nadają się tylko do zalesienia. Posiadają bardzo niski poziom próchnicy. Próba uprawy roślin na glebach tej klasy niesie ze sobą duże ryzyko uzyskania bardzo niskich plonów.

Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie Powiatu Łobeskiego Według stanu na dzień 1 stycznia 2018 roku użytki rolne na terenie Powiatu Łobeskiego zajmują 62 198 ha powierzchni, co stanowi 58,43% ogólnej powierzchni powiatu (powierzchnia powiatu wynosi 106 456 ha). Dane statystyczne na temat struktury użytków rolnych zostały zestawione w tabeli.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 31. Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie powiatu łobeskiego (stan na 01.01.2018r.).

Powiat Łobeski Nazwa ha % użytków rolnych Użytki rolne - grunty orne 50 729 81,56

Użytki rolne - łąki trwałe 5 400 8,68

Użytki rolne - pastwiska trwałe 3 741 6,01

Użytki rolne - grunty rolne zabudowane 725 1,17

Użytki rolne - grunty pod stawami 225 0,36

Użytki rolne - grunty pod rowami 313 0,50

Użytki rolne – sady 102 0,16

Użytki rolne – grunty zadrzewione i zakrzywione 963 1,55 źródło: Wydział Geodezji i Kartografii Starostwa Powiatowego w Łobzie

5.7.2. Obszary pokolejowe15 Na terenie Powiatu Łobeskiego występują tereny pokolejowe pod postacią obszarów liniowych, do których zaliczyć można m.in. torowiska, tereny zielone czy ogródki działkowe, a także pod postacią budynków pełniących wcześniej, różnorakie funkcje kolejowe. Tereny liniowe, które zostały przeznaczone do zagospodarowania turystyczno- rekreacyjnego, zlokalizowane są w gminach Resko oraz Radowo Małe. W Gminie Resko obejmują one miejscowości Luboradz, Resko, Starogard, Przemysław, Iglice, Potuliny, Łabuń Mały, Lubień Dolny oraz Dorowo, natomiast w gminie Radowo Małe występują one na terenie całej gminy. Główna barierą w zagospodarowaniu tych terenów są ograniczone środki finansowe. Część obiektów pokolejowych na terenie powiatu łobeskiego będzie wykorzystywana w innych formach (powierzchnie magazynowe, handlowe czy usługowe). Do pozostałych terenów pokolejowych powiatu można zaliczyć, m.in. obiekty znajdujące się w miejscowościach: Unimie, Mieszewo, Zwierzynek, Sielsko, Runowo Pomorskie. W gminie Dobra znajduje się także stacja kolejki wąskotorowej, wpisana do rejestru zabytków.

5.7.3. Obszary poprzemysłowe15 Na terenie Powiatu Łobeskiego istnieją także obszary poprzemysłowe, wymagające zagospodarowania, zlokalizowane na terenie gminy Węgorzyno. Obejmują one miejscowości Węgorzyno, Kraśnik, Lesięcin, Rogówko, Winniki, Podlipce, Chwarstno, Sielsko oraz Cieszyno. Tereny po byłej gorzelni (Cieszyno) i mleczarniach (Chwarstno, Sielsko) są częściowo własnością gminy, ale w częściach zostały sprzedane osobom prywatnym. Nie została dotąd podjęta współpraca w zakresie zagospodarowania tych terenów. Trudnym przypadkiem obszaru poprzemysłowego jest też teren dawnej fabryki benzyny syntetycznej w Policach. Właścicielem terenu jest gmina, jednak zagospodarowanie terenu napotyka zasadnicze bariery. Teren jest objęty obszarem Natura 2000 oraz ochroną konserwatorską (ruiny budynków), jest zalany w części podziemnej i nadal pozostaje niezbadany.

15 „Obszary poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe w województwie zachodniopomorskim” 91

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Niezbędne przed rewitalizacją terenu byłaby jego rekultywacja, nie ma jednak szczegółowych informacji o wpływie powstałych tam zanieczyszczeń na środowisko, dlatego trudno oszacować koszty takiej inwestycji. Gmina obecnie nie dysponuje środkami na ten cel.

5.7.4. Tereny zdegradowane i zrekultywowane Na terenie Powiatu Łobeskiego na bieżąco prowadzona jest rekultywacja terenów poeksploatacyjnych przez podmioty do tego zobowiązane.

Na obszarze Powiatu Łobeskiego znajdują się tereny służące niegdyś jako składowiska odpadów komunalnych. Zlokalizowane były w miejscowościach: Prusinowo, Kraśnik Łobeski, Przyborze, Resko, Koronowo. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez WIOŚ w Szczecinie wszystkie tereny zostały zrekultywowane. W roku 2002 został zlikwidowany mogilnik zlokalizowany w miejscowości Brzeźniak, gmina Węgorzyno, następnie w latach 2010-2011 zostały zlikwidowane kolejne trzy mogilniki, tj. w Wiewiecku, gmina Węgorzyno, w Nowej Dobrzycy, gmina Resko oraz w Błądkowie, gmina Dobra. Ostatecznie na dzień dzisiejszy na terenie Powiatu Łobeskiego nie ma zinwentaryzowanych mogilników.

Odczyn pH O odczynie pH decyduje poziom stężenia jonów wodorowych w glebie. Do źródeł zakwaszenia gleb zalicza się m.in.:  procesy geologiczne,  procesy glebotwórcze,  wymywanie jonów zasadowych,  pobieranie wapnia przez rośliny,  niewłaściwy dobór nawozów,  kwaśne deszcze.

Na terenie Powiatu Łobeskiego występują gleby o dużym zakwaszeniu. W wyniku zakwaszenia gleb, proces pobierania przez rośliny składników pokarmowych, w istotny sposób jest utrudniony. Ponadto, dochodzi wówczas do aktywacji związków toksycznych, czego efektem jest wzrost pobierania metali ciężkich przez rośliny. W efekcie, zjawiska te prowadzą do zmniejszenia ilości plonów i pogorszenia jakości uzyskanych produktów.

Tabela 32.Zmienność odczynu gleby wraz ze zmianą zakresu odczynu pH. Zakres pH Odczyn gleby ≤ 4,5 bardzo kwaśny 4,6 – 5,5 kwaśny 5,6 – 6,5 lekko kwaśny 6,6 – 7,2 obojętny > 7,3 zasadowy

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Potencjalne historyczne zanieczyszczenia ziemi Na podstawie przedłożonych informacji przez Urząd Miejski w Węgorzynie, Urząd Miejski w Dobrej oraz Urząd Miejski w Łobzie, potencjalne historyczne zanieczyszczenia ziemi znajdują się na następujących obszarach:  Gmina Węgorzyno: o Składowisko odpadów w miejscowości Kraśnik Łobeski, o Gorzelnia w Mieszewie, o Gorzelnia w Węgorzynie, o Gorzelnia w Cieszynie,

 Gmina Dobra: o Stacja paliw w Dobrej, o Ferma drobiu w Wojtaszycach, o Ferma drobiu w Bienicach, o Żwirownia w Dobropolu, o Zakład produkcji świec w Błądkowie, o Oczyszczalnia ścieków w Bienicach,

 Gmina Łobez: o Składowisko odpadów w Prusinowie, o Stacja paliw w Łobzie, o Ferma drobiu w Unimiu, o Stacja paliw w Grabowie, o Bukaciarnia w Grabowie, o Silosy na kiszonkę w Grabowie, o Chlewnia w Byszewie, o Ferma krów w Dalnie, o Ferma świń w Suliszewicach, o Ferma zwierząt w Suliszewicach, o Ferma krów w Bełcznej, o Obora i cielętniki w Wysiedlu, o Ferma zwierząt w Worowie, o Ferma zwierząt w Dobieszewie, o Hodowla bydła w Meszne, o Hodowla świń w Zachełmiu.

5.7.5. Grunty zmeliorowane Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy. Wg informacji pochodzącej z Nadzoru Wodnego Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Nowogardzie, wynika, że na terenie powiatu łobeskiego znajduje się:  24 738 ha – powierzchni zmeliorowanej w tym: o 17 762 ha – powierzchni zdrenowanej, o 800 km – rowów. Na terenie Powiatu Łobeskiego nie działa żadna spółka wodna, w związku z czym za prawidłowe funkcjonowanie urządzeń melioracji wodnych odpowiadają zainteresowani właściciele gruntów.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.7.6. Ocena realizacji podjętych zadań16 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących ochrony gleb. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Ochrona przed erozją wietrzną m.in. poprzez prowadzenie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych i wprowadzenie zalesień na glebach o najniższych klasach bonitacji. o Zadanie realizowane przez właścicieli gruntów na bieżąco w ramach potrzeb.  Realizacja programu rolnośrodowiskowego.  Rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych, przywracająca im funkcje przyrodnicze, rekreacyjne lub rolne.  Upowszechnianie dobrych praktyk rolniczych.  Promocja rolnictwa ekologicznego i agroturystyki poprzez działania edukacyjno – szkoleniowe, a także promocyjne powiatu łobeskiego jak i samych Gmin.

Na terenie Powiatu Łobeskiego występują gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Z uwagi na powyższe zaleca się kontynuację dotychczasowych działań w celu ich ochrony.

5.7.7. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Efektem przewidywanych zmian klimatycznych będzie wzrost częstotliwości oraz intensywności susz, co będzie miało negatywny wpływ na gleby oraz rolnictwo. Wymagane będzie zintensyfikowane nawadnianie terenów dotkniętych suszami. Jako działania adaptacyjne przewiduje się odejście od wielkoobszarowych upraw monokulturowych, promowanie upraw roślin odpornych na zmiany klimatu. Konieczna jest także poprawa retencji wodnej terenów rolniczych (tworzenie oczek wodnych oraz rowów nawadniających) oraz zapobieganie erozji gleb (stosowanie wsiewek poplonowych oraz międzyplonów ścierniskowych). Należy także prowadzić zalesienia terenów nieprzydatnych rolniczo.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń gleb można zaliczyć brak stosowania tzw. „dobrych praktyk rolniczych” oraz postępującą erozję gleb. W celu minimalizowania skutków takich zagrożeń można stosować metody systemowe oraz techniczne. Do metod systemowych zalicza się identyfikację obszarów zagrożonych oraz uwzględnianie ich w dokumentach planistycznych. Do metod technicznych zalicza się stosowanie zabezpieczeń przeciwerozyjnych i przeciwosuwiskowych takich jak (przypory dociążające, gabiony czy pale)

16 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 94

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące rolnictwa oraz zagospodarowania gleb powinny dotyczyć tematów takich jak dobre praktyki rolnicze, ochrona gleb, bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin, nawozów oraz ograniczanie erozji gleb. Szkolenia poruszające tematy rolnicze organizowane są przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach oraz jego oddziały.

Monitoring środowiska Monitoringiem jakości gleb zajmuje się Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Szczecinie oraz Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach.

5.7.8. Analiza SWOT Ochrona powierzchni ziemi Silne strony Słabe strony  Niedziałające składowiska odpadów  Duży udział gleb o średniej i niskiej klasy zostały zrekultywowane, bonitacyjnej.  Użytki rolne stanowią 58,43% powierzchni  Duże zakwaszenie gleb na terenie powiatu, powiatu.  Istnienie miejsc gdzie prowadzone jest wydobycie metodami odkrywkowymi,  Duża część urządzeń melioracji wodnych utrzymywanych niewłaściwie. Szanse Zagrożenia  Organizowanie szkoleń z zakresu „dobrej  Erozja gleb przez postępujące zmiany praktyki rolniczej” dla rolników, klimatyczne,  Rekultywacja terenów poprzemysłowych  Erozja gleb przez nieprawidłowe praktyki oraz pokolejowych, rolnicze,  Przeciwdziałanie zakwaszeniu gleb  Niszczenie gleb przez gwałtowne zjawiska poprzez wapnowanie, atmosferyczne,  Realizacja programów rolno –  Brak rekultywacji terenów pokolejowych i środowiskowych oraz zalesieniowych. poprzemysłowych związane z problemami natury własnościowej,  występowanie rozlewisk i podtopień na skutek niewłaściwego utrzymywania urządzeń melioracji wodnych.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów (GO) 5.8.1. Stan wyjściowy

Regiony Gospodarki Odpadami17 Zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego 2022”, obszar województwa został podzielony na dwa regiony gospodarki odpadami: 1. Region Zachodni, 2. Region Wschodni.

Rysunek 14.Regiony gospodarki odpadami w województwie zachodniopomorskim.

źródło: „Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2022 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2023-2028”.

17 Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2022 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2023-2028. 96

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Powiat Łobeski znajduje się na granicy regionów Wschodniego i Zachodniego. Gminy Dobra, Resko, Radowo Małe i Węgorzyno należą do Regionu Zachodniego, natomiast gmina Łobez należy do Regionu Wschodniego.

W każdym regionie gospodarka odpadami powinna być prowadzona z wykorzystaniem instalacji regionalnych do przetwarzania następujących odpadów:  zmieszanych odpadów komunalnych,  odpadów zielonych,  odpadów stanowiących pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania.

W przypadku braku instalacji spełniającej kryteria regionalnej, powyższe odpady mogą być kierowane do instalacji zastępczej obsługi regionu do czasu wybudowania nowych lub modernizacji istniejących instalacji.

Pozostałe rodzaje odpadów zebrane selektywnie lub wyodrębnione z odpadów zmieszanych, mogą być kierowane zgodnie z zasadą bliskości do innych instalacji przetwarzających odpady.

Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów

Region Zachodni – gminy: Dobra, Resko, Radowo Małe i Węgorzyno Jak wynika z treści Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2022 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2023-2028 Region Zachodni obsługują następujące instalacje składowania i przetwarzania odpadów:  Instalacja MBP Leśno Górne 12 72-004 Tanowo;  Instalacja MBP ul. Księżnej Anny 11 70-671 Szczecin;  Instalacja MBP ul. J. Smoleńskiej ps. „Jachna” 35 71-005 Szczecin;  Instalacja MBP Łęczyca 73-112 Stara Dąbrowa;  Instalacja MBP Dalsze 36 74-300 Myślibórz;  Instalacja MBP Słajsino 30 72-200 Nowogard;  Kompostownia ul. Księżnej Anny 11 70-671 Szczecin;  Kompostownia Łęczyca 73-112 Stara Dąbrowa;  Kompostownia Dalsze 36 74-300 Myślibórz;  Kompostownia Słajsino 30 72-200 Nowogard;  Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Łęczyca 73-112 Stara Dąbrowa;  Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Dalsze 36 74-300 Myślibórz;  Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Słajsino 30 72-200 Nowogard.

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Region wschodni – gmina Łobez Jak wynika z treści Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2022 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2023-2028 Region Wschodni obsługują następujące instalacje składowania i przetwarzania odpadów:  Instalacja MBP ul. Wspólna 1 Korzyścienko 78-132 Grzybowo;  Instalacja MBP ul. Łubuszan 80 76-004 Sianów;  Instalacja MBP Gwiazdowo 76-100 Sławno;  Instalacja MBP Mirowo 14 78-125 Rymań;  Instalacja MBP Wardyń Górny 35 78-320 Połczyn Zdrój;  Kompostownia ul. Łubuszan 80 76-004 Sianów;  Kompostownia Mirowo 14 78-125 Rymań;  Kompostownia Wardyń Górny 35 78-320 Połczyn Zdrój;  Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne ul. Łubuszan 80 76-004 Sianów;  Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Mirowo 14 78-125 Rymań.

Na terenie Powiatu Łobeskiego występują podmioty posiadające pozwolenie na wytwarzanie odpadów:  IKEA INDUSTRY POLAND Sp. z o.o.;  EL-KA Sp. z o.o.;  BIOGAZ PRZEMYSŁAW "ŁĄKROL" Sp. z o.o. – spółka komandytowa;  PRZEDSIĘBIORSTWO PRZEMYSŁU ZIEMNIACZANEGO "Nowamyl" S.A.;  "PAGOK-MEBLE" Jan Parciak.

W Powiecie Łobeskim istnieją także instalacje dla których wydane zostały pozwolenia zintegrowane:  Agri Plus Sp. z o.o., Marcelińska 92, 60-324 Poznań, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do hodowli świń zlokalizowanej w miejscowości Suliszewice gmina Łobez,  Kazimierz Chwiałek Hodowla Drobiu Chwiałek Kazimierz, Kościuszki 21A, 72-210 Osina, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Byszewo gmina Łobez,  Zbigniew Idziaszek, Niedźwiedź 27A, 73-108 Kobylanka, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Czachowo gmina Radowo Małe,  Jarosław Romańczuk P.H.P. „KAREX” Jarosław Romańczuk, Ciesław 37, 72-405 Świerzno, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do chowu drobiu zlokalizowanej w miejscowości Unimie gmina Łobez,

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) Na terenie Powiatu Łobeskiego PSZOKi zlokalizowane są w następujących miejscowościach:  Gmina Dobra – m. Dobra, ul. Zwierzyniecka (w trakcie budowy),  Gmina Łobez – terenie przylegającym do dawnego składowiska odpadów w Prusinowie (przy drodze w kierunku Worowa),  Gmina Radowo Małe – m. Radowo Małe,  Gmina Resko – m. Resko, ul. Zielona,  Gmina Węgorzyno – m. Połchowo

Odbiór odpadów komunalnych Odbieraniem odpadów komunalnych na terenie Powiatu Łobeskiego w 2016 roku zajmowały się następujące firmy:  Gmina Dobra o Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., 72-210 Dobra, ul. Wojska Polskiego 23,  Gmina Łobez o Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Łobzie, 73-150 Łobez, ul. Niepodległości 19A,  Gmina Radowo Małe o Zakład Usług Budowlanych i Komunalnych Sp. z o.o., 72-315 Resko, ul. Kopernika 1,  Gmina Resko o Zakład Usług Budowlanych i Komunalnych Sp. z o.o., 72-315 Resko, ul. Kopernika 1,  Gmina Węgorzyno o Zakład Usług Komunalnych w Węgorzynie K. Makarski i M. Makarska Sp. Jawna, 73-155 Węgorzyno, ul. Runowska 14.

Ilość opadów zebranych w gminach Powiatu Łobeskiego. Dane dotyczące ilości zebranych odpadów komunalnych zostały przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 33. Ilość odpadów zebranych w gminach Powiatu Łobeskiego w roku 2016 Radowo Parametr Dobra Łobez Resko Węgorzyno Małe Masa zebranych odpadów o kodzie 20 03 01 542,940 2643,400 507,220 1500,96 1251,300 [Mg] Selektywnie zebrane odpady ulegające degradacji 100,080 761,720 67,236 360,70 93,920 [Mg] Masa odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła przygotowanych do ponownego 138,080 560,099 176,520 376,845 245,683 użycia i poddanych recyclingowi [Mg]

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Radowo Parametr Dobra Łobez Resko Węgorzyno Małe Osiągnięty poziom recyclingu i przygotowania do ponownego 28,27% 34,85% 44,94% 43,66% 31,04% użycia odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła Masa przygotowanych do ponownego użycia i poddanych recyclingowi innych niż niebezpieczne odpadów 138,920 736,540 0,420 93,460 18,340 budowlanych i rozbiórkowych [Mg] Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami 100% 100% 100% 100% 100% innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych Źródło: Sprawozdania poszczególnych Gmin powiatu Łobeskiego

5.8.2. Ocena realizacji podjętych zadań18 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących gospodarki odpadami. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dotyczącej konieczności właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych technologii skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów. o Przeprowadzenie akcji pod hasłem „Dzień Ziemi” oraz „Sprzątanie Świata” na terenie wszystkich gmin powiatu łobeskiego. o Realizacja akcji EKO-PATROL Powiatu Łobeskiego pod hasłem „Powiat Łobeski – ekologicznie NATURALNIE” – możliwość wskazania przez mieszkańców miejsc szczególnie zanieczyszczonych, aby władze powiatu mogły wysłać Zarząd Dróg Powiatowych w Łobzie oraz Centrum Integracji Społecznej „Od Nowa” w Łobzie. Współpracowano ze szkołami oraz Nadleśnictwami w Łobzie i Resku.  Kontrola sprawdzająca dostosowanie składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne do standardów UE. o W powiecie łobeskim sukcesywnie zamykane są składowiska niespełniające wymogów ochrony środowiska, nieczynne poddawane są procesom rekultywacyjnym.

18 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 100

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Zorganizowanie systemu zbierania, sortowania i odzysku odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. o Od 01.07.2013r. Gminy Powiatu Łobeskiego zorganizowały system gospodarowania odpadami komunalnymi (również tych ulegających biodegradacji).  Zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska. o Wymagany poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych w 2015 i 2016 roku został osiągnięty. W gminach nie prowadzi się odzysku energii.  Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dotyczącej konieczności właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych technologii skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.  Wyznaczenie i budowa regionalnych zakładów gospodarki odpadami, w tym Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. o „Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w miejscowości Resko wraz ze zjazdem z drogi gminnej”  Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest.  Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest.  Usuwanie wyrobów zawierających azbest. o Zadanie realizowane corocznie przez gminy powiatu. Współfinansowane ze środków WFOŚiGW w Szczecinie.  Minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów ściekowych poprzez prawidłowe ich zagospodarowanie.

Po przeprowadzonej analizie stanu gospodarki odpadami w powiecie, stwierdza się, iż realizowane działania przyczyniają się do osiągnięcia wymaganych obowiązującymi przepisami prawa wskaźników dotyczących selektywnej zbiórki odpadów. Zaleca się kontynuację podejmowanych działań, z naciskiem na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców dotyczących niezgodnego z przepisami prawa postępowania z odpadami komunalnymi (nielegalne składowiska odpadów, spalanie odpadów w przydomowych kotłowniach).

5.8.3. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Podczas wybierania lokalizacji oraz projektowania obiektów typu PSZOK czy składowisk odpadów, należy mieć na uwadze możliwość wystąpienia gwałtownych zjawisk pogodowych oraz ich efektów (powodzie, podtopienia). Konieczne jest także zwiększenie poziomów recyklingu poszczególnych grup odpadów, co pozwoli na zmniejszenie presji na środowisko poprzez ograniczenie wprowadzenia do obiegu nowych materiałów. Kolejnym sposobem adaptacji do zmian klimatycznych jest wykorzystywanie gazów oraz odpadów do pozyskiwania energii cieplnej i elektrycznej.

101

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Większość nadzwyczajnych zagrożeń środowiska dotyczących gospodarki odpadami, jest związana ze składowiskami odpadów. Można do nich zaliczyć przedostawanie się odpadów poza miejsce wyznaczone do ich składowania, ruchy masowe ziemi, a także samozapłon gazów składowiskowych. W celu ograniczenia prawdopodobieństwa wystąpienia takich zdarzeń konieczne jest wyeliminowanie nieprawidłowego sposobu prowadzenia składowisk oraz ich nieprawidłowej eksploatacji.

