Program Rozwoju Przedsiębiorczości Dla Powiatu Grodziskiego Na Lata 2012 – 2014

ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR XVI/102/2011 RADY POWIATU GRODZISKIEGO z dnia 27 grudnia 2011r.

Program Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 – 2014

Grodzisk Wielkopolski 2011 rok

Spis treści: I. Wstęp. II. Instytucje wspierające przedsiębiorców działające w powiecie grodziskim. III. Analiza SWOT sytuacji przedsiębiorców i przedsiębiorczości w powiecie grodziskim. IV. Problemy i postulaty wspierania przedsiębiorców i przedsiębiorczości na terenie powiatu grodziskiego. V. Cele Programu Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 – 2014. VI. Projekty Programu Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 – 2014. VII. Monitoring Programu Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 – 2014.

Załącznik: Diagnoza społeczno-gospodarcza powiatu grodziskiego.

I. Wstęp.

Program Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 – 2014 (dalej: Program) został wypracowany w ramach projektu „Decydujmy Razem”, do którego przystąpił powiat grodziski. „Decydujmy Razem” to projekt pilotażowy, którego liderem jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i którego głównym założeniem jest włączanie się obywateli w proces tworzenia dokumentów w samorządzie terytorialnym tzw. partycypacja, czyli współuczestnictwo, współpraca. Przystępując do projektu „Decydujmy Razem” powiat grodziski wybierał obszar, w ramach którego miał w przyszłości powstać w sposób partycypacyjny dokument w postaci Programu Rozwoju Przedsiębiorczości. Władze powiatu dostrzegły bowiem, że współpraca z lokalnymi przedsiębiorcami jest niewystarczająca i wymaga podjęcia działań mających na celu jej nawiązanie i rozwijanie w oparciu o zasady jawności, partnerstwa i uczciwej konkurencji. Pierwszym krokiem do rozpoczęcia prac nad dokumentem było zebranie Zespołu ds. Opracowania Programu Rozwoju Przedsiębiorczości (dalej: Zespół), który pracować miał nad Programem. Nabór osób do prac w Zespole miał charakter otwarty. Zaproszenia do udziału w pracach Zespołu zostały rozesłane do przedsiębiorców, instytucji i organizacji; o możliwości udziału w projekcie informowały plakaty, ulotki oraz lokalna prasa. Ostatecznie w skład Zespołu weszli przedstawiciele urzędów, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych. W trakcie prac nad dokumentem skład Zespołu ulegał zmianom, jednakże prace trwały. Zespół od kwietnia 2011 roku spotkał się siedmiokrotnie. Ponadto prace prowadzone były także w mniejszych podzespołach. W październiku 2011 roku odbyło się spotkanie konsultacyjne z liderami lokalnych środowisk związanych z przedsiębiorczością. Zespół zaprezentował zebranym cele dokumentu oraz wypracowany katalog zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu. Oceny przybyłych gości zostały odnotowane, aby móc je uwzględnić przy dopracowywaniu ostatecznej treści dokumentu. Efektem prac Zespołu jest Program Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 – 2014. Dokument zawiera następujące informacje i dane: . instytucje wspierające przedsiębiorców działające w powiecie grodziskim, . analiza SWOT sytuacji przedsiębiorców i przedsiębiorczości w powiecie grodziskim, . problemy i postulaty wspierania przedsiębiorców i przedsiębiorczości na terenie powiatu grodziskiego, . cele Programu, . projekty Programu, . monitoring Programu. Do Programu dołączona została diagnoza społeczno-gospodarcza powiatu grodziskiego, a właściwie zaczątek, próba diagnozy, która w toku wdrażania Programu będzie elementem wyjściowym do przeprowadzenia szerokiej i kompleksowej diagnozy powiatu grodziskiego.

II. Instytucje wspierające przedsiębiorców działające w powiecie grodziskim

Instytucje w powiecie grodziskim działające na rzecz przedsiębiorczości L.p. Nazwa i dane Profil działalności 1. Powiatowy Cech Rzemiosł Różnych Społeczno - zawodowa i gospodarcza Małej i Średniej Przedsiębiorczości organizacja samorządu rzemiosła oraz małej i ul. Szeroka 1 średniej przedsiębiorczości. Posiada osobowość 62-065 Grodzisk Wlkp. prawną. Rozpoczął działalność z dniem www.pcgrodzisk.bip.icech.pl 01.01.1984r. Cech zrzesza zakłady rzemieślnicze na zasadzie dobrowolności i obowiązkowo zatrudniające do 50 pracowników zakłady szkolące uczniów. W strukturach Cechu jest zrzeszonych 218 zakładów z 5 gmin powiatu grodziskiego, tj. Grodzisk Wlkp., Granowo, Kamieniec, Rakoniewice i Wielichowo. 2. Powiatowe Zrzeszenie Handlu i Organizacja skupiająca w swoich szeregach Usług mikro i małe przedsiębiorstwa handlowe oraz ul. Jabłoniowa 3 usługowe z powiatu grodziskiego. Celem 62-065 Grodzisk Wlkp. Zrzeszenia jest: www.pzhiu-grodziskwlkp.pl  reprezentowanie interesów członków wobec władz i instytucji państwowych, samorządowych i społecznych,  wspieranie przedsiębiorczości oraz udzielanie pomocy członkom Zrzeszenia w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej,  kultywowanie tradycji gospodarności, solidności i porządku oraz obyczajów kupieckich,  inspirowanie i rozwijanie współpracy gospodarczej członków Zrzeszenia na terenie powiatu, regionu i poza granicami kraju,  prowadzenie działalności kulturalno – oświatowej,  prowadzenie doradztwa w sprawach organizacyjnych, prawnych i podatkowych oraz w dziedzinie rachunkowości podatkowej dla członków Zrzeszenia,  organizowanie imprez popularyzujących działalność gospodarczą członków,  prowadzenie działalności samopomocowej i mediacyjnej na użytek członków.

3. Stowarzyszenie Ziemi Grodziskiej Obejmuje swoim zasięgiem cały powiat Leader grodziski. W najszerszym zarysie jest on ul. Powstańców Chocieszyńskich nastawione na rozwój obszarów wiejskich na 23D wielu płaszczyznach życia. Jeżeli podmioty chcą 62-065 Grodzisk Wlkp. zorganizować np. imprezę kulturalną, warsztaty, www.leader-grodzisk.wlkp.pl rozwinąć lub założyć własne przedsiębiorstwo, przeprowadzić renowację obiektów małej infrastruktury wpisanej do rejestru zabytków, wytyczyć ścieżkę rowerową czy zmienić działalność rolniczą na inną niezwiązaną z rolnictwem etc. – to pomóc im może Program Leader. Aby ubiegać się o dofinansowanie, należy określić działanie (np. Małe projekty, Odnowa wsi etc.) a następnie, złożyć wniosek o dofinansowanie w ogłoszonym przez Stowarzyszenie konkursie. Złożone wnioski oceniane są przez Radę Stowarzyszenia, która wybiera wnioski, które zdaniem Rady są najbardziej zgodne z Lokalną Strategią Rozwoju. 4. Punkt Konsultacyjny WARP Udziela bezpłatnie informacji w zakresie: Dyżury 2 razy w miesiącu w każdy − administracyjno-prawnych aspektów 2 i 4 czwartek miesiąca w siedzibie prowadzenia działalności gospodarczej (w Starostwa Powiatowego w tym jej podejmowania, wykonywania, Grodzisku Wlkp. rezygnacji), ul. Żwirki i Wigury 1 − zasad i warunków korzystania z programów www.warp.org.pl pomocy publicznej i innych zewnętrznych źródeł finansowania działalności gospodarczej, − możliwości i zasad korzystania z usług specjalistycznych systemu, np. szkoleń, doradztwa, transferu technologii, uzyskania pożyczek i poręczeń itp., − danych teleadresowych instytucji przydatnych w rozwoju firmy.

III. Analiza SWOT sytuacji przedsiębiorców i przedsiębiorczości w powiecie grodziskim

MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1. Lokalizacja geograficzna: 1. Niskie wsparcie dla istniejących podmiotów − sieć dróg, gospodarczych i nowo powstających firm. − bliskość dużych miast (Poznań, Leszno, Zielona 2. Brak tanich lokali dla firm. Góra), 3. Brak tanich mieszkań dla osób młodych. − rozpoznawalność historyczna (piwo grodziskie, 4. Brak ulg w podatkach od nieruchomości (nie każda woda grodziska, klub piłkarski Dyskobolia). gmina je ma). 2. Infrastruktura: 5. Brak zachęt dla przedsiębiorców, mała promocja − drogi, kolej, energia, gaz, woda, kanalizacja, przedsiębiorców. − łączność. 6. Mało atrakcyjnych ofert pracy, brak ofert dla kobiet. 3. Integracja społeczna: 7. Brak prężnie działającego zrzeszenia − przedsiębiorca dobrze postrzegany przedsiębiorców w celu wymiany informacji. 4. Edukacja: − dobry dostęp do ośrodków edukacyjnych 5. Dobre miejsce do zamieszkania − czyste środowisko

SZANSE ZAGROŻENIA 1. Wzrost aktywności przedsiębiorców w zakresie 1. Migracja, emigracja młodych ludzi z terenu wspólnych projektów (kooperacja). powiatu. 2. Poprawa dostępu do informacji. 2. Wzrost podatków. 3. Poprawa współpracy z samorządem / administracją 3. Brak inwestycji. publiczną. 4. Wyczerpanie gruntów przeznaczonych na 4. Nowe technologie. prowadzenie działalności gospodarczej. 5. Nowe zawody. 5. Konkurencja powiatów sąsiednich. 6. Edukacja uwzględniająca potrzeby rynku. 6. Wzrost kosztów prowadzenia działalności 7. Rozwój e-administracji. gospodarczej. 8. Dobra infrastruktura drogowa.

