The Identification of Chaghalvandi Area Flora in the Central Zagros
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
یافتههای نوین در علومزیستی، جلد 5، شمارۀ Nova Biologica Reperta 5(4): 389-402 (2019) 389-402 :4 شناسایی فلور منطقه چغلوندی در زاگرس مرکزی * محمد مهدی دهشیری ، معصومه سپهوند و اکرم رشنو دریافت: 26/10/1396/ اصﻻح: 17/08/1397/ پذیرش: 05/10/1397/ انتشار: 1397/12/28 گروه زیست شناسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسﻻمی، بروجرد، ایران * مسئول مکاتبات: [email protected] چکیده. این پژوهش با هدف شناسایی گونههای گیاهی، معرفی فلور و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه چغلوندی در استان لرستان انجام گرفت. منطقه مذکور با مساحت 2000 هکتار در شمال استان لرستان واقع بوده که مقدار بارندگی ساﻻنه 79/481 میلیمتر و متوسط دمای ساﻻنه 32/15 درجه سانتیگراد است. روش جمع آوری گیاهان منطقه مذکور، روش مرسوم مطالعات گیاگانی بود. نمونههای گیاهی از نقاط مختلف منطقه بین ارتفاع 1500 تا 2800 متر در طی دو فصل رویشی بین سالهای 1391-1390 جمعآوری شدند. شکل زیستی گونههای گیاهی با استفاده از روش رانکیه مشخص شد. جایگاه این منطقه از نظر طبقهبندی جغرافیایی بر اساس پراکنش جغرافیایی و منابع مورد بررسی قرار گرفت. از 206 گونه گیاهی آوندی شناسایی شده در منطقه چغلوندی 2 گونه نهانزاد آوندی، 183 گونه دولپهای و 21 گونه تکلپهای حضور دارند. این گونهها به 55 تیره و 142 سرده تعلق دارند. تیره های بزرگ از نظر تعداد گونه به ترتیب عبارتند از: تیره باقﻻئیان Fabaceae )07/14 درصد(، تیره کاسنیان Asteraceae )16/11 درصد( و تیره نعنائیان Lamiaceae )68/10 درصد(. تروفیتها با 78 گونه )86/37 درصد( فراوانترین شکل زیستی هستند. 102 گونه )51/49 درصد( متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی هستند؛ از این تعداد 12 آرایه انحصاری ایران است، که در میان آنها پراکنش Cousinia .khorramabadensis Bornm به استان لرستان محدود میشود. واژههای کلیدی. ایران، پراکنش جغرافیایی، شکل زیستی، فلور، لرستان The Identification of Chaghalvandi area flora in the central Zagros Mohammad Mehdi Dehshiri*, Masoume Sepahvand & Akram Rashnoo Received 16.01.2018/ Revised 08.11.2018/ Accepted 26.12.2018/ Published 19.03.2019 Department of Biology, Borujerd Branch, Islamic Azad University, Borujerd, Iran Correspondent author: [email protected]٭ Abstract. The aim of this research was to identify the plant species, introducing the flora and plant geographical distribution of Chaghalvandi area, Lorestan Province. This area, with 2000 hectares, is situated in the north of Lorestan Province, where the amount of annual precipitation is 481.79 mm and mean annual temperature is 15.32°C. Plant samples were collected from different parts of the area between 1500-2800 m during two growing seasons 2011-2012. The life form of plant species was determined using the Raunkiaer’s method. The position of this area, in terms of phytogeographical classification, was investigated on the basis of geographical distribution data and references. From 206 identified vascular plant species in Chaghalvandi area, 2 Pteridophytes, 183 dicotyledons and 21 monocotyledons were found to be present. These species belong to 55 families and 142 genera. The largest families in terms of the Downloaded from nbr.khu.ac.ir at 6:13 +0330 on Friday October 1st 2021 [ DOI: 10.29252/nbr.5.4.389 ] number of collected species were Fabaceae, Asteraceae and Lamiaceae with 14.07%, 11.16% and 10.68%, respectively. Therophytes, with 78 species (37.86%), was the most frequent life form observed. 