DOCSLIB.ORG

Jarosław Wąsowicz Troska Salezjanów O Bpa Antoniego Baraniaka SDB W Okresie Jego Internowania W Marszałkach (29 Grudnia 1955 R

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Jarosław Wąsowicz Troska Salezjanów O Bpa Antoniego Baraniaka SDB W Okresie Jego Internowania W Marszałkach (29 Grudnia 1955 R Jarosław Wąsowicz Troska salezjanów o bpa Antoniego Baraniaka SDB w okresie jego internowania w Marszałkach (29 grudnia 1955 r. - 1 kwietnia 1956 r.) Seminare. Poszukiwania naukowe 35/1, 157-169 2014 SEMINARE t. 35 * 2014, nr 1, s. 157-169 Ks. Jarosław Wąsowicz Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej TROSKA SALEZJANÓW O BPA ANTONIEGO BARANIAKA SDB W OKRESIE JEGO INTERNOWANIA W MARSZAŁKACH (29 GRUDNIA 1955 R. – 1 KWIETNIA 1956 R.) „Zapomniane męczeństwo” – takim mianem określa się w ostatnich latach historię uwięzienia i internowania w latach 1953-1956 ówczesnego sufragana diecezji gnieźnieńskiej, kierownika Sekretariatu Prymasa Polski bpa Antonie- go Baraniaka SDB1. Zainteresowanie badaniami nad represjami wymierzonymi w późniejszego metropolitę poznańskiego wzrosło dzięki nowym materiałom źró- dłowym odnalezionym w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej2, sam bowiem hierarcha za życia niechętnie wracał do okresu z lat 1953-1956, i – jak podkreśla ks. prof. Zygmunt Zieliński – „nie przybierał nigdy pozy męczennika, chociaż był nim bez wątpienia”3. 1 Pod takim właśnie tytułem ukazał się film dokumentalny:Zapomniane męczeństwo. His- toria prześladowania arcybiskupa Antoniego Baraniaka, reż. Joanna Hajdasz, Hajdasz Production, Poznań 2012. 2 Biskup Marek Jędraszewski, na podstawie dokumentacji zgromadzonej w archiwach In- stytutu Pamięci Narodowej, opracował dwa tomy publikacji zatytułowanej Teczki na Baraniaka, które łącznie liczą 1214 stron. Por. M. Jędraszewski, Teczki na Baraniaka, t. 1: Świadek, Wydawnic- two BONAMI, Poznań 2009; tenże, Teczki na Baraniaka, t. 2: Kalendarium, Wydawnictwo BON- AMI, Poznań 2009. Na temat męczeńskiej drogi ówczesnego sufragana gnieźnieńskiego oraz działań władz PRL w niego wymierzonych, por. także: J. Stefaniak, Czas uwięzienia (1953-1956), w: Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, red. Z. Zieliński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010, s. 65-81; K. Śmigiel, Władze PRL a arcybiskup Baraniak w dokumentach, w: Z więzienia na stolicę arcybiskupią…, s. 133-199; J. Wąsowicz, Arcybiskup An- toni Baraniak SDB. Wspomnienie w 50. rocznicę objęcia rządów w metropolii poznańskiej, Kronika Wielkopolski 1(2008), s. 25-28; E. Nawrot, Baraniak Antoni (1904-1977), salezjanin, arcybiskup poznański, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, t. 1, red. J. Myszor, Wydawnictwo Księży Werbistów VERBINUM, Warszawa 2002, s. 7-8; M. Przykucki, Arcybiskup Antoni Baraniak obrońca Kościoła, Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski 2(2006), s. 359-366. Na konferencji naukowej „Arcybiskup Antoni Baraniak w służbie Kościoła i Ojczyz- ny” zorganizowanej w Poznaniu 3 XI 2012 r., na ten temat zostały wygłoszone dwa referaty: abp M. Jędraszewski, Martyrologia Biskupa Antoniego Baraniaka; K. Białecki, Działania władz wobec abp Antoniego Baraniaka w latach 1956-1977. 3 Por. Z. Zieliński, Wstęp, w: Z więzienia na stolicę arcybiskupią…, s. 7. 