IV. Problemy i postulaty wspierania przedsiębiorców i przedsiębiorczości na terenie powiatu grodziskiego.

W toku prac Zespołu opracowującego Program Rozwoju Przedsiębiorczości wyróżniono kilkanaście problemów. Były to: 1) brak dostępu do informacji, 2) brak informacji i doradztwa dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą lub już ja prowadzących, 3) działania mające cechy nieuczciwej konkurencji w zamówieniach publicznych, 4) brak edukacji i promocji przedsiębiorczości wśród mieszkańców powiatu,

5) potrzeba dialogu i partnerstwa z władzami lokalnymi, 6) brak komunikacji pomiędzy przedsiębiorcami, 7) brak analizy lokalnego rynku pracy, 8) brak możliwości pozostawienia wykształconego przez firmę ucznia na stażu po zakończeniu praktyk, 9) brak mieszkań dla pracowników i tanich lokali na prowadzenie działalności gospodarczej, 10) nieporuszanie spraw przedsiębiorców na spotkaniach samorządowców, 11) nieprzychylna polityka podatkowa na poziomie lokalnym, 12) ograniczone możliwości doszkalania pracowników na terenie powiatu grodziskiego.

W ramach dalszych prac, spośród wymienionych problemów przedsiębiorców i przedsiębiorczości w powiecie grodziskim Zespół dokonał wyboru pięciu i na nich skoncentrował się dokonując dalszej analizy i wypracowując propozycje działań. Wybrane problemy to: 1. Brak dostępu do informacji: a) istnieje potrzeba stworzenia jednej i kompleksowej płaszczyzny wymiany informacji o przedsiębiorcach i przedsiębiorczości w powiecie grodziskim, zbiorczej bazy danych o przedsiębiorcach (z uwzględnieniem branż, w jakich działają, rodzaju prowadzonej działalności); b) brak jednej zbiorczej bazy danych o osobach z terenu powiatu grodziskiego poszukujących pracy oraz o ofertach pracy; c) brak możliwości sprawdzenia elektronicznie stanu prowadzonej sprawy administracyjnej; d) niedostateczne wykorzystywanie Internetu jako narzędzia dającego możliwość bieżącej aktualizacji danych i szybkiego wyszukiwania informacji; e) brak wspólnej organizacji przedsiębiorców z powiatu grodziskiego, ułatwiającej nawiązywanie kontaktów gospodarczych i integrującej środowisko. 2. Brak informacji i doradztwa dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą lub już ją prowadzących: a) pomimo istniejących formalnie organizacji wspierających przedsiębiorczość i mających doradzać osobom zainteresowanym rozpoczęciem własnego biznesu, faktycznie brak jest aktywnych działań w tym zakresie; b) obecnie osoby zainteresowane rozpoczęciem działalności gospodarczej lub potrzebujące informacji w związku z prowadzoną działalnością nie wiedzą, gdzie mogą uzyskać choćby podstawową informację; c) trudności w poszukiwaniu informacji na temat możliwości pozyskania dofinansowania na rozpoczęcie lub rozwijanie działalności gospodarczej. 3. Brak edukacji i promocji (szeroko rozumianej) przedsiębiorczości wśród mieszkańców powiatu:

a) istnieje potrzeba kształtowania postaw, nawyków związanych z przedsiębiorczością, głównie u ludzi młodych, uczenie mechanizmów działania firmy, promowanie postaw pro-przedsiębiorczych, przedsiębiorczość jako postawa życiowa; b) brak organizowania prac sezonowych (np. na okres wakacji), brak rozwiązań systemowych, np. konkursy z nagrodą w postaci praktyk zawodowych, stażu, itp. 4. Potrzeba dialogu i partnerstwa z władzami lokalnymi: a) brak kontaktu przedsiębiorców z władzami lokalnymi; b) brak poruszania tematyki przedsiębiorczości na spotkaniach władz samorządowych, brak zainteresowania władz samorządowych problemami przedsiębiorców, obawy władz o bycie posądzonym o sprzyjanie wybranym przedsiębiorcom lub ich grupom skutkujące brakiem dialogu w ogóle. 5. Ograniczone możliwości doszkalania pracowników na terenie powiatu grodziskiego: a) pracodawca z terenu powiatu grodziskiego musi wysyłać pracowników na szkolenia do odległych miejscowości, na terenie powiatu grodziskiego nie ma wystarczającej oferty szkoleniowej; b) pracodawcy mogliby wspólnie organizować na miejscu szkolenia dla swoich pracowników (np. z zakresu rachunkowości, prawa pracy, itp.).

Po rozważeniu opisanych powyżej problemów grodziskich przedsiębiorców zespół wyznaczył cele dla Programu Rozwoju Przedsiębiorczości.

V. Cele Programu Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 - 2014

W trakcie pracy nad dokumentem wypracowano trzy cele Programu. Do każdego celu opracowano i przyporządkowano zadania, których realizacja pozwoli zaplanowane cele osiągnąć.

1.Integracja i współpraca środowiska przedsiębiorców. 2.Informacja i promocja. Dostęp przedsiębiorców do informacji oraz promowanie idei przedsiębiorczości. 3.Partycypacja – współpraca samorządu z przedsiębiorcami.

VI. Projekty Programu Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 -2014.

CEL 1: Integracja i współpraca środowiska przedsiębiorców. Rozpoznawalność i czytelność zapotrzebowania na informację. Organizacja – jako mianownik wspólnych potrzeb.

Miejsce Okres TYTUŁ DZIAŁANIA realizacji Osoba/instytucja Potrzebne zasoby Zakładane efekty realizacji PROJEKTU projektu odpowiedzialna

1. Utworzenie 1. Utworzenie Klubu Przedsiębiorcy – Integracja Klub będzie Przedsiębiorcy Od 2012 Finansowanie na Klubu Starostwo Powiatowe poda do publicznej środowiska działał na wchodzący w skład zasadzie wpisowego lub Przedsiębiorcy wiadomości informację o terminie lokalnych terenie powiatu, Zespołu ds. deklaracji uczestnictwa. pierwszego spotkania Klubu przedsiębiorców. informacje o opracowania PRP Przedsiębiorcy, na którym zostanie Możliwość Klubie zostaną dla Powiatu wybrana reprezentacja klubu. (II kwartał szybkiego zamieszczone Grodziskiego na 2012) przepływu na stronie lata 2012-2014 2.Ogłoszenie konkursu na logo Klubu informacji i działań internetowej wraz z Przedsiębiorcy dla uczniów szkół w zakresie m.in. starostwa oraz Przedstawicielem gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z lokalnych imprez gmin, jeżeli te Starostwa terenu powiatu grodziskiego. (I kwartał charytatywnych. wyrażą zgodę 2012) Centralizacja na 3.Na stronie internetowej Starostwa ośrodka zamieszczenie Powiatowego zamieszczona zostanie informacyjnego dla informacji o zakładka o Klubie i całej społeczności przedsiębiorców na klubie zaangażowanej, która będzie zawierała terenie powiatu. informacje o bieżącej działalności Klubu, składzie osobowym i planowanych zadaniach. (II kwartał 2012)

4. Klub podejmie starania, aby informacje o działaniach klubu zechciały zamieścić również Gminy powiatu grodziskiego (II kwartał 2012) 5. Spotkania Klubu będą odbywały się raz na kwartał i będą miały charakter otwarty. Klub będzie miejscem autoprezentacji przedsiębiorców, debat i dyskusji na tematy interesujące lokalnych przedsiębiorców, spotkań z zaproszonymi gośćmi oraz szkoleń (temat określą zainteresowani tj. Klub i jego członkowie w ramach bieżących potrzeb). 6.Jeżeli inicjatywa utworzenia Klubu spotka się z zainteresowaniem mieszkańców powiatu grodziskiego – przyszłymi i obecnymi przedsiębiorcami, wtedy powołany zostanie Ośrodek Rozwoju Przedsiębiorczości Powiatu Grodziskiego. 7. Współpraca przedsiębiorców w zakresie organizowania szkoleń dla pracowników (III kwartał 2012 )

CEL 2: Informacja i promocja. Dostęp przedsiębiorców do informacji oraz promowanie idei przedsiębiorczości Istotą jest udostępnienie aktualnych informacji, promowanie idei przedsiębiorczości oraz idei legalnego zatrudnienia przede wszystkim wśród młodych mieszkańców powiatu grodziskiego.