102 species (49.51%) belonged to Irano-Turanian region; 12 taxa of them were endemics of Iran, among which the distribution of Cousinia khorramabadensis Bornm. was limited to Lorestan Province. Keywords. chorology, flora, Iran, life form, Lorestan 389/389 دهشیری و همکاران. فلور منطقه چغلوندی Dehshiri et al. Chaghalvandi area flora مقدمه منطقه جمعآوری، شناسایی و نامگذاری گردید. سپس تجزیه و در بین کشورهای جنوب غربیی آسییا، اییران دارای متنیوعتیرین تحلیل نهایی در رابطه با وضعیت گیاگانی منطقه صورت گرفت تا پوشش گیاهی است. این تنوع رویشیی از اتتﻻفیات بیزرگ آب و امکان برنامهریزیهای آتی در این منطقه بر پایه مطالعات انجام هوایی آن ناشی میشود. تنوع اقلیمی موجب شده تا در پهنه کشور، شده فراهم گردد. به عﻻوه نتایج حاصل از این مطالعه به تعیین هر اکوسیستمهای جالبی به وجود آید کیه هیر کیدام غنیی از گیاهیان چه دقیقتر تنوع گونهای در استان و نهایتاً کشور کمک تواهد متنییوع و هییم چنییین اجتماعییات گیییاهی تییاد تییود اسییت. از کرد و امکان مقایسه میان نواحی تخریب شده و مناطق حفاظت اکوسیسیتمهییای جالییب کیﻻن کشییور میییتیوان بییه منطقییه رویشییی شده را از لحاظ تنوع گونهای فراهم مینماید. به کارگیری زاگرس اشاره کرد )Asri & Mehrnia, 2002(. برنامههای اجرایی میتواند الگویی را جهت احیای مناطق تخریب مطالعه فلور هر ناحیه به دﻻیل مختلفی از جمله شناسایی شده واجد شرایط مشابه با ناحیه مورد نظر فراهم سازد. از سوی گونههای در حال انقراض، انحصاری، باقیمانده )relict( و جدید و دیگر این مطالعه میتواند در شناتت گونههای با ارزش گیاهی نیز نشان دادن پراکنش جغرافیایی گونهها و سطوح تحت استان نظیر گونههای نادر و در حال انقراض، دارویی، مرتعی، گونهایشان حائز اهمیت است ) Environmental Protection صنعتی و ... کمک نماید. .)Authority, 2016 استان لرستان به عنوان یکی از مهمترین کانونهای گیاهان مواد و روشها انحصاری ناحیه رویشی ایرانی-تورانی حوزه جنگلهای زاگرس منطقه تحت مطالعه ʹ ° ʹ Abrari Vajari et al., 2007 منطقه چغلوندی در شمال استان لرستان، بین 32 33 تا 43 مرکزی به شمار میرود ) (. این ° ʹ ° ʹ ° استان از یکسو دارای تنوع اقلیمی و تنوع گیاهی باﻻیی است که نیاز 33 عرض شمالی و 24 48 تا 32 48 طول شرقی در وسعتی به شناسایی دارد و از سوی دیگر توسعه چشمگیر استان در دهههای نزدیک به 2000 هکتار، در گستره ارتفاعی 2800-1500 متر از اتیر، تغییرات کاربری اراضی مرتعی و عدم تعادل بین دام و مرتع، سطح دریا قراردارد. این منطقه در فاصله 47 کیلومتری از تطر کاهش تنوع زیستی و انقراض برتی گونههای گیاهی را ترمآباد و در شمال شرق آن بر سر راه ارتباطی ترمآباد به افزایش داده است )Abasi et al., 2009(. در استان لرستان بروجرد واقع شده است )شکل 1(. از نظر زمینشناسی این منطقه مطالعات گیاگانی در مناطق دیگر از قبیل: سفیدکوه ) & Asri در واحد چغلوندی قرار گرفته و از سنگهای کربناته تشکیل Mehrnia, 2002(، هشتاد پهلو ) & Abrari Vajari شده است. بخش عمده این سنگها را آهک و مارن تشکیل Veiskarami, 2005(، شهرستان بروجرد ) & Dehshiri میدهد که بر روی رسوبات دوره میوسن رانش یافتهاند اما در Goudarzi, 2005(، کوه میش پرور )Moridi, 2005(، اشترانکوه برتی نقاط ماسه سنگ و کنگلومرا نیز دیده میشوند. ارتفاعات Downloaded from nbr.khu.ac.ir at 6:13 +0330 on