EKSPERTYZY I RAPORTY 6 Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Sylwia Staszewska

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Sylwia Staszewska

Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin Seria Ekspertyzy i Raporty Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tom 6 Sylwia Staszewska

Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Poznań 2020 Publikacja realizowana w ramach projektu „Sołeckie Strategie Rozwoju determinantą Strate- gii Rozwoju Gminy Kobylin” mającej na celu aktywizację mieszkańców i określenie przez nich perspektywicznego­ planu rozwoju miejscowości. Projekt współfinasowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu ­Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Instytucja Zarządzająca Programem­ Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Krajowa­ Sieć Obszarów Wiejskich: wdraża inicjatywy na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, podnosi­ jakość wdrażania PROW, informuje o polityce rozwoju obszarów wiejskich i możliwościach finansowania,­ wspiera innowacje w rolnictwie, produkcji żywności, leśnictwie i na obszarach wiejskich, aktywizuje­ mieszkańców wsi na rzecz podejmowania inicjatyw w zakresie rozwoju obszarów­ wiejskich, w tym kreowania miejsc pracy na terenach wiejskich.

Portal internetowy: ksow.pl Chętnych zapraszamy do zarejestrowania się jako Partner KSOW.

Autor: dr hab. inż. Sylwia Staszewska, prof. UAM

Współpraca: mgr inż. arch. Piotr Staszewski

Recenzenci: Prof. UŁ dr hab. Marcin Wójcik

Cytowanie: Staszewska S., 2020. Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin. Eksperty- zy i Raporty IGSEiGP UAM, t. 6. Poznań

Copyright © Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM w Poznaniu, Poznań 2020

ISBN 978-83-66476-07-3

Projekt i przygotowanie do druku: Wydawnictwo Kontekst www.wkn.com.pl [email protected]

Grafika na okładce: Rysunki mieszkańców sołectw gminy Kobylin (zebrała Sylwia Staszewska)

Druk: Moś & Łuczak

Publikacja finansowana ze środków budżetu Gminy Kobylin

Współpraca: Tomasz Lesiński – Burmistrz Kobylina Hanna Hejduk – Inspektor Wydziału Inwestycji i Rozwoju UM w Kobylinie GMINA KOBYLIN

Udział w projekcie KSOW „Sołeckie Strategie Rozwoju determinantą Strategii Rozwoju Gminy Kobylin” wzięli: Magdalena Szczepańska, Krystian Koliński, Michał Micek, Adam Wronkowski, Maciej Główczyński, oraz Moderatorzy Odnowy Wsi: Jarosław Maciejewski (kierownik zespołu sporządzającego SSR), Magdalena Gdaniec, Aleksandra Brzęcka i Maria Nowak. SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie ...... 7 1.1. Zarys problemu ...... 7 1.2. Cel, idea pracy i główne założenia ...... 7 1.3. Zakres terytorialny i czasowy ...... 7 1.4. Metodyka pracy ...... 8 2. Zarządzanie obszarami wiejskimi ...... 11 2.1. Charakterystyka obszarów wiejskich podstawą rozwoju lokalnego ...... 11 2.2. Zarządzanie przestrzenne i strategiczne w gminie ...... 12 2.3. Problemy w zarządzaniu rozwojem gminy ...... 16 2.4. Strategia rozwoju gminy narzędziem zarządzania ...... 17 2.5. Sołectwo jako jednostka pomocnicza gminy ...... 22 3. Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane uwarunkowania ...... 25 3.1. Zasoby kulturowe ...... 25 3.2. Środowisko przyrodnicze ...... 27 3.3. Demografia i infrastruktura społeczna ...... 28 3.4. Infrastruktura techniczna ...... 29 3.5. Transport i komunikacja ...... 32 3.6. Zagospodarowanie przestrzenne ...... 34 3.7. Turystyka i rekreacja ...... 38 3.8. Aktywność gospodarcza ...... 38 4. Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin ...... 41 4.1. Znaczenie Sołeckich Strategii Rozwoju dla rozwoju wsi ...... 41 4.2. Dokumentacja powarsztatowa ...... 42 4.2.1. Sołecka Strategia Rozwoju – Berdychów ...... 43 4.2.2. Sołecka Strategia Rozwoju – Długołęka ...... 46 4.2.3. Sołecka Strategia Rozwoju – Fijałów ...... 50 4.2.4. Sołecka Strategia Rozwoju – Górka ...... 54 4.2.5. Sołecka Strategia Rozwoju – Kuklinów ...... 58 4.2.6. Sołecka Strategia Rozwoju – Łagiewniki ...... 61 4.2.7. Sołecka Strategia Rozwoju – Nepomucenów ...... 65 4.2.8. Sołecka Strategia Rozwoju – Raszewy ...... 69 4.2.9. Sołecka Strategia Rozwoju – Rębiechów ...... 73 4.2.10. Sołecka Strategia Rozwoju – Rojew ...... 78 4.2.11. Sołecka Strategia Rozwoju – Rzemiechów ...... 81 4.2.12. Sołecka Strategia Rozwoju – Smolice ...... 84 4.2.13. Sołecka Strategia Rozwoju – Sroki ...... 89 4.2.14. Sołecka Strategia Rozwoju – Starkówiec ...... 93 4.2.15. Sołecka Strategia Rozwoju – Stary Kobylin ...... 96 6 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

4.2.16. Sołecka Strategia Rozwoju – Starygród ...... 100 4.2.17. Sołecka Strategia Rozwoju – Wyganów ...... 104 4.2.18. Sołecka Strategia Rozwoju – Zalesie Małe ...... 107 4.2.19. Sołecka Strategia Rozwoju – Zalesie Wielkie ...... 112 4.2.20. Sołecka Strategia Rozwoju – Zdziętawy ...... 116 4.3. Wnioski z sołeckich strategii wyznacznikiem kierunków rozwoju gminy Kobylin 120 5. Potrzeby mieszkańców gminy Kobylin (wyniki ankiet) ...... 127 6. Wytyczne do Strategii Rozwoju Gminy Kobylin ...... 137 7. Podsumowanie ...... 145

Bibliografia ...... 151 Załącznik nr 1 – Ankieta anonimowa na temat gminy Kobylin ...... 153 1. Wprowadzenie

1.1. Zarys problemu opracowania Strategii Rozwoju Gminy. Zgodnie z za- leceniami Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Dokumenty strategiczne tworzone na różnych szczeb- Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopol- lach administracji państwowej są częścią tzw. polityki skiego zakres opracowania każdej z SSR musiał być rozwoju, która w art. 2 Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 zgodny z załącznikiem do uchwały nr 448/2019 Zarzą- r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t.j. Dz. du Województwa Wlkp. z dnia 13 marca 2019 r., który U. z 2019 r. poz. 1295) zdefiniowana jest jako „zespół mówi o sposobie przeprowadzenia spotkań, zakresie wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i merytorycznym dokumentu, oraz kompetencjach realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrów- i zadaniach ekspertów prowadzących spotkania (Mo- noważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-go- deratorach Odnowy Wsi). spodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia Ideą pracy jest ukazanie znaczenia efektów pracy konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych mieszkańców sołectw, które jako oddolne działania miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokal- samorządowe staną się podstawą opracowania waż- nej”. W tej samej Ustawie w art. 4, ust. 1 zapisano, że nego strategicznego dokumentu jakim jest Strategia politykę rozwoju prowadzi się na podstawie strategii Rozwoju Gminy. Często tak ważne dla przyszłości gmi- rozwoju, programów i dokumentów programowych, ny dokumenty opracowywane są jedynie przy nie- których zapisy powinny uwzględniać uwarunkowa- wielkim współudziale mieszkańców, którzy konsultują nia i określać kierunki rozwoju danej jednostki prze- lub opiniują wcześniej poczynione ustalenia. Opra- strzennej. Jednym z ważniejszych opracowań, mó- cowanie Strategii Rozwoju Gminy Kobylin w oparciu wiącym o przyszłości gminy jest Strategia Rozwoju o Sołeckie Strategie Rozwoju to jedyne w Polsce takie Gminy, która zawiera zadania i cele możliwe do zrea- gminne przedsięwzięcie. Cele strategicznie wynikną lizowania, tzn. nie powodujące zadłużeń gminy, oraz z potrzeb, wymagań i preferencji mieszkańców i sta- długookresową wizję rozwoju zgodną z dokumenta- nowić będą realny zapis kierunków rozwoju wiejskich mi planistycznymi takimi jak: studium uwarunkowań i miejskich ośrodków. i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowymi planami zagospodarowania przestrzen- 1.3. Zakres terytorialny i czasowy nego. Tak specjalistycznie opracowany dokument sta- je się często ważnym narzędziem działania władz sa- Niniejsze opracowanie jest efektem pracy w okre- morządowych. Ale też często przedmiotowe strategie sie sierpień-październik 2020 na terenie 20 sołectw opracowywane są na podstawie zbyt ogólnej wiedzy gminy Kobylin, położonej w południowej części o gminie, jej cele strategiczne opierają się na hipote- województwa wielkopolskiego, w powiecie kroto- tycznych przesłankach i nie uwzględniają oddolnych szyńskim, tj: Berdychów, Długołęka, Fijałów, Górka, (szczegółowych) wskazań mieszkańców, ich proble- Kuklinów, Łagiewniki, Nepomucenów, Raszewy, Rę- mów, wymagań i potrzeb, nie uwzględniają ich po- biechów, Rojew, Rzemiechów, Smolice, Sroki, Star- mysłów, chęci aktywności w realizację przedsięwzięć kówiec, Starygród, Stary Kobylin, Wyganów, Zalesie inwestycyjnych. Małe, Zalesie Wielkie, Zdziętawy (ryc. 1). Zakres opra- cowania był zgodny z ustaleniami projektu pt „Sołe- 1.2. Cel, idea pracy i główne założenia ckie Strategie Rozwoju determinantą Strategii Rozwo- ju Gminy Kobylin” realizowanym w ramach Konkursu Celem opracowania jest ukazanie efektów pracy spo- KSOW 4/2020 koordynowanym przez Urząd Marszał- łeczności wiejskiej gminy Kobylin nad Sołeckimi Stra- kowski Województwa Wielkopolskiego, mający na tegiami Rozwoju (SSR), które mają stać się podstawą celu aktywizację mieszkańców i określenie przez nich 8 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Ryc. 1. Lokalizacja sołectw gminy Kobylin ujętych w badaniu. Źródło: opracowanie własne na podstawie https://kobylin.e-mapa. net/ i informacji uzyskanych w Urzędzie Miejskim w Kobylinie. Mapa wymaga uzupełnień granic i nazw

perspektywicznego planu rozwoju miejscowości, c) przeprowadzają analizy potencjału rozwojo- współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej wego wsi; w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa d) wypracowują wizję wsi; Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obsza- e) określają program długoterminowy; rów Wiejskich na lata 2014-2020. f) wypracowują program krótkoterminowy (na 1-2 lata); 1.4. Metodyka pracy 3. przeprowadzenie ankiety oceniającej warsztaty; 4. przygotowanie, w oparciu o materiały wypracowa- Podstawą treści niniejszego opracowania są Sołeckie ne na warsztatach, dokumentu SSR i przekazania Strategie Rozwoju gminy Kobylin, które opracowuje go: liderowi grupy odnowy wsi w sołectwie lub się w następującym harmonogramie działań: sołtysowi, gminnemu koordynatorowi odnowy 1. przeprowadzenie wizji terenowej w sołectwie, wsi oraz zarządzającemu programem Wielkopol- z wykorzystaniem karty diagnozy zaawansowania skiej Odnowy Wsi (WOW). odnowy wsi; Sołeckie Strategie Rozwoju stanowią nie tylko 2. przeprowadzenie warsztatów z udziałem przed- źródło informacji o sołectwach gminy, ale ukazują stawicieli grup odnowy wsi, w czasie których potrzeby jej mieszkańców. Pracę uzupełniają roz­ mieszkańcy: ważania na temat zarządzania przestrzennego i stra- a) dokonują analizy zasobów wsi; tegicznego oraz specyfiki pracy samorządu na rzecz b) opracowują ocenę SWOT; rozwoju jednostki terytorialnej. Zostały one wykona- Wprowadzenie 9 ne przez mieszkańców przy współpracy eksperckiej NIP 967 057 83 03, REGON 301247213, Złotów Rudna, Moderatorów Odnowy Wsi, którzy zgodnie z usta- mail: [email protected]. Sołeckie Strategie leniami UMWW są jedynymi prawnie usankcjono- Rozwoju zostały wykonane przez czterech moderato- wanymi i kompetentnymi osobami mogącymi takie rów: Jarosława Maciejewskiego (kierownika zespołu), strategie opracować. Współpraca w tym zakresie była Magdalenę Gdaniec, Aleksandrę Brzęcką i Marię No- zawią­zana z firmą: UNI-SERWIS Jarosław Maciejewski, wak.

Tab. 1. Lista osób biorących udział w opracowaniu Sołeckich Strategii Rozwoju (mieszkańców Sołectw i Moderatorów WOW)

Osoby biorące udział Moderatorzy Osoby biorące udział Moderatorzy w spotkaniu Wielkopolskiej w spotkaniu Wielkopolskiej (mieszkańcy Odnowy Wsi (mieszkańcy Odnowy Wsi gminy Kobylin) gminy Kobylin) Sołectwo Sołectwo

Franciszek Hechman Aleksandra Brzęcka Janusz Pośpiech Aleksandra Brzęcka Lidia Hechman Maria Nowak Zbigniew Jasiński Maria Nowak Krzysztof Bade Andrzej Krzyś Berdychów Rzemiechów

Paweł Kalinowski Jarosław Maciejewski Wiesław Skowroński Jarosław Maciejewski Monika Morawska Magdalena Gdaniec Karol Kempa Magdalena Gdaniec Florian Markowski Patryk Grzempowski Roksana Wolsztyniak Jakub Turek

Smolice Kamil Jasiczak Długołęka Krzysztof Przewoźny

Karol Kalinowski Aleksandra Brzęcka Marian Grześkowiak Jarosław Maciejewski Aleksandra Kościelna Maria Nowak Eugeniusz Ratajczak Magdalena Gdaniec Małgorzata Ziętek Rafał Praiss

Hieronim Zielonka Sroki Dawid Szczęsny Fijałów Natalia Ratajczak

Maciej Danielczyk Jarosław Maciejewski Gerwazy Kordus Aleksandra Brzęcka Adam Swendracki Magdalena Gdaniec Mieczysław Idziak Maria Nowak Angelika Ignasiak Małgorzata Idziak Michalina Waleńska Angelika Kordus Górka Łukasz Kuliński Starkówiec

Barbara Gościniak, Aleksandra Brzęcka Michał Skupin Jarosław Maciejewski Paweł Woźniak, Maria Nowak Robert Kandzierski Magdalena Gdaniec Władysław Konieczny, Wiesław Miterski Stanisław Dymarski, Matylda Konieczna

Kuklinów Jacek Styburski Krystyna Jagodzińska Stary Kobylin

Rafał Wierzowiecki Aleksandra Brzęcka Kreczmer Grzegorz Aleksandra Brzęcka Piotr Błaszyk Maria Nowak Patryas Jan Maria Nowak Katarzyna Mieczkowska Majnert Arleta Marian Karolak Becela Dariusz Dawid Pólrolniczak Starygród Łagiewniki Kusterka Bogdan Łukasz Zybała 10 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Maćkowiak Marzena Aleksandra Brzęcka Tadeusz Eliasz Aleksandra Brzęcka Dymarska Karolina Maria Nowak Roman Foltynowicz Maria Nowak Gubańska Katarzyna Przemysław Koralewicz Piotrowski Michał Dominik Wycisk

Wyganów Weronika Gołaszewska Nepomucenów

Andrzej Szymański Jarosław Maciejewski Dariusz Małecki Jarosław Maciejewski Julia Grobelna Magdalena Gdaniec Grażyna Pazgrat Magdalena Gdaniec Tomasz Kuśnierz Damian Gorwecki Sławomir Figielek Mieczysław Swora

Raszewy Krystyna Szymańska Damian Szymankiewicz

Piotr Radojewski Zalesie Małe Jacek Waszyński

Małgorzata Kucharczyk Jarosław Maciejewski Zenon Miedziński Jarosław Maciejewski Stefania Noculak Magdalena Gdaniec Justyna Appelt Magdalena Gdaniec Edyta Wielebska Dorota Jarka Alojzy Sobański Jan Krawiec Sławomir Sławiński Rębiechów

Zalesie Wielkie Michał Wąsowicz

Kowalska Mirosława Aleksandra Brzęcka Hanna Szymańska Jarosław Maciejewski Elias Paulina Maria Nowak Agnieszka Przybylska Magdalena Gdaniec Łopaczyk Sonia Marcin Zmuda

Rojew Swoiński Marek Dawid Grzonka

Zdziętawy Dominik Bernadek

Źródło: Lista obecności poszczególnych opracowanych Sołeckich Strategii Rozwoju gminy Kobylin 2. Zarządzanie obszarami wiejskimi

2.1. Charakterystyka obszarów wiejskich podsta­ wą i budowlaną, prawie co trzeci pracujący na wsi był wą rozwoju lokalnego zatrudniony w podmiotach zajmujących się pozosta- łymi usługami, a co piąty w podmiotach zajmujących Obszary wiejskie w 2019 r.1 zajmowały 93% powierz­ się handlem, naprawą pojazdów samochodowych, chni kraju i były zamieszkiwane przez blisko 40% lud- transportem i gospodarką magazynową, zakwate- ności Polski. W porównaniu z 2010 r. na terenach tych rowaniem i gastronomią, informacją i komunikacją. liczba mieszkańców wzrosła o ok. 1,6%. Na wzrost ten Spośród ogółu gospodarstw rolnych co drugie miało wpływ miały dwa czyn w gospodarstwie domowym. powierzchnię 1–5 ha. W dalszym ciągu utrzymywało Wydatki na 1 osobę w gospodarstwie domowym na się znaczne zróżnicowanie regionalne struktury ob- wsi w 2019 r. były niższe niż w miastach o ok. 25,7% szarowej gospodarstw rolnych. Gospodarstwa naj- i wyniosły 970 zł (wobec 1319 zł). Gospodarstwa do- mniejsze obszarowo charakterystyczne były dla wo- mowe na wsi charakteryzowały się większym zróż- jewództw południowo-wschodnich (małopolskiego, nicowaniem dochodów niż gospodarstwa domowe podkarpackiego i śląskiego), a największe dla woje- w miastach, o czym świadczy wyższa wartość współ- wództw zlokalizowanych w północnej i północno- czynnika Giniego – 0,300 wobec 0,283. W 2019 r. co -zachodniej części kraju (wielkopolskiego, zachodnio- czwarte gospodarstwo na wsi żyło poniżej relatywnej pomorskiego i warmińsko-mazurskiego). Natomiast granicy ubóstwa, podczas gdy w miastach co dzie- w skali kraju największą produkcją rolniczą, zarówno siąte. Z pomocy społecznej na wsi korzystało 1,0 mln roślinną jak i zwierzęcą, wyróżniały się województwa osób (6,6% ludności wiejskiej) co stanowiło ponad po- wielkopolskie i mazowieckie. W 2019 r. więcej niż co łowę beneficjentów pomocy społecznej w kraju. Oso- czwarty podmiot wpisany do rejestru REGON zlokali- by aktywne zawodowo, czyli pracujące i bezrobotne, zowany był na obszarach wiejskich. Tu najwięcej pod- stanowiły ponad połowę populacji ludności wiejskiej miotów zajmowało się handlem i naprawą pojazdów w wieku 15 lat i więcej. Status biernego zawodowo samochodowych oraz budownictwem. Nadal istnia- miała co druga kobieta i co trzeci mężczyzna w wieku ły znaczące dysproporcje w dostępie do usług oraz 15 lat i więcej. Przeciętny bezrobotny mieszkaniec wsi elementów infrastruktury technicznej i społecznej w 2019 r. nie przekroczył 34 lat, posiadał wykształce- między miastem a wsią. Zasoby mieszkaniowe na ob- nie zasadnicze zawodowe, gimnazjalne, podstawowe szarach wiejskich w 2019 r. stanowiły 33,4% zasobów lub niepełne podstawowe oraz staż pracy do 5 lat. mieszkaniowych w Polsce. Przeciętna powierzchnia Należy również zauważyć, że co czwarty bezrobotny użytkowa mieszkania zlokalizowanego na obszarach na obszarach wiejskich pozostawał bez pracy powy- wiejskich była większa niż w miastach (93 m2 wobec żej 24 miesięcy, a niespełna ponad 83% bezrobotnych 64 m2 ). Liczba osób przypadających na 1 mieszkanie nie posiadało prawa do zasiłku, co świadczy o struk- na wsi była większa niż w miastach, aczkolwiek na turalnym charakterze bezrobocia na wsi. W 2019 r. obszarach wiejskich przypadała podobna powierzch- na obszarach wiejskich najwięcej osób pracowało nia użytkowa mieszkania na 1 osobę jak w miastach. w podmiotach prowadzących działalność przemysło- Mieszkania na obszarach wiejskich składały się także z większej liczby izb niż w miastach. Mieszkania na wsi były w mniejszym stopniu wyposażone w insta- lacje niż te w miastach. Ważnym zagadnieniem w 1 Opracowanie sporządzono w oparciu o syntezę wykonaną przez Urząd Statystyczny w Olsztynie, Ośrodek Badań Obszarów odniesieniu do obszarów wiejskich jest dostęp do Wiejskich, Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Prze- usług publicznych (w tym m.in. edukacyjnych i zdro- strzennych i Środowiska, Opracowanie za 2018 r wykonane pod kierunkiem Marek Morze, Dominika Rogalińska. Dane zaktualizo- wotnych). Zmniejszająca się systematycznie popula- wano. cja uczniów szkół podstawowych na wsi wpływa na 12 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin zamykanie kolejnych placówek kształcących na tym gminy), to jednak jedne i drugie muszą być spójne poziomie. Na wsi systematycznie poprawia się dostęp ideowo, obszarowo czy programowo. Poprzez różne- do usług ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, tj. przy- go typu decyzje i czynności władz samorządowych chodni i praktyk lekarskich udzielających świadczeń oraz powstałe w ich wyniku dokumenty dochodzi do w ramach środków publicznych. Za zmianami spo- zmian w kształcie, organizacji i funkcjach przestrzeni, łeczno-gospodarczymi następują także zmiany doty- co ma wpływ na społeczny, ekonomiczny i przestrzen- czące korzystania z zasobów środowiska naturalnego. ny rozwój danej gminy. W ostatnich latach na obszarach wiejskich widoczny Zarządzanie przestrzenne stanowi zespół czyn- jest wzrost powierzchni zieleni ogólnodostępnej (w ności, na które składają się analizy, prognozy i symu- tym parków i zieleńców) – o 15%, typowych dla te- lacje zmian istotnych własności (cech) przestrzeni renów miejskich. W latach 2014–2019 wzrosły także planistycznej2 pozwalające na przyjęcie strategii op- (o 42%) dochody budżetów gmin wiejskich. Wzrost tymalnego wykorzystania parametrów tych własności ten był wyższy niż w gminach miejskich (bez miast na w celu zmaksymalizowania korzyści ekonomicznych prawach powiatu). Należy jednak zauważyć, że wzrost i ekologicznych wynikających z opracowania i wdraża- dochodów budżetów gmin wiejskich był mniejszy nia studiów, programów i planów zagospodarowania niż wzrost ich wydatków, który wyniósł 49%. Wzro- przestrzennego (Bajerowski 2003, 2008). Zarządzanie sła również liczba gmin wiejskich, które odnotowały polega na swoistym dążeniu do stanu równowagi ujemny wynik budżetu. w procesie optymalizacji korzystania z walorów eko- Rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiej- nomicznych i ekologicznych przestrzeni. Praktycznie skich jest obecnie mocno wspomagany przez Mi- wykorzystuje wiedzę z zakresu ekonomicznej analizy nisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Realizowane przestrzennej, teorii gospodarki przestrzennej oraz są m.in. projekty: Plan dla wsi, (https://www.gov.pl/ analizy rynków nieruchomości, co prowadzi do umie- web/rolnictwo/plan-dla-wsi-ochrona-wsparcie-i- jętnego wskazania optymalnego użytkowania każde- -rozwoj-polskiego-rolnictwa); Pomoc Techniczna dla go fragmentu przestrzeni, a także sposobów i dróg wsi (https://www.gov.pl/web/rolnictwo/pomoc-tech- transformacji funkcji na tych fragmentach. Opiera się niczna1); Wdzięczni polskiej wsi” (https://businessin- na analizach i oszacowaniach kosztów i korzyści, ja- sider.com.pl/wiadomosci/pomoc-rzadu-dla-wsi-w- kich można by się spodziewać w wyniku przekształ- -ktorych-byly-pgr-y/fkjt3qj) itp. Często są to projekty ceń funkcji planistycznych. Zarządzanie ma na celu kierowane bezpośrednio do rolników, także do osób również umiejętne doradzanie, wskazanie możliwo- starszych mieszkających na wsi czy dzieci. Władze sa- ści pozyskania lub dróg wygenerowania z potencja- morządowe muszą niestety same realizować/wpro- łu ekonomicznego analizowanego obszaru funduszy wadzać ów projekty, co jest oczywiście zgodne z za- na przeprowadzenie planowanych przekształceń. daniami publicznymi. Wsparcie mieszkańców w tym Zarządzanie przestrzenne skupia się w szczególnoś­ zakresie wzmacnia więzi społeczno-administracyjne ci na analizach, które wykażą możliwości korzystania i tworzy pole wspólnych działań na rzecz poprawy ja- z aktualnych form użytkowania przestrzeni, ma za kości życia i warunków zamieszkania. zadanie przeprowadzenie symulacji zmian organi- zacji w przestrzeni spowodowanych postulowanymi 2.1. Zarządzanie przestrzenne i strategiczne w gmi­ nie 2 Przestrzeń planistyczna składa się z przestrzeni zreduko- Jednym z niezwykle ważnych czynników mających wanych wymiarów, takich jak przestrzeń ekonomiczna i ekologicz- wpływ na opracowanie strategii rozwoju gminy jest na, to rodzaj przestrzeni odwzorowującej skomplikowane i wza- jemnie powiązane procesy zachodzące w przestrzeni ekologicznej zarządzanie przestrzenne i strategiczne. Choć wśród i ekonomicznej. Jest to przestrzeń wielowymiarowa, która jest dokumentów, względem których władze lokalne przedmiotem studiów, programów i planów rozwoju jej zagospo- darowania (Bajerowski 2003a) kształtują przestrzeń, wymienia się osobno te związa- Przestrzeń ekonomiczna jest częścią przestrzeni geograficz- ne z zarządzaniem przestrzennym (dotyczące zago- nej, w której człowiek żyje i stale lub okresowo prowadzi swoją spodarowania czy planowania przestrzennego, m.in. działalność produkcyjną, usługową, konsumpcyjną i społeczną. W obrębie tej przestrzeni zachodzą wszelkie przejawy aktywności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowa- produkcyjnej i nieprodukcyjnej człowieka (Kuciński 1997). nia przestrzennego gminy oraz miejscowe plany za- Przestrzeń ekologiczna jest wielowymiarowa i bioróżnorodna, gospodarowania przestrzennego) oraz te związane postrzegana jest jako pojęcie przeciwstawne do pojęcia przestrze- ni ekonomicznej, pojmowana jest jako wyidealizowana przestrzeń, z zarządzaniem strategicznym (mówiące o głównych w której procesy i prawa o charakterze naturalnym dominują nad kierunkach działań, m.in. strategia rozwoju lokalnego wpływami o charakterze antropogenicznym (Bajerowski 2003a) Zarządzanie obszarami wiejskimi 13 transformacjami. Taką symulację opiera się na analizie pomiędzy użytkowaniem potencjalnym a postulo- przewidywanych korzyści i strat wynikających z wpro- wanym. Plany miejscowe nie uwzględniają poten- wadzenia zmian. Jest to bardzo ważne w przypadku cjalnych wartości terenów, są jedynie wynikiem za- precyzowania kierunków rozwoju przy opracowywa- potrzebowania społeczno-ekonomicznego, gdyż jak niu dokumentu studium uwarunkowań i kierunków ­ wiadomo popyt kształtuje przestrzeń. Wraz z rozwo- zagospodarowania przestrzennego gminy. jem przestrzeni planistycznej jedne formy użytkowa- Decyzje związane z zarządzaniem przestrzennym nia przechodzą w inne, bardziej pożądane i bardziej wymagają identyfikacji, kontroli i sterowania różnymi adekwatne do potrzeb wynikających z aktualnego czynnikami. Należy brać pod uwagę przekształcenia poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego. demograficzne, opinie społeczne, finansowo-ekono- Dlatego istnieje związek pomiędzy zarządzaniem miczne możliwości zmian, uwarunkowania przyrod- przestrzennym a strategią rozwoju gminy. Wynika on nicze, wymagania i preferencje użytkowników prze- z faktu, iż wskutek zmian w przestrzeni (społecznych, strzeni a także konieczność zachowania przestrzeni ekonomicznych, środowiskowych) wywołanych cela- w stanie użytecznym dla przyszłych pokoleń. Uważa mi strategicznymi, zmian złożonych i nieprogramo- się, że zachowanie zasad rozwoju zrównoważone- wanych, istnieje ciągła potrzeba aktualizacji funkcji go powinno być podstawowym uwarunkowaniem w tej przestrzeni, co jest jednym z zadań zarządzania współczesnego zarządzania przestrzenią planistyczną przestrzennego. Oczywiście to nie jest takie proste. (Bajerowski 1998). Jednym z wielu problemów zarządzania przestrzen- Jak wiemy przestrzeń w wyniku toczącego się nego jest określenie nowej funkcji danego obszaru procesu urbanizacji wykorzystywana jest bardzo (utożsamianej z konkretnym stanem użytkowania różnorodnie, ale nie dowolnie, bez żadnych warun- ziemi) oraz wybór momentu przekształcenia funkcji ków i ograniczeń. Oczywiście przestrzeń ta podlega aktualnie obserwowanej w funkcję maksymalizującą świadomemu zróżnicowaniu. Człowiek, w zależności wartość strumienia dochodu generowanego przez tę od aktualnych potrzeb i oczekiwań, stara się maksy- ziemię (Anderson 1993). Każda zmiana funkcji może malnie wykorzystać możliwości, jakie wynikają z kon- być rozpatrywana w kategoriach możliwości, praw- kretnych cech endogenicznych (wewnętrznych) tej dopodobieństw czy nawet tendencji do osiągnię- przestrzeni. W związku z tym każdy człowiek, który cia przez dany obszar tego stanu użytkowania ziemi postępuje racjonalnie, stara się te możliwości korzy- (Kaku, Trainer 1993). Nie można, w wyniku analizy stania z walorów (cech) przestrzeni odpowiednio za- cech przestrzennych stwierdzić, że w danym miejscu planować. Powstają zatem różnego typu studia możli- przestrzeń powinna być użytkowana tak a nie inaczej. wości, programy, a w końcu plany zagospodarowania Można ustalić jedynie prawdopodobieństwo stanu, przestrzennego. który zostanie określony. Należy zatem dążyć do sta- Owe plany zagospodarowania przestrzennego nu optymalnego. precyzują ustalenia dotyczące sposobu użytkowa- Z powyższych refleksji wynika, że zarządzanie nia przestrzeni. W praktyce wyróżnia się trzy formy przestrzenne wpływa na ustalenia w strategii rozwo- użytkowania przestrzeni: aktualne, potencjalne i po- ju gminy i jednocześnie jest od niej zależne. Wpły- stulowane. Użytkowanie aktualne wynika ze stanu wa poprzez ustalenia w obowiązujących przepisach istniejącego, to faktyczny stan korzystania z prze- prawnych i dokumentach strategicznych/planistycz- strzeni. Użytkowanie potencjalne to użytkowanie nych, natomiast jest zależne, gdyż musi być zgodne „teoretycznie możliwe”, wynika z możliwości wykorzy- z istniejącymi uwarunkowaniami – potrzebami spo- stania cech przestrzeni, potencjału tkwiącym w war- łecznymi, warunkami ekonomicznymi, istniejącym tościach danego fragmentu przestrzeni. Użytkowanie zagospodarowaniem czy stanem środowiska przy- to nie ma mocy prawnej, tzn. nie jest uwzględnione rodniczego. w żadnym dokumencie planistycznym ani dokumen- Oprócz zarządzania przestrzennego wpływ na cie kierownictwa wewnętrznego gminy. Użytkowanie strategie rozwoju gminy ma zarządzanie strategiczne. postulowane wynika z ustaleń miejscowego planu Ten wpływ przejawia się poprzez ciągły, komplekso- zagospodarowania przestrzennego. Jeśli użytkowa- wy, nastawiony na formułowanie i wdrażanie strate- nie postulowane wynika z źle przeprowadzonych stu- gii rozwoju proces zarządzania (Griffin 1998). Proces diów i analiz poprzedzających opracowanie planów ten odbywa się na trzech poziomach: strategicznym, miejscowych i nie jest zgodne z potencjalnym wów- taktycznym i operacyjnym. Na poziomie strategicz- czas dochodzi do konfliktów przestrzennych. To wska- nym rozwiązuje się najogólniejsze problemy rozwo- zuje na fakt, iż powinna istnieć jakaś forma zależności ju, a przyjęte kierunki działań są wówczas zgodne 14 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Ryc. 2. Elementarne poziomy struktury procesu zarządzania Źródło: Domański T., 1999. Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa, s. 29

z wyzwaniami strategii rozwoju gminy. Na poziomie giczne (dotyczące decyzji i polityki rządu, trendy go- taktycznym zespół zarządzający opracowuje progra- spodarcze, oczekiwania klientów, rozpoznanie zaso- my i ustala długookresowe cele i zadania w zakresie bów), określenie celów i kierunków strategicznych, wdrażania programu. Na ostatnim, trzecim poziomie, opracowanie i wybór rodzaju strategii, wdrażanie następuje integracja nowych form działalności z ist- decyzji strategicznych, przegląd skuteczności działań niejącymi, na tym etapie podejmowane są działania oraz analiza zmian powstałych w otoczeniu. Według w zakresie planowania i realizacji programu (Crow, Domańskiego (1999) poziom strategiczny to etap po- Bozeman 1998). Te trzy poziomy mają swoje odnie- dejmowania decyzji o charakterze generalnym ulo- sienie w kolejności działań strategicznych, do których kowany na najwyższym poziomie struktury procesu zalicza się (Ziółkowski, Goleń 2003): analizy strate- zarządzania, poziom taktyczny to etap następny, na