158 KS. JAROSŁAW WĄSOWICZ SDB 1. Okoliczności aresztowania i uwięzienia ks. bpa Antoniego Baraniaka Biskup Antoni Baraniak został uwięziony w nocy z 25 na 26 września 1953 r., w tym samym czasie, co prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Należy dodać, że prymasa nie poinformowano o tym, że wraz z nim aresztowano kierownika jego sekretariatu4. W relacji sporządzonej w roku 1974, bp Baraniak, na pod- stawie osobistych notatek, tak wspominał swoje uwięzienie: „Nad ranem zja- wił się jakiś oficer (jeden czy dwóch) i zaprowadzili mnie do mojego pokoju na I piętrze. Najpierw pogrzebali w różnych rzeczach i papierach, potem odczytał jeden z ubowców postanowienie prokuratury wojskowej, «że jestem aresztowa- ny», ale papierka nie dali. Kazali mi się ubrać. Na pytanie, jak się ubrać, jeden z nich odrzekł: «raczej ciepło!». Kiedy mnie sprowadzili na dół, w całym domu, na schodach i przy schodach kręciło się pełno ubowców. […] W samocho- dzie, który stał przed domem, kazali mi usiąść za szoferem; wsiadło też dwóch ubowców. Krążyli dość długo po mieście, aż w okolicy Placu 3-ch Krzyży wy- lądowali na Alejach Ujazdowskich. Przystanęli dopiero przy Ministerstwie Bez- pieczeństwa, na rogu ulicy Koszykowej. Jeden z ubowców wyszedł z samocho- du i zniknął w bramie ministerstwa. Dość długo nie wracał. Powrócił wreszcie i samochód popędził na ul. Rakowiecką, do bramy więzienia, która otwarła się za małą chwilę. Doprowadzono mnie prosto do depozytu, gdzie zabrano moją tecz- kę z bielizną, wszystkie insygnia biskupie i wszystko, co miałem w kieszeniach, z Różańcem włącznie, oraz pieniądze, które ubowcy zabrali z mojego pokoju oraz sypialni. Zaprowadzono mnie do pustej betonowej celi, w której była prycza, ta- boret, dzban wody z miednicą i kibel. Groźnie skrzypiał potężny klucz w żela- znych drzwiach i wreszcie nastała cisza. Przez zakratowane okno i matowe szybki, z góry zaglądał ponury poranek 26 września 1953 r.”5. 4 Prymas kard. Stefan Wyszyński dowiedział się o uwięzieniu bpa Baraniaka dopiero w Komańczy. Pisał wówczas pod datą 30 X 1955 r. w swoich Zapiskach więziennych: „[…] dowiedziałem się, że biskup Antoni Baraniak jest w więzieniu. Są nawet ludzie, którzy go tam widzieli w stanie wielkiego wymizerowania. Podobno przebywa w szpitalu więziennym. Są głosy, że trzyma się niezwykle dzielnie, pomimo wyczerpania i choroby. […] Ludzie, którzy udzielili mi pierwszych informacji o biskupie Antonim, widzieli go w mokotowskim więzieniu przygodnie z dala, podczas spaceru. Był w sutannie, chodził sam, był bardzo blady, ale pogodny. Opinia, krążąca po więzieniu, przekazywała o nim najlepsze wrażenie. Wiedziano w Mokotowie, że biskup Baraniak trzyma się dzielnie i zajmuje godną postawę wobec swoich śledczych. Wiedziano, że biskup był „«pod śledztwem”, że to śledztwo było długotrwałe i bardzo uciążliwe, że biskup nikogo nie obciążył. Mówiono, że wywiera dobry wpływ na więźniów, którym dodaje otuchy, imponuje swoją kapłańską postawą i najlepszym usposobieniem. «Zwycięża siebie», «zadziwia siłą duchową», chociaż siły duchowe są tak słabe, że budzą obawę wszystkich współwięźniów”. Por. S. Wyszyński, Zapiski więzienne, Editions du Dialogue, Paris 1982, s. 198-199. 5 Relacja abp. A. Baraniaka o aresztowaniu Prymasa Polski, 25 września 1953, w: P. Raina, Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 1: Lata 1945-59, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994, s. 443-444. TROSKA SALEZJANÓW O BPA BARANIAKA 159 W więzieniu sufragan gnieźnieński został poddany torturom i uciążliwym przesłuchaniom mającym na celu wymuszenie zeznań przeciwko kard. Wyszyń- skiemu, które umożliwiłyby wytoczenie prymasowi pokazowego procesu. Po- nadto w śledztwie wielokrotnie powracano również do okresu okupacji, kiedy Baraniak, jako sekretarz prymasa kard. Augusta Hlonda, przebywał z nim na wygnaniu poza granicami okupowanej ojczyzny. Zarzucano biskupowi, że po zakończeniu wojny pośredniczył w kontaktach kard. Hlonda z przywódcami „kontrrewolucyjnego” Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” oraz, że przekazywał informacje o stosunkach między państwem a Kościołem do Stolicy Apostolskiej. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa przesłuchiwali biskupa Baraniaka łącz- nie 145 razy6, nieraz po kilkanaście godzin dziennie, stosując przy okazji wobec niego przemoc fizyczną, m.in. zrywano mu paznokcie. Ponadto był on prze- trzymywany wielokrotnie w karcerze-ciemnicy, który urządzono w pełnej wody i fekaliów zagrzybionej celi. Wieści o torturach bpa Baraniaka i pogarszającym się jego stanie zdrowia dotarły do emigracji. W marcu 1955 r. londyński „Dziennik Polski” oraz „Dziennik Żołnierza” doniosły nawet o śmierci biskupa jako ofiary komunistycznej bezpieki7. Biskup Baraniak nie złożył żadnych zeznań, które mogłyby obciążyć pry- masów kard. Hlonda oraz kard. Wyszyńskiego. Do końca pobytu w więzie- niu na Mokotowie był radykalnie izolowany od kontaktów z najbliższymi. 29 grudnia 1956 r. postanowieniem Naczelnej Prokuratury Wojskowej został zwolniony z więzienia8. Nie oznaczało to bynajmniej dla niego zupełnej wolności. Został skierowany do ośrodka internowania, na który wybrano zakład salezjański w Marszałkach k. Ostrzeszowa9. 6 Szczegółowy wykaz przesłuchań bpa A. Baraniaka SDB oraz ich tematykę wraz z danymi personalnymi przesłuchujących zestawił bp Marek Jędraszewski. Por. M. Jędraszewski, Teczki na Baraniaka, t. 1: Świadek…, s. 203-219. 7 Por. E. Nawrot, Baraniak Antoni…, s. 7-8; J. Stefaniak, Czas uwięzienia (1953-1956)…, s. 77; L. Żbikowska, Księża niezłomni. Wierny towarzysz w cierpieniu – Ksiądz arcybiskup Antoni Baraniak, Nasz Dziennik, 14-15 kwietnia 2008 r., s. 24-25. 8 Por. M. Jędraszewski, Teczki na Baraniaka, t. 1: Świadek …, s. 195-198. 9 W 1930 r. salezjanie zakupili majątek w Marszałkach i w 1931 r. erygowali w nim dom zakonny pw. św. Tomasza z Akwinu. W l. 1931-1939 zorganizowano tu studentat filozoficzny dla kleryków. W czasie II wojny budynki seminaryjne zostały zaanektowane przez Niemców, natomiast po 1945 r. salezjanie zorganizowali w nich Niższe Seminarium Duchowne. W 1952 r. upaństwowiono gospodarstwo zakładowe i zlikwidowano NSD, a w dwa lata później w pomieszczeniach seminarium zorganizowano państwowy Dom Opieki dla dorosłych. W 1950 r. abp Walenty Dymek erygował przy kaplicy zakładowej parafię pw. Chrystusa Króla, którą salezjanie prowadzą po dziś dzień. Więcej por. J. Krawiec, Powstanie, działalność i likwidacja Niższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Marszałkach, Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego w Krakowie, Kraków 2009; W. Żurek, Salezjańskie szkolnictwo ponadpodstawowe w Polsce 1900-1963. Rozwój i organizacja, Poligrafia Inspektoratu
Load more

Recommended publications
  • Katalog Festiwalu
    XXXIV Międzynarodowy Katolicki Festiwal Filmów i Multimediów The 34rd International Catholic Film and Multimedia Festival „KSF NIEPOKALANA 2019” (w latach 1986-2016 - „Festiwal Niepokalanów”) „Niepokalana oto nasz ideał” „Zdobyć świat dla Chrystusa przez Niepokalaną” (Św. Maximilian Maria Kolbe) "Immaculate is our ideal." "Get the world for Christ through the Immaculate" (Saint Maximilian Maria Kolbe) Warszawa, 22 września 2019 / Warsaw, the 22nd of September, 2019 KATALOG Spis treści / Contents Werdykt Jury / Jury Annoucement Komitet Honorowy / Honorary Committee Partnerzy Główni - Sponsorzy / Partners - sponsors Patronat Medialny / Media Partners Komitet Organizacyjny / Organizing Committee Zarząd Katolickiego Stowarzyszenia Filmowego / Board of Directors Catholic Film Association Program Uroczystego Zakończenia Festiwalu I projekcji nominowanych filmów i zwiastunów. Program Uroczystego Otwarcia Festiwalu w dniu 1 wrzesnia 2019 r w Józefowie Zgłoszone i nominowane filmowy , i teledyski , program tv I radiowe , multimedialne, strony www Send in and nominated films, tv programs, videoclips radio programs , multimedia programs Historia Destiwalu / History of the Festival Nagrody KSF „Multimedia w służbie Ewangelii im. Juliana Kulentego” / Award of Julian Kulenty – “Media In the Service of the Gospel” Komunikat Jury XXXIV Międzynarodowego Katolickiego Festiwalu Filmów i Multimediów KSF Niepokalana 2019 Jury w składzie: 1. ks. dr Ryszard Gołąbek SAC, medioznawca – przewodniczący jury 2. Romuald Wierzbicki, reżyser filmowy – sekretarz jury