Okres Miejsce realizacji Potrzebne TYTUŁ DZIAŁANIA Zakładane Osoba/instytucja realizacj projektu zasoby PROJEKTU efekty odpowiedzialna i

1) Baza firm. Utworzenie zakładki „baza firm Zapewnienie Strona powiatu Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Od lutego Bezkosztowo. powiatu grodziskiego” na stronie zainteresowa grodziskiego. Wydział Informatyczny Starostwa 2012 internetowej Starostwa. Utworzona nym osobom Tworzeniem i Powiatowego, Radca Prawny (prace zostaną aplikacja informatyczna pozwoli na w tym administrowaniem Starostwa Powiatowego wykonane samodzielne dokonywanie wpisu mieszkańco stroną internetową przez uczniów zainteresowanym przedsiębiorcom. m powiatu zajmować się będą ZSP pod grodziskiego uczniowie Zespołu kierunkiem i Szkół nauczyciela przedsiębiorc Ponadgimnazjalnych przedsiębiorcz om w Grodzisku Wlkp. ości przy działającym pod kierunkiem współpracy z na terenie nauczyciela pracownikami powiatu prowadzącego Starostwa możliwości zajęcia z Powiatowego) dostępu do przedsiębiorczości. aktualnych informacji 2) Informator dla Utworzenie strony internetowej, Zapewnienie Strona powiatu Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Od lutego Bezkosztowo. przedsiębiorców. prezentującej informacje przydatne zainteresowa grodziskiego. Wydział Informatyczny Starostwa 2012 („ABC przedsiębiorcom oraz osobom, które nym osobom Tworzeniem i Powiatowego, Radca Prawny (prace zostaną

11 przedsiębiorcy”) chcą założyć własną działalność w tym administrowaniem Starostwa Powiatowego wykonane gospodarczą. Stworzenie płaszczyzny mieszkańco stroną internetową przez uczniów wymiany informacji dla m powiatu zajmować się będą Uwaga: ZSP pod przedsiębiorców grodziskiego uczniowie Zespołu RYZYKA kierunkiem i Szkół Ponieważ strona internetowa ma nauczyciela przedsiębiorc Ponadgimnazjalnych być powiązana z samorządem, nie przedsiębiorcz om w Grodzisku Wlkp. może zawierać informacji o ości przy działającym pod kierunkiem charakterze komercyjnym, współpracy z na terenie nauczyciela mających cechy reklamy. pracownikami powiatu prowadzącego Wątpliwa w związku z tym jest Starostwa możliwości zajęcia z możliwość zamieszczania Powiatowego) dostępu do przedsiębiorczości. ogłoszeń, które mają służyć aktualnych uzyskaniu przez przedsiębiorców informacji określonych przychodów. Strona powinna być czysto informacyjna (podstawowe dane przedsiębiorcy), może zawierać „okno”, w którym można zadać pytanie władzom powiatu. 3) Strona Stworzenie płaszczyzny dla młodzieży i Dostarczenie Grodzisk Wlkp. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Od Bezkosztowo. internetowa z osób poszukujących pracy wymiany użytecznych Tworzeniem i Wydział Informatyczny i Wydział kwietnia informacjami o informacji na temat praktyk informacji administrowaniem Promocji Starostwa Powiatowego, 2012 (prace zostaną praktykach zawodowych, staży, ofert pracy, pracodawco stroną internetową Powiatowy Urząd Pracy wykonane zawodowych, oczekiwań pracodawców, możliwości m, zajmować się będą przez uczniów stażach, konkursach podnoszenia kwalifikacji zawodowych, pracowniko uczniowie Zespołu ZSP pod na staż, ofertach przykładowe dokumenty aplikacyjne m, osobom Szkół kierunkiem pracy. (CV, listy motywacyjne, itp.) poszukujący Ponadgimnazjalnych nauczyciela Powyższe Ułatwienie młodzieży szkolnej m pracy, pod kierunkiem przedsiębiorcz

12 informacje przygotowania się do wejścia na rynek młodzieży nauczyciela ości przy publikowane będą pracy. Stworzenie rozbudowanej bazy prowadzącego współpracy z również w informacji przydatnych osobom zajęcia z pracownikami „Informatorze poszukującym pracy. przedsiębiorczości. Starostwa Powiatowym” Publikacja w Powiatowego „Informatorze oraz PUP) Powiatowym” –

4) Akcja wakacyjna Stworzenie bazy przedsiębiorców Dostarczenie Grodzisk Wlkp. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Od Bezkosztowo. „Pracuję na oferujących pracę sezonową (w informacji Tworzeniem i Wydział Informatyczny i Wydział kwietnia wakacjach” szczególności w okresie ferii zimowych poszukujący administrowaniem Promocji Starostwa Powiatowego, 2012 (prace zostaną i wakacji letnich) w przemyśle, m stroną internetową Powiatowy Urząd Pracy wykonane rolnictwie, małej gastronomii, wakacyjnej, zajmować się będą przez uczniów hotelarstwie, na czas „zastępstw sezonowej uczniowie Zespołu ZSP pod urlopowych”), pracę w ramach pracy i Szkół kierunkiem wolontariatu promocja Ponadgimnazjalnych nauczyciela przedsiębiorc pod kierunkiem przedsiębiorcz ów nauczyciela ości przy oferujących prowadzącego współpracy z możliwości zajęcia z pracownikami takiej pracy przedsiębiorczości Starostwa Powiatowego oraz PUP)

5) Propagowanie ►Organizowanie spotkań dla młodych Promowanie Powiat Grodziski Wydział Promocji Starostwa Według Budżet idei mieszkańców powiatu, którzy nie mają przedsiębiorc Powiatowego, Klub potrzeb, Starostwa przedsiębiorczości i doświadczenia w prowadzeniu firmy – zości Przedsiębiorcy, Powiatowy Urząd aktualnej Powiatowego

13 postaw „Dziel się doświadczeniem” Pracy problemat przedsiębiorczych ►Organizacja festynów, konkursów; yki i Pozyskane w powiecie działań opartych na współpracy dostępnyc Środki z Unii przedsiębiorców z Samorządem np. h Europejskiej „Dobry Staż z szansą na pracę”, środków EFS z innych konkurs na logo firmy, hasło instytucji reklamujące firmę. współpracując ►Propagowanie idei legalnego ych zatrudnienia w lokalnych mediach

CEL 3: Partycypacja. Współpraca samorządu z przedsiębiorcami. Wypracowanie standardów partnerskiej współpracy dla obu stron.

Miejsce Okres TYTUŁ DZIAŁANIA realizacji Osoba/instytucja Potrzebne zasoby Zakładane efekty realizacji PROJEKTU projektu odpowiedzialna

1. Spotkania Prowadzenie konsultacji z Zapoznanie się z Powiat Klub Według Budżet Samorządu konsultacyjne z przedsiębiorcami w sprawach aktualnej opiniami i Grodziski Przedsiębiorcy, potrzeb, przedsiębiorcami tematyki np. rynku pracy, szkoleń potrzebami (miejsca Powiatowy Urząd aktualnej Pozyskane Środki z pracowników, możliwości załatwiania przedsiębiorców spotkań mogą Pracy, Wydział problematyki Unii Europejskiej innych spraw mogących mieć znaczenie być różne w Organizacyjno- np. EFS z innych instytucji dla lokalnych przedsiębiorców i rozwoju zależności od Gospodarczy i ustalonego współpracujących powiatu. problematyki, Wydział Promocji harmonogram tematyki) Starostwa u, spotkania z Powiatowego Przedsiębiorc Spotkania ami minimum

mogłyby się dwa razy w odbywać w roku budynku Starostwa, na Od czerwca terenie szkół w 2012 powiecie. Spotkania powinny być także inicjowane wspólnie z poszczególnymi gminami i powinny być przeprowadzane na terenie danej gminy.

2. Stała Informacje dla przedsiębiorców o Dotarcie z Teren Powiatu Wydział Promocji Realizacja Bezkosztowo współpraca z przedsiębiorcach - stała rubryka na temat informacją nie tylko Grodziskiego Starostwa ciągła mediami w celu przedsiębiorczości w „Informatorze do przedsiębiorców Powiatowego, od lutego rozpowszechniani Powiatowym” już istniejących ale Powiatowy Urząd 2012 a informacji i także do osób Pracy, Klub dobrych praktyk zamierzających Przedsiębiorcy dot. lokalnej uruchomić własny przedsiębiorczośc biznes i

3. Diagnoza Realizacja raz do roku badań ankietowych Rozpoznanie Teren Powiatu Powiatowy Urząd Raz do roku, Środki PUP potrzeb lokalnych wśród środowisk lokalnych potrzeb lokalnych Grodziskiego Pracy od 2013 przedsiębiorców przedsiębiorców, które będą miały na celu przedsiębiorców zdiagnozowanie potrzeb tego środowiska. pozwoli bardziej świadomie realizować działania Klubu Przedsiębiorcy oraz starostwa powiatowego i jego jednostek organizacyjnych. Informacja o badaniu ankietowym oraz wyniki diagnozy będą podawane do publicznej wiadomości.

4. Powołanie Powołanie takiej funkcji w urzędzie, w Lepsze, Starostwo Zarząd Powiatu Do Budżet samorządu Pełnomocnika ds. celu ułatwienia kontaktu zarówno efektywniejsze Powiatowe w lub Rada Powiatu 31.01.2012 współpracy z przedsiębiorcom z urzędnikami jak i kontakty i Grodzisku (jeżeli pełnomocnik przedsiębiorcami pracownikom starostwa z ułatwiony przepływ Wlkp. zostanie w Starostwie. przedsiębiorcami. Osoba pełniąca tę informacji powołanych funkcje byłaby łącznikiem pomiędzy pomiędzy uchwałą) stroną samorządową a biznesową w przedsiębiorcami a Starostwie. Starostwem.