Ryc. 3. Elementy cyklicznego procesu zarządzania gminą Źródło: Domański T., 1999. Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa, s. 32 Zarządzanie obszarami wiejskimi 15 którym podejmowane są decyzje dotyczące ­metod która oznacza umiejętność rozwiązywania bieżą- osiągania wcześniej zdefiniowanych strategicznych cych problemów z uwzględnieniem przyszłości, czy- celów, a poziom operacyjny to etap wdrażania metod li wszystkiego co się może wydarzyć. Orientacja na określonych na poziomie taktycznym (Ryc. 2.). przyszłość wymaga nieco zdolności do prognozowa- Częścią zarządzania strategicznego jest planowa- nia, zgodnego z definicją Cieślak (2000, cyt. za Bański nie strategiczne, czyli wyznaczenie kierunków działań 2014), która określiła je jako „racjonalne i naukowe oraz podejmowanie decyzji przez osoby kierujące przewidywanie przyszłych zdarzeń, w którym wyra- gminą. W procesie zarządzania gminą opisywanym ża się sądy odnoszące się do określonej przyszłości, przez Domańskiego (1999) jest mowa o cykliczności, weryfikowalne empirycznie, niepewne, ale akcepto- która odpowiada formule tzw. cyklu PDSA – Plan-Do- walne i formułowane w oparciu o dorobek nauki” oraz -Study-Act, czyli Planuj-Wykonuj-Oceń efekty-Działaj definicją Zaliasia (2003, cyt. za Bański 2014), który korygująco. Do odpowiedniego zaplanowania dzia- określił je jako „wybór najbardziej prawdopodobnej łań potrzebne jest wykonanie analizy stanu istnieją- drogi rozwoju analizowanego zjawiska w przyszłości, cego, co pozwoli zdiagnozować słabe strony gminy przy czym podstawą tego wyboru jest dotychczaso- oraz obszary problemowe i konfliktowe. Następnie wy przebieg zjawiska i aktualny stan układu”. W pro- wyznacza się cele główne oraz pośrednie, które po- gnozowaniu należy uwzględnić wiele czynników zwolą rozwiązać problemy, zminimalizować wpływ i uwarunkowań, które kształtują przyszłość. Jednym słabych stron oraz zmaksymalizować korzyści z moc- z dostępnych procesów pozwalających zrozumieć nych stron (Ryc. 3). Kolejnym etapem jest konfrontacja obecne trendy i na ich podstawie stworzyć analizę założonych działań z budżetem gminy oraz możliwoś- przyszłości jest foresight. Foresight z języka angiel- ciami finansowania zewnętrznego, a także wdrażanie skiego oznacza dosłownie zdolność do przewidzenia planów działania. Ostatnie etapy są równie istotne, tego co się wydarzy lub czego się będzie potrzebo- gdyż obejmują analizę osiągniętych rezultatów oraz wało w przyszłości. Jednakże pojęcia foresight nie podejmowanie działań korygujących w przypadku można tylko zawęzić do określenia jako prognozo- zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości. wanie czy przewidywanie, tylko co więcej oznacza to Nieco inne podejście prezentuje Wojciechowski jak najlepsze zrozumienie przyszłości (Hajduk 2016). (2003, cyt. za Sierak 2013), który zdefiniował zarządza- Foresight „polega na równoczesnym wprowadzeniu nie strategiczne jako „ukierunkowany na przyszłość trzech zamierzeń: przemyśleniu przyszłości, dysku- proces planowania i wyboru celów oraz zadań realiza- sji o przyszłości i sformułowaniu rekomendacji” do cyjnych, wdrażania przyjętych postanowień, a także działań, których celem jest ukształtowanie przyszłości monitorowania i kontroli wykonania przyjętych usta- (Szymanowski 2018). Do metod wykorzystywanych w leń”. Istotne jest sformułowanie „ukierunkowany na foresight zaliczamy m.in.: analizę SWOT, burzę móz- przyszłość”, bo właśnie ta długookresowa wizja roz- gów, konferencje, warsztaty, panele eksperckie, wy- woju jest czynnikiem wyróżniającym i świadczącym wiady, modelowanie czy benchmarking. Oczywiście o randze zarządzania strategicznego. Ustalenie kie- to tylko niektóre z metod stosowanych w projektach runku w którym należy podążać zwiększa szanse na wykorzystujących foresight. sukces. Ważny jest również monitoring i kontrola wy- Strategia jest zatem tworem czysto intelektual- konania przyjętych ustaleń, gdyż daje to możliwość nym, który stanowi postawę sukcesu gminy. Określa ewentualnych korekt przy zmianach uwarunkowań ona sposób wykorzystania zasobów i możliwości rozwojowych, które nastąpiły w okresie późniejszym gminy w celu osiągnięcia pożądanego poziomu roz- od momentu zaplanowania działań. woju. Potoczek i Stępień (2008) są zdania, że strate- Jak słusznie zauważył Sierak (2013) „proces zarzą- gia to ogólny program celów, zamierzeń, kierunków dzania strategicznego powinien mieć charakter cią- działań i decyzji podejmowanych w otoczeniu spo- gły, a do jego podstawowych cech zalicza się: łecznym, stanowiący jakościową koncepcję przyszło- – identyfikację problemów; ści, zbiór celów, zadań oraz głównych przedsięwzięć – kompleksowość rozwiązywania problemów organizacyjnych realizowanych przy wykorzystaniu i traktowanie danej jednostki samorządu tery- posiadanych zasobów materialnych i ludzkich. Go- torialnego jako części otoczenia; rynia (2000) wskazuje na rozbudowaną koncepcję – orientację na przyszłość; strategii, będącą planem lub wzorem, który integruje – orientację na wyniki.” w organizacji działań główne cele oraz obowiązują- Trudną do realizacji, ale jakże ważną cechą zarzą- cą politykę i logikę postępowania w zwartą całość. dzania strategicznego, jest orientacja na przyszłość, Takie podejście uwidacznia zależność planowania 16 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin przestrzennego i strategicznego, ich współzależność niż 20 proc. gmin realizuje zawarte w tych dokumen- przy jednoczesnym wpływie na politykę rozwoju tach cele.3 gminy. Sierak (2013) potwierdził, że zarządzanie w sek- Skoro zarządzenie przestrzenne ma na celu ustale- torze publicznym obejmuje swym zakresem decyzje nie drogi do uzyskania ładu przestrzennego w danej i działania władzy publicznej, jako podmiotu odpo- jednostce samorządowej a zarządzanie strategicz- wiedzialnego za realizację szerokiego zakresu usług ne poszukuje przepisu na wielodziedzinowy sukces komunalnych i społecznych oraz kształtującego pro- w gminie, to w kontekście opracowania strategii roz- ces rozwoju, a także wymaga posługiwania się instru- woju gminy można powiedzieć, że zarządzanie prze- mentami z dziedziny zarządzania. Jakość w zarządza- strzenne i zarządzanie strategiczne mają za zadanie niu gminą sprowadza się do odczuwalnej poprawy stworzenie scenariusza drogi do uzyskania ładu urba- działań dotyczących kierowania urzędem i wszyst- nistyczno-architektonicznego (przestrzennego), funk- kimi elementami struktury zarządzania, do których cjonalnego, estetycznego, psychospołecznego i ekolo- zaliczyć można: terytorium, wspólnotę mieszkańców, giczno-środowiskowego w jednostce samorządowej, parlament lokalny – organy władzy, urząd oraz za- w którym uwzględnione zostaną demograficzne, spo- dania (Pytko 2012). Od sprawności funkcjonowania łeczne, gospodarcze, kulturowe, kulturalne, infrastruktu- samorządu terytorialnego tak naprawdę zależy kieru- ralne i przestrzenne uwarunkowania i kierunki rozwoju nek oraz jakość zmian. tej jednostki. Zarządzenie przestrzenne i zarządzenie W zależności od typu gminy oraz jej istniejącego strategiczne stanowią więc czynnik mający wpływ na stanu, stosowane są różne podejścia strategiczne. strategię rozwoju gminy. Istotne są także skala i tempo procesów rozwojowych, które ściśle wiążą się ze sprawnością i skutecznością 2.3. Problemy w zarządzaniu rozwojem gminy zarządzania (Ziółkowski 2015). Gaczek (2003) zdefi- niowała zarządzanie rozwojem gminy jako „dążenie Zgodnie z art. 1 ust. 2 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. do zapewnienia osiągnięcia pożądanego poziomu o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 713) rozwoju lokalnego, który dokonuje się w warunkach gmina jest to wspólnota samorządowa oraz odpo- gry rynkowej, gdzie warunkami brzegowymi są z jed- wiednie terytorium, zaś zgodnie z art. 164 Konstytucji nej strony ograniczoność własnych zasobów i nie- Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. gmi- pewność warunków gospodarowania, z drugiej zaś na jest podstawową jednostką samorządu terytorial- – możliwości, czyli różne sposoby wykorzystywania nego, która wykonuje wszystkie zadania nie zastrze- własnych zasobów i szans tkwiących w otoczeniu”. żone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Z kolei Ziółkowski (2015) określił, że przez zarządzanie Zgodnie z aktualnym podziałem administracyjnym rozwojem gminy należy rozumieć „zorganizowane, w Polsce wyróżniamy 302 gminy miejskie, w tym systematyczne i kompleksowe oddziaływanie (bez- 66 gmin miejskich na prawach powiatu, 642 gminy pośrednie i pośrednie) władz gminy na społeczność miejsko-wiejskie składające się z miasta i obszarów lokalną, gospodarkę, przestrzeń, środowisko przy- wiejskich oraz 1533 gminy wiejskie, które składają się rodnicze w celu tworzenia optymalnych warunków tylko z obszarów wiejskich. W badaniach z połowy stymulujących wykorzystanie szans i ograniczenie pierwszej dekady XX w. wskazano, że ponad 80% sa- zagrożeń rozwoju lokalnego”. Przez swoje doświad- morządów opracowuje strategie rozwoju lokalnego, czenie związane z obserwacją rozwoju polskich gmin co oznacza, że można w pewnym sensie stwierdzić i podejścia ich władz do rozwiązywania problemów, nasycenie tego rodzaju dokumentami (Hausner i in. Ziółkowski wyodrębnił kilka stosowanych metod 2013, Plawgo 2010, cyt. za Guzal-Dec 2018). Samo (sposobów) zarządzania, które uszeregowane zostały opracowanie i uchwalenie strategii rozwoju gminy nie od najmniej do najbardziej pożądanych: jest problemem, co potwierdził w rozmowie (z dnia 1. „Działanie od budżetu do budżetu”, to metoda po- 01.03.2019 r.) z Katarzyną Kubicką-Żach prof. Andrzej legająca na doraźnym działaniu władz, które kon- Sztando, zaznaczając, że praktycznie wszystkie gminy centrują się jedynie na sprawach bieżących. „Pod- posiadają oficjalnie przyjęte uchwałami rad strategie stawą działań są coroczne budżety i roczne plany rozwoju. Jednakże z jego badań wynika, iż nie więcej operacyjne, a budżet gminy staje się celem samym w sobie, a nie środkiem realizacji celów”. Dla rzą- dzących gminą liczy się jedynie osiąganie bieżą- 3 https://www.prawo.pl/samorzad/strategie-rozwoju- -gmin-i-zarzadzanie-strategiczne-w-samorzadach,379080.html, cego kompromisu, a nie realizacja ustaleń i celów dostęp dnia 14.07.2020 r. o charakterze długookresowym. Zarządzanie obszarami wiejskimi 17

2. „Działanie kadencyjne”, to metoda polegająca na metody korzysta ok. 25% ogółu polskich gmin, z cze- koncentrowaniu się władz na rozwiązywaniu prob- go większość stanowią małe gminy wiejskie. Drugą lemów w horyzoncie jednej kadencji. W tej meto- metodę stosuje ok. 20% ogółu polskich gmin i w przy- dzie, w porównaniu z pierwszą niewątpliwym atu- padku tej metody autorowi trudno wskazać typ gmin, tem jest wizja rozwoju w perspektywie dłuższej niż w których wykorzystywany jest ten sposób zarządza- jeden rok, a także motywacja władz, by w swojej ka- nia. Ziółkowski (2015) twierdzi, że ta metoda dotyczy dencji zrealizować jak najwięcej zadań, by wykazać głównie gmin ze znacznymi niedoborami w zakresie się przed wyborcami. Niestety prowadzi to często infrastruktury technicznej i społecznej, w których wła- do zadłużania gminy, gdyż zakłada się więcej zadań dze obecnie wybrane chcą nadrobić wszystko to, cze- niż budżet gminy jest w stanie zrealizować. Zaciąga- go rządzący za poprzedniej kadencji nie zrobili i po- ne są kredyty i zobowiązania, które obciążają i ogra- kazać, że można szybko rozwiązywać problemy, co niczają możliwości budżetowe w latach następnych. skutkuje następnie zadłużaniem gminy i podejściem 3. „Działanie życzeniowe”, to metoda polegająca na „co po nas to nas nie dotyczy”. Sposób trzeci zarządza- opracowywaniu przez władze gminy stosownych nia wykorzystywany jest przez ok. 20% ogółu polskich dokumentów strategicznych, takich jak: strategie gmin i w tym przypadku również trudno jest wskazać rozwoju, programy i plany działania oraz długo- typ gmin, w których stosuje się tę metodę. Zdaniem okresowej wizji rozwoju, jednakże przy zakłada- Ziółkowskiego pewne jest, że skutkuje ona zmianami niu zbyt dużej ilości celów i przedsięwzięć realiza- w składzie władz gminy w kolejnych wyborach samo- cyjnych praktycznie nie ma możliwości realizacji rządowych, gdyż mieszkańcy dostrzegają, że obietni- wszystkich tych zadań zarówno z budżetu gminy, ce rządzących są w przeważającej części niemożliwe jak i zewnętrznych źródeł finansowania. Stąd też do zrealizowania i tracą do nich zaufanie. wyżej wymienione dokumenty mają charakter Podsumowując, zarządzanie rozwojem gminy „koncertu życzeń”, gdyż wiadomo, że część zadań składa się z dwóch etapów. Pierwszy obejmuje pla- nie zostanie wykonana. nowanie strategii rozwoju oraz działań realizacyj- 4. „Działanie strategiczne”, to metoda zarządza- nych w formie programów i planów oraz wdrażania nia polegająca na kształtowaniu rozwoju gminy i kontroli realizacji ustaleń strategicznych. W drugim w kilkunastoletniej perspektywie, wynikającej etapie ważny jest monitoring przebiegu działań ope- z przemyślanej i skorelowanej z możliwościami racyjnych oraz korygowanie rozbieżności pomiędzy finansowymi gminy strategii. Ta metoda zarządza- stanem rzeczywistym a założonym. Władze gminy nia nastawiona jest na opracowanie i zrealizowa- powinny aktywnie uczestniczyć we wszelkich działa- nie skutecznych strategii rozwoju i wynikających niach strategicznych oraz zachęcać do tego lokalną z nich programów i planów działania (Wojcie- społeczność oraz miejscowe podmioty gospodarcze, chowski 2003, Ziółkowski, Goleń 2006, Ziółkowski które będą głównymi beneficjentami zrealizowa- 2007, cyt. za Ziółkowski 2015). Metoda ta zakłada nych celów głównych oraz pośrednich. To właśnie maksymalne wykorzystanie wewnętrznych czyn- oni w głównej mierze odczują zachodzące zmiany ników rozwoju (zasoby ludzkie, przyrodnicze, eko- ilościowe i jakościowe powstałe w wyniku działań nomiczne i przestrzenne) oraz potencjału miejsco- strategicznych władz gminy. Jak zaznaczał Ziółkowski wych podmiotów gospodarczych. (2015) ważne jest by wraz z zarządzaniem strategicz- 5. „Działanie strategiczno-marketingowe”, to najbar- nym połączyć marketing terytorialny, co skutkować dziej pożądana metoda zarządzania, która łączy może powstaniem efektu synergii, który zwiększy w sobie wyżej wymienione działanie strategiczne siłę oddziaływania na skalę i dynamikę procesów roz- z połączeniem działań marketingowych gminy. wojowych. Mimo to władze gmin powinny najpierw Odpowiednia i skuteczna promocja gminy w wa- dążyć do prawidłowego stosowania zarządzania stra- runkach gospodarki rynkowej oraz ciągłej konku- tegicznego, które wciąż nie jest odpowiednio rozpo- rencji o kapitał (w szczególności prywatny) daje wszechnione, a w następnej kolejności do zarządza- większe możliwości osiągnięcia sukcesu i przyciąg- nia strategiczno-marketingowego. nięcia inwestorów. Zgodnie ze zdaniem Ziółkowskiego (2015) nie- 2.4. Strategia rozwoju gminy narzędziem zarzą­ spełna 35% gmin wykorzystuje najbardziej pożąda- dzania ne metody zarządzania, które są najskuteczniejsze w kształtowaniu rozwoju, z czego ok. 25% stosuje Strategia rozwoju w najprostszym ujęciu jest to plan metodę czwartą, a ok. 10% metodę piątą. Z pierwszej wieloletniego rozwoju zakreślony w perspektywie 18 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin kilkunastu lat (Domański 1999). Sierak (2013) zdefinio- i rzeczowej. Dzięki swej cykliczności opracowywania, wał strategię rozwoju jako „długookresowy program, dokument ten pozwala na monitorowanie zjawisk za- zawierający zbiór celów rozwoju (strategicznych chodzących na obszarze gminy, a przez to usprawnia i operacyjnych) oraz określający sposoby postępo- proces zarządzania (Domański 1999). Ważne jest, aby wania zapewniające ich realizację w warunkach ra- raport o stanie gminy tworzył uporządkowany zbiór cjonalnego wykorzystania istniejących zasobów”. rzetelnie przygotowanych informacji, z tego względu, Z kolei Wiatrak (2011, 2012 cyt. za Guzal-Dec 2018) że stanowić on może podstawę do opracowania stra- w swojej definicji podkreślił rolę mieszkańców w pro- tegii rozwoju, a także możliwość do wielofunkcyjnego cesie tworzenia strategii definiując ją jako „scenariusz wykorzystania w działalności urzędu gminy. postępowania w przyszłości, do którego dążą władze Dobrze opracowany raport o stanie gminy może samorządowe, opierając się na analizie istniejącej sy- w znacznej mierze przyczynić się do przyspieszenia tuacji i wyborze określonych kierunków rozwoju oraz prac nad częścią diagnostyczną strategii rozwoju, na aktywnym udziale społeczeństwa w całym proce- polegającą na analizie uwarunkowań rozwojowych sie jej formułowania i realizacji”. Innymi słowy jest to gminy oraz analizie SWOT. Należy jednak zaznaczyć, dokument strategiczny zawierający podstawowe cele że ten dokument jest tylko zbiorem informacji, a do oraz uwarunkowania rozwoju, które zostaną zrealizo- diagnozy stanu istniejącego konieczne jest również wane za pomocą odpowiednich zadań strategicznych wyciągnięcie odpowiednich wniosków, uwzględnie- i operacyjnych. Przez zawarcie kierunków działań nie wielu opinii oraz dostrzeżenie pewnych prawid- i konkretnych projektów realizacyjnych strategie roz- łowości. Identyfikacji problemów dokonuje się za woju mogą być traktowane w kategoriach narzędzia pomocą wspomnianej analizy SWOT, której nazwa zarządzania. Takie dokumenty mogą być tworzone utworzona jest z pierwszych liter czterech angielskich dla przedsiębiorstw, instytucji lub jednostek admini- słów: Strenghts (silne strony, atuty), Weaknesess (sła- stracyjnych (w przypadku Polski są to: kraj, wojewódz- be strony), Opportunities (możliwości, szanse), Threats twa, powiaty czy gminy). W niniejszym opracowaniu (zagrożenia). W tej analizie bierze się pod uwagę uwa- przedmiotem szczególnego zainteresowania są jed- runkowania wewnętrzne (silne i słabe strony), czyli nostki terytorialne na poziomie lokalnym, czyli gminy. dotyczące stanu istniejącego i takie na które gmina Strategia rozwoju powinna zawierać prawidłową ma bezpośredni wpływ oraz uwarunkowania zew­ diagnozę stanu istniejącego gminy oraz cele i działa- nętrzne (szanse i zagrożenia), czyli zjawiska mogące nia operacyjne, które zapewnią rozwój danej jednost- nastąpić w przyszłości, ale takie na które gmina nie ce terytorialnej. Dokumentem znacznie ułatwiającym ma bezpośredniego wpływu. Przy tworzeniu analizy określenie uwarunkowań istniejących oraz postępy SWOT stanowiącej tabelaryczne zestawienie silnych w realizacji dotychczasowych zadań jest raport o sta- i słabych stron oraz szans i zagrożeń należy dokonać nie gminy. Zgodnie z art. 28aa ust. 1 i 2 Ustawy z dnia charakterystyki środowiska społecznego, oceny: sta- 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. nu infrastruktury technicznej, gminnego rynku nie- 2020 r. poz. 713) „wójt co roku do dnia 31 maja przed- ruchomości oraz przyszłego zapotrzebowania na nie- stawia radzie gminy raport o stanie gminy”, który ruchomości, a także wykonać analizy uwarunkowań: „obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku makroekonomicznych oraz rozwojowych w układzie poprzednim, w szczególności realizację polityk, pro- przestrzennym gminy. gramów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu oby- Jeszcze zanim przejdzie się do etapu prac na pro- watelskiego”. Dodatkowo w takim raporcie zamiesz- jektem strategii powinno się przeprowadzić badania czane są informacje ogólne o gminie, w tym zawarty statystyczne i wywiady z lokalnym sektorem gospo- jest opis: charakterystyki, demografii, jednostek orga- darczym oraz lokalną społecznością, mogącymi do- nizacyjnych oraz spółek gminnych. Zazwyczaj poda- starczyć wielu cennych informacji praktycznych, nie wane są także informacje z zakresu: ochrony zdrowia, wynikających z żadnych danych liczbowych (Ryc. 4.). infrastruktury drogowej (w tym stan dróg), inwestycji Są pewne elementy lub obszary dysharmonizujące, gminnych, mienia komunalnego, oświaty, ochrony które mogą być rozpoznane dopiero po przeprowa- środowiska, działalności gospodarczej, konsultacji dzeniu szczegółowych wywiadów z mieszkańcami społecznych, projektów zrealizowanych z udziałem i przedsiębiorcami działającymi na terenie gminy. środków zewnętrznych, bezpieczeństwa publiczne- Dobrze opracowana część diagnostyczna strate- go oraz realizacji uchwał rady. Raport o stanie gminy gii rozwoju gminy, a zatem uwzględniająca wszelkie zawiera przekrój najistotniejszych informacji doty- zasoby przyrodnicze oraz zaplecze infrastruktural- czących tej jednostki terytorialnej w formie zwięzłej ne wraz z podsumowującą ją analizą SWOT, stanowi Zarządzanie obszarami wiejskimi 19

Ryc. 4. Badania statystyczne jako element opracowania strategii rozwoju Źródło: Domański T., 1999. Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa, s. 75.

podstawę do wyznaczenia misji gminy i wizji rozwoju. racyjne, które są uszczegółowieniem celu głównego Misja gminy to najprościej ujmując uzasadnienie sen- oraz konkretnymi działaniami służącymi jego reali- su jej istnienia i poszukiwanie podstawowych warto- zacji. Zarówno cele strategiczne jak i operacyjne po- ści, na których powinny się opierać sprawy publiczne winny wynikać z identyfikacji kluczowych problemów związane z życiem lokalnej społeczności (Domański rozwojowych danej jednostki terytorialnej. Należy je 1999). W kategoriach misji gminy, czyli wyznacze- tak sformułować by wykluczyć największe bariery roz- niem stanu, do którego należy podążać, można rów- woju oraz skupić się na maksymalizacji istniejących nież traktować określenie kierunków dążeń mieszkań- i potencjalnych mocnych stron i szans gminy. ców, przedsiębiorców i samorządowców. Z kolei wizja W strategii rozwoju powinno być zawarte także na- rozwoju gminy jest to określenie pożądanego stanu wiązanie do dokumentów wyższego rzędu, gdyż wszel- w perspektywie kilkunastu następnych lat, zgodnego kie dokumenty strategiczne czy planistyczne gmin, z misją gminy. Można by to wyjaśnić w ten sposób, które są jednostkami najniższego rzędu, muszą być że misja gminy jest hasłowym lub opisowym określe- zgodne z dokumentami regionalnymi, krajowymi oraz niem kierunku dążeń gminy w przyszłości, a wizja roz- międzynarodowymi w myśl obowiązujących przepisów woju jest uzyskanym stanem docelowym. W wizji roz- prawnych. Założenia strategii rozwoju gminy, w tym woju zazwyczaj zawarte są pośrednio sformułowane jej cele strategiczne nie mogą wyznaczać kierunków główne cele strategiczne, które wyznaczają kierunki niezgodnych z ustaleniami i celami rozwojowymi do- priorytetowe działań władz lokalnych. Rozwinięciem kumentów jednostek wyższego rzędu. Takimi doku- tych celów są cele operacyjne (szczegółowe), które mentami są m.in.: Długookresowa Strategia Rozwoju należy traktować jako zadania realizacyjne. Zazwyczaj Kraju – Polska 2030, Krajowa Strategia Rozwoju Re- do realizacji każdego celu strategicznego, który jest gionalnego 2030 czy w przypadku gmin zlokalizowa- dość ogólny, przypisane są co najmniej 3 cele ope- nych w Wielkopolsce Strategia rozwoju województwa 20 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin wielkopolskiego do 2030 roku. W strategii rozwoju lokalnych” oraz jest elementem samokontroli gminy należy również zawrzeć informacje o źródłach jednostek samorządowych pokazującym skut- finansowania celów strategicznych i operacyjnych ki zrealizowanych zadań w porównaniu z zało- zapisanych w tym dokumencie. Wyznaczone kierunki żeniami strategii; działań muszą być możliwe do zrealizowania, dlate- • informacyjną – strategia jako zbiór informacji go powinno się wskazać skąd będą brane środki na o przyszłych kierunkach rozwoju gminy, jej za- wykonanie poszczególnych projektów. Mogą to być sobach i atutach; różne źródła, np.: budżet gminy, środki partnerów • koordynacyjną – strategia oddziałuje na pod- lokalnych i instytucji zaangażowanych w realizację mioty gminy zaangażowane w realizację dzia- założeń strategii, środki finansowe z Unii Europejskiej łań rozwojowych i projektów operacyjnych w czy kredyty i pożyczki. celu koordynacji ich działań; Opracowanie strategii rozwoju gminy ma głównie • pobudzającą – strategia jako dokument wpły- na celu ukierunkowanie dążeń danej jednostki tery- wający stymulująco na podmioty władzy lo- torialnej, by osiągnąć pożądany stan w przyszłości. kalnej oraz uczestników budowy strategii do Powody opracowania takich dokumentów strategicz- poszukiwania możliwości i dróg optymalnego nych są jednak bardzo różne w zależności od sytuacji rozwoju gminy; politycznej, gospodarczej czy uwarunkowań praw- • promocyjną – strategia jako element marke- nych. Tutaj (2018) na podstawie przeprowadzonych tingu terytorialnego, eksponującego walory badań polegających na analizie 27 strategii rozwoju danego obszaru, które są najatrakcyjniejsze dla dolnośląskich gmin, głównie z południowej części potencjalnych podmiotów gospodarczych i in- województwa, wyróżnił 5 najczęstszych powodów westorów; tworzenia strategii rozwoju: • edukacyjną – strategia zapewnia udział spo- 1. „aktualizacja dokumentów strategicznych wyższe- łeczności lokalnej przez konsultacje społeczne, go szczebla”; „co przyczynia się do wzrostu świadomości 2. „ubieganie się o środki finansowe z różnych źródeł, społeczeństwa i poczucia odpowiedzialności m.in. z funduszy europejskich”; za procesy rozwojowe danej jednostki teryto- 3. „przejęcie władzy przez nowe kierownictwo w jed- rialnej” (Chądzyński, Nowakowska, Przygodzki nostkach samorządu terytorialnego (JST)”; 2007, cyt. za Szymla 2017). 4. „stara strategia rozwoju”, czyli dokumenty strate- Wymienione funkcje powinny występować wspól- giczne o nieaktualnych uwarunkowaniach rozwo- nie w uchwalanych strategiach rozwoju z tego wzglę- jowych, np. z początku XXI w.; du, że wzajemnie się uzupełniają. 5. „zbliżająca się kampania wyborcza – strategia peł- W literaturze przedmiotu można także wyróżnić ni funkcję programu wyborczego”. różne klasyfikacje typologiczne strategii rozwojo- Szczególnie istotne są tu powody polityczne, wych. Większość z nich opracowana została w odnie- gdyż za pomocą strategii rozwoju władza przedsta- sieniu do strategii rozwoju przedsiębiorstw, jednakże wia cele, które należy zrealizować i tym samym może niektóre mają odzwierciedlenie również w stosunku zyskać poparcie społeczności lokalnej. Musi jed- do jednostek samorządu terytorialnego. Jedną z ta- nak to być rzetelna i możliwa do realizacji strategia, kich klasyfikacji zaprezentował Klasik, który dokonał najlepiej zgodna z metodą strategicznego lub stra- podziału strategii uwzględniając kategorie analizy tegiczno-marketingowego zarządzania (o których SWOT oraz kombinacje pomiędzy mocnymi i słabymi mówiono we wcześniejszych rozdziałach). Strategie stronami miasta czy gminy, a szansami i zagrożeniami rozwoju powinny spełniać również szereg funkcji (Nowakowska 2016) (Ryc. 5): aby być skutecznym narzędziem działania władz lo- • strategia agresywna – opiera się na maksymal- kalnych (Szymla 2017). Wśród nich wyróżnić można nym wykorzystaniu połączenia mocnych stron funkcje (Kudłacz 1993, Szymla 2001, cyt. za Szymla z szansami rozwojowymi stwarzanymi przez 2017): otoczenie; • regulacyjną – strategia i zawarte w niej decyzje • strategia konserwatywna – nastawiona na ma­ zapewniają realizację konkretnych zadań oraz ksymalne wykorzystanie mocnych stron przy ujmują niezbędne środki finansowe i podmioty jednoczesnej minimalizacji zagrożeń wypływa- odpowiedzialne za ich wykonanie; jących z otoczenia zewnętrznego; • kontrolną – „strategia staje się podstawą oceny • strategia konkurencyjna – zakłada wykorzysta- skuteczności działania odpowiednich władz nie szans rozwojowych wynikających z otocze- Zarządzanie obszarami wiejskimi 21

Ryc. 5. Typy strategii uwzględniające kategorie analizy SWOT Źródło: zgodne z Nowakowska A., 2016. Zintegrowane strategie rozwoju miast. [W:] Z. Przygodzki (red.), EkoMiasto#Zarządzanie. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 68

nia zewnętrznego, przy jednoczesnej eliminacji na brak pozyskania środków z zewnętrznych lub ograniczaniu słabych stron; źródeł finansowania; • strategia defensywna – polega na przeciwdzia- • strategię realistyczną – zakładającą umiarko- łaniu „negatywnym efektom synergii słabości wany rozwój społeczno-gospodarczy gminy i zagrożeń”. w oparciu o średni poziom zasilania kapitało- Należy jednak zaznaczyć, że rzadko kiedy można wego z zewnętrznych źródeł finansowania. stosować wyłącznie jeden z wymienionych typów Podsumowując, strategia rozwoju gminy jest strategii, gdyż to są jedynie uproszczone modele narzędziem zarządzania z tego względu, że ustala możliwych podejść. Wynika to z faktu, że strategia priorytetowe kierunki działań rozwojowych danej rozwoju ma wpływ na różne sfery gminy, z których jednostki terytorialnej w długookresowej wizji roz- np. dla gospodarczej właściwe będzie podejście agre- woju. Wyznaczana jest misja gminy i wizja rozwo- sywne, a np. dla społecznej właściwe będzie podejście ju, które obrazują stan docelowy, który zamierza konkurencyjne. się osiągnąć poprzez wyznaczone cele strategicz- W wielu strategiach rozwoju gmin zauważyć moż- ne i cele operacyjne. Władze lokalne podążając na także różne warianty uwzględniające możliwość zgodnie z wyznaczonymi zadaniami, a następnie pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania proce- poprzez wdrożenie i ich monitoring wpisują się sów rozwoju. W takim podziale wyróżnić można: w ramy zarządzania strategicznego. W razie stwier- • strategię optymistyczną – zakładającą szybki dzenia odstępstw stanu faktycznego ze stanem pla- rozwój gminy w oparciu o pozyskane z zew­ nowanym należy podjąć działania korygujące oraz nętrznych źródeł zasoby kapitałowe, dzięki któ- ustalić dlaczego do takiej sytuacji doszło, aby móc rym możliwa jest do przeprowadzenia szyb; tego uniknąć w przyszłości. Należy pamiętać, że • strategię pesymistyczną – zakładającą stagna- strategia rozwoju powinna być w miarę możliwości cję albo nawet regres gospodarki ze względu aktuali­zowana, zwłaszcza kiedy pojawią się nowe 22 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin uwarunkowania albo szanse rozwojowe lub zagro- • zarządzanie i gospodarowanie powierzonym żenia z otoczenia zewnętrznego. mieniem gminnym; • organizowanie spotkań z radnymi i komisjami 2.5. Sołectwo jako jednostka pomocnicza gminy rady; • zwoływanie i przygotowywanie posiedzeń oraz Sołectwo jest to jednostka pomocnicza gminy, w ra- kierowanie pracą Rady Sołeckiej; mach której funkcjonują instytucje samorządu wiej- • reprezentowanie sołectwa na zewnątrz; skiego. Sołectwo może obejmować jedną wieś, lub • zwoływanie sprawozdawczego Zebrania Wiej- kilka. Duża wioska może zawierać w sobie dwa lub skiego w ciągu 3 miesięcy od zakończenia roku; więcej sołectw (Gołębiowska, Zientarski 2017). We- • występowanie z wnioskami dotyczącymi bie- dług danych dostępnych w banku danych lokalnych żących potrzeb Sołectwa i jego mieszkańców; (https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start) na rok 2015 w Pol- • sporządzanie rozliczeń z działalności finanso- sce istniało 40688 sołectw, natomiast na rok 2019 wej Sołectwa; liczba wzrosła do 40789. W ciągu trzech lat liczba • informowanie mieszkańców Sołectwa w spo- sołectw wzrosła o 63 jednostki. W każdym sołectwie sób zwyczajowo przyjęty o wszystkich spra- czyli jednostce pomocniczej gminy wiejskiej i miej- wach istotnych dla Gminy i Sołectwa; sko-wiejskiej, odbywają się zebrania wiejskie, które • udzielanie głosu według kolejności zgłoszeń są organem uchwałodawczym. Jest to zgromadze- i czuwanie nad sprawnym przebiegiem zebra- niowa forma partycypacji obywatelskiej – mieszkań- nia. cy zgrupowani w jednym miejscu i o jednym czasie Ustawa o samorządzie gminnym stanowi jedynie, mają bowiem sposobność kształtowania umiejętno- że sołtys wybierany jest w głosowaniu tajnym, ponad- ści ujawniania i opisywania własnych preferencji oraz to sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej uzgadniania ich z pozostałymi osobami. Organizację funkcjonariuszom publicznym (Ptak 2016). Sołtys ma i zakres działania zebrania określa rada gminy od- prawo uczestniczyć w pracach rady gminy, bez prawa rębnym statutem gminy. W zebraniu wiejskim udział głosu na sesjach rady gminy. Ustawa o samorządzie mają prawo wziąć wszyscy mieszkańcy sołectwa, gminnym daje również możliwość ustalenia diet dla którzy posiadają czynne prawo wyborcze. Wspar- sołtysów oraz zwrotu kosztów podróży służbowej ciem dla sołtysa jest rada sołecka jako organ do- ale decyduje o tym ostatecznie rada gminy. Ustawo- radczy. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, dawca nie określił szczegółowych praw i kompetencji członkowie rady sołeckiej wybierani są na zebraniu sołtysów, więc o kompetencjach decyduje rada gmi- wiejskim, w głosowaniu tajnym i bezpośrednim. ny (Ptak 2016). Sołtys zobowiązany jest do poboru Liczba radnych jest szczegółowo określona w statu- podatku od mieszkańców którzy najczęściej nie ko- cie danego sołectwa. Analogicznie do rady sołeckiej rzystają z przelewów internetowych lub mają utrud- wybierany jest sołtys, na zebraniu wiejskim w głoso- niony dojazd do pobliskiego miasta w celu zapłacenia waniu tajnym i bezpośrednim. Sołtys jest uważany za podatku na poczcie lub w banku. Regulacje prawne łącznika i pośrednika między mieszkańcami wsi czy w Polsce dotyczą dość wąskiego zakresu działalności sołectwa, a samorządem wyższego rzędu (Matysiak sołtysa. Szczegółowy zakres działań, przyjętych reguł 2014). działalności a także współpracy sołtysa z urzędem Jak już wcześniej zaznaczono na czele sołectwa gminy nie jest sformalizowany, a w każdej gminie wy- i rady sołeckiej stoi sołtys. Zadania i obowiązki jakie gląda nieco inaczej. musi on wypełniać określają statuty sołectw uchwala- Zakres działania sołectwa, zebrania wiejskiego ne przez radę gminy, na podstawie art. 35 ust. 1 usta- oraz sołtysa jest regulowany w bardzo małym zakre- wy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym. Do sie. W poniższej tabeli wskazano przepisy prawne, któ- częstych zadań sołtysa należy w szczególności: re to regulują. Podstawa prawna powołana w punkcie • przygotowywanie, zwoływanie i prowadzenie pierwszym tabeli 2 wskazuje, że każde sołectwo ma Zebrań Wiejskich; swój statut, wprowadzony przez radę gminy w dro- • przygotowanie na Zebranie Wiejskie projektów dze uchwały. Uchwalony statut jest zgodny z ustawą rozstrzygnięć i opinii w formie uchwał w spra- o samorządzie gminnym, większość zapisów w oby wach należących do kompetencji Sołectwa; dokumentach pokrywa się, a w statutach zapisy są za- • wykonywanie uchwał Zebrania Wiejskiego; zwyczaj bardziej szczegółowe. Zarządzanie obszarami wiejskimi 23

Tab. 2. Podstawy prawne działania sołectwa, zebrania wiejskiego oraz sołtysa.

Przepis prawny Działania sołectwa/zebrania wiejskiego/sołtysa Możliwości i ograniczenia, oraz inne, które wprowadza przepis prawa które dają przepisy prawa

Art. 35 ust. 1 usta- Rada gminy po przeprowadzeniu konsultacji • Organy sołectwa mają określo- wy z dnia 8 marca z mieszkańcami statutem określa organizację i za- ne w statucie zadania. 1990r. o samo- kres działania jednostki pomocniczej jaką jest np. rządzie gminnym sołectwo. W statucie sołectwa rada gminy przedsta- (Dz.U. nr 142 wia organizację i zadania organów sołectwa, zasady poz.1591 z 2001 r. i tryb ich wyboru oraz gospodarkę finansową ze zmianami) sołectwa.

Art. 36 ust. 1 i 2 Organem uchwałodawczym w sołectwie jest • Uchwały można podjąć tylko ustawy z dnia zebranie wiejskie grupujące stałych mieszkańców na zebraniu wiejskim, 8 marca 1990r. o sa- sołectwa uprawnionych do głosowania, a wykonaw- • Uchwały wykonuje sołtys, morządzie gmin- czym sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada • Rada sołecka nie może mieć nym (Dz.U. nr 142 sołecka składająca się z 3 do 7 członków. Sołtys oraz mniej niż 3 członków oraz nie poz.1591 z 2001 r. członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowa- więcej niż 7, ze zmianami) niu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej • każdy stały mieszkaniec wsi liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców uprawniony do głosowania sołectwa uprawnionych do głosowania. W pierwszej może zostać sołtysem lub człon- kolejności wybrany zostaje sołtys, następnie człon- kiem rady sołeckiej. kowie rady sołeckiej.

Źródło: Wilczek M., 2019, Sołtys jako „instytucja” pożytku publicznego, praca magisterska wykonana na Wydziale Geografii Społeczno-Ekonomicz- nej i Gospodarki Przestrzennej UAM Poznań, pod kierunkiem S. Staszewskiej.

3. Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy

3.1. Środowisko przyrodnicze 134,3 m n.p.m., natomiast najniższy punkt zlokalizo- wany w dolinie rzeki Kani, w pobliżu przysiółka Ziół- Zgodne z regionalizacją fizyczno-geograficzną Polski kowo-Majątek na wysokości 90,4 m n.p.m. J. Kondrackiego gmina Kobylin położona jest w obrę- Na obszarze gminy Kobylin nie występują złoża bie mezoregionu Wysoczyzny Kaliskiej, należącej do kopalin, najbliższe złoże kopaliny podstawowej – wę- makroregionu Niziny Południowopolskiej, podpro- gla brunatnego znajduje się w Gostyniu. Złoże zloka- wincji Niziny Środkowopolskiej i prowincji Niżu Środ- lizowane jest na zachód od gminy Kobylin. W rejonie kowoeuropejskiego. Jest to płaska morenowa wyso- miejscowości Wymysłowo oraz Stara Krobia zlokali- czyzna zróżnicowana morfologicznie. Powierzchnia zowany jest południowo-wschodni fragment danego tej rozległej wysoczyzny jest w znacznym stopniu złoża o powierzchni około 4700 ha. zniszczona przez denudację peryglacjalną. Zbudowa- na jest głównie z glin zwałowych oraz na terenie gmi- Warunki glebowe i użytkowanie terenu ny z iłów trzeciorzędowych. Zachowały się również nieliczne, piaszczysto-żwirowe pagórki morenowe Gleby o wysokich klasach bonitacyjnych, które stano- słabo odznaczające się, na których miejscami utwo- wią bazę żywieniową gminy Kobylin, zlokalizowane rzyły się pokrywy piasków eolicznych. Obszar wyso- są głównie w północnej części oraz fragmentarycznie czyzny ograniczony jest obniżeniami dolinnymi, od w północno-wschodniej i południowo-zachodniej północnego zachodu rozciąga się krótki, ale stosun- części gminy. Są to powierzchnie płaskie od 0 do 2% kowo głęboko wcięty odcinek doliny rzeki Kani, na- konta nachylenia. Gmina Kobylin jest regionem rol- tomiast od południowo-wschodniej strony łagodnie niczym obejmującym duże powierzchnie średniej i opada w kierunku płaskodennej doliny Orli-Radęcy. dobrej klasy gleb. Na glebach wyższych klas bonita- Pomniejsze doliny występujące w obrębie wysoczy- cyjnych uprawiane są zboża, ale i również znaczny zny mają charakter roztopowy i wykorzystywane są udział w produkcji rolnej mają także: buraki cukrowe, przez drobne cieki, odwadniające jej powierzchnię. kukurydze i rzepak. Wody gruntowe zalegają na ogół od 2 do 1,5 m p.p.t. Budowa geologiczna, rzeźba terenu Tereny te charakteryzują się dobrymi warunkami i surowce mineralne termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, ko- rzystną wymianą powietrza, na ogół małą wilgotnoś- Gmina Kobylin położona jest w południowej części cią. W zasięgu tych terenów znalazły się następujące monokliny przedsudeckiej, w obrębie synklinorium jednostki osadnicze: Zalesie Wielkie wraz z przysiół- rawickiego, na północy przechodzącego w anty- kiem Kanada i Liszków, Zalesie Małe wraz z przysiół- klinorium leszczyńskie. W podłożu skał permskich kiem Huby, Górka, Sroki, Łagiewniki, Nepomucenów, występują struktury paleozoiczne północnej części Kuklinów, Starygród, Raszewy, Smolice, Berdychów waryscydów zachodniej Polski. Najstarsze osady zlo- (przysiółek Fijałowa), Rębiechów, Starkowiec, Wyga- kalizowane na obszarze gminy to zaburzone tekto- nów, Zdziętawy. nicznie utwory facji kulmowej karbonu dolnego. Są to Gmina Kobylin ma typowy charakter gminy rolni- piaskowce kwarcytowe, zlepieńce, mułowce i iłowce. czej, a jej struktura użytków przedstawia krajobraz wy- Na utworach karbonu leży kompleks permo-mezozo- stępujący na terenie gminy. W jej strukturze dominują­ iczny składający się z osadów permu i triasu, których użytki rolne, które stanowią ok. 83%, lasy oraz tereny miąższość dochodzi do 1700 m. zadrzewione i zakrzewione – nieco ponad 11%. Ro- Najwyżej położony punkt omawianego obszaru ślinność trawiasta jak łąki czy pastwiska zlokalizowane­ znajduje się na zachód od Pogorzeli na wysokości są głównie przy ciągach rzecznych. Co do zasady, nie 26 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin ma tu dużych zbiorników wodnych, występują raczej wami: Ochlą i Pasieką) oraz Żydowskim Potokiem od- nieliczne stawy, zbiorniki zarówno publiczne jak i pry- wadnia przedmiotowy teren. W gminie znajduje się watne. Tereny zabudowane występują na obszarze 10 zbiorników małej retencji, z których dziewięć ma gminy planowo, największe skupiska stanowią miasto powierzchnię do 1 ha i pojemność do 10 dam3 oraz je- Kobylin, oraz wsie Smolice, Kuklinów i Łagiewniki. den nieco większy o powierzchni do 10 ha i pojemości od 10 do 100 dam3. Warunki wodne Na terenie przedmiotowej gminy, w ramach Wstępnej Oceny Ryzyka Powodziowego (WORP) Gmina Kobylin leży w regionie wielkopolskim zwy- wyznaczono rzekę Orlę (na odcinku od km 0 do 83), kłych wód podziemnych (wg Paczyńskiego 1993, którą zakwalifikowano do opracowania map zagro- 1995). Występują tu piętra wodonośnie czwartorzę- żenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. dowe oraz trzeciorzędowe (paleogeńsko-neogeń- Wyznaczone obszary zlokalizowane są w dolinie skie). Czwartorzędowe piętro wodonośne budują rzeki Orli, w rejonie miejscowości Starygród, Kukli- plejstoceńskie i holoceńskie piaski oraz żwiry rzecz- nów oraz Rzemiechów. Zgodnie z wyznaczonymi ne i wodnolodowcowe w dolinach rzek oraz plej- stopniami skali ryzyka powodziowego tereny gminy stoceńskie osady wodnolodowcowe, sporadycznie Kobylin, leżące w zasięgu zlewni rzeki Orla, ziden- lodowcowe, na wysoczyźnie. Osady te są najczęściej tyfikowano na niski poziom ryzyka powodziowego słabo izolowane serią gliniasto-pylastą o miąższości i nie zaplanowano działań strategicznych ani działań 15-48 m. Zwierciadło wody piętra czwartorzędowe- buforowych. go ma charakter subartezyjski, lokalnie artezyjski. Poziom dolin rzecznych występuje lokalnie wzdłuż Uwarunkowania klimatyczne rzeki Orli i Radęcy, a jego znaczenie użytkowe jest niewielkie, ze względu na niskie parametry warstw W gminie Kobylin warunki klimatyczne nie wyróż- wodonośnych. Na obszarze gminy Kobylin do naj- niają się znacznie na tle klimatu panującego w połu- większych należy ujęcie w Łagiewnikach, o zasobach dniowej Wielkopolsce. Obszar gminy należy do połu- eksploatacyjnych wynoszących 123,7 m3/h przy de- dniowo wielkopolskiej dzielnicy klimatycznej (Woś, presji 9,0 m. Ujęcie to posiada wyznaczoną strefę 1999). Charakteryzuje się ona najmniejszym w kraju ochrony pośredniej. opadem rocznym, który wynosi poniżej 500 mm. Licz- Obszar gminy Kobylin położony jest w granicach ba dni z przymrozkami wynosi około 110 dni, które Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) o nu- mogą występować nawet do maja, ponadto czasem merze PLGW600079 (zgodnie z nowym podziałem zalega również pokrywa śnieżna do 70 dni. Warunki na lata 2016-2021, PIG). Pod obszarem gminy Kobylin te nie sprzyjają uprawie. Najkrótszy jest również okres nie występują Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. wegetacyjny, który wynosi od 210 do 220 dni (Kon- Najbliższy zbiornik zlokalizowany jest na północnym dracki, 1988). Ponadto jak wcześniej wskazano grunty zachodzie od granicy gminy nr 308 – Zbiornik mię- gminy Kobylin są narażone na występowanie susz co dzymorenowey rzeki Kani, następny znajduje się na również nie sprzyja rolnictwu. Ukształtowanie gminy południowy wschód od gminy nr 309 – Zbiornik mię- wpływa na niską wilgotność podłoża oraz na równo- dzymorenowy Smoszew-Chwaliszew-Sulmierzyce. Na mierne nasłonecznienie powierzchni. Średnia roczna południe rozciąga się rozległa pradolina Barycz-Gło- temperatura jest niska i w ciągu roku waha się od 7,8 gów na osi wschód-zachód. do 8,3°C. Ocieplenie klimatu powoduje również kur- Obszar gminy Kobylin jest zagrożony zanieczysz- czenie się zasobów wody pitnej co powinno skłonić czeniami związku azotu pochodzenia rolniczego oraz gminę do budowania kolejnych zbiorników retencyj- ze względu na inne uwarunkowania hydrologiczne nych. ważnym jest by gmina podjęła kroki w celu minima- Na obszarze gminy przeważają wiatry zachodnie lizacji negatywnego wpływu na środowisko wodne. oraz południowo-zachodnie, rzadziej występują wia- Znaczne zagrożenie wynika z zanieczyszczenia wód try północne i północno-wschodnie, które są znacz- podziemnych. Znajdują się tu także rzeczne jednoli- nie słabsze. Według rejonizacji Polski H. Lorenc, gmina te części wód powierzchniowych. Gmina położona leży w II strefie, dość korzystnej pod względem zaso- jest w całości w prawobrzeżnej części zlewni Bary- bów energii wiatru. Mimo dużych zasobów energe- czy. Największym ciekiem na terenie gminy Kobylin tycznych gmina nie wykorzystuje potencjału wiatru. jest rzeka Orla, która jest prawobrzeżnym dopływem Za wschodnią granicą gminy Kobylin znajduje się Baryczy. Wraz ze swoimi dopływami Radęcą (z dopły- około dwudziestu turbin wiatrowych. Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 27

Fauna i flora 1998 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Form- ami ochrony przyrody zlokalizowanymi w najbliższym Na terenie gminy występują stanowiska ochronne sąsiedztwie gminy Kobylin (za południowo-wschod- pomników przyrody i są to trzy dęby szypułkowe nimi granicami) są: w Raszewach oraz aleja dębów szypułkowych w Ko- • Obszar Chronionego Krajobrazu – Dąbrowy bylinie o powierzchni niespełna 3 ha. Obszar gminy Krotoszyńskie Baszków – Rochy, który według charakteryzuje się bardzo małym procentem lesisto- Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska ści. Dominującą rolę w drzewostanie pełnią sosna i jest największym obszarem w Europie Środko- modrzew, mniej liczne są dąb, jesion, jawor i klon. wej, który skupia acidofilne lasy liściaste róż- Zróżnicowanie warunków siedliskowych pod wzglę- nego typu, z pomnikowymi okazami dębów dem powierzchni zdominowane jest przez lasy świe- i buków często o wieku powyżej 200 lat, o wy- że (40%), za nimi plasują się lasy mieszane wilgotne sokich wartościach hodowlanych. (20%), bory mieszane świeże (18%), następnie bory • Obszar Natura 2000 – Dąbrowy Krotoszyńskie – mieszane wilgotne (7%). Na terenie gminy zinwen- jest rodzajem ochrony dyrektywy ptasiej. taryzowano istotne dla lokalnej fauny i flory siedli- • Dwa rezerwaty – Baszków, będący typem flo- ska. Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, które rystycznym rezerwatu o podtypie roślin na związane są z obszarami okazjonalnie zalewanymi granicy zasięgu z ekosystemem leśnym i boro- wodami rzecznymi, bądź pozostającymi pod wpły- wym oraz rezerwat Mszar Bogdaniec, który jest wem wód powierzchniowych. Zajmują one dolinki rezerwatem typu fitocenotycznego o podtypie małych cieków wodnych, wilgotne i żyzne zagłębie- zbiorowisk nieleśnych z ekosystemem torfowi- nia, rynny terenowe oraz wąwozy. Ich charakter jest skowym (bagiennym). związany w sposób ścisły z ruchem wody, jednak • Specjalny Obszar Ochrony Natura 2000 – Uro- rzadko jest to zalew powierzchniowy. W dolinach czyska Płyty Krotoszyńskiej – jest rodzajem rzek lasy te występują na madach rzecznych, poza ochrony dyrektywy siedliskowej. dolinami na czarnych ziemiach leśnych. Łęgi wierzbo- Za północno-zachodnią granicą zlokalizowane we, topolowe, olszowe i jesionowe typowe dla gleb są dwa rezerwaty typu fitocenotycznego, Czerwona zalewanych wodami rzecznymi, gdzie poziom wód Róża oraz Pępowo, będących podtypem zbiorowisk gruntowych jest bardzo wysoki, głównie bagiennych. leśnych o ekosystemie leśnym i borowym. Ponadto Biotop w tego typu siedlisku cechuje się wysoką war- znajdują się w nich liczne pomniki przyrody. tością przyrodniczą. Jako podstawowy element krajo- brazów nadrzecznych, wpływają na retencję wód oraz 3.2. Demografia i infrastruktura społeczna funkcjonowanie sieci korytarzy ekologicznych. Fauna, jaką można zaobserwować, jest bardzo bo- W 2019 roku liczba ludności gminy wynosiła 8090 gata w różnorodne gatunki, bardzo liczna jest zwie- osób co stanowiło na 1km2 wartość na poziomie 72. rzyna łowna (dziki, sarny, jelenie, zające), licznie wystę- Saldo migracji na 1000 osób -1,6, przy czym saldo pują też pospolite gatunki ssaków i ptaków związane migracji zagranicznych na 1000 osób 0,12. Liczba z ekosystemami łąk, pól, lasów i cieków wodnych oraz ludności w wieku przedprodukcyjnym (14 lat i mniej) jezior. wynosiła 1408, przy czym mężczyźni stanowili 53,6% a kobiety 46,4%. W wieku produkcyjnym na terenie Ochrona przyrody gminy przebywało 5156 osób, z czego w wieku 15- 59 lat kobiety stanowiły 45,8% a w wieku 15-64 lat Na terenie gminy Kobylin są dwie formy ochrony mężczyźni 54,2%. Ludność w wieku poprodukcyjnym przyrody. Pomniki przyrody zlokalizowane są we wsi stanowiła 18,9% całego gminnego społeczeństwa. Raszewy – trzy dęby szypułkowe, które 21 grudnia Sytuacja demograficzna gminy ze względu na ruch 1998 r. zostały objęte rozporządzeniem Nr 9/98 Wo- naturalny nie jest najlepsza. Liczba zgonów na 1000 jewody Leszczyńskiego z 8 grudnia 1998 r. w sprawie ludności wyniosła w 2019 roku 11,91 i była wyższa od uznania za pomniki przyrody. Druga forma ochrony to urodzeń – wartość kształtowała się na poziomie 10,92. skupisko dębów szypułkowych o pow. 2,93 ha składa- To wskazuje na ujemny przyrost naturalny -0.99. jące się ze 148 drzew o obwodach od 101 cm do 335 Usługi handlu są zlokalizowane na ogół w więk- cm, wysokość od 18 do 23 metrów na tak zwanej „Dłu- szych miejscowościach gminy, tj. Kobylinie i Smo- giej Grobli”, które zostały objęte rozporządzeniem nr licach (Dino), Kobylin (Biedronka), plus sklepy IX/98 Wojewody Leszczyńskiego z dnia 8 grudnia prywatne­ wielobranżowe w Kobylinie, Kuklinowie, 28 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Łagiewnikach, Rojewie i Zalesiu Wielkim. Brakuje skle- narkotyków i podejmowania innych ryzykownych pów w wielu miejscowościach takich jak: Długołęka, zachowań przez dzieci i młodzież. Komisja kontroluje Rębiechów, Górka, Sroki, Zalesie Małe, Starkówiec, również punkty sprzedaży alkoholu. Berdychów, Fijałów, Nepomucenów, Starygród, Lipó- Ważnym dla rozwoju intelektualnego mieszkań- wiec, Rzemiechów. Oznacza to, że wielu z mieszkań- ców gminy jest dostęp do zbioru Biblioteki Publicznej ców tych miejscowości w celu zrobienia drobnych Miasta i Gminy w Kobylinie. Biblioteka Publiczna rea­ zakupów musi udać się do sąsiednich miejscowości, lizuje swoje zadania statutowe przy pomocy 3 placó- w których znajdują się sklepy. Do listy ośrodków usłu- wek bibliotecznych: Biblioteka Publiczna Miasta i Gmi- gowych rozmieszczonych po całej gminie należy do- ny w Kobylinie, Filia Biblioteczna w Łagiewnikach, Filia dać 2 placówki poczty (w Smolicach i Kobylinie), 2 ap- Biblioteczna w Smolicach. Jednostkami kulturotwór- teki, 2 banki (PKO i Bank Spółdzielczy w Krotoszynie, czymi są także Muzeum Ziemi Kobylińskiej i Gminny Oddział w Kobylinie). Ośrodek Kultury. Na obszarze gminy znajduje się 5 placówek oświa- ty, tj.: Zespół Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima 3.3. Infrastruktura techniczna i Przedszkole w Kobylinie, Szkoła Podstawowa w Ku- klinowie, Szkoła Podstawowa w Smolicach, Szkoła W zakresie infrastruktury technicznej, gmina Kobylin Podstawowa w Zalesiu Małym oraz Branżowa Szkoła powiązana jest z gminami ościennymi, głównie po- I stopnia w Kobylinie – jedyna szkoła ponadpodsta- przez wspólny system zaopatrzenia w wodę. Ujęcie wowa. Większość szkół ponadpodstawowych jest ŁAGIEWNIKI połączone jest z ujęciami: – WZIĄCHÓW zlokalizowanych w powiecie krotoszyńskim: I Lice- i MAŁGÓW w gminie Pogorzela – SIEDLEC w gminie um Ogólnokształcące im. Hugona Kołłątaja w Kro- Pępowo, jest też ujęcie w Długołęce. Ujęcia te wraz toszynie, Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1 w z siecią magistrali wodociągowych tworzą system Krotoszynie, Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr zaopatrujący w wodę miejscowości na terenie gmin: 2 im. Karola Fryderyka Libelta w Krotoszynie, Zespół Kobylin, Pogorzela i Pępowo. Z ujęcia Łagiewniki za- Szkół Ponadpodstawowych nr 3 im. Jana Pawła II w silane są: – miasto Pogorzela – wsie: Ochla, Łukaszew, Krotoszynie, Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Głuchów, Elżbietków w gminie Pogorzela oraz częś- Józefa Marcińca w Koźminie Wielkopolskim i Zespół ciowo miasto Kobylin, Starkówiec, Łagiewniki, Zalesie Szkół Ponadpodstawowych w Zdunach. Małe, Zalesie Wielkie, Górka i Sroki w gminie Kobylin, z W Kobylinie znajduje się Miejsko-Gminny Ośrodek ujęcia we Wziąchowie zasilane są: wieś Fijałów, Nepo- Pomocy Społecznej w Kobylinie, który realizuje zada- mucenów, Wyganów, Kuklinów, Rzemiechów i Berdy- nia z zakresu pomocy osobom i rodzinom w celu prze- chów w gminie Kobylin. Ujęcie w Długołęce zaopatru- zwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie je część miasta Kobylin, Długołękę, Smolice, Raszewy są w stanie pokonać, wykorzystując własne uspraw- i Zdziętawy. Z ujęć w gminie Krotoszyn: Raciborowice nienia, zasoby i możliwości. Ośrodek wypełnia zadania i Krotoszyn woda dostarczana jest do wsi: Starygród, z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, Lipowiec i Rojew. Międzygminne powiązania wystę- pomocy osobom uprawnionym do alimentów. W celu pują także w zakresie zaopatrzenia w gaz. Ze stacji realizowania swoich zadań zatrudnia pracowników red-pom. gazu I° w Pępowie oraz systemu gazowni- socjalnych, asystentów rodzin oraz osoby do obsługi czego tej gminy, w gaz zaopatrywane są wsie Górka, świadczeń. W ramach Ośrodka funkcjonują następu- Sroki, Zalesie Wielkie, Zalesie Małe oraz przysiółki: jące świadczenia: świadczenia rodzinne, świadczenia Huby i Liszków. Obecnie gazociąg ten wykorzystany wychowawcze (Rodzina 500 plus), dobry start (300 zostanie do gazyfikacji gminy Kobylin. Jednak głów- dla ucznia), jednorazowe świadczenie (Za życiem), nym źródłem dostawy gazu dla gminy Kobylin i gmin pomoc społeczna, fundusz alimentacyjny, stypendia ościennych jest gazociąg przesyłowy w/c 3 x 500 mm i zasiłki szkolne, karta dużej rodziny. Oprócz MGOPSu relacji ODOLANÓW–KROBIA przebiegający przez na terenie działa Miejsko-Gminna Komisja Rozwiązy- południowo-zachodnią część gminy. Przez centralną wania Problemów Alkoholowych. Prowadzi ona dzia- część gminy przebiega również linia energetyczna łalność wspierającą wychowanie w trzeźwości, a także WN 110 KV relacji GOSTYŃ–KROTOSZYN stanowiąca przeciwdziała alkoholizmowi oraz narkomanii. Głów- element krajowego systemu wysokich napięć. Jest on nym celem działania Komisji jest ograniczanie szkód również źródłem zasilania dla jednostek osadniczych zdrowotnych i zaburzeń życia rodzinnego wynika- na terenie gminy. Gminy Kobylin i Krotoszyn posiada- jących z używania alkoholu i innych substancji psy- ją również wspólne połączenia telekomunikacyjne. choaktywnych oraz zjawiska picia alkoholu, używania Długość sieci wodociągowej na terenie gminy wy- Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 29 nosi 110,3 km. Kobylin jest w 100 procentach gminą • 4925P (Czeluścin) – gr. powiatu krotoszyńskie- zwodociągowaną. Łączna długość przyłączy wynosi go – Rębiechów – Kobylin (ul. Kopernika, ul. 28,2 km (1474 przyłącza). Woda pozyskiwana jest ze Dworcowa) – do drogi 4803P, stacji hydroforowych zlokalizowanych w Łagiewni- • 4926P (Pasierby) – gr. powiatu krotoszyńskiego kach i Długołęce. – Raszewy – Smolice – do drogi 5125P, Na terenie gminy od 2001 roku działa stacja prze- • 5125P (Sroki) – gr. powiatu rawickiego – (Cze- ładunkowa stałych odpadów komunalnych w Rze- luścin) – gr. powiatu krotoszyńskiego – Smolice miechowie. Gmina zabezpiecza również potrzeby – do drogi krajowej nr 36, mieszkańców w zakresie zasilania w energię oraz gaz • 5129P – Kobylin od drogi krajowej nr 36 (ul. ziemny. Gaz ziemny rozprowadzany jest do budyn- Baszkowska) – Baszków – Zduny (ul. Kobyliń- ków ze stacji redukcyjnej 3 położonej w Starym Koby- ska) – do drogi krajowej nr 15, linie oraz magistrali gazowej Odolanów – Grodzisk. • 5130P – Od drogi nr 5133P – Targoszyce – Ber- Długość sieci gazowej wynosi 60 km i obejmu- dychów – Kobylin (ul. Berdychowska) – do dro- je miejscowości: Kobylin, Sroki, Górka, Zalesie Małe, gi 5128P, Zalesie Wielkie, Stary Kobylin, Długołęka, Smolice, • 5131P – Starkówiec – Fijałów – Wyganów – do Zdziętawy, Raszewy, Starkówiec. Na terenie Kobylina drogi krajowej nr 36, sprawnie działa również sieć telekomunikacyjna op- • 5132P – Zalesie Wielkie – Łagiewniki – do drogi arta na łączach światłowodowych przebiegających 4920P, m.in. przez Pępowo, Kuklinów i Kobylin oraz sieci te- • 5133P – Łagiewniki – Targoszyce – gr. powiatu lefonii komórkowej GSM. gostyńskiego – (Kromolice) – gr. Powiatu kro- toszyńskiego – Józefów – Mokronos – Wrotków 3.4. Transport i komunikacja – Staniew – Koźmin Wlkp. (ul. Staniewska, ul. Zamkowa) – do drogi krajowej nr 15, Sieć drogowa w gminie Kobylin • 5134P – Zalesie Wielkie – do drogi 4921P, • 5135P – Od drogi krajowej nr 36 – Kuklinów – Gmina Kobylin dzięki położeniu w niewielkiej od- Starygród – Benice – do drogi 4918P, ległości od miasta Krotoszyn (miasto powiatowe), • 5136P – Od drogi nr 4097P – Wyganów – Wielo- Miejskiej Górki, Rawicza posiada sprzyjające warunki wieś – do drogi 4918P, komunikacyjne. Warto podkreślić, że obszar gminy • 5150P – od DK 36 – Smolice – Rogożewo (Jutro- wyposażony został w dobrze rozwiniętą, gwieździście sin) – odcinek drogi od kościoła do skrzyżowa- rozłożoną sieć dróg krajowych, powiatowych oraz nia w Smolicach to droga gminna, gminnych. • 5242P Kobylin (ul. Rzemiechowska) – Rzemie- W skład infrastruktury drogowej gminy Kobylin chów – Rojew – Dzierżanów – Lutogniew – do wchodzą: drogi krajowej nr 36, a) droga krajowa nr 36 Ostrów Wielkopolski – Procho- • 5126P – Kobylin, ul. Krobska, wice, przebiegająca w układzie równoleżnikowym, • 5127P – Kobylin, ul. Grunwaldzka, obejmując miejscowości Kuklinów, Wyganów, Ko- • 5128P – Kobylin, ul. Strzelecka. bylin, Stary Kobylin i Smolice; Długości dróg na terenie gminy przedstawiają się b) drogi powiatowe: następująco: • 4097P (Kromolice) – gr. powiatu krotoszyńskie- • droga krajowa: 16 km, go – Kuklinów – Rojew – do drogi 5242P, • drogi powiatowe: 74 km, • 4803P (Pępowo) – gr. powiatu krotoszyńskiego • drogi gminne i pozostałe: 109,713 km. – Sroki – Górka – Kobylin (ul. Kolejowa, Al. Po- Drogi na terenie gminy Kobylin są w przeważają- wstańców Wlkp.) – do drogi krajowej nr 36, cej części utwardzone, jednakże ich strona wizualna • 4920P (Ochla) – gr. powiatu krotoszyńskiego – i komfort jazdy po nich wymaga podjęcia działań mo- Łagiewniki – Starkówiec – Kobylin – do drogi dernizacyjnych. 4803P, • 4921P (Gumienice) – gr. powiatu krotoszyń- Transport publiczny skiego – Zalesie Wielkie – Zalesie Małe – Górka – do drogi nr 4803P, Kobylin jest położony przy linii kolejowej nr D29:491 • 4923P (Pępowo) – gr. powiatu krotoszyńskiego Łódź Kaliska – Granica Państwa Zasieki Fort. Na tej tra- – Zalesie Małe – do drogi 4921P, sie na różnych odcinkach prowadzony jest regularny 30 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin ruch pasażerski. Po północnej stronie miasta znajduje Na stacji Kobylin i Kuklinów nie ma kas biletowych, się dworzec kolejowy – aktualnie adaptowany na cele ich sprzedaż i odprawa podróżnych odbywają się na mieszkalne, niedostępny dla podróżnych. Na terenie pokładzie pociągu przez drużynę konduktorską – z za- gminy znajduje się jeszcze przystanek kolejowy Kukli- znaczeniem, że obsługa może sprzedać bilety tylko na nów, oddalony od stolicy gminy o 8 km. Kolej zapew- połączenia obsługiwane przez Koleje Wielkopolskie nia połączenia w relacji Leszno – Ostrów Wielkopol- i PolRegio – w przypadku biletów na pociągi PKP IC ski, w liczbie 12 pociągów w dni robocze i 8 w soboty pasażerowie muszą na dworcu w Lesznie, Krotoszynie i niedziele. Ruch jest obsługiwany przez samorządo- czy Ostrowie udać się do kas na terenie dworca, co jest wą spółkę Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. i obsługiwa- aspektem utrudniającym swobodną przesiadkę, zwłasz- ny nowoczesnym taborem – tzw. szynobusami serii cza gdy czas na nią jest niewielki. Na peronach przystan- SA105, SA108, SA132, SA134, SA139 wyposażonymi ków w gminie postawione zostały wiaty, w których po- w klimatyzację i dostosowane dla potrzeb osób nie- dróżni mogą się schronić w oczekiwaniu na połączenie. pełnosprawnych. Rozkład jazdy jest dostosowany Warto nadmienić że Kobylin był kiedyś stacją wę- przede wszystkim dla młodzieży szkolnej, dając moż- złową – swój bieg rozpoczynała tu linia do Legnicy liwość dojazdu do szkół na godzinę 8 (dojazd do Lesz- (386). Ruch pasażerski na odcinku do Rawicza został na 7:28 – czas przejazdu ok. 50 min., do Krotoszyna wstrzymany w 1995 r. Linia w większości jest rozebra- 6:50 – czas przejazdu 8 min., Ostrowa Wielkopolskiego na, na odcinku do Rawicza infrastruktura istnieje, ale 7:20- czas przejazdu ok. 45 min.), po południu z prze- jest w bardzo złym stanie technicznym lub miejscami rwą pociągi kursują średnio w 2-godzinnym cyklu. rozkradziona. W 2019 właściciel PKP PLK wpisał tą trasę Na wyżej wymienionych stacjach istnieje możliwość do rejestru linii stanowiących infrastrukturę nieczynną. przesiadki, na połączenia do wszystkich miast woje- Połączenia autobusowe prowadzone są przez wódzkich w Polsce (oprócz Kielc). W Lesznie można spółdzielnię Milla w Lesznie. Oferta jest bardzo ubo- się dogodnie przesiąść w połączenia klasy Regio, TLK, ga, ogranicza się do jednego połączenia z Krotoszy- IC, Ex w kierunku: Poznania, Wrocławia, Katowic, Prze- nem o 10:14, trzech do Rawicza, z czego 2 kończą myśla, Trójmiasta, Szklarskiej Poręby, Szczecina, Gło- bieg w Lesznie (jest to jednak połączenia co najmniej gowa i Wschowy czy Wolsztyna. Krotoszyn zapewnia okrężne, biorąc pod uwagę cel podróży miasto Lesz- połączenie z Gdynią, Lublinem, Warszawą, Wrocła- no). Połączenia te odbywają się w ciągu drogi krajowej wiem, Miliczem, Jarocinem i dalej do Gniezna, nato- nr 36, autobusy wobec tego zatrzymują się w Smoli- miast Ostrów Wielkopolski na połączenia do Warsza- cach, Starym Kobylinie, Wyganowie i Kuklinowie. Pół- wy, Łodzi, Opola oraz większości miast wymienionych nocna cześć gminy jest pozbawiona zorganizowane- wcześniej (pociągi jeżdżą w różnych kombinacjach go transportu publicznego. i trasach, stąd podobne relacje pociągów). Sytuacja Głównym środkiem transportu w analizowanej ta determinuje fakt, że gmina Kobylin leży niejako gminie jest transport samochodowy. Drogi w samym w środku trójkąta komunikacyjnego, umożliwiające- mieście są w relatywnie dobrym stanie; chodniki są go dotarcie do wielu zakątków Polski. przy znacznej części dróg, a nawierzchnia jest w użyt- Warto nadmienić, że słabą stroną kolei na tym ob- kowym stanie. Na północy miasta znajduje się stacja szarze jest brak trakcji elektrycznej na 60-kilometro- kolejowa Kobylin, która jest głównym środkiem trans- wym odcinku Leszno – Krotoszyn (właśc. Osusz) co portu publicznego w gminie. Dużym mankamentem utrudnia, a także zniechęca przewoźników do przetra- jest mała liczba przystanków autobusowych w mieście; sowania pociągów dalekobieżnych tym szlakiem czy jeden znajduje się przy dworcu i jest on w dobrym sta- połączenia relacji mogących skomunikować bezpo- nie, drugi przy Al. Powstańców Wielkopolskich. Trzeci średnio np. Krotoszyn z Poznaniem przez Leszno, ze przy drodze krajowej wydaje się być nieużywanym. względu na wymaganą zmianę lokomotywy ze spali- Przystanki autobusowe w poszczególnych wsiach są nowej na elektryczną i odwrotnie (składy prowadzone w złym stanie technicznym, nie są też używane. trakcją elektryczną są tańsze w eksploatacji). Plusem Gmina posiada słabo rozwinięty transport, zarów- jest to, że linia przebiegająca przez gminę Kobylin jest no drogowy jak i ten publiczny. Główną zaletą jest dwutorowa, dzięki czemu ruch odbywa się płynnie dworzec kolejowy i jego połączenia z innymi miasta- w obu kierunkach, bez czasochłonnego mijania się mi. Miasto, jak i okoliczne wsie, posiadają wiele moż- pociągów jak ma to miejsce na liniach jednotorowych. liwości zmodernizowania swojej sieci transportowej Parametry torów pozwalają na rozwinięcie prędkości np. poprzez poprawę nawierzchni dróg, budowę no- 100 km/h, co jest bardzo dobrym wynikiem, biorąc wych przystanków, powstanie ścieżek rowerowych pod uwagę regionalne linie. pomiędzy wsiami. Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 31

Generatory ruchu • PPHU Sitekomp Piotr Walkowiak – usługi infor- matyczne, Generatory ruchu to wszystkie punkty stanowiące • Promis Wood Sp. z o.o. – tartak, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży. Mogą • Salon Optyczny Oko-Duet Balbus S.M. – usługi, to być punkty kształtujące ruch komunikacyjny w dni • sklep „Noell”. robocze, takie jak miejsca pracy, budynki oświaty W Kuklinowie występują między innymi następu- publicznej i niepublicznej, a także miejsca, gdzie ruch jące usługi i handel: odbywa się ze względu na indywidualne potrzeby • MOYA stacja paliw, człowieka takie jak: instytucje prywatne i publiczne, • Bochna Eugeniusz – sklep spożywczo-przemy- placówki opieki zdrowia, obiekty kultury, sportu i re- słowy, kreacji. Wśród obiektów edukacji i oświaty będących • Sklep spożywczo-przemysłowy Amfix – Alina generatorami ruchu są: Popów. • Zespół Szkoła Podstawowa im. Juliana Tuwima W Zalesiu Wielkim występują między innymi na- i Przedszkole w Kobylinie, stępujące usługi i handel: • Branżowa Szkoła I stopnia w Kobylinie, • Sklep spożywczy, Klupś, • Szkoła Podstawowa w Smolicach, • Polnet Sp. z o.o. i wspólnicy – Spółka komandy- • Szkoła Podstawowa w Kuklinowie, towa, • Szkoła Podstawowa w Zalesiu Małym. • Gotter Zbigniew – zakład ślusarski. Głównym generatorem ruchu są także sklepy oraz W Smolicach występują między innymi następują- liczne obiekty handlowo-usługowe, które w gminie ce usługi i handel: Kobylin rozmieszczone są głównie w takich miejsco- • Punkt pocztowy Poczty Polskiej, wościach jak: Kobylin, Kuklinów, Zalesie Wielkie, Smo- • Market Dino, lice, Stary Kobylin, Zalesie Małe. Centralnym miejscem • Hodowla Roślin Smolice Sp. z o. o. Grupa IHAR generującym ruch ze względu na handel i usługi jest • Pomoc drogowa i blacharstwo pojazdowe M. Kobylin, który oferuje największą bazę usługowo- Sroczan, -handlową, między innymi: • Blacharstwo Mechaniki Pojazdowej – Sławomir • Bajka – restauracja/kawiarnia, Talaga. • Cukiernia – Janusz Klupś, W Starym Kobylinie występują między innymi na- • Cukiernia-Ciastkarnia Bajaderka, stępujące usługi i handel: • Lodziarnia „Mariola”, • Gobarto S.A. Mroźnia Składowa – skład hurtowy, • Biczysko Roman Piekarnia, Sklep wielobranżowy, • Parking TIR, • MK Sp. j. Zakład Mięsny, • Stacja Orlen • Biedronka, • Stacja Kontroli i Obsługi Pojazdów. • Dino – 2 sklepy. W Zalesiu Małym występują między innymi nastę- • Sklep ogrodniczy „Piasny”, pujące usługi i handel: • „Romi” Roman Stanisławski, • Bolsius Polska Sp. z o.o. – produkcja świec. • Sklep spożywczy Niebieski, Marek Paszkowiak, Miejscem generującym ruch ze względu na ochro- • Nowak – producent zniczy, kwiaciarnia, nę zdrowia jest Kobylin, który oferuje dostęp do dwóch • Barbara Wolniak Kwiaciarnia, aptek („Pod Orłem”, „Bona”) oraz do Niepublicznego • Ziemniak Urszula – Kwiaciarnia, Zakładu Podstawowej i Specjalistycznej Opieki Zdro- • Poczta Polska, wotnej Avicenna oraz prywatnych praktyk lekarskich. • Stacja paliw Ochmann, Gmina Kobylin charakteryzuje się dużą ilością miejsc • Auto BP, Bartosz Polański – handel, o znaczeniu religijnym, w skład których wchodzą krzy- • Nowak Aneta – zakład fryzjerski, że przydrożne, kapliczki, cmentarze oraz kościoły, m.in.: • Agnes- producent odzieży, Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Stanisława­ Biskupa • Jarus, Transport, skład opału – usługi/handel, i Męczennika w Kobylinie, Kościół Klasztorny Francisz- • Solo – skład opału, kanów pw. MB przy Żłóbku w Kobylinie, Kościół Rzym- • Grupa Rolnik Sp. z o.o. – hurtownia, skokatolicki Sanktuarium Matki Bożej Uzdrowienia • Centrum Ogrodnicze Działkowiec – handel, Chorych w Smolicach, Kościół Rzymskokatolicki pw. Gumienna Wiesława, Ryszard Centrum Ogrod- Podwyższenia Krzyża Świętego w Wyganowie, Kościół nicze, pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Zalesiu Wielkim, • Stalkur Skup Złomu – usługi/ handel, Kościół w Starymgrodzie pw. Oczyszczenia NMP. 32 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Obiekty sportowe, rekreacyjne i kulturowe generują niestety w większości znajdują się w złym stanie tech- ruch pojazdów indywidualnych incydentalnie, głów- nicznym, duża ilość parków jest zdewastowana. Do nie w dni robocze w godzinach popołudniowych oraz obiektów zabytkowych godnych obejrzenia należy w dni wolne od pracy. Do obiektów generujących ruch zaliczyć: pałac i park w Smolicach, pałac i park w Ła- w gminie Kobylin można zaliczyć: Stadion Miejski w Ko- giewnikach a także kościół w Starymgrodzie. W tabeli bylinie, Klub sportowy Piast w Kobylinie, Orlik – boisko poniżej znajduje się wykaz obiektów zabytkowych do piłki nożnej w Kobylinie, Sala Sportowa przy Szkole zlokalizowanych na terenie całej gminy z wyszczegól- Podstawowej w Kobylinie ul. Sportowa, Hala Sportowa nieniem miejscowości, daty wpisu do rejestru zabyt- „Pilawa” w Kobylinie, Plac zabaw przy ulicy Grobla w Ko- ków i własności. bylinie, Plac zabaw przy restauracji Bajka, Muzeum Zie- W gminie Kobylin wyróżniono następujące strefy mi Kobylińskiej przy Alei Powstańców Wielkopolskich ochrony dóbr kultury: w Kobylinie, Gminny Ośrodek Kultury przy ul. Strzele- • w Długołęce strefę „B” – cmentarz poewangeli- ckiej w Kobylinie, czy place zabaw w miejscowości np: cki, Sroki, Zalesie Wielkie, Górka, Starkówiec. • w Górce strefę „B” – zespół dworsko-folwarczny wraz z parkiem, 3.5. Zasoby kulturowe • w Kuklinowie strefę „B” – zespół folwarczny wraz z parkiem, Gmina Kobylin pod względem walorów kulturowych • w Łagiewnikach strefę „A” – zespół pałacowo- wyróżnia się w znaczący sposób. Obiekty zabytkowe -folwarczny (pałac spichlerz, park),

Tab. 3. Wykaz obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy Kobylin

Lp. Miejscowość Obiekt Adres Nr Data wpisu Własność

1. Kobylin Zespół budowlany i złożenie – 1160/A 16.01.1990 – urbanistyczne miasta

2. Kobylin Kościół parafialny pw. św. ul. Kościelna 10 261/A 07.03.1933 Parafia rzym- Stanisława Biskupa sko-katolicka

3. Kobylin Kościół pobernardyński, ob. pl. Andrzeja 262/A 07.03.1933 Zakon oo. Fran- oo. Franciszkanów pw. Matki Glabera 20 ciszkanów Boskiej przy Żłóbku

4. Kobylin Klasztor pobernardyński, pl. Andrzeja 67/A 11.02.1965 Zakon oo. Fran- ob. oo. Franciszkanów wraz Glabera 20 ciszkanów kapliczką i dzwonnicą

5. Kobylin Wieża kościoła ewangelickie- ul. 3 Maja 9 483/A 04.02.1969 Miasto i Gmina go, ob. wieża zegarowa Kobylin

6. Kobylin Zajazd z salą taneczną, ob. Rynek 20 1222/A 07.08.1991 Prywatna budynek mieszkalny

7. Łagiewniki Pałac – 1064/A 31.03.1970 Prywatna

8. Łagiewniki Park pałacowy, folwark i – 1036/A 21.05.1992 Prywatna spichlerz

9. Smolice Układ ruralistyczny miejsco- – 1307/A 22.05.1992 – wości

10. Smolice Zespół kościoła parafialnego­ – 1522/A 26.01.1995 Parafia rzym- pw. Najświętszego Serca Jezu- sko-katolicka sa (kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa, cmentarz przy- kościelny, 2 pawilony, mur z bramami, plebania z ogrodem) Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 33

11. Smolice Park pałacowy – 80/A 01.02.1957 Prywatna

12. Smolice Pałac wraz z parkiem – 1387/A 23.02.1973 Prywatna

13. Smolice Budynek dawnej stajni, ob. – 1536/A 21.03.1995 Prywatna magazyn

14. Starkówiec Dwór wraz z oficyną – 298/A 17.10.1968 Prywatna

15. Starygród Kościół parafialny pw. Matki – 655/A 06.06.1960 Parafia rzym- Boskiej Gromnicznej sko-katolicka

16. Starygród Cmentarz kościelny z grobow- – 1645/A 18.11.1997 Parafia rzym- cem rodziny Chełkowskich i sko-katolicka grobowcem Jana Nepomuce- na Węgorzewskiego