Działania edukacyjne Działania edukacyjne powinny dotyczyć zagadnień takich jak prawidłowa gospodarka odpadami, znaczenie segregacji odpadów oraz uwzględniać takie akcje jak „Sprzątanie Świata” oraz „Dzień Ziemi”. Powiat Łobeski jest organizatorem akcji EKO-PATROL pod hasłem „Powiat Łobeski – ekologicznie NATURALNIE”. W trakcie akcji mieszkańcy mają możliwość wskazania miejsc szczególnie zanieczyszczonych, aby władze powiatu mogły wysłać Zarząd Dróg Powiatowych w Łobzie oraz Centrum Integracji Społecznej „Od Nowa” w Łobzie.

Monitoring środowiska Monitoringiem składowisk odpadów zajmują się jednostki zarządzające takimi instalacjami oraz Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, który prowadzi działalnością kontrolną.

5.8.4. Analiza SWOT Gospodarka odpadami Silne strony Słabe strony  Prowadzenie baz danych o wyrobach  Niska świadomość mieszkańców dotycząca zawierających azbest, gospodarki odpadami,  Część odpadów ze strumienia odpadów  Występowanie wyrobów zawierających komunalnych zbierana jest selektywnie, azbest,  Na nieczynnych składowiskach odpadów  Istnienie dzikich wysypisk odpadów. komunalnych zakończona została rekultywacja. Szanse Zagrożenia  Realizacja „Wojewódzkiego Planu  Spalanie odpadów w przydomowych Gospodarki Odpadami dla Województwa kotłowniach, Zachodniopomorskiego na lata 2016-2021  „Dzikie wysypiska odpadów”. z uwzględnieniem lat 2022-2027”,  Edukacja ekologiczna mieszkańców,  Zwiększenie stopnia odzysku materiałów ze strumienia odpadów komunalnych,  Likwidacja dzikich wysypisk odpadów.

102

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.9. Zasoby przyrodnicze (ZP) 5.9.1. Formy ochrony przyrody Na terenie Powiatu Łobeskiego występują następujące formy ochrony przyrody:  Obszary Natura 2000,  Rezerwaty przyrody,  Park Krajobrazowy,  Obszar Chronionego Krajobrazu,  Użytki ekologiczne,  Pomniki przyrody.

Obszary Natura 200019

Nazwa obszaru: Ostoja Ińska Kod obszaru: PLB320008 Powierzchnia: 87 710,94 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: Obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Opis: Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja Ińska” o powierzchni 87 710,9 obejmuje znaczny fragment Pojezierza Ińskiego i położony jest na terenie czterech powiatów: Choszczno, Drawsko Pomorskie, Łobez i Stargard Szczeciński oraz trzynastu gmin: Chociwel, Dobra Nowogardzka, Dobrzany, Drawsko Pomorskie, Ińsko, Kalisz Pomorski, Marianowo, Łobez, Radowo Małe, Recz, Stara Dąbrowa, Suchań, Węgorzyno. W podziale RDLP Ostoja leży w granicach Regionalnej Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie i Szczecinku, w obszarze działania Nadleśnictw Łobez, Dobrzany, Nowogard i Drawsko Pomorskie. Obszar typowy dla krajobrazu postglacjalnego Pojezierza Ińskiego. Rzeźba terenu została ukształtowana podczas stadiału pomorskiego ostatniego zlodowacenia i charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem form i wysokości względnych - można tu wyróżnić trzy zasadnicze jednostki geomorfologiczne i związane z nimi typy krajobrazu: wyniesienia moreny czołowej, sandry i wysoczyznę moreny dennej. Najwyższe wzniesienie - Głowacz osiąga 180 m n.p.m. Teren odwadniany jest przez rzekę Inę i jej dopływy, jedynie jego północna część odwadniana jest przez Regę. Cechy charakterystyczne ostoi to pofalowany teren, silnie rozczłonkowane lasy, liczne bagna i małe zbiorniki wodne. Największe jest jezioro Ińskie (6 km2), o głębokości 42 m, wypełniające system krzyżujących się rynien glacjalnych. Bogatej morfologii odpowiada mozaikowe użytkowanie terenu. Lasy zajmują blisko 60 % powierzchni. Są to przeważnie świeże lasy liściaste z bukiem i dębem oraz bory mieszane. Znaczący udział mają również lasy siedlisk wilgotnych i bagiennych z olchą i jesionem oraz sosną i brzozą. Stosunkowo niewielką część ostoi pokrywają zbiorowiska łąkowe oraz siedliska wilgotne: trzcinowiska, turzycowiska, roślinność szuwarowa, roślinność torfowisk niskich i przejściowych. Pozostała część to użytki rolne. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 08. Występuje tu co najmniej 27 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 6 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W ostoi gniazduje ponad 140 gatunków ptaków.

19Źródło: www.natura2000.gdos.gov.pl 103

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 15. Obszary ptasie Natura 2000 na tle Powiatu Łobeskiego.

źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Nazwa obszaru: Brzeźnicka Węgorza Kod obszaru: PLH320002 Powierzchnia: 592,16 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje dolinę Brzeźnickiej Węgorzy wraz z jeziorami Brzeźniak (99 ha), Żabice (67 ha) i Wierzno (1,5 ha). Brzeźnicka Węgorza stanowi lewy dopływ Regi o dł. 40 km, a swój początek bierze w jeziorze Studnica na Pojezierzu Drawskim. Na całej jej długości koncentruje się wiele wartości przyrodniczych i krajobrazowych. W górnym odcinku (Kołatka - jezioro Brzeźniak) jest potokiem o dużym spadku, wartkim nurcie i kamienistym dnie. Poniżej jez. Żabice płynie szeroką i głęboką doliną, wzdłuż której występują bardzo bogate florystycznie łęgi jesionowo-olszowe, bagienne olsy, żyzne i kwaśne buczyny oraz grądy. Na terenie obszaru występuje 5 siedlisk z Załącznika I (zajmujących łącznie ok. 78% powierzchni) i 4 gatunki z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. W skali ponadlokalnej obszar stanowi ostoję dobrze zachowanych i zróżnicowanych lasów liściastych, kontrastujących z okolicznymi lasami, głównie monokulturami na gruntach porolnych lub

104

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

silnie przekształconymi przez gospodarkę leśną. Nad rzeką gnieździ się para orlików krzykliwych Aquila pomarina. W okresie zimowym, niezamarzająca rzeka jest miejscem bytowania kaczek w ilości kilkuset osobników.

Nazwa obszaru: Dorzecze Regi Kod obszaru: PLH320049 Powierzchnia: 14827,82 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje swymi granicami dolinę Regi od Trzebiatowa do jej obszarów źródłowych oraz szereg dolin dopływów: Starej Regi, Brzeźnickiej Węgorzy, Piaskowej, Sępólnej, Uklei, Rekowy i Mołstowej. Z łącznej długości 172 km, w obszarze znajduje się ok. 160 km długości Regi. Przez obszar obejmujący 15,2 tys. ha przepływają wody ze zlewni obejmującej 272,5 tys. ha. Granice obejmują doliny rzeczne (dno wraz ze zboczami) z wyłączeniem terenów z zabudową, w obrębie których obszar ogranicza się w zasadzie do koryta rzecznego. W niektórych miejscach granice obszaru wychodzą poza dolinę rzeczną w celu włączenia przylegających do doliny wyjątkowo cennych kompleksów siedlisk przyrodniczych zwykle bagiennych (np. okolice jeziora Ołużna gm. Świdwin, torfowiska k. Międzyrzecza gm. Sławoborze) lub leśnych (np. kompleks leśny m. Rycerzewkiem i Jeleninem gm. Ostrowice). Inne odstępstwa wiążą się z dostosowaniem przebiegu granic do ewidencji geodezyjnej oraz z rozmieszczeniem siedlisk przyrodniczych. Rega ma ogromne znaczenie jako nieliczna z polskich rzek, do których na tarło wchodzi łosoś. Niestety zabudowa hydrotechniczna głównego koryta i części dopływów sprawia, że łosoś podczas swojej wędrówki dopływa tylko do okolic Rejowic na Redze oraz Rzesznikowa na Mołstowej, natomiast co bardzo ważne, w całości dostępna jest dla niego Struga Lubieszowska, gdzie zresztą notuje się co roku sporą liczbę gniazd tarłowych. Poza tym znane tarliska znajdują się jeszcze w Redze poniżej zapory w Rejowicach, a także w Gryficach pod zaporą i Trzebiatowie (między mostami i przy ujściu młynówki) oraz w Mołstowej w okolicy ujścia potoku Brodziec. Typowo górski charakter dopływów i górnego odcinka koryta Regi sprawia, że świetne warunki do bytowania i rozmnażania mają tam głowacz białopłetwy i minogi, natomiast miejsca o twardym, piaskowym dnie, ale z dużo wolniejszym przepływem chętnie zasiedlają kozy i larwy minogów. W obszarze występuje w sumie 15 siedlisk przyrodniczych zajmujących ponad 30% powierzchni obszaru. Obszar jest ważną ostoją występującego w obrębie Polski w zasadzie tylko w województwie zachodniopomorskim grądu subatlantyckiego.

105

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 16. Obszary siedliskowe Natura 2000 na tle Powiatu Łobeskiego.

źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwaty20 Mszar Koło Starej Dobrzycy Rezerwat „Mszar Koło Starej Dobrzycy” jest rezerwatem torfowiskowym, o powierzchni 11,17 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Łobeskiego. Został on powołany 15 grudnia 1976 roku w celu torfowiska wysokiego z typową roślinnością zespołów mszarnych oraz stanowiskami roślin chronionych.

Mszar nad jeziorem Piaski Rezerwat „Mszar nad jeziorem Piaski” jest rezerwatem florystycznym, o powierzchni 4,06 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Łobeskiego. Został on powołany 15 grudnia 1976 roku w celu zachowania stanowisk wielu rzadko występujących i ginących gatunków roślin torfowiskowych.

Źródliskowe Zbocza Rezerwat „Źródliskowe Zbocza” jest rezerwatem krajobrazowym, o powierzchni 51,83 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Łobeskiego. Został on powołany 22 października 2009 roku w celu zachowania krajobrazu o dużych deniwelacjach na Pojezierzu Ińskim wraz z licznymi źródliskami i wysiękami oraz występujących na tym terenie olsów, zwłaszcza w odmianie źródliskowej oraz zespołów żyznej i kwaśnej buczyny niżowej.

20 Źródło: Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. 106

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wiązy Reskie Rezerwat „Wiązy Reskie” jest rezerwatem leśnym, o powierzchni 34,24 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Łobeskiego. Został on powołany 5 lutego 2016 roku w celu utrzymania naturalnych procesów zachodzących w wyróżniających się pod względem fitocenotycznym i florystycznym lasach łęgowych i olsowych wraz z występującą w obiekcie populacją podkolana zielonawego (Platanthera chlorantha).

Bagno Iglickie Rezerwat „Bagno Iglickie” jest rezerwatem torfowiskowym, o powierzchni 46,04 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Łobeskiego. Został on powołany 27 grudnia 2016 roku w celu zachowania torfowiska pojeziornego z rzadkimi i ginącymi zbiorowiskami oraz gatunkami roślin.

Rysunek 17. Rezerwaty na tle Powiatu Łobeskiego.

źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

107

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Parki Krajobrazowe Iński Park Krajobrazowy21 Rzeźba terenu ukształtowana podczas ostatniego zlodowacenia charakteryzuje się dużą dynamiką i „świeżością” form. Wzgórza o stromych zboczach i znacznych wysokościach względnych, podmokłe dolinki, zajęte przez torfowiska i wytopiskowe oczka wodne, polodowcowe rynny jeziorne i rzeczne tworzą bardzo urozmaicony system siedlisk. Ta już i tak bardzo skomplikowana mozaika jest dodatkowo wzbogacona bardzo nieregularnym i rozbudowanym przebiegiem granicy polno-leśnej, co dodatkowo podnosi bioróżnorodność terenu.

Wartości przyrodnicze Ińskiego Parku Krajobrazowego związane są ściśle z wodnymi i podmokłymi siedliskami. Liczne rzadkie gatunki ptaków, płazów i gadów, które występują na tym terenie, wykorzystują jako środowisko życia i rozrodu nie tyle otwarte wody dużych i głębokich jezior, co płytkie, często bezodpływowe zbiorniki, oczka wodne, stawy rybne, mokradła i torfowiska. Budowa geologiczna Pojezierza Ińskiego – faliste obszary moren czołowych i dennych pocięte głębokimi rynnami glacjalnymi – sprzyjają gromadzeniu się wody w obniżeniach terenu. Takie akweny są chętnie wykorzystywane przez różne gatunki zwierząt.

Płytkie zbiorniki wodne mają jeszcze większe znaczenie dla herpetofauny. W Ińskim Parku Krajobrazowym i na obszarze jego otuliny stwierdzono występowanie 12 gatunków płazów i 6 gatunków gadów. Stanowi to prawie 67% krajowej herpetofauny, a jeśli rozpatrywać gatunki występujące na niżu, procent ten urasta do 90.

Pojezierze Ińskie jest terenem równie odpowiednim dla teriofauny, występuje tu co najmniej 37 gatunków ssaków w tym wydra (Lutra lutra) i reintrodukowany bóbr europejski (Castor fiber). W 1994 i 1995 roku zespół Akademii Rolniczej w Poznaniu pod kierownictwem prof. R. Graczyka wysiedlił w Parku i otulinie 9 rodzin bobrowych. Bobry zaaklimatyzowały się znakomicie i stanowią dziś stały element fauny Pojezierza Ińskiego. W roku 2008 na terenie Ińskiego Parku Krajobrazowego reintrodukowano również żubra.

21 www.zpkwz.pl 108

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 18. Iński Park Krajobrazowy na tle Powiatu Łobeskiego.

źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Użytki ekologiczne

Na terenie Powiatu Łobeskiego znajduje się 39 użytków ekologicznych. Zestawiono je w tabeli.

109

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 34. Użytki ekologiczne Powiatu Łobeskiego.

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha]

GMINA RADOWO MAŁE Zachowanie ze względów estetycznych, Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody naukowych przyrodniczych i dydaktycznych cech Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w Brak nazwy ekosystemów zlokalizowanych na terenach 1. 1998-08-29 bagno 8,85 sprawie uznania za użytek ekologiczny własnej bagiennych, torfowiskowych. obszarów położonych na terenie gmin Płoty, Zabagniona dolina bezimiennego cieku Radowo Małe i Resko. mającego tu swoje źródła. Uchwała Nr III/8/2010 Rady Gminy Radowo Małe z dnia 30 grudnia 2010 r. w sprawie obiekt stanowiący miejsce bytowania licznych Medziowe 2. 2011-03-01 bagno 0,78 ustanowienia użytku ekologicznego na gatunków zwierząt ziemno-wodnych, zasobny w mokradło terenie Gminy Radowo Małe, w obrębie rozkładające się drewno Nadleśnictwa Resko. GMINA RESKO Kompleks szuwarów mannowych, mozgowych i siedlisko turzycowych w dolinie Regi. Zachowanie Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody przyrodnicze i cennych ekosystemów zlokalizowanych na Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w Brak nazwy stanowisko terenach bagiennych, torfowiskowych i 3. 1998-08-29 4,90 sprawie uznania za użytek ekologiczny własnej rzadkich lub podmokłych z charakterystyczną rzadką obszarów położonych na terenie gmin Płoty, chronionych roślinnością oraz będące miejscem bytowania i Radowo Małe i Resko. gatunków rozrodu ptactwa wodnego i innych gatunków zwierząt Część o charakterze rozległego mszaru siedlisko Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody dywanowego. Zachowanie cennych przyrodnicze i Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w ekosystemów zlokalizowanych na terenach stanowisko 4. Bagno Gozdno 1998-08-29 10,13 sprawie uznania za użytek ekologiczny bagiennych, torfowiskowych i podmokłych z rzadkich lub obszarów położonych na terenie gmin Płoty, charakterystyczną rzadką roślinnością oraz chronionych Radowo Małe i Resko. będące miejscem bytowania i rozrodu ptactwa gatunków wodnego i innych gatunków zwierząt

110

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha] Kompleks szuwarów mannowych, mozgowych i siedlisko turzycowych w dolinie Regi. Zachowanie Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody przyrodnicze i cennych ekosystemów zlokalizowanych na Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w Brak nazwy stanowisko terenach bagiennych, torfowiskowych i 5. 1998-08-29 5,66 sprawie uznania za użytek ekologiczny własnej rzadkich lub podmokłych z charakterystyczną rzadką obszarów położonych na terenie gmin Płoty, chronionych roślinnością oraz będące miejscem bytowania i Radowo Małe i Resko. gatunków rozrodu ptactwa wodnego i innych gatunków zwierząt Dobrze wykształcony kompleks eutroficznej siedlisko roślinności szuwarowej i bagiennej. Zachowanie Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody przyrodnicze i cennych ekosystemów zlokalizowanych na Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w Brak nazwy stanowisko terenach bagiennych, torfowiskowych i 6. 1998-08-29 13,62 sprawie uznania za użytek ekologiczny własnej rzadkich lub podmokłych z charakterystyczną rzadką obszarów położonych na terenie gmin Płoty, chronionych roślinnością oraz będące miejscem bytowania i Radowo Małe i Resko. gatunków rozrodu ptactwa wodnego i innych gatunków zwierząt siedlisko Zachowanie cennych ekosystemów Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody przyrodnicze i zlokalizowanych na terenach bagiennych, Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w Wrzoścowe stanowisko torfowiskowych i podmokłych z 7. 1998-08-29 11,07 sprawie uznania za użytek ekologiczny Bagno rzadkich lub charakterystyczną rzadką roślinnością oraz obszarów położonych na terenie gmin Płoty, chronionych będące miejscem bytowania i rozrodu ptactwa Radowo Małe i Resko. gatunków wodnego i innych gatunków zwierząt Występuje tu bogata fauna sfagnofilna, siedlisko pojedyncze rosiczki, wełnianka wąskolistna. Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody przyrodnicze i Zachowanie cennych ekosystemów Szczecińskiego z dnia 30 lipca 1998 r. w Brak nazwy stanowisko zlokalizowanych na terenach bagiennych, 8. 1998-08-29 12,00 sprawie uznania za użytek ekologiczny własnej rzadkich lub torfowiskowych i podmokłych z obszarów położonych na terenie gmin Płoty, chronionych charakterystyczną rzadką roślinnością oraz Radowo Małe i Resko. gatunków będące miejscem bytowania i rozrodu ptactwa wodnego i innych gatunków zwierząt Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Rozlewisko koło Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 9. 2005-09-24 bagno 2,53 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Żerzyna II uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko.

111

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha] Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Bagno w Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 10. 2005-09-24 bagno 0,95 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Trzaskach II uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Uroczysko Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 11. 2005-09-24 bagno 0,43 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Siwkowice uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Bagno koło Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 12. 2005-09-24 bagno 0,63 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Siwkowic uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Uroczysko Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 13. 2005-09-24 bagno 6,68 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Taczały uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 14. Żurawie Łąki I 2005-09-24 bagno 2,78 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 15. Żurawie Łąki II 2005-09-24 bagno 0,89 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 16. Pod kociołkiem 2005-09-24 bagno 7,14 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 17. Naćmierz 2005-09-24 bagno 0,42 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko.

112

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha] Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Bagno na Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 18. 2005-09-24 bagno 2,49 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Gozdnie uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Bagno na Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 19. 2005-09-24 bagno 0,69 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Łabuniu uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXXIV/231/05 Rady Miejskiej w Miejsce występowania roślinności bagiennej Resku z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie 20. Bagno na Policku 2005-09-24 bagno 0,61 Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla uznania za użytki ekologiczne obszarów zachowania różnorodnych typów siedlisk. położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Jeziorko Resku z dnia 28 października 2004 r. w Jeziorko dystroficzne. Ochrona ekosystemów naturalny zbiornik 21. dystroficzne koło 2004-12-28 1,94 sprawie uznania za użytki ekologiczne mających znaczenia dla zachowania wodny Orzeszkowa obszarów położonych na terenie różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. siedlisko Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w przyrodnicze i Resku z dnia 28 października 2004 r. w Łąka koło stanowisko Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla 22. 2004-12-28 3,33 sprawie uznania za użytki ekologiczne Darszyc rzadkich lub zachowania różnorodnych typów siedlisk. obszarów położonych na terenie chronionych Nadleśnictwa Resko. gatunków Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Żurawinowy Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla 23. 2004-12-28 torfowisko 1,29 sprawie uznania za użytki ekologiczne Mszar zachowania różnorodnych typów siedlisk. obszarów położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 24. Bagno Sosnówko 2004-12-28 bagno 8,12 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

113

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha]

Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Rozlewisko koło śródleśne oczko Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla 25. 2004-12-28 0,56 sprawie uznania za użytki ekologiczne Dzikuski wodne zachowania różnorodnych typów siedlisk. obszarów położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla 26. Podłużny Mszar 2004-12-28 torfowisko 2,00 sprawie uznania za użytki ekologiczne zachowania różnorodnych typów siedlisk. obszarów położonych na terenie Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej Bagno w 27. 2004-12-28 bagno 1,87 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Trzaskach obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej Rozlewisko koło 28. 2004-12-28 bagno 4,15 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Żerzyna I obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej Rozlewisko koło 29. 2004-12-28 bagno 2,95 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Żerzyna II obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej Moczar koło 30. 2004-12-28 bagno 1,60 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Taczał obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

114

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha] Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej Bagno koło 31. 2004-12-28 bagno 0,37 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla Siwkowic obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XI/55/07 Rady Miejskiej w Resku z dnia 31 lipca 2007 r. w sprawie w Miejsce występowania roślinności bagiennej Darszycki 32. 2007-09-15 bagno 3,50 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla turzycowiska I obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XI/55/07 Rady Miejskiej w Resku z dnia 31 lipca 2007 r. w sprawie w Miejsce występowania roślinności bagiennej Darszycki 33. 2007-09-15 bagno 0,78 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla turzycowiska II obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XLVII/314/10 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 października 2010 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 34. Moczak 2011-01-27 bagno 2,96 sprawie ustanowienia za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XLVII/314/10 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 października 2010 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 35. Bobrek 2011-01-27 bagno 1,61 sprawie ustanowienia za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko. Uchwała Nr XLVII/314/10 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 października 2010 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 36. Trzepla 2011-01-27 bagno 2,00 sprawie ustanowienia za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

115

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha]

Uchwała Nr XLVII/314/10 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 października 2010 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 37. Krzysiowe Bagno 2011-01-27 bagno 1,60 sprawie ustanowienia za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

Uchwała Nr XLVII/314/10 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 października 2010 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej Czerwończykowa 38. 2011-01-27 bagno 0,30 sprawie ustanowienia za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla polana obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

Uchwała Nr XLVII/314/10 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 października 2010 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 39. U Jakubka 2011-01-27 bagno 1,56 sprawie ustanowienia za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

Uchwała Nr XXV/163/04 Rady Miejskiej w Resku z dnia 28 października 2004 r. w Miejsce występowania roślinności bagiennej 40. Bagno pod sosną 2004-12-28 bagno 2,83 sprawie uznania za użytki ekologiczne Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla obszarów położonych na terenie zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwa Resko.