Osobie, której zostanie powierzone to Poznanie się zadanie, powinno się umożliwić wzajemne obu tych wykonywanie tego zadania, np. środowisk. przeznaczenie jednego dnia roboczego na pracę w tym obszarze. 5. Informacja dla Stworzenie elektronicznej możliwości Szybki dostęp do Starostwo Wydział Realizacja – Budżet samorządu klientów urzędu o uzyskania informacji na jakim etapie informacji, poprawa Powiatowe w Informatyczny ciągła, przebiegu ich załatwiania znajduje się nasza sprawa. wizerunku Grodzisku Starostwa wdrożenie w spraw. Starostwa Wlkp. Powiatowego pierwszym Powiatowego w półroczu Grodzisku Wlkp. 2012

VII. Monitoring Programu Rozwoju Przedsiębiorczości dla Powiatu Grodziskiego na lata 2012 - 2014

Wypracowane przez członków Zespołu zadania Programu Rozwoju Przedsiębiorczości zostaną na etapie wdrażania poddane monitoringowi. W tym celu zostanie powołany Zespół ds. Monitoringu, który w okresie realizacji zaplanowanych zadań będzie odbywał spotkania raz na kwartał. Pierwsze spotkanie Zespołu odbędzie się w marcu 2012 roku. Przedmiotem prac Zespołu będzie weryfikacja oraz ocena zgodności planu z faktycznie realizowanymi działaniami. Efektem każdego spotkania Zespołu będzie wypracowanie okresowego raportu z przebiegu dokonanego monitoringu. Wzór raportu prezentujemy poniżej.

Raport monitoringowy (okresowy/końcowy) z realizacji Programu Rozwoju Przedsiębiorczości – wzór Tytuł projektu

Kolejny numer raportu i okres objęty raportem

Podmiot opracowujący raport.

Opis działań zrealizowanych w okresie objętym raportem.

Planowany i rzeczywisty harmonogram realizacji projektu

Etapy Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 realizacji projektu I II III IV I II III IV I II III IV

Działania jakie zostaną zrealizowane w najbliższym okresie.

Informacje o problemach związanych z realizacją projektu.

Autorami dokumentu jest Zespół ds. Opracowania Programu Rozwoju Przedsiębiorczości w składzie: - Magdalena Ambrozik – Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Grodzisku Wlkp. - Beata Brudło – Starostwo Powiatowe w Grodzisku Wlkp. - Agata Bulicz – Doradca z ramienia Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej - Sylwia Cenajek – Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wlkp. - Sławomir Górny – Członek Zarządu Powiatu Grodziskiego - Beata Hejmann – Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wlkp. - Zbigniew Kaczor – Maxim, Maksymilianowo - Włodzimierz Sendrowicz – Spółdzielnia Inwalidów „Wielkopolanka”, Grodzisk Wlkp. - Ewelina Stachowska – Starostwo Powiatowe w Grodzisku Wlkp., Animator - Waldemar Ślebioda – Emabo Sp. z o.o., Sepno

Przy opracowaniu dokumentu udział wzięli również: - Marcin Brudło – Agencja Kreatywna GANAPATI, portal regionalny Echa Okolic Stowarzyszenie Ludzi Aktywnych „Aperte” - Marcin Burzyński – Stowarzyszenie Ziemi Grodziskiej Leader - Patrycja Czaja – Urząd Gminy Granowo - Sławomir Jokś – Powiatowy Cech Rzemiosł Różnych Małej i Średniej Przedsiębiorczości - Damian Jujeczka – Opal, Grodzisk Wlkp. - Alina Kachlicka – Cukiernia Kachliccy, Grodzisk Wlkp. - Piotr Kandulski – PPHU Kandi, Grodzisk Wlkp. - Dariusz Kowalski – Concepto, portal regionalny Echa Okolic, Stowarzyszenie Ludzi Aktywnych „Aperte” - Martyna Napieralska – Powiatowe Zrzeszenie Handlu i Usług - Lidia Nowak – Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. - Iwona Pankowska – Gobcek – Twoje Biuro Rachunkowe, Grodzisk Wlkp. - Genowefa Ptak – Urząd Gminy Kamieniec - Andrzej Rzepecki – Biuro Rachunkowe KAMB, Grodzisk Wlkp. - Eugeniusz Utracik – Urząd Miasta i Gminy w Wielichowie

*załącznik do Programu DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA POWIATU GRODZISKIEGO

Diagnoza sygnalizuje kwestie istotne dla programu rozwoju przedsiębiorczości.

Charakterystyka powiatu, walory środowiskowe i turystyczne Powiat grodziski jest położony w południowo - zachodniej części województwa wielkopolskiego. Powstał w wyniku reformy samorządowej z 1998 roku, kiedy to ponownie powołano do życia powiaty, jako jednostki samorządowe. Dzięki nowemu podziałowi mapy administracyjnej Polski, powiat grodziski objął swoim zasięgiem administracyjnym pięć gmin: dwie wiejskie Granowo i Kamieniec oraz trzy jednostki miejsko – wiejskie: Rakoniewice, Grodzisk Wielkopolski i Wielichowo; zajmujące łącznie obszar 643,72 km2 i zamieszkałe przez ok. 50 tys. osób. Powiat jest usytuowany w sąsiedztwie powiatów: kościańskiego, nowotomyskiego, poznańskiego i wolsztyńskiego. Głównymi drogami, przebiegającymi w granicach powiatu jest trasa nr 32 Poznań – Zielona Góra, droga nr 308 Leszno – Nowy Tomyśl (autostrada A2) oraz droga nr 312 z Grodziska Wielkopolskiego przez Wielichowo w kierunku Leszna. Powiat grodziski leży w zasięgu najmłodszego zlodowacenia tzw. bałtyckiego. Przez jego teren biegnie pas nizin nadodrzańskich, będących częścią Pradoliny Warciańsko – Odrzańskiej. Powiat jest dość bogaty w zalesienia. Występują one nierównomiernie, wyspowo, a ich największe skupiska znajdują się w zachodniej części powiatu. W sumie lasy zajmują powierzchnię 15 039 ha. Dwa największe zbiorniki wodne, leżące w granicach powiatu grodziskiego to Jezioro Strykowskie i – otoczone lasami Jezioro Kuźnickie. Na terenie powiatu rozlokowanych jest szereg pamiątek z przeszłości, zabytkowych świątyń, pałaców i dworków.

Rysunek 1. Lokalizacja powiatu na mapie województwa wielkopolskiego

Obszar powiatu grodziskiego to przede wszystkim nieskażone środowisko naturalne i duże, choć nieregularnie rozmieszczone kompleksy leśne. W rejonie Woźnik występują wartościowe przyrodniczo lasy liściaste typu grądu, olesu i łęgu. Większość lasów występujących na terenie Powiatu stanowią bory sosnowe z domieszką gatunków liściastych takich jak dąb, buk i grab. Z kolei wysokie walory przyrodnicze doliny Obry przyczyniły się do wytypowania jej do obszarów europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000, pod nazwą Wielki Łęg Obrzański. Najbardziej ciekawe i zróżnicowane skupiska roślinności znajdują się na terenie, charakterystycznych dla powiatu grodziskiego, parków wiejskich i podworskich, których na terenie powiatu jest 29. Na zachód od Granowa rozciąga się park podworski o pow. 4,57 ha. W Rakoniewicach znajduje się park podworski o pow. 12,15 ha, ze stawem, aleją lipową i pomnikowymi okazami drzew. W Wielichowie natomiast rozciąga się park podworski o pow. 7,0 ha, w którym rosną 2 piękne dęby oraz unikatowy okaz buka płaczącego. Rozmiarami wyróżnia się park podworski w Ujeździe, trzeci co do wielkości w Wielkopolsce. Nieco ponad 200 obiektów przyrodniczych jest poddanych ochronie jako pomniki przyrody, które występują jako pojedyncze drzewa, grupy drzew lub aleje i tereny bagienne. Interesujące są wśród nich zwłaszcza okazy egzotyczne: cypryśnik błotny w Kotowie i miłorząb japoński w Parzęczewie. Najgrubsze drzewo powiatu grodziskiego znajduje się poza terenami parkowymi. Jest nim dąb o obwodzie pnia 660 cm, który rośnie przy jednym z gospodarstw w Czarnej Wsi (4 km na zachód od Grodziska Wielkopolskiego). Główne cieki wodne na terenie powiatu to Mogilnica i Dojca oraz Kanały Obry: Północny, Południowy i Środkowy. W gminie Granowo