17. Starygród Dwór – 1066/A 31.03.1970 Prywatna

18. Starygród Park dworski – 1564/A 31.08.1995 Prywatna

19. Stary Kobylin Wiatrak koźlak – 1124/A 28.03.1988 Prywatna

20. Targoszyce Dwór wraz ze stajnią-wozow- – 1071/A 01.04.1970 Prywatna nią

21. Wyganów Kościół parafialny pw. Święte- – 1073/A 01.04.1970 Parafia rzym- go Krzyża sko-katolicka

22. Wyganów Dwór – 232/A 09.09.1968 Prywatna

23. Wyganów Oficyna – 508/A 19.03.1969 Prywatna

Źródło: Urząd Miejski w Kobylinie

• w Rzemiechowie strefę „B” stanowisko archeo- nej, cmentarz, kaplica grobowa Chełkowskich, logiczne wpisane do rejestru zabytków – osada grobowiec J.N. Węgorzewskiego) oraz strefę „B” oraz zespół dworsko-folwarczny z reliktem par- zespół folwarczny, cmentarz parafialny i stano- ku, wisko archeologiczne wpisane do rejestru za- • w Smolicach strefę „A” – płd.-wsch. część miej- bytków – grodzisko, scowości wraz z historyczną zabudową, w tym: • w Targoszycach strefę „A” – zespół dworski kolonia budynków mieszkalnych (dawniej bu- (dwór, stajnia – wozownia), dynki mieszkalne służby folwarcznej), zespół • w Wyganowie strefę „A” zespół kościelno-cmen- pałacowo-parkowy (pałac, park), zespół sakral- tarny (kościół św. Krzyża), zespół dworsko-par- ny (kościół parafialny, pawilony, ogrodzenie kowy (dwór, oficyna) oraz strefę „B” – Zespół z bramami, cmentarz, plebania, ogród przy parafialny, plebani) i zespół folwarczny (stajnia) oraz strefę • w Zalesiu Wielkim grodzisko wczesnośrednio- „B” centralną część wsi, od skrzyżowania z dro- wieczne i strefę „B” – zespół kościelny, ga Stary Kobylin – Dłoń w kierunku założenia • w Starym Kobylinie strefa ochrony krajobrazo- pałacowego i cmentarz parafialny, wej (widokowej) – na skrzyżowaniu drogi Smo- • w Srokach strefę „B” – zespół dworsko-folwar- lice–Kobylin z drogą do Długołęki. czny, Na terenie gminy istnieją 3 strefy ochrony archeo­ • w Starkówcu strefę „A” ­ zespół dworsko-par- logicznej (stanowiska wpisane do rejestru zabytków): kowy (dwór z oficyną, kuźnia) i stanowisko w sołectwie Starygród – grodzisko średniowieczne archeo­logiczne wpisane do rejestru zabytków w północnej części sołectwa, w sołectwie Starkówiec – grodzisko, – grodzisko średniowieczne przy płn.-zach. granicy wsi • w Starymgrodzie strefę „A” zespół dworsko- oraz w sołectwie Zalesie Wielkie – grodzisko wczesno- -parkowy (dwór, park krajobrazowy), zespół średniowieczne w północnej części sołectwa. Na tere- kościelno-cmentarny (kościół M.B. Gromnicz- nie gminy znajduje się obecnie około 497 stanowisk­ 34 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin archeologicznych, w tym: 3 grodziska, 1 zamek (Koby- dostępem do infrastruktury technicznej, społecznej, lin), 473 osady, punkty osadnicze i ślady osadnictwa sportowo-rekreacyjnej, liczbą atrakcji turystycznych. 20 cmentarzysk. Nawet jeśli nie mamy dokładnej inwentaryzacji wy- Poza wymienionymi powyżej zabytkami na terenie mienionych aktywności to można przyjąć (prawie gminy widnieje 46 zabytków nieruchomych w postaci bezbłędnie), że w różnorodności usług dominuje nie- kościołów, kaplic, dworów, parków dworskich, cmen- wątpliwie Krotoszyn, natomiast najmniejsze zainwe- tarzy i kapliczek i 18 ruchomych w postaci elementów stowanie charakteryzuje Pogorzela. Ośrodki znajdują- wyposażenia kościołów, krzyży lub figur przydroż- ce się w pierwszej grupie są funkcjonalnie podobne. nych. Jak wynika z analizy odległości czasowej miasta są- siadujące z Kobylinem stanowią dużą dla niego kon- 3.6. Zagospodarowanie przestrzenne kurencję, bowiem stają się potencjalnym miejscem realizacji potrzeb mieszkańców gminy Kobylin. Miesz- Do elementów struktury gminy Kobylin można zali- kańcy wsi Łagiewniki pokonują w podobnym czasie czyć: tereny mieszkaniowe (osiedla, zespoły osiedli), odległość do miasta Pogorzela, Pępowo i do Kobylina. tereny usług administracji, handlu, kultury, gastrono- Mieszkańcy wsi Kuklinów korzystają z usług zlokalizo- mi, oświaty, zdrowia, tereny aktywności gospodarczej wanych w Lutogniewie, Krotoszynie i Kobylinie. (produkcji i biznesu), tereny infrastruktury technicznej Biorąc zatem pod uwagę funkcjonalny charakter (sieci techniczne), oraz tereny związane z systemem miast, będących siedzibami gmin przyległych do Ko- transportowym miasta (sieć ulic, parkingi, dworce, bylina, oraz najkrótszy czas przejazdu pomiędzy miej- stacje i przystanki transportu zbiorowego, węzły prze- scowościami należy zwrócić uwagę na wydzielające siadkowe). Do omawianej struktury możemy także za- się trzy silne ośrodki usługowe. Krotoszyn obsługuje liczyć ukształtowanie sieci drogowo-ulicznej. mieszkańców gminy głównie w zakresie usług oświa- Powierzchnia gminy wynosi obecnie 11210 ha, ty, służby zdrowia, handlu, gastronomi i kultury. Pę- z czego 99,9% to powierzchnia lądowa, wody w po- powo, Jutrosin i Pogorzela natomiast odwiedzane są staci cieków stanowią skromny udział w powierzch- dzięki lokalizacji usług i handlu, gastronomi, rekreacji. ni jednostki. Znaczną część zajmują natomiast grun- Wspomniane ośrodki to także źródła miejsc pracy dla ty orne (70,5%), tereny leśne (11,1%), łąki (8,8%) mieszkańców gminy Kobylin. i pa­st­wiska (1,0%). Rozmieszczenie wymienionych funkcji zmusza Zagospodarowanie gminy Kobylin opiera się na mieszkańców do ruchów wewnątrzgminnych. Do wieloośrodkowym układzie jednostek osadniczych ośrodków o największej częstotliwości relacji zwią- (wsi), skupionych wokół centralnie ulokowanego zanych z zaspokajaniem potrzeb w zakresie usług ośrodka gminnego. Wsie te tworzą wokół Kobylina podstawowych należą: Kobylin i Smolice. Aktywność pierścień, zamykając mieszkaniową, produkcyjną ludności, która jest zintensyfikowana w kierunku wy- i usługową przestrzeń do granic administracyjnych branych miejscowości, zależy od stanu technicznego gminy. Choć są one powiązane układem drogowym, dróg, ale także braku połączeń transportu publicz- to sieciowy układ tworzony jest przez hierarchicz- nego, obecnego systemu połączeń drogowych, spe- ne ośrodki usługowe. Choć fizyczne rozmieszczenie cyficznej lokalizacji. W związku z tym Smolice obsłu- wsi w układzie koncentrycznym względem miasta gują mieszkańców południowo-zachodniej części Kobylin jest bardzo widoczne, to jednak nie tylko gminy, Pępowo i Pogorzela jest hierarchicznie waż- ów ośrodek ma wpływ na ich przestrzenny, funkcjo- nym ośrodkiem usługowym dla północnej części gmi- nalny i społeczny rozwój, mają go także miasta gmin ny, natomiast Kobylin jest miejscem realizacji potrzeb przyległych: Jutrosin, Pępowo, Krotoszyn, Pogorzela, wsi położonych we wschodniej części obszaru analiz, Zduny. Miasta, będące siedzibami owych gmin, są aczkolwiek ludność tej części gminy dojeżdża także zróżnicowanie pod względem wielkości, liczby lud- do Krotoszyna. ności, rodzajów i ilości usług. Można je podzielić na Wspomniany sieciowy układ warunkowany jest trzy kategorie miejscowości: najmniejsze Pogorzela, wieloma czynnikami, które wymuszają obecny stan Jutrosin i Pępowo z liczbą ludności wahającą się około rozkładu przestrzennego miejscowości gminy. Barie- 2 tys. każde, Zduny mają 4,5 tys. mieszkańców i naj- rę w przestrzennym rozwoju stanowią rozległe kom- większy Krotoszyn (ponad 28 tys. osób). Miasto Koby- pleksy dobrych jakościowo pól, rozlokowane na całej lin, które liczy około 3,2 tys. osób można zaliczyć do powierzchni gminy, które wraz z połaciami niewiel- środkowej analitycznej grupy. Każdy ośrodek różni się kich łąk i fragmentami lasów tworzą spójną całość. ilością usług podstawowych i ponadpodstawowych, Ważnym czynnikiem w rozwoju gminy jest droga kra- Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 35 jowa 36, łącząca tereny wschodnie gminy z zachodni- Układ urbanistyczny wsi gminy Kobylin oparty jest mi relacji Krotoszyn – Rawicz. Droga dzieli gminę na na różnych typach morfologicznych. Struktura ich jest dwie części, co sprawia, że dostępność o znaczeniu spójna, proporcje wnętrz międzybudynkowych właś- tranzytowym z ośrodków wiejskich gminy jest po- ciwe, zachowane w ludzkiej skali. Budynki w danej dobna. Obecność wspomnianego ciągu drogowego, wsi ustawione jednolicie (kalenicowo lub szczytowo). wytworzyła pasmo działalności usługowej i gospo- Walorem wsi są licznie zachowane budynki murowa- darczej, które ulokowało się na terenach przyległych ne z cegły i ich forma architektoniczna (czasem już do układu drogowego miejscowości. Dobra dostęp- otynkowane). Sposób rozplanowania zagrody wsi ność komunikacyjna i możliwości transportowo- kobylińskiej nie odbiega zbytnio od układu zagrody -spedycyjne, uaktywniły inwestorów właśnie na XVIII-XIX wiecznej. Budynek mieszkalny (względnie wspomnianych terenach. Niestety, bliskość dużego mieszkalno-inwentarski) ustawiano zazwyczaj od ośrodka usługowo-gospodarczego Krotoszyn, sprzy- strony drogi wiejskiej, budynek inwentarski wznoszo- jające tam warunki społeczno-mieszkaniowe i dostęp no w głębi działki (prostopadle do budynku miesz- do szerszego wachlarza usług spowodowały mniejsze kalnego), a od strony pól – stodołę. W XIX wieku, zainteresowanie osiedlaniem się na obszarze gminy w związku z reformami agrarnymi w budownictwie Kobylin. Niska jakość techniczna układu drogowego zagrodowym dokonały się poważne zmiany. Polegały i brak wyraźnej hierarchii jednostek osadniczych spo- one na dużej swobodzie w zakresie kształtowania bu- wodowały, że żadna wieś nie wytworzyła swojego re- dynków, posługiwaniu się w coraz większym stopniu jonu obsługi. Smolice obsługują Raszewy i Czeluścin, materiałami ogniotrwałymi (cegłą, dachówką) dbaniu Kobylin obsługuje Długołękę, Rębiechów, Starkówiec, o staranność ich wykonania. Walorem wsi kobyliń- Berdychów i Łagiewniki. Pozostałe wsie gminy Koby- skiej jest także detal architektoniczny (konstrukcyjny lin korzystają z usług przyległych miejscowości, także i użytkowy). Niestety, otwory okienne i drzwiowe, tych zlokalizowanych poza granicami administracyj- wątek ceglany, elementy konstrukcyjne budynków, nymi. gzymsy, nadproża, sposób łączenia materiałów choć Wsie gminy Kobylin charakteryzują się małą róż- ukazują historyczne wartości, to także uwidaczniają norodnością funkcjonalną. W większości wsi dominu- zasięg przebudowy wsi. Walorem wsi są także ciągi je funkcja związana z działalnością rolniczą, wyjątek wjazdowe, które z dalekiej perspektywy ukierunko- stanowią Smolice, gdzie występuje wiele ośrodków wane są w niektórych miejscowościach na bryłę koś- działalności gospodarczej. Kobylin, ze względu na cioła (zarówno z ulic dojazdowych jak i dróg polnych); siedzibę władz samorządowych, pełni funkcję admi- z bliższej perspektywy funkcję naprowadzającą pełnią nistracyjną i koncentruje najwięcej usług i działalności drzewa; wjazdy czasem nie są płynne tzn., z otwarte- gospodarczej. Tu powstały też największe w gminie go krajobrazu wjeżdża się w ograniczone optycznie i osiedla budownictwa mieszkaniowego. przestrzennie wnętrza wsi (wykadrowane przez wy- Wiele wsi ma historycznie ukształtowaną zabudo- soką zieleń, stodoły i zabudowę mieszkaniową). Cen- wę, koncentrującą się wokół zespołów pałacowych ną wartością wsi są również wyrażone w przestrzeni czy folwarcznych. Są one objęte ochroną konserwa- wyróżniki materialne (obiekty zabytkowe, układ pól, torską i ze względu na swoją wartość historyczną, kul- zieleń śródpolna, kształt wsi zgodny z pierwotnym turową i architektoniczną wymagają bezwzględnego układem lokacyjnym, materiał budowlany historycz- utrzymania i ochrony. Nowopowstająca zabudowa nej XVII i XIX zabudowy, sposób zabudowy, obiekty często „obrasta” historyczne układy. Niestety, choć lo- zagrody wiejskiej – stodoły, zieleń wysoka w obrębie kalizuje się ona w większości wzdłuż dróg i w pobliżu obiektów sakralnych i folwarków). centralnej części wsi, to jednak często jest ona rozpro- We wsiach gminy Kobylin znajduje się wiele współ- szona. W formie zwartej występuje jedynie zabudowa czesnych budynków mieszkalnych i gospodarskich historyczna, skupiona w historycznym ośrodku miej- z lat 70-90. ubiegłego wieku, bardzo odróżniających scowości. W przypadku dalszej zabudowy wsi, nale- się od historycznej zabudowy, mocno kontrastujących ży dążyć do jej uzupełniania, to obniży w przyszłości z sąsiednimi, zarówno wielkością, formą, kolorystyką koszty eksploatacyjne sieci infrastruktury technicznej, elewacji, detalami architektonicznymi (np. Smolice, uzasadni budowę nowych lub remonty istniejących Kuklinów, Łagiewniki). W niektórych wsiach widoczna dróg, a skupienie mieszkańców pozwoli na wytwo- jest olbrzymia różnorodność ogrodzeń (np. Długołę- rzenie obszaru hierarchicznie ważnego, przestrzeni ka, Starygród, Berdychów, Targoszyce) (z betonowych wspólnej publicznej, w której aktywność usług stanie półfabrykatów, z siatki ogrodzeniowej, murowane, się uzasadniona. z blachy). Ten brak spójności widać nawet w jednym 36 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin obejściu, bowiem brama wjazdowa na posesję bardzo zainwestowania miejskiego, przy trasach wylotowych często odbiega kolorystycznie, materiałowo, wiel- i obwodowych. W związku z tym wzdłuż trasy krajo- kościowo od reszty ogrodzenia. Ale są także posesje wej 36 tworzone są nieformalne strefy aktywności prywatne, które w większości ogrodzone są płotami gospodarczej, w których lokalizację znajdują głównie drewnianymi, niskimi, ażurowymi, o podziale na ogół firmy samodzielne działające. Zbyt towarów i usług, pionowym (np. Fijałów, Rojew, Wyganów). Ich kolory- dojazdy pracownicze i działalność administracyjna styka jest niekontrastująca, wtapiają się w zieleń, któ- skutkuje powiązaniami wewnętrznymi i zewnętrzny- ra często stanowi dla nich tło lub je uzupełnia. Ogro- mi. dzenia w takiej wsi nie dzielą przestrzeni w sensie Współczesne wsie kobylińskie cechuje brak orien- społecznym, lecz tylko technicznym, zachowana jest tacji w przestrzeni, brak obszarów hierarchicznie waż- spójność materiałowa pomiędzy częścią publiczną­ nych, brak placów i miejsc publicznych, brak zieleni a prywatną. uporządkowanej. Oczywiście można wymienić po- Analiza zmian struktury osiedli wiejskich powsta- zytywne obszary gminy np. Wyganów, Rojew, Zalesie łych po 1990 roku wykazała przekształcenia w różnych Wielkie, w których dbałość o elementy struktury wsi sferach. Kształt i zagospodarowanie osiedli wiejskich są widoczne i właściwe. Ale często osiedla wiejskie nie gminy Kobylin nie są obecnie uzależnione od warun- mają przemyślanego układu kompozycyjnego, braku- ków glebowych, rzeźby terenu, nie nawiązują do ist- je dominant, otwarć widokowych, związku z otocze- niejących form zainwestowania, brak w ich tworzeniu niem, brakuje ekspozycji obiektów charakterystycz- logiki, zachowania zasad kompozycji urbanistycznej, nych pod względem widokowym, brakuje wjazdów jednolitości architektonicznej. Jedynym elementem i wyjazdów z osiedli. Dochodzi do zabudowy pano- porządkującym jest historyczny układ przestrzenny ram widokowych, korytarzy ekologicznych, przeobra- zabudowy, względem którego wieś kiedyś się kształ- żeń rzeźby, niwelacji terenów. towała. Obecnie ulega ona przekształceniom. Na jej Wynika to nie ze złej woli, niewiedzy czy braku do- strukturę wpływać zaczęły doktryny urbanistyczne, świadczenia decydentów samorządów lokalnych ste- nakazujące przestrzenną segregację funkcji. To one rujących rozwojem danego ośrodka czy nawet samych właśnie oddziaływują na kierunki rozwoju i prze- projektantów nowych przestrzeni lecz presji jaką wy- kształcenia wiejskich obszarów czasami silniej niż wierają właściciele gruntów oceniający kształtowany obiektywne czynniki demograficzne i ekonomiczne, i sprzedawany teren jednostkowo i wyłącznie finan- a także te tkwiące w istniejącej substancji. sowo. To oni wywierają nacisk na sposób zabudowy Urbanizacja i związany z nią rozwój komunikacji, i zagospodarowania terenu. Brak jest w kształtowaniu pojawienie się nowych materiałów budowlanych, po- przestrzeni wizji całościowej, właściwie przemyślanej stęp techniczny i technologiczny spowodował wzrost i zorganizowanej. Miejscowe plany zagospodarowa- wpływów obcych, które kobylińska wieś sobie przy- nia przestrzennego powstają wybiórczo, wyrywko- swoiła. Owe wpływy spowodowały nieracjonalne wo, nie są powiązane ze sobą funkcjonalnie, progra- gospodarowanie wartościami przyrody i przyczyniły mowo i organizacyjnie. Często pojedynczo tworzą się do tworzenia nowych, acz niekorzystnych ukła- indywidualny, zamknięty układ. Oczywiście trudno dów w stosunkach fizjograficznych. Rzadko kiedy dla jest w jednostce już istniejącej, ulegającej ciągłym ukształtowania krajobrazu miały znaczenie tereny przekształceniom, stworzyć jasną koncepcję całości, będące pod ochroną, miejsca i budowle historyczne, wykorzystując najnowsze osiągnięcia zarówno ur- miejsca wartościowe pod względem biologicznym banistyczne jak i architektoniczne. Trudno jest także i geologicznym, rzadkie i wyróżniające się w krajo- uwzględnić współczesne wymogi społeczno-ekono- brazie drzewa lub grupy drzew, czy panoramy danej miczne, rozplanować wszystkie elementy publicznej miejscowości. Elementem krystalizującym i formu- przestrzeni, stworzyć jasną strukturę funkcjonalną jącym zabudowę tych osiedli jest komunikacja. Za- i morfologiczną czy zachować proporcje pomiędzy uważono, że przy wyborze miejsca na lokalizację obszarami zurbanizowanymi i otwartymi. Łatwo na- nieruchomości brana jest pod uwagę przepustowość tomiast o zmianę w krajobrazie (degradacja), zmianę drogi, jej nawierzchnia (utwardzona lub nie), umiej- w sposobie użytkowania gruntów, o zabudowę pano- scowienie przystanku komunikacji autobusowej i/lub ram widokowych i korytarzy przewietrzających, łatwo kolejowej itp. Trudności w uzyskaniu odpowiednich wkracza się na obszary cenne przyrodniczo, chronio- terenów w mieście (o dobrej dostępności komunika- ne. Utrudnieniem w kształtowaniu ładu przestrzen- cyjnej i przystępnej cenie) skłaniają inwestorów do nego są niewątpliwie także niespójne przepisy prawa lokalizowania swoich przedsięwzięć poza terenami pozwalające na swobodne formowanie przestrzeni Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 37 zabudowanej, tej jeszcze niezabudowanej i obszarów czono od samego początku. Rynek będący centralnym przyrodniczych. ośrodkiem założenia miejskiego, pierwotnie posłużył Niestety, na obszarach wiejskich gminy Kobylin jako miejsce, wokół którego ukształtowało się miasto obserwuje się niewystarczającą i nadal słabo rozwi- w obecnej postaci. Rynek w Kobylinie oprócz tego, niętą infrastrukturę społeczną (niedostateczną do- że stanowi główny punkt i miejsce handlowe miasta, stępność i niski poziom świadczonych usług) oraz jest także swoistą mozaiką stylów architektonicznych słabo rozwiniętą infrastrukturę techniczną (uciążliwy i wiekowości poszczególnych obiektów. Fasady bu- dojazd do i z pracy/szkoły, brak utwardzonych dróg dynków starych kontrastują z fasadami budynków dojazdowych, oświetlenia, ścieżek rowerowych, brak odrestaurowanych. Zabudowania rozciągające się chodników). wokół placu, to budynki murowane, otynkowane, Ogólny wizerunek gminy oceniono jako popraw- parterowe lub piętrowe (do trzech kondygnacji), na- ny. Układ ruralistyczny w większości wsi jest czytelny, kryte stromymi dachami lub stropodachami płaskimi. orientacja w miarę dobra, wsie cechuje dobra jakość Niestety, ruch samochodowy jest tu duży i uciążliwy. elementów zagospodarowania, otwartość mieszkań- Środek omawianego placu tworzy przestrzeń za- ców, kontakt społeczny dobry. Widoczna jest jedność budowana w postaci budynku ratusza, z otaczają- kompozycji przestrzennej i jej wewnętrzna zgodność. cym go chodnikiem. Następnie miejsce to otacza ze Wsie w ogólnym odbiorze dają poczucie bezpieczeń- wszech stron komunikacja, będąca strefą ruchu lub stwa (przestrzenie są oświetlone, często spotkać moż- parkowania. Część piesza znajduje się także wzdłuż na sąsiada, „obcy” są momentalnie zauważani). Naj- pierzei i stanowi strefę wejściową do usług. Istnieją- częściej przestrzeń wsi jest estetyczna, czysta, dbałość cy układ komunikacyjny, system ruchu i możliwości o porządek posesji przez właścicieli w tym zakresie parkowania sprawiają, że omawiany obszar jest aspo- jest bardzo duża. Wieś kobylińska ma właściwe pro- łeczny. Wymaga gruntownych zmian funkcjonalnych, porcje i ludzką skalę, kolorystyka jest stonowana poza estetycznych, organizujących tę ważną społecznie nielicznymi wyjątkami. Brak jest przestrzeni wspól- i historycznie przestrzeń. Część przylegająca do ratu- nych, publicznych, integrujących mieszkańców. Cza- sza jest wszakże wydzieloną strefą bez ruchu stałego, sem takie miejsce pełni teren przykościelny, czasem aczkolwiek wykorzystanie tej części na parking nie teren w centrum wsi prowizorycznie zagospodarowa- sprzyja tworzeniu społecznie przyjaznego wnętrza. ny, ale takie obszary występują w gminie nielicznie. Literatura podejmująca temat rewitalizacji wskazu- Mieszkańcy bardzo potrzebują społecznych, wspól- je, że pomiędzy wiekiem zabudowy mieszkaniowej, nych terenów na spotkania sąsiedzkie i rodzinne. a wiekiem ludności w niej zamieszkującej występuje Miejsca dedykowane przyjezdnym, najczęściej to te, silna korelacja. Im starszy stan zabudowy, tym lud- przeznaczone do parkowania i postoju, sklep spożyw- ność go zamieszkująca jest starsza.4 W śródmiejskiej czy. Architektura tych elementów jest często niespój- części Kobylina starsze budynki wymagają często na, kolorystyka nieodpowiednia. Niewiele jest miejsc działań termomodernizacyjnych, związanych z wy- dających możliwość aktywnego wypoczynku. Trasy mianą okien, drzwi i źródła ciepła. Nierzadko zdarza rowerowe czy spacerowe nie są połączone pomiędzy się, że nawierzchnie dachów tworzą panele azbesto- miejscowościami, brak miejsc spotkań. we, niebezpieczne dla zdrowia. Stara infrastruktura Miasto Kobylin natomiast obecnie posiada dobrze mieszkaniowa, zwłaszcza w stanie zaniedbanym, zachowany i czytelny układ urbanistyczny z okresu bywa kapitałochłonna, ze względu na niską efektyw- lokacji. Mimo rozwoju miasta na przestrzeni wieków ność energetyczną oraz zużycie materiałów budow- pierwotne założenie urbanistyczne nie zostało zatarte. lanych. Należy zauważyć, że osoby starsze często po- Wykształcony w średniowieczu prostokątny rynek cały siadają ograniczone możliwości renowacyjne swoich czas odgrywa dominującą rolę w kształtowaniu ośrod- domów. Podupadające budowle, biedni lokatorzy ka. Układ historycznej zabudowy jest zapewne wyni- to idealne środowisko do rozwoju różnego rodzaju kiem obudowy wrzecionowego układu drogowego. patologii społecznych tj. przestępczości i kradzieży. Historyczna część w układzie północ-południe stanowi Konieczne są działania rewitalizacyjne na tego typu trzon miejscowości, która rozwija się obecnie w ukła- obszarach miasta, nie tylko dla ratowania substancji dzie wschód - zachód. Miasto rozrasta się głównie po- przez rozwój osiedli zabudowy jednorodzinnej, która przeplatana jest obszarami aktywności gospodarczej. 4 Rewitalizacja miast polskich. Demograficzne i społeczne Kobylin, to przykład miasta założonego na tzw. su- uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, pod red. Zborowskie- rowym korzeniu, w którym układ urbanistyczny wyty- go A., Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2009. 38 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin materialnej, ale także dla poprawy jakości życia miesz- 3.7. Turystyka i rekreacja kańców. Strukturę funkcjonalno-przestrzenną miasta Ko- Analizując aktualny stan turystyki oraz możliwości jej bylin tworzą: zabudowa mieszkaniowa jednorodzin- rozwoju wzięto pod uwagę główne istniejące: zasoby na, wielorodzinna, usługowa, tereny zieleni, obszary przyrodnicze, atrakcje turystyczne, elementy dziedzi- aktywności gospodarczej. Zabudowa jednorodzinna ctwa kulturowego oraz bazę noclegową. Turystyka (w większości wolnostojąca) obejmuje swym zasię- na terenie gminy Kobylin nie jest dobrze rozwinięta giem część wschodnią i zachodnią miasta. Natomiast i nie odgrywa ważnej roli. Gmina dzięki swojemu po- zabudowa wielorodzinna występuje w formie kamie- łożeniu w dolinie Orli, którą można uznać za korytarz nic lub mniejszych domów mieszkalnych (stare miasto ekologiczny o znaczeniu lokalnym, ma powiązania ze i wzdłuż ulic wychodzących z rynku). Na terenie miasta strukturami Krajowej Sieci Ekologicznej. Dolina Orli usługi są bardzo rozproszone, pojedyncze, wielorakie. łączy się z doliną Baryczy, a ta wraz z doliną Odry sta- Spójną formę tworzą jedynie te umiejscowione na nowi korytarz ekologiczny o znaczeniu międzynaro- Rynku. Markety handlowe najczęściej umiejscowione dowym. Dolina Baryczy łącznie ze Stawami Milickimi są w pobliżu dróg lokalnych lub zbiorczych, natomiast tworzy obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodo- gastronomiczne, finansowe, zdrowotne w pobliżu cen- wym. Taki układ ma wpływ na atrakcyjność krajobra- trum, wzdłuż bocznych uliczek śródmieścia. Obiekty zową gminy, która niewątpliwie może zostać wyko- o funkcji administracyjnej znajdują się na Rynku. Zie- rzystana jako walory przyrodniczo-turystyczne. leń miejską tworzy zespół parkowy oraz zieleń wew­ Do atrakcji turystycznych można zaliczyć szlak pie- nątrzmiejska w postaci skupisk i alei. Widoczne są szy o długości 59,1 km (Leszno – Kąkolewo – Pawło- właściwe stosunki miedzy formami przestrzennymi, wice – Robczysko – Lubonia – Oporówko – Oporowo tj. pewna zgodność i współzależność pomiędzy płasz- – Czarkowo – Drzewce – Rokosowo – Pudliszki – Kro- czyzną poziomą zieleni niskiej (trawnika) i średniej bia – Potarzyca – Gębice – Krzekotowice – Magdalen- (krzewów) a pionową (roślinami drzewiastymi). Zie- ki – Czeluścin – Smolice) oraz szlak rowerowy o dłu- leń tę cechuje: jedność (roślinność liściasta), właściwe gości 245,4 km. (Mosina – Krosno – Drużyna – Pecna proporcje, właściwa perspektywa linearna i powietrz- – Iłówiec – Czempiń – Słonin; wariant wschodni: Sło- na (kolorystyczna). Zaletą jest nieliczne występowanie nin – Gorzyce – Stary Gołębin – Turew – Kopaszewo drzew iglastych. Zieleń jest spójna, zwarta, cenne sta- - Krzywiń – Wyganowo – Lubiń – Bieżyń – L. Mościszki rodrzewie konstytuuje przestrzenie przyjazne miesz- – Cichowo – Łagowo – Dalabuszki – Kunowo – Sko- kańcom (ciche, zacienione, przytulne, ciekawe w for- wronki –Ostrowo – Bogusławki Głogówko k/Gostynia mie). Obszary te wymagają działań rewitalizacyjnych – Grabonóg – Bodzewo – Ziółkowo – Domachowo – (pielęgnacji, wycinki, działań naprawczych i poprawia- Ludwinowo – Gębice – Pępowo – Sroki – Czeluścin jących funkcjonalność terenu). Obszary aktywności go- – Rębiechów – Kobylin – Stary Kobylin – Smolice – spodarczej są zlokalizowane w północno-wschodniej Ochłoda – Pawłowo – Jutrosin – Szymonki – Dubin – i zachodniej części miasta (wzdłuż ul. Kolejowej i Kro- Borek – Osiek – Pakosław). Baza noclegowa na tere- toszyńskiej). Wszystkie pełnią role dróg wylotowych. nie wiejskiej części gminy jest dość uboga.5 Problem Miasto Kobylin, choć ma bardzo czytelny układ ulic, stanowi brak barów, kawiarni i restauracji. Najbliższe wzdłuż których formuje się zabudowa, to widoczne jadłodajnie znajdują się w mieście Kobylinie. W za- są braki w jej ciągłości. Zwarta ściana kamienic rynku kresie rozwoju turystyki można wykorzystać ogrom zamyka w widoczny sposób wnętrze placu i wrzecio- miejsc i obiektów zabytkowych zlokalizowanych we nowego układu formowanego obecnie przez komuni- wsiach gminy Kobylin. Informacja o tych zasobach kację. Od niego wyprowadzane są ciągi uliczne, które jest umieszczona w kolejnym rozdziale. są obudowane ścianami budynków lub zieleni. Nie- stety, w wielu miejscach dochodzi do zaburzeń w cią- 3.8. Aktywność gospodarcza głości wnętrz urbanistycznych. Konieczne są zatem uzupełnienia. Należy dążyć do zwartości zabudowy. W latach 2015-2019 liczba podmiotów gospodarczych Przestrzeń miasta Kobylin wymaga często zmiany or- w gminie Kobylin wzrosła o 74 podmioty. W końco- ganizacji ruchu kołowego, modernizacji i remontów wym roku analizy ich liczba wynosiła 614. Najwięcej budynków, aranżacji wnętrz społecznych, połączeń podmiotów zostało zarejestrowanych w przeciągu funkcjonalno-organizacyjnych z usługami zlokalizowa- nymi w pobliżu. Ważne jest, aby tę przestrzeń połączyć z rynkiem tworząc spójną całość przestrzenną. 5 www.kobylin.pl_Baza_noclegowa%20(2).pdf Charakterystyka gminy Kobylin – wybrane elementy 39

5 lat na obszarze wiejskim – tj. 65. Zauważalnie do- W strukturze podmiotów gospodarki narodowej we- minowały podmioty zlokalizowane w mieście Kobylin dług liczby pracujących w gminie Kobylin dominują do roku 2016 (różnica 59), natomiast w późniejszych tzw. mikroprzedsiębiorstwa, w których pracuje do 9 latach dysproporcja zmniejszyła się. W roku 2019 osób. Stanowiły one w całym badanym okresie około liczba zarejestrowanych podmiotów różniła się o 2. 95% wszystkich podmiotów. Małe przedsiębiorstwa Najwięcej podmiotów gospodarczych zakwalifikowa- (10-49 pracujących) stanowiły ponad 4% wszystkich nych do rolnictwa, leśnictwa lub rybołówstwa zareje- podmiotów. Natomiast średnie (50-249) i duże (powy- strowanych jest w miejscowości Kuklinów, znajdują- żej 250) obejmowały niecały 1%. cej się we wschodniej części gminy Kobylin, i jest ich W strukturze podmiotów gospodarki narodo- 39. W 2019 roku w miejscowości Kobylin zarejestro- wej nowo zarejestrowanych według form własności wano 6 podmiotów, w miejscowościach Stary Kobylin w gminie Kobylin, dominują prywatne podmioty go- oraz Smolice 2 podmioty, a w miejscowości Zalesie spodarcze. Stanowiły one w całym badanym okresie Wielkie 1 podmiot. W gminie Kobylin istnieje jeden ponad 91% wszystkich nowo zarejestrowanych pod- podmiot gospodarczy zakwalifikowany do przemysłu miotów. Udział podmiotów sektora publicznego nie i budownictwa i znajduje się on w miejscowości Ku- przekraczał kilku procent. W grupie podmiotów pry- klinów. Najwięcej podmiotów gospodarczych zakwa- watnych największą liczbą wykazują się działalności lifikowanych jako pozostała grupa zarejestrowanych prowadzone przez osoby fizyczne. jest w miejscowości Kobylin i wynosi 26. Następnie W strukturze podmiotów gospodarczych we- w miejscowości Smolice zarejestrowano 3 podmioty, dług sekcji PKD w gminie Kobylin latach 2015-2019 w miejscowości Zalesie Wielkie 2 podmioty, a w miej- widoczna jest przewaga przemysłu i budownictwa scowościach Kuklinów oraz Zalesie Małe zarejestrowa- (172 podmioty w 2019 r.), w zakresie rolnictwa i leś- no po jednym podmiocie. Ogólnie największą liczbę nictwa są 44 podmioty, a w pozostałej działalności zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gmi- 398 podmiotów (dane za 2019 r.). W odniesieniu do nie Kobylin reprezentuje miejscowość Kuklinów – 41 innych sekcji należy podkreślić duże znaczenie prze- podmiotów. Następnie jest miejscowość Kobylin z 26 mysłu i budownictwa. W latach 2018/2019 powstało podmiotami, Smolice z 5 podmiotami, Zalesie Wielkie znacznie więcej podmiotów tego rodzaju niż w latach z 3 podmiotami, Stary Kobylin z 2 podmiotami oraz poprzednich. Wartym zaznaczenia jest, iż w roku 2019 Zalesie Małe, gdzie zarejestrowano 1 podmiot gospo- w stosunku do 2015 nastąpił spadek liczby podmio- darczy. Należy pamiętać, że prezentowane tu dane tów gospodarczych obejmujących działalność zwią- nie uwzględniają zawieszania działalności gospodar- zana z rolnictwem, leśnictwem, łowiectwem i ryba- czej i czasami liczba podmiotów zarejestrowanych nie ctwem w gminie. Na terenie gminy Kobylin istnieje jest jednakowa z liczbą faktycznie działających. także 11 organizacji pozarządowych w tym jedna fun- Struktura podmiotów gospodarki narodowej dacja. Każda z wymienionych organizacji zlokalizowa- w gminie Kobylin w latach 2015-2019 była stabilna. na jest na terenie miasta Kobylin.

4. Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin

4.1. Znaczenie Sołeckich Strategii Rozwoju dla rzecz realizacji ww projektów. Interesariuszami gru- rozwoju wsi py sołeckiej są sołtysi, lokali liderzy, stowarzyszenia i mieszkańcy danej gminy, a ich praca odzwierciedla Sołeckie Strategie Rozwoju stanowią zbiór informacji często pomysły na rozwój, na sposób wykonania/re- o sołectwach – o ich uwarunkowaniach przyrodni- alizacji działań ujętych w SSR, na ich finansowanie. Ta czych, społecznych, przestrzennych, ekonomicznych, wiedza to podstawa zarządzania projektami z zakresu infrastrukturalnych i kulturowych wraz z kierunka- rozwoju obszarów wiejskich. Jeśli wśród mieszkańców mi rozwoju. Dokument tworzą mieszkańcy sołectwa uczestniczących w spotkaniach będą przedstawiciele a jego opracowaniu pomaga im moderator odnowy sektora publicznego, sektora prywatnego oraz orga- wsi. Opracowanie Sołeckich Strategii Rozwoju wszyst- nizacji pozarządowych jest szansa, że swoje działania kich sołectw w gminie da obraz potrzeb i koniecz- projektowe i strategiczne nakierują na stworzenie wa- nych zmian, które muszą być podjęte dla poprawy runków dla rozwoju zawodowego mieszkańców. jakości życia i zamieszkania społeczności całej gminy. Sołeckie Strategie Rozwoju mogą być podsta- Sołeckie Strategie Rozwoju (SSR) obejmują analizę wą w planowaniu i realizacji środków finansowych zasobów sołectwa, analizę SWOT, analizę potencjału z funduszu sołeckiego. Są to finanse wyodrębnia- rozwojowego wsi, wizję wsi, program rozwoju długo- ne w gminnym budżecie, a decyzję o jego utworze- terminowy oraz program rozwoju krótkoterminowy. niu lub nie, podejmuje rada gminy. Powyższe środki Sołeckie Strategie Rozwoju pozwalają na znalezienie są zagwarantowane, aby poprawić warunki życia w odpowiedzi na kluczowe problemy sołectwa, a po- danej wsi. Mieszkańcy sołectwa podejmują decyzję nieważ są tworzone przez mieszkańców wsi stanowią o przeznaczeniu funduszu na zebraniu wiejskim. Pod- odzwierciedlenie rzeczywistych potrzeb i dążeń tej stawą prawną funduszu sołeckiego jest ustawa z dnia grupy odbiorców. Sołecka Strategia Rozwoju pozwala 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. poz. 301 wytyczyć kierunki działania w postaci celów i zadań z późn. zm.). Katalog działań, w tym mikroinwestycji operacyjnych, które mogą pomóc w wyborze źródeł związanych z funduszem sołeckim jest bardzo szeroki. finansowania przedsięwzięć. Innymi słowy SSR zawie- Obejmować może drobne inwestycje mające na celu ra podstawy i kierunki rozwoju sołectw w krótszym naprawę istniejącej infrastruktury: dróg, chodników, i dłuższym horyzoncie czasowym, a co za tym idzie, oraz budowę nowych jezdni, chodników parkingów, dadzą szansę na przemyślane działania mieszkańców rozbudowy instalacji oświetlenia w przestrzeni pub- i władz gminy. licznej. Ze środków funduszu sołeckiego powstają Pomysły mieszkańców ujęte w Sołeckich Strate- place zabaw, wiaty, altany, budowane są obiekty spor- giach Rozwoju stanowią efekt pracy wspólnej. Naj- towe i rekreacyjne, np. wielofunkcyjne boiska oraz si- częściej dąży się do stworzenia miejsca konfrontacji łownie plenerowe. Fundusz pozwala na finansowanie kilku sołectw jednocześnie, które prezentując pomy- budowy sali wiejskiej lub remont istniejącej, oraz za- sły na dalszy swój rozwój określą cele i wizje sołe- kup jej wyposażenia. Z pomocą powyższych finansów ckiego rozwoju. Taka konfrontacja tworzy platformę organizacja spotkań, wydarzeń kulturalnych i oko- do wymiany wiedzy na temat jakości życia, do prze- licznościowych dla mieszkańców jest znacznie uła- kazu informacji na temat zakresu planowanych sołe- twiona. Fundusz popiera projekty rozwojowe służące ckich działań z uwzględnieniem lokalnego potencjału młodzieży i dzieciom z rodzin wiejskich. Umożliwia ekonomicznego, społecznego i środowiskowego, da wspieranie lokalnego folkloru, dorobku kulturalnego, możliwość wejścia w kooperacje międzysołeckie, któ- tworzenie wiosek tematycznych – i tym samym two- re wzmocnią znaczenia zaproponowanych działań/ rzenie podstaw do rozwoju turystyki i agroturystyki. inwestycji i dadzą pole do tworzenia partnerstw na Fundusz jest pomocnym narzędziem na rzecz szeroko 42 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin rozumianej odnowy wsi. Pomysły na wydatkowanie nowy Miejscowości oraz Moderatorzy Odnowy Wsi powyższych środków najczęściej biorą się z potrzeb wskazali najważniejsze elementy występujące w sołe- mieszkańców, które są zgłaszane przez uprawnionych ctwie. Wskazano obszary i elementy, które są istotne uczestników zebrań wiejskich, sołtysów, liderów dzia- dla mieszkańców sołectwa. Kolejnym etapem było łających na terenie wsi, organizacje pozarządowe. przeprowadzenie warsztatów zgodnie z metodologią Środki z funduszu sołeckiego można przeznaczyć na przyjętą w ramach programu Wielkopolska Odno- zadania z turystyki i rekreacji, ale rozumieć przez to wa Wsi. Warsztaty były przeprowadzone najczęściej należy rozwój turystyki i jej infrastruktury na terenie w salach wiejskich. Przedstawiciele z miejscowości danego sołectwa. Długołęka pracowali wraz z grupami z miejscowości Od 20 marca 2014 r. obowiązują przepisy ustawy Raszewy, Zdziętawy, Smolice, Stary Kobylin i Rębie- z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, które chów. Zalesie Małe i Zalesie Wielkie uczestniczyły wprowadziły nowe rozwiązanie – możliwość reali- w twórczych spotkaniach ze Starym Kobylinem i Sro- zowania przez sołectwa wspólnych przedsięwzięć, kami. Natomiast mieszkańcy Berdychowa uczestni- zgodnie z zapisem art. 6 ust. 1 ustawy. Wspólne czyli w warsztatach ze społecznością Fijałowa, Górki, działanie polega na składaniu wniosków przez kil- Nepomócenów i Rzemiechowa, natomiast Wyganów ka sołectw z terenu danej gminy. Każde z sołectw pracował razem z Kuklinowem, Łagiewnikami, Star- uchwala oddzielnie wniosek dotyczący wspólnego kowcem, Strygrodem i Rojewem. przedsięwzięcia. Umożliwia to kumulowanie środków Pierwszego dnia mieszkańcy pracowali nad okre- funduszu na realizację przedsięwzięć, które są istotne śleniem analizy zasobów. Następnie wskazywali te z punktu widzenia co najmniej dwóch sołectw. Nawet elementy, które oceniają jako mocne strony sołectwa w przypadku wspólnego realizowania przedsięwzięć i te słabe – wymagające zmiany. Wskazywali na to ja- w ramach funduszy sołeckich muszą być spełnione kie szanse i zagrożenia płyną z otoczenia zewnętrzne- warunki, sołectwo ma zaplanować przedsięwzięcie, go, a które mogą zostać wykorzystane do rozwoju so- które będąc zadaniem własnym gminy będzie służyło łectwa. W ten sposób przeprowadzono analizę SWOT poprawie warunków życia mieszkańców (Feret 2017). – analizę, która identyfikuje i wskazuje mocne i słabe Możliwości łączenia funduszy sołeckich mogą być za- strony sołectwa, oraz szanse i zagrożenia jakie mają tem uwzględnione już na etapie tworzenia Sołeckich oddziaływanie na sołectwo. Każda z wykazanych cech Strategii Rozwoju. została następnie przypisana do jednego z obszarów Sołeckie Strategie Rozwoju wykonane dla wszyst- potencjału rozwojowego. Są to: Standard życia, Jakość kich sołectw w gminie stanowią kompletny materiał życia, Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego, Byt. informacyjny prezentujący wiedzę mieszkańców Uczestnicy warsztatów przeprowadzili analizę poten- o miejscu swojego zamieszkania, o jego predyspozy- cjału rozwojowego. Pozwoliło to wskazać najważniej- cjach i możliwościach zmian. Formułowane przez nich sze cele ogólne oraz zaplanować rozwój tak, aby był wizje hasłowe i opisowe wynikają z ustalonych celów on równomierny i wykorzystywał wszystkie obszary ogólnych. Społeczność poprzez SSR planuje swoją rozwojowe. Finalnie uczestnicy warsztatów wskazali przyszłość w bliższej i dalszej perspektywie czasowej, wizję hasłową i wizję opisową sołectwa. Znaczenie co wpływa na poczucie odpowiedzialności i wkładu obszarów potencjału rozwojowego jest następująca: w rozwój sołectwa. Standard życia „s” ( - / + ): Obszar wewnętrzny standardu życia oceniony jest negatywnie, z otocze- 4.2. Dokumentacja powarsztatowa niem mającym więcej szans niż zagrożeń. Stosunek silnych stron do słabych stron jest ujemny; stosunek Sołectwa gminy Kobylin przystąpiły do przygotowa- szans do zagrożeń jest na dodatnim poziomie. Miesz- nia i przyjęcia Sołeckiej Strategii Rozwoju Sołectwa kańcy borykają się ze stanem infrastruktury technicz- na lata 2020-2024. Dokument został wypracowany nej – ich brakiem i niewystarczająca ilością. Bolączką przez przedstawicieli Grupy Odnowy Wsi przy udzia- jest brak świetlicy wiejskiej i niezagospodarowany te- le moderatorów Wielkopolskiej Odnowy Wsi. Opra- ren. Mimo, iż posiadają dużo atutów w tym obszarze cowanie Sołeckiej Strategii Rozwoju było skutkiem to ilość negatywów powoduje bilans ujemny. Należy przeprowadzenia dwudniowych warsztatów, które wykorzystać więc szanse jakie niesie otoczenie celem poprzedzone zostały wizytacją miejscowości przez zmiany stosunku mocnych stron nad słabymi w ob- moderatorów. szarze standardu życia. Podczas wizytacji Sołtys miejscowości wraz z obec­ Jakość życia „j” ( + / + ): Obszar wewnętrzny nymi przedstawicielami rady Sołeckiej i Grupy Od- jakości życia oceniony jest pozytywnie tak jak i po- Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 43 zytywnie oceniono otoczenie sołectwa. Mieszkań- krótkoterminowy odnowy wsi na okres 12 miesięcy. cy wskazują na wiele pozytywnych cech, mimo iż Z uwagi na obszerność każdego dokumentu, który wskazują również słabe strony sołectwa. Szanse jakie obejmuję średnio 25 stron na każdą strategię w ni- niesie otoczenie należy wykorzystać celem wzmoc- niejszym opracowaniu skupiono się na prezentacji nienia pozytywnych aspektów z tego obszaru – wyłącznie zasobów wsi jak i wyników analizy SWOT, i zniwelować występujące braki. Główny problem bowiem 20 strategii po 25 stron każda daje sumarycz- mieszkańców to brak miejsca do organizacji życia nie 500 stron). Wiedza na temat uwarunkowań so- społecznego – brak wyposażonej sali wiejskiej znacz- łectw oraz sprecyzowanie przez mieszkańców zbio- nie ogranicza możliwości rozwoju mieszkańców i ich ru strategicznych treści wyrażających słabe i mocne integracji. strony oraz szanse i zagrożenia ich dalszego rozwoju Byt „b” ( + / - ): Obszar wewnętrzny bytu ocenio- wpłynie na ustalenie założeń do Strategii Rozwoju ny jest pozytywnie, otoczenie sołectwa negatywnie. Gminy Kobylin. Poniżej skrócona dokumentacja po- Mieszkańcy wskazują 4 pozytywne cechy w obszarze warsztatowa poszczególnych wsi uporządkowana bytu i 2 negatywne. Stosunek szans i zagrożeń jest na alfabetycznie. ujemnym poziomie. Należy wzmacniać pozytywne strony w tym obszarze i poszukiwać szans na umoc- 4.2.1. Sołecka Strategia Rozwoju – BERDYCHÓW nienie sytuacji w sołectwie. Tożsamość wsi i wartości życia wiejskie- Berdychów to najmniejsza wioska znajdująca się go „t” ( + / = ): Obszar wewnętrzny tożsamości wsi w Gminie Kobylin w Województwie wielkopolskim. i wartości życia wiejskiego oceniony jest pozytywnie, Położona jest w terenie równinnym, wśród pól i łąk. z obojętnym otoczeniem. Stosunek silnych stron do Warto zaznaczyć, że jest to teren który zamieszkuje słabych stron jest dodatki; w tym obszarze nie wy- 18 mieszkańców. Na terenie sołectwa nie funkcjo- kazano żadnych szans ani zagrożeń – stąd stosunek nuje żadna organizacja pozarządowa. Ze względu szans do zagrożeń jest na wyrównanym poziomie. na niewielką ilość osób w sołectwie, mieszkańcy Mieszkańcy wskazują na walory w tym obszarze. Na- czują się jak jedna wielka rodzina. Wieś nie posiada leży podjąć działania celem ustabilizowania pozytyw- nawet własnego sołeckiego terenu, obiektem sa- nej relacji pomiędzy mocnymi a słabymi stronami. kralnym jest przydrożny krzyż wokół którego skupia Warsztaty w drugim dniu spotkania polegały na się całe życie religijne wioski. Przez sołectwo prze- wykazaniu, na podstawie przeprowadzonych wcześ­ biega droga powiatowa, która podlega remontowi. niejszych analiz, zamierzeń projektowych. Tak powstał Zabudowa sołectwa jest zwarta, odnowiona. Ze plan długo i krótkoterminowy. W planie krótkotermi- względu na nie wielką ilość domów sołectwo jest nowym wskazano te projekty/zadania, które miesz- miejscowością zwartą. Wieś nie posiada funduszu kańcy sołectwa planują zrealizować w pierwszej ko- sołeckiego. lejności – w okresie 12 miesięcy. Następnie w ramach planu długoterminowego zaplanowano zadania na Wizja hasłowa: MAŁA WIEŚ WIELKICH LUDZI! lata przyszłe. W planie długoterminowym wskazano cele jakie sołectwo stawia sobie do osiągnięcia, w po- Wizja opisowa: Berdychów to malowniczo położona szczególnych kategoriach potencjału rozwojowego. wieś w powiecie krotoszyńskim, oferująca swoim licz- Przedstawiciele Grupy odnowy wsi wykonali również nym turystom bogatą ofertę rekreacyjną , sportową graficzną wizję miejscowości – którą następnie za- i spędzania wolnego czasu. Berdychów to miejsco- prezentowali pozostałym uczestnikom warsztatów. wość z nowoczesną infrastrukturą społeczną i tech- Sołecka Strategia Rozwoju danego sołectwa została niczną. Mieszkańcy czują się bezpieczni zintegrowani poddana publicznej konsultacji a następnie przyjęta i współodpowiedzialni za rozwój swojej miejscowo- przez zebranie wiejskie – w formie uchwały. ści. Dzięki dobrze rozwijającej się agroturystyce, oraz lokalnym produktom mlecznym pojawiają się wciąż Dokumentacja Sołeckiej Strategii Rozwoju składa się nowe miejsca pracy. Berdychów to przyjazne się z następujących części (rozdziałów): Wprowadze- miejsce dla dzieci, młodzieży i dorosłych mieszkań- nie, Karta diagnozy zaawansowania odnowy wsi, Opis ców, wykorzystując i promując walory rodzinne, miejscowości, Sprawozdanie z wizji w terenie wraz kulturowe i historyczne. Żyje się tu bezpiecznie, po- z dokumentacją fotograficzną, Analiza zasobów, Ana- nieważ mamy dobre drogi, chodniki i oświetlenie. liza SWOT, Analiza potencjału rozwojowego wsi, Wizja Napływowi mieszkańcy sprawiają, że rozrastamy się wsi, Program Długoterminowy odnowy wsi, Program w szybkim tempie. 44 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: BERDYCHÓW, liczba mieszkańców: 18 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróżnia- małe duże jące przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren płaski, wieś otoczona polami uprawnymi x stan środowiska środowisko czyste x walory klimatu umiarkowany x walory szaty roślinnej roślinność zróżnicowana x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty brak zwierzyna leśna sarny, dziki, jelenie, lisy, polna świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x zające, kuropatwy, bażanty, wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) brak wody podziemne brak x gleby średniej klasy x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy walory architektury zabudowa zwarta wzdłuż drogi powiatowej x walory przestrzeni wiejskiej publicznej brak walory przestrzeni wiejskiej prywatnej odnowione domostwa x zabytki i pamiątki historyczne brak x osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu przydrożny krzyż x święta, odpusty, pielgrzymki odpust parafialny, majowe nabożeństwo x tradycje, obrzędy, gwara gwara wielkopolska x legendy, podania i fakty historyczne brak przekazy literackie brak ważne postacie i przekazy historyczne brak specyficzne nazwy Berdychów x specyficzne potrawy gzika x dawne zawody brak zespoły artystyczne, twórcy brak obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową brak działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł brak pustostany mieszkaniowe brak pustostany poprzemysłowe brak tradycyjne nieużytkowane obiekty gospo- darskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, młyny, brak itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów brak Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 45

sale spotkań, świetlice, kluby brak miejsca uprawiania sportu brak miejsca rekreacji brak ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne brak szkoły brak przedszkola brak biblioteki brak placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja brak drogi (nawierzchnia, oznakowanie oświet- droga powiatowa – brukowa x lenie) chodniki, parkingi brak sieć telefoniczna i dostępność internetu telefonia i dostęp do internetu ogólnodostępna x telefonia komórkowa telefonia komórkowa ogólnodostępna x internet szerokopasmowy brak transport publiczny: brak kolej (przystanki) droga powiatowa – brukowa x autobus (przystanki) inne brak gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) brak znane firmy produkcyjne i zakłady usługo- brak we i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne 5 szt. x uprawy hodowle bydło mleczne x możliwe do wykorzystania odpady pro- nawóz zwierzęcy x dukcyjne zasoby odnawialnych energii wiatraki x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy

środki udostępniane przez gminę i/lub fundusz gminny x powiat środki wypracowywane brak mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i zagra- brak nicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i brak umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy brak osoby z dostępem do internetu i umiejęt- 100% domostw posiada dostęp do internetu x nościach informatycznych pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia brak kontakty zewnętrzne (np. z mediami) brak współpraca zagraniczna i krajowa brak 46 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa brak książki, przewodniki brak strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: BERDYCHÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• tereny rolne b • brak ścieżek rowerowych s • walory krajobrazowe j • brak infrastruktury rekreacyjno-wypoczynkowej s • czyste powietrze j • słabe oznakowanie miejscowości s • zadbane obejścia j • zły stan dróg i infrastruktury około drogowej s • szanujący się mieszkańcy t • brak sieci gazowniczej s • współpraca mieszkańców j • brak kanalizacji s • brak świetlicy wiejskiej s • brak chodników dla pieszych s • niezadowalający stan dróg s • brak placu zabaw dla dzieci s • brak boiska sportowego dla mieszkańców wsi s

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• wykorzystanie wolnych zasobów ludzkich t • ubożenie społeczeństwa b • gazyfikacja gminy s • zmieniające się przepisy prawa b • współpraca z gminą b • wyludnianie się miejscowości t • pozyskanie środków z funduszy strukturalnych unii euro- • pogorszenie komunikacji zewnętrznej j pejskiej b • trudności w ubieganiu się o środki zewnętrzne (skompli- • rozwój przedsiębiorczości b kowane procedury) b • starzenie się społeczeństwa j • klęski żywiołowe b • niż demograficzny j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.2. Sołecka Strategia Rozwoju – DŁUGOŁĘKA ka. Przeważają zabudowania jednorodzinne z budyn- kami gospodarczymi. Miejscowość wyposażona jest Długołęka – sołectwo w województwie wielkopol- w sieć wodociągową, sieć gazociągową oraz w świat- skim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko- łowód. Zabudowania podłączone są również do sieci -wiejskiej Kobylin. Liczebność sołectwa wynosi 163 kanalizacji sanitarnej wybudowanej w ramach pozy- osoby. Sołectwo składa się z wyłącznie z jednej miej- skanego przez gminę dofinansowania z PROW na lata scowości. Zabudowania zlokalizowane wzdłuż drogi 2014-2020. gminnej o nawierzchni asfaltowej, droga ta pozbawio- Miejscowość w chwili obecnej pozbawiona jest na jest utwardzonych ciągów pieszych. Miejscowość budynku świetlicy wiejskiej. Na potrzeby sołeckie położona jest w pobliżu drogi krajowej numer 36. Na wykorzystywany jest budynek gospodarczy pozba- terenie sołectwa występują również drogi gminne wiony węzła sanitarnego i odpowiedniego zaple- gruntowe. Wzdłuż drogi dojazdowej wykonane są cza. Obiekt ten posadowiony jest na terenie, który nasadzenia drzew miododajnych – lipy. Przez grun- pełni rolę terenu rekreacyjnego. Zamontowane są ty sołectwa przepływa rzeka Radęca. Zabudowa wsi tam podstawowe urządzenia placu zabaw. Obszar zlokalizowana jest wzdłuż ciągów komunikacyjnych. nie posiada poza tym znamion zagospodarowania. Zabudowa wsi to dwustronnie zabudowana uliców- Jest to jednak obszar o znacznych rozmiarach dający Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 47 wiele możliwości wykorzystanie na cele społeczne. to Koło Gospodyń Wiejskich. Sołectwo na działalność Mieszkańcy wskazują na konieczność wybudowania prospołeczną wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu na tym terenie świetlicy wiejskiej, bądź też przebu- od podatku rolnego. Komunikacja w sołectwie odby- dowanie istniejącego obiektu, tak aby spełniał funk- wa się za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez cję świetlicy wiejskiej. Elementem wyróżniającym wiadomości smsowe i pisemną kurendę. sołectwo jest teren zbiornika wodnego „Długołęka”. Staw, zlokalizowany na skraju miejscowości został Wizja hasłowa (mieszkańców): LANGEWIZE TO NAZWA zagospodarowany wraz z terenem przylegającym na STARA, W DŁUGOŁĘCE NASZA WIARA miejsce rekreacji i wypoczynku. Wybudowano ciąg spacerowy z nowoczesnym oświetleniem ledowym Wizja opisowa (mieszkańców) i graficzna: Długołęka – zasilanym panelami solarnymi i energię wiatrową. dawniej Langewize, to miejscowość w której mieszka- Bezpośrednio przy zbiorniku zamontowano również ją twórczy, kreatywni mieszkańcy. Chętnie wspólnie ławki oraz wybudowano budynek wraz z zadaszoną działają dla dobra lokalnej wspólnoty. Przekłada się wiatą. Teren dzierżawiony jest przez PZW. Miejsce to to atrakcyjność wizualną sołectwa. Turystów zachę- stanowi atrakcję turystyczną. Na obszarze sołectwa cają również licznie nowocześnie i pięknie urządzo- zlokalizowane są również tereny komunalne nieza- ne miejsca rekreacji i spotkań plenerowych. To oaza gospodarowane – stanowiące alternatywę stworze- spokoju, gdzie można odpocząć ale i poznać lokalne nia miejsc rekreacji. W sołectwie znajdują się również tradycje i obrzędy. Mieszkańcy chętnie integrują się, obiekty religijne stanowiące o tożsamości wsi krzyż wspólnie odpoczywają i biesiadują nad wodami za- przydrożny oraz kapliczka posadowiona pomiędzy 4 gospodarowanych zbiorników wodnych. W świetlicy kasztanowcami – odbywają się tam nabożeństwa ma- wiejskiej jest gwarno i tłoczno, tętni ona życiem. Swo- jowe i obrzęd poświęcenia potraw. Znajduje się rów- im wizerunkiem i bogatą ofertą kulturalną Długołęka nież obszar cmentarza ewangelickiego – które obszar zaprasza do aktywności i odwiedzin mieszkańców są- wymaga porządkowania. W sołectwie powołano Gru- siednich miejscowości. pę Odnowy Wsi. Działające organizacje pozarządowe 48 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: DŁUGOŁĘKA, liczba mieszkańców: 163 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu lasy, łąki, teren nizinny x stan środowiska dobry x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej duże dęby, łąki x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty nie występuje tama bobrów, gniazdo bocianów, łabędzie, kurki świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x wodne wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Radęca, stawy zarybione x wody podziemne nie występuje gleby klasa IV, V, VI przewaga VI x kopaliny nie występuje walory geotechniczne mosty na rzece Radęcy x kulturowy walory architektury nie występuje walory przestrzeni wiejskiej publicznej teren przy byłej sali wiejskiej x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej nie występuje zabytkowy cmentarz z krzyżem, kapliczka, krzyż wiej- zabytki i pamiątki historyczne x ski w centrum wsi osobliwości kulturowe nie występuje krzyż w centrum wsi, kapliczka na wjeździe do wsi, miejsca, osoby i przedmioty kultu x krzyż na cmentarzu dzień kobiet, dzień dziecka, dożynki, grille i spotka- święta, odpusty, pielgrzymki x nia integracyjne tradycje, obrzędy, gwara gwara poznańska zanikająca x legendy, podania i fakty historyczne nie występuje przekazy literackie nie występuje Jan Czwojdrak – powstaniec wielkopolski, walczył w ważne postacie i przekazy historyczne x dywizjonie 308 munica, olędry, dąbki, brygidka ( nazwy okręgów specyficzne nazwy x i terenów) specyficzne potrawy nie występuje dawne zawody nie występuje zespoły artystyczne, twórcy grająca i śpiewająca młodzież i dzieci x obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową działki pod budowę jednorodzinną x działki pod domy letniskowe nie występuje działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występuje pustostany mieszkaniowe 1 gospodarstwo x pustostany poprzemysłowe nie występuje tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, budynek remizy strażackiej x młyny, itp.) Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 49

infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów teren przy byłej sali wiejskiej, budynek i wiata przy stawie x sale spotkań, świetlice, kluby budynek po sklepie w stanie ndst x miejsca uprawiania sportu teren do zagospodarowania x miejsca rekreacji obręb stawu x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne brak ścieżek rowerowych, wielkopolska podkowa x szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja występuje w 99,9% x drogi (nawierzchnia, oznakowanie nawierzchnie do naprawy, oznakowanie do uzupeł- x oświetlenie) nienia/brak, oświetlenie – do uzupełnienia chodniki, parkingi przystanek szkolny x sieć telefoniczna i dostępność internetu wystarczająca, światłowód x telefonia komórkowa dobry zasięg x internet szerokopasmowy gaz ziemny, hydrofornia x transport publiczny: kolej (przystanki) 3 przystanki autobusowe (w każdej miejsc owości x autobus (przystanki) sołectwa 1przystanek) inne nie występuje gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) rodzinne gospodarstwa rolne ok. 30 x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- nie występuje gowe i ich produkty gastronomia nie występuje miejsca noclegowe agroturystyka x gospodarstwa rolne 80% mieszkańców x zboża – żyto, jęczmień, kukurydza, uprawy hodowle x bydło, trzoda, kozy, muki możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii fotowoltaika na prywatnych posesjach x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub brak funduszu sołeckiego, środki otrzymujemy z odpi- x powiat su podatku rolnego środki wypracowywane środki pozyskane z Arimr dla koła gospodyń wiejskich x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i brak zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy brak i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy brak osoby z dostępem do internetu i umie- występują x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie występuje 50 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

związki i stowarzyszenia KGW x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) nie występuje współpraca zagraniczna i krajowa nie występuje informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa rzecz krotoszyńska, gazeta kobylin x książki, przewodniki nie występuje strony www strona sołecka na facebooku (sołectwo Długołęka) x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: DŁUGOŁĘKA

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• kanalizacja, wodociąg, gazociąg, sieć tel., światłowód s • brak chodników(przy drogach gminnych) s • miejsca pod zabudowę jednorodzinną b • słaby stan dróg dojazdowych do wsi s • dobre relacje sąsiedzkie j • boisko, plac zabaw(zniszczone, niezagospodarowane) s • dobra współpraca mieszkańców j • zły stan budynku sali wiejskiej(stary obiekt do rozbiórki); • staw rekreacyjno-wypoczynkowy – oświetlony, ławki, brak porozumienia z konserwatorem zabytków w sprawie wiata s remontu sali t • wykształcenie mieszkańców na poziomie szkół średnich j • słabe oznakowanie informacyjne s • promocja wsi poprzez stronę sołecką b • brak bezpiecznego miejsca spotkań j • tradycyjne coroczne organizowanie spotkań, imprez typu • brak ścieżki rowerowej do wsi j dzień kobiet, dzień dziecka, dożynki, andrzejki t • brak węzła sanitarnego i prądu przy stawie s • zadbane obiekty kultu religijnego t • brak miejsca pod teren inwestycyjny b • dbanie o wizerunek wsi poprzez częste czyny społeczne j • niewystarczające oświetlenie s • miejsce noclegowe dla turystów ( agroturystyka ) b • brak funduszu sołeckiego s • aktywne koło gospodyń wiejskich, aktywny sołtys j • brak wiedzy na temat pisania projektów o uzyskanie • współpraca z pzw – w przygotowaniu stawu dla dzieci środków zewnętrznych dla mieszkańców b i młodzieży (prowadzenie szkółki) j • położenie wsi na końcu drogi obok lasu s • kalendarz z wizerunkiem wsi drukowany co rok dla każde- go gospodarstwa i pracownika urzędu b • zakład mechaniczny na wiosce s • opracowany logotyp do promowania kgw i sołectwa j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• możliwość pozyskiwania środków dla KGW z Arimr s • udział sołectwa w imprezach gminnych, promowanie siebie j • dowóz dzieci do szkół i przedszkoli autobusem szkol- • moda na aktywny wypoczynek na łonie przyrody j nym j • brak dostępu do komunikacji miejskiej j • współpraca z PZW, które zajmuje się dużym stawem j • niska opłacalność prowadzenia gospodarstw rolnych (ni- • pozyskiwanie sponsoringu na dzień dziecka s skie ceny na produkcję rolnicza) b • przynależność do wielkopolskiej odnowy wsi s • brak ścieżek rowerowych i chodników przy drogach po- • współpraca z innymi sołectwami j wiatowych j • dobre relacje z władzami gminy j • niewystarczająca ilość przystanków dla dzieci dojeżdżają- cych do szkół j • brak wpływu na powstające w przyszłości fermy trzody j • obniżenie poziomu wód gruntowych j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.3. Sołecka Strategia Rozwoju – FIJAŁÓW bylin. Znajduje się około 3 km w kierunku północno- -wschodnim od Kobylina. Wieś typowo rolnicza, Fijałów to sołectwo położone w województwie wiel- położona wśród pól, wzdłuż rzeki Radęca (dawniej kopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie Ko- Rzędziąca). Na cieku tym planowana jest budowa Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 51 zbiornika retencyjnego Kromolice. Czasza zbiornika Wizja hasłowa (mieszkańców): FIJAŁÓW ŻYCZLIWOŚ- rozciągać się będzie od miejscowości Kromolice na CIĄ I POMOCĄ SŁYNIE terenie gminy Pogorzela, do Wziąchowa na terenie Wizja opisowa (mieszkańców): Fijałów to „sielska”, gminy Kobylin. Jego zadaniem będzie magazynowa- rolnicza wieś życzliwych i pomocnych mieszkańców. nie wody dla nawodnień rolniczych, spłaszczenie fali Mieszkańcy spotykają się w nowoczesnej, dobrze wy- powodziowej, ponadto będzie pełnił funkcję rekrea- posażonej świetlicy aby kultywować lokalne tradycje cyjną, a także hodowlaną (rybactwo). W miejscowości i przekazywać zwyczaje i obrzędy młodemu pokole- aktywnie działa Koło Gospodyń Wiejskich i Kółko Rol- niu. Podczas licznych imprez integracyjnych dzieci nicze, ponadto mieszkańcy sołectwa są członkami OSP korzystają z rozbudowanego placu zabaw, młodzież Wyganów. Na infrastrukturę publiczną sołectwa składa z zaplecza sportowego, a dorośli biesiadują przy og- się budynek świetlicy wiejskiej wraz z przyległym te- nisku lub w unowocześnionej altanie. Wszyscy chęt- renem, na którym znajduje się duża altana ze stołami nie uczestniczą w zawodach sportowych oraz rajdach i ławkami oraz plac zabaw i boisko do siatkówki. i wycieczkach rowerowych.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: FIJAŁÓW, liczba mieszkańców: 201 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren nizinny, pola, łąki i lasy x stan środowiska środowisko czyste i zadbane x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej las, pola uprawne x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty nie występuje świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) sarny, lisy, bobry x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Radęca x wody podziemne nie występuje gleby gleby mieszane od II do VI klasy x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy walory architektury nie występuje świetlica wiejska, teren przy świetlicy, altana, plac walory przestrzeni wiejskiej publicznej x zabaw wieś z zabudową rozproszoną, zadbane gospodar- walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x stwa zabytki i pamiątki historyczne nie występuje osobliwości kulturowe nie występuje miejsca, osoby i przedmioty kultu 4 krzyże x święta, odpusty, pielgrzymki odpust parafialny x tradycje, obrzędy, gwara dożynki wiejskie x legendy, podania i fakty historyczne nie występuje przekazy literackie nie występuje ważne postacie i przekazy historyczne nie występuje 52 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

specyficzne nazwy nie występuje specyficzne potrawy gzika, zupa grochowa, gulaszowa x dawne zawody nie występuje zespoły artystyczne, twórcy grająca i śpiewająca młodzież i dzieci x obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową prywatne x działki pod domy letniskowe nie występuje działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występuje pustostany mieszkaniowe opuszczona glinianka x pustostany poprzemysłowe tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodar- nie występuje skie (stodoły, spichlerze, kuźnie, młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów prywatne x sale spotkań, świetlice, kluby nie występuje miejsca uprawiania sportu nie występuje miejsca rekreacji opuszczona glinianka x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg x drogi (nawierzchnia, oznakowanie oświet- drogi asfaltowe oświetlone i oznakowane x lenie) chodniki, parkingi parking przy świetlicy x sieć telefoniczna sieć telefoniczna i dostępność internetu x i internetowa w pełni dostępna telefonia komórkowa ogólnodostępna x internet szerokopasmowy częściowo x transport publiczny: kolej (przystanki) autobus (przystanki) przystanki autobusowe x inne gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) gospodarstwa rolne ok. 30 x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- nie występuje gowe i ich produkty gastronomia nie występuje miejsca noclegowe nie występuje gospodarstwa rolne liczne gospodarstwa rolne x uprawy zbóż, kukurydzy, hodowla bydła mlecznego i uprawy hodowle x opasowego możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii nie występuje Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 53

środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis sołecki x powiat środki wypracowywane praca mieszkańców x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi nie występuje krajanie znani w regionie, w kraju i nie występuje zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i studenci x umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy nie występuje osoby z dostępem do internetu i umie- internet ogólnodostępny x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie występuje koło gospodyń wiejskich, kółko rolnicze, mieszkańcy związki i stowarzyszenia x członkami OSP Wyganów kontakty zewnętrzne (np. z mediami) nie występuje współpraca zagraniczna i krajowa nie występuje informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa nie występuje książki, przewodniki nie występuje strony www strona urzędu gminy x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: FIJAŁÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• świetlica wiejska s • niewystarczająco wyposażona świetlica s • altana przy świetlicy s • potrzeba modernizacji świetlicy wiejskiej s • dożynki wiejskie t • altana nie posiada zaplecza sanitarnego i kuchennego s • zawody strzeleckie t • teren przy świetlicy wymaga zagospodarowania s • gospodarstwa rolne z hodowlą bydła mlecznego b • nieutwardzona droga gminna s • kółko rolnicze i spółka wodna j • nie ma chodników s • plac zabaw s • mało innowacyjnych pomysłów poprawiających jakość • mieszkańcy członkami OSP Wyganów j życia wiejskiego j • teren przy świetlicy s • nieoświetlony teren przy świetlicy s • sołtys i rada sołecka j • niewystarczające zaplecze sportowe j • drogi asfaltowe s • 4 krzyże przydrożne t • oświetlenie całej wsi s • koło gospodyń wiejskich j • rzeźnik (masarz) t

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• lokalna grupa działania „gościnna wielkopolska” b • ryzyko zwolnień z pracy b • możliwość pozyskania funduszy unijnych b • utrudniony dojazd do szkoły w Krotoszynie j • programy wielkopolskiej odnowy wsi b • niestabilność prawa j • władze gminy w Kobylinie j • duże zakłady w okolicy wsi: Bolsius, produkcja i sprzedaż mebli, Dino b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego 54 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

4.2.4. Sołecka Strategia Rozwoju – GÓRKA Świetlica wiejska zlokalizowana jest w odległości od głównego ciągu komunikacyjnego, zlokalizowana Górka – sołectwo w województwie wielkopolskim, jest na parterze budynku wielorodzinnego. Świetlica w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko-wiej- składa się z pomieszczenia na potrzeby kuchni, sali skiej Kobylin. Liczebność sołectwa wynosi 177 miesz- spotkań oraz sanitariatu. Świetlica nie posiada terenu kańców. Sołectwo składa się z wyłącznie z jednej bezpośrednio przylegającego, który mógłby zostać miejscowości, położonej przy drodze powiatowej zaadaptowany na funkcje rekreacyjne. Zagospodaro- o nawierzchni asfaltowej. Pozostałe drogi dojazdowe wanie polega na utwardzeniu terenu bezpośrednio gruntowe, w przeważającej części gminne. Zabudowa przed świetlicą. Stan wyposażenia obiektu oceniany wsi zlokalizowana jest wzdłuż powiatowego ciągu ko- jest jako podstawowy – stoły, krzesła, nagłośnienie, munikacyjnego. Zabudowa siedliskowa, dwustronna, drobne wyposażenie kuchni. Obiekt jest systematycz- zwarta. Przeważają zabudowania jednorodzinne wraz nie wykorzystywany jako miejsce integracji miesz- z licznymi budynkami gospodarczymi gospodarstw kańców. Nieopodal zlokalizowany jest zabytkowy rolnych. Występuje kilka budynków wielorodzinnych, kompleks zabudowań gospodarczych, stanowiący w jednym z nich umiejscowione są pomieszczenia własność prywatną. Budynki datowane są na rok stanowiące świetlicę wiejską. Ciągi piesze znajdują się 1899- niegdyś stanowiły zabudowania Państwowe- w sołectwie, chodnik jednostronny przy drodze po- go Gospodarstwa Rolnego. W Sołectwie powołano wiatowej. Sołectwo oświetlone jest sodowym oświet- Grupę Odnowy Wsi. Na terenie sołectwa nie działają leniem ulicznym. Miejscowość wyposażona w sieć żadne organizacje pozarządowe, mieszkańcy sku- wodociągową, sieć gazociągową oraz częściowo pieni są w ościennych NGO. Sołectwo na działalność w światłowód. Brak jest kanalizacji sanitarnej stąd od- prospołeczną wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu prowadzenie ścieków odbywa się do przydomowych od podatku rolnego. Komunikacja w sołectwie odby- szamb. Występuje kanalizacja deszczowa. W central- wa się za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez nej części miejscowości znajduje się znacznych roz- wiadomości sms’owe, pisemną kurendę. Przez Lidera miarów teren gminny, częściowo zagospodarowany Grupy Odnowy Wsi prowadzony jest również portal na miejsce rekreacji. Na terenie tym znajduje się rów- społecznościowy sołectwa. nież staw. Na obszarze tym posadowiono kilka ławek, ławo-stół i kilka urządzeń placu zabaw. Brak jest te- Wizja hasłowa: NIE NARZEKAJ, ŻE MASZ POD GÓRKĘ renu sportowego. W sołectwie znajdują się również GDY IDZIESZ NA SZCZYT. obiekty religijne stanowiące o tożsamości wsi –przy- drożny krzyż oraz figura przydrożna. Przy obiektach Wizja opisowa: jedynie w formie graficznej. tych odbywają się nabożeństwa majowe. Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 55

