SĠNEMADA GÖRÜNTÜ YÖNETĠMĠNĠN EVRĠMĠ Yusuf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
SĠNEMADA GÖRÜNTÜ YÖNETĠMĠNĠN EVRĠMĠ Yusuf Aslanyürek 17 11 77 103 SANATTA YETERLĠK TEZĠ Güzel Sanatlar Anasanat Dalı Sinema Sanatta Yeterlik Programı DanıĢman: Prof. Dr. Celal Oktay Yalın Ġstanbul T.C. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Nisan, 2021 SĠNEMADA GÖRÜNTÜ YÖNETĠMĠNĠN EVRĠMĠ Yusuf Aslanyürek 17 11 77 103 Orcid: 0000-0002-6659-103X SANATTA YETERLĠK TEZĠ Güzel Sanatlar Anasanat Dalı Sinema Sanatta Yeterlik Programı DanıĢman: Prof. Dr. Celal Oktay Yalın Ġstanbul T.C. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Nisan, 2021 JÜRĠ VE ENSTĠTÜ ONAYI Bu belge, Yükseköğretim Kurulu tarafından 19.01.2021 tarihli ―Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge‖ ile bildirilen 6689 Sayılı KiĢisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında gizlenmiĢtir. ii ETĠK ĠLKE VE KURALLARA UYUM BEYANI Bu belge, Yükseköğretim Kurulu tarafından 19.01.2021 tarihli ―Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge‖ ile bildirilen 6689 Sayılı KiĢisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında gizlenmiĢtir. iii TEġEKKÜR Tez yazımı benim için hiçbir zaman günlük basit bir iĢ olmadı. Böylesine ciddi bir Ģey yazabilmem için tamamen odaklanmam gerekti. Pandemi sürecindeki sokağa çıkma yasakları yüzünden insanların birbiriyle görüĢmeleri birden kesildi. Film ve reklam çekim iĢleri tamamen durdu. YaĢanan bu kısıtlamalar tezi yazabilmem için bir hediye gibi oldu. Bu süreçte tez ve tez için çekilen belgeselimle ilgili her türlü soruyu cevaplayan danıĢmanım Prof. Dr. Oktay Yalın‘a, diğer hocalarıma, aileme, tez için çekilen belgeselde yapımcılığımı yapan Yunus Yunusoğlu‘na, stüdyo aĢamasında desteğinden dolayı Ramazan Yüksel‘e, verdiği sonsuz destek ve motivasyonu için müstakbel eĢim Tuğba Suiçmez‘ e, son olarak bütün yazım redaksiyonumu yapan değerli dostum Ersin Aycan ve kuzenim Devrim Aslanyürek Savuran‘a sonsuz teĢekkür ediyorum. Onlarsız bu iĢi yapamazdım. 2019 Aralık‘ta baĢlayan tarama ve yazma sürecinde, basılı 30‗a yakın kitap, 70 civarında e-kitap ve 2005‘ten bu yana abone olduğum American Cinematographer içeriği taranmıĢtır. Yusuf Aslanyürek Nisan 2021 iv SĠNEMADA GÖRÜNTÜ YÖNETĠMĠNĠN EVRĠMĠ ÖZ Yusuf Aslanyürek Sanatta Yeterlik Tezi Güzel Sanatlar Anasanat Dalı Sinema Sanatta Yeterlik Programı DanıĢman: Prof. Dr. Celal Oktay Yalın Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021 Sinema, hareketli fotoğraf olarak doğmuĢtur. Sonraları sessiz tiyatroya dönüĢmüĢ ve nihayet kendi diline sahip olmuĢtur. Kendi diline sahip oldu olalı yaĢanan geliĢmeler, sinemanın kendi estetiği üzerinden yani sinematografisi üzerinden ele alınmıĢtır. Kameramansa, aynı zamanda makinist ve mühendis olarak ortaya çıkmıĢtır. Kameraman kamera ve aksesuarlarını tasarlar, çekimini yapar, kendi banyosunda kendi formülüyle filmi yıkar ve projeksiyonu kullanarak gösterimini yapardı. Bugün de geçmiĢteki gibi ‗Biograph‘ ve sonradan açılan özel çekim Ģirketleri hariç bütün kameramanlar kendi ekipmanlarının sahibiydi ve çoğunlukla çektikleri eserin yapımcısıydılar. Sovyet Devrimi ve Hollywood‘un keĢfine kadar bu sistem böyle devam etmiĢtir. Hollywood‘dan sonra bile teknik olanakları geliĢtiren ve film çekimlerinde kullananlar da kameramanlardı. Yönetmen anlayıĢı, yirminci yüzyılın baĢlarında öykü yazarı ve oyuncuyu yönetmekten ibaret iken, kameranın nereye konulacağına, hangi açıdan neyi çekeceğine karar verenler sadece kameramanlardı. Yönetmen, özellikle Avrupa ülkelerinde 1940‘lardan sonra merkezi bir yönetici haline gelmiĢse de kameramanlar dijital devrime kadar ikinci adam olarak görülmeye devam etmiĢtir. Bunun baĢlıca sebebi sanat bilgisinin yanı sıra optik, ıĢık ve kimya bilgisinin onu diğer tüm departmanlardan ayırmıĢ olmasıdır. Örneğin laboratuvarların yaygınlaĢtığı 1930‘lara kadar her kamera üreticisinin kendi tankları vardı. Filmler, buralarda yapılan pozlamaya göre görüntü yönetmeni tarafından yıkanıp kurutulurdu. Çünkü o dönemin pozitif baskı makinasında pozlama düzeltmeye yarayan diyagramlar yoktu. Yapılan pozlama direkt olarak pozitife basılıyordu. Bu durum ise o dönemde kameramanı kritik bir departman haline getirmiĢtir. Zaman içerisinde görevleri, esere katkıları ve hatta unvanları değiĢse v de teknik bilgileri ve kameramanlıktan gelmiĢ olmaları bir kambur gibi kalmıĢtır. Bu durum birçok ülkede onların yaratıcı kimliğinin sorgulanmamasına neden olmuĢtur. Kameramanların sanatçı kiĢiliği göz ardı edilmiĢtir. Bu durum özellikle bu ülkelerde görüntü yönetmenlerinin kendilerini teknik ekip Ģefi olarak görmelerine neden olmuĢtur. Sinemada ilk telif hakkı sahipleri müzisyenlerdi, çünkü müzik sinemanın kendisinden çok daha eski ve organizasyon olarak dünya çapında oturmuĢtu. Yapılan çalıĢmada görüntü yönetmenliğinin zaman içinde