    [Show full text]
  • News in Brief·
    News in Brief· POLAND 1973 he became the first Polish bishop to visit the Federal Republic of Germany Death of Archbishop Baraniak since the Second World War. His death will inevitably open up a Archbishop Antoni Baraniak, Metro­ lengthy period of haggling with the politan of Poznan, died on 13 .August. communist authorities about a succes­ Born on New Year's Day 1904, he joined sor. But in the present circumstances, in the Salesian Order and was ordained which the Church plays a vital, though priest in August 1930. In April 1951 he independent part in keeping the socio­ was nominated assistant bishop of the economic tensions in the country with­ then Metropolitan of Poznan, Arch­ in limits, the problem should be rela­ bishop Dymek. This was at the height of tively easy to solve. the Stalinist period, a time of violent Archbishop Baraniak's funeral was persecution against the Church. In 1953 held on 18 August, with Cardinal Bishop Baraniak (as he then was) was Wyszynski taking part. The coffin was arrested and spent the next three years placed in the crypt of the Cathedral on in the Mokotow prison in Warsaw. Ostrow Tumski in Poznan. (The Tablet, During this time the Polish Primate, 27 August 1977; Kierunki, 28 August Cardinal Wyszynski, was also kept in 1977) detention. The Polish "October" of 1956, which brought Mr. Gomulka to power, led to their release. After a brief 1977 Czestochowa Pilgrimage "thaw" there followed another period of tension which, with various vicis­ The 226th pilgrimage from Warsaw to situdes, has lasted to the present day.
    [Show full text]
  • From Memory to Freedom Research on Polish Thinking About National Security and Political Community
    Cezary Smuniewski From Memory to Freedom Research on Polish Thinking about National Security and Political Community Publication Series: Monographs of the Institute of Political Science Scientific Reviewers: Waldemar Kitler, War Studies Academy, Poland Agostino Massa, University of Genoa, Italy The study was performed under the 2017 Research and Financial Plan of War Studies Academy. Title of the project: “Bilateral implications of security sciences and reflection resulting from religious presumptions” (project no. II.1.1.0 grant no. 800). Translation: Małgorzata Mazurek Aidan Hoyle Editor: Tadeusz Borucki, University of Silesia in Katowice, Poland Typeseting: Manuscript Konrad Jajecznik © Copyright by Cezary Smuniewski, Warszawa 2018 © Copyright by Instytut Nauki o Polityce, Warszawa 2018 All rights reserved. Any reproduction or adaptation of this publication, in whole or any part thereof, in whatever form and by whatever media (typographic, photographic, electronic, etc.), is prohibited without the prior written consent of the Author and the Publisher. Size: 12,1 publisher’s sheets Publisher: Institute of Political Science Publishers www.inop.edu.pl ISBN: 978-83-950685-7-7 Printing and binding: Fabryka Druku Contents Introduction 9 1. Memory - the “beginning” of thinking about national security of Poland 15 1.1. Memory builds our political community 15 1.2. We learn about memory from the ancient Greeks and we experience it in a Christian way 21 1.3. Thanks to memory, we know who a human being is 25 1.4. From memory to wisdom 33 1.5. Conclusions 37 2. Identity – the “condition” for thinking about national security of Poland 39 2.1. Contemporary need for identity 40 2.2.