GMINA DOBRA

siedlisko Ochrony stref przejściowych na granicy różnych przyrodnicze i Uchwała Nr XXXIX/262/2009 Rady Miejskiej biocenoz (ekotonów) oraz populacji roślin i Rzekotkowe stanowisko w Dobrej z dnia 18 grudnia 2009 r. w zwierząt, w tym szczególnie zbiorowisk 41. 2010-03-04 26,85 Uroczysko rzadkich lub sprawie ustanowienia użytków roślinnych związanych z terenami podmokłymi chronionych ekologicznych " Mszar koło Borowika". oraz miejsc rozrodu bezkręgowców, płazów i gatunków ptaków.

116

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha] Miejsce występowania roślinności bagiennej. Ochrony stref przejściowych na granicy różnych Uchwała Nr XXXIX/262/2009 Rady Miejskiej biocenoz (ekotonów) oraz populacji roślin i Grzęźnieńskie w Dobrej z dnia 18 grudnia 2009 r. w 42. 2010-03-04 bagno 3,40 zwierząt, w tym szczególnie zbiorowisk Błota sprawie ustanowienia użytków roślinnych związanych z terenami podmokłymi ekologicznych " Mszar koło Borowika". oraz miejsc rozrodu bezkręgowców, płazów i ptaków. Miejsce występowania roślinności bagiennej. Ochrony stref przejściowych na granicy różnych Uchwała Nr XXXIX/262/2009 Rady Miejskiej biocenoz (ekotonów) oraz populacji roślin i Jeziorkowe w Dobrej z dnia 18 grudnia 2009 r. w 43. 2010-03-04 bagno 8,53 zwierząt, w tym szczególnie zbiorowisk Bagna sprawie ustanowienia użytków roślinnych związanych z terenami podmokłymi ekologicznych " Mszar koło Borowika". oraz miejsc rozrodu bezkręgowców, płazów i ptaków. siedlisko Ochrony stref przejściowych na granicy różnych przyrodnicze i Uchwała Nr XXXIX/262/2009 Rady Miejskiej biocenoz (ekotonów) oraz populacji roślin i stanowisko w Dobrej z dnia 18 grudnia 2009 r. w zwierząt, w tym szczególnie zbiorowisk 44. Żurawia Dolinka 2010-03-04 2,34 rzadkich lub sprawie ustanowienia użytków roślinnych związanych z terenami podmokłymi chronionych ekologicznych " Mszar koło Borowika". oraz miejsc rozrodu bezkręgowców, płazów i gatunków ptaków. GMINA ŁOBEZ Niebieski ostoja, miejsce Uchwała Nr XX/144/2016 Rady Miejskiej w Szczególnym celem ochrony użytku jest korytarz rozmnażania lub Łobzie z dnia 29 kwietnia 2016 r. w sprawie zachowanie w odpowiednim stanie wód 45. ekologiczny rzek 2016-06-19 miejsce 6,705 ustanowienia użytku ekologicznego pn. płynących, jako korytarza ekologicznego, Łoźnicy i sezonowego "Niebieski korytarz ekologiczny rzek Łożnicy stanowiącego ważny szlak wędrówek i rozrodu Gardominki-III przebywania i Gardominki-III" ryb łososiowatych. GMINA WĘGORZYNO siedlisko Rozporządzenie Nr 19/92 Wojewody przyrodnicze i Szczecińskiego z dnia 7 grudnia 1992 r. w Płaskowyż nad stanowisko Górujące nad okolicą wzniesienie z rozległym 46. 1992-12-07 36,95 sprawie uznania za użytki ekologiczne Samotnikiem rzadkich lub widokiem. niektórych obszarów na terenie Ińskiego chronionych Parku Krajobrazowego. gatunków 117

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Powierzchnia Lp. Nazwa Rodzaj użytku Akt powołania Cel ochrony / Opis powierzchni ustanowienia [ha] Rozporządzenie Nr 11/93 Wojewody płaty Szczecińskiego z dnia 14 września 1993 r. Ochrona krajobrazu Pojezierza Ińskiego. Ciąg 47. Dłuskie Wzgórza 1993-09-14 nieużytkowanej 23,00 w sprawie uznania za uzytki ekologiczne wzniesień (morena czołowa) z najwyższym roślinności niektórych obszarów na terenie Ińskiego punktem 149 m n.p.m., pastwiska i las. Parku Krajobrazowego i otuliny. siedlisko Ochrona naturalnego stanowiska pełnika Rozporządzenie Nr 19/92 Wojewody przyrodnicze i europejskiego (Trollius europaeus). Podmokła Szczecińskiego z dnia 7 grudnia 1992 r. w stanowisko łąka zarastająca od północy samosiewami olchy, 48. Pełnikowe Łąki 1992-12-07 4,52 sprawie uznania za użytki ekologiczne rzadkich lub od płd i wsch otoczonej zaroślami kruszyna. niektórych obszarów na terenie Ińskiego chronionych Ochrona naturalnego stanowiska pełnika Parku Krajobrazowego. gatunków europejskiego. siedlisko przyrodnicze i Uchwała Nr XLI/276/97 Rady Miejskiej w Teren mający na celu chronić siedliska lęgowe Węgorzyński stanowisko Węgorzynie z dnia 19 czerwca 1997 r. w derkaczy. Ochrona ekosystemów mających 49. 1997-06-19 41,50 Derkacz rzadkich lub sprawie: uznania za użytek ekologiczny znaczenia dla zachowania różnorodnych typów chronionych obszaru położonego koło wsi Dłusko. siedlisk. gatunków źródło: CRFOP

118

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Pomniki przyrody Na terenie Powiatu Łobeskiego znajduje się 90 pomników przyrody.

Tabela 35. Pomniki przyrody na terenie Powiatu Łobeskiego.

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

GMINA DOBRA

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 227k, na ścieżce rozgałęziony 1. Brak 2004-07-02 przyrodniczo – historycznej Pojedynczy na 3 główne Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem Olbrzymów”; tuż konary 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr przy ścieżce zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Leśnictwo Dobra, oddz. Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 226c, na ścieżce utworzenie przyrodniczo – historycznej kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. „Szlakiem Olbrzymów”; 2. Brak 2004-07-02 przy ścieżce edukacyjnej Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca ;przy punkcie widokowym, 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr wcześniej przy ścieżce 2 zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania dęby pomnikowe z drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. tabliczkami Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

119

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce 5. Brak 2004-07-02 przyrodniczo – historycznej Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem Olbrzymów”; 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226 c; przy ścieżce zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce 6. Brak 2004-07-02 przyrodniczo – historycznej Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem Olbrzymów” 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr ;Oddz. 226 c; przy ścieżce zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 7. Brak 2004-07-02 przyrodniczo – historycznej Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr „Szlakiem Olbrzymów”; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania Oddz. 226 c; drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

120

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce przyrodniczo – historycznej 8. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Olbrzymów”;Oddz. 226 c; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania przy ścieżce drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 Leśnictwo Dobra, oddz. utworzenie 226c, na ścieżce kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 9. Brak 2004-07-02 „Szlakiem Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Olbrzymów”;Oddz. 226 c; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania w głębi lasu przy młodniku drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. olszowym Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 Leśnictwo Dobra, oddz. utworzenie 226c, na ścieżce kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 10. Brak 2004-07-02 „Szlakiem Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Olbrzymów”;Oddz. 226 c; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania przy ścieżce na szczycie drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. półwyspu Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 11. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych „Szlakiem Olbrzymów”; 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226 c; przy ścieżce zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania edukacyjnej drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

121

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226h, na ścieżce przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 12. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych „Szlakiem Olbrzymów”, 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226 h, na wzgórzu , zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania przy starej drodze leśnej drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226h, na ścieżce przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 13. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych „Szlakiem Olbrzymów”; 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226 h, na skraju zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania uprawy leśnej i lasu drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226h, na ścieżce przyrodniczo – historycznej 14. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Olbrzymów”;Oddz. 226 h, zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania przy starej drodze leśnej drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 Leśnictwo Dobra, oddz. utworzenie 226f, na ścieżce kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przyrodniczo – historycznej 15. Brak 2004-07-02 „Szlakiem Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca Olbrzymów”;Oddz. 226 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr f;50 m od ścieżki, na zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania niewielkim wzniesieniu drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

122

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226f, na ścieżce przyrodniczo – historycznej 16. Brak 2004-07-02 Pojedynczy przekrzywiony Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Olbrzymów”;Oddz. 226 f; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania przy drodze leśnej drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226d, na ścieżce przyrodniczo – historycznej 17. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem Olbrzymów”, na 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr wzgórzu; przy grodzisku, w zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania tyle drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226d, na ścieżce przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 18. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych „Szlakiem Olbrzymów”, na 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr wzgórzu; na grodzisku, w zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania tyle drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 Leśnictwo Dobra, oddz. utworzenie 226d, na ścieżce kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 19. Brak 2004-07-02 „Szlakiem Olbrzymów”, Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226d; na wzgórzu; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania na grodzisku, ok. 40m od drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. ścieżki Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

123

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 Leśnictwo Dobra, oddz. utworzenie 226d, na ścieżce kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 20. Brak 2004-07-02 „Szlakiem Olbrzymów”, Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226d;na wzgórzu; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania na grodzisku, ok. 30m od drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. ścieżki Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 Leśnictwo Dobra, oddz. utworzenie 226d, na ścieżce kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 21. Brak 2004-07-02 „Szlakiem Olbrzymów”, Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226d; na wzgórzu; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania na grodzisku ok. 30m od drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. ścieżki Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 22. Brak 2004-07-02 przyrodniczo – historycznej Pojedynczy Brak danych 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr „Szlakiem Olbrzymów”; zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania przy ścieżce drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226c, na ścieżce 23. Brak 2004-07-02 przyrodniczo – historycznej Pojedynczy pochylona Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca „Szlakiem Olbrzymów”; 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226c;przy ścieżce zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791

124

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XIX/129/2004 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 24 utworzenie Leśnictwo Dobra, oddz. kwietnia 2004 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. 226g, na ścieżce przyrodniczo – historycznej Uchwała Nr V/30/2011 Rady Miejskiej w Dobrej z dnia 8 marca 24. Brak 2004-07-02 Pojedynczy Brak danych „Szlakiem Olbrzymów”; 2011 r. w sprawie zmiany uchwały rady Miejskiej z Dobrej Nr Oddz. 226g;przy drodze zmiana XIX/129/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania leśnej drzew za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 42, poz. 791 GMINA ŁOBEZ

Przy drodze powiatowej Unimie -Dobieszewo 500 Uchwała Nr XXXVII/294/02 Rady Miejskiej w Łobzie z dnia 13 25. Bartek 2002-04-13 Pojedynczy Brak danych utworzenie metrów za wsią Unimie; kwietnia 2002 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. przy samym asfalcie

Nad rzeką Mielnicą(lewy dopływ Regi)Ścieżka rowerowa, w miejscu w Uchwała Nr XXXVII/294/02 Rady Miejskiej w Łobzie z dnia 13 26. Brak 2002-04-13 Pojedynczy Brak danych utworzenie którym do roku 1958 kwietnia 2002 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. istniała osada; przy samej drodze, nad rzeką; Zabytkowy park dworski, od strony południowej ruin; Uchwała Nr XXXVII/294/02 Rady Miejskiej w Łobzie z dnia 13 27. "Dzićka" 2002-04-13 Pojedynczy Brak danych utworzenie koło boiska, ok. 30m od kwietnia 2002 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. zabudowań

Zabytkowy park dworski od strony południowo- Miejsce Uchwała Nr XXXVII/294/02 Rady Miejskiej w Łobzie z dnia 13 28. Elizabeth 2002-04-13 wschodniej ruin; w głębi Pojedynczy utworzenie odpoczynku kwietnia 2002 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. parku, przy ścieżce, ok. 50 m od zabudowań

125

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Wymiary: obwód - 9,10 Leśnictwo Unimie oddz. m, długość - Eratyk z 117 h; przy zarośniętej 4,50 m, Uchwała Nr XXXVII/294/02 Rady Miejskiej w Łobzie z dnia 13 29. epoki 2002-04-13 drodze, w niewielkim Pojedynczy utworzenie szerokość - kwietnia 2002 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Plejstocenu wąwozie, w obrębie 2,50 m, niewielkiego głazowiska wysokość - 1,80 m GMINA RESKO Leśnictwo Trzaski, oddz. 60g obręb Świekotki przy Grupa 6 Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 30. Brak 2001-10-02 Skupisko utworzenie drodze leśnej, niedaleko modrzewi czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. parkingu Leśnictwo Trzaski, oddz. drzewo Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 31. Brak 2001-10-02 71a obręb Świekotki, tuż Pojedynczy ogrodzone, utworzenie czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. przy drodze leśnej obumiera Leśnictwo Łosośnica, oddz. 215k obręb Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 32. Brak 2001-10-02 Miłogoszcz, u podnóża Pojedynczy Brak danych utworzenie czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. łagodnej skarpy, na brzegu podmokłych zarośli Leśnictwo Łosośnica, oddz. 219g obręb Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 33. Brak 2001-10-02 Pojedynczy Brak danych utworzenie Miłogoszcz, na podwórku czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. leśniczówki Łososnica Leśnictwo Starogard Łobeski, oddz. 417a; nad Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 34. Brak 2001-10-02 samą rzeką, ok. 40m od Pojedynczy Brak danych utworzenie czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. drogi leśnej, obok drugi podobny

126

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Leśnictwo Starogard Grupa 2 Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 35. Brak 2001-10-02 Łobeski, oddz. 446n; przy Skupisko daglezji; 1;2: utworzenie czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. drodze leśnej ogrodzony

Leśnictwo Starogard Łobeski, oddz. 457m;przy Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 36. Brak 2001-10-02 Pojedynczy Brak danych utworzenie drodze leśnej koło czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. parkingu

Leśnictwo Miłogoszcz, oddz. 157c obręb Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 37. Brak 2001-10-02 Pojedynczy Brak danych utworzenie Siwkowice; na granicy lasu czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. i łąk

Leśnictwo Miłogoszcz, Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 38. Brak 2001-10-02 oddz. 157i obręb Pojedynczy Brak danych utworzenie czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. Siwkowice

Leśnictwo Miłogoszcz, oddz. 109h obręb Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 39. Brak 2001-10-02 Miłogoszcz; między Pojedynczy Brak danych utworzenie czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. ścieżką rowerową i zbiornikiem

Leśnictwo Miłogoszcz, oddz. 109i obręb Uchwała Nr XXVIII/296/2001 Rady Miejskiej w Resku z dnia 29 40. Brak 2001-10-02 Pojedynczy Brak danych utworzenie Miłogoszcz; przy ścieżce i czerwca 2001 r. w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody. starej bramie

127

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

grupa 69 dębów; obecnie 66 dębów i odnaleziono 1 Aleja pień; 1: Droga polna na północ od Uchwała Nr XXXVI/244/05 Rady Gminy w Resku z dnia 29 41. dębowa w 2005-12-03 Skupisko opleciony przez utworzenie wsi; przy starym cmentarzu września 2005 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody. Łosościcy bluszcz; 19: blokowany przez sąsiadujące drzewa; 67: pozostał pień Lokalizacja głazu znajduje się na terenie leśnictwa obwód głazu UCHWAŁA NR VII/49/2015 RADY MIEJSKIEJ W RESKU 42. Wiking 2015-09-11 Łagiewnik, nr ewidencyjny Pojedynczy narzutowego utworzenie w sprawie ustanowienia pomników przyrody działki 415/1 obręb 630 cm Łagiewniki Żywotnik olbrzymi, lokalizacja żywotnika obwód znajduję na terenie Filip i mierzony na UCHWAŁA NR VII/49/2015 RADY MIEJSKIEJ W RESKU w 43. 2015-09-11 leśnictwa Starogard, nr Pojedynczy utworzenie Hania wysokości 130 sprawie ustanowienia pomników przyrody ewidencyjny działki 275/9 cm od obręb Starogard podstawy pnia wynosi 130 cm. Żywotnik Lokalizacja żywotnika olbrzymi obwód znajduje się na terenie mierzony na Filip i UCHWAŁA NR VII/49/2015 RADY MIEJSKIEJ W RESKU w 44. 2015-09-11 leśnictwa Starogard; nr Pojedynczy wysokości 130 utworzenie Hania sprawie ustanowienia pomników przyrody ewidencyjny działki 275/9 cm od obręb Starogard podstawy pnia wynosi 270 cm.

128

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy znajduje obwód drzewa się na terenie leśnictwa mierzony na UCHWAŁA NR VII/49/2015 RADY MIEJSKIEJ W RESKU w 45. Stanisław 2015-09-11 Pojedynczy utworzenie Iglice; nr ewidencyjny wysokości 130 sprawie ustanowienia pomników przyrody działki 174/2 obręb Iglice cm od podstawy pnia wynosi 410 cm. Daglezja zielona obwód Daglezja zielona znajduje drzewa się na terenie leśnictwa mierzony na UCHWAŁA NR VII/49/2015 RADY MIEJSKIEJ W RESKU w 46. Bliźniaczki 2015-09-11 Łosośnica; nr ewidencyjny Pojedynczy utworzenie wysokości 130 sprawie ustanowienia pomników przyrody działki 219 obręb cm od Łosośnica podstawy pnia wynosi 278 cm Daglezja zielona obwód Daglezja zielona znajduje drzewa się na terenie leśnictwa mierzony na UCHWAŁA NR VII/49/2015 RADY MIEJSKIEJ W RESKU w 47. Bliźniaczki 2015-09-11 Łosośnica, nr ewidencyjny Pojedynczy utworzenie wysokości 130 sprawie ustanowienia pomników przyrody działki 219 obręb cm od Łosośnica podstawy pnia wynosi 317 cm GMINA WĘGORZYNO

nadleśn. Łobez, oddz. 337 Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 48. Brak 2014-01-23 w; przy zrębie, blisko Pojedynczy Brak danych utworzenie 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. strumienia

nadleśn. Łobez, oddz. Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 49. Brak 2014-01-23 354c;na stoku, wewnątrz Pojedynczy Brak danych utworzenie 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. lasu, 50 m od rozlewiska

129

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

nadleśn. Łobez, oddz. 303 nisko Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 50. Brak 2014-01-23 Pojedynczy utworzenie c; w lesie; 20m od asfaltu rozgałęziona 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody.

nadleśn. Łobez, oddz. 233 Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 51. Brak 2014-01-23 g; przy drodze leśnej i Pojedynczy Brak danych utworzenie 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. niewielkim strumieniu

nadleśn. Łobez, oddz. 23 Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 52. Brak 2014-01-23 a, na brzegu kanału, przy Pojedynczy Brak danych utworzenie 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. drodze naprzeciwko domu

skraj działki ewidencyjnej Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie nr 170/14 obręb szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. ewidencyjny Cieszyno, (Quercus 53. Brak 2014-01-23 Pojedynczy pobliże drogi - działki robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z ewidencyjnej nr 173, obręb obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 ewidencyjny Cieszyno 520 cm. w sprawie uznania za pomnik przyrody

130

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Buk zwyczajny Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie centralna część parku, na (odmiana 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. gruntach oznaczonych jako czerwonolistna) 56. Brak 2014-01-23 Bz. – działka ewidencyjna Pojedynczy (Fagus Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z nr 354, obręb ewidencyjny atropurpurea) o zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Winniki obwodzie pnia w sprawie uznania za pomniki przyrody 410 cm Dąb północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie zabytkowego w Rogówku - 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. (Quercus 57. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o 181, obręb ewidencyjny Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Rogówko zmiana 487cm w sprawie uznania za pomniki przyrody Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie centralna część parku Klon zwyczajny 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. zabytkowego w Runowie - (Acer 58. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy platanoides) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca uchwałę Nr XXXI/286/2013 245/19, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana Runowo 400 cm Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia Wiąz utworzenie północna część parku szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. zabytkowego w Runowie - (Ulmus minor 59. Brak 2014-01-23 Pojedynczy Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dz. nr 245/19 obręb Mill.) o dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca uchwałę Nr XXXI/286/2013 zmiana Runowo obwodzie pnia Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 28 listopada 2013 r. w 565 cm sprawie uznania za pomniki przyrody.

Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia centralna część parku utworzenie szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. zabytkowego w Sielsku - (Quercus 60. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 445/2, obręb ewidencyjny obwodzie pnia dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca uchwałę Nr XXXI/286/2013 Sielsko zmiana 450 cm Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.

131

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie Buk zwyczajny 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. centralna część parku (Fagus 61. Brak 2014-01-23 zabytkowego w Sielsku - Pojedynczy sylvatica) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dz. nr 445/2 obręb Sielsko obwodzie pnia dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca uchwałę Nr XXXI/286/2013 zmiana 330 cm Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.

Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia centralna część parku utworzenie szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. zabytkowego w Sielsku - (Quercus 62. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 445/2, obręb ewidencyjny dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca uchwałę Nr XXXI/286/2013 obwodzie pnia zmiana Sielsko Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia 28 listopada 2013 r. w 325 cm sprawie uznania za pomniki przyrody.

centrum wsi Sielsko, skraj Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie drogi gminnej, pobliże szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. działki kościelnej nr 268/1 - (Quercus 63. Brak 2014-01-23 Pojedynczy działka ewidencyjna nr robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 369/1, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Sielsko 375 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie skarpa przy drodze we wsi Lipa 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. Dłusko, przy starym drobnolistna 64. Brak 2014-01-23 kościele - działka Pojedynczy (Tilia cordata) o ewidencyjna nr 56, obręb obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z ewidencyjny Dłusko 720 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 w sprawie uznania za pomniki przyrody

132

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

wschodnia część parku zabytkowego w Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia Buk zwyczajny utworzenie Wiewiecku, pobliże drogi - 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. (Fagus działka nr 132 obręb 65. Brak 2014-01-23 Pojedynczy sylvatica) o ewidencyjny Wiewiecko - obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z działka ewidencyjna nr 383 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 131/20, obręb ewidencyjny w sprawie uznania za pomniki przyrody Wiewiecko wschodnia część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia zabytkowego w utworzenie Wiewiecku, pobliże drogi - Buk zwyczajny 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. działka ewidencyjna nr 132 (Fagus 66. Brak 2014-01-23 obręb ewidencyjny Pojedynczy sylvatica) o Wiewiecko - działka obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z ewidencyjna nr 131/20 325 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 obręb ewidencyjny w sprawie uznania za pomniki przyrody Wiewiecko północna część parku Dąb zabytkowego w Ginawie, Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie przy granicy z działka 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. (Quercus 67. Brak 2014-01-23 ewidencyjna nr 63/17, Pojedynczy robur) o obręb ewidencyjny Ginawa Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia - działka ewidencyjna nr zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 480 cm 63/16 obręb Ginawa w sprawie uznania za pomniki przyrody północno-zachodnia część Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia parku w Przytoni, przy Buk zwyczajny utworzenie granicy z działki (Fagus 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. 68. Brak 2014-01-23 ewidencyjnej nr 104/16 Pojedynczy sylvatica) o obręb Przytoń - działka obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z ewidencyjna nr 104/17, 360 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniającą Uchwałę Nr XXXI/286/2013 obręb ewidencyjny Przytoń w sprawie uznania za pomniki przyrody

133

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

południowo-wschodnia Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie część parku w Przytoni, Buk zwyczajny 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. przy granicy z dz. nr (Fagus 69. Brak 2014-01-23 104/16 obręb Przytoń - Pojedynczy sylvatica) o działka ewidencyjna nr obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 104/17, obręb ewidencyjny 390 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Przytoń w sprawie: uznania za pomniki przyrody

środkowa część parku Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia zabytkowego w utworzenie szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. Kąkolewicach, w otoczeniu (Quercus 70. Brak 2014-01-23 drzewostanów mieszanych Pojedynczy robur) o - działka ewidencyjna nr Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia 7/5, obręb ewidencyjny zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniającą Uchwałę Nr XXXI/286/2013 390 cm. Kąkolewice w sprawie uznania za pomniki przyrody

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie teren przykościelny przy Jesion wyniosły 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. granicy z dz. nr 79 obręb (Fraxinus 71. Brak 2014-01-23 Kąkolewice - działka Pojedynczy excelsior) o ewidencyjna nr 80, obręb obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z ewidencyjny Kąkolewice 367 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 w sprawie uznania za pomniki przyrody

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia północna część parku utworzenie zabytkowego w Kraśniku Buk zwyczajny 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. Łobeskim, w otoczeniu (Fagus 72. Brak 2014-01-23 drzewostanów mieszanych Pojedynczy sylvatica) o - działka ewidencyjna nr obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 5/19, obręb ewidencyjny 391cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Kraśnik Łobeski w sprawie uznania za pomniki przyrody

134

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie zabytkowego w Kraśniku Klon zwyczajny 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. Łobeskim, w otoczeniu (Acer 73. Brak 2014-01-23 drzewostanów mieszanych Pojedynczy platanoides) o - działka ewidencyjna nr obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 5/19, obręb ewidencyjny 350 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniającą Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Kraśnik Łobeski w sprawie uznania za pomniki przyrody

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia centralna część parku Wiąz utworzenie zabytkowego w Kraśniku szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. Łobeskim, w otoczeniu (Ulmus minor 74. Brak 2014-01-23 Pojedynczy drzewostanów mieszanych Mill.) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z - działka ewidencyjna nr obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 5/19, Kraśnik Łobeski 420 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody wschodnio-południowa Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia część dz., na gruntach Dąb utworzenie oznaczonych jako Bz., w szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody. pobliżu świetlicy wiejskiej, (Quercus 75. Brak 2014-01-23 Pojedynczy w otoczeniu drzewostanów robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z mieszanych - działka obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 ewidencyjna nr 11/22, 435 cm. w sprawie uznania za pomniki przyrody obręb ewidencyjny Winniki

Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia skraj dz. nr 381/1 obręb utworzenie szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie: uznania za pomniki przyrody Mieszewo, w części (Quercus 76. Julek 2014-01-23 oznaczonej jako LsIII, od Pojedynczy robur) o strony działki nr 24 obręb Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia Zwierzynek. zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 560cm. w sprawie: uznania za pomniki przyrody

135

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

centralna część parku Dąb zabytkowego w Kraśniku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie Łobeskim, w otoczeniu 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Quercus 77. Brak 2014-01-23 drzewostanów mieszanych Pojedynczy robur) o - działka ewidencyjna nr Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia 5/19, obręb ewidencyjnej zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 392 cm Kraśnik Łobeski. w sprawie: uznania za pomniki przyrody Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia skraj drogi - dz. nr 67 Buk zwyczajny utworzenie obręb Ginawa, przy (Fagus 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody 78. Brak 2014-01-23 granicy z działką Pojedynczy sylvatica) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z ewidencyjną nr 62,obręb obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 ewidencyjny Ginawa 390 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia skraj drogi - dz. nr 67 Buk zwyczajny utworzenie obręb Ginawa, przy (Fagus 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody 79. Brak 2014-01-23 granicy z działką Pojedynczy sylvatica) o ewidencyjną nr 63/17, obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obręb ewidencyjny Ginawa 425 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 w sprawie uznania za pomniki przyrody

Dąb skraj drogi - dz. nr 49/3 Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie obręb Rogówko, w pobliżu 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Quercus 80. Brak 2014-01-23 działki ewidencyjnej nr Pojedynczy robur) o 33/2, obręb ewidencyjny Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia Rogówko zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 558 cm. w sprawie uznania za pomniki przyrody

północna część parku Dąb Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia utworzenie zabytkowego w szypułkowy 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody Zwierzynku - działka (Quercus 81. Brak 2014-01-23 Pojedynczy ewidencyjna nr 180/1 robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Zwierzynek 380 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody

136

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Dąb centralna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie zabytkowego w Rogówku - 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Quercus 82. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 181, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Rogówko 620 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody Dąb północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie zabytkowego w Rogówku - 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Quercus 83. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 181, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Rogówko 540 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody Platan północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia klonolistny utworzenie zabytkowego w Rogówku - 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Platanus x 84. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy hispanica) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 181, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Rogówko 480cm w sprawie uznania za pomniki przyrody

Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia północna część parku Lipa utworzenie zabytkowego w Rogówku - drobnolistna 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody 85. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy (Tilia cordata) o 181, obręb ewidencyjny obwodzie pnia Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z Rogówko 455 cm zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 w sprawie uznania za pomniki przyrody

137

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Data Lp. Nazwa Opis granicy Typ tworu Opis pomnika Rodzaj aktu Dane aktu prawnego ustanowienia

Dąb północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie zabytkowego w Rogówku - 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Quercus 88. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 181, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Rogówko 363 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody Dąb północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie zabytkowego w Rogówku - 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Quercus 89. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy robur) o Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z 181, obręb ewidencyjny obwodzie pnia zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 Rogówko 395 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody

Wiąz północna część parku Uchwała Nr XXXI/286/2013 Rady Miejskiej w Węgorzynie z dnia szypułkowy utworzenie zabytkowego w Runowie - 28 listopada 2013 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Ulmus minor 90. Brak 2014-01-23 działka ewidencyjna nr Pojedynczy Mill.) o 245/19 obręb ewidencyjny Uchwała Nr XXXIII/305/2014 Rady Miejskiej w Węgorzynie z obwodzie pnia Runowo zmiana dnia 30 stycznia 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr XXXI/286/2013 520 cm w sprawie uznania za pomniki przyrody źródło: CRFOP

138

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.9.2. Lasy Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż powierzchnia lasów na terenie Powiatu Łobeskiego wynosi 33 808,46 ha, co daje lesistość na poziomie 31,7%. Wskaźnik lesistości powiatu jest niższy niż średnia krajowa, która wynosi 29,2%.

Tabela 36. Powierzchnia gruntów leśnych na terenie Powiatu Łobeskiego (stan na 2016r.). Powiat Radowo Gmina Dobra Łobez Resko Węgorzyno Łobeski Małe Powierzchnia ha 34 735,01 1 537,09 8 679,52 4 812,41 13 040,91 6 665,08 gruntów leśnych Lesistość % 31,7 13,1 37,2 26,0 44,2 25,4 Grunty leśne ha 33 735,20 1 417,42 8 489,05 4 638,42 12 857,81 6 332,50 publiczne ogółem Grunty leśne publiczne Skarbu ha 33 704,60 1 417,42 8 473,25 4 637,62 12 850,81 6 325,50 Państwa Grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w ha 32 732,69 1 154,17 8 380,09 4 373,18 12 750,11 6 075,14 zarządzie Lasów Państwowych Grunty leśne ha 999,81 119,67 190,47 173,99 183,10 332,58 prywatne Powierzchnia ha 33 808,46 1 521,29 8 469,79 4 700,64 12 598,30 6 518,44 lasów Powierzchnia ha 32 808,65 1 401,62 8 279,32 4 526,65 12 415,20 6 185,86 lasów publicznych Powierzchnia ha 999,81 119,67 190,47 173,99 183,10 332,58 lasów prywatnych źródło: GUS.

Lasy zlokalizowane na terenie Powiatu Łobeskiego znajdują się w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Łobez, Nadleśnictwa Nowogard, Nadleśnictwa Resko oraz Nadleśnictwa Dobrzany.

139

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Rysunek 19. Zasięg nadleśnictw na terenie Powiatu Łobeskiego..

źródło: Bank Danych o Lasach.

Na terenie powiatu można napotkać różne typy siedliskowe lasu. Opisano je poniżej:

 Las świeży – zajmuje siedliska żyzne oraz bardzo żyzne. Tworzy się na glebach brunatnych oraz płowych. Główny drzewostan tworzy dąb szypułkowy, buk, świerk oraz jodła z domieszkami modrzewia, lipy, klonu, jawora, osiki oraz grabu. W podszyciu napotyka się leszczynę, trzmielinę, kruszynę, jarząb, głóg, dereń, porzeczkę alpejską oraz bez czarny. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez rośliny kwitnące wiosną – przed drzewostanem. Jest to spowodowane zwartym drzewostanem i mniejszą ilością słońca przedostającego się do niższych partii lasu.

 Las wilgotny - zajmuje siedliska żyzne i bardzo żyzne, wilgotne. Tworzy się na glebach brunatnych, murszowo-torfowych, murszowatych, gruntowo-glejowych oraz niektórych czarnych ziemiach. Główny drzewostan tworzy dąb szypułkowy oraz jesion z domieszkami wiązu, klonu, jawora, lipy, osiki oraz grabu. W podszyciu napotyka się kruszynę, leszczynę, czeremchę, jarząb, bez czarny, bez koralowy, porzeczkę czarną, dereń, trzmielinę oraz kalinę koralową. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez wysokie byliny, w tym dużą ilość roślin azotolubnych takich jak pokrzywy.

140

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Las mieszany świeży – występuje na glebach brunatnych oraz płowych, rzadziej na bielicach i glebach rdzawych. Główny drzewostan tworzy sosna, dąb, buk, świerk oraz jodła z domieszkami modrzewia, brzozy, osiki, lipy oraz klonu. W podszyciu napotyka się trzmielin, jarząb, leszczynę, kruszynę, wiciokrzew, głóg oraz dereń. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez kombinację roślin charakterystycznych dla lasów mieszanych oraz borów mieszanych.

 Las mieszany wilgotny – występuje na średniożyznych i wilgotnych siedliskach, często w obniżeniach terenu, w których zalegać mogą wody gruntowe. Tworzy się na glebach bielicowych oglejonych, brunatnych a także na glebach murszowych oraz zdegradowanych czarnych ziemiach. Główny drzewostan tworzy sosna, dąb szypułkowy, świerk oraz jodła. W podszyciu napotyka się jarząb, leszczynę, kruszynę oraz czeremchę. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez rośliny wilgociolubne.

 Las mieszany bagienny – zajmuje siedliska żyzne i wilgotne, często wokół zarastających zbiorników wodnych. Tworzy się na torfach przejściowych. Główny drzewostan tworzy sosna, świerk, brzoza omszona oraz olsza czarna. Powyższe gatunki mogą być również domieszkami, w zależności od gatunku dominujacego. W podszyciu napotyka się jarząb, jałowec, kruszynę oraz łozę. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez rośliny wilgociolubne charakterystyczne dla siedlisk torfowych wraz z roślinnością borową.

 Ols – zajmuje siedliska bagienne z płytkimi wodami gruntowymi, często występuje w dolinach rzecznych oraz wokół jezior. Tworzy się na torfach niskich. Główny drzewostan tworzy olsza czarna z domieszkami jesionu, brzozy omszonej oraz świerka. W podszyciu napotyka się kruszynę, leszczynę, czeremchę, jarząb, bez czarny oraz czarną porzeczkę. Charakterystyczną cechą runa lasów olsowych jest występowanie roślin typowych dla lasów (mchy, paprocie) oraz roślin szuwarowych.

 Ols jesionowy – zajmuje tereny zalewane o utrudnionym odpływie wody, przez co występują tam procesy zabagnienia gleby. Tworzy się on na glebach kwaśnych lub zasadowych z dużą zawartością substancji organicznych. Główny drzewostan tworzy jesion oraz olsza z domieszkami wiązu i brzozy. Skład podszycia jest bardzo podobny do Olsów. W olsach jesionowych dodatkowo występują chmiel zwyczajny, śledziennica skrętolistna, kozłek lekarski

 Lasy łęgowe – związane są z siedliskami wilgotnymi, na których występują okresowe zalewy. Zazwyczaj porastają doliny rzek. Trzon drzewostanu tworzą topole, jesiony, wiązy i dęby.

 Bór świeży – powstaje na glebach rdzawych oraz bielicowych. W drzewostanie dominują sosny z domieszkami świerka, brzozy brodawkowej oraz jodły. Podszycie najczęściej tworzą jałowce, dęby bezszypułkowe oraz jarzęby, natomiast runo złożone jest z mchów, borówki czernicy oraz roślin wierzchlinowatych.

141

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Bór wilgotny – są to siedliska dość ubogie tworzące się na glebach piaszczystych typu glejowo-bielicowego, najczęściej w strefach przejściowych pomiędzy olsami a borami świeżymi. Przez większość roku siedliska te znajdują się pod wpływem wód gruntowych. Dominuje w nich sosna, rzadziej świerk z domieszkami brzozy brodawkowej i omszonej. Do gatunków podszyciowych należą: wierzby krzewiaste, jarząb oraz kruszyna, natomiast runo tworzą: borówka czernica, rokiet, widłoząb oraz gajnik.

 Bór bagienny – występuje na torfach wysokich, w nieodwadnianych nieckach lub na obszarze zarastających jezior. Główny drzewostan tworzy sosna z domieszkami brzozy omszonej oraz świerka. W skład runa borów mieszanych bagiennych wchodzą roślinny bagienne oraz turzyce. Mogą tu też występować elementy arktyczne takie jak brzoza karłowata oraz niska, wierzba borówkolistna, oraz lapońska i zimoziół.

 Bór mieszany świeży – występuje na dość ubogich glebach bielicowych oraz rdzawych utworzonych na piaskach i żwirach utworzonych w czasie procesów akumulacyjnych. Do gatunków głównych tego siedliska leśnego zalicza się sosny oraz świerki. Domieszkowo mogą także występować: buk, dęby, lipy, brzozy, jodły oraz modrzewie. W podszyciu napotyka się jałowce, jarzęby, leszczyny, kruszyny, trzmieliny oraz wiciokrzew pomorski. W skład runa borów mieszanych świeżych wchodzą: borówka czernica, konwalia majowa, konwalijka dwulistna, malina kamionka, kłosownica leśna czy orlica pospolita.

 Bór mieszany wilgotny – występuje na obszarach będących pod wpływem wód gruntowych, często w pobliżu boru wilgotnego. Tworzy się na glebach bielicowych oglejonych a także na glebach murszowych oraz torfowych. Główny drzewostan tworzą sosny oraz świerki z domieszkami dębu, topoli, osiki oraz jodły. W podszyciu napotyka się jałowce, jarzęby, leszczyny oraz kruszyny. W skład runa borów mieszanych wilgotnych wchodzą m.in.: borówka czernica, konwalia majowa, konwalijka dwulistna, malina kamionka, orlica pospolita, szczawik zajęczy czy bagno.

 Bór mieszany bagienny –występuje na torfach wysokich i przejściowych, które zostały odwodnione (niski poziom wód gruntowych). Główny drzewostan tworzą sosny oraz świerki z domieszkami brzozy omszonej. W podszyciu napotyka się kruszyny oraz wierzby krzewiaste. W skład runa borów mieszanych bagiennych wchodzą roślinny bagienne oraz turzyce.

142

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.9.3 Ocena realizacji podjętych zadań22 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016”. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano szereg zadań dotyczących ochrony przyrody. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in. takie zadania jak:  Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie ochrony i zachowania walorów krajobrazu i przyrody oraz promocja tych walorów. o Konkurs plastyczny i konkurs wiedzy „Rega for Life – rybom na ratunek”, w ramach projektu pn. „Budowa niebieskiego korytarza ekologicznego wzdłuż doliny rzeki Regi i jej dopływów" organizowany przez Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie. o W gminach powiatu zadanie realizowane było na bieżąco w placówkach oświatowych. Na zajęciach poruszano tematy związane z oszczędzaniem wody, gospodarką odpadami oraz odnawialnymi źródłami energii.  Przygotowanie, opiniowanie i konsultacje planów zadań ochronnych obszarów NATURA 2000.  Zachowanie i przywrócenie siedlisk roślin i zwierząt oraz zapobieganie ich fragmentacji. o Zakup pstrąga potokowego (narybek) w celu odbudowy populacji ryb łososiowatych w rzece Redze (zarybienie rzeki przez Towarzystwo Miłośników Rzeki Regi).  Wykonywanie zabiegów ochrony czynnej wybranych gatunków fauny, flory, zbiorowisk roślinnych; idea włączenia szkół, jako społecznych opiekunów nad pomnikami przyrody.  Budowa niebieskiego korytarza ekologicznego wzdłuż doliny rzeki Regi i jej dopływów.  Przebudowa i częściowa wymiana składu gatunkowego zadrzewień przydrożnych wzdłuż odcinków dróg, nowe nasadzenia zieleni wysokiej, prace pielęgnacyjno - konserwacyjne zieleni przydrożnej.  Promocja działań proekologicznych dla rolników realizowane przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach.  Objęcie ochroną prawną obszarów i obiektów najbardziej wartościowych przyrodniczo.  Utrzymanie walorów i funkcji obszarów oraz obiektów objętych ochroną prawną.  Zrównoważony rozwój infrastruktury turystycznej na obszarach przyrodniczo cennych, w tym: rozbudowa sieci ścieżek rowerowych i szlaków pieszych, zagospodarowanie terenów rekreacyjnych.  Budowa, modernizacja i pielęgnacja parków i skwerów.

Obszary prawnie chronione stanowią 28,9% powierzchni Powiatu Łobeskiego ogółem. Z uwagi na dużą powierzchnię obszarów przyrodniczo cennych zaleca się kontynuację realizowanych zadań w latach następnych.

22 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 143

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.9.4 Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Zmiany klimatu mają także bezpośredni wpływ na florę oraz faunę. Wpływają one na zasięg występowania poszczególnych gatunków, ich cykle rozrodcze i interakcje ze środowiskiem naturalnym, a w przypadku roślin także na okresy wegetacji. Ocieplenie się klimatu spowoduje migracje gatunków – gatunki preferujące chłodniejsze temperatury zostaną wyparte przez gatunki ciepłolubne. Część tych gatunków będzie uznana za gatunki inwazyjne wypierające rodzimą florę i faunę. Przekształcenia siedlisk na skutek zmian klimatycznych mogą dotknąć także warunków wodnych – obniżenie się poziomu wód gruntowych może spowodować stopniowy zanik siedlisk o dużej wilgotności.

Najważniejszym elementem adaptacji do zmian klimatycznych będzie, w przypadku ochrony przyrody, zachowanie ekosystemów oraz ich funkcji regulującej lokalny mikroklimat. Takie postępowanie zwiększy naturalną odporność lokalnego środowiska przyrodniczego na gwałtowne zjawiska pogodowe. W ramach regulacji mikroklimatu konieczne jest zwiększanie ilości zadrzewień śródpolnych oraz terenów zielonych na obszarach zurbanizowanych.

Ważnym elementem adaptacyjnym jest zachowanie i odbudowywanie wrażliwych siedlisk przyrodniczych takich jak siedliska wodno-błotne oraz rzeczne, które są szczególnie wrażliwe na ocieplanie się klimatu i wynikającą z tego zmianę warunków wodnych. Niezbędne jest także prowadzenie i ciągłe usprawnianie monitoringu zagrożeń powodziowych oraz susz.

Wiąże się to z odpowiednią polityką środowiskową powiatu dotyczącą obszarów chronionych – we wszystkich dokumentach strategicznych powinien zostać uwzględniony aspekt klimatyczny, tak aby wyznaczone w nich działania odpowiadały ochronie siedlisk i bioróżnorodności. W dokumentach planistycznych należy także dopilnować zachowania spójności i drożności sieci ekologicznych. Konieczne będzie zwiększenie retencji siedlisk oraz terenów leśnych a także o odpowiednią przebudową drzewostanów, z naciskiem na odpowiedni skład gatunkowy.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, mających wpływ na zasoby przyrodnicze, można zaliczyć gwałtowne zjawiska pogodowe a także coraz częściej występujące powodzie oraz susze. W celu ograniczenia wpływu takich zagrożeń na środowisko należy prowadzić i usprawniać monitoring zagrożenia powodziowego oraz ograniczać wpływ susz poprzez czasowe ograniczenia w użytkowaniu wód oraz zapobieganie pożarom lasów.

Działania edukacyjne Działania edukacyjne powinny uświadamiać mieszkańców, jak wartościowe są zasoby środowiska w powiecie. Można to osiągnąć poprzez edukację w szkołach oraz tworzenie ścieżek edukacyjnych, zwłaszcza na terenach objętych ochroną.

144

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Monitoring środowiska23 Stan zasobów przyrodniczych monitorowany jest przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Polsce. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania.

5.9.5. Analiza SWOT Ochrona przyrody Silne strony Słabe strony  Duża ilość obszarów oraz obiektów  Presja urbanistyczna na tereny chronione, chronionych na obszarze powiatu – 28,9%  Presja turystyczna na obszary chronione, powierzchni,  Tworzenie nowych form ochrony przyrody oraz korytarzy ekologicznych (korytarz wzdłuż rzeki Regi),  Stała edukacja ekologiczna mieszkańców,  Modernizacja obiektów zieleni miejskiej. Szanse Zagrożenia  Ochrona gatunków oraz siedlisk  Zanikanie siedlisk podmokłych w związku ze przyrodniczych, zmianami klimatycznymi,  Wsparcie ekologicznego rolnictwa,  Niskie zdolności retencyjne,  Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych,  Wzrost antropopresji na obszary chronione,  Ochrona i rozwój drzewostanów,  Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców.

23 www.zmsp.gios.gov.pl 145

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

5.10. Zagrożenia poważnymi awariami (PAP) 5.10.1. Stan aktualny Zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799), mówiąc o: a) „poważnej awarii - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem”. b) „poważnej awarii przemysłowej – rozumie się przez to poważną awarię w zakładzie”.

Obejmują one takie rodzaje zdarzeń jak: 1. Pożary na dużych obszarach, pożary długo trwające, a także pożary towarzyszące awariom z udziałem materiałów niebezpiecznych, które powodują zniszczenie lub zanieczyszczenie środowiska; 2. Awarie i katastrofy w zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku materiałów niebezpiecznych i innych substancji, powodujące zanieczyszczenie środowiska; 3. Awarie budowli hydrotechnicznych, powodujące zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska; 4. Klęski żywiołowe, powodujące zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska.