değiĢimiyle sinematografinin evrimi koĢut olarak ele alınmıĢtır. Sinematografinin sorumluluğunu yüklenen görüntü yönetmeninin çalıĢtığı coğrafyaya göre koĢullarının farklılaĢtığı ve henüz meslek tanımının evrenselleĢmediği sonuçlarına ulaĢılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Görüntü Yönetmeni, Sinematografi, telif, IĢıklandırma, seyircinin payı, algı, kompozisyon. vi THE EVOLUTION OF CINEMATOGRAPHER ABSTRACT Yusuf Aslanyürek Proficiency in Art Thesis Department of Proficiency in Arts Cinema Proficiency in Arts Programme Advisor: Prof. Dr. Celal Oktay Yalın Maltepe University Graduate School, 2021 Cinema was born as a motion picture. Then it turned into a quiet theater. Then it got his own style. The developments that have taken place in its own style have been handled through cinema's own aesthetics, cinematography. The cameraman was also a machinist (the one who uses projector), film developer and engineer who construct things like filters, reflectors for different shooting experience. He would design the camera and its accessory, shoot, wash the film with his own formula in his bathroom, and show it using the projector which it was same camera at early stage of cinema. Biograph and subsequent private shooting companies, all cinematographers owned their own equipment and were mostly investors of the business they were doing. This system continued until the Soviet revolution and the discovery of Hollywood. Even after Hollywood, those who developed technical possibilities and used them for filming were also cinematographers. While the director's understanding consisted of directing the actor and being story writer at the beginning of the 20th century, it was only the cameramen who decided where to put the camera and what angle to shoot. Although the director became a central manager after the 1940s, the cameraman continued to be seen as the second director of the set until the digital revolution in cinematography. The main reason for this is besides art knowledge; The knowledge of optics, light and chemicals is that it distinguishes it from all other departments. For example, until the 1930s when laboratories became widespread, each camera manufacturer had its own tanks and films were washed and dried by the cinematographer. The knowledge of chemistry, physics of light and optics made the cinematographer unique and technical person. These technical abilities in time become hump in time as digital technology developed and vii made it unbelievable easy compared to that time. This situation has caused their creative identity not to be questioned in many countries. The artistic personality of the cinematographer has been ignored. They are considered as technical chiefs of film crew in these countries. And many directors of photography is unaware or even happy with the title and situation. Cinematographers are the directors of visual perception in film. Yet they are not considered as photographer of film in many countries including Turkey. Musicians were the first copyright holders in Turkey because Music is much older than cinema itself and established worldwide as an organization. In the study, the evolution of cinematography with the change of cinematography over time has been discussed in parallel. It has been concluded that the conditions of the cinematographer, who bears the responsibility of cinematography, differ according to the geography he works in and that the definition of his profession has not yet become universal. Keywords: Cinematographer, Cinema, Director of photography, Visual perception, author, copyright. viii ĠÇĠNDEKĠLER JÜRĠ VE ENSTĠTÜ ONAYI ............................................................................................ ii ETĠK ĠLKE VE KURALLARA UYUM BEYANI ......................................................... iii TEġEKKÜR ..................................................................................................................... iv ÖZ ..................................................................................................................................... v ABSTRACT .................................................................................................................... vii ĠÇĠNDEKĠLER ................................................................................................................ ix KISALTMALAR ve TANIMLAR .................................................................................. xi RESĠMLER LĠSTESĠ ..................................................................................................... xii TABLOLAR LĠSTESĠ .................................................................................................... xii ÖZGEÇMĠġ ..................................................................................................................