    [Show full text]
  • 41St International Eucharistic Congress Collection
    41st International Eucharistic Congress Collection 100.2263A1.0 Holy Childhood Association – Diocese of Allentown, “Love Cup” Folders 100.302A1.0 To Various, from Monsignor Sutzinger, 10/1975 – 06/1976, correspondence concerning Congress, Diocese of Allentown 100.303A1.0 To Various, from Eucharistic Congress Office, Diocese of Allentown, 11/05/1975 – 08/1976, memos concerning Congress participation, Spiritual Renewal and preparation 100.304A1.0 01/25 – 05/07/1976, suggested Liturgies in Preparation for Eucharistic Congress, Diocese of Allentown 100.305A1.0 Para-Liturgical services in preparation for Eucharistic Congres, Diocese of Allentown 100.306A1.0 10/17/1975 – 01/22/1976, Eucharistic Congress Meeting Minutes, Diocese of Allentown, List of Committee meeting dates 100.307A1.0 Committees, Activities and summaries – spiritual preparation for Eucharistic Congress – Diocese of Allentown 100.308A1.0 To Monsignor Seitzenger, Allentown, from Eucharistic Congress Office, Philadelphia, participation in Eucharistic Congress 100.309A1.0 Operation Rice Bowl – Diocese of Allentown: parish amounts 100.310A1.0 Diocese of Allentown, Parish Bulletins and News Releases, for Eucharistic Congress 100.311A1.0 From The Morning Call Newspaper, Newsclippings, Eucharistic Congress, Diocese of Allentown 106.36A2.0 03/1976, Correspondence concerning construction of altars for Eucharistic Congress (Complaint of Father Bishara) 100.2734A2.0 To Cardinal Krol, from Father Conway, 02/26/1976, construction of Altars 100.2599A2.0 To Cardinal Krol, from John W. McDevitt, 12/05/1975, donation for Congress Altar: Attached is Cardinal Krol’s reply with news release of the Knights’ contribution 100.916A2.0 Altar design for J.F.K. Stadium, Fact Sheet 100.15A2.0 To Sister Mary Tereze Deye, S.N.D., from Mr.
    [Show full text]
  • Order of the White Eagle for Janusz Kor- Czak and Baruch Steinberg
    Order of the White Eagle for Janusz Kor- czak and Baruch Steinberg. Maria Skłodowska-Curie, Władysław Reymont, Ignacy Daszyński, Roman Dmowski, Janusz Korczak and Baruch Steinberg are posthumously awarded the highest Polish state order. On the hundredth anniversary of regaining Poland’s independence, President Andrzej Duda honored 25 eminent Poles „meritorious for the glory, good and benefit of the Republic of Poland”. – Sometimes it was strange to see that someone so great and so famous to be awarded the Order of the White Eagle has not got it so far. I am glad that Poland can make up for it by stressing the extraordinary role played by a given person in Polish public life, in Polish scientific life and in Polish cultural life or in simply building Polish society, or in building the Polish state, or simply for the glorification of Poland in the world because people from very different disciplines have received the Order of the White Eagle. From very different backgrounds, from very different national groups of this great Republic of Many Nations as it was during this century. But they were all Poles and I have no doubt that these are orders granted to the Poles because they certainly felt so, because each of them, looking at their lives, looking into their merits for Poland and for the world very often were certainly Polish patriots – said in his speech the President of the Republic of Poland Andrzej Duda. Among the posthumously honoured with the Order of the White Eagle are two eminent and distinguished representatives of the Jewish community for the fatherland, the Republic of Poland.
    [Show full text]
  • Sons of Don Bosco Successors of The
    SONS OF DON BOSCO SUCCESSORS OF THE APOSTLES SALESIAN BISHOPS 1884 to 2001 by Charles N. Bransom, Jr. INTRODUCTION he study of apostolic succession and episcopal lineages has long fascinated students of church history. It was not until the middle T of the twentieth century, however, that a systematic attempt was made to trace and catalogue the consecrations of bishops on a world-wide basis. A small group of researchers has catalogued the consecrations of tens of thou­ sands of bishops dating back many centuries. The fruits of their labors--labors that are on going-have resulted in a database, which can trace the episcopal lineage of any living bishop and the vast majority of deceased bishops. In 1984, I began a project on the episcopal ordinations of bishops of re­ ligious orders and congregations. One fruit of that work was a study of the ordi­ nations of Salesian bishops, Les Eveques Salesiens. The present work updates, corrects and expands the 1984 study. In 1984, the episcopal ordinations of 130 bishops were presented. This study contains the details of 196 bishops. The text has been expanded to include the episcopal lineages of the bishops. Of the 196 bishops in this study, 183 trace their orders to Scipione Re­ biba, who was appointed Auxiliary Bishop ofChieti in 1541. The Rebiban suc­ cession is the major episcopal line in the contemporary Catholic episcopate. More than 91 % of the more than 4,500 bishops alive today trace their orders 54 Journal of Salesian Studies back to Rebiba Why so many bishops should trace their lineages to this one bishop can be explained, in great part, by the intense sacramental activity of Pope Benedict XIII, who consecrated 139 bishops during his pontificate, many of them cardinals, nuncios and bishops of important sees who in tum conse­ crated many other bishops.