Jak wynika z informacji udostępnionych przez Komendę Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie, według stanu na rok 2016 na terenie Powiatu Łobeskiego nie występują zakłady o dużym ryzyku (ZDR) ani Zakłady Zwiększonego Ryzyka (ZZR). Należy zaznaczyć, iż zagrożenie spowodowania poważnej awarii wynikać może także z transportu substancji niebezpiecznych. Przez teren Powiatu Łobeskiego przebiegają m.in. drogi krajowe i drogi wojewódzkie. Należy pamiętać także o tym, iż paliwa płynne przewożone są praktycznie po wszystkich drogach, gdzie występują stacje paliw płynnych.

5.10.2. Ocena realizacji celu i podjętych zadań24 W celu szczegółowej oceny dotychczasowej realizacji Programu Ochrony Środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego, opracowano Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020, za lata 2015-2016. Podczas tworzenia raportu przeprowadzona została ankietyzacja, która wykazała, iż na terenie powiatu łobeskiego realizowano zadania dotyczące zagrożenia występowania poważnych awarii. W latach 2015 – 2016 zrealizowano m.in.:  Aktualizacja wykazu tras drogowych i kolejowych po których przewożone są towary niebezpieczne. o Aktualizacja była realizowana w okresie półrocznym. Aktualizacja wykazu tras drogowych była wykonana na podstawie informacji uzyskanych z poszczególnych Komend Miejskich/Powiatowych PSP. Aktualizacja wykazu tras kolejowych była wykonana na podstawie informacji od przedstawiciela Zachodniego Zakładu Spółki PKP CARGO S.A. z siedzibą w Poznaniu.  Doposażenie Jednostek Ochotniczych Straży Pożarnej w nowoczesny sprzęt.

24 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2013 – 2016 z uwzględnieniem lat 2017 – 2020, za lata 2015 – 2016 146

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Na terenie powiatu łobeskiego nie występują Zakłady Dużego i Zwiększonego Ryzyka, jednak należy pamiętać, iż po traktach komunikacyjnych przebiegających przez teren powiatu mogą być transportowane substancje niebezpieczne. W celu skutecznej ochrony przed skutkami ewentualnych wypadków, zaleca się intensyfikację działań mających na celu doposażenie jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej w niezbędny sprzęt ratowniczy.

5.10.3. Zagadnienia Horyzontalne

Adaptacja do zmian klimatu Zmiany klimatu mają wpływ na zagrożenie poważnymi awariami. Ekstremalne zjawiska atmosferyczne takie jak zbyt wysokie temperatury powietrza, burze, wichury czy ulewy mogą doprowadzić do awarii urządzeń na terenie zakładów przemysłowych. Ponadto bodźce te mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia wypadków oraz awarii podczas przewożenia substancji niebezpiecznych ciągami komunikacji samochodowej oraz kolejowej. Aby zmniejszyć ryzyko wpływu zmian klimatycznych na ryzyko wystąpienia poważnych awarii przemysłowych należy zaadaptować procedury przewozu substancji niebezpiecznych oraz funkcjonowania instalacji przemysłowych, a także uwzględniać negatywny wpływ gwałtownych zjawisk pogodowych przy budowie dróg oraz instalacji przemysłowych.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, należą w tej kategorii, głównie awarie pojazdów przewożących substancje niebezpieczne, awarie w zakładach przemysłowych oraz ryzyko zagrożenia gwałtownymi zjawiskami pogodowymi. W celu ograniczenia ich skutków konieczne jest opracowanie oraz kontrola zabezpieczeń przed gwałtownymi zjawiskami pogodowymi oraz modernizacja dróg oraz sieci kolejowych.

Działania edukacyjne Działania edukacyjne powinny uświadamiać mieszkańców, jak postępować w razie wystąpienia poważnej awarii oraz jak zmniejszyć jej skutki.

Monitoring środowiska Zakłady o dużym oraz zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej kontrolowane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz przez Państwową Straż Pożarną.

5.10.4. Analiza SWOT Poważne awarie Silne strony Słabe strony  Brak zakładów ZDR i ZZR.  Obecność dróg, którymi mogą być transportowane substancje niebezpieczne. Szanse Zagrożenia  Opracowanie metod postępowania w razie  Zdarzenia losowe przy ciągach wystąpienia zdarzeń kwalifikowanych jako komunikacyjnych (wypadki, rozszczelnienia), poważne awarie,  Gwałtowne zjawiska pogodowe związane ze  Zwiększenie świadomości społeczeństwa zmianami klimatycznymi. na temat postępowania w przypadku wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia środowiska.

147

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie 6.1. Wyznaczone cele i zadania

Cele niniejszego programu zostały wyznaczone na podstawie:  Zdefiniowanych zagrożeń i problemów dla poszczególnych komponentów środowiska;  Możliwości finansowych powiatu;  Celów dokumentów wyższego szczebla (poziom wojewódzki i krajowy);  Celów dokumentów lokalnych, w tym dokumentów gmin wchodzących w skład powiatu.

148

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 37. Wykaz kierunków interwencji, celów oraz zadań wyznaczonych w ramach POŚ. Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

Ilość gmin posiadających aktualny Program Brak aktualizacji OKJP. 1.1. Opracowanie, ograniczenia niskiej Programu aktualizacja i monitorowanie monitorowane:

emisji lub Plan Ograniczenia Niskiej

3 5 Programów Ograniczenia Niskiej gminy powiatu Gospodarki Emisji lub Planu Emisji lub Planów Gospodarki łobeskiego Niskoemisyjnej [szt.] Gospodarki Niskoemisyjnej. Niskoemisyjnej. Gminy powiatu łobeskiego. OKJP. 1. Zarządzanie

jakością powietrza w OKJP. 1.2. Prowadzenie powiecie łobeskim Brak objęcia terenu monitoringu jakości powietrza ze monitorowane: Wielkość emisji powiatu systemem szczegółowym uwzględnieniem WIOŚ Szczecin zanieczyszczeń dla monitoringu 1. których odnotowano obszarów przekroczeń. 2 przekroczenia stanu PM10 0 monitorowane: dopuszczalnego w Brak zainteresowania B(a)P powiat, gminy, strefie. OKJP. 1.3 Promowanie rozwiązań społeczeństwa, brak bezpieczeństwa organizacje mających na celu ograniczenie środków finansowych pozarządowe, WIOŚ Szczecin. emisji PM10 i B(a)P. na realizację działań placówki promocyjnych edukacyjne

Poprawa jakości powietrzaprzy zapewnieniu monitorowane: Warunki atmosferyczne Sprzedaż energii

Ochronaklimatu i jakości powietrza(OKJP) OKJP 2.1. Modernizacja, likwidacja mieszkańcy utrudniające realizację energetycznegow kontekście zmian klimatu cieplnej na cele OKJP. 2. Poprawa lub wymiana (na ekologiczne) powiatu, zadania. Brak komunalno-bytowe 61 774,00 55 597,00 efektywności konwencjonalnych źródeł ciepła w zarządcy zaangażowania ze OKJP.I. [GJ/rok] energetycznej budynkach mieszkalnych, nieruchomości, strony mieszkańców,

publicznych i usługowych. gminy powiatu brak zewnętrznych GUS. łobeskiego środków finansowych.

149

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J monitorowane: Warunki atmosferyczne mieszkańcy utrudniające realizację OKJP 2.2. Przebudowa, powiatu, zadania. Brak modernizacja i doposażenie zarządcy zaangażowania ze lokalnych kotłowni nieruchomości, strony mieszkańców, gminy powiatu brak zewnętrznych łobeskiego środków finansowych. monitorowane: mieszkańcy OKJP 2.3. Termomodernizacja powiatu, budynków mieszkalnych, zarządcy publicznych i usługowych nieruchomości, gminy powiatu łobeskiego

OKJP 2.3.1. Termomodernizacja budynku Starostwa Powiatowego w Warunki atmosferyczne własne: powiat Łobzie z usprawnieniem systemu utrudniające realizację łobeski grzewczego oraz zadania. Brak zagospodarowaniem terenu zewnętrznych środków finansowych. OKJP 2.3.2. Modernizacja energetyczna Domu Pomocy Społecznej w Resku – termomodernizacja budynku własne: powiat głównego, budynku kotłowni z łobeski pralnią wraz z wyminą źródła ciepła oraz wymianą przyłącza instalacji ciepłowniczej

150

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

OKJP 2.3.3. Budowa budynku z przeznaczeniem na zarzadzanie kryzysowe i OSP w Węgorzynie w ramach termomodernizacji budynków użyteczności publicznej - ETAP II

OKJP 2.3.4. Budowa świetlic wiejskich w Cieszynie, Trzebawiu i monitorowane: Podlipcach w ramach Gmina Węgorzyno termomodernizacji budynków użyteczności publicznej.

OKJP 2.3.5. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej - .Adaptacja pomieszczeń na świetlice wiejskie w Kąkolewicach i Brzeźniaku

Warunki atmosferyczne utrudniające realizację OKJP 2.4. Rozbudowa i monitorowane: zadania. Brak modernizacja sieci ciepłowniczych gminy powiatu zewnętrznych środków wraz z budową przyłączy i węzłów łobeskiego finansowych. Brak cieplnych możliwości technicznych.

Warunki atmosferyczne Własne: powiat utrudniające realizację łobeski OKJP 2.5. Poprawa efektywności zadania. Brak

energetycznej w tym z zewnętrznych środków monitorowane: wykorzystaniem OZE. finansowych. Brak gminy powiatu możliwości łobeskiego technicznych.

151

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

Własne: powiat OKJP. 3.1. Instalowanie OZE na łobeski Brak dofinansowania budynkach użyteczności publicznej, na instalację OZE, usługowych oraz mieszkalnych monitorowane: wysokie ceny instalacji. (mikroinstalacje). gminy powiatu łobeskiego

OKJP. 3.1.1. Budowa pomp ciepła Brak dofinansowania monitorowane: w obiektach Gimnazjum w Gminie na instalację OZE, Gmina Resko Resko wysokie ceny instalacji.

Ograniczenie zużycia Własne: powiat OKJP. 3. Wzrost energii elektrycznej łobeski wykorzystywania monitorowane: ze źródeł innych niż Brak zainteresowania 24 320 21 890 OZE na potrzeby gminy powiatu OZE [MWh] OKJP. 3.2. Prowadzenie akcji społeczeństwa, brak produkcji energii łobeskiego, promocyjnych dotyczących środków finansowych elektrycznej organizacje GUS. wykorzystania OZE. na realizację działań pozarządowe, promocyjnych placówki edukacyjne i oświatowe

OKJP. 3.3 Rozwój bazy dydaktyczno-naukowej w ZS w Brak zainteresowania Łobzie dla kierunku kształcenia Własne: powiat uczniów, brak środków zawodowego – technik urządzeń i łobeski finansowych na systemów energetyki odnawialnej realizację zadania (np. doposażenie pracowni) .

152

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J własne: powiat łobeski, OKJP. 4.1. Budowa i przebudowa monitorowane: dróg gminy powiatu łobeskiego OKJP. 4.1.1. Przebudowa drogi 4314Z Resko - Radowo - Borkowo - Węgorzyno (etap Ill - odcinek Resko - Radowo Wielkie w km 0+000,00 - 9+990,00) Drogi powiatowe o OKJP. 4.1.2. Przebudowa drogi nawierzchni twardej 4313Z Łabuń Wielki - Słara ulepszonej [km] 320,7 340 Dobrzyca (odc Łabuń Wielki - Iglice w km 0+000,00 - 4+047,0G) OKJP. 4. Zwiększenie GUS. Przebudowa drogi 4309Z Prusim - Warunki atmosferyczne efektywności i Iglice.- Orzeszkowo (odc. Przez m. utrudniające realizację zarządzania w Iglice w km 9+441,00 - 9+97400) zadania, brak środków sektorze monitorowane: Drogi gminne o sumarycznie odc. objęty finansowych. transportowym Zarząd Dróg nawierzchni twardej przebudową: 4,58 km Powiatowych w ulepszonej [km] 49,4 60 OKJP. 4.1.3. Przebudowa drogi Łobzie

4315Z Radowo Małe - Dargomyśl GUS. na odcinku 1,014 km (Radowo Małe do skrzyżowania Resko - Węgorzyno w km 0+252. OKJP. 4.1.4. Przebudowa drogi powiatowej nr 43462 Węgorzyno — Brzeźniak na odcinku Przytoń — Brzeźniak o długości 3,67 km oraz drogi powiatowej nr 43472 Brzeźniak — Storkowo(do granicy powiatu) — o długości 7,41 km – łączna długość odcinków 11,08 km - etap II.

153

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

OKJP. 4.1.5. Remont drogi 43422 Runowo - Lesięcin na odcinku 4,310 km (odcinek Kraśnika -Lesięcin – skrzyżowanie z drogą woj. - km 2+180,00 - 6+490,00).

OKJP. 4.1.6. Remont drogi 43372 Mielno - Sielsko - skrzyżowanie dr. nr 4314Z (km 0+000,00 - 6+945,00).

OKJP. 4.1.7. Remont drogi 4301Z Wojtaszyce – Krzemienna (km 0+000,00 - 4+801,00)

OKJP. 4.1.8. Remont drogi 43352 Komorowo - Luboradz - Resko (km 0+000,00 - 5+843,00).

OKJP. 4.1.9. Remont drogi 4330Z Łobez - gr. powiatu Łabędzie) odcinek: Suliszewice - gr. Powiatu (łabędzie] - km 3+060,00 - 11+790,00 na odcinku 8,730 km

OKJP. 4.1.10. Remont drogi 43322 Tucze - Dobropole(km 0+000,00 - 3+751,00)

OKJP. 4.1.11. Budowa obwodnicy Łobza - Etap III - Budowa drogi w ul. Magazynowej

154

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

OKJP. 4.1.12. Przebudowa oraz budowa drogi ulicy Majora Henryka Sucharskiego w Resku wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną monitorowane: OKJP. 4.1.13. Przebudowa dróg w Gmina Resko Resku: ul. Sportowa, ul. Parkowa, budowa drogi przy Cmentarzu Komunalnym oraz przebudowa drogi na odcinku Łosośnica- Łosośniczka w Gminie Resko

OKJP. 4.1.14. Przebudowa drogi gminnej w m. Gostomin monitorowane: 800m, do terenów rekreacyjnych. Gmina Radowo 120 m, Rogowo 300 na działce nr Małe 349

własne: powiat Długość ścieżek OKJP. 5.3. Zintensyfikowanie ruchu łobeski, rowerowych [km] rowerowego poprzez likwidacje Brak środków 275,2 300,0 monitorowane: OKJP. 5. barier technicznych i tworzenie finansowych. gminy powiatu GUS. Ograniczenie nowych ścieżek rowerowych. łobeskiego emisjogenności Liczba zakupionych transportu OKJP. 5.4. Zakup pojazdów monitorowane: pojazdów Brak środków - 2 transportu publicznego o niskiej gminy powiatu niskoemisyjnych finansowych. emisji spalin łobeskiego [szt./rok] Emisja OKJP. 6. zanieczyszczeń Ograniczenie emisji OKJP. 6.1. Modernizacja instalacji gazowych z zakładów ze źródeł technologicznych oraz instalacji monitorowane: Brak środków szczególnie 18 617 16 900 przemysłowych i spalania paliw do celów Przedsiębiorstwa finansowych. uciążliwych [t/r]h energochłonności technologicznych

gospodarki GUS.

155

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów OKJP. 6.2. Budowa i modernizacja monitorowane: Brak środków szczególnie 41 38 systemów i urządzeń do redukcji Przedsiębiorstwa finansowych. uciążliwych [t/r]h zanieczyszczeń pyłowo-gazowych

GUS. Brak środków monitorowane: finansowych na ZH. 1.1. Sporządzanie map zarządzający opracowanie map akustycznych dla dróg krajowych, drogami i liniami akustycznych – wojewódzkich i linii kolejowych kolejowymi wysokie koszty realizacji. Brak punktów pomiarowych, ZH. 1.3. Pomiar i ocena stanu monitorowane: wyznaczonych na akustycznego w powiecie WIOŚ Szczecin

terenie powiatu

łobeskiego (ZH) ZH. 1.4. Wprowadzanie do mpzp Poziom hałasu ZH. 1. Zarządzanie informacji z map akustycznych, (wg. PMŚ). zapisów dotyczących klasyfikacji jakością klimatu monitorowane: 2. 68,1 65 terenów pod względem akustycznego w gminy powiatu - akustycznym, stosowanie zasad WIOŚ. powiecie łobeskim łobeskiego strefowania oraz elementów uspokojenia ruchu w centrach miast i na terenach mieszkaniowych.

Zagrożeniahałasem własne: powiat łobeski, ZH. 1.5. Prowadzenie edukacji monitorowane: ekologicznej dot. klimatu gminy powiatu Nieotrzymanie akustycznego: w zakresie łobeskiego, dofinansowania na szkodliwości hałasu oraz organizacje realizację zadania. promowania ruchu pieszego, jazdy pozarządowe i

ZH. I. PoprawaZH. I. klimatu akustycznego powiecie w łobeskim na rowerze i transportu publicznego. placówki edukacyjne i oświatowe 156

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J monitorowane: zarządzający Nieotrzymanie ZH. 2.1. Realizacja Programów drogami, dofinansowania na ochrony środowiska przed hałasem. zarządzający realizację zadania. ZH. 2. Zmniejszenie liniami liczby ludności kolejowymi narażonej na monitorowane: ponadnormatywny ZH. 2.2. Budowa zabezpieczeń zarządzający hałas przeciwhałasowych (np. ekranów Nieotrzymanie drogami, dźwiękochłonnych, przekryć dofinansowania na zarządzający akustycznych, wałów ziemnych i realizację zadania. liniami przekopów). kolejowymi ZH. 4.1. Stosowanie rozwiązań Brak wystarczających ZH. 4. Ograniczenie technicznych w zakładach monitorowane: środków na realizację hałasu przemysłowych, minimalizujące przedsiębiorstwa zadania. Brak planów przemysłowego emitowany poziom hałasu. modernizacyjnych. PEM. 1.1. Kontynuacja monitoringu Brak objęcia terenu monitorowane: poziomu pól elektromagnetycznych powiatu punktami WIOŚ na terenie powiatu łobeskiego monitoringu PEM. PEM. 1.2. Wprowadzenie do planów monitorowane: Brak zainteresowania zagospodarowania przestrzennego gminy powiatu ze strony samorządów zapisów dotyczących ochrony przed łobeskiego tematyką PEM. polami elektromagnetycznymi Liczba osób PEM. 1.3. Pozyskanie informacji o narażonych na własne: powiat PEM. 1. Ograniczenie źródłach pól elektromagnetycznych, ponadnormatywne łobeski, oddziaływania pól prowadzenie przez organy ochrony Brak zgłaszania i 3. promieniowanie 0 0 monitorowane: elektromagnetycznyc środowiska ewidencji źródeł ewidencjonowania elektromagnetyczne. gminy powiatu h wytwarzających pola nowych źródeł PEM. łobeskiego, elektromagnetyczne (zgłoszenia WIOŚ. WIOŚ Szczecin instalacji)

elektromagnetycznymi monitorowane: Brak kapitału organizacje PEM. I. Ochrona I. PEM. przedpolami PEM. 1.4. Edukacja społeczeństwa ludzkiego, brak pozarządowe i z zakresu oddziaływania i środków finansowych, placówki szkodliwości PEM. brak zainteresowania edukacyjne i Promieniowanieelektromagnetyczne (PEM) społeczeństwa oświatowe 157

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

GW. 1.4. Ograniczenia zużycia wody w obrębie terenów miejskich monitorowane: Opór społeczny. oraz w przemyśle (np. recyrkulacja przedsiębiorstwa wód, zamykanie obiegu wody).

GW. 1.5. Ograniczenie zużycia monitorowane: Opór społeczny. wody w rolnictwie. mieszkańcy GW. 1.6. Prowadzenie kontroli przestrzegania przez podmioty monitorowane: Brak kapitału warunków wprowadzania ścieków ludzkiego. WIOŚ, PGWWP do wód lub do ziemi. GW. 1.7. Ograniczenie wpływu rolnictwa na wody poprzez wdrożenie stosowania kodeksu monitorowane: Brak kapitału Udział JCWP o stanie GW. 1. Poprawa dobrych praktyk rolniczych, mieszkańcy ludzkiego, opór dobrym [%]. stanu jakościowego i 4. 50 40 wspieranie i edukację w zakresie gminy, ZODR, społeczny, brak ilościowego wód rozwoju rolnictwa ekologicznego ARiMR środków finansowych. PGWWP. WIOŚ. powierzchniowych (ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych).

GW.1.8. Przeprowadzenie pogłębionych analiz presji w celu ustalenia przyczyn nieosiągnięcia Gospodarowaniewodami (GW) Brak kapitału dobrego stanu wód z uwagi na stan monitorowane: ludzkiego, brak fizyko-chemiczny oraz w celu PGWWP środków finansowych.

podziemnych, przejściowych i przybrzeżnych zaplanowania działań ukierunkowanych na poprawę jakości wód

GW.1.9. Prowadzenie ewidencji i Osiągnięciedobrego stanu jednolitych części powierzchniowych, wód kontrola zbiorników monitorowane: Opór społeczny, brak bezodpływowych oraz gminy powiatu kapitału ludzkiego

przydomowych oczyszczalni łobeskiego GW. I. I. GW. ścieków

158

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

GW.1.10. Stosowanie technologii i monitorowane: urządzeń ograniczających przedsiębiorstwa, Opór społeczny. możliwość przedostawania się mieszkańcy nieczystości do gruntu i wód powiatu

GW. 2.1. Ustanawianie stref monitorowane: Brak kapitału ochronnych ujęć wód podziemnych PGWWP ludzkiego. (obecnych lub nowopowstałych).

Udział JCWPd o GW. 2. Utrzymanie GW. 2.2. Monitorowanie stanów i chemizmu wód podziemnych na stanie dobrym [%]. stanu jakościowego i monitorowane: Brak kapitału 100% 100% terenach ekosystemów zależnych ilościowego wód PSH ludzkiego. podziemnych. od wód podziemnych (ekosystemy o PGWWP. WIOŚ. powierzchni powyżej 1 ha).

GW. 2.3. Poszukiwanie i monitorowane: Brak środków dokumentowanie nowych źródeł przedsiębiorstwa finansowych. wody do spożycia.