22 znajduje się część Jeziora Strykowskiego, z kolei na terenie gminy Rakoniewice położone jest Jezioro Kuźnickie – latem popularne miejsce wypoczynku okolicznych mieszkańców. Powiat grodziski położony jest na pograniczu dwóch regionów klimatycznych, znajdujących się pod wpływem wilgotnych mas powietrza znad Oceanu Atlantyckiego oraz suchych mas z głębi kontynentu euroazjatyckiego. Ścieranie się mas powietrza nad obszarem powoduje przejściowy charakter klimatu, którego cechą charakterystyczną jest duża zmienność warunków pogodowych. Na terenie powiatu są obiekty, które układają się w swoiste szlaki turystyczne – należą do nich kościółki drewniane oraz pałace i dworki. Na terenie powiatu jest dziesięć, pochodzących głownie z XVIII wieku kościołków, które szczególnie pięknie prezentują się latem, wśród zieleni. Znajdują się w Granowie, Grodzisku Wlkp., Jabłonnie, Łękach Wielkich, Parzęczewie, Prochach, Ruchocicach, Wielichowie oraz Zielęcinie. Podobny szlak tworzą liczne pałace i dworki, pochodzące z XVIII i XIX wieku, a najwięcej z nich rozlokowanych jest na obszarze gminy Kamieniec. Pałac w Karczewie pochodzi z początku XIX wieku, wybudowany przez Mikołaja hrabiego Mielżyńskiego, do którego rodziny majątek ten należał. Następnie sprzedano go Emilii z Koczorowskich Chłapowskiej. W drodze spadku pałac przypadł rodzinie Kęszyckich. W 1908 roku karczewski pałac został przebudowany. Zespół dworski w Ujeździe to późnobarokowy dwór, zbudowany przez Rogalińskich w drugiej połowie XVIII wieku. Ma dach mansardowy, neogotycki ganek i przybudówki z XIX wieku. Obok położone są dwie dawne oficyny oraz trzy pawilony ogrodowe. Otaczający dwór park jest trzeci co do wielkości w Wielkopolsce; składa się z dwóch części: parkowej z XVIII wieku, z wieloma pomnikowymi drzewami i części o charakterze leśnym, w obrębie której znajduje się neogotycka kapliczka cysterska z 1861 roku. Pałac w Cykowie to dwór późnoklasycystyczny, wzniesiony przed połową XIX wieku przez Biegańskich. Poddany rozbudowie w drugiej połowie XIX wieku, zyskał nietypowe, bo znajdujące się tylko od frontu piętro. Otacza go duży park o gęstym zadrzewieniu. Obok znajduje się niewielka oficyna z pierwszej połowy XIX wieku, a w pobliżu zespół zabudowań folwarcznych. Pierwotnie parterowy, klasycystyczny pałac w Parzęczewie, wybudowano ok. 1830 r. dla Adolfa Potworowskiego. Przebudowany na początku XX w. na piętrowy pałac neogotycki. Od strony północno - zachodniej wzniesiono neogotycką, czterokondygnacyjną wieżę, zwieńczoną krenelażem. Przy pałacu zespół folwarczny składający się z dwóch podwórzy gospodarczych, ze spichlerzem, stajnią, owczarnią, gorzelnią i stodołami. Park krajobrazowy (pow. 8,57 ha), otaczający pałac, założono na początku XIX w. Pałac w Granówku to dawna siedziba Nieżychowskich, wybudowana w pierwszej połowie XIX wieku. Pałac w Szczepowicach pełni obecnie funkcję centrum konferencyjno - szkoleniowego. Urokliwy dworek myśliwski z końca XIX wieku mieści się w Lasówkach; odbudowywany jest obecnie późnobarokowy dwór w Prochach. W ponad pięciohektarowym parku mieści XIX – wieczny dwór w Gninie, natomiast we wsi Ptaszkowo zachował się zespół dworski z początku XIX wieku, otoczony parkiem o powierzchni 4,32 ha. Swoisty szlak tworzą na terenie powiatu malownicze kościółki drewniane. Wszystkie, dobrze zachowane, pochodzą głównie z XVII – XVIII wieku. Najstarszy z nich, to kościół św. Klemensa w Zielęcinie, pochodzący z 1640 roku. Niewiele młodsza jest drewniana świątynia św. Ducha w Grodzisku Wielkopolskim. Osiemnastowieczne świątynie to: przepiękny kościół św. Marcina w Granowie (z 1749 roku), kościół św. Michała w Jabłonnie z 1725 roku, św. Katarzyny i Niepokalanego Serca Maryi w Łękach Wielkich z 1776 roku, kościół p.w. św. Mikołaja w Prochach,

23 kościół św. Urszuli w Ruchocicach (lata trzydzieste XVIII wieku) oraz kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wielichowie z 1793 roku. Poza kościółkami drewnianymi, na terenie powiatu jest także szereg innych zabytkowych obiektów sakralnych. Najstarszą świątynią jest kościół p.w. św. Jadwigi w Wilkowie Polskim. Kilkanaście kilometrów od Grodziska Wielkopolskiego, w miejscowości Woźniki, wznosi się, pięknie położony na Wzgórzu Wyrwał, Klasztor Franciszkanów.

Sytuacja demograficzna na obszarze powiatu grodziskiego. W skład powiatu grodziskiego wchodzi pięć gmin. Są to: Grodzisk Wlkp., Granowo, Kamieniec, Rakoniewice i Wielichowo. Teren powiatu grodziskiego na dzień 31 grudnia 2010 roku zamieszkiwało 50109 osób. Najludniejsza gminą jest gmina Grodzisk Wlkp. – 19063 mieszkańców, najmniejszą zaś gmina Granowo – 5002 mieszkańców. Liczba ludności w przypadku większości gmin się zwiększa, choć jest to wzrost nieznaczny. W gminie Kamieniec notowany jest spadek liczby mieszkańców od roku 2009, choć w roku 2008 nastąpił wzrost (z 6403 do 6436). Największy wzrost liczby ludności od 2007 roku zaobserwować można w gminie Grodzisk Wlkp. – 312 osób, następnie w gminie Rakoniewice – 223 osoby.

Tabela 1. Ludność powiatu grodziskiego Wyszczególnienie 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok Grodzisk Wlkp. 18751 18884 18975 19063 Granowo 4955 4970 4961 5002 Kamieniec 6403 6436 6411 ↓ 6410 ↓ Rakoniewice 12503 12578 12656 12726 Wielichowo 6878 6894 6900 6908 powiat grodziski 49490 49762 49903 50109 Źródło: opracowanie własne na podstawi danych GUS.

Generalnie w powiecie grodziskim odnotowujemy corocznie nieznaczny wzrost liczby ludności co obrazuje również wzrost przyrostu naturalnego w powiecie z 3,4 w roku 2007 do 4,0 w roku 2009 (choć w porównaniu z rokiem 2008 odnotowany jest spadek z wartości 4,7). W poszczególnych gminach powiatu przyrost naturalny w roku 2009 był wyższy niż w roku 2007 (choć w dwóch przypadkach w porównaniu z rokiem 2008 nastąpił spadek – gmina Grodzisk Wlkp. oraz Wielichowo). Natomiast jedyną gminą gdzie występuje tendencja spadkowa przyrostu naturalnego jest gmina Rakoniewice.

Tabela 2. Przyrost naturalny na 1000 ludności. Wyszczególnienie 2007 2008 2009 Grodzisk Wlkp. 2,6 4,5 3,7 Granowo 3,4 2,6 4,7 Kamieniec 2,0 2,3 2,4 Rakoniewice 5,7 5,8 ↓ 4,7 ↓ Wielichowo 2,8 7,0 4,3 powiat grodziski 3,4 4,7 4,0 Źródło: opracowanie własne na podstawi danych GUS.

Proporcje osób w wieku nieprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym na terenie gmin powiatu grodziskiego są zrównoważone. Ich wartości od roku 2007 nieznacznie spadają by w roku 2009 uzyskać średnią dla powiatu 54,7 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym.

Tabela 3. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Wyszczególnienie 2007 2008 2009 Grodzisk Wlkp. 53,4 52,3 51,6 Granowo 60,2 58,3 56,6 Kamieniec 57,9 56,1 55,9 Rakoniewice 59,0 58,2 57,3 Wielichowo 57,4 56,5 55,8 powiat grodziski 56,6 55,4 54,7 Źródło: opracowanie własne na podstawi danych GUS.

Należy tu również zwrócić uwagę na rozkład dwóch przedziałów kategorii osób w wieku nieprodukcyjnym, to jest osób w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym. Ważne jest to, ile stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym , a ile poprodukcyjnym, gdyż ma to bezpośrednie znaczenie dla przyszłości. Im mniej osób w wieku przedprodukcyjnym dziś, tym mniej osób w wieku produkcyjnym jutro. Jak widać na poniższym wykresie liczba osób w wieku przedprodukcyjnym od roku 2004 systematycznie się zmniejsza. Odnotowano nieznaczny wzrost liczby osób w wieku produkcyjnym oraz wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Mamy tu do czynienia ze starzeniem się populacji, co jest zjawiskiem powszechnym w społeczeństwach europejskich. W najbliższym czasie będzie rosła liczba osób w wieku poprodukcyjnym, a pozostałe kategorie przy niezmienionym przyroście naturalnym będą zachowywały wielkość zbliżona do aktualnej.

Wykres 1. Ludność powiatu grodziskiego w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w latach 2004-2009

60000

50000 5913 5886 5947 6000 6097 6204 wiek poprodukcyjny 40000 wiek produkcyjny 30000 30584 31030 31334 31603 32023 32267 wiek 20000 przedprodukcyjny

10000 12730 12479 12150 11887 11642 11432 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Sytuacja zawodowa mieszkańców powiatu grodziskiego, lokalny rynek pracy, bezrobocie. Dane dostępne w Wielkopolskim Ośrodku Badań Regionalnych nie pozwalają na wyczerpującą analizę wielkości i struktury zatrudnienia w powiecie grodziskim, nie uwzględniają bowiem rolników indywidualnych oraz podmiotów gospodarczych z liczbą pracowników nie większą niż 9. Z danych prezentowanych poniżej wynika, iż najwięcej osób pracuje w rolnictwie, następnie w przemyśle i budownictwie, następnie w sektorze usług.