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: GÓRKA, liczba mieszkańców: 177 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróżnia- małe duże jące przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu wieś otoczona lasami mieszanymi x tereny z funkcją mieszkaniową i gospodarką stan środowiska x rolniczą walory klimatu czyste powietrze x walory szaty roślinnej lasy, pola, łąki x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty budynki magazynowe i mieszkalne ,stodoła x siedlisko dzikich zwierząt i ptaków w okolicznych świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x lasach wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) dwa stawy x wody podziemne brak gleby ziemie klas II i III x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy walory architektury zabudowa wiejska jedno i wielorodzinne x walory przestrzeni wiejskiej publicznej plac zabaw, świetlica x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej stare zabudowania wiejskie x zabytki i pamiątki historyczne kapliczka, ogrodzenie zespołu folwarcznego x osobliwości kulturowe w trakcie tworzenia koła gospodyń wiejskich x miejsca, osoby i przedmioty kultu kapliczka x święta, odpusty, pielgrzymki w naszej parafii w Kobylinie x tradycje, obrzędy, gwara coroczne dożynki x legendy, podania i fakty historyczne brak przekazy literackie kroniki parafialne x ważne postacie i przekazy historyczne brak specyficzne nazwy brak specyficzne potrawy smalec i ogórek x dawne zawody kowal, kołodziej, zdun x zespoły artystyczne, twórcy brak obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową trzy działki pod zabudowę mieszkalną x działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł tartak, służba drogowa x pustostany mieszkaniowe brak x pustostany poprzemysłowe obora przy świetlicy x tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, zabudowa folwarku z 1889 x młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów centrum wsi – teren do zagospodarowania x 56 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

sale spotkań, świetlice, kluby świetlica x miejsca uprawiania sportu brak miejsca rekreacji wiejski staw – teren do zagospodarowania x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociągi i kanalizacja deszczowa x drogi (nawierzchnia, oznakowanie droga asfaltowa, oświetlenie częściowe ,drogi x oświetlenie) gruntowe utwardzone chodniki, parkingi Chodniki, przystanek szkolny x sieć telefoniczna i dostępność internetu światłowody x telefonia komórkowa zasięg wszystkich sieci x internet szerokopasmowy tak x transport publiczny: przystanek szkolny kolejowy x kolej (przystanki) autobus szkolny x autobus (przystanki) inne brak gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile?) gospodarstwa rolne, rejon dróg x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- brak gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak 4 gospodarstwa rolne do 100ha, 4 gospodarstwa gospodarstwa rolne x do 30ha uprawy hodowle bydło mleczne x możliwe do wykorzystania odpady brak produkcyjne zasoby odnawialnych energii panele fotowoltaiczne prywatna posesja x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis sołecki x powiat środki wypracowywane wynajem świetlicy, praca własna (czyn społeczny) x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i brak zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i instruktor nauki tańca towarzyskiego x umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy brak osoby z dostępem do internetu i umie- internet u wszystkich x jętnościach informatycznych pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia koło gospodyń wiejskich x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) Kobylin 24pl , PKR 24 x współpraca zagraniczna i krajowa nie występuje Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 57

informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa lokalna kurenda ,strona na fb ,,sołectwo górka” x książki, przewodniki brak strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: GÓRKA

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• w centrum wsi znajdują tereny zielone do rekreacji s • mało urozmaicony plac zabaw s • obok placu zabaw znajduje się staw s • niedostatecznie ogrodzony plac zabaw s • działki pod budowę mieszkaniową b • zarośnięty staw w centrum wioski, nieuregulowana linia • bogata szata roślinności i zwierzęca t brzegowa stawu – brak faszyny s • charakterystyczne budynki (folwark 1889 r.) t • niedostatecznie doświetlenie wioski j • chodnik wzdłuż drogi (powiatowej) – bezpieczeństwo • brak utwardzenia parkingu przy świetlicy wiejskiej s poruszania się j • słabo wyposażona kuchnia na sali wiejskiej s • mieszkańcy z wiedzą historyczną t • ograniczona oferta kulturalna dla dzieci j • funkcjonujące koło gospodyń wiejskich j • brak kanalizacji b • sala wiejska s • niewystarczająca ilość ciągów pieszo-rowerowych j • wielopokoleniowe gospodarstwa rolne t • słabe zaangażowanie starszego pokolenia w działania • duże zaangażowanie mieszkańców w prace wsi j wsi j • gazyfikacja, światłowód, wodociągi s • niewystępowanie na terenie sołectwa przedsiębiorstw • dobra komunikacja wewnątrz sołectwa j oferujący miejsca pracy dla mieszkańców b • zwarta zabudowa, zachowany historyczny układ zabudo- • zły stan dróg lokalnych s wań t • niezagospodarowany plac w centralnej części wsi s • zadbane wejścia przy posesjach t • brak animatora opiekuna dla dzieci na sali wiejskiej j • figura z 1900 r., przydrożny krzyż t • produkcja mleczna i zwierzęca b • imprezy organizowane we wsi: dożynki, dzień dziecka, dzień kobiet, mikołajki j • miejsca pracy w gospodarstwach rolnych b • krajobraz przyrodniczy – lasy t • posiadanie i właściwe wykorzystywanie odpisu sołeckie- go s

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• łatwy dojazd do naszej wsi j • brak ciągu pieszo-rowerowego (przy drodze powiato- • pozyskanie dotacji z środków zewnętrznych s wej) j • współpraca między sołectwami j • niewystarczające doświetlenie (przy drogach powiato- • dostęp do placówek kulturalnych np. objazdowe anima- wych) j cje j • duże nasilenie ruchu samochodów ciężarowych j • organizacja szkoleń dla sołectwa j • nadmierne prędkości uczestników ruchu j • dostęp na zewnątrz sołectwa do miejsc pracy b • brak połączeń autobusowych (sołectwa z innymi miejsco- • zorganizowanie producentów rolnych b wościami) j • uczestnictwo w dożynkach gminnych, powiatowych j • droga gminna przebiegająca przez wieś w czasie remon- • dobra współpraca z samorządem gminnym j tów (objazd) j • powstające miejsca pracy w pobliżu wsi b • brak dostępu do placówek medycznych j • położenie na terenie, gdzie w otoczeniu nie ma tendencji • zły stan kanalizacji deszczowych s do utworzenia uciążliwego przemysłu j • słaby dostęp do szkół średnich, wyższych j • duża odległość do większych miast j • duża konkurencja w ubieganiu się o środki na infrastruk- turę na terenie sołectw s • wysokie koszty rozwiązań energooszczędnych b • niestabilność prawa utrudniająca rozwój działalności go- spodarczej b • niska wiedza większości mieszkańców na temat pozyski- wania środków z dostępnych programów b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego 58 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

4.2.5. Sołecka Strategia Rozwoju – KUKLINÓW Wizja opisowa (mieszkańców): Kuklinów to wieś, w której wszyscy mieszkańcy czują się dobrze i bez- Kuklinów to sołectwo położone w województwie piecznie. Dzieci są zdrowe i zahartowane, gdyż do- wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie jeżdżają do szkoły rowerami po nowo powstałych Kobylin. Znajduje się około 7 km w kierunku północ- ścieżkach rowerowych. Atrakcją dla mieszkańców no-wschodnim od Kobylina. W okresie Wielkiego Księ- wsi i okolicznych miejscowości jest pumptrack, czyli stwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należa- rowerowy tor przeszkód, usytuowany w zrekultywo- ła do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie wanym parku dworskim i wykorzystujący naturalne Krotoszyn w rejencji poznańskiej. Kuklinów należał do ukształtowanie terenu. Dzięki nawodnieniu z wiejskiej okręgu kobylińskiego tego powiatu i stanowił odręb- ekologicznej oczyszczalni ścieków oraz wypasającym ny majątek, którego właścicielem był wówczas Józef się owcom miejscowych rolników park jest świetnie Chełkowski. Według spisu urzędowego z 1837 roku utrzymany. Dzieci i młodzież z zainteresowaniem wieś liczyła 500 mieszkańców, którzy zamieszkiwali obserwują zwierzęta m.in. bobry i różne gatunki pta- 43 domostwa. W Kuklinowie znajduje się park dwor- ków w wyznaczonych miejscach na nowo powstałej ski z XIX w. o pow. 2,79 ha, przecina go rzeka Orla. Te- edukacyjnej ścieżce ekologicznej. Od wiosny do je- ren parku jest podmokły i jego drzewostan stanowią sieni mieszkańcy i goście pływają wypożyczanymi gatunki łęgowe oraz szybko rosnące krzewy, co spo- kajakami po oczyszczonej i pogłębionej Orli, wspinają wodowało zarośnięcie i niedostępność terenu , a tym się w parku linowym oraz spędzają czas z muzyką na samym potrzebę rekultywacji. W miejscowości aktyw- żywo (śpiew, akordeony, gitary, instrumenty dęte). nie działa Stowarzyszenie Kuklinów, które pozyskuje Odpoczywają na kocach, zajadając potrawy z koszy środki zewnętrzne na realizację projektów, OSP oraz piknikowych. „Dzikol” jest więc miejscem romantycz- Kółko Rolnicze. Na infrastrukturę publiczną sołectwa nym. Dzieci i młodzież chętnie spędzają czas na boi- składa się budynek świetlicy wiejskiej wraz z przyle- sku i placu zabaw przy Sali wiejskiej, korzystają z drąż- głym terenem, altana, budynek szkoły, boiska sporto- ków do podciągania się, ławeczki i innych urządzeń. we, plac zabaw, siłownia. Odbywają się tu liczne imprezy sportowo-rekreacyjne oraz warsztaty. Powstało kilka nowych organizacji. Lu- Wizja hasłowa (mieszkańców): KUKLINÓW – PIĘKNY dzie chętnie spędzają ze sobą czas. PARK, IMPREZ WIELE, ROWEROWE ŚCIEŻKI I CHODNIKI TO NASZEJ PRACY WYNIKI.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: KUKLINÓW, liczba mieszkańców: 474 osób

Znaczenie zasobu (odpowiednio wstaw Opis (nazwanie) zasobu X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające

przyrodniczy krajobraz nizinny, wieś nad rzeką Orlą, pola, łąki, park walory krajobrazu, rzeźby terenu x dworski z urozmaiconym ukształtowaniem zanieczyszczona rzeka, w okresach jesienno-zimo- stan środowiska wych również powietrze pyłami i spalinami z „niskiej x emisji” związanej z c.o. klimat umiarkowany z rzadkimi anomaliami pogodo- walory klimatu x wymi walory szaty roślinnej roślinność łąkowa, drzewa w parku dworskim x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty park dworski, aleja lipowa, aleja dębowa x sarny, zające, kuropatwy, bażanty, w parku – bobry, świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x w okolicach szkoły znajduje się paśnik wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Orla, źródełko w parku x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 59

wody podziemne nie występuje gleby gleby II-V klasy x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy zwarta zabudowa przy drogach, domy prywatne, walory architektury x ponadto 3 bloki, w których jest 30 mieszkań świetlica wiejska „ostoja”, szkoła, boisko ze sztuczną walory przestrzeni wiejskiej publicznej x nawierzchnią, 2 place zabaw, siłownia zewnętrzna czworaki częściowo modernizowane, 3 bloki, domy walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x jednorodzinne, posesje zadbane zabytki i pamiątki historyczne krzyż przydrożny, czworaki, pałac x murale na płocie, topienie marzanny, rajdy rowerowe osobliwości kulturowe x na powitanie i pożegnanie lata 2 krzyże przydrożne, 2 kapliczki, figurka świętego miejsca, osoby i przedmioty kultu x Floriana święta kościelne, nabożeństwa różańcowe, majowe święta, odpusty, pielgrzymki przy kapliczkach, udział w procesji Bożego Ciała, x odpust parafialny dożynki, święcenie potraw, imprezy folklorystyczne, tradycje, obrzędy, gwara zabawa andrzejkowa, walentynkowa, przegląd pieśni x maryjnych legendy, podania i fakty historyczne legenda x przekazy literackie nie występuje ważne postacie i przekazy historyczne dawni właściciele Kuklinowa x specyficzne nazwy pacek, pod zegarem, wioska, koszary, dzikol x specyficzne potrawy kwaśne x dawne zawody nie występuje twórczynie dekoracji i kartek, wyrobów z wikliny papierowej, shola dziecięca, mieszkańcy członkami zespoły artystyczne, twórcy x zespołu ludowego łagiewniczanie, chóru kościelnego, zespołu śpiewaczego familia obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową prywatne x działki pod domy letniskowe nie występuje działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występuje pustostany mieszkaniowe nie występuje pustostany poprzemysłowe nie występuje tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, pojedyncze obiekty w RSP x młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów plac przy sali wiejskiej, plac przy szkole x sale spotkań, świetlice, kluby sala wiejska, szkoła x boisko przy szkole (sztuczna nawierzchnia), siłownia miejsca uprawiania sportu x przy szkole miejsca rekreacji tereny przy sali wiejskiej, teren przy szkole, plac zabaw x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły szkoła podstawowa x przedszkola 2 oddziały przedszkole przy SP x biblioteki biblioteka szkolna x 60 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg, kanalizacja deszczowa x drogi (nawierzchnia, oznakowanie większość dróg asfaltowych, część w złym stanie tech- x oświetlenie) nicznym, oznakowane, częściowo oświetlone parking przy szkole, sali wiejskiej i blokach, brak chod- chodniki, parkingi x ników szczególnie na drodze do szkoły sieć telefoniczna i dostępność internetu sieć telefoniczna i internetowa w pełni dostępna x telefonia komórkowa ogólnodostępna x internet szerokopasmowy w pełni dostępny x transport publiczny: 1 przystanek kolei x kolej (przystanki) autobus (przystanki) 2 przystanki autobusowe x inne gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) gospodarstwa rolne, rsp x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- rolnicza spółdzielnia produkcyjna, stacja paliw x gowe i ich produkty gastronomia mała gastronomia na stacji paliw x miejsca noclegowe nie występuje gospodarstwa rolne RSP i 7 indywidualnych gospodarstw rolnych x uprawy zbóż, kukurydzy, rzepaku, buraków uprawy hodowle x hodowla trzody, bydła mlecznego i opasowego możliwe do wykorzystania odpady obornik – nawożenie x produkcyjne zasoby odnawialnych energii elektrownie wiatrowe x

środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis sołecki, fundusze na konkursy dla NGO x powiat praca mieszkańców, zbiórki, loterie, środki z grantów środki wypracowywane pozyskane przez stowarzyszenie (leader, wielkopolska x odnowa wsi) mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi śp. Antoni Karwowski x krajanie znani w regionie, w kraju i za- granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy muzyk, osoba z umiejętnością pisania projektów, infor- x i umiejętnościach, m.in. studenci matyk, dekoratorka, studenci przedsiębiorcy, sponsorzy RSP, stacja paliw x osoby z dostępem do internetu i umie- internet ogólnodostępny x jętnościach informatycznych pracownicy nauki osoba w trakcie doktoratu x stowarzyszenie „Kuklinów”, zespół śpiewaczy familia, związki i stowarzyszenia x osp, koło emerytów i rencistów, chór parafialny lokalna prasa, radio rodzina, strona internetowa kontakty zewnętrzne (np. z mediami) x gminna współpraca z gminą Kobylin, powiatem krotoszyńskim, ze wszystkimi sołectwami gminy Kobylin, z zespołami współpraca zagraniczna i krajowa x Lutogniewiacy, Łagiewniczanie, młodzi duchem, z ko- łem łowieckim kuropatwa Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 61

informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa publikatory gminne, informatory, zeszyty kobylińskie x książki, przewodniki nie występuje strony www strona www. urzędu gminy x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: KUKLINÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• aktywne organizacje i rada sołecka j • utrudniona komunikacja piesza z ulicy Krotoszyńskiej j • zespoły familia, chór kościelny, kapela z klina t • nie ma chodników s • stowarzyszenie Kuklinów j • brak ścieżek rowerowych s • ochotnicza straż pożarna t • słabo rozwinięta sieć kanalizacji deszczowej s • kółko rolnicze b • nie ma kanalizacji ściekowej s • sala wiejska s • niekompletne oświetlenie uliczne s • święto pola t • park dworski w stanie niepozwalającym na korzysta- • boiska sportowe, w tym jedno ze sztuczną nawierzch- nie t nią s • mieszkanki nie są zrzeszone w kole gospodyń wiej- • organizacja „Sołtysiady” t skich j • dwa place zabaw s • nie zawsze utrzymany porządek wokół obiektów t • szkoła podstawowa j • rzeka Orla wymagająca uregulowania t • altana zewnętrzna – miejsce spotkań j • siłownia zewnętrzna s • park dworski t • dwa sklepy b • remiza strażacka s • przedszkole j • utrzymany porządek wokół obiektów t • dużo imprez kulturalnych j • pozyskiwanie środków zewnętrznych b • rolnicza spółdzielnia produkcyjna b

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• możliwość pozyskiwania środków dla lokalnej grupy dzia- • tendencja do „zamykania się” ludzi w domach j łania „Gościnna Wielkopolska” b • trudne procedury pozyskiwania środków zewnętrz- • możliwość pozyskania funduszy unijnych b nych b • programy wielkopolskiej odnowy wsi b • niestabilność prawa j • duże zakłady pracy w pobliskich miejscowościach m.in. • zmniejszenie środków unijnych w nowym okresie progra- Mahle, Bolsius g mowania b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.6. Sołecka Strategia Rozwoju – ŁAGIEWNIKI to w większości domki jednorodzinne. Przez drogę prowadzi droga powiatowa (brak przy niej chodnika) Mieszkańcy aktywnie angażują się w rozwój sołectwa od której odchodzą drogi gminne częściowo nowe oraz organizację imprez, festynów. W aktywizację i utwardzone z chodnikami. We wsi funkcjonuje Filia wsi zaangażowane są organizacje: OSP, KGW, KR. We Biblioteki Publicznej w Kobylinie. Funkcjonuje tutaj wsi przeważa krajobraz nizinny bogaty w roślinność. świetlica, która jest miejscem najczęstszych spotkań Budynki usytuowane są wzdłuż dróg – typ wsi wielo- mieszkańców. Przy świetlicy jest piękny amfiteatr drożnica, zabudowa mieszkaniowa mieszana- miej- umożliwiający organizację festynów i imprez plene- scami zwarta, miejscami rozproszona. Domostwa rowych. Przeważa hodowla bydła i krów mlecznych. 62 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

W Łagiewnikach znajdują się dwa sklepy spożywcze, piękna sala wiejska, która każdego dnia tętni życiem. plac zabaw, hydrofornia. Miejscami kultu są kaplica Odbywają się w niej próby zespołu „Łagiewniczanie”, i przydrożne kapliczki. Zespół ludowy „Łagiewnicza- młodzież gra w tenisa, organizowane są zebrania oraz nie” jest dumą wsi, odwołującą się do tradycji muzyki warsztaty. Po wyjściu z sali znajdujemy się na placu i tańca ludowego. Fundusze na rozwój wsi pozyskiwa- z pięknym amfiteatrem. Na terenie przed amfiteatrem ne są z odpisu podatku, funduszu sołeckiego, gminne mamy możliwość organizowania spotkań i imprez konkursy grantowe, realizacja wniosków do budżetu w trzech altankach. W altankach rodzice rozmawia- gminy. ją przy kawie, przygotowanej przez nasze KGW skąd słychać głosy dzieci bawiących się na zmodernizowa- Wizja hasłowa (mieszkańców): CHODZIMY PO ŁAGIEW- nym placu zabaw. Obok placu zabaw widzimy osoby NIKACH W CZYSTYCH BUCIKACH I PO NOWYCH CHOD- ćwiczące na siłowni zewnętrznej. W oddali widzimy NIKACH. boisko wielofunkcyjne na którym rozgrywane są me- cze. Idąc przez wioskę możemy oddychać czystym Wizja opisowa (mieszkańców): W naszej wiosce Ła- powietrzem bez smogu, gdyż każdy dom posiada giewniki spędzamy czas w miłej i bardzo wesołej at- ogrzewanie gazowe. Na dachach domów widzimy mosferze. Skłania nas do tego piękny wystrój naszej źródła odnawialnej energii chroniącej nasze środowi- wsi. Zaczynając nasz spacer spacerujemy chodnikiem, sko. Zainteresowanie mieszkańców i turystów wzbu- który jest odnowiony. Wszystkie drogi w naszej wio- dza pięknie odrestaurowany pałac a wokół niego park sce są pokryte asfaltem. W centrum sołectwa stoi z zabytkowymi drzewami.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: ŁAGIEWNIKI, liczba mieszkańców: 477 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu krajobraz wiejski, nizinny x stan środowiska czyste x walory klimatu specyficzne – nie występują walory szaty roślinnej pola, łąki x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty brak różnorodność ptaków: bażanty, bociany oraz sarny, świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x zające lisy, dziki itp. wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) Rów Ochelski, staw wiejski x wody podziemne we wsi znajduje się hydrofornia x gleby bonitacja III-IV x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy walory architektury na terenie wsi znajduje się pałac z 2 poł. XIX w x na terenie sołectwa znajduje się świetlica wiejska, walory przestrzeni wiejskiej publicznej x OSP oraz amfiteatr walory przestrzeni wiejskiej prywatnej przedwojenna zabudowa x zabytki i pamiątki historyczne przydrożne kaplice, zabytkowy pałac x osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu we wsi znajduje się stara kaplica x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 63

mieszkańcy od wielu lat obchodzą odpust Matki święta, odpusty, pielgrzymki Bożej Fatimskiej, który zrzesza okoliczne miejsco- x wości tradycje, obrzędy, gwara we wsi używana jest gwara wielkopolska x legendy, podania i fakty historyczne brak przekazy literackie brak ważne postacie i przekazy historyczne brak specyficzne nazwy brak specyficzne potrawy pyry z gziką x dawne zawody brak we wsi prężnie działa zespół ludowy „Łagiewnicza- zespoły artystyczne, twórcy x nie” kultywujący tradycje muzyki i tańca ludowego obiekty i tereny indywidualne działki rolne z możliwością prze- działki pod zabudowę mieszkaniową x kształcenia pod zabudowę mieszkaniową działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł brak dwa budynki 18-sto rodzinne pustostany mieszkaniowe x stan surowy pustostany poprzemysłowe spichlerz HR Smolice x tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, spichlerz HR Smolice x młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów plac przy sali wiejskiej wraz z estradą x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska, OSP x miejsca uprawiania sportu boisko sportowe, siłownia zewnętrzna x miejsca rekreacji plac zabaw, siłownia zewnętrzna, plac przy amfiteatrze x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne brak szkoły brak przedszkola brak biblioteki filia biblioteki publicznej w Kobylinie x placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja deszczowa – kanalizacja słu- – żąca do odprowadzania wód opadowych i roztopo- x wodociąg, kanalizacja wych (ścieki opadowe i roztopowe) ze szczelnych nawierzchni terenów zurbanizowanych drogi (nawierzchnia, oznakowanie oświetlenie chodnika, drogi utwardzone do remontu x oświetlenie) chodniki, parkingi częściowo nowe, brak przy drodze powiatowej x sieć telefoniczna i dostępność internetu wieś posiada dostęp do sieci inet x telefonia komórkowa różnorodność operatorów x internet szerokopasmowy w pełni dostępny x oświetlenie chodnika, drogi utwardzone do remon- x transport publiczny: tu kolej (przystanki) częściowo nowe, brak przy drodze powiatowej autobus (przystanki) x inne 64 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) hodowla roślin, HR Smolice, tartak „Szymek” x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- HR Smolice tartak „Szymek” x gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne we wsi prosperuje 16 gospodarstw indywidualnych x uprawy hodowle różnorodność z przewagą bydła i trzody chlewnej x możliwe do wykorzystania odpady brak produkcyjne zasoby odnawialnych energii fotowoltaika w indywidualnych gospodarstwach x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis z podatku, gminne konkursy grantowe, reali- x powiat zacja wniosków do budżetu gminy x środki wypracowywane składki członkowskie, prywatni sponsorzy mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i za- sportowiec – Czesław Roszak x granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy młodzież kształcąca się na różnych kierunkach x i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy sklep spożywczy, HR Smolice, tartak „Szymek” x osoby z dostępem do internetu i umie- dostępność do internetu niemalże 100%, zdolności jętnościach informatycznych informatyczne ok. 60 społeczności sołectwa x pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia OSP, KGE, KR x telewizja wielkopolska, gminny biuletyn informa- x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) cyjny współpraca z sąsiednimi sołectwami i gminami x współpraca zagraniczna i krajowa ościennymi informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa gminny biuletyn informacyjny, gazeta samorządowa x książki, przewodniki brak strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: ŁAGIEWNIKI

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• duży kapitał ludzki t • brak szkoły, przedszkola s • świetlica wiejska s • brak połączeń autobusowych s • koło gospodyń wiejskich t • brak ścieżek rowerowych między miejscowościami przy • zespół „Łagiewniczanie” t drogach powiatowych s • kółko rolnicze t • brak chodników przy drogach gminnych, powiato- • OSP – status stowarzyszenia s wych s • amfiteatr z utwardzonym placem s • brak gazyfikacji s • plac zabaw s • brak boiska sportowego z zapleczem istniejącego po • siłownia zewnętrzna s szkole podstawowej, zaniedbane nie spełnia oczeki- • namioty sołeckie wykorzystywane do promocji wsi t wań s Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 65

• zabytkowa część miejscowości będąca w administrowa- • brak stowarzyszenia b niu przez HR Smolice t • niedostatecznie wyposażony plac zabaw s • pałace budynki z zabytkowym wyposażeniem s • niedostatecznie wyposażona siłownia zewnętrzna s • park t • brak ścieżek pieszych s • zabytkowa drewniana kaplica t • dwa sklepy s • cisza, spokój możliwość wypoczynku j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• zagospodarowanie placu przy amfiteatrze, brak trwałej • likwidacja biblioteki j wiaty s • brak dopływu środków finansowych w postaci odpisu po- • hodowla roślin Smolice b datku b • zatrudnienie lokalne – grupa działania „Wielkopolska goś- • pogarszająca się koniunktura w rolnictwie b cina” b • odpływ młodych ludzi za pracą do miast j • realizacja nowych projektów dla stowarzyszeń b • starzejące się społeczeństwo j • prywatne tereny pod zabudowę domów jednorodzin- • biurokracja związana z pozyskaniem środków zewnętrz- nych b nych b • niektóre przedsiębiorstwa działające na terenie sołectwa • niewystarczające środki udostępnione przez gminę b wspierają inicjatywy lokalne (sponsoring) b • utrata funduszu sołeckiego b • zespół ludowy „Łagiewniczanie” t • zmieniające się przepisy prawa b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.7. Sołecka Strategia Rozwoju – NEPOMUCENÓW go i wsparcia gminy, poprzez którą pozyskuje środki zewnętrzne. Nepomucenów to sołectwo w Polsce położone w województwie wielkopolskim, w powiecie kroto- Wizja hasłowa (mieszkańców): NEPOMUCENÓW – KRA- szyńskim, w gminie Kobylin. W latach 1975–1998 so- INA MLEKIEM PŁYNĄCA. łectwo położone było w województwie leszczyńskim. Przez wieś Nepomucenów nie przechodzi żadna dro- Wizja opisowa (mieszkańców): Zostały podłączone ga publiczna zaliczana do kategorii wojewódzkiej lub światłowody, o które wszyscy tak bardzo zabiega- wyższej. Rozproszona zabudowa wsi. Indywidualne li. Kompletne oświetlanie oraz chodniki sprawiły, że zabudowania usytuowane są przy drodze, domostwa mieszkańcy czują się bezpieczniej. Mieszkańcy wsi to w większości domki jednorodzinne. Miejscem naj- to głównie hodowcy krów mlecznych w ostatnich la- częstszych spotkań jest świetlica wiejska. Miejscem tach zwiększyła się liczba krów mlecznych w każdym kultu religijnego są zabytkowe, drewniane i rzeźbio- z gospodarstw. Wykształcona młodzież wprowadza ne krzyże z roku 1864. Sołectwo jest w 100% zwodo- wiele nowoczesnych metod w zakresie chowu i ho- ciągowane, brak jest kanalizacji sanitarnej. Funkcjo- dowli bydła oraz uprawy roli dzięki tym rozwiązaniem nuje tu niesformalizowana (bez osobowości prawnej) zwiększyła się znacznie ilość skupowanego mleka Grupa Odnowy Wsi a także KGW. Mieszkańcy wsi od producentów naszej wsi. Wieś Nepomucenów to utrzymują się z hodowli bydła a w szczególności miejsce, gdzie społeczność współpracuje, ludzie są z krów mlecznych. Wieś korzysta z funduszu gminne- mili, chętni do pomocy oraz wspólnej zabawy. 66 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: NEPOMUCENÓW, liczba mieszkańców: 95 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren nizinny, łąki, pola, las x środowisko bez zanieczyszczeń, stan środowiska x względny spokój, cisza czyste niezanieczyszczone powietrze, klimat umiar- walory klimatu x kowany walory szaty roślinnej łąki, pola x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty drzewa zwierzyna leśna: sarny, dziki, jelenie, lisy; polna: świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x zające wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) brak wody podziemne brak gleby klasa gleb – przeważają klasy III i IV x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy walory architektury rozproszona zabudowa w sołectwie x wiejski dom kultury umożliwiający spotkania miesz- walory przestrzeni wiejskiej publicznej kańców oraz organizację warsztatów i zajęć dla x dzieci, młodzieży i dorosłych domy jednorodzinne, posesje generalnie zadbane walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x lub bardzo zadbane zabytki i pamiątki historyczne drewniane krzyże z 1864 roku – rzeźbione x osobliwości kulturowe brak przydrożne zabytkowe dwa krzyże, miejsca, osoby i przedmioty kultu x które stały się tożsame z sołectwem pielgrzymki do miejsc „świętych” organizowane przez lokalnych mieszkańców, coroczne obchodze- święta, odpusty, pielgrzymki x nie odpustu matki bożej fatimskiej gromadzące dużo osób święcenie potraw bardzo celebrowane przez miesz- tradycje, obrzędy, gwara kańców, zrzeszające większość ludności wsi; x gwara wielkopolska legendy, podania i fakty historyczne brak przekazy literackie brak ważne postacie i przekazy historyczne brak specyficzne nazwy brak specyficzne potrawy pierogi zapiekane x dawne zawody brak zespoły artystyczne, twórcy brak obiekty i tereny indywidualne działki rolne z możliwością przekształ- działki pod zabudowę mieszkaniową x cenia pod zabudowę mieszkaniową działki pod domy letniskowe brak Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 67

działki pod zakłady usługowe i przemysł indywidualne działki rolne x pustostany mieszkaniowe ruiny starego glinianego domu x pustostany poprzemysłowe brak tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, brak młyny, itp.) infrastruktura społeczna teren przy wiejskim domu kultury, umożliwiający place publicznych spotkań, festynów x organizowanie spotkań i imprez plenerowych sala wiejska świetlica – najczęstsze miejsce spotkań sale spotkań, świetlice, kluby x mieszkańców miejsca uprawiania sportu brak miejsca rekreacji zaciszne miejsca leśne, łąki umożliwiające spacery x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja sołectwo zwodociągowane w 100%, kanalizacji brak x drogi (nawierzchnia, oznakowanie droga asfaltowa gminna brak oświetlenia i chodni- x oświetlenie) ków chodniki, parkingi przystanek, brak chodników x 100% dostępności sieci telefonicznej i internetowej; sieć telefoniczna i dostępność internetu x brak światłowodu telefonia komórkowa 100% dostępności x internet szerokopasmowy dostępny x transport publiczny: droga asfaltowa gminna brak oświetlenia i chodników x kolej (przystanki) autobus (przystanki) przystanek, brak chodników x inne nie występuje gospodarka, rolnictwo brak zakładów pracy, mieszkańcy dojeżdżają do Kro- miejsca pracy (gdzie, ile? ) toszyna, w którym pracę podejmuje większa część x mieszkańców wsi (przedsiębiorstwo MAHLE) znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- w najbliższej okolicy – MAHLE x gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak mieszkańcy zajmująca się rolnictwem – 12 gospo- gospodarstwa rolne x darstw o wielkości kilkudziesięciu hektarów przede wszystkim zboża, kukurydza, ziemniaki, bura- uprawy hodowle x ki cukrowe oraz bydło mleczne możliwe do wykorzystania odpady obornik naturalne nawożenie x produkcyjne zasoby odnawialnych energii brak środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub fundusz sołecki x powiat środki wypracowywane środki zewnętrzne pozyskane przez gminę x 68 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i za- brak granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy kilku sponsorów lokalnych chętnie wspomaga orga- x i umiejętnościach, m.in. studenci nizację imprez rekreacyjno-integracyjnych przedsiębiorcy, sponsorzy nie występuje dostępność do internetu 100%, zdolności informa- osoby z dostępem do internetu i umie- tyczne ok. 60% x jętnościach informatycznych społeczności sołectwa a w szczególności młodzież zamieszkująca we wsi pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia koło gospodyń wiejskich, grupa odnowy wsi x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) brak współpraca zagraniczna i krajowa brak informacje dostępne o wsi gazeta krotoszyńska, rzecz krotoszyńska – prasa publikatory, lokalna prasa x lokalna książki, przewodniki brak strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: NEPOMUCENÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• wiejski dom kultury s • niekompletne oświetlenie s • zabytkowe krzyże t • brak chodników s • czyste zanieczyszczone powietrze j • brak światłowodu s • korzystne położenie wsi j • brak komunikacji miejskiej s • tereny sprzyjające rolnictwu b • rozproszona zabudowa w sołectwie j • tradycje i obrzędy (święcenie potraw) t • brak boiska s • droga asfaltowa s • brak sieci kanalizacyjnej s • dużo roślinności j • brak placu zabaw s • coroczne obchodzenie odpustu Matki Bożej Fatimskiej • brak zewnętrznej siłowni s gromadzące dużo osób t • kilku sponsorów lokalnych chętnie pomagających przy organizowaniu imprez rekreacyjno-integracyjnych b

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• program Wielkopolska Odnowa Wsi b • niestabilne ceny skupu mleka i żywca, zboża b • fundusze gminne b • migracja młodzieży do dużych miast j • wykształcona młodzież j • brak chodników s • doposażenie świetlicy wiejskiej s • praca maszyn rolniczych b • fundusz sołecki s • zmieniające się przepisy prawa b • rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej poprawiającej • brak chodników – zagrożenie bezpieczeństwa dla miesz- jakość życia mieszkańców s kańców j • moda na osiedlanie się na wsi szansą na ściągnięcie no- • utrudniona komunikacja PKS, do większych ośrodków wych mieszkańców j miejskich j • łatwy dostęp do placówek zdrowotnych i kulturalnych j • spadek znaczenia rolnictwa jako główne źródło docho- • mieszkańcy zaangażowani w rozwój wsi j du b • prace społeczne wykonywane na rzecz sołectwa j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 69

4.2.8. Sołecka Strategia Rozwoju – RASZEWY Mieszkańcy wskazują na konieczność uregulowa- nia formy własnościowej i rozbudowania świetlicy Raszewy – sołectwo w województwie wielkopolskim, o kuchnię i sanitariaty. Nieopodal świetlicy zlokalizo- w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko-wiej- wany jest zagospodarowany teren rekreacyjny. Jest skiej Kobylin. Liczebność sołectwa wynosi 117 osób. to kompletnie zagospodarowany, ogrodzony obszar, Sołectwo składa się wyłącznie z jednej miejscowości. którego wyposażenie kierowane jest do różnych grup Zabudowania zlokalizowane wzdłuż dróg: powiato- wiekowych. Znajdują się tam zarówno urządzenia pla- wej i gminnej o nawierzchni asfaltowej. Miejscowość cu zabaw, urządzone boisko do piłki siatkowej, obszar składa się z zabudowań rodzimych i nowobudowa- do gry w koszykówkę jak i bramka do piłki nożnej. nych budynków jednorodzinnych powstających bez- Gmina włada obszarem na podstawie umowy dzier- pośrednio przy drodze powiatowej. Zabudowa wsi żawy. Podobnie jak dla świetlicy wiejskiej mieszkańcy to w przeważającej części dwustronnie zabudowana wskazują na konieczność uregulowania formy włada- ulicówka. Przeważają zabudowania jednorodzin- nia. W sołectwie znajdują się również obiekty religijne ne, w części rodzimej z budynkami gospodarczymi. stanowiące o tożsamości wsi: krzyż przydrożny oraz Miejscowość wyposażona jest w sieć wodociągową, kaplica, która zarówno jako obiekt jak i jej wyposa- sieć gazociągową oraz w światłowód. Gospodarka żenie wewnętrzne wpisane są do rejestru zabytków: ściekowa odbywa się do szamb oraz przydomowych jako nieruchomość i obiekty ruchome. W miejsco- oczyszczalni ścieków – brak jest kanalizacji sanitarnej. wości występuje starodrzew. W sołectwie powołano W trakcie realizacji jest inwestycja związana z budo- Grupę Odnowy Wsi. W trakcie jest procedura założe- wą powiatowej infrastruktury drogowej – wykony- nia Koła Gospodyń Wiejskich. Sołectwo na działalność wane są ciągi pieszo rowerowe oraz uzbrojenie tere- prospołeczną wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu nu. Świetlica wiejska składa się wyłącznie z jednego od podatku rolnego. Komunikacja w sołectwie odby- pomieszczenia. Pozbawiona jest części kuchennej wa się za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez i węzła sanitarnego. Wyposażenie świetlicy stanowią wiadomości smsowe i pisemną kurendę. Do celów stoły, krzesła. Obiekt ten posadowiony jest na terenie informacyjnych wykorzystywany jest również portal dzierżawionym, nie stanowiącym własności gminy. społecznościowy facebook. 70 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Wizja hasłowa (mieszkańców): RASZEWY TO WIOSKA dzypokoleniowej wymiany doświadczeń starych i no- MAŁA, ALE DZIĘKI MIESZKAŃCOM PRĘŻNIE ROZWIJA SIĘ wych mieszkańców. Naszą chlubą i miejscem spotkań I DZIAŁA. oraz cyklicznych imprez jest nowo pozyskany teren rekreacyjno-sportowy z placem zabaw, grzybkiem Wizja opisowa (mieszkańców) i graficzna: Raszewy oraz grillem. Raszewianie są życzliwi i zawsze służą po- są nowoczesną, zadbaną i bezpieczną wsią. W rozbu- mocą sąsiedzką. Społeczność ta tworzy nową jakość dowanej świetlicy wiejskiej aktywnie działają miesz- życia oraz nowe lokalne tradycje poprzez aktywizację kańcy zrzeszeni m.in. wokół Rady Sołeckiej i Koła wszystkich mieszkańców do działania dla wspólnego Gospodyń Wiejskich, które stanowi przestrzeń mię- dobra i rozwoju wsi.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: RASZEWY, liczba mieszkańców: 117 osób