Zużycie wody na GWS. 1.2. Zwiększenie dostępności Brak otrzymania potrzeby gospodarki

mieszkańców powiatu łobeskiego monitorowane: dofinansowania ze GWS. 1. Sprawny i narodowej i ludności do zbiorowego systemu gminy powiatu środków zewnętrznych, 3 2899,4 2600,4 funkcjonalny system w ciągu roku [dam ] zaopatrzenia w wodę i łobeskiego, warunki atmosferyczne wodociągowy.

odprowadzania ścieków oraz przedsiębiorstwa utrudniające terminowe ściekowa

- GUS. oczyszczalni ścieków. wykonanie prac

ściekowej

- GWS. 2. Rozwój i 5. monitorowane: Długość czynnej sieci dostosowanie

(GWS) gminy powiatu Brak środków rozdzielczej instalacji oraz 329,10 299,00 GWS. 2.1. Budowa i modernizacja łobeskiego, finansowych na wodociągowej (km) urządzeń służących ujęć wody, stacji uzdatniania wody podmioty realizację zadania, zrównoważonej i oraz infrastruktury służącej do działające w warunki atmosferyczne racjonalnej Długość czynnej sieci zbiorowego zaopatrzenia w wodę. imieniu gmin, w utrudniające

rozdzielczej 105,00 90,00 gospodarce wodno- gospodarkiwodno Gospodarka wodno tym spółki wodne prowadzenie prac. ściekowej dla potrzeb GWS I. GWS Prowadzenie racjonalnej kanalizacyjnej (km) i ich związki. ludności i przemysłu.

159

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

GWS.2.2. Budowa, rozbudowa i monitorowane: Brak środków modernizacja urządzeń służących gminy powiatu finansowych na do oczyszczania ścieków łobeskiego, realizację zadania, komunalnych i podmioty warunki atmosferyczne zagospodarowywania osadów działające w utrudniające ściekowych. imieniu gmin prowadzenie prac.

GWS.2.3. Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej, monitorowane: modernizacja kanalizacji w celu gminy powiatu wydzielenia kanalizacji deszczowej, łobeskiego, budowa osadników i separatorów przedsiębiorstwa, wód opadowych i roztopowych na PGWWP wylotach sieci deszczowej do odbiorników

GWS. 2.3.1 Budowa i przebudowa sieci kanalizacji sanitarnej i sieci monitorowane: kanalizacji wodociągowej wraz z Gmina Brak środków przyłączami w granicach Węgorzyno finansowych na Aglomeracji Węgorzyno II ETAP realizację zadania, warunki atmosferyczne GWS. 2.3.2. Uzupełnienie utrudniające monitorowane: gospodarki wodno - ściekowej w prowadzenie prac. Gmina Łobez aglomeracji Łobez

GWS. 2.3.3. Budowa sieci monitorowane: wodociągowej przesyłowej dla m. Gmina Przyton- Rogówko- Sulice, Podlipce Węgorzyno - Kowale -Dłusko

GWS. 2.3.4. Budowa sieci wodociągowych na odcinku monitorowane: Łosośnica - Łosośniczka i Łabuń Gmina Resko Mały - Potuliny w Gminie Resko.

160

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

GWS.2.5. Dotacje i budowa własne: powiat przydomowych oczyszczalni łobeski, ścieków na terenach, dla których monitorowane: Brak środków budowa sieci kanalizacyjnej jest gminy powiatu finansowych. nieuzasadniona ekonomicznie lub łobeskiego technicznie monitorowane: GWS. 2.5.1. Przydomowe Brak środków Gmina Radowo oczyszczalnie ścieków. finansowych. Małe GWS. 2.5.2. Przydomowe własne: powiat Brak środków oczyszczalnie ścieków dla łobeski finansowych. budynków wielorodzinnych

monitorowane: gminy powiatu GWS.2.6. Prowadzenie ewidencji łobeskiego, Brak kapitału zbiorników bezodpływowych oraz podmioty ludzkiego, opór przydomowych oczyszczalni upoważnione społeczny. ścieków. przez gminy (straż miejska).

GWS.2.7. Prowadzenie kontroli monitorowane: przestrzegania przez podmioty WIOŚ w warunków wprowadzania ścieków Szczecinie, do wód lub do ziemi PGWWP Brak kapitału ludzkiego. GWS.2.8. Promowanie dobrych monitorowane: nawyków w zakresie gospodarki gminy powiatu ściekowej w gospodarstwach łobeskiego, domowych i rolnych ARiMR

161

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J monitorowane: GWS.2.9. Weryfikacja obszarów Okręgowe Stacje zagrożonych zanieczyszczeniem Chemiczno- związkami azotu pochodzących ze Rolnicze, źródeł rolniczych PGWWP monitorowane: GWS.2.10. Działania podejmowane Okręgowe Stacje w celu ograniczenia dopływu Chemiczno- zanieczyszczeń związkami azotu Rolnicze, pochodzących ze źródeł rolniczych PGWWP

GWS.2.11. Monitoring i zarządzanie monitorowane: siecią kanalizacyjną oraz gminy powiatu wodociągową łobeskiego

ZG.2.1. Ograniczenie presji

wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac rozpoznawczych, monitorowane: Opór przedsiębiorców. eksploatacyjnych i przetwórstwa przedsiębiorstwa kopalin poprzez korzystanie z najnowocześniejszych technik Powierzchnia ZG. 2. Ograniczenie 6. zasobów 501,4 501,4 presji związanej z geologicznych [ha] wydobyciem kopalin.

monitorowane: Z.G.2.2. Działania edukacyjne Brak zainteresowania, placówki

promujące racjonalną gospodarkę brak środków zasobamigeologicznymi Zasobygeologiczne (ZG) edukacyjne i zasobami naturalnymi i ich ochrona finansowych

oświatowe ZG.Racjonalne I. gospodarowanie

162

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

GL.1.1. Promocja rolnictwa monitorowane: ekologicznego i integrowanego oraz ZODR, ARiMR, Brak środków informacja nt. dobrych praktyk gminy powiatu finansowych. rolniczych łobeskiego GL.1.2. Ochrona gruntów rolnych Liczba beneficjentów przed zmianą zagospodarowania monitorowane: Brak środków przystępujących do poprzez uwzględnianie ich gminy powiatu finansowych. realizacji pakietów - 1 000 przeznaczenia w dokumentach łobeskiego

rolno-środowiskowo- planistycznych klimatycznego GL.1.3. Promocja pakietów rolno- monitorowane: Brak środków środowiskowo-klimatycznych. ZODR, ARiMR finansowych. GL.1.4. Realizacja zadań monitorowane: Brak środków wskazanych w pakietach rolno- właściciele finansowych.

środowiskowo-klimatycznych gruntów

GL 1. Zachowanie monitorowane: funkcji gminy, 7. GL.1.5. Ochrona gleb przed Brak środków y(GL) środowiskowych i przedsiębiorstwa, degradacją i zanieczyszczeniem finansowych. gospodarczych gleb jednostki

Gleb naukowe monitorowane: GL.1.6. Monitoring gleb gminy, IUNG w Brak środków Udział gruntów użytkowanych rolniczo Puławach, finansowych. bardzo kwaśnych i OSChR kwaśnych (grunty 50 – 75 < 50 własne: powiat

erozjąoraz niekorzystnie zmianami klimatu. użytkowane rolniczo) GL.1.8. Prowadzenie monitoringu łobeski, Brak środków [%] gleb degradowanych jako źródła monitorowane: finansowych. powierzchniowych skażeń wód gminy powiatu łobeskiego GL.1.9. Dofinansowanie badań gleby w gospodarstwach rolnych w monitorowane: Brak środków GL.I. Ochrona GL.I. gleb przednegatywnym oddziaływaniem antropogenicznym, zakresie oznaczeń kwasowości, gminy powiatu finansowych. zawartości fosforu, potasu i łobeskiego magnezu

163

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J GL.1.10. Wprowadzenie, odtworzenie zadrzewień monitorowane: śródpolnych służące ochronie gleb Brak środków właściciele przed erozją wietrzną, poprawie finansowych. gruntów stosunków mikroklimatycznych i biocenotycznych monitorowane: właściciele Powierzchnia gruntów GL.1.12. Rekultywacja gruntów gruntów zdegradowanych i zdegradowanych i zdegradowanych Brak środków zdewastowanych 153,64 169,00 zdewastowanych, w kierunku i finansowych. poddana rekultywacji rolnym, leśnym lub innym zdewastowanych [ha] gminy powiatu łobeskiego

monitorowane: GO. 1.4. Realizacja gminnych Brak środków gminy powiatu Programów usuwania azbestu. finansowych.

łobeskiego

GO.1.5. Roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami monitorowane:

Brak kapitału komunalnymi przekazywane gminy powiatu ludzkiego. Masa odebranych GO. 1. Racjonalna marszałkowi województwa i łobeskiego 8. odpadów 6 457,30 7050,00 gospodarka wojewódzkiemu inspektorowi

komunalnych [Mg] odpadami. ochrony środowiska łobeskiego. monitorowane: GO.1.6. Roczne sprawozdanie nt. podmioty postępowania z odpadami prowadzące

powstawaniuodpadów (GO) komunalnymi zebranymi w punkcie punkty Brak kapitału PSZOK przekazywane wójtowi, selektywnego ludzkiego.

Gospodarka odpadami zapobieganie i burmistrzowi lub prezydentowi zbierania

GO.I.Gospodarowanie odpadami zgodnie z miasta. odpadów uwzględniajączrównoważony rozwój powiatu

hierarchiąsposobów postępowania z odpadami, komunalnych

164

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

GO.1.7. Półroczne sprawozdanie nt. monitorowane: postępowania z odpadami podmioty komunalnymi odebranymi od Brak kapitału odbierające właścicieli nieruchomości ludzkiego. odpady przekazywane wójtowi, burmistrzowi komunalne lub prezydentowi miasta.

Nieotrzymanie dofinansowania, niski poziom wiedzy po GO.2.1. Modernizacja, budowa monitorowane: stronie wykonawców w punktów selektywnego zbierania zarządzający doborze i wdrożeniu odpadów komunalnych instalacjami rozwiązań technicznych / technologicznych

Nieotrzymanie dofinansowania, niski monitorowane: GO 2. Doskonalenie poziom wiedzy po GO.2.7. Rekultywacja składowisk gminy powiatu systemu stronie wykonawców w odpadów komunalnych, likwidacja łobeskiego, gospodarowania doborze i wdrożeniu nielegalnych składowisk zarządzający odpadami rozwiązań instalacjami technicznych / technologicznych

Nieotrzymanie dofinansowania, niski własne: powiat poziom wiedzy po GO.2.8. Działania edukacyjne w łobeski, stronie wykonawców w zakresie właściwego postępowania monitorowane: doborze i wdrożeniu z odpadami gminy powiatu rozwiązań łobeskiego technicznych / technologicznych

165

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J monitorowane: Liczba ustanowionych ZP.1.2. Kontynuacja prac nad podmiot planów zadań opracowaniem i zatwierdzeniem sprawujący Brak środków ochronnych dla 1 4 planów zadań ochronnych i planów nadzór nad finansowych. obszarów Natura ochrony dla obszarów Natura 2000 obszarem Natura 2000 2000

ZP.1.8. Zapewnienie właściwej ochrony różnorodności biologicznej oraz walorów krajobrazowych w planowaniu przestrzennym, ze monitorowane: szczególnym uwzględnieniem RDOŚ Szczecin, - korytarzy ekologicznych poprzez gminy powiatu adekwatne zapisy w planach łobeskiego zagospodarowania przestrzennego ZP. 1. Zarządzanie lub/i decyzjach o warunkach 9. zasobami przyrody i zabudowy krajobrazu monitorowane: Obszary prawnie 3001,24 3001,30 ZP.1.11. Określenie pojemności WPN, DPN, PGL chronione [ha] Brak środków turystycznej dla obszarów cennych LP, RDOŚ w Szczecinie, finansowych.

Zasobyprzyrodnicze (ZP) przyrodniczo gminy powiatu łobeskiego monitorowane: podmioty sprawujące ZP.1.13. Prowadzenie oraz nadzór nad Brak środków aktualizacja baz danych informacji o formami ochrony

ZP.I. Ochrona ZP.I. różnorodności biologicznej oraz krajobrazowej finansowych. zasobach przyrodniczych przyrody RDOŚ w Szczecinie, gminy powiatu łobeskiego

166

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

monitorowane: podmioty sprawujące ZP.1.15. Monitoring obszarów nadzór nad chronionych objętych działaniami obszarami

ochrony czynnej (w szczególności cennymi obszarów Natura 2000) przyrodniczo, badawcze, organizacje pozarządowe

monitorowane: ZP.2.1. Czynna ochrona siedlisk podmioty Brak środków przyrodniczych oraz gatunków administrujące finansowych. objętych ochroną obszary cenne przyrodniczo

monitorowane: ZP.2. Zachowanie lub RDOŚ Szczecin, Udział obszarów przywrócenie gminy powiatu ZP.2.2. Identyfikacja miejsc prawnie chronionych właściwego stanu łobeskiego, Brak środków 2,8 2,8 występowania oraz eliminacja w powierzchni siedlisk i gatunków zarządcy finansowych. gatunków inwazyjnych powiatu ogółem [%] Prawidłowa nieruchomości, gospodarka leśna organizacje pozarządowe

monitorowane: ZP. 2.4. Rekultywacja jezior oraz PGWWP, gminy Brak środków cieków. powiatu finansowych. łobeskiego

167

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

ZP.6.2.Monitoring lasów oraz monitorowane: Brak środków badania reakcji drzewostanów na PGL LP, finansowych, zmiany klimatyczne właściciele lasów

ZP.6.3. Opracowanie własne: powiat ZP. 6. Racjonalne Powierzchnia lasów uproszczonych planów urządzenia łobeski, Brak środków 33 808,46 37327,95 użytkowanie zasobów [ha] lasu oraz inwentaryzacji stanu monitorowane: finansowych,

leśnej leśnych. lasów dla lasów prywatnych właściciele lasów

własne: powiat ZP.6.9. Uporządkowanie ewidencji łobeski, gruntów zalesionych oraz zmiana monitorowane: - klasyfikacji gruntów nieruchomości, gminy powiatu objętych naturalną sukcesją leśną

łobeskiego ZP.II. Prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki zrównoważonej gospodarki trwale ZP.II. Prowadzenie

ZP.8.1. Zalesianie gruntów z monitorowane: uwzględnieniem warunków Brak środków właściciele siedliskowych i potrzeb finansowych, gruntów, PGL LP różnorodności biologicznej

ZP.8. Zwiększenie Lesistość [%] 31,7 35,0 lesistości. ZP.8.4. Promowanie zalesień jako

Zwiększanie lesistości Zwiększanie alternatywnego sposobu monitorowane: Brak środków zagospodarowania nieużytków i PGL LP, ARiMR finansowych,

gruntów nieprzydatnych rolniczo ZP.III.

168

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wskaźnik Charakter Obszar Cel Kierunek interwencji Zadania zadania, podmiot Ryzyka Lp. Interwencji Nazwa (+ źródło Wartość Wartość danych) bazowa docelowa odpowiedzialny A B C D E F G H I J

PAP.1.1. Prowadzenie działalności inspekcyjnej podmiotów monitorowane: gospodarczych o dużym i - WIOŚ zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii

awarii oraz PAP.1. Zmniejszenie zagrożenia oraz minimalizacja PAP.1.2. Prowadzenie i aktualizacja rejestru poważnych awarii oraz monitorowane: (PAP) skutków w przypadku - wystąpienia awarii zakładów mogących powodować GIOŚ, WIOŚ poważną awarię

monitorowane: PAP.1.3. Usuwanie skutków Sprawcy awarii, - Liczba odnotowanych poważnych awarii przemysłowych 10. 0 0 PSP poważnych awarii.

własne: powiat łobeski, PAP.3. Wykreowanie monitorowane: minimalizacja skutków ich właściwych zachowań gminy powiatu społeczeństwa w PAP.3.1. Edukacja w zakresie łobeskiego, Brak środków agrożeniapoważnymi awariami sytuacji wystąpienia właściwych zachowań w sytuacjach służby Z finansowych. zagrożeń środowiska zagrożenia wśród mieszkańców interwencyjne, z tytułu awarii WIOŚ Szczecin, przemysłowych Wojewódzki Zespół Zarządzania

PAP I. Ograniczenie I. PAP ryzyka wystąpienia poważnych Kryzysowego.

* prognozowane nakłady finansowe na realizację zadań są wartością szacunkową i mogą ulec zmianie w trakcie ich realizacji. Źródło: Opracowanie własne, Starostwo Powiatowe w Łobzie.

169

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Tabela 38. Harmonogram rzeczowo-finansowy zadań wyznaczonych w ramach POŚ. Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP. 1.1. Opracowanie, aktualizacja i monitorowanie monitorowane: Programów Ograniczenia gminy powiatu 15 15 15 15 60 120 środki własne - Niskiej Emisji lub Planów łobeskiego Gospodarki Niskoemisyjnej.

OKJP. 1.2. Prowadzenie monitoringu jakości W ramach powietrza ze monitorowane: ------środki własne zadań szczegółowym WIOŚ Szczecin własnych uwzględnieniem obszarów przekroczeń.

monitorowane: OKJP. 1.3 Promowanie powiat, gminy, Ochrona klimatu i rozwiązań mających na organizacje ------środki własne - jakości powietrza celu ograniczenie emisji pozarządowe, (OKJP) PM10 i B(a)P. placówki edukacyjne

OKJP 2.1. Modernizacja, monitorowane: likwidacja lub wymiana WFOŚiGW, RPO WZP mieszkańcy (na ekologiczne) 2014- 2020, POIiŚ 2014- powiatu, zarządcy konwencjonalnych źródeł 600 600 600 600 1200 3 600 2020, środki własne, - nieruchomości, ciepła w budynkach środki zewnętrzne, środki gminy powiatu mieszkalnych, krajowe łobeskiego publicznych i usługowych.

monitorowane: OKJP 2.2. Przebudowa, mieszkańcy modernizacja i powiatu, zarządcy środki własne, 10 10 10 10 40 80 - doposażenie lokalnych nieruchomości, środki zewnętrzne kotłowni gminy powiatu łobeskiego

170

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) monitorowane: WFOŚiGW, NFOŚiGW, OKJP 2.3. mieszkańcy RPO WZP 2014-2020, Termomodernizacja powiatu, zarządcy POIiŚ 2014- 2020, 80 80 80 80 360 720 - budynków mieszkalnych, nieruchomości, PROW 2014-2020, środki publicznych i usługowych gminy powiatu własne, środki krajowe, łobeskiego środki zewnętrzne, inne OKJP 2.3.1. Termomodernizacja budynku Starostwa Powiatowego w Łobzie z środki własne, Na podstawie 442 442 884 usprawnieniem systemu środki zewnętrzne WPF grzewczego oraz zagospodarowaniem terenu

OKJP 2.3.2. Modernizacja własne: powiat energetyczna Domu łobeski Pomocy Społecznej w Resku – termomodernizacja środki własne, Na podstawie budynku głównego, 2 864 2 864 środki zewnętrzne WPF budynku kotłowni z pralnią wraz z wyminą źródła ciepła oraz wymianą przyłącza instalacji ciepłowniczej

OKJP 2.3.3. Budowa budynku z przeznaczeniem na zarzadzanie kryzysowe i monitorowane: środki własne, Na podstawie OSP w Węgorzynie w Gmina 100 200 100 300 700 środki zewnętrzne WPF ramach Węgorzyno termomodernizacji budynków użyteczności publicznej - ETAP II

171

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP 2.3.4. Budowa świetlic wiejskich w Cieszynie, Trzebawiu i środki własne, Na podstawie Podlipcach w ramach 50 50 50 100 250 środki zewnętrzne WPF termomodernizacji budynków użyteczności publicznej.

OKJP 2.3.5. Termomodernizacja obiektów użyteczności środki własne, Na podstawie publicznej -.Adaptacja 50 70 120 środki zewnętrzne WPF pomieszczeń na świetlice wiejskie w Kąkolewicach i Brzeźniaku

OKJP 2.4. Rozbudowa i WFOŚiGW, RPO WZP modernizacja sieci monitorowane: 2014- 2020, POIiŚ 2014- ciepłowniczych wraz z gminy powiatu 15 15 15 15 60 120 2020, środki własne, - budową przyłączy i łobeskiego środki krajowe, środki węzłów cieplnych zewnętrzne Własne: powiat WFOŚiGW, NFOŚiGW, OKJP 2.5. Poprawa łobeski RPO WZP 2014-2020, efektywności POIiŚ 2014- 2020, 15 15 15 15 60 120 - energetycznej poprzez monitorowane: PROW 2014-2020, środki wykorzystanie OZE. gminy powiatu własne, środki krajowe, łobeskiego środki zewnętrzne OKJP. 3.1. Instalowanie Własne: powiat WFOŚiGW, NFOŚiGW, OZE na budynkach łobeski RPO WZP 2014-2020, użyteczności publicznej, POIiŚ 2014-2020, PROW 40 40 40 40 160 320 - usługowych oraz monitorowane: 2014-2020, środki mieszkalnych gminy powiatu własne, środki krajowe, (mikroinstalacje). łobeskiego środki zewnętrzne, inne

172

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP. 3.1.1. Budowa pomp ciepła w obiektach monitorowane: środki własne, Na podstawie 1480 1480 Gimnazjum w Gminie Gmina Resko środki zewnętrzne WPF Resko własne: powiat łobeski monitorowane: OKJP. 3.2. Prowadzenie gminy powiatu akcji promocyjnych łobeskiego, - - - - - środki własne - dotyczących organizacje wykorzystania OZE. pozarządowe, placówki edukacyjne i oświatowe OKJP. 3.3 Rozwój bazy dydaktyczno-naukowej w ZS w Łobzie dla kierunku kształcenia zawodowego własne: powiat 1 1 1 1 4 8 środki własne - – technik urządzeń i łobeski systemów energetyki odnawialnej (np. doposażenie pracowni) . WFOŚiGW, NFOŚiGW, własne: powiat RPO WZP 2014-2020, łobeski, OKJP. 4.1. Budowa i POIiŚ 2014- 2020, monitorowane: 80 80 80 80 320 640 - przebudowa dróg PROW 2014-2020, środki gminy powiatu własne, środki krajowe, łobeskiego środki zewnętrzne, inne OKJP. 4.1.1. Przebudowa drogi 4314Z Resko - monitorowane: Radowo - Borkowo - Zarząd Dróg środki własne, Węgorzyno (etap Ill - 4000 4000 - Powiatowych w środki zewnętrzne odcinek Resko - Radowo Łobzie Wielkie w km 0+000,00 - 9+990,00)

173

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP. 4.1.2. Przebudowa drogi 4313Z Łabuń Wielki - Słara Dobrzyca (odc Łabuń Wielki - Iglice w km 0+000,00 - 4+047,0G) Przebudowa drogi 4309Z środki własne, 1000 1000 1500 3500 - Prusim - Iglice.- środki zewnętrzne Orzeszkowo (odc. Przez m. Iglice w km 9+441,00 - 9+97400) sumarycznie odc. objęty przebudową: 4,58 km OKJP. 4.1.3. Przebudowa drogi 4315Z Radowo Małe - Dargomyśl na środki własne, odcinku 1,014 km 1050 1050 - środki zewnętrzne (Radowo Małe do skrzyżowania Resko - Węgorzyno w km 0+252. OKJP. 4.1.4. Przebudowa drogi powiatowej nr 43462 Węgorzyno — Brzeźniak na odcinku Przytoń — Brzeźniak o długości 3,67 środki własne, km oraz drogi powiatowej nr 11080 11080 - środki zewnętrzne 43472 Brzeźniak — Storkowo(do granicy powiatu) — o długości 7,41 km – łączna długość odcinków 11,08 km - etap II. OKJP. 4.1.5. Remont drogi 43422 Runowo - Lesięcin na odcinku 4,310 km środki własne, (odcinek Kraśnika - 3500 3500 - środki zewnętrzne Lesięcin – skrzyżowanie z drogą woj. - km 2+180,00 - 6+490,00). 174

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP. 4.1.6. Remont drogi 43372 Mielno - środki własne, Sielsko - skra dr. nr 1000 1500 1500 4000 - środki zewnętrzne 4314Z (km 0+000,00 - 6+945,00).