Tabela 4. Pracujący według rodzajów działalności w 2009 r. (według faktycznego miejsca pracy, bez podmiotów o liczbie pracujących do 9; bez pracujących w jednostkach budżetowych działających w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego z pracującymi w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie) Handel; naprawa pojazdów samochodowyc; Działalność Rolnictwo, Przemysł i transport i finansowa i wyszczególnien leśnictwo, Pozostałe ogółem budownictw gospodarka ubezpieczeniowa ie łowiectwo i usługi o magazynowa; , obsługa rynku rybactwo zakwaterowani nieruchomości e i gastronomia; informacja i komunikacja Powiat 14413 5280 4895 1445 310 2483 grodziski Źródło: Województwo Wielkopolskie – Podregiony, powiaty, gminy 2010, Urząd Statystyczny w Poznaniu

Wśród firm prowadzących działalność na terenie powiatu grodziskiego, mających wpływ na kształtowanie zatrudnienia w powiecie wymienić należy między innymi:  Agencja Ochrony „Hunters” w Grodzisku Wlkp. – zatrudnia 953 osoby,  „Inter Groclin Auto” S.A. w Grodzisku Wlkp. – zatrudniający 769 osób,  Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „Indrol” Sp.j. Siejek Maciej i Waligórski Przemysław w Rostarzewie i Grodzisku Wlkp. – ogółem 276 osób,  Rolniczy Kombinat Spółdzielczy w Łubnicy – zatrudnionych ogółem 112 osób,  Firma „Grobud” Sp. z o.o. w Grodzisku Wlkp. – ogółem 120 osób,  Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „DUET” w Granowie – zatrudnionych 94 osoby,  Spółdzielnia Inwalidów „Wielkopolanka” w Grodzisku Wlkp. – 131 osób,  „Ampol Internationale” w Grodzisku Wlkp. – zatrudnionych 52 osoby,  GRANBUD Spółka Jawna w Granowie – ogółem 65 osób,  „Opal” s.c. w Grodzisku Wlkp. – zatrudnionych 81 osób,  „Ampol – Serwis” w Grodzisku Wlkp. – zatrudnione 42 osoby,

 Przedsiębiorstwo Obrotu Skórami „Nutrex” w Grodzisku Wlkp. – 43 osoby,  Kampania Drobiarska „IKO” w Augustowie – ogółem zatrudnionych 286 osób,  P.P.H.U. „Dąbex” w Grodzisku Wlkp. – 467 zatrudnionych,  Zakład Przetwórstwa Mięsnego „Waldi” w Grodzisku Wlkp. – 86 osób,  Cukiernia Kachlicki w Grodzisku Wlkp. – zatrudnia 47 osób,  Piekarnia P.Gwóźdź w Grodzisku Wlkp. – zatrudnionych 175 osób,  Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Grodzisku Wlkp. – 73 osoby,  Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Wielichowie – ogółem 58 osób,  Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Reza-Pol” Grodzisk Wlkp. –30 osób,  Firma Frankiewicz w Grodzisku Wlkp. – 47 osób,  Awantaż Sp. z o.o. Biała Wieś – 66 osób zatrudnionych. Na terenie powiatu grodziskiego działają liczne firmy posiadające status Zakładu Pracy Chronionej. Zakłady Pracy Chronionej zatrudniają ogółem 2 139 osób, z czego 1 605 osób posiada orzeczenie o niepełnosprawności. Osoby niepełnosprawne stanowią 75% ogółu pracujących w tychże zakładach. Stan zatrudnienia w rozbiciu na poszczególne zakłady prezentuje się następująco:  „Inter Groclin Auto” S.A. zakład produkcyjny w Grodzisku Wlkp. ogółem: 769 osób, w tym niepełnosprawni 512 osób, co stanowi 66,6% ogółu zatrudnionych,  Grupa „Hunters” w Grodzisku Wlkp. ogółem: 953 osoby, niepełnosprawni 790 – co stanowi 82,9% zatrudnionych ogółem,  S.I.”Wielkopolanka” w Grodzisku Wlkp. zatrudnione 131 osób, niepełnosprawni 110 osób, co stanowi 84% zatrudnionych,  „Grobud” Sp. z o.o. z siedzibą w Grodzisku Wlkp. ogółem 120 osób, w tym 104 osoby niepełnosprawne, co stanowi 86,7% załogi,  Firma „Opal” w Grodzisku Wlkp. ogółem: 81 osób, niepełnosprawni 43 osoby – 53,1% ogólnego stanu zatrudnienia,  Przedsiębiorstwo „Nutrex” w Grodzisku Wlkp. ogółem zatrudnionych: 43 osoby, w tym niepełnosprawnych 24 osoby – co stanowi 55,8% ogółu zatrudnionych,  „Ampol – Service” w Grodzisku Wlkp. ogółem zatrudnionych: 42 osoby, w tym 22 osoby niepełnosprawne, stanowi to 52,4% załogi. Ponadto na terenie powiatu grodziskiego działalność prowadzą także zakłady pracy nie posiadające statusu „ZPCh”, a zatrudniające w znacznym stopniu osoby niepełnosprawne. Do takich należą między innymi:  Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Grodzisku Wlkp. zatrudnia 45 osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, a ogółem kadra zakładu liczy 73 osoby, niepełnosprawni stanowią 61,6% ogółu zatrudnionych,  Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Wielichowie zatrudnione ogółem 58 osób, niepełnosprawni – 24 osoby, stanowią oni 41,4% ogółu załogi,  P.P.H.U. „Dąbex” w Grodzisku Wlkp. zatrudnionych 467 osób, w tym niepełnosprawni 30 osób, niepełnosprawni stanowią 6,4% ogółu załogi,  Rzeźnia U.Heinrich w Białej Wsi – ogółem zatrudnionych 36 osób, w tym niepełnosprawni 16 osób, co stanowi 44,4% ogółu załogi.

Przy ocenie aktywności zawodowej mieszkańców gmin powiatu grodziskiego warto spojrzeć na liczbę osób prowadzących działalność gospodarczą.

Tabela 5. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji w 2009r. W tym Rolnict Działalnoś wo, transport Pozostał Handel; ć leśnict Przetwór i a wyszczególn ogółe naprawa profesjon wo, stwo budownic gospodar działaln ienie m pojazdów alna, łowiect przemysł two ka ość samochodo naukowa i wo i owe magazyn usługow wych techniczn rybact owa a a wo powiat 3602 253 377 687 1092 328 182 170 grodziski Gmina 1599 49 164 303 493 126 96 84 Grodzisk Wlkp. W tym 1304 17 135 233 423 96 83 72 miasto Grodzisk Wlkp. Gmina 956 81 101 170 299 106 44 39 Rakoniewic e W tym 379 16 41 54 130 46 25 21 miasto Rakoniewic e Gmina 446 70 63 70 135 39 14 19 Wielichowo W tym 164 22 27 16 53 11 9 8 miasto Wielichowo Gmina 285 14 31 71 84 23 17 17 Granowo Gmina 316 39 18 73 81 34 11 11 Kamieniec Źródło: Województwo Wielkopolskie – Podregiony, powiaty, gminy 2010, Urząd Statystyczny w Poznaniu

Pewne dopełnienie obrazu ilości firm działających na terenie powiatu grodziskiego mogą stanowić dane zebrane z ewidencji działalności gospodarczej z gmin powiatu.

Tabela 6. Liczba firm zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej w gminach powiatu grodziskiego Razem w Gmina Gmina Gmina Gmina Gmina powiecie w Rok Grodzisk Wielichowo Rakoniewice Kamieniec Granowo danym Wlkp. roku 2007 2934 365 911 223 142 4575 2008 3090 376 941 241 166 4814 2009 3166 396 992 258 201 5013 2010 3237 400 1050 270 234 5191 Źródło: dane z Urzędów Gmin powiatu grodziskiego

Liczba zarejestrowanych firm jest w miarę ustabilizowana z niewielką tendencją wzrostowa z roku na rok, co obrazuje również ilość nowych wpisów do ewidencji oraz wykreśleń z ewidencji. Rok rocznie liczba nowych wpisów przewyższa liczbę wykreśleń z ewidencji

Tabela 7. Liczba nowych wpisów i wykreśleń z ewidencji działalności gospodarczej w gminach powiatu grodziskiego Gmina Razem w Gmina Gmina Gmina Gmina Grodzisk powiecie w Wielichowo Rakoniewice Kamieniec Granowo Rok Wlkp. danym roku wpi wykre wpi wykreśl wpi wykreśl wpi wykreśl wpi wykreśl wpi wykreśl sy ślenia sy enia sy enia sy enia sy enia sy enia 2007 177 116 46 61 105 75 51 23 20 48 399 323 2008 113 116 54 39 87 36 51 29 34 42 339 262 2009 123 128 44 20 76 41 45 24 25 44 313 257 2010 159 122 41 38 118 60 55 40 33 44 406 304 Źródło: dane z Urzędów Gmin powiatu grodziskiego

Bezrobocie Stopa bezrobocia na koniec 2010 roku wyniosła 8,7%. W porównaniu ze stanem bezrobocia rejestrowanego w grudniu 2009 roku stopa bezrobocia wzrosła o 0,1%. W grudniu 2010 roku zarejestrowanych było 1748. Z analizy danych wynika, że bezrobocie w latach 2009 – 2010 na terenie powiatu grodziskiego utrzymywało się na podobnym poziomie, lecz w porównaniu z latami poprzednimi nastąpił jego wzrost. W roku 2007 zarejestrowanych było 1115 bezrobotnych, a w roku 2008 – 935 (dane z Powiatowego Urzędu Pracy).

