Luận Văn Thạc Sĩ Nông Nghiệp
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THANH TRUNG ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH PHÒNG TRỪ CỎ DẠI HẠI LÚA VÀ NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG KHÁNG THUỐC TRỪ CỎ CHỨA HOẠT CHẤT PRETILACHLOR ĐỐI VỚI CỎ LỒNG VỰC Ở TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: Khoa học cây trồng HUẾ - 2017 ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THANH TRUNG ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH PHÒNG TRỪ CỎ DẠI HẠI LÚA VÀ NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG KHÁNG THUỐC TRỪ CỎ CHỨA HOẠT CHẤT PRETILACHLOR ĐỐI VỚI CỎ LỒNG VỰC Ở TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: Khoa học cây trồng Mã số: 60.62.01.10 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN VĨNH TRƯỜNG HUẾ - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Đề tài “Điều tra tình hình phòng trừ cỏ dại hại lúa và nghiên cứu khả năng kháng thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất Pretilachlor đối với cỏ lồng vực ở tỉnh Phú Yên” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu và thu được trong luận văn đều trung thực và chưa được công bố. Các thông tin trích dẫn trong luận văn được ghi rõ nguồn gốc và theo quy định. Huế, ngày tháng năm 2017 Tác giả Nguyễn Thanh Trung ii LỜI CẢM ƠN Để có được những kết quả nghiên cứu này, ngoài sự cố gắng, nổ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo. Tôi xin chân thành biết ơn thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Vĩnh Trường đã hướng dẫn tôi nhiệt tình, tận tâm, tâm huyết; giành nhiều thời gian định hướng động viên, khích lệ trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu nhà trường, Phòng Đào tạo Sau đại học, cán bộ và giáo viên Khoa Nông học, Trường Đại học Nông lâm Huế đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập nghiên cứu. Tôi xin cảm ơn sinh viên Nguyễn Hoài Duyên, lớp BVTV48 đã giúp tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp đã có nhiều đóng góp quý báu, hỗ trợ chân tình về cả tinh thần lẫn vật chất giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin gởi lời cảm ơn đến bà con nông dân, cán bộ quản lý Hợp tác xã, cán bộ Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật của các huyện: Tuy An, thành phố Tuy Hòa, Phú Hòa, Đông Hòa, Tây Hòa đã tạo điều kiện cho tôi tiến hành đề tài này. Huế, ngày tháng năm 2017 Tác giả Nguyễn Thanh Trung iii TÓM TẮT Cây lúa là một trong năm loại cây lương thực chính trên thế giới, có hơn 40% dân số sử dụng lúa gạo làm nguồn lương thực chính và khoảng 25% dân số sử dụng một nửa trong khẩu phần lương thực hàng ngày. Ở Việt Nam là cây lương thực chính và quan trọng nhất. Những năm gần đây, sản lượng gạo xuất khẩu hàng năm đứng thứ hai trong số các nước xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới. Ở Phú Yên là cây đứng hàng thứ nhất về năng suất và sản lượng. Cỏ dại là một trong những dịch hại quan trong nhất trên những ruộng lúa. Chúng có thể làm giảm 60% năng suất cây trồng. Việc phòng trừ cỏ dại hại lúa ở các tỉnh Miền Trung nói chung và tỉnh Phú Yên nói riêng là sử dụng thuốc trừ cỏ. Quan sát từ thực tiễn sản xuất trong các năm từ 2007 đến 2016 cho thấy vấn đề cỏ dại mọc trong ruộng lúa sau khi sử dụng thuốc trừ cỏ đã gia tăng đáng kể điều này đặt ra giả thuyết liệu quần thể cỏ dại ở Phú Yên có thể phát triển tính kháng thuốc trừ cỏ. Để làm sáng tỏ, sâu sắc hơn vấn đề này tôi tiến hành “Đề tài điều tra tình hình phòng trừ cỏ dại hại lúa và nghiên cứu khả năng kháng thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất pretilachlor đối với cỏ lồng vực ở tỉnh Phú Yên”. Kết quả điều tra tình hình cỏ dại và biện pháp phòng trừ cỏ dại hại lúa trên cở sở điều tra hộ nông dân 150 hộ nông dân và 05 cán bộ quản lý là Trạm Trồng trọt và BVTV, phòng Nông nghiệp và PTNT các huyện cho thấy người làm nông nghiệp là từ trung niên đến già, chủ hộ sản xuất đa số là nam giới, trình độ học vấn còn hạn chế, quy mô diện tích sản xuất lúa nhỏ lẻ (0,2 đến 0,3ha/hộ sản xuất). Phần lớn nông dân chưa áp dụng biện pháp kỹ thuật canh tác đúng theo khuyến cáo của cơ quan chuyên môn. Công tác trừ cỏ lúa chủ yếu sử dụng biện pháp trừ cỏ bằng thuốc hóa học 02 lần/vụ. Sử dụng thuốc trừ cỏ chủ yếu có chứa hoạt chất pretilachlor và các chất phụ gia. Nông dân chưa nắm bắt kỹ thuật và hiệu quả phòng trừ cỏ dại bằng biện pháp hóa học theo nguyên tắc bốn đúng. Điều tra thành phần cỏ dại theo phương pháp của Nguyễn Thị Tân