OKJP. 4.1.7. Remont drogi 4301Z Wojtaszyce – środki własne, 1000 1500 1500 4000 - Krzemienna (km środki zewnętrzne 0+000,00 - 4+801,00) OKJP. 4.1.8. Remont drogi 43352 Komorowo - środki własne, Luboradz - Resko 1000 2000 3000 6000 - środki zewnętrzne (km 0+000,00 - 5+843,00).

OKJP. 4.1.9. Remont drogi 4330Z Łobez - gr. powiatu Łabędzie) środki własne, odcinek: Suliszewice - gr. 1500 1500 1500 4500 - środki zewnętrzne Powiatu (łabędzie] - km 3+060,00 - 11+790,00 na odcinku 8,730 km

OKJP. 4.1.10. Remont drogi 43322 Tucze - środki własne, 45 45 45 200 335 - Dobropole(km 0+000,00 - środki zewnętrzne 3+751,00)

OKJP. 4.1.11. Budowa obwodnicy Łobza - Etap środki własne, 750 750 - III - Budowa drogi w ul. środki zewnętrzne Magazynowej

175

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP. 4.1.12. Przebudowa oraz budowa drogi ulicy Majora monitorowane: 2 280, środki własne, 2 280,563 - Henryka Sucharskiego w Gmina Resko 563 środki zewnętrzne Resku wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną

OKJP. 4.1.13. Przebudowa dróg w Resku: ul. Sportowa, ul. Parkowa, budowa drogi przy Cmentarzu monitorowane: środki własne, 127 127 - Komunalnym oraz Gmina Resko środki zewnętrzne przebudowa drogi na odcinku Łosośnica- Łosośniczka w Gminie Resko

OKJP. 4.1.14. Przebudowa drogi gminnej w m. Gostomin monitorowane: środki własne, 800m, do terenów Gmina Radowo 100 100 200 - środki zewnętrzne rekreacyjnych. 120 m, Małe Rogowo 300 na działce nr 349 OKJP. 5.3. Zintensyfikowanie ruchu własne: powiat rowerowego poprzez łobeski, środki własne, likwidacje barier monitorowane: 10 10 10 10 40 80 - środki zewnętrzne technicznych i tworzenie gminy powiatu nowych ścieżek łobeskiego rowerowych. WFOŚiGW, RPO WZP OKJP. 5.4. Zakup monitorowane: 2014- 2020, PROW pojazdów transportu gminy powiatu 500 0 0 500 0 1000 2014-2020, środki - publicznego o niskiej łobeskiego własne, środki krajowe, emisji spalin środki zewnętrzne, inne

176

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) OKJP. 6.1. Modernizacja instalacji WFOŚiGW, środki technologicznych oraz monitorowane: 100 100 100 100 600 1000 własne, RPO WZP 2014- - instalacji spalania paliw Przedsiębiorstwa 2020 do celów technologicznych OKJP. 6.2. Budowa i modernizacja systemów i NFOŚiGW, WFOŚiGW, monitorowane: urządzeń do redukcji 80 80 80 80 320 640 środki własne, RPO WZP - Przedsiębiorstwa zanieczyszczeń pyłowo- 2014-2020 gazowych Koszt ZH. 1.1. Sporządzanie monitorowane: uzależniony map akustycznych dla zarządzający środki własne, od ilości oraz dróg krajowych, Realizacja zależna od potrzeb drogami i liniami środki zewnętrzne zakresu wojewódzkich i linii kolejowymi realizowanych kolejowych map ZH. 1.3. Pomiar i ocena monitorowane: stanu akustycznego w 10 10 10 10 40 80 środki własne - WIOŚ Szczecin powiecie Zagrożenia hałasem (ZH) ZH. 1.4. Wprowadzanie do mpzp informacji z map akustycznych, zapisów dotyczących klasyfikacji Koszt w terenów pod względem monitorowane: ramach akustycznym, stosowanie gminy powiatu ------środki własne opracowania zasad strefowania oraz łobeskiego mpzp elementów uspokojenia ruchu w centrach miast i na terenach mieszkaniowych.

177

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) własne: powiat ZH. 1.5. Prowadzenie łobeski, edukacji ekologicznej dot. monitorowane: Koszt zależny klimatu akustycznego: w gminy powiatu od ilości zakresie szkodliwości łobeskiego, środki własne, - - - - - realizowanych hałasu oraz promowania organizacje środki zewnętrzne kampanii oraz ruchu pieszego, jazdy na pozarządowe i ich zakresu rowerze i transportu placówki publicznego. edukacyjne i oświatowe monitorowane: ZH. 2.1. Realizacja zarządzający Programów ochrony NFOŚiGW, WFOŚiGW, drogami, 10 10 10 10 20 60 - środowiska przed środki zewnętrzne zarządzający hałasem. liniami kolejowymi

ZH. 2.2. Budowa zabezpieczeń monitorowane: przeciwhałasowych (np. zarządzający ekranów środki własne, drogami, 20 20 20 20 80 160 - dźwiękochłonnych, środki zewnętrzne zarządzający przekryć akustycznych, liniami kolejowymi wałów ziemnych i przekopów).

ZH. 4.1. Stosowanie rozwiązań technicznych w zakładach monitorowane: środki własne, Zależne od ------przemysłowych, przedsiębiorstwa środki zewnętrzne potrzeb. minimalizujące emitowany poziom hałasu.

178

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

PEM. 1.1. Kontynuacja monitoringu poziomu pól monitorowane: elektromagnetycznych na 8 8 8 8 36 72 środki własne - WIOŚ terenie powiatu łobeskiego

PEM. 1.2. Wprowadzenie do planów zagospodarowania monitorowane: Koszt w przestrzennego zapisów gminy powiatu ------środki własne ramach mpzp dotyczących ochrony łobeskiego przed polami elektromagnetycznymi Promieniowanie elektromagnetyczne PEM. 1.3. Pozyskanie (PEM) informacji o źródłach pól własne: powiat elektromagnetycznych, łobeski, prowadzenie przez monitorowane: organy ochrony 5 5 5 5 20 40 środki własne - gminy powiatu środowiska ewidencji łobeskiego, WIOŚ źródeł wytwarzających Szczecin pola elektromagnetyczne (zgłoszenia instalacji) monitorowane: W ramach PEM. 1.4. Edukacja organizacje działań społeczeństwa z zakresu pozarządowe i środki własne, statutowych ------oddziaływania i placówki środki zewnętrzne oraz szkodliwości PEM. edukacyjne i dostępnych oświatowe środków

179

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

GW. 1.4. Ograniczenia zużycia wody w obrębie W ramach terenów miejskich oraz w monitorowane: ------środki własne zadań przemyśle (np. przedsiębiorstwa własnych recyrkulacja wód, zamykanie obiegu wody).

GW. 1.5. Ograniczenie W ramach monitorowane: zużycia wody w ------środki własne zadań mieszkańcy rolnictwie. własnych

GW. 1.6. Prowadzenie kontroli przestrzegania W ramach Gospodarowanie przez podmioty monitorowane: środki własne, ------zadań wodami (GW) warunków wprowadzania WIOŚ.PGWWP środki zewnętrzne własnych ścieków do wód lub do ziemi.

GW. 1.7. Ograniczenie wpływu rolnictwa na wody poprzez wdrożenie stosowania kodeksu dobrych praktyk monitorowane: W ramach rolniczych, wspieranie i środki własne, mieszkańcy gminy, ------zadań edukację w zakresie środki zewnętrzne ZODR, ARiMR własnych rozwoju rolnictwa ekologicznego (ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych).

180

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

GW.1.8. Przeprowadzenie pogłębionych analiz presji w celu ustalenia przyczyn nieosiągnięcia dobrego W ramach monitorowane: środki własne, stanu wód z uwagi na ------zadań PGWWP środki zewnętrzne stan fizyko-chemiczny własnych oraz w celu zaplanowania działań ukierunkowanych na poprawę jakości wód

GW.1.9. Prowadzenie ewidencji i kontrola monitorowane: W ramach zbiorników środki własne, gminy powiatu ------zadań bezodpływowych oraz środki zewnętrzne łobeskiego własnych przydomowych oczyszczalni ścieków GW.1.10. Stosowanie technologii i urządzeń monitorowane: ograniczających W ramach przedsiębiorstwa, środki własne, możliwość ------zadań mieszkańcy środki zewnętrzne przedostawania się własnych powiatu nieczystości do gruntu i wód GW. 2.1. Ustanawianie W ramach stref ochronnych ujęć wód monitorowane: środki własne, ------zadań podziemnych (obecnych PGWWP środki zewnętrzne własnych lub nowopowstałych).

GW. 2.2. Monitorowanie stanów i chemizmu wód podziemnych na terenach W ramach ekosystemów zależnych monitorowane: środki własne, ------zadań od wód podziemnych PSH środki zewnętrzne własnych (ekosystemy o powierzchni powyżej 1 ha).

181

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

GW. 2.3. Poszukiwanie i W ramach monitorowane: środki własne, dokumentowanie nowych ------zadań przedsiębiorstwa środki zewnętrzne źródeł wody do spożycia. własnych

GWS. 1.2. Zwiększenie dostępności mieszkańców powiatu łobeskiego do monitorowane: Środki własne, środki zbiorowego systemu gminy powiatu 100 100 100 100 400 800 zewnętrzne, WFOŚiGW, - zaopatrzenia w wodę i łobeskiego, PROW 2014-2020 odprowadzania ścieków przedsiębiorstwa oraz oczyszczalni ścieków.

monitorowane: GWS. 2.1. Budowa i gminy powiatu modernizacja ujęć wody, łobeskiego, Gospodarka wodno- Środki własne, środki stacji uzdatniania wody podmioty ściekowa (GWS) 125 125 125 125 500 1 000 zewnętrzne, WFOŚiGW, - oraz infrastruktury działające w PROW 2014-2020 służącej do zbiorowego imieniu gmin, w zaopatrzenia w wodę. tym spółki wodne i ich związki.

GWS.2.2. Budowa, Środki własne, środki monitorowane: rozbudowa i modernizacja zewnętrzne, środki gminy powiatu urządzeń służących do krajowe, RPO 2014- łobeskiego, oczyszczania ścieków 40 40 40 40 160 320 2020, PROW 2014- - podmioty komunalnych i 2020, NFOŚiGW, działające w zagospodarowywania WFOŚiGW, POIiŚ 2014- imieniu gmin osadów ściekowych. 2020, inne

182

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) GWS.2.3. Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej, modernizacja Środki własne, środki kanalizacji w celu monitorowane: zewnętrzne, środki wydzielenia kanalizacji gminy powiatu krajowe, RPO 2014- deszczowej, budowa łobeskiego, 400 400 400 400 1600 3200 2020, PROW 2014- - osadników i separatorów przedsiębiorstwa, 2020, NFOŚiGW, wód opadowych i PGWWP WFOŚiGW, POIiŚ 2014- roztopowych na wylotach 2020, inne sieci deszczowej do odbiorników GWS. 2.3.1 Budowa i przebudowa sieci kanalizacji sanitarnej i sieci kanalizacji monitorowane: środki własne, 100 200 100 200 600 - wodociągowej wraz z Gmina Węgorzyno środki zewnętrzne przyłączami w granicach Aglomeracji Węgorzyno II ETAP

GWS. 2.3.2. Uzupełnienie gospodarki wodno - monitorowane: 1 712, środki własne, 2 800 2 200 6712,078 - ściekowej w aglomeracji Gmina Łobez 078 środki zewnętrzne Łobez

GWS. 2.3.3. Budowa sieci wodociągowej przesyłowej dla m. monitorowane: środki własne, 30 20 80 130 - Przyton- Rogówko- Gmina Węgorzyno środki zewnętrzne Sulice, Podlipce - Kowale -Dłusko GWS. 2.3.4. Budowa sieci wodociągowych na odcinku Łosośnica - monitorowane: 409,30 środki własne, 409,30636 - Łosośniczka i Łabuń Mały Gmina Resko 636 środki zewnętrzne - Potuliny w Gminie Resko.

183

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) GWS.2.4. Rozbudowa monitorowane: środki własne, środki systemu GIS w zakresie gminy powiatu ------zewnętrzne sieci sanitarnej łobeskiego GWS.2.5. Dotacje i budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na własne: powiat terenach, dla których łobeski, środki własne, środki budowa sieci monitorowane: 600 600 600 600 1200 3 600 - zewnętrzne kanalizacyjnej jest gminy powiatu nieuzasadniona łobeskiego ekonomicznie lub technicznie monitorowane: GWS. 2.5.1. Przydomowe środki własne, środki Gmina Radowo 50 50 100 - oczyszczalnie ścieków. zewnętrzne Małe monitorowane: GWS.2.6. Prowadzenie gminy powiatu ewidencji zbiorników łobeskiego, środki własne, środki bezodpływowych oraz podmioty ------zewnętrzne przydomowych upoważnione oczyszczalni ścieków. przez gminy (straż miejska). GWS.2.7. Prowadzenie monitorowane: kontroli przestrzegania WIOŚ w środki własne, środki przez podmioty warunków ------Szczecinie, zewnętrzne wprowadzania ścieków do PGWWP wód lub do ziemi

GWS.2.8. Promowanie dobrych nawyków w monitorowane: zakresie gospodarki gminy powiatu środki własne, środki ------ściekowej w łobeskiego, zewnętrzne gospodarstwach ARiMR domowych i rolnych

184

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) GWS.2.9. Weryfikacja obszarów zagrożonych monitorowane: zanieczyszczeniem Okręgowe Stacje środki własne, środki ------związkami azotu Chemiczno- zewnętrzne pochodzących ze źródeł Rolnicze, PGWWP rolniczych.

GWS.2.10. Działania podejmowane w celu monitorowane: ograniczenia dopływu Okręgowe Stacje środki własne, środki zanieczyszczeń ------Chemiczno- zewnętrzne związkami azotu Rolnicze, PGWWP pochodzących ze źródeł rolniczych

GWS.2.11. Monitoring i monitorowane: zarządzanie siecią środki własne, środki gminy powiatu ------kanalizacyjną oraz zewnętrzne łobeskiego wodociągową

ZG.2.1. Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac rozpoznawczych, monitorowane: środki własne, środki ------eksploatacyjnych i przedsiębiorstwa zewnętrzne przetwórstwa kopalin Zasoby geologiczne poprzez korzystanie z (ZG) najnowocześniejszych technik

Z.G.2.2. Działania monitorowane: edukacyjne promujące placówki racjonalną gospodarkę ------środki własne edukacyjne i zasobami naturalnymi i oświatowe ich ochrona

185

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) GL.1.1. Promocja monitorowane: rolnictwa ekologicznego i ZODR, ARiMR, integrowanego oraz 5 5 5 5 25 45 środki własne - gminy powiatu informacja nt. dobrych łobeskiego praktyk rolniczych

GL.1.2. Ochrona gruntów rolnych przed zmianą zagospodarowania monitorowane: poprzez uwzględnianie gminy powiatu ------środki własne - ich przeznaczenia w łobeskiego dokumentach planistycznych

GL.1.3. Promocja pakietów rolno- monitorowane: 8 8 8 8 32 64 środki własne - środowiskowo- ZODR, ARiMR klimatycznych. Gleby (GL) GL.1.4. Realizacja zadań monitorowane: wskazanych w pakietach właściciele ------środki własne - rolno-środowiskowo- gruntów klimatycznych

monitorowane: GL.1.5. Ochrona gleb gminy, środki własne, środki przed degradacją i ------przedsiębiorstwa, zewnętrzne zanieczyszczeniem jednostki naukowe

monitorowane: GL.1.6. Monitoring gleb gminy, IUNG w 2 2 2 2 2 10 środki własne - użytkowanych rolniczo Puławach, OSChR GL.1.8. Prowadzenie własne: powiat monitoringu gleb łobeski, Zależne od zdegradowanych jako monitorowane: ------środki własne potrzeb źródła powierzchniowych gminy powiatu skażeń wód łobeskiego

186

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) GL.1.9. Dofinansowanie badań gleby w monitorowane: gospodarstwach rolnych gminy powiatu 20 20 20 20 80 160 środki własne - w zakresie oznaczeń łobeskiego kwasowości, zawartości fosforu, potasu i magnezu GL.1.10. Wprowadzenie, odtworzenie zadrzewień śródpolnych służące monitorowane: ochronie gleb przed Zależne od właściciele ------środki własne erozją wietrzną, poprawie potrzeb gruntów stosunków mikroklimatycznych i biocenotycznych

Zależne od monitorowane: potrzeb, a GL.1.12. Rekultywacja właściciele także gruntów zdegradowanych gruntów powierzchni i zdewastowanych, w zdegradowanych i ------środki własne obszarów kierunku rolnym, leśnym zdewastowanych, zdegradowa- lub innym gminy powiatu nych łobeskiego poddanych rekultywacji

Gospodarka odpadami i GO. 1.4. Realizacja monitorowane: środki własne, zapobieganie gminnych Programów gminy powiatu 180 180 180 180 720 1440 - WFOŚiGW powstawaniu usuwania azbestu. łobeskiego odpadów (GO)

187

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) GO.1.5. Roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi monitorowane: przekazywane gminy powiatu ------środki własne - marszałkowi łobeskiego województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska

GO.1.6. Roczne monitorowane: sprawozdanie nt. podmioty postępowania z odpadami prowadzące komunalnymi zebranymi punkty ------środki własne - w punkcie PSZOK selektywnego przekazywane wójtowi, zbierania odpadów burmistrzowi lub komunalnych prezydentowi miasta.

GO.1.7. Półroczne sprawozdanie nt. postępowania z odpadami monitorowane: komunalnymi odebranymi podmioty od właścicieli ------środki własne - odbierające nieruchomości odpady komunalne przekazywane wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.

GO.2.1. Modernizacja, środki własne, monitorowane: budowa punktów WFOSIGW, NFOSIGW, zarządzający 250 250 250 250 1000 2000 - selektywnego zbierania RPO WZP 2014- 2020, instalacjami odpadów komunalnych POIŚ 2014-2020

188

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

GO.2.7. Rekultywacja monitorowane: składowisk odpadów gminy, miasta, ------środki własne - komunalnych, likwidacja zarządzający nielegalnych składowisk instalacjami

GO.2.8. Działania monitorowane: edukacyjne w zakresie gminy powiatu 10 10 10 10 40 80 środki własne - właściwego postępowania łobeskiego z odpadami

ZP.1.2. Kontynuacja prac monitorowane: nad opracowaniem i podmiot zatwierdzeniem planów sprawujący nadzór 200 200 200 600 środki własne - zadań ochronnych i nad obszarem planów ochrony dla Natura 2000 obszarów Natura 2000

ZP.1.8. Zapewnienie właściwej ochrony różnorodności Zasoby przyrodnicze biologicznej oraz walorów krajobrazowych w (ZP) Koszty w planowaniu ramach przestrzennym, ze monitorowane: dokumentów szczególnym RDOŚ Szczecin, ------środki własne dotyczących uwzględnieniem korytarzy gminy powiatu planowania ekologicznych poprzez łobeskiego przestrzenneg adekwatne zapisy w o planach zagospodarowania przestrzennego lub/i decyzjach o warunkach zabudowy.

189

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

własne: powiat łobeski środki własne ZP.1.11. Określenie monitorowane: WFOŚiGW, NFOŚiGW, pojemności turystycznej RPO WZP 2014- 2020, Zależne od WPN, DPN, PGL ------dla obszarów cennych LP, RDOŚ w POIiŚ 2014-2020, LIFE, potrzeb przyrodniczo. Szczecinie, gminy środki krajowe, środki powiatu zewnętrzne łobeskiego

monitorowane: podmioty sprawujące nadzór ZP.1.13. Prowadzenie nad formami W ramach oraz aktualizacja baz ochrony przyrody ------środki własne zadań danych informacji o RDOŚ w własnych zasobach przyrodniczych Szczecinie, gminy powiatu łobeskiego

monitorowane: podmioty ZP.1.15. Monitoring środki własne sprawujące nadzór obszarów chronionych WFOŚiGW, NFOŚiGW, nad obszarami objętych działaniami RPO WZP 2014- 2020, cennymi 8 8 8 8 32 64 - ochrony czynnej (w POIiŚ 2014-2020, LIFE, przyrodniczo, szczególności obszarów środki krajowe, środki badawcze, Natura 2000) zewnętrzne organizacje pozarządowe

środki własne monitorowane: ZP.2.1. Czynna ochrona WFOŚiGW, NFOŚiGW, podmioty siedlisk przyrodniczych RPO WZP 2014- 2020, administrujące 50 50 50 50 200 400 - oraz gatunków objętych POIiŚ 2014-2020, LIFE, obszary cenne ochroną środki krajowe, środki przyrodniczo zewnętrzne

190

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) monitorowane: RDOŚ Szczecin, środki własne ZP.2.2. Identyfikacja gminy powiatu WFOŚiGW, NFOŚiGW, miejsc występowania oraz łobeskiego, RPO WZP 2014- 2020, 10 10 10 10 40 80 - eliminacja gatunków zarządcy POIiŚ 2014-2020, LIFE, inwazyjnych nieruchomości, środki krajowe, środki organizacje zewnętrzne pozarządowe monitorowane: ZP. 2.4. Rekultywacja PGWWP, gminy środki własne, środki 100 100 100 100 400 800 - jezior oraz cieków. powiatu zewnętrzne łobeskiego ZP.6.2.Monitoring lasów monitorowane: W ramach oraz badania reakcji PGL LP, ------środki własne zadań drzewostanów na zmiany właściciele lasów własnych klimatyczne ZP.6.3. Opracowanie uproszczonych planów własne: powiat urządzenia lasu oraz łobeski, 10 10 10 10 40 80 środki własne - inwentaryzacji stanu monitorowane: lasów dla lasów właściciele lasów prywatnych ZP.6.9. Uporządkowanie własne: powiat ewidencji gruntów łobeski, W ramach zalesionych oraz zmiana monitorowane: ------środki własne zadań klasyfikacji gruntów gminy powiatu własnych nieruchomości, objętych łobeskiego naturalną sukcesją leśną

ZP.8.1. Zalesianie gruntów z monitorowane: uwzględnieniem PROW 2014-2020, właściciele 20 20 20 20 80 160 - warunków siedliskowych i środki własne gruntów, PGL LP potrzeb różnorodności biologicznej

191

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (tys. zł) odpowiedzialny Obszar interwencji Zadanie za realizację 2022- Źródła finansowania Dodatkowe 2018 2019 2020 2021 razem (+ jednostki 2025 informacje włączone) ZP.8.4. Promowanie zalesień jako alternatywnego sposobu monitorowane: 10 10 10 10 40 80 PROW 2014-2020 - zagospodarowania PGL LP, ARiMR nieużytków i gruntów nieprzydatnych rolniczo PAP.1.1. Prowadzenie działalności inspekcyjnej W ramach podmiotów monitorowane: budżet państwa, ------zadań gospodarczych o dużym i WIOŚ NFOŚiGW, WFOŚiGW własnych zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii PAP.1.2. Prowadzenie i aktualizacja rejestru poważnych awarii oraz monitorowane: Zależne od ------środki własne zakładów mogących GIOŚ, WIOŚ potrzeb powodować poważną awarię ZAGROŻENIA PAP.1.3. Usuwanie monitorowane: POWAŻNYMI Zależne od skutków poważnych Sprawcy awarii, ------środki własne AWARIAMI (PAP) potrzeb awarii przemysłowych PSP własne: powiat łobeski, monitorowane: PAP.3.1. Edukacja w gminy powiatu środki własne, środki zakresie właściwych łobeskiego, służby krajowe, środki Zależne od zachowań w sytuacjach interwencyjne, ------zewnętrzne, NFOŚiGW, potrzeb zagrożenia wśród WIOŚ Szczecin, WFOŚiGW mieszkańców Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego. Opracowanie własne

192

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

7. System realizacji programu ochrony środowiska Właściwe wykorzystanie możliwych rozwiązań o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Wprowadzenie zasad monitoringu umożliwi sprawną realizację działań, jak również pozwoli na bieżącą aktualizację celów programu. Sformułowanie zasad zarządzania środowiskiem stanowi więc podstawę sprawnej realizacji i kontroli działań programowych.