Znaczenie zasobu (odpowiednio wstaw X) Opis (nazwanie) zasobu RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające

przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren nizinny, pola i lasy x środowisko bez zanieczyszczeń, brak uciążliwego stan środowiska x przemysłu walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej lasy mieszane, pola uprawne x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty 3 dęby w centrum wsi – pomniki przyrody x świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) łowiska – dziki, sarny, lisy; siedlisko bociana czarnego x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) brak wody podziemne nie zidentyfikowano gleby o przeciętnej bonitacji, ale o wysokiej kulturze uprawy x kopaliny nie zidentyfikowano walory geotechniczne nie zidentyfikowano kulturowy zabudowa wiejska, budynki jedno walory architektury x i wielorodzinne; stare i nowe budownictwo zadbana świetlica oraz teren rekreacyjno-sportowy walory przestrzeni wiejskiej publicznej x (plac zabaw, boisko do siatkówki, grill murowany) głównie zabudowa jednorodzinna z zadbanymi walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x ogrodami, dwa gabinety kosmetyczne, wulkanizacja przydrożna kapliczka i jej ruchome wyposażenie, obory, stodoły i rządcówka (ob. budynek mieszkalny) zabytki i pamiątki historyczne x należące do zabudowań folwarcznych, 2 domy pra- cowników folwarku (ob. budynki mieszkalne) osobliwości kulturowe nie dotyczy miejsca, osoby i przedmioty kultu przydrożny krzyż i kapliczka x święta, odpusty, pielgrzymki brak tradycje, obrzędy, gwara dożynki wiejskie x legendy, podania i fakty historyczne brak przekazy literackie brak Franciszek Nowak (1810-1894) – cieśla i rzeźbiarz ważne postacie i przekazy historyczne tworzył drewniane rzeźby o tematyce religijnej – x figury świętych oraz krzyże Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 71

specyficzne nazwy koszary, kurenda x specyficzne potrawy brak dawne zawody brak zespoły artystyczne, twórcy brak obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową tereny rolne przekształcone na budowlane x działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł brak pustostany mieszkaniowe 1 budynek x pustostany poprzemysłowe brak tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, brak młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów plac rekreacyjno-sportowy w centrum wsi x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska x miejsca uprawiania sportu plac rekreacyjno-sportowy w centrum wsi x miejsca rekreacji plac rekreacyjno-sportowy w centrum wsi x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne ścieżka pieszo-rowerowa: Smolice-Raszewy-Pasierby x szkoły brak przedszkola brak biblioteki brak placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wieś jest zwodociągowana x drogi (nawierzchnia, oznakowanie drogi asfaltowe: gminna i powiatowa (w złym stanie x oświetlenie) technicznym), oświetlenie uliczne chodniki, parkingi brak dostępna sieć telefoniczna, internet radiowy i świat- sieć telefoniczna i dostępność internetu x łowodowy telefonia komórkowa zasięg sieci komórkowych na terenie całej wsi x internet szerokopasmowy sieć dostępna x transport publiczny: nie występuje kolej (przystanki) nie występuje autobus (przystanki) inne nie występuje gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) brak znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- brak gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne małe gospodarstwa rolne x bydło mleczne, trzoda chlewna uprawy hodowle x uprawy zbóż, kukurydzy możliwe do wykorzystania odpady nie zidentyfikowano produkcyjne zasoby odnawialnych energii panele solarne x 72 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis z podatku rolnego x powiat praca własna przy realizacji przedsięwzięć na rzecz środki wypracowywane x sołectwa mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi obecnie pełniący funkcję sołtysa x krajanie znani w regionie, w kraju i za- brak granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy brak i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy brak osoby z dostępem do Internetu i umie- znaczna część mieszkańców korzysta z internetu x jętnościach informatycznych pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia brak facebook: PKR24, gazety: „Rzecz Krotoszyńska”, „Życie kontakty zewnętrzne (np. z mediami) x Krotoszyna”, „Gazeta Krotoszyńska” współpraca zagraniczna i krajowa nie nawiązano współpracy informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa kurenda, pismo samorządowe „Kobylin” x książki, przewodniki brak facebook: witryna społeczno-kulturalna „Sołectwo strony www x Raszewy”

ANALIZA SWOT – Sołectwo: RASZEWY

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• wyremontowana świetlica wiejska s • brak terenu gminnego pod infrastrukturę społeczną s • teren rekreacyjno-sportowy w centrum wsi (plac zabaw, • brak zaplecza socjalnego przy świetlicy (kuchnia i sanita- boisko do siatkówki, grill) s riaty) s • facebook: witryna społeczno-kulturalna „Sołectwo Rasze- • niewystarczające oświetlenie wsi – ciągi komunikacyj- wy” – promocja sołectwa b ne s • gazociąg, wodociąg, sieć telefoniczna, internet światło- • brak organizacji społecznych działających na rzecz sołe- wodowy s ctwa (KGW) j • brak uciążliwego przemysłu, czyste środowisko j • brak chodników przy drodze gminnej j • wzrastająca liczba mieszkańców j • brak koszy ulicznych s • aktywny sołtys, rada sołecka oraz zaangażowanie stałej • słabe poczucie tożsamości części mieszkańców z sołe- grupy mieszkańców w prace społeczne na rzecz wsi oraz ctwem j organizację okazjonalnych spotkań dla mieszkańców j • mała aktywność młodzieży na rzecz działań organizowa- • zadbane posesje i dobry stan budynków s nych w sołectwie j • zabytkowa kapliczka w centrum wsi i przydrożny krzyż – • małe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii przez miejsca kultu religijnego t mieszkańców j • organizacja cyklicznych imprez dla mieszkańców – do- żynki wiejskie, dzień kobiet, dzień dziecka j • las w pobliżu wsi t • poczucie bezpieczeństwa j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• dostęp do miejsc pracy w okolicach sołectwa i na terenie • niewystępowanie połączeń komunikacji publicznej j pobliskich miast b • brak ścieżek rowerowych w sąsiednich miejscowościach j Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 73

• przynależność sołectwa do programu „Wielkopolska Od- • słabe poczucie bezpieczeństwa poruszających się po dro- nowa Wsi” stwarzająca możliwość rozwoju infrastruktury gach ze względu na zły stan drogi powiatowej j na terenie sołectwa s • teren, na którym znajduje się świetlica wiejska i plac re- • dobry dostęp do placówek oświatowych, kultury i me- kreacyjno-sportowy nie należy do gminy lecz do spółki dycznych j działającej w sąsiedniej miejscowości – trudności z jego • dobra współpraca z gminą i powiatem j pozyskaniem s • dostęp do drogi krajowej nr 36 b • mnogość zadań inwestycyjnych i liczba sołectw w gmi- • możliwość pozyskania środków finansowych na rozwój nie przekłada się na niewystarczające fundusze gminy na gospodarstw rolnych przez rolników b zadania infrastrukturalne możliwe do realizacji na terenie • możliwość pozyskania sponsorów na organizację imprez sołectwa s dla mieszkańców b • trudność w pozyskaniu środków zewnętrznych: czaso- • ścieżka pieszo-rowerowa (Smolice – Raszewy – Pasier- chłonność i nadmierna biurokracja s by) j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.9. Sołecka Strategia Rozwoju – RĘBIECHÓW budowa wsi to dwustronnie zabudowana ulicówka. Przeważają zabudowania jednorodzinne z budyn- Rębiechów – sołectwo w województwie wielkopol- kami gospodarczymi. Miejscowość wyposażona jest skim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko- w sieć wodociągową. Brak jest sieci gazyfikacyjnej -wiejskiej Kobylin. Liczebność sołectwa wynosi 98 a częściowo występujący światłowód nie dociera do osób. Sołectwo składa się z wyłącznie z jednej miej- wszystkich zabudowań. Gospodarka ściekowa opie- scowości. Zabudowania zlokalizowane wzdłuż drogi ra się na szczelnych zbiornikach bezodpływowych. gminnej o nawierzchni asfaltowej. Na terenie miej- Miejscowość w chwili obecnej korzysta z budynku scowości istnieje utwardzony ciąg pieszy, początko- zaadaptowanego na cele świetlicowe. Na potrzeby wo jednostronny, w centrum miejscowości biegnący sołeckie wykorzystano budynek gospodarczy, który po obu stronach drogi. Wzdłuż drogi liczne nasadze- został poddany przebudowie. Mieszkańcy korzystają nia roślinności i drzew – przeważają jarzębiny. Za- z części kuchennej, sali spotkań i sanitariatów. Obiekt 74 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin wymaga jednak działań termomodernizacyjnych średnio przy drodze. Odbywają się tam nabożeństwa i przeciwwilgociowych. Świetlica znajduje się na te- majowe i obrzęd poświęcenia potraw. W sołectwie renie, który pełni rolę terenu rekreacyjnego. Zamon- powołano Grupę Odnowy Wsi. Działające organizacje towanych jest tam w chwili obecnej kilka podstawo- pozarządowe to Koło Gospodyń Wiejskich oraz Kółko wych urządzeń placu zabaw i jeden element siłowni Wędkarskie. Sołectwo na działalność prospołeczną zewnętrznej. Obszar nie posiada poza tym znamion wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu od podatku zagospodarowania. Jest to jednak obszar o znacznych rolnego. Komunikacja w sołectwie odbywa się za po- rozmiarach dający wiele możliwości wykorzystanie na mocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez wiadomości cele społeczne. Mieszkańcy wskazują, że dzięki pozy- sms’owe i pisemną kurendę. skanemu dofinansowaniu z programu Wielkopolska Odnowa Wsi w roku 2020 przeprowadzone zostaną Wizja hasłowa (mieszkańców): PRZYJEDŹ DO RĘBIE- prace upiększające i uatrakcyjniające ten teren. Pro- CHOWA PRZYRODA CI ZDROWIA DODA. jekt jest w trakcie realizacji. Elementem wyróżniają- cym sołectwo jest teren zbiornika wodnego. Staw, Wizja opisowa (mieszkańców) i graficzna: Rębiechów występujący na skraju miejscowości, został zagospo- staje się przyrodniczym krajobrazem wsi, gdzie żyje darowany wraz z terenem przylegającym na miejsce się zdrowo i aktywnie wypoczywa na łonie natury. rekreacji i wypoczynku. Wybudowano ciąg spacerowy Mieszkańcy Rębiechowa organizują biesiady i ogni- z oświetleniem. Bezpośrednio przy zbiorniku zamon- ska dla dzieci i dorosłych, a wyremontowana świetlica towano również ławki oraz wybudowano pomost. wiejska i plac zabaw zbliżają do siebie mieszkańców. Miejsce to stanowi atrakcję turystyczną. W sołectwie W okolicy rozwija się coraz więcej firm, które oferują znajdują się również obiekty religijne stanowiące miejsca pracy. o tożsamości wsi – kapliczka posadowiona bezpo-

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: RĘBIECHÓW, liczba mieszkańców: 98 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu pola, łąki, stawy, lasy x stan środowiska środowisko bez zanieczyszczeń, cisza i spokój x walory klimatu klimat umiarkowany. x walory szaty roślinnej lasy mieszane, pola uprawne, łąki, wierzby x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty stare piękne wierzby x łowiska: karaś, płoć, karp, amur, żurawie, bociany, świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x dziki, sarny wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) staw rybny x wody podziemne brak gleby klasa III i IV x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy zabudowa wiejska, rozproszona, niska, budynki walory architektury jedno i dwurodzinne; stare siedliska oraz nowe x budownictwo przestrzeń zagospodarowana, zadbana, świetlica walory przestrzeni wiejskiej publicznej x oraz teren wokół niej – plac zabaw, staw walory przestrzeni wiejskiej prywatnej szkółka konna x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 75

krzyż na początku wsi oraz kapliczka przydrożna – zabytki i pamiątki historyczne x pamiątka historyczna. osobliwości kulturowe kapliczka w centrum wsi – miejsce nabożeństw ma­ miejsca, osoby i przedmioty kultu x jowych święta, odpusty, pielgrzymki nie występuje tradycje, obrzędy, gwara wyplatanie wieńca dożynkowego; dzień dziecka x legendy, podania i fakty historyczne nie występuje przekazy literackie nie występuje ważne postacie i przekazy historyczne nie występuje

specyficzne nazwy nazwa historyczna w latach: 1815–1848 Rembichów x

specyficzne potrawy nie występuje dawne zawody nie występuje zespoły artystyczne, twórcy nie występuje obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową tereny rolne przekształcone na budowlane. x działki pod domy letniskowe nie występują działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występują pustostany mieszkaniowe nie występują pustostany poprzemysłowe nie występują tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, nie występują młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów teren przy świetlicy wiejskiej, teren obok stawu x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska x miejsca uprawiania sportu mini siłownia i plac zabaw przy świetlicy wiejskiej x łowisko nad stawem wiejskim, plac zabaw przy miejsca rekreacji x świetlicy wiejskiej. ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występują szkoły nie występują przedszkola nie występują biblioteki nie występują placówki opieki społecznej nie występują placówki służby zdrowia nie występują infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg, kanalizacja deszczowa x drogi (nawierzchnia, oznakowanie do budowy droga gminna x oświetlenie) jeden przystanek szkolny, chodniki są, brak ścieżki x chodniki, parkingi rowerowo-pieszej dostęp do sieci telefonicznej oraz internetu radiowe- x sieć telefoniczna i dostępność internetu go, brak światłowodu telefonia komórkowa słaby zasięg x internet szerokopasmowy nie występuje transport publiczny: kolei brak kolej (przystanki) 3 przystanki autobusowe (w każdej miejscowości x autobus (przystanki) sołectwa 1 przystanek) inne 76 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

gospodarka, rolnictwo prywatna firma kilkuosobowa z branży transporto- miejsca pracy (gdzie, ile? ) x wej, praca sezonowa na roli w gospodarstwie rolnym znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- firma transportowa x gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne gospodarstwa rolne 8 (małe do 50ha) x uprawy zbóż, kukurydza jadalna i paszowa, cebula, uprawy hodowle pomidory, buraki cukrowe; bydło, trzoda chlewna, x konie możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne indywidualnie na własny użytek jeden dom miesz- kalny instalacja zasilania paneli fotowoltaicznych. zasoby odnawialnych energii indywidualnie na własny użytek jeden dom mieszkal- x ny ma założony system dogrzewania wody poprzez panele solarne. środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis od podatku x powiat środki wypracowywane nie występuje mieszkańcy obecna sołtys z 18-letnim doświadczeniem oraz x autorytety i znane postacie we wsi przewodnicząca KGW krajanie znani w regionie, w kraju i za- ksiądz Orzechowski x granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy nie występuje i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy prywatni sponsorzy x osoby z dostępem do internetu i umie- mieszkańcy mający dostęp do internetu. x jętnościach informatycznych pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia KGW, kółko rolnicze, grupa odnowy wsi x „Kobyliniak” – gminny kwartalnik, „Rzecz Krotoszyń- x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) ska” współpraca zagraniczna i krajowa OSP Kobylin, samorząd gminy x informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa informacje lokalne – „Kobyliniak” x książki, przewodniki strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: RĘBIECHÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• oaza okolicznych lasów, pól i łąk t • małe zainteresowanie obyczajami i tradycją, szczególnie • czyste środowisko oraz cisza i spokój spowodowane m.in. młodego pokolenia t brakiem uciążliwego przemysłu j • zadaszona wiata tzw. grzybek przy stawie pozbawiony • atrakcyjny i bardzo ładny teren wokół stawu stanowiący oświetlenia s miejsce rekreacji s • zły stan techniczny drogi gminnej prowadzącej do bu- • występowanie miejsc rekreacji i sportu – boisko, plac za- dynków mieszkalnych – brak nawierzchni asfaltowej s baw, mini siłownia s • mała liczba mieszkańców j Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 77

• posiadany zasób komunalny – znacznych rozmiarów te- • zły stan zachowania przydrożnej kapliczki s reny możliwe do zagospodarowania na miejsca służące • całkowity brak światłowodu i szybkiego internetu s mieszkańcom s • chodnik do remontu przy drodze gminnej s • miejscowość zwodociągowana s • niskie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców spowodo- • funkcjonująca świetlica wiejska stanowiąca miejsce spot­ wane niewprowadzeniem elementów bezpieczeństwa kań mieszkańców s ruchu drogowego – takich jak progi zwalniające czy znaki • dostępność działek budowlanych – na sprzedaż s drogowe mające na celu spowolnienie ruchu j • współpracujące organizacje formalne i nieformalne • starzejące się społeczeństwo j mieszkańców: rada sołecka, koło gospodyń wiejskich, • małe zaangażowanie mieszkańców w działania na rzecz kółko rolnicze, grupa odnowy wsi j rozwoju sołectwa j • aktywność sołtysa i stałej grupy wsi j • słaba promocja działalności sołectwa poprzez brak profi- • dogodne położenie, w niewielkiej odległości od więk- lu na fb, brak identyfikacji sołectwa b szych ośrodków administracyjnych i kulturowych j • brak sklepu na terenie sołectwa j • możliwość wędkowania nad naszym prywatnym stawem • pogarszający się stan środowiska powodowany słabą (korzystają z niego mieszkańcy wsi) j świadomością mieszkańców na temat zasad ochrony śro- • szkółka jeździecka i hodowla koni j dowiska i stosowania alternatywnych źródeł energii j • tradycja w organizowaniu imprez tj. dzień matki, dzień • brak gazociągu s dziecka, festyn sportowy j • małe zaangażowanie młodzieży w sprawy sołectwa j • stare budownictwo świadczące o historii sołectwa t • brak logo wsi i materiałów promocyjnych b • tradycyjny coroczny wspólny wyjazd mieszkańców do • niedostatecznie wyposażony teren rekreacyjny nad sta- Uniejowa j wem – np. brak grilla s • krzyż przydrożny stanowiący miejsce kultu religijnego • zły stan techniczny świetlicy wiejskiej – konieczność prze- oraz kapliczka przydrożna w centrum wsi, przy której od- prowadzenia działań modernizacyjnych s bywają się tradycyjne obrzędy religijne t • skuteczny sposób komunikacji – sms j • chodnik położony na większej części wsi s • oświetlenie wsi istniejące, wymagające rozbudowy s • internet radiowy, sieć telefoniczna s • przystanek autobusowy dla dzieci dojeżdżających do szkoły podstawowej oraz przedszkola s

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• dobra współpraca z powiatem – budowa drogi przez wieś • brak ciągów rowerowo-pieszych – zagrożenie bezpie- z chodnikami i szansa na budowę dojazdowej drogi do czeństwa mieszkańców j Kobylina s • niewystępowanie połączeń komunikacji publicznej • przynależność sołectwa do programu „Wielkopolska Od- utrudniające komunikację j nowa Wsi” stwarzającego możliwość rozwoju infrastruk- • starzejące się społeczeństwo j tury na terenie sołectwa s • duże zagrożenie pożarowe w czasie letnim j • dostęp do ośrodków edukacyjnych j • obniżenie poziomu wód gruntowych wpływa na spadek • pozyskanie sponsorów zewnętrznych na cele zadań jakość życia co stwarza również zagrożenie bezpieczeń- wspierających poprawę jakości życia j stwa j • dobra współpraca z samorządem gminnym j • duża biurokracja i trudność w przygotowaniu wniosków • programy finansujące projekty odnawialnych źródeł o dofinansowanie j energii j • emigracja zarobkowa – odpływ mieszkańców z uwagi na • miejscowość mająca potencjał turystyczny – rozbudo- cele zarobkowe do dużych miast i za granicę b wa infrastruktury rekreacyjno-sportowej szansą rozwoju • niska wiedza mieszkańców na temat pozyskiwania środ- miejscowości j ków z dostępnych programów b • udział sołectwa w imprezach gminnych – promowanie • wycinka lasów powodująca niszczenie runa leśnego i spa- siebie j dek dochodów lokalnej społeczności (sezonowo) b • dobra komunikacja PKP j • brak występowania bezpiecznego połączenia rowero- • powstające miejsca pracy w pobliżu wsi b wego pomiędzy miejscowościami wewnątrz gminy, co • program dofinansowań oczyszczalni przydomowych b przekłada się na brak poczucia bezpieczeństwa miesz- • wsparcie sponsora – inwestującego na terenie sołe- kańców j ctwa j • możliwość pozyskania środków publicznych na organiza- cję szkoleń umożliwiających pozyskanie nowych źródeł dochodów b • moda na aktywny wypoczynek na łonie przyrody j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego 78 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

4.2.10. Sołecka Strategia Rozwoju – ROJEW Wizja hasłowa (mieszkańców): ROJEW – EKO WIEŚ – ZIELONA I SPOKOJNA MIODEM PŁYNĄCA. Rojew – sołectwo w województwie wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie Kobylin. Głów- Wizja opisowa (mieszkańców): Rojew to spokojna ne szlaki komunikacyjne przebiegające przez wieś to i malowniczo położona wieś, która zachęca do aktyw- droga powiatowa, bez chodnika, z oświetleniem. Bu- nego wypoczynku na łonie natury. Żyje się tutaj bez- dynki usytuowane są wzdłuż dróg – typ wsi wielodroż- piecznie oraz wygodnie dzięki w pełni rozwiniętej in- nica, zabudowa mieszkaniowa mieszana – miejscami frastrukturze. Mieszkańcy kultywują lokalne tradycje, zwarta, miejscami rozproszona. Domostwa to w więk- pielęgnują wartość życia wiejskiego i sąsiedzkiego in- szości domki jednorodzinne. We wsi Rojew znajduje tegrując się w dobrze wyposażonej świetlicy wiejskiej. się: budynek pełniący rolę Świetlicy wiejskiej, plac Dzieci chętnie przebywają na nowoczesnym placu za- z przeznaczeniem na plac zabaw. Miejscem najczęst- baw, młodzież i dorośli mogą aktywnie spędzać czas szych spotkań jest teren świetlicy wiejskiej oraz przy- na siłowni zewnętrznej, bądź też przy pięknym stawie. drożnego stawu. Przy świetlicy wiejskiej znajduje się Turyści przejeżdżający przez wieś ścieżka rowerową plac wykorzystywany na spotkania integracyjne pod mają możliwość odpocząć pod nowoczesna wiatą. chmurką. Miejscem kultu religijnego jest przydrożny Sieć kanalizacyjna, piękny chodnik, którym możemy krzyż. Sołectwo jest w 100% zwodociągowane, brak dotrzeć do zadbanych domów wszystkich mieszkań- jest kanalizacji czy gazociągu. Sołectwo nie posiada ców, wysoki procent dróg asfaltowych w sołectwie strażnicy OSP. Nie funkcjonują tutaj również organi- oraz połączenie autobusowe z sąsiadującymi wsiami zacje pozarządowe. Dzięki współpracy z Samorządem wpływa na wysoki komfort życia mieszkańców. Osada Gminnym sołectwo prowadzi działania kulturalne Pszczelarska aktywnie rozwija zakątki agroturystycz- skupiające się na mieszkańcach. Dzięki temu, że przez ne i szlaki pieszo rowerowe. sołectwo przebiega przejazd kolejowy, widoczny jest potencjał rozwojowy.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: ROJEW, liczba mieszkańców: 112 osób

Znaczenie zasobu (odpowiednio wstaw X) Opis (nazwanie) zasobu RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające

przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu tereny nizinne, zalesione, pola, łąki x środowisko bez zanieczyszczeń, względny, spokój, stan środowiska cisza walory klimatu umiarkowany, bezpieczny x walory szaty roślinnej pola, łąki, lasy x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty park Dworski Lipówiec x zwierzyna płowa na polach , drobna zwierzyna leśna, świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x bocian biały, jelenie i sarny wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) staw w centrum sołectwa x wody podziemne brak gleby klasy V, VI x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy walory architektury Dwór Lipowiec oraz staw (wymagają renowacji) x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 79

staw (w centrum wsi), budynek murowany spełniają- walory przestrzeni wiejskiej publicznej x cy funkcję domu kultury walory przestrzeni wiejskiej prywatnej Dwór Lipówiec oraz park dworski – RSP Kuklinów x zabytki i pamiątki historyczne Dwór Lipówiec x osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu przydrożny krzyż x święta, odpusty, pielgrzymki odpust parafialny x tradycje, obrzędy, gwara kolędnicy, gwara wielkopolska x legendy, podania i fakty historyczne czerwony mostek, który kusi x przekazy literackie brak ważne postacie i przekazy historyczne brak specyficzne nazwy glinki x specyficzne potrawy brak dawne zawody brak zespoły artystyczne, twórcy brak obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową brak działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł brak pustostany mieszkaniowe dom kolejowy x pustostany poprzemysłowe brak tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, brak młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów plac przy świetlicy wiejskiej x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska x miejsca uprawiania sportu brak miejsca rekreacji brak ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne brak szkoły brak przedszkola brak biblioteki brak placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja sołectwo zwodociągowane w 100%, kanalizacji brak x drogi (nawierzchnia, oznakowanie droga powiatowa utwardzona jednak jest w złym stanie x oświetlenie) technicznym, nadaje się do remontu, brak oświetlenia chodniki, parkingi brak dostępna siec telefoniczna, internetowa oraz światło- x sieć telefoniczna i dostępność internetu wód dostępność około 80% światłowód dostępność 100% wszystkich operato- x telefonia komórkowa rów komórkowych internet szerokopasmowy sieć dostępna x droga powiatowa utwardzona jednak jest w złym x transport publiczny: stanie technicznym, nadaje się do remontu brak kolej (przystanki) oświetlenia autobus (przystanki) brak 80 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

inne gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) brak znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- warsztat samochodowy, pszczelarz – miód x gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne 3 gospodarstwa rolne x uprawy hodowle pszenżyto, buraki, kukurydza, krowy x możliwe do wykorzystania odpady brak produkcyjne zasoby odnawialnych energii panele fotowoltaiczne x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub fundusz gminny x powiat środki wypracowywane środki zewnętrzne pozyskane przez gminę x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i za- brak granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy brak i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy osoby prywatne x osoby z dostępem do internetu i umie- większość sołectwa posiada dostęp do internetu, ok. x jętnościach informatycznych 20% mieszkańców posiada umiejętności informatyczne pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia brak kontakty zewnętrzne (np. z mediami) brak współpraca zagraniczna i krajowa brak informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa brak książki, przewodniki brak strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: ROJEW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• blisko położenie DK 36 s • brak właściwej infrastruktury drogowej s • stacja kolejowa na linii Leszno–Ostrów Wlkp. s • brak dostępu do komunikacji autobusowej j • infrastruktura s • brak miejsca dla dzieci i młodzieży (plac zabaw boi­ • sieć światłowodowa s sko) b • sklep spożywczy b • staw wiejski – bez dostępu, konieczność rewitalizacji oto- • niskie bezrobocie j czenia s • rozwinięte rolnictwo t • brak sieci kanalizacyjnej s • rozwój rękodzielnictwa t • słabe oświetlanie części wsi s • akwen-staw s • brak wsparcia ekoinwestycji (t.j. fotowoltaniki itp.) j • atrakcyjnie miejsce z przeznaczeniem na agroturystykę - • słabe oznakowanie miejscowości j walory krajobrazowe b • zły stan drogi i infrastruktury około drogowej s • ruiny pałacu Lipówice t • mała liczba przedsiębiorstw b • brak chodników dla pieszych s Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 81

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• położenie blisko dużych kompleksów leśnych t • przejazd kolejowy nie spełnia wymogów bezpieczeń- • rozwój agroturystyki, szlaków pieszo-rowerowych t stwa s • bliskość miasta powiatowego b • likwidacje największego pracodawcy w gminie Koby- • szybkość dojazdu komunikacji, dostęp do rynku pracy j lin b • rozwój przemysłu wokół sołectwa b • brak działalności organizacji wiejskich (OSP, KAW) t • wykorzystanie wolnych zasobów ludzkich t • wyludnianie się miejscowości j • pozyskanie środków z funduszy strukturalnych unii euro- • nie wykorzystanie środków z unii europejskiej b pejskiej b • współpraca z gminą b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.11. Sołecka Strategia Rozwoju – RZEMIECHÓW Wizja opisowa (mieszkańców): „Wieś zadbana, która kultywuje lokalne tradycje” – mieszkańcy sołectwa Rzemiechów to sołectwo należące do gminy Koby- Rzemiechów postrzegają swoją wieś jako czystą, za- lin, leżące w powiecie krotoszyńskim, przy drodze dbaną i nowoczesną z zachowaniem regionalnych wojewódzkiej, z bardzo dobrą łącznością z miastem tradycji. Wieś aktywnych i ambitnych ludzi, otwarta gminnym Kobylin. Wieś Rzemiechów położone jest w na nowych mieszkańców. Z bogatym zapleczem re- sąsiedztwie dobrze zagospodarowanego kompleksu kreacyjno – sportowym dostępnym również dla tury- leśnego, w którym znajdują się liczne gatunki flory stów i spragnionych odpoczynku w zdrowym i cichym Wioska jest estetyczna i zadbana, o zabudowie typo- miejscu. Przyjazne miejsce harmonijnego rozwoju wo wiejskiej, jednorodzinnej. Występuje również za- dzieci, młodzieży i dorosłych mieszkańców otwarte budowa czworakowa. Wieś posiada strażnice w któ- na wielokulturową współpracę. Dzięki rozbudowie rej sołectwo prowadzi życie kulturalne. Przez wioskę wsi, przybyło nam wielu nowych mieszkańców. Prag- przebiegają drogi gminne i powiatowe, częściowo niemy dalej kultywować tradycje ludowe, które są cią- oświetlone. gle żywe, uczestniczyć w życiu kulturalnym naszej wsi i gminy. Pragniemy także nadal organizować imprezy Wizja hasłowa (mieszkańców): RZEMIECHÓW KAŻDY i spotkania które integrują mieszkańców naszej wioski ZNA I W PIŁKĘ Z NAMI GRA.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: RZEMIECHÓW, liczba mieszkańców: 101 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu wieś Rzemiechów położona jest na terenie nizinnym x stan środowiska dobry x walory klimatu umiarkowany x walory szaty roślinnej przewaga ziemi x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty pałac, kaplica x ostoje bocianów i dzikich zwierząt (bażanty, lisy, zają- świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x ce, sarny, dziki, jastrzębie, kuropatwy, wróble, bociany) wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka, staw x 82 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

wody podziemne brak gleby klasa IV, V, VI x kopaliny brak walory geotechniczne brak kulturowy walory architektury brak walory przestrzeni wiejskiej publicznej zwarta odnowiona zabudowa domostw x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej zabudowa jednorodzinna x zabytki i pamiątki historyczne kaplica, pałac, krzyż x osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu brak święta, odpusty, pielgrzymki odpust parafialny x tradycje, obrzędy, gwara gwara wielkopolska x legendy, podania i fakty historyczne brak przekazy literackie brak Pałac Chełkowskich – dwór z końca XIX w. właściciela- ważne postacie i przekazy historyczne mi dworu byli Chełkowscy Herbu Wczele, obok dworu x znajdują się pozostałości parku z pomnikowymi dębami specyficzne nazwy brak specyficzne potrawy bigos x dawne zawody kowal x zespoły artystyczne, twórcy brak obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową brak działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł brak pustostany mieszkaniowe trzy pustostany pustostany poprzemysłowe brak tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, brak młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów dzierżawione boisko x sale spotkań, świetlice, kluby remiza strażacka x miejsca uprawiania sportu boisko sportowe x miejsca rekreacji boisko sportowe x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja deszczowa służąca do odpro- wodociąg, kanalizacja wadzania wód opadowych i roztopowych (ścieki x opadowe i roztopowe) drogi (nawierzchnia, oznakowanie drogi asfaltowe – zły stan nawierzchni, odpowiednie x oświetlenie) oznakowanie, niepełne oświetlenie uliczne Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 83

chodniki, parkingi dostateczna ilość chodników x sieć telefoniczna i dostępność internetu dobra x telefonia komórkowa brak internet szerokopasmowy brak transport publiczny: brak kolei kolej (przystanki) autobus (przystanki) brak autobusu inne gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) oczyszczalnia ścieków, BM EKO, gospodarstwa rolne x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- brak gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne ok. 30 gospodarstw x uprawy hodowle zboża, kukurydza, ziemniaki, bydło mleczne, świnie x możliwe do wykorzystania odpady brak produkcyjne zasoby odnawialnych energii elektrownia słoneczna x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis od podatku, fundusz gminny x powiat środki wypracowywane składki członkowskie x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi brak krajanie znani w regionie, w kraju i za- brak granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy brak i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy brak osoby z dostępem do internetu i umie- wszystkie domostwa x jętnościach informatycznych pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia OSP x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) redaktorzy „Gazety Krotoszyńskiej” x współpraca zagraniczna i krajowa brak informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa brak książki, przewodniki brak strony www brak

ANALIZA SWOT – Sołectwo: RZEMIECHÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• posiadamy budynek gminny, w którym znajduje się remi- • budynek OSP jest w bardzo złym stanie technicznym s za OSP z zapleczem gospodarczym s • boisko sportowe nie jest naszą własnością s • posiadamy boisko sportowe s • pałac jest niedostępny dla mieszkańców, znajduje się • w naszej wsi znajduje się pałac rodu Chełkowskich t w bardzo złym stanie t 84 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

• posiadamy światłowód s • brak drogi asfaltowej do jednej z posesji s • w naszej wiosce znajduje się kapliczka z 1988 r. t • brak przystanków autobusowych dla dzieci s • przez wioskę biegnie droga asfaltowa z chodnikami i ka- • brak placu zabaw dla dzieci s nalizacją deszczową i oświetleniem s • brak świetlicy wiejskiej potrzebnej do spotkań i zebrań s • na terenie naszego sołectwa znajduje się firma utylizacji • brak chaty grillowej (grzybka) s odpadów oraz oczyszczalnia ścieków s • prężnie działające OSP j • utrzymujemy w czynie społecznym porządek wokół remi- zy i boiska j • organizujemy dzień dziecka i dożynki wiejskie j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• powrót młodego pokolenia do rodzinnych korzeni t • migracja zarobkowa młodych b • utworzenie funduszu sołeckiego s • starzejące się społeczeństwo j • poprawa współpracy miejscowości z gminą j • biurokracja związana z pozyskaniem środków zewnętrz- • promocja miejscowości b nych b • pozyskiwanie środków zewnętrznych (fundusze unijne • niewystarczające środki udostępnione przez gminę na i krajowe) b infrastrukturę s • wymiana doświadczeń z innymi sołectwami j • zawalające się obory po byłym PGR s • pozyskiwanie środków dla wsi z Wielkopolskiej Odnowy Wsi b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.12. Sołecka Strategia Rozwoju – SMOLICE zlokalizowane są w bliskim sąsiedztwie skrzyżowań przy drodze krajowej. Drugim charakterystycznym Smolice – sołectwo w województwie wielkopolskim, elementem jest obszar, gdzie występuje zabudowa w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko-wiej- zabytkowa. Tworzy ją Sanktuarium Matki Bożej Uzdro- skiej Kobylin, zlokalizowane bezpośrednio przy dro- wienia Chorych oraz położony nieopodal Zabytkowy dze krajowej numer 36. Liczebność sołectwa wynosi Pałac i park – blisko 18 ha. Sanktuarium jest obiek- 1112 mieszkańców. Na terenie sołectwa występują tem zabytkowym, które odwiedza wielu wiernych i również drogi powiatowe i gminne – asfaltowe. Miej- turystów. W obiekcie znajdują się liczne zabytki ru- scowość posiada nowoczesną infrastrukturę drogową chome. Zabytkowe zabudowania stanowiły siedzibę – chodniki i nowe oświetlenie. Ponadto występuje właścicieli miejscowości, którzy również wybudowali ścieżka pieszo-rowerowa w kierunku miejscowości kościół. Pałac, park zabytkowy z licznym starodrze- Pasierb. Zabudowa wsi zlokalizowana jest wzdłuż wem oraz Sanktuarium mają bogatą historię mówiącą ciągów komunikacyjnych. Zabudowa dwustronna, o powstaniu miejscowości. W sołectwie znajdują się szeregowa zwarta – obecnie przeważają zabudo- również obiekty religijne, które są elementami tożsa- wania jednorodzinne. Są tylko 4 budynki wieloro- mości wsi tj. cztery przydrożne krzyże przy drogach dzinne Na terenie sołectwa znajduje się oświetlenie wjazdowych do miejscowości. Jeden jest upamięt- drogowe – w przeważającej części to lampy sodowe. nieniem dla ofiar epidemii cholery. Sala wiejska, to Miejscowość wyposażona w sieć wodociągową, sieć budynek wyremontowany ze środków zewnętrznych gazociągową oraz w światłowód. Obecnie około 1/3 w latach 2007–2013 w ramach uczestnictwa Gminy mieszkańców została podłączona do sieci kanalizacji w programie Leader. Obiekt wyróżnia się powierzch- sanitarnej. Sołectwo wyróżnia kilka charakterystycz- nią, część służąca mieszkańcom składa się z sali wiej- nych punktów. Pierwszy z nich to dwa ronda w ciągu skiej, części kuchennej oraz sanitariatów. W bryle bu- drogi krajowej 36 w bardzo niewielkiej odległości. W dynku znajduje skrzydło Ochotniczej Straży Pożarnej. niewielkiej odległości od tego punktu położona jest Organizacja ta posiada trzy samochody oraz pełne świetlica wiejska, w której zlokalizowana jest strażnica wyposażenie do realizacji zadań statutowych. Budy- OSP. Kolejny punkt to budynek szkolny oraz rozwijają- nek ten znajduje się na terenie dużej działki komunal- cy się w chwili obecnej teren rekreacyjny. Obiekty te nej. W chwili obecnej znajduje się tam kilka urządzeń Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 85 placu zabaw które wymagają modernizacji z uwagi za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez wia- na ich stan techniczny. Teren ten w większości utwar- domości sms’owe i pisemną kurendę. dzony jest asfaltem, nieznaczna część ma charakter rekreacyjny. W niedużej odległości od sali znajduje Wizja hasłowa (mieszkańców): WYRUSZ W SPOKOJNE się niewielkich rozmiarów teren rekreacyjny, na któ- OKOLICE, POZNAJ NASZE PIĘKNE SMOLICE. rym są zainstalowane urządzenia siłowni zewnętrznej. Obok tego terenu znajduje się budynek szkoły pod- Wizja opisowa (mieszkańców) i graficzna: Smolice stawowej wraz z oddziałem przedszkolnym. Przy nim wyglądają bardzo zielono, jest dużo pięknych drzew, zamontowane są urządzenia placu zabaw. Obecnie ładnie przyciętych. Dzieci uczęszczają do nowo po- w trakcie budowy jest kolejny budynek przeznaczony wstałego przedszkola i nowoczesnego kompleksu na cele oświatowe. Istnieją dokumentacje projekto- szkolnego. W przerwach mogą śmiało bawić się na we na zagospodarowanie terenu przyległego, który bezpiecznym placu zabaw. Dzieci ćwiczą na nowo po- ma być przeznaczony na miejsce rekreacji: kompleks wstałej hali sportowej, jak również korzystają z boiska boisk sportowych, place zabaw. Obecnie mieszkańcy wielofunkcyjnego, gdy tylko dopisuje pogoda. Popo- mogą korzystać z ogrodzonego przyszkolnego boiska łudniami na obiektach sportowych, organizowane są sportowego o charakterze piłkarskim. W sołectwie zajęcia poza lekcyjne, by wypełnić wolny czas. Liczne powołano Grupę Odnowy Wsi. Działające organiza- ścieżki pieszo-rowerowe pozwalają bezpiecznie ko- cje pozarządowe to Ochotnicza Straż Pożarna, która rzystać mieszkańcom z aktywnego wypoczynku. Mło- rozpoczęła działalność w 1933 r. oraz Koło Gospodyń dzież stworzyła swoje miejsce opodal Sali Wiejskiej, Wiejskich, które nie uczestniczy w tworzeniu Sołeckiej gdzie może spotykać się i spędzać niezapomniane Strategii Rozwoju. Sołectwo na działalność prospo- chwile. Letnie wieczory służą organizowaniu spotkań łeczną wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu od po- między pokoleniowych przy grillu i muzyce. Aktywne datku rolnego. Komunikacja w sołectwie odbywa się KGW i OSP stały się ozdobą sołectwa. 86 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: SMOILICE, liczba mieszkańców: 1112 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu nie występuje stan środowiska dobry x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej pola uprane – liczne zboża, kukurydza x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty park przy pałacu w Smolicach x świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) w lasach liczne daniele, lisy, dziki x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) nie dotyczy wody podziemne nie dotyczy gleby kl. ziemi III, IV i V x kopaliny nie dotyczy walory geotechniczne nie dotyczy kulturowy Sanktuarium Matki Bożej Uzdrowienia Chorych walory architektury x w Smolicach; zabytkowy pałac w Smolicach walory przestrzeni wiejskiej publicznej pałac, kościół, park x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej market Dino, piekarnia x Sanktuarium Matki Bożej Uzdrowienia Chorych zabytki i pamiątki historyczne w Smolicach; zabytkowy pałac w Smolicach, zabytko- x wy park w Smolicach osobliwości kulturowe brak Sanktuarium Matki Bożej Uzdrowienia Chorych miejsca, osoby i przedmioty kultu x w Smolicach odpust ku czci Matki Bożej Uzdrowienia Chorych święta, odpusty, pielgrzymki x w Smolicach (5 dni) – wrzesień nowenna ku czci Matki Bożej Uzdrowienia Chorych tradycje, obrzędy, gwara x w Smolicach – każda środa legendy, podania i fakty historyczne nie dotyczy przekazy literackie brak ks. Jan Bąk – zginął w niemieckim obozie koncentra- ważne postacie i przekazy historyczne cyjnym w Dachau; hrabina Helena Zieten oraz hrabia x Leopold Zieten – fundatorzy kościoła specyficzne nazwy nie dotyczy specyficzne potrawy nie zidentyfikowano dawne zawody kowalstwo x zespoły artystyczne, twórcy nie występuje obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową występują, prywatne działki pod zabudowę x działki pod domy letniskowe nie dotyczy działki pod zakłady usługowe i przemysł brak pustostany mieszkaniowe brak pustostany poprzemysłowe brak Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 87

tradycyjne nieużytkowane obiekty gos­ podarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, brak młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów teren przy sali wiejskiej w Smolicach x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska Smolice 73a x boisko sportowe przy szkole podstawowej w Smoli- miejsca uprawiania sportu x cach zabytkowy park w Smolicach, skwerek przy szkole miejsca rekreacji x podstawowej w Smolicach ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne ścieżka rowerowa Smolice-Raszewy-Pasierby szkoły szkoła podstawowa w Smolicach x przedszkola przedszkole w Smolicach x biblioteka w szkole podstawowej, filia biblioteki biblioteki x publicznej w Smolicach placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg – tak; kanalizacja – częściowa x drogi (nawierzchnia, oznakowanie w większości nawierzchnia asfaltowa, drogi polne x oświetlenie) chodniki, parkingi chodniki częściowa, parking przy kościele x sieć telefoniczna i dostępność internetu tak- światłowody x telefonia komórkowa tak x internet szerokopasmowy nie dotyczy transport publiczny: nie dotyczy kolej (przystanki) autobus (przystanki) nie dotyczy inne nie dotyczy gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) hodowla roślin w Smolicach ok. 200 osób x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- HR Smolice – liczne odmiany zbóż i kukurydzy x gowe i ich produkty gastronomia bar Motyl x miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne występują: głównie bydło oraz trzoda chlewna x uprawy hodowle zboża oraz kukurydza x możliwe do wykorzystania odpady brak produkcyjne zasoby odnawialnych energii brak środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis z podatku rolnego x powiat środki wypracowywane brak mieszkańcy ks. dr. Błażej Dojas, prof. dr hab. Józef Adamczyk, x autorytety i znane postacie we wsi prof. dr hab. Arkadiusz Lach krajanie znani w regionie, w kraju i prof. dr hab. Józef Adamczyk, prof. dr hab. Arkadiusz x zagranicą Lach osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i nie zidentyfikowano umiejętnościach, m.in. studenci 88 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

przedsiębiorcy, sponsorzy HR Smolice, p.w. Fenix sp. z o.o. sp. k x osoby z dostępem do internetu i umie- większość mieszkańców wsi Smolice x jętnościach informatycznych pracownicy nauki brak związki i stowarzyszenia stowarzyszenie OSP Smolice x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) gazety działające na terenie powiatu krotoszyńskiego x współpraca zagraniczna i krajowa brak informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa brak książki, przewodniki brak strony www profil facebook „sołectwo Smolice” x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: SMOLICE