W ościennych powiatach stopa bezrobocia na koniec grudnia 2010 roku kształtowała się następująco: powiat wolsztyński 6,5%, powiat kościański 9,1% , powiat nowotomyski 6,3%. Stopa bezrobocia dla województwa Wielkopolskiego wynosiła 9,2%, a dla Polski 12,3%.

Tabela 8. Porównanie wskaźników bezrobocia w XII 2009 i XII 2010 roku. Stan na koniec grudnia Stan na koniec grudnia 2010 2009 Wzrost/ Liczba bezrobotnych Liczba Liczba spadek % % bezrobotnych bezrobotnych Stopa bezrobocia 8,6% 8,7% + 0,1

Liczba bezrobotnych 1796 1748 - 48

w tym: Kobiety 908 50,6 919 52,6 + 2,0% Bezrobotni z prawem do 461 25,7 319 18,2 - 7,5% zasiłku Bezrobotni po 50 r. ż. 319 17,8 346 19,8 + 2,0%

Bezrobotni do 25 r. ż. 598 33,3 547 31,3 - 2,0%

Bezrobotni ze wsi 1154 64,3 1114 63,7 - 0,6%

Długotrwale bezrobotni 367 20,4 649 37,1 + 16,7 Bez kwalifikacji 508 28,3 507 29,0 + 0,7% zawodowych Bez wykształcenia 1222 68,0 1156 66,1 - 1,9% średniego Bez doświadczenia 364 20,3 371 21,2 + 0,9% zawodowego Niepełnosprawni 167 9,3 123 7,0 - 2,3% Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Na koniec 2010 roku w powiecie grodziskim zarejestrowanych było 1748 osób bezrobotnych. 52,6% w całej populacji bezrobotnych stanowiły kobiety. Ich liczba kształtowała się na poziomie 919 osób. Jest to jeden z niższych wskaźników w województwie, dla którego średnia to 56,0% udziału kobiet w ogólnej liczbie osób bezrobotnych. W porównaniu z rokiem 2009 znacząco wzrósł odsetek osób długotrwale bezrobotnych, bo aż o 16,7%. Duży udział w ogólnej populacji osób bezrobotnych mają osoby bez wykształcenia średniego (66,1%). Znaczna część osób bezrobotnych to osoby bez kwalifikacji zawodowych (tj. bezrobotni nieposiadający kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem, świadectwem, zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniającym do wykonywania zawodu) – stanowią oni 29% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych.

Najliczniejszą grupę wśród osób bezrobotnych stanowią osoby młode, które nie przekroczyły 25 roku życia. Ich procentowy udział do ogólnej populacji osób bezrobotnych w powiecie grodziskim należy do jednego z najliczniejszych w całym województwie (odsetek bezrobotnych do 25 roku życia w powiecie grodziskim wynosi 31,3%, natomiast w Wielkopolsce 25,3%). Osoby do 25 roku życia to najczęściej absolwenci szkół ponadgimnazjalnych i wyższych. Często ich profil wykształcenia jest nieadekwatny do potrzeb lokalnych pracodawców. Również brak doświadczenia zawodowego jest znaczną przeszkodą w podjęciu pracy. Często osoby młode, zwłaszcza absolwenci szkół wyższych, nie są gotowi do przekwalifikowania się zgodnie z oczekiwaniami lokalnych pracodawców, szukają prac dobrze płatnych, blisko miejsca zamieszkania. Nierzadko kontynuują naukę w trybie wieczorowych lub zaocznym stając się nie w pełni dyspozycyjnymi, co uniemożliwia podjęcie wielu dostępnych ofert pracy.

Tabela 9. Struktura wieku osób bezrobotnych wg stanu na koniec grudnia 2010 roku Liczba osób Udział procentowy 18-24 lat 547 31,3 25-34 lat 450 25,7 35-44 lat 271 15,5 45-54 lat 335 19,2 55-59 lat 119 6,8 60-64 lat 26 1,5 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Drugą pod względem liczebności grupę stanowią osoby w przedziale wiekowym 25-34 lat (25,7%). Są to często osoby zwolnione z zakładów pracy po długoletniej umowie lub też takie, które po zdobyciu doświadczenia zawodowego, decydują się zostać mikroprzedsiębiorcami i w związku z tym ubiegają się o przyznanie dotacji na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Porównując strukturę osób bezrobotnych według wieku w końcu 2010 roku z analogicznym okresem w roku 2009 najbardziej zadowala fakt mniejszego udziału osób do 25 roku życia w stosunku do ogółu bezrobotnych. Nieznaczny spadek odnotowano również w grupie osób 45-54 lat. W pozostałych kategoriach wiekowych odnotowano wzrost udziału poszczególnych grup wiekowych w ogólnej liczbie bezrobotnych.

Tabela 10. Struktura wieku osób bezrobotnych w powiecie grodziskim w latach 2009 i 2010 18-24 lat 25-34 lat 35-44 lat 45-54 lat 55-59 lat 60-64 lat XII 2009 598 438 276 360 99 25 Liczba osób XII 2010 547 450 271 335 119 26 różnica - 51 + 12 - 5 - 25 + 20 + 1 % w stosunku XII 2009 33,3 24,4 15,4 20,0 5,5 1,4 do ogółu XII 2010 31,3 25,7 15,5 19,2 6,8 1,5 bezrobotnych różnica - 2,0 + 1,3 + 0,1 - 0,8 + 1,3 + 0,1 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Szanse na rynku pracy zależą w dużej mierze od poziomu i rodzaju kwalifikacji. Im niższe wykształcenie i im węższe przygotowanie zawodowe, tym większe zagrożenie bezrobociem. Wyższy poziom wykształcenia to większy wybór ciekawych i rozwijających stanowisk pracy, ale także duża mobilność na rynku pracy i szansa zdobycia zatrudnienia nie tylko na lokalnym rynku pracy. Wśród bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Wlkp. dominują osoby legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym. Stanowią one 41,6% bezrobotnych. Należy zwrócić uwagę, że prezentowane dane dotyczą stanu na koniec roku. Ma to związek z tym, że osoby posiadające wykształcenie zawodowe pracujące sezonowo w budownictwie lub w przemyśle przetwórczym często rejestrują się w okresie jesienno-zimowym, a w miesiącach wiosennych podejmują dalsze zatrudnienie. Drugą, co do liczebności grupą, są osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym (24,5%). Osoby te ze względu na niskie dostosowywanie się do oczekiwań potencjalnych pracodawców mają ograniczone możliwości podejmowania zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. Często nie przykładają uwagi do swoich kwalifikacji i bardzo rzadko korzystają z możliwości zdobywania nowych umiejętności poprzez szkolenia. W porównaniu z grudniem 2009 roku w grudniu 2010 roku odnotowano wzrost zarejestrowanych bezrobotnych posiadających wykształcenie wyższe. Są to najczęściej absolwenci kierunków humanistycznych, m.in. pedagogiki i administracji.

Tabela 11. Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia

Bezrobotni w XII 2009r. Bezrobotni w XII 2010r. Wykształcenie liczba % liczba %

wyższe 71 4,0 81 4,6

policealne i średnie zawodowe 350 19,5 343 19,6

średnie ogólnokształcące 153 8,5 168 9,6

zasadnicze zawodowe 776 43,2 727 41,6

gimnazjalne i niższe 446 24,8 429 24,5

RAZEM 1796 100% 1748 100%

Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Można stwierdzić, że bezrobotne kobiety są lepiej wykształcone niż bezrobotni mężczyźni. Wśród bezrobotnych kobiet 7% legitymuje się wykształceniem wyższym, a wśród mężczyzn odsetek

32 ten osiąga wartość 3%. Spośród bezrobotnych kobiet tylko 51% nie posiada wykształcenia średniego. Natomiast w przypadku mężczyzn wskaźnik ten osiąga wartość 78%. Obserwuje się, że im dłuższy okres pozostawania w ewidencji osób bezrobotnych, tym niższa motywacja do poszukiwania pracy i jej podejmowania. Zjawiskiem powszechnym jest to, że osoby nowo rejestrujące się posiadające prawo do zasiłku dla bezrobotnych (przyznawanego najczęściej na 6 miesięcy) zwlekają z aktywnym poszukiwaniem pracy do czasu okresu, w którym przysługuje im zasiłek.

Wykres 2. Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w XII 2009 i XII 2010roku

Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowią większość bezrobotnych ogółem. Taka sytuacja miała miejsce zarówno pod koniec 2008 roku (609 osób, co stanowi 65,1% ogółu bezrobotnych), 2009 roku (1154 osób, co stanowi 64,3% bezrobotnych), jak również 2010 roku (1114 osób, co stanowi 63,7% ogółu bezrobotnych). Zaznaczyć trzeba, że powiat grodziski zamieszkują w ok.60% mieszkańcy terenów wiejskich (dwie z pięciu gmin powiatu to gminy wiejskie). Nie ma na naszym terenie typowych gmin popegeerowskich.