và Nguyễn Hồng Sơn (1997) cho thấy thành phần cỏ dại trên cây lúa rất phong phú bao gồm 20 loài cỏ gây hại thuộc 10 họ, các loài phổ biến nhất là cỏ lồng vực, cỏ đuôi phụng, cỏ bợ, cỏ chỉ, cỏ lát, cỏ chat, cỏ cháo, rau mương đứng, rau dừa nước, cỏ mần trầu,... Vì có nhiều thành phần cỏ dại khác nhau trên ruộng lúa nên việc phòng trừ chúng bằng biện pháp hóa học khó có thể trừ hết các loại cỏ với một hoạt chất thuốc trừ cỏ trên diện tích lớn. Nghiên cứu tính kháng thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất pretilachlor đối với các quần thể cỏ dại ở 5 huyện Tuy An, Phú Hòa, Đông Hòa, Tây Hòa và thành phố Tuy Hòa. Phương pháp thu mẫu hạt cỏ lồng vực tại 5 huyện, thành phố của tỉnh, tránh sự lẫn lộn trong vụ Đông Xuân 2016-2017. Thí nghiệm 1 ngâm hạt cỏ vào dung dịch H2SO4 đậm đặc (nồng độ 98%) với thời gian 15 đến 20 phút, sau đó ngâm vào nước 24 giờ, tiến hành gieo 10 hạt/1 đĩa petri với 3 lớp giấy thấm, sau 1 đến 3 ngày tiến hành quan sát; thí nghiệm 2 gieo hạt cỏ vào khay có diện tích 40x50 cm, tiến hành phun thuốc có chứa hoạt chất pretilachlor theo nồng độ khuyến cáo (0,3kg a.i/ha) sau iv đó quan sát khả năng nảy mầm của hạt cỏ sau 1 ngày, 7 ngày và 14 ngày; thí nghiệm 3 khảo sát hiệu lực phòng trừ và tính kháng thuốc của cỏ lồng vực trên ruộng lúa bằng thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất pretilachlor trên ruộng cỏ thường mọc trở lại được xác định ở thí nghiệm 2 quan sát khả năng nảy mầm của hạt cỏ trước và sau 1 ngày, 7 ngày và 14 ngày. Kết quả cho thấy các quần thể cỏ dại ở tỉnh Phú Yên được xác định có mẫu đã thật sự kháng với thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất pretilachlor. Trên cơ sở của kết quả nghiên cứu chúng tôi đề nghị cần nghiên cứu sự ảnh hưởng của cỏ dại và thuốc trừ cỏ đến năng suất cây lúa trong các vụ tiếp theo tại các huyện trong tỉnh để từ đó khuyến cáo người dân phun thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất pretilachlor theo đúng nồng độ, liều lượng, theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất, đồng thời luân phiên sử dụng các loại thuốc trừ cỏ tránh kháng thuốc. Đồng thời xác định nguyên nhân gây nên hiện tượng cỏ dại (cỏ lồng vực) mọc lại trên ruộng để có giải pháp xử lý thích hợp. v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii TÓM TẮT ...................................................................................................................... iii MỤC LỤC ....................................................................................................................... v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ......................................................................... x MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Đặt vấn đề .................................................................................................................... 1 2. Mục đích của đề tài ...................................................................................................... 2 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ..................................................................................... 2 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................ 4 1.1. CỞ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................... 4 1.1.1. Tầm quan trọng và giá trị kinh tế của cây lúa ....................................................... 4 1.1.2. Tình hình sản xuất và tiêu thu lúa trên thế giới ..................................................... 6 1.1.3. Tình hình nghiên cứu cỏ dại trên cây lúa thế giới ................................................. 8 1.1.4. Đặc tính của thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất pretilachor .......................................... 15 1.2. CƠ SỞ THỰC TIẾN .............................................................................................. 16 1.2.1. Thực trạng sản xuất lúa gạo Việt Nam ................................................................ 16 1.2.2. Tình hình nghiên cứu cỏ dại trên cây lúa Việt Nam............................................ 23 CHƯƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................... 35 2.1. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................................................. 35 2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................................. 35 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................... 35 CHƯƠNG 3.