Zarządzanie programem to sukcesywna realizacja następujących zadań: 1) Wdrożenie programu i jego realizacja, a w szczególności:  koordynacja przebiegu wdrażania i realizacji,  bieżąca ocena realizacji i aktualizacja celów,  raporty na temat wykonania programu. 2) Edukacja ekologiczna:  utworzenie systemu edukacji ekologicznej,  udostępnienie informacji o stanie środowiska,  publikacja informacji o stanie środowiska.

7.1. Współpraca z interesariuszami Podczas tworzenia niniejszego dokumentu pozyskano dane od:  Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie;  Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie;  Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie;  Głównej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie;  Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie;  Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie;  Nadleśnictw;  Największych przedsiębiorców mających siedzibę i działających na terenie Powiatu Łobeskiego;  Gmin Powiatu Łobeskiego.

W ramach opracowanego dokumentu wyznaczono zadania własne oraz koordynowane, za których współrealizację odpowiedzialni będą:  Główny Inspektorat Ochrony Środowiska;  Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa;  Mieszkańcy;  Przedsiębiorcy;  Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie;  Zarząd Zlewni w Gryficach;  Wojewoda Zachodniopomorski;  Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie;  Zarządcy dróg;  Gminy Powiatu Łobeskiego.

193

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

7.2. Edukacja ekologiczna Warunkiem niezbędnym w realizacji celów Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025 jest świadomość ekologiczna mieszkańców.

Program nauczania Przedszkola – w programie nauczania przedszkolnego treści ekologiczne zawarte są w części haseł dotyczących środowiska, pór roku i towarzyszących im przemian w przyrodzie. Od świadomości ekologicznej nauczyciela przedszkola zależy jak dalece potrafi program nauczania w przedszkolu nasycić treściami ekologicznymi, co potrafi przekazać uczniom w trakcie zabaw, spacerów, czy zajęć plastycznych.

Szkoła podstawowa – edukacja ekologiczna w szkołach podstawowych prowadzona jest na przyrodzie lub na innych przedmiotach w postaci ścieżki edukacyjnej.

Ścieżka edukacyjna to zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub w postaci odrębnych zajęć.

Celami ogólnymi edukacji ekologicznej są: 1) Uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego, występujących w miejscu zamieszkania. 2) Budzenie szacunku do przyrody. 3) Rozumienie zależności istniejących w środowisku przyrodniczym. 4) Zdobycie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych i ich opisu. 5) Poznanie współzależności człowieka i środowiska. 6) Wyrobienie poczucia odpowiedzialności za środowisko. 7) Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska.

Edukacja ekologiczna powinna być ukierunkowana na takie zagadnienia jak: 1) Przyczyny i skutki niepożądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze. 2) Różnorodność biologiczna (gatunkowa, genetyczna, ekosystemów) – znaczenie jej ochrony. 3) Żywność – oddziaływanie produkcji żywności na środowisko. 4) Zagrożenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii; energetyka jądrowa – bezpieczeństwo i składowanie odpadów.

Tworzone programy edukacji ekologicznej powinny dotyczyć m.in.: 1) Zagadnień zmienności w środowisku: naturalnej, jako tła porównawczego oraz zależnej od działalności człowieka w środowisku. 2) Najważniejszych problemów ekologicznych współczesnego świata. 3) Sposobów gospodarowania w miejscu swojego zamieszkania. 4) Wartości, jaką stanowi różnorodność biologiczna.

194

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

W realizacji programu w szkołach ważne jest: 1) Prowadzenie lekcji terenowych: obserwacji i prostych badań w terenie; 2) Preferowanie metod aktywizujących uczniów, takich jak: praca z mapą w terenie, zbieranie danych i ich opracowanie, dyskusje, debaty, wywiady, reportaże, ankietowanie, podejmowanie decyzji – metodą drzewa decyzyjnego, tworzenie „banków pomysłów”, metaplanów itp.; 3) Porównywanie zjawisk, procesów, problemów występujących w najbliższej okolicy z podobnymi i odmiennymi w innych regionach, krajach, kontynentach; 4) Stosowanie różnorodnych skal przestrzennych prowadzących do porównywania i odróżniania zjawisk, procesów, przyczyn i skutków; 5) Wykorzystywanie na lekcjach danych liczbowych, tabel, map, wykresów, zdjęć, rycin w celu kształcenia umiejętności interpretacji zawartych w nich informacji; 6) Organizowanie wspólnych, wcześniej zaprojektowanych przez uczniów działań w najbliższym środowisku, prowadzących do pozytywnych zmian; 7) Ukazywanie pozytywnej działalności człowieka w środowisku, jako dróg właściwego i realnego rozwiązywania problemów ekologicznych; 8) Głoszenie idei, haseł proekologicznych, które są zgodne z własnymi czynami; 9) Integrowanie i korelowanie treści nauczania w obrębie różnych przedmiotów i bloków przedmiotowych.

Hasła te poparte są analizą materiałów źródłowych dotyczących aktualnych problemów ochrony środowiska – parków narodowych, rezerwatów przyrody, roślin i zwierząt chronionych, oraz wpływem zanieczyszczeń środowiska na zdrowie człowieka.

7.3. Sprawozdawczość Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799) Starosta Łobeski co 2 lata przedstawia Radzie Powiatu Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska. Po przedstawieniu ww. raportu Radzie Powiatu należy skierować go do organu wykonawczego województwa.

7.4. Monitoring realizacji programu W celu przedstawienia stopnia realizacji Programu Ochrony Środowiska oraz zobrazowania zmian zachodzących w środowisku na terenie omawianego powiatu, należy posługiwać się wyznaczonymi wskaźnikami monitoringu. Wskaźniki te determinują wyznaczone zadania, których realizacja przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie Powiatu Łobeskiego. Kontrola realizacji Programu Ochrony Środowiska wymaga oceny zarówno stopnia realizacji celów i zadań, jak i terminowości ich wykonania. Istotne znaczenie ma tu również analiza rozbieżności pomiędzy założeniami a realizacją.

Ocena realizacji programu polega na monitorowaniu zmian w wielu wzajemnie powiązanych strefach. System monitorowania w celu uzyskiwania kompatybilnych informacji w skali regionu powinien uwzględniać następujące działania:  zebranie danych liczbowych,  uporządkowanie, przetworzenie, analiza zebranych danych,  przygotowanie raportu,  analiza porównawcza,  aktualizacja.

195

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

W celu kontroli nad terminową realizacją zadań określonych w niniejszym programie zaleca się dokonywanie analizy realizacji zadań Programu z uwzględnieniem mierników zestawionych w tabeli nr 29.

Tabela 39. Harmonogram wdrażania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego. Monitoring realizacji Programu 2019 2020 2021 2022 2023 2024 Monitoring stanu środowiska X X X X Monitoring polityki środowiskowej Mierniki efektywności Programu X X X X Ocena realizacji planu X X X X operacyjnego Raporty z realizacji Programu X X X X Ocena realizacji celów i kierunków X X X X działań Aktualizacja Programu ochrony X X środowiska źródło: opracowanie własne.

7.5. Źródła finansowania Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska wymaga nakładów finansowych znacznie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Istnieje zatem potrzeba pozyskania zewnętrznych źródeł finansowego wsparcia przedsięwzięć inwestycyjnych.

Dla jednostek samorządowych dostępnymi sposobami finansowania inwestycji są:  środki własne,  kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,  kredyty i pożyczki preferencyjne udzielane przez instytucje wspierające rozwój gmin,  dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych,  emisja obligacji.

7.5.1. Fundusze krajowe Wszelkie działania związane z ochroną środowiska i ekologią są wspierane finansowo poprzez różne krajowe i zagraniczne fundusze ekologiczne oraz programy a także środki własne inwestorów. Do publicznych funduszy ochrony środowiska w Polsce zalicza się:  Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW),  Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą instytucją realizującą poprzez finansowanie inwestycji z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w obszarach ważnych z punktu widzenia procesu dostosowawczego do standardów i norm Unii Europejskiej. Narodowy Fundusz działa od 1 lipca 1989 roku, a powstał na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska.

196

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się w ramach następujących dziedzin:  Ochrona powietrza,  Ochrona wód i gospodarka wodna,  Ochrona powierzchni ziemi,  Ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo,  Geologia i górnictwo,  Edukacja ekologiczna,  Państwowy Monitoring Środowiska,  Programy międzydziedzinowe,  Nadzwyczajne zagrożenia środowiska,  Ekspertyzy i prace badawcze.

W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania:  finansowanie pożyczkowe ( pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki).  finansowanie dotacyjne ( dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia),  finansowanie kapitałowe ( obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska ma bardzo istotne znaczenie dla ochrony środowiska i gospodarki kraju:  finansuje ochronę środowiska,  uruchamia środki innych inwestorów,  stymuluje nowe inwestycje,  wspomaga tworzenie nowych miejsc pracy,  ważny dla zrównoważonego rozwoju.

Szczegółowy zakres działalności NFOŚiGW, lista programów i przedsięwzięć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a także wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dostępne są w oficjalnym serwisie internetowym: www.nfosigw.gov.pl oraz w siedzibie Funduszu w Warszawie przy ul. Konstruktorskiej 3a.

197

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie25 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie wypełnia swoją misję poprzez uczestniczenie w rozwiązywaniu problemów związanych z ochroną środowiska na poziomie lokalnym i regionalnym, a także ponadregionalnym.

Dotychczasowa praktyka wskazuje, że WFOŚiGW w Szczecinie gwarantuje stabilność finansową w realizacji przedsięwzięć ochrony środowiska, które są kapitałochłonne i wieloletnie.

Sposób funkcjonowania WFOŚiGW w Szczecinie z osobowością prawną sprawdził się jako efektywny, dyscyplinujący inwestorów składnik polskiego systemu finansowania ochrony środowiska.

Realizacja zadań statutowych WFOŚiGW odbywa się zgodnie z corocznie uchwalanym planem pracy. Wsparcie finansowe realizowane jest poprzez udzielanie pożyczek i dotacji na zadania realizowane w następujących komponentach środowiska:  ochrona wód,  ochrona atmosfery,  gospodarka wodna,  ochrona powierzchni ziemi,  ochrona przyrody,  monitoring środowiska,  nadzwyczajne zagrożenia środowiska,  edukacja ekologiczna.

Szczegółowe informacje na temat działalności WFOŚiGW w Szczecinie można znaleźć na stronie internetowej funduszu: http://www.wfos.szczecin.pl lub pod numerem telefonu: 91 486 15 56.

7.5.2. Fundusze Unii Europejskiej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ)26 Z Programu Infrastruktura i Środowisko finansowane są różnorodne projekty. W zależności od specyfiki danego rodzaju wsparcia, określany jest typ podmiotów, które mogą z niego korzystać. Możemy wyróżnić następujące grupy podmiotów uprawnionych do ubiegania się o wsparcie: 1. Jednostki samorządu terytorialnego, 2. Przedsiębiorstwa realizujące cele publiczne, 3. Administracja publiczna, 4. Służby publiczne inne niż administracja, 5. Instytucje ochrony zdrowia, 6. Instytucje kultury, nauki i edukacji, 7. Duże przedsiębiorstwa, 8. Małe i średnie przedsiębiorstwa, 9. Organizacje społeczne i związki wyznaniowe.

25 źródło: http://www.wfos.szczecin.pl 26źródło i na podstawie :www.pois.gov.pl 198

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych i dokumentacji poszczególnych konkursów o dofinansowanie.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 to największy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i Unii Europejskiej. Główne obszary na które zostaną przekazane środki to: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne oraz ochrona zdrowia i dziedzictwo kulturowe.

Dzięki równowadze pomiędzy działaniami inwestycyjnymi w infrastrukturę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program będzie skutecznie realizował założenia strategii Europa 2020, z którą powiązany jest jego cel główny - wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Obszary wsparcia i rodzaje projektów możliwych do realizacji w ramach programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020: 1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki:  wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł energii (OZE);  poprawa efektywności energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, sektorze publicznym i mieszkaniowym;  promowanie strategii niskoemisyjnych;  rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji. 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu:  rozwój infrastruktury środowiskowej;  dostosowanie do zmian klimatu;  ochrona i zahamowywanie spadku różnorodności biologicznej;  poprawa jakości środowiska miejskiego. 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego  rozwój drogowej infrastruktury w sieci TEN-T;  poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego;  poprawa bezpieczeństwa w ruchu lotniczym;  transport intermodalny, morski i śródlądowy. 4. Infrastruktura drogowa dla miast  poprawa dostępności miast i przepustowości infrastruktury drogowej (rozwój infrastruktury drogowej w miastach i tras wylotowych z miast, budowa obwodnic). 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce  rozwój kolei w TEN-T, poza siecią i kolei miejskich. 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach  infrastruktura i tabor dla publicznego transportu zbiorowego w miastach i na ich obszarach funkcjonalnych. 7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego  rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej;  budowa i rozbudowa magazynów gazu ziemnego;  rozbudowa terminala LNG.

199

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

8. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury  inwestycje w ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytucji kultury, szkół artystycznych. 9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia  wsparcie infrastruktury systemu państwowego ratownictwa medycznego;  wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych i współpracujących z nimi jednostek diagnostycznych w zakresie chorób „aktywności zawodowej” i opieki nad matką i dzieckiem.

Regionalny Program Operacyjny27 Podział alokacji w Programie wynika z przeprowadzonej analizy potrzeb i potencjałów regionu oraz uwzględnia cele określone w dokumentach strategicznych i programowych. RPO podzielony został na osie priorytetowe, które umożliwiły rozdysponowanie środków unijnych. Suma planowanych środków kształtuje się na poziomie 6,7 mld zł. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020, wyznaczono 10 osi priorytetowych, są to: 1. Gospodarka – Innowacje – Technologie; 2. Gospodarka niskoemisyjna; 3. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu, 4. Naturalne otoczenie człowieka, 5. Zrównoważony transport, 6. Rynek pracy, 7. Włączenie społeczne, 8. Edukacja, 9. Infrastruktura publiczna, 10. Pomoc techniczna.

Kluczowe ze względu na ochronę środowiska są Oś priorytetowa nr 2, 3 i 4. W ramach opisywanych osi priorytetowych wyznaczono priorytety inwestycyjne. Ich wykaz przedstawiono poniżej.

Oś priorytetowa II – Gospodarka niskoemisyjna, priorytety inwestycyjne:  Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu,  Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i sektorze mieszkaniowym,  Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach,  Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe.

27 http://rpo.wzp.pl 200

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Oś priorytetowa III – Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu, priorytety inwestycyjne:  Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski żywiołowe i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami żywiołowymi i katastrofami,  Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie,  Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie.

Oś priorytetowa IV – Naturalne otoczenie człowieka, priorytety inwestycyjne:  Zachowanie, ochronę, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego,

 Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 oraz zieloną infrastrukturę,  Wspieranie wzrostu gospodarczego sprzyjającego zatrudnieniu poprzez rozwój potencjału endogenicznego jako elementu strategii terytorialnej dla określonych obszarów, w tym poprzez przekształcanie upadających regionów przemysłowych i zwiększenie dostępu do określonych zasobów naturalnych i kulturalnych oraz ich rozwój.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-202028 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (PROW 2014-2020) został opracowany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególności rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz aktów delegowanych i wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w całościowy system polityki rozwoju kraju, w szczególności poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta określa strategię wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów określonych w unijnej strategii wzrostu „Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych danego państwa członkowskiego.

Celem głównym PROW 2014 – 2020 jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020, a mianowicie:

28 Źródło: www.minrol.gov.pl 201

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

 Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich.  Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych.  Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie.  Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa.  Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym.  Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

202

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Spis tabel Tabela 1. Słownik skrótów...... 5 Tabela 2. Dane demograficzne (stan na 31.XII.2016r.)...... 10 Tabela 3. Bezrobocie (stan na 31.XII.2016r. )...... 10 Tabela 4. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza...... 26 Tabela 5. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo)...... 29 Tabela 6. Emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych znajdujących się na terenie Powiatu Łobeskiego...... 31 Tabela 7. Wyniki pasywnych pomiarów zanieczyszczeń powietrza w powiecie łobeskim, w latach 2013-2016...... 33 Tabela 8.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza...... 33 Tabela 9. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2016 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia...... 34 Tabela 10. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2016 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin...... 34 Tabela 11.Charakterystyka systemu energetycznego w Powiecie Łobeskim...... 47 Tabela 12. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za lata 2014-2016...... 49 Tabela 13. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu...... 53 Tabela 14. Poziomy hałasu komunikacyjnego w na terenie miasta Łobez w roku 2015...... 55 Tabela 15. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności. ... 60 Tabela 16. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową...... 61 Tabela 17. Wyniki pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych na terenie Powiatu Łobeskiego w latach 2015-2016...... 62 Tabela 18. Jednolite Części Wód Powierzchniowych znajdujące się na obszarze Powiatu Łobeskiego...... 64 Tabela 19. Stan JCWP zlokalizowanych na terenie Powiatu Łobeskiego...... 67 Tabela 20.Schemat oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych...... 69 Tabela 21. Ocena stanu JCWP rzek w powiecie łobeskim badanych w latach 2011-2016...... 70 Tabela 22. Stan wód JCWP jeziornych objętych monitoringiem w latach 2011–2016...... 71 Tabela 23.Charakterystyka JCWPd nr 7...... 71 Tabela 24.Charakterystyka JCWPd nr 8...... 72 Tabela 25. Wyniki oceny stanu wód podziemnych dla Powiatu Łobeskiego...... 73 Tabela 26. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie Powiatu Łobeskiego (stan na 2016r.). .... 78 Tabela 27. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Łobeskiego (stan na 2015r.)...... 78 Tabela 28. Zestawienie indywidualnych systemów odprowadzania ścieków w gminach powiatu łobeskiego...... 79 Tabela 29. Zmiana stanu gospodarki wodno-ściekowej na terenie Powiatu Łobeskiego w latach 2014- 2016...... 81 Tabela 30. Surowce naturalne występujące na terenie Powiatu Łobeskiego...... 85 Tabela 31. Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie powiatu łobeskiego (stan na 01.01.2018r.). .... 91 Tabela 32.Zmienność odczynu gleby wraz ze zmianą zakresu odczynu pH...... 92 Tabela 33. Ilość odpadów zebranych w gminach Powiatu Łobeskiego w roku 2016 ...... 99 Tabela 34. Użytki ekologiczne Powiatu Łobeskiego...... 110 Tabela 35. Pomniki przyrody na terenie Powiatu Łobeskiego...... 119 Tabela 36. Powierzchnia gruntów leśnych na terenie Powiatu Łobeskiego...... 139 Tabela 37. Wykaz kierunków interwencji, celów oraz zadań wyznaczonych w ramach POŚ...... 149 Tabela 38. Harmonogram rzeczowo-finansowy zadań wyznaczonych w ramach POŚ...... 170 Tabela 39. Harmonogram wdrażania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego...... 196

203

Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łobeskiego na lata 2018–2021 z uwzględnieniem lat 2022–2025

Spis rysunków Rysunek 1. Powiat Łobeski na tle województwa zachodniopomorskiego...... 8 Rysunek 2. Gminy Powiatu Łobeskiego...... 9 Rysunek 3. Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy ochrony powietrza...... 32 Rysunek 4. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 (stężenia średnioroczne) na obszarze Powiatu Łobeskiego w 2016 roku ...... 35 Rysunek 5. Rozkład średniorocznych stężeń benzo(a)pirenu na obszarze Powiatu Łobeskiego w 2016 roku...... 36 Rysunek 6. Struktura liczby instalacji OZE na terenie województwa zachodniopomorskiego...... 41 Rysunek 7. Struktura mocy instalacji OZE na terenie województwa zachodniopomorskiego...... 42 Rysunek 8. Sieć drogowa Powiatu Łobeskiego...... 54 Rysunek 9. Bazowe stacje telefonii komórkowej na terenie województwa zachodniopomorskiego. .... 61 Rysunek 10. JCWP Powiatu Łobeskiego...... 66 Rysunek 11. Zasięg JCWPd na tle Powiatu Łobeskiego...... 72 Rysunek 12. Obszary zagrożone suszą atmosferyczną w regionach wodnych DOiPZ i Uecker...... 75 Rysunek 13. Zagrożenie powodziowe na terenie Powiatu Łobeskiego...... 76 Rysunek 14.Regiony gospodarki odpadami w województwie zachodniopomorskim...... 96 Rysunek 15. Obszary ptasie Natura 2000 na tle Powiatu Łobeskiego...... 104 Rysunek 16. Obszary siedliskowe Natura 2000 na tle Powiatu Łobeskiego...... 106 Rysunek 17. Rezerwaty na tle Powiatu Łobeskiego...... 107 Rysunek 18. Iński Park Krajobrazowy na tle Powiatu Łobeskiego...... 109 Rysunek 19. Zasięg nadleśnictw na terenie Powiatu Łobeskiego...... 140

204