    [Show full text]
  • 65 Anniversary of the Krakow Curia Trial
    The Person and the Challenges Volume 9 (2019) Number 2, p. 5–8 DOI: http://dx.doi.org/10.15633/pch.3447 Marek Jędraszewski Metropolitan Archbishop of Krakow Great Chancellor of the Pontifical University of John Paul II in Krakow, Poland 65 Anniversary of the Krakow Curia Trial The trial of the priests of the Krakow Curia is an incredibly dramatic moment in the history of Church in Krakow, which needs to be viewed in a broader perspective of the history of Church in our fatherland. 1953 is probably the most distressing year for the Polish Church owing to the extremely violent confrontation with the communist regime. That year was the most excruciating one since, as it has to be pointed out resolutely, the Catholic Church suffered perhaps the greatest humiliation from the People’s Republic of Poland (PRP) government. Subsequently, over the following years, it slowly recovered, thus strengthening the fully justified conviction of the Polish people that the Church was the major protector of the nation against the communist authorities. In order to start the proceedings of the conference, a few facts need to be mentioned as they constitute the background for the events of 65 years ago, which are under discussion today. The offensive against the Church began on 12 January 1953 when the com- munist authorities denied issuing a passport to the archbishop of Warsaw and Gniezno – Stefan Wyszyński, for his journey to Rome, where he was meant to re- ceive his cardinal hat. On 20 January, the bishop of Kielce – Czesław Kaczmarek, was detained. We all know how tragic it was for him – subjected to tortures, he broke down, in a way.
    [Show full text]
  • Michał Białkowski, Biskup Michał Klepacz Jako Członek Episkopatu Polski. Część I
    Łódzkie Studia Teologiczne 30 (2021) 1 Michał Białkowski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu BISKUP MICHAŁ KLEPACZ JAKO CZŁONEK EPISKOPATU POLSKI CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE BIOGRAFICZNO-PROBLEMOWE Słowa kluczowe: biskup Michał Klepacz, archidiecezja wileńska, diecezja łódzka, Konfe- rencja Episkopatu Polski, Prymas Polski 1. Wstęp. 2. Zarys pracy duszpasterskiej, działalności naukowej i społecznej Michała Kle- pacza do objęcia rządów w diecezji łódzkiej w 1947 r. 3. Zarys posługi biskupiej Michała Klepa- cza w diecezji łódzkiej w latach 1947–1967. 4. Zmiany struktur Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych w okresie posługi biskupiej Michała Klepacza. 5. Podsumowanie 1. WSTĘP 10 grudnia 2020 r. upłynęła 100. rocznica ogłoszenia przez Benedykta XV Bulli Christi Domini. Mocą papieskiej decyzji sprzed wieku ustanawiano diecezję łódzką, która w 1992 r. podniesiona została do rangi archidiecezji1. Wielki jubileusz i czas świętowania w naturalny sposób zamyka 75. rocznica prekonizowania na stolicę biskupią w Łodzi jej trzeciego ordynariusza biskupa Michała Klepacza. Wydarzenie to wspominać będziemy 20 grudnia 2021 r. Biskup Michał Klepacz, na przestrzeni stu lat istnienia Kościoła łódzkiego, bezsprzecznie odegrał wyjątkową rolą. Zadecydował o tym nie tylko fakt kierowa- nia diecezją przez dwie trudne powojenne dekady, ale przede wszystkim z racji prze- wodniczenia Episkopatowi podczas uwięzienia Prymasa Polski kardynała Stefa- na Wyszyńskiego w latach 1953–1956. W tym czasie hierarcha współuczestniczył i współkształtował relacje Kościoła katolickiego z komunistycznym aparatem wła- dzy. Był głównym, pierwszoplanowym bohaterem „czasu zmagań i trudnych wybo- 1 Ogólny zarys dziejów archidiecezji znajdziemy w publikacji: A. Ziółkowska, Diecezja łódz- ka i jej biskupi w świetle dokumentów, Łódź 1987; M. Budziarek, Łódź Piotrowa. Krótka historia Ko- ścioła w Łodzi, Łódź 2005; Historia Kościoła łódzkiego.