Wykres 3. Struktura bezrobotnych według gmin powiatu grodziskiego w XII 2010roku

Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Problem bezrobocia na wsi nie różni się znacząco od sytuacji osób bezrobotnych na terenach miejskich. Bezrobotni na wsi to osoby, które nie posiadają własnych gospodarstw rolnych, najczęściej o niskich kwalifikacjach zawodowych, głównie posiadający wykształcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe. Niewielki odsetek mieszkańców terenów wiejskich legitymuje się wykształceniem wyższym. Wśród bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Wielkopolskim najwięcej bezrobotnych zamieszkuje gminę Grodzisk Wielkopolski (747 osób, co stanowi 42,7% ogółu bezrobotnych) i Rakoniewice (434 osób, co stanowi 24,8% ogółu bezrobotnych). Mieszkańcy gminy Kamieniec stanowią 12,1 % całej populacji bezrobotnych (211 osób), gminy Wielichowo – 10,9% (191 zarejestrowanych bezrobotnych). Najmniejszy odsetek zarejestrowanych bezrobotnych stanowią mieszkańcy gminy Granowo, bo tylko 9,4% (165 osób bezrobotnych). Dane dotyczące liczebności wybranych grup osób bezrobotnych z gmin powiatu grodziskiego przedstawia poniższa tabela:

Tabela 12. Struktura bezrobotnych według gmin w wybranych kategoriach osób bezrobotnych w XII 2010oku Ogółem Bezrobotne Bezrobotni do 25 Długotrwale % % % bezrobotni kobiety roku życia bezrobotni Grodzisk Wlkp. 747 366 39,8 203 37,1 268 41,3 Rakoniewice 434 234 25,5 120 21,9 160 24,7 Wielichowo 191 106 11,5 89 16,3 78 12,0 Granowo 165 104 11,3 52 9,5 67 10,3 Kamieniec 211 109 11,9 83 15,2 75 11,6 RAZEM 1748 919 100 547 100 649 100 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Osoby zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Wielkopolskim posiadają najczęściej doświadczenie zawodowe w branży przetwórstwo przemysłowe. 58,6% ogółu bezrobotnych jako rodzaj działalności ostatniego miejsca pracy podawało: przetwórstwo przemysłowe, a 16,7% bezrobotnych - budownictwo. W 2010 roku odnotowano 1626 ofert pracy. Najwięcej ofert pracy dotyczyło takich branż działalności jak: przetwórstwo przemysłowe – 23,9% ofert pracy, działalność w zakresie administrowania i działalność wspierająca – 19,1% ofert pracy, handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle – 17,4% ofert pracy.

Tabela 13. Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy w 2010 roku

Bezrobotni Liczba ofert na 1 Sekcja PKD Oferty pracy zarejestrowani bezrobotnego zgłoszone Przetwórstwo przemysłowe 1539 389 0,3 Budownictwo 439 154 0,4 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 220 283 1,3

Działalność w zakresie administrowania i 68 311 4,6 działalność wspierająca Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 63 58 0,9 Transport i gospodarka magazynowa 61 73 1,2 Administracja publiczna i obrona narodowa; 61 88 1,4 obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Działalność związana z zakwaterowaniem i 36 37 1,0 usługami gastronomicznymi Pozostała działalność usługowa 31 52 1,8 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 28 63 2,3 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 23 37 1,6 Działalność nie zidentyfikowana 23 0 0 Edukacja 13 41 3,2 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 6 11 1,8 Działalność związana z obsługą rynku 5 9 1,8 nieruchomości Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z 4 3 0,8 rekultywacją Informacja i komunikacja 4 3 0,8 Działalność związana z kulturą, rozrywką i 1 13 13 rekreacją Górnictwo i wydobywanie 1 0 0 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię 1 0 0

35 elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych Ogółem 2627 1626 0,6 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy

Gospodarka obszaru powiatu grodziskiego

Poniżej został zaprezentowany poziom dochodów i wydatków gmin powiatu grodziskiego w przeliczeniu na jednego mieszkańca w roku 2009. Najwyższy poziom dochodów gminy ogółem w przeliczeniu na osobę ma gmina Kamieniec 2665,64 zł, następnie Rakoniewice – 2562,77 zł i Granowo – 2540,48 zł. Jednak biorąc pod uwagę tylko dochody własne najwyższe kwoty mamy w gminie Grodzisk Wlkp. – 1298,46 zł i Granowo – 1129,24 zł. Najniższe dochody własne osiągają Wielichowo i Rakoniewice. Do najbardziej inwestujących gmin należą Rakoniewice, Granowo i Grodzisk Wlkp. Kwoty dla tych gmin przekraczają poziom średnich wydatków inwestycyjnych dla Województw Wielkopolskiego.

Tabela 14. Dochody i wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca w 2009r. dochody wydatki wyszczególnienie w tym ogółem w tym własne ogółem bieżące inwestycyjne Wielkopolska 2467,87 1220,37 2654,38 2059,85 561,32 Grodzisk Wlkp. 2337,64 1298,46 2756,04 2117,65 638,39 Rakoniewice 2562,77 837,66 3342,24 2040,43 1301,80 Wielichowo 2504,35 836,72 2898,24 2338,52 559,97 Granowo 2540,48 1129,24 3019,49 2160,85 858,64 Kamieniec 2665,64 863,98 2772,61 2269,02 300,50 Źródło: Województwo Wielkopolskie – Podregiony, powiaty, gminy 2010, Urząd Statystyczny w Poznaniu

Ze względu na formę prawną najliczniejszą grupę podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON na obszarze powiatu grodziskiego stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, następnie spółki cywilne i handlowe.

Tabela 15. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w 2009r. (bez osób prowadzących gospodarstwa indywidualne w rolnictwie) sektor Z ogółem Spółki handlowe Osoby fizyczne Fundacje, W tym z Spół prowadz wyszczególn ogółe stowarzysz publicz prywat udziałem ki spółdziel ące ienie m raze enia i ny ny kapitału cywil nie działalno m organizacj zagranicz ne ść e społeczne nego gospodar czą powiat 4370 131 4239 191 61 217 27 94 3602 grodziski Gmina 1948 59 1889 96 31 101 8 33 1599 Grodzisk Wlkp. W tym 1595 52 1543 81 29 82 8 22 1304 miasto Grodzisk Wlkp. Gmina 1146 24 1122 59 22 62 7 20 956 Rakoniewic e W tym 478 8 470 30 10 36 4 9 379 miasto Rakoniewic e Gmina 517 15 502 17 4 15 2 14 446 Wielichowo W tym 198 10 188 5 1 10 1 3 164 miasto Wielichowo Gmina 354 17 337 9 3 21 5 16 316 Granowo Gmina 405 16 389 10 1 18 5 16 316 Kamieniec Źródło: Województwo Wielkopolskie – Podregiony, powiaty, gminy 2010, Urząd Statystyczny w Poznaniu

Można jeszcze dokonać porównań ze względu na liczbę zatrudnionych pracowników oraz rodzaj działalności zarejestrowanych podmiotów. Na obszarze powiatu grodziskiego przeważają podmioty małe, zatrudniające do 9 pracowników. Firm zatrudniających 50 osób i więcej jest mało. Tylko w gminie Grodzisk Wlkp. występują 2 firmy zatrudniające od 250 do 999 pracowników oraz 1 firma mająca ponad 1000 pracowników.

Tabela 16. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według liczby pracujących w 2009r. Podmioty o liczbie pracujących Wyszczególnienie 9 i mniej 10 - 49 50 - 249 250 - 999 1000 i ogółem więcej Grodzisk Wlkp. 1823 94 28 2 1 1948 Granowo 328 21 5 0 0 345 Kamieniec 378 25 2 0 0 405 Rakoniewice 1070 61 15 0 0 1146 Wielichowo 486 23 8 0 0 517 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Tabela 17. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON według wybranych sekcji w 2009r. (bez osób prowadzących gospodarstwa indywidualne w rolnictwie) W tym Rolni Przemysł Działaln ctwo, Transp ość Pozost leśnic handel, W tym ort i Obsługa profesjo ała wyszczeg ogółe two. naprawa przetw budow gospod rynku nalna, działal ólnienie m Łowi raz pojazdów órstwo nictwo arka nieruch naukow ność ectwo em samocho przem magaz omości a i usługo i dowych ysłowe ynowa technicz wa rybac na two powiat 4370 290 513 493 719 1235 355 111 205 248 grodziski Gmina 1948 59 223 215 322 571 133 63 104 122 Grodzisk Wlkp. W tym 1595 20 182 176 247 493 102 61 91 99 miasto Grodzisk Wlkp. Gmina 1146 95 143 138 176 336 119 18 50 56 Rakonie wice W tym 478 19 62 60 57 151 56 15 30 29 miasto Rakonie wice Gmina 517 72 77 75 72 149 43 3 15 27

Wielicho wo W tym 198 22 32 31 17 61 13 3 10 12 miasto Wielicho wo Gmina 354 20 42 40 76 89 25 6 21 25 Granowo Gmina 405 44 28 25 73 90 35 21 15 18 Kamienie c Źródło: Województwo Wielkopolskie – Podregiony, powiaty, gminy 2010, Urząd Statystyczny w Poznaniu

Najliczniej reprezentowany jest handel i naprawa pojazdów samochodowych, dalej budownictwo, następnie przemysł, głównie przetwórstwo przemysłowe oraz transport i gospodarka magazynowa.