Friday October 1st 2021 [ DOI: 10.29252/nbr.5.4.389 ] Inceptisols ) Abrari Vajari et al., 2007; Abasi et al., 2009; Abrari پایین و باﻻ از نظر تاکشناسی به ترتیب و pH Entisols Vajari et al., 2014; Abasi et al., 2014, 2015; Dehshiri با نزدیک به تنثی هستند و هر چه به ارتفاعات Yarahmadi et al., & Mahdavar, 2016 (، کوه زالیان ) نزدیکتر شویم رطوبت تاک بیشتر میشود ) ,.Afaghi et al Veiskarami et al., 2012; 2009 (، جنگل پرک ) 1991(. بر اساس آمار ایستگاه هواشناسی ریمله واقع در منطقه Veiskarami & Sharifi-Tehrani, 2017 (، سراب نوژیان چغلوندی، میانگین بارش سالیانه 79/481 میلیمتر طی دوره Asri et al., Mehrnia & Ramak, 2014 ) (، کوه چال کبود ) آماری ده ساله بوده است. بیشترین میزان بارش 96/95 میلیمتر Dehshiri, 2016 2016 (، کوه ترگوشان ) ( و بیرانشهر )آبان ماه( است و بعد از آن ماههای فروردین، آذر و بهمن به ترتیب Eslami Farouji & Khodayari, 2016 ) ( انجام گرفته است. بیشترین بارش را دارند. حداکثر میزان بارندگی در فصل پاییز و سپس در این تحقیق فلور منطقه چغلوندی در استان لرستان مورد زمستان است. بنابراین اکثر بارندگیهای منطقه در شش ماهه دوم بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت و گیاهان منتشر در این سال رخ میدهد. 390/390 یافتههای نوین در علومزیستی، جلد 5، شمارۀ Nova Biologica Reperta 5(4): 389-402 (2019) 389-402 :4 شکل 1- موقعیت جغرافیایی منطقه چغلوندی در استان لرستان )نقشه National Geographic Organization, 2010( )1:500000(. Fig. 1. Geographic location of Chaghalvandi area in Lorestan Province (1:500,000 Map) (National Geographic Organization, 2010). Downloaded from nbr.khu.ac.ir at 6:13 +0330 on Friday October 1st 2021 [ DOI: 10.29252/nbr.5.4.389 ] شکل 2- منحنی آمبروترمیک ایستگاه ریمله در یک دوره 10 ساله )2003-2012( )سازمان هواشناسی کشور(. Fig. 2. Ombrothermic curve of Rimelah station in 10-year period (2003-2012) (Meterological Organization of Iran). 391/391 دهشیری و همکاران. فلور منطقه چغلوندی Dehshiri et al. Chaghalvandi area flora متوسط دمای حداکثر گرمترین ماه، متوسط دمای حداقل نگهداری میشوند و شماره هرباریومی 9561 تا 9766 به این گیاهیان سردترین ماه و متوسط دمای سالیانه چغلوندی به ترتیب 64/34 ، اتتصاد یافته است. 19/1- و 32/15 درجه سانتیگراد است. اقلیم منطقه چغلوندی با روش دومارتن، نیمه تشک و با روش آمبرژه، نیمه تشک سرد نتایج تعیین میشود. بر اساس منحنی آمبروترمیک در ماههای آبان تا در منطقه چغلوندی در مجموع 206 گونه از 142 سرده و 55 تیره اردیبهشت، بارندگی بر دما فزونی مییابد. لذا این دوره را می توان گیاهی آوندی شناسایی شد. از این تعداد، 2 گونه نهانزاد آوندی، 21 دوران مرطوب سال به حساب آورد. از ترداد ماه لغایت مهر ماه، گونه تک لپهای و 183 گونه دولپهای )شامل 2 کﻻد ماگنولییدها )1 دمای هوا بیش از بارندگی است. بنابراین این دوره جزء دوران گونه( و دولپهایهای حقیقی )182 گونه(( هستند. در میان تیرههای تشک سال به حساب میآید )شکل 2(. گوناگون تیره باقﻻئیان Fabaceae، تیره کاسنیان Asteraceae و روش نمونهبرداری و تحلیل دادهها تیره نعنائیان Lamiaceae با 29، 23 و 22 گونه گیاهی به ترتیب بیه منظیور معرفیی فلیور منطقیه، از روش پیمایشیی اسیتفاده شید دارای بیشترین سهم از نظر غنای گونهای و 29 تیره هر یک با یک Mesdagi, 2001 ) (. در این روش، جمعآوری نمونههای گیاهی با گونه گیاهی کمترین سهم را در غنای گونهای منطقه داشتند. مراجعه بیه نیواحی مختلیف منطقیه میورد بررسیی در طیی دو فصیل سردههای .Trifolium L.