    [Show full text]
  • AE-Biuletyn-SAK-Tom-12
    Nr 12 2019 Nr archiva ecclesiastica archiva ecclesiastica ecclesiastica archiva Nr 12 2019 Archiva Ecclesiastica Rocznik Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych Archiva Ecclesiastica The Annual Journal of the Association of Church Archivists Archiva Ecclesiastica Rocznik Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych Nr 12/2019 Archiva Ecclesiastica The Annual Journal of the Association of Church Archivists No. 12/2019 Zielona Góra 2019 ZESPÓŁ REDAKCYJNY ks. dr hab. Robert R. Kufel – redaktor naczelny dr Artur Hamryszczak – zastępca redaktora naczelnego Weronika Zegzuła – sekretarz RADA NAUKOWA prof. nadzw. Zinaida Antonowicz (BPY Mińsk) prof. nadzw. dr hab. Maria Dębowska (ABMK KUL Lublin) ks. prof. dr hab. Józef Marecki (UPJP2 Kraków) ks. prof. nadzw. dr hab. Władysław Wlaźlak (URz Rzeszów) ks. prof. nadzw. dr hab. Paweł Wolnicki (AJD Częstochowa) ks. prof. dr hab. Stanisław Zimniak SDB (SIH Rzym) ks. dr Jarosław Wąsowicz SDB (AIP Piła) ks. dr Wacław Umiński CM (UPJP2 Kraków) RECENZENCI o. prof. dr hab. Roland Prejs OFMCap (KUL Lublin) ks. prof. dr hab. Józef Swastek (PWT Wrocław) REDAKCJA JĘZYKOWA Aneta Kiper – j. angielski Katarzyna Trychoń-Cieślak – j. niemiecki Anna Sokółka – j. polski Danuta Zielińska – j. polski REDAKCJA TECHNICZNA Mateusz Zmudziński PROJEKT OKŁADKI Aleksandra Adamczyk Krzysztof Marek Szwaczka ADRES REDAKCJI Archiwum Diecezjalne PL – 65-548 Zielona Góra, Os. Kaszubskie 8 tel. +48 666-028-237 e-mail: [email protected] www.sak.net.pl „Archiva Ecclesiastica” Rocznik Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych jest indeksowany w bazie BazHum prowadzonej przez Muzeum Historii Polski Skład, łamanie: Bikstudio Krzysztof Marek Szwaczka [email protected] ISSN 1895-7358 Spis treści Od Redakcji .................................................................................................. 9 Artykuły i materiały Ks. Kazimierz Dąbrowski, Archiwum Diecezjalne w Łodzi.
    [Show full text]
  • ARTICLES S Chol
    POLISH BIOGRAPHICAL STUDIES 2020, NR 8 ISNN 2353-9291 ARTICLES DOI 10.15804/pbs.2020.04 r a f a ł ł a t k a ORCID: 0000-0003-2650-4031 chaLLEngEs of a schoLarLy BiograPhy of PrimatE stEfan wyszyński S ł o w a k l u c z o w e : prymas Stefan Wyszyński, biografia, wyzwania badawcze, na- uczanie społeczne, rzeczywistość społeczno-polityczna. K e y w o r d s : Primate Stefan Wyszyński, biography, research challenges, social te- aching, socio-political reality. ABSTRACT Polish Biographical Polish Studies This study outlines the challenges faced by authors who might undertake in the fu- ture the task of writing a full scholarly biography of Cardinal Stefan Wyszyński. The author of this paper analyzes the state of research to date and evaluates the existing literature on the subject. The following two sections deal with challenges regarding source material and interpretive challenges in describing diverse areas of the life and scope of the Primate of the Millennium’s activities. The paper focuses on the period of Wyszyński’s service as a primate, as it seems that in-depth research on the earlier stages of Stefan Wyszyński’s life could be an arduous task to conduct. Introduction 2020, nr 8 lthough many years have passed since the death of Cardinal Stefan Wy- Aszyński, and a vast amount of literature has since been written, we do not 76 ARTICLES yet have a complete biography of the Primate of the Millennium1. The biogra- phical studies currently available are incomplete for various reasons2 and pri- marily due to a lack of sources or interpretive shortfalls, which will be broadly referred to in this paper.
    [Show full text]
  • PAN Rzym WERSJA2.Indd
    Bacciarelli ok.qxd 30-09-2011 22:46 Pagina 6 Pubblicato da ACCADEMIA POLACCA DELLE SCIENZE BIBLIOTECA E CENTRO DI STUDI A ROMA vicolo Doria, 2 (Palazzo Doria) 00187 Roma tel. +39 066792170 fax +39 066794087 e-mail: [email protected] www.accademiapolacca.it Progetto grafico ANNA WAWRZYNIAK MAOLONI Pubblicazione finanziata dai fondi dell’Accademia Polacca delle Scienze PublikacjaImpaginazione wydana ze środków Polskiej Akademii Nauk DANILO SOSSI ANNA WAWRZYNIAK MAOLONI Progetto grafico/Projekt graficzny: ANNA WawRZYNIAK MAOLONI Impaginazione e stampa/Skład i druk: EDO – JAKUB Łoś ISSN 0208-5623 © Accademia Polacca delle Scienze Biblioteca e Centro di Studi a Roma Bacciarelli ok.qxd 30-09-2011 22:46 Pagina 7 indice Leszek kuk IntroduzIone 9 PWstępREMESSA LESZEK KUK 12 9 RCosimo OYAL PATRONAGEsemeraro AND THEsDBEMANCIPATION OF ARTISTS: REMARKS ON THE RELATION BETWEEN Pio XII e Il prImate august Józef Hlond datI acquIsItI e orIentamentI KING STANISLAUS AUGUSTUS AND BACCIARELLI ANDRZEJ ROTTERMUND 13 per ulterIorI rIcercHe 15 MPiARusCELL XII IO prymasBACCIARELLI august ORGANISATEUR Józef Hlond. stan badań I postulaty badaWcze 32 DE LA VIE ARTISTIQUE ÀWito LA COURLD DUzahorski DERNIER ROI DE POLOGNE ANITA CHIRON-MROZOWSKA 33 Il prImate dI polonIa, cardInale august Hlond, In francIa (1940–1944) 52 LA SCALATA SOCIALE DI BACCIARELLI. NpUOVIrymas DATI polsk DELLAI kardynał GENEALOGIA august DEL Hlond PRIMO PITTOREWe francJI (1940–1944) 66 DI SUA MAESTÀ RE DI POLONIA ELstanisła’INVENTARIOW z POSTUMOimniak DEIsDB SUOI BENI DEL 1818 ANGELA
    [Show full text]
  • Zespół Archiwum Prymasa Polski W Zasobie Archiwum Archidiecezjalnego W Gnieźnie
    ARCHIWA, BIBLIOTEKI I MUZEA KOŚCIELNE 110 (2018) https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.12 KS. ŁUKASZ KRUCKI* – GNIEZNO JUSTYNA MIZERKA** – GNIEZNO ZESPÓŁ ARCHIWUM PRYMASA POLSKI W ZASOBIE ARCHIWUM ARCHIDIECEZJALNEGO W GNIEŹNIE Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, chociaż zostało powołane do istnie- nia dopiero w 1960 r.1, w swoim zasobie skupia archiwalia o znacznie starszej metryce, sięgającej nierzadko czasów średniowiecza. Wytworzone na przestrzeni wieków przez różne instytucje kościelne akta odzwierciedlają pozycję archidie- cezji (i metropolii) gnieźnieńskiej w strukturze Kościoła polskiego oraz wskazują na znaczenie arcybiskupów gnieźnieńskich (od XV w. prymasów Polski) wśród polskiego episkopatu. Zasób Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie jest przez to istotnym elementem dziedzictwa narodowego, który obejmuje obecnie 1.283 zespoły. Głównie są to: akta konsystorza generalnego, akta kurii metro- politalnej, akta trybunału metropolitalnego, akta kapituły metropolitalnej, zbiory dokumentów, zbiór listów, akta seminarium duchownego, akta dekanalne oraz akta parafi alne2. Jednym z najcenniejszych jest zespół noszący nazwę: Archiwum Prymasa Polski. Odnosi się on do działalności prymasów Polski – kard. Edmun- da Dalbora i kard. Augusta Hlonda3, a przez to ukazuje ich wielopłaszczyznowe * Ks. Łukasz Krucki − dr historii Kościoła; zastępca dyrektora Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, wykładowca w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie; e-ma- il: [email protected] ORCID 0000-0003-2972-9113 ** Justyna Mizerka – mgr archeologii; kustosz w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie; e-mail: [email protected] ORCID 0000-0002-3454-671X 1 Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie (dalej: AAG), Akta Kurii Metropolitalnej. Dział I (dalej: AKM I), sygn. 1823, Statut Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie; „Wiadomości Archi- diecezji Gnieźnieńskiej”, 43 (1988) nr 7-8-9, s. 183-185.
    [Show full text]