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• organizacje pozarządowe OSP Smolice j • dziurawe drogi gminne, zarośnięte i w złym stanie tech- • miejsca pracy w lokalnej firmie (hodowla roślin Smoli- nicznym drogi boczne – gminne s ce) b • niewystarczające oświetlenie dróg i chodników s • powstanie nowych organizacji pozarządowych, które • niewystarczająca ilość chodników i ścieżek rowero- umożliwią pozyskanie nowych środków pieniężnych na wych s rozwój sołectwa s • brak miejsca integracyjnego (rekreacyjnego) s • szkoła podstawowa, przedszkole, boisko sportowe s • niekompletne wyposażenie sali wiejskiej s • organizacja imprez – dożynki, dzień rodziny s • słabe połączenie krańców wioski s • zadbane posesje prywatne s • słaba działalność KGW Smolice j • zabytki: kościół-sanktuarium, pałac, park t • słaba integracja w wiosce j • sala wiejska oraz plac przy sali wiejskiej s • brak logo wsi j • place zabaw s • market Dino b • media – światłowód, sieć telefoniczna (dostęp do interne- tu, gazu, prądu, wody) s • hodowle owiec – pokoleniowe t • krzyże przydrożne stanowiące miejsce kultu t • częściowo przyłączona wieś do sieci kanalizacyjnej s • hodowla bydła, trzody chlewnej i kóz b

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• dostęp do miejsc pracy s • dziurawe drogi powiatowe j • bliskość drogi krajowej 36 s • słabe połączenie autobusowe j • dostępność do infrastruktury sportowej s • brak ciągów pieszo-rowerowych na drogach powiato- • grupy producenckie na terenie gminy b wych s • postawienie paczkomatu InPost s • niewystarczająca sala gimnastyczna s • możliwość pozyskania środków pieniężnych od sponso- • duża konkurencja w zakresie pozyskiwania środków ze- rów (imprezy integracyjne) j wnętrznych na cele społeczne s • rozwój turystyki na obszarze gminy, powiatu, regionu b • wymiana doświadczeń między sołectwami j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 89

4.2.13. Sołecka Strategia Rozwoju – SROKI Centralną część miejscowości tworzy teren, na którym posadowiona jest sala wiejska. Budynek ten Sroki – sołectwo w województwie wielkopolskim, został zmodernizowany z wykorzystaniem środków w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko-wiejskiej unijnych w ramach programu Rozwoju Obszarów Kobylin, niedaleko drogi krajowej numer 36. Liczeb- Wiejskich na lata 2007-2013, obiekt został wyremon- ność sołectwa wynosi 159 mieszkańców. Sołectwo towany oraz rozbudowany. Wyposażenie obiektu jest położone jest przy drodze powiatowej o nawierzchni zadowalające i umożliwia mieszkańcom realizowanie asfaltowej. Zabudowa wsi zlokalizowana jest wzdłuż różnorodnych działań integracyjnych oraz eduka- ciągów komunikacyjnych. Zabudowa siedliskowa, cyjnych. Bezpośrednio przy budynku przylega duży dwustronna. Przeważają zabudowania jednorodzin- obszar – teren komunalny. Miejscowość posiada plan ne wraz z licznymi budynkami gospodarczymi go- zagospodarowania tego dużego terenu za świetlicą spodarstw rolnych. Przy wjeździe widoczne zabudo- wiejską. W chwili obecnej znajduje się tam kilka urzą- wania zabytkowe gospodarcze, przebudowane, które dzeń placu zabaw oraz niepełnowymiarowe boisko w chwili obecnej wykorzystywane są przez Przedsię- piłkarskie. W Sołectwie powołano Grupę Odnowy Wsi. biorstwo Hodowla Roślin Smolice. Na części sołectwa Działające organizacje pozarządowe to Koło Gospo- znajduje się chodnik, miejscami dwustronnie, który dyń Wiejskich, Kółko Wędkarskie oraz Kółko Rolnicze. wymaga renowacji z uwagi na zły stan techniczny. Na Sołectwo na działalność prospołeczną wykorzystuje terenie sołectwa oświetlenie drogowe jest wykonanie fundusze z tytułu odpisu od podatku rolnego. Komu- w oparciu o lampy sodowe. Miejscowość wyposażona nikacja społeczności lokalnej w sołectwie odbywa się w sieć wodociągową, sieć gazociągową oraz częścio- za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez wia- wo w światłowód. Brak jest kanalizacji sanitarnej i od- domości sms’owe i pisemną kurendę. prowadzenie ścieków odbywa się do przydomowych zbiorników bezodpływowych. W sołectwie znajdują Wizja hasłowa (mieszkańców): SROKI WIOSKA MAŁA, się również obiekty religijne stanowiące o tożsamości LECZ W DZIAŁANIU CAŁKIEM ZUCHWAŁA!!! wsi tj. przydrożny krzyż oraz Figura Matki Bożej, przy których odbywają się nabożeństwa kościelne majowe Wizja opisowa i graficzna (mieszkańców): Odnowio- oraz Drogi Krzyżowe. Miejscowość należy do parafii na świetlica wiejska i zmodernizowany teren wo- Pępowo. kół są wizytówką sołectwa. Odgrywają rolę miejsca 90 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin spotkań mieszkańców, ale też tworzenia wspólnych sem pobudzają lokalne środowisko do poczucia więzi wspomnień całego sołectwa. Bogaty harmonogram lokalnej społeczności. Bardziej rozbudowana infra- cyklicznych imprez okolicznościowych – dla każdego struktura boiska i placu zabaw daje najmłodszym wie- pokolenia. Liczne gry, zabawy, warsztaty organizowa- le radości i sposób na aktywne spędzanie wolnego ne dla mieszkańców powodują rozwijanie ich pasji, czasu. Dzięki mieszkańcom nasza wioskowa wizytów- doświadczeń i zainteresowań. Koło Gospodyń Wiej- ka jest zadbana, czysta i każdemu odwiedzającemu skich, Kółko Rolnicze oraz Rada sołecka wraz z Sołty- gościowi zapada w pamięci.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: SROKI, liczba mieszkańców: 159 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren równinny, pola, łąki, lasy, stawy x stan środowiska bez zanieczyszczeń x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej pola uprawne, łąki, lasy mieszane x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty nie występuje sarny, lisy, bóbr, dzikie kaczki, łowisko: karpie, szczu- świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x paki, amury, karasie, płocie wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) staw rybny x wody podziemne nie występuje gleby klasa III i IV x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy zabudowa wiejska ścisła, budynki jednorodzinne, walory architektury x wieś podzielona na centrum i huby świetlica wiejska, plac zabaw, boisko sportowe – za- walory przestrzeni wiejskiej publicznej x gospodarowane i zadbane stare zabudowania są systematycznie odnawiane, walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x zadbany wizerunek obejścia figura Najświętszej Marii z Dzwonnicą, przydrożny zabytki i pamiątki historyczne x krzyż osobliwości kulturowe nie zidentyfikowano miejsca, osoby i przedmioty kultu figura NMP – nabożeństwa majowe x wioska na szlaku poznańskiej pieszej pielgrzymki na święta, odpusty, pielgrzymki x Jasną Górę dożynki parafialne, dożynki gminne, szukanie wielka- tradycje, obrzędy, gwara nocnego koszyczka, Dzień Dziecka, zakończenie lata, x Mikołajki legendy, podania i fakty historyczne nie zidentyfikowano przekazy literackie nie zidentyfikowano ważne postacie i przekazy historyczne nie występują specyficzne nazwy huby, kurenda x specyficzne potrawy nie zidentyfikowano dawne zawody nie występują zespoły artystyczne, twórcy nie zidentyfikowano Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 91

obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową działki rolne przekształcone na budowlane x działki pod domy letniskowe nie występują działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występują pustostany mieszkaniowe 3 pustostany mieszkaniowe x pustostany poprzemysłowe nie występują tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, obora i stodoła należące do HR Smolice x młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów teren przy świetlicy wiejskiej x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska x plac zabaw, boisko sportowe (niewymiarowe), łowi- miejsca uprawiania sportu x sko rybne miejsca rekreacji teren przy świetlicy wiejskiej, łowisko rybne x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występują szkoły nie występują w sołectwie przedszkola nie występują w sołectwie biblioteki nie występują w sołectwie placówki opieki społecznej nie występują w sołectwie placówki służby zdrowia nie występują w sołectwie infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja występuje w 99,9% x drogi (nawierzchnia, oznakowanie wodociąg, kanalizacja deszczowa x oświetlenie) drogi w złym stanie, oświetlenie dobre, odpowiednie x chodniki, parkingi oznakowanie sieć telefoniczna i dostępność internetu chodnik po obu stronach wioski w złym stanie x telefonia komórkowa sieć światłowodowa x internet szerokopasmowy wszyscy operatorzy x transport publiczny: nie występuje kolej (przystanki) autobus (przystanki) nie występuje inne 2 przystanki autobusowe szkolne x gospodarka, rolnictwo gospodarstwa rolne (pracownicy sezonowi), prywatne miejsca pracy (gdzie, ile? ) x firmy jedno lub dwuosobowe znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- mechanika samochodowa, zakład remontowo- x gowe i ich produkty -budowlany gastronomia nie występuje miejsca noclegowe w prywatnym gospodarstwie x gospodarstwa rolne 3 duże, 6 małych x jęczmień, pszenica, pszenżyto, kukurydza, burak uprawy hodowle cukrowy, pomidory, cebula, trzoda chlewna, bydło x mleczne, bydło opasowe, pszczelarstwo możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii fotowoltaika x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub fundusz odpisowy x powiat 92 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

środki uzyskane z wynajmu świetlicy, środki finan- x środki wypracowywane sowe przekazane przez mieszkańców oraz uzyskane w formie pracy własnej mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi dotychczasowi sołtysi i społecznicy x krajanie znani w regionie, w kraju i nie występuje zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i wykwalifikowani rolnicy, nauczyciele, mechanicy, x umiejętnościach, m.in. studenci budowlancy przedsiębiorcy, sponsorzy Bolsius – Zalesie Małe x osoby z dostępem do internetu i umie- każdy mieszkaniec posiada dostęp do internetu i x jętnościach informatycznych posiada podstawowe umiejętności informatyczne pracownicy nauki nie zidentyfikowano związki i stowarzyszenia koło gospodyń wiejskich, kółko rolnicze, koło wędkar- x skie kontakty zewnętrzne (np. z mediami) nie zidentyfikowano współpraca zagraniczna i krajowa współpraca z sołectwami zalesie małe i górka x informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa kurenda, powiadomienie sms x książki, przewodniki „Kulinarne podróże po Wielkopolsce” x strony www facebook – „wieś sroki” x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: SROKI

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• dostępność miejsc noclegowych b • nieduże zastosowanie ekologicznych metod ogrzewania, • fundusz odpisowy umożliwiający inwestowanie w infra- małe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii przez strukturę na terenie sołectwa s mieszkańców j • oświetlenie wsi istniejące, wymagające modernizacji j • obiekt sali oraz teren wokół sali wymaga odnowy i mo- • wyremontowana sala wiejska i dogodne jej położenie s dernizacji s • zagospodarowany częściowo teren wokół sali wiejskiej • słaby stan ogrodzenia wokół sali wiejskiej s (parking – polbruk, tereny zielone) s • złej jakości infrastruktura boiska sportowego, brak siłow- • teren rekreacyjny dla dzieci – plac zabaw, boisko sporto- ni zewnętrznej s we s • mała ilość działek pod zabudowę domów jednorodzin- • działalność miejscowych przedsiębiorstw b nych b • zwarta zabudowa wioski, wielopokoleniowe gospodar- • niewystarczająca infrastruktura placu zabaw s stwa t • brak kanalizacji sanitarnej s • przez teren sołectwa przebiega internet światłowodo- • niewystarczające – słabe oświetlenie boiska sportowego wy s i placu zabaw s • sieć gazowa, kanalizacja deszczowa s • słabe wyposażenie sali w sprzęt multimedialno-nagłoś­ • gospodarstwa rolne, będące miejscem pracy b nieniowy s • kuchnia umieszczona w budynku sali wiejskiej z bogatym • zły stan chodników s wyposażeniem • brak zadaszenia umożliwiającego organizacje spotkań in- • organizacje KGW, KR i Rada Sołecka otwarte na wszelkie tegracyjnych na świeżym powietrzu s propozycje i sugestie mieszkańców j • niska integralność mieszkańców, niskie zaangażowanie w • czyste i zadbane środowisko, brak uciążliwego przemy- życie sołectwa j słu j • brak ciągów pieszo- rowerowych j • krajobraz przyrodniczy – pola uprawne, lasy t • brak monitoringu w kluczowych miejscach sołectwa j • chodnik położony po obu stronach miejscowości z przej- • starzejące się społeczeństwo, wyprowadzanie się mło- ściami dla pieszych j dych j • liczne tradycje kultywowane w miejscowości – dożynki, • brak działek pod zabudowę inwestycyjną b dzień dziecka, szukanie wielkanocnego koszyczka, miko- łajki t • organizacja imprez okolicznościowo-integracyjnych dla mieszkańców j Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 93

• dobra komunikacja i informacja społeczna poprzez – fa- cebook – grup „ wieś sroki”, powiadomienie sms, messen- ger j • aktywność sołtysa i rady sołeckiej oraz organizacji dzia- łających w sołectwie – koło gospodyń wiejskich, kółko rolnicze j • krzyż przydrożny stanowiący miejsce kultu religijnego, kapliczka z wizerunkiem Najświętszej Maryi Panny – po- łożona w centrum wsi, przy której odbywają się obrzędy religijne t

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• duże możliwości uzyskania wsparcia od lokalnych przed- • słaby stan chodnika powiatowego j siębiorstw j • słaby dostęp do szkół średnich, ponadpodstawowych • możliwość pozyskania środków publicznych na rozwój i wyższych j infrastruktury społecznej s • duża odległość od większych miast b • dostęp do placówek medycznych s • duże natężenie ruchu drogowego, hałas tym spowodo- • cykliczne uczestnictwo w dożynkach parafialnych, dożyn- wany oraz wysoki wskaźnik wypadkowości j kach gminnych, gminnym dniu dziecka, „sołtysiadzie” j • brak ciągu pieszo-rowerowego j • możliwość pozyskania środków publicznych na działal- • brak dogodnego połączenia autobusowego z miastem ność aktywizującą j powiatowym j • dostęp do placówek kulturalnych j • migracja młodzieży w celach zarobkowych b • rozwijanie współpracy z innymi sołectwami j • duże wsparcie radnego miejsko-gminnego j • dobra współpraca z samorządem gminnym j • dostęp do miejsc w pracy b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.14. Sołecka Strategia Rozwoju – STARKÓWIEC liczną sołectwa składa się budynek świetlicy wiejskiej wraz z przyległym terenem, boisko, plac zabaw, grill. Starkówiec, zwany w XIII wieku Starkowem, należy do najstarszych wsi w dawnym woj. kaliskim. Na mocy Wizja hasłowa (mieszkańców): STARKÓWIEC – EKOLO- przywileju z dnia 12 lutego 1253 r. danego klasztoro- GICZNY I ZDROWY W CZASIE ODNOWY. wi Cystersów w Henrykowie przez księcia wielkopol- skiego Przemysława I, Starkówiec stał się własnością Wizja opisowa (mieszkańców): Starkówiec to wieś te- tegoż klasztoru. Nie wiadomo, jak długo był w posia- matyczna, wieś ludzi wykorzystujących zasoby przy- daniu Cystersów, ale w wieku XV był już własnością rody do rozwijania własnych działalności i dywersy- rodziny Starkówieckich. Od roku 1671 właścicielami fikacji dochodów, co zachęca turystów do częstych Starkówca byli Naramowscy, od 1699 Walknowscy, odwiedzin i dłuższych pobytów. Zarówno miesz- a po nich Skórzewscy. W I połowie XVIII wieku wieś tę kańcy, jak też turyści, chętnie korzystają z edukacyj- posiadał Jan Burzymski, który z powodu długów od- nej ścieżki ekologicznej. Obserwują zwierzęta w ich stąpił ją swoim wierzycielom. Po nim posiadali Star- naturalnym środowisku oraz pogłębiają wiedzę na kówiec Radońscy. Przed rokiem 1780 wieś ta była już ich temat z tablic, z opisami spotykanych gatunków. w rękach Wyganowskich, od których na początku XIX Wszyscy spotykają się w nowoczesnej, dobrze wypo- wieku nabył ją Franciszek Przyłuski (brat abpa Leona sażonej świetlicy podczas licznych imprez integracyj- Przyłuskiego). W rękach Przyłuskich Starkówiec został nych dla dzieci i dorosłych. Chętnie uczestniczą też do II wojny światowej. Przez sołectwo przepływa rze- w zajęciach sportowych organizowanych w budynku ka Ochla – prawobrzeżny dopływ Radęcy, wpadająca i na świeżym powietrzu. do niej na terenie Kobylina. Obecnie w miejscowości działa Koło Gospodyń Wiejskich oraz kółko rolnicze. Na infrastrukturę pub- 94 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: STARKÓWIEC, liczba mieszkańców: 109 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren nizinny x stan środowiska środowisko dość czyste x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej lasy liściaste x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty tereny bagienne, siedliska zwierząt x świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) bażanty, żurawie, czaple, bociany, bobry x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Ochla, 2 stawy, bagno x wody podziemne nie występuje gleby przewaga gleb III i IV klasy x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy walory architektury charakterystyczne czworaki x walory przestrzeni wiejskiej publicznej sala wiejska z boiskiem i placem zabaw x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej pałac, staw, park, gospodarstwa rolne x zabytki i pamiątki historyczne kapliczka przydrożna x osobliwości kulturowe nie występuje miejsca, osoby i przedmioty kultu kapliczka przydrożna x święta, odpusty, pielgrzymki odpust parafialny, x święcenie potraw, nabożeństwa majowe, dożynki tradycje, obrzędy, gwara x kościelne i wiejskie legendy, podania i fakty historyczne kuźnia 300-letnia x przekazy literackie „cykle Starkówieckie” g. Świątoniowski x ważne postacie i przekazy historyczne Dziedzic Przyłuski x specyficzne nazwy nie występuje specyficzne potrawy nie występuje dawne zawody kowal, cieśla x zespoły artystyczne, twórcy nie występuje obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową prywatne x działki pod domy letniskowe nie występuje działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występuje pustostany mieszkaniowe nie występuje pustostany poprzemysłowe nie występuje tradycyjne nieużytkowane obiekty nie występuje gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów boisko, plac zabaw x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 95

sale spotkań, świetlice, kluby sala wiejska x miejsca uprawiania sportu boisko x miejsca rekreacji plac zabaw, boisko x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg x drogi (nawierzchnia, oznakowanie droga powiatowa asfaltowa, droga gminna szutrowa x oświetlenie) chodniki, parkingi parking przy sali wiejskiej x sieć telefoniczna sieć telefoniczna i dostępność internetu x i internetowa w pełni dostępna telefonia komórkowa ogólnodostępna x internet szerokopasmowy światłowód x transport publiczny: kolei brak kolej (przystanki) autobus (przystanki) 1 przystanek autobusowy x inne nie występuje gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) gospodarstwa rolne x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- nie występuje gowe i ich produkty gastronomia nie występuje miejsca noclegowe nie występuje gospodarstwa rolne występują gospodarstwa rolne x uprawy hodowle uprawy zbóż, kukurydzy, hodowla bydła x możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii nie występuje środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis sołecki x powiat środki wypracowywane praca mieszkańców x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi nie występuje krajanie znani w regionie, w kraju i nie występuje zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i studenci x umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy zakład budowlany Mar-Bud, firma remontowa Nowaccy x osoby z dostępem do internetu i umie- internet ogólnodostępny x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie występuje związki i stowarzyszenia Koło Gospodyń Wiejskich, kółko rolnicze x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) „Gazeta Krotoszyńska” x współpraca zagraniczna i krajowa nie występuje 96 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa „Gazeta Krotoszyńska” x książki, przewodniki „Cykle Starkówieckie” g. Świątoniowski x strony www strona internetowa urzędu gminy x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: STARKÓWIEC

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• nowoczesna sala wiejska s • mało aktywnych mieszkańców j • organizacja imprez okolicznościowych j • mała integracja mieszkańców j • brak wysoko przemysłowych gospodarstw rolnych j • brak połączeń autobusowych, szczególnie dotkliwy dla • czyste środowisko t uczniów szkół średnich j • duża ilość ptaków m.in. bażanty, czaple, żurawie t • nie ma chodników s • dużo dzikich ssaków m.in. sarny, bobry, dziki t • słaba jakość dróg gminnych s • tereny nizinne, łąki lasy t • niewykorzystane zasoby przyrody do budowania ekolo- • zabytkowa kapliczka t gicznych ścieżek edukacyjnych t • boisko do gry w piłkę s • niewykorzystane zasoby do tworzenia gospodarstw eko- • plac zabaw s turystycznych b • pałac przedwojennych dziedziców – obecnie własność • powiększające się stado dzików prywatna t • zły stan techniczny karuzeli obrotowej na placu zabaw s • park przypałacowy t • zanieczyszczenie powietrza związane z niską emisją • wiejski rzeźbiarz – „złota rączka” t z c.o. j • dzikie zwierzęta niszczą uprawy rolnicze b

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• lokalna grupa działania „gościnna wielkopolska” b • migracje młodych wykształconych mieszkańców w po- • możliwość pozyskania funduszy unijnych b szukiwaniu pracy b • programy wielkopolskiej odnowy wsi b • duża biurokracja przy pozyskiwaniu środków zewnętrz- • trend do powstawania „wiosek tematycznych” t nych b • ustawa o funduszu sołeckim b • starzenie się społeczeństwa j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.15. Sołecka Strategia Rozwoju – STARY KOBYLIN występują zabudowania gospodarcze, które w chwi- li obecnej znajdują się w rękach osób prywatnych, Stary Kobylin – sołectwo w województwie wielkopol- obszar zaniedbany i zdegradowany. Miejscowość po- skim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko- siada ciągi spacerowe, jednakże ich stan techniczny -wiejskiej Kobylin, bezpośrednio przy drodze krajo- wizualnie nieatrakcyjny i powoduje zagrożenie bez- wej numer 36, administracyjnie nieopodal centrum pieczeństwa dla osób poruszających się pieszo, infra- administracyjnego gminy – tj miejscowości Kobylin. struktura ta wymaga renowacji. Liczebność sołectwa wynosi 208 mieszkańców. Na te- Na terenie sołectwa znajduje się oświetlenie renie sołectwa występują drogi powiatowe i gminne drogowe z zastosowaniem lamp sodowych. Miej- asfaltowe. Następuje rozwój zabudowy jednorodzin- scowość wyposażona w sieć wodociągową, sieć nej gdzie wewnętrzne drogi utwardzone w chwili gazociągową oraz częściowo w światłowód. Na te- obecnej są kruszywem. Zabudowa wsi zlokalizowa- renie miejscowości mieszkańcy podłączeni są do na jest wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Zabudowa wybudowanej(dofinansowanie zewnętrzne) sieci dwustronna. W części historycznej tej miejscowości kanalizacji sanitarnej. W sołectwie znajdują się rów- Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 97 nież obiekty religijne stanowiące o tożsamości wsi Sołectwo na działalność prospołeczną wykorzystuje tj. przydrożny krzyż przy drodze Kobylin – Długołę- fundusze z tytułu odpisu od podatku rolnego. Komu- ka, a w lesie znajduje się pomnik pomordowanych nikacja w sołectwie odbywa się za pomocą ogłoszeń mieszkańców Kobylina. Centralną część miejscowości na tablicach, a także przez wiadomości sms’owe i pi- tworzy teren na którym posadowiona jest sala wiej- semną kurendę. Do celów Komunikacji wykorzysty- ska. Budynek ten został wybudowany w roku 2019. wany jest również Facebook. Obiekt wyróżnia się tym że jest to świetlica drewniana o bardzo charakterystycznym kształcie. Świetlica zo- Wizja hasłowa (mieszkańców): W STARYM KOBYLINIE stała wybudowana ze środków gminnych z przezna- POCZUJESZ SIĘ MŁODSZYM. czeniem organizacji różnorodnych imprez, a także ma służyć mieszkańcom. Wizja opisowa i graficzna (mieszkańców): Stary Koby- W świetlicy jest część ogólna, zaplecze kuchenne lin jest już „stary” tylko w swej nazwie. Od 2019 roku oraz sanitariaty. Bezpośrednio do budynku przyle- sołectwo zaczęło tętnić życiem mając do zaoferowa- ga znacznych rozmiarów teren komunalny. W chwili nia nowoczesną infrastrukturę. Społeczność Starego obecnej znajduje się tam kilka urządzeń placu zabaw Kobylina zaktywizowała się w działaniach na rzecz które wymagają modernizacji z uwagi na ich stan rozwoju sołectwa, tworząc nowoczesne imprezy dla techniczny. Na obszarze tym urządzone jest również mieszkańców i okolicznych gości. Aktywność Koła Go- boisko do piłki siatkowej, które może być wykorzysta- spodyń Wiejskich i Grupy Odnowy Wsi spowodowała ne do gry w tenisa ziemnego. Teren obsadzony jest organizowanie spotkań, szkoleń i wieczorków o róż- roślinnością wieloletnią ale pozbawiony ogrodzenia. norodnej tematyce. Zmodernizowane drogi, chod- W sołectwie powołano Grupę Odnowy Wsi, a od 2019 niki, place zabaw i nowoczesne oświetlenie nadają roku działa Koło Gospodyń Wiejskich. Z uwagi na nowatorski charakter sołectwu, a postawy proekolo- niewielką odległość do miejscowości Kobylin miesz- giczne mieszkańców powodują że miejscowość stała kańcy licznie należą do innych organizacji pozarządo- się zieloną wyspą „Starego w nazwie – nowoczesnego wych takich jak Klub Sportowy „Piast” oraz „Samsung”. dziś” Starego Kobylina. 98 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: STARY KOBYLIN, liczba mieszkańców: 208 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu rolniczy, płaski x stan środowiska niezdegradowany x walory klimatu umiarkowany x walory szaty roślinnej drzewa, krzewy ozdobne x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty łabędzie, dzikie kaczki, bociany /(na tzw. pasiece/ x świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) nie zidentyfikowano x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Radensa x wody podziemne nie zidentyfikowano x gleby rolnicze, III i IV klasy x kopaliny nie zidentyfikowano x walory geotechniczne nie zidentyfikowano x kulturowy wiatrak zlokalizowany na terenie prywatnym, pałac x walory architektury zlokalizowany na terenie RSP częściowo w rękach prywatnych plac rekreacyjny, na którym znajduje się świetlica w walory przestrzeni wiejskiej publicznej x postaci tzw. grzybka walory przestrzeni wiejskiej prywatnej niewyróżniające x pomnik upamiętniający rozstrzelanie powstańców x zabytki i pamiątki historyczne wielkopolskich osobliwości kulturowe nie zidentyfikowano x miejsca, osoby i przedmioty kultu krzyż – obrzędy religijne x święta, odpusty, pielgrzymki nie zidentyfikowano x tradycje, obrzędy, gwara nie zidentyfikowano x legendy, podania i fakty historyczne nie zidentyfikowano x przekazy literackie nie zidentyfikowano x ważne postacie i przekazy historyczne nie zidentyfikowano x specyficzne nazwy nie zidentyfikowano x specyficzne potrawy nie zidentyfikowano x dawne zawody kołodziej – wyrób kół, naprawy wozów x zespoły artystyczne, twórcy nie zidentyfikowano x obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową osiedle domów jednorodzinnych x działki pod domy letniskowe nie zidentyfikowano działki pod zakłady usługowe i przemysł występują, w rękach prywatnych x pustostany mieszkaniowe nie zidentyfikowano pustostany poprzemysłowe nie zidentyfikowano tradycyjne nieużytkowane obiekty x gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, chlewnia – własność RSP młyny, itp.) Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 99

infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów plac rekreacyjny x sale spotkań, świetlice, kluby grzybek x miejsca uprawiania sportu boisko przy grzybku x miejsca rekreacji plac i boisko przy grzybku x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie zidentyfikowano szkoły nie zidentyfikowano przedszkola nie zidentyfikowano biblioteki nie zidentyfikowano placówki opieki społecznej nie zidentyfikowano placówki służby zdrowia nie zidentyfikowano infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja tak x drogi (nawierzchnia, oznakowanie słabo rozwinięta infrastruktura drogowa x oświetlenie) chodniki, parkingi przy grzybku parking, x sieć telefoniczna i dostępność internetu światłowód, internet radiowy x telefonia komórkowa tak x internet szerokopasmowy światłowód x transport publiczny: brak kolej (przystanki) autobus (przystanki) przystanek autobusowy x inne nie zidentyfikowano gospodarka, rolnictwo RSP – 3, Gobarto mroźnia – 20, Orlen – 10, mieszalnia miejsca pracy (gdzie, ile? ) x pasz – 7, stacja kontroli pojazdów – 5 znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- x Orlen – paliwo, mieszalnia pasz Lisiecki gowe i ich produkty gastronomia nie zidentyfikowano miejsca noclegowe nie zidentyfikowano gospodarstwa rolne 3 x uprawy hodowle rolnictwo (wielokierunkowe uprawy i hodowle) x możliwe do wykorzystania odpady x nie zidentyfikowano produkcyjne zasoby odnawialnych energii nie zidentyfikowano x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis z podatku rolnego x powiat środki wypracowywane nie zidentyfikowano mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi nie zidentyfikowano krajanie znani w regionie, w kraju i za- nie zidentyfikowano granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy nie zidentyfikowano i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy lokalne firmy x osoby z dostępem do internetu i umie- nie zidentyfikowano jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie zidentyfikowano 100 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

związki i stowarzyszenia KGW x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) nie zidentyfikowano współpraca zagraniczna i krajowa nie zidentyfikowano informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa nie zidentyfikowano x książki, przewodniki nie zidentyfikowano x strony www nie zidentyfikowano x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: STARY KOBYLIN

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• miejsce pamięci – pomnik rozstrzelania powstańców • słaba infrastruktura drogowa i oświetlenie s wielkopolskich t • konieczność doinwestowania placu rekreacyjnego s • miejsce kultu religijnego (tradycja nabożeństw majowych • zły stan techniczny ciągów komunikacyjnych j przy krzyżu) t • słaby stan techniczny niektórych posesji j • duża liczba miejsc pracy b • słabe poczucie tożsamości mieszkańców ze sołectwem t • miejsce rekreacji (boisko, utwardzony plac) s • przestarzałość urządzeń na placu zabaw s • plac zabaw s • nie wystarczająca ilość chodników s • doświadczenie w organizowaniu imprez o dużym wymia- • słaba identyfikacja sołectwa /logo, stroje/ j rze (motopiknik) j • brak animatora w świetlicy j • media (gaz, wodociąg, kanalizacja sanitarna, światło- • brak sklepu na terenie sołectwa s wód) s • brak uporządkowania obszarów w centrum miejscowo- • cykliczny bieg miejscami pamięci t ści j • rozwijająca się zabudowa jednorodzinna j • odpis z podatku rolnego s • zawód kołodzieja t

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• możliwość pozyskania środków z zewnątrz na rozwój • duża konkurencja w ubieganiu się o środki na infrastruk- i poprawę infrastruktury na terenie sołectwa s turę na terenie gminy i powiatu s • przynależność do programu Wielkopolska Odnowa Wsi • słaba jakość infrastruktury – brak chodników, ścieżek ro- stwarzająca możliwość rozwoju infrastruktury s werowych, oświetlenia (drogi powiatowe) j • istniejące szlaki rowerowe j • duża ilość zadań inwestycyjnych i liczba sołectw w gminie • dobra współpraca z samorządem gminnym j przedkłada się na niewystarczające fundusze w gminie na • promocja sołectwa w gminie i regionie b zadania infrastruktury s • udział sołectwa w imprezach gminnych i promowanie sie- • słabe poczucie bezpieczeństwa z uwagi na duże natęże- bie j nie ruchu (droga krajowa 36) j • współpraca z innymi sołectwami j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.16. Sołecka Strategia Rozwoju – STARYGRÓD własność prywatną. Obecny kształt dworu pochodzi z ok. 1864 r. kiedy został on przebudowany z nieczyn- Starygród to sołectwo położone w województwie nej cukrowni. Dwór posiada pochodzącą z przed 1893 wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie r. dobudówkę, która mieściła kiedyś oranżerię i część Kobylin. Znajduje się około 10 km w kierunku północ- gospodarczą. Przy dworze znajduje się park z okazami no-wschodnim od Kobylina. Na terenie wsi Starygród pomnikowych lip i starych dębów. W Starymgrodzie 3 znajduje się dwór z pierwszej poł. XIX w. stanowiący sierpnia 1868 r. urodził się Józef Chełkowski – właści- Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 101 ciel ziemski, działacz społeczny i polityczny, mąż Marii Wizja opisowa (mieszkańców): Starygród to spokojna, Chełkowskiej, dziadek Augusta Chełkowskiego-mar- zadbana wieś z bogatą historią i nowoczesną infra- szałka senatu RP w latach 1991–1993. W miejscowości strukturą techniczną. Dumą mieszkańców jest licznie jest też, zbudowany w poł. XVII w. Kościół pw. Oczysz- odwiedzany przez turystów, odbudowany gród, któ- czenia NM Panny, jest on przykładem drewnianej rego historia sięga XII wieku oraz ścieżka historyczna świątyni, o zdwojonej konstrukcji ścian, jaką posiada informująca o jego historii. Podczas gdy dzieci bawią kilkadziesiąt innych świątyń w Wielkopolsce. Od za- się na placu zabaw ich mamy i babcie siedzą w altance chodu przylega do niego wieża o konstrukcji słu- i rozmawiają, jednocześnie bacznie obserwując swo- powo-ramowej, oszalowana, w górnej części obita je pociechy. Młodzież często gra w siatkówkę i tenisa eternitem i zwieńczona dachem z cebulastym heł- stołowego, a seniorzy ćwiczą na siłowni. Dzięki aktyw- mem z latarnią. Wnętrza zdobi polichromia Tadeusza nie działającemu Stowarzyszeniu i KGW mieszkańcy Szukały. Na infrastrukturę publiczną sołectwa składa wciąż planują nowe projekty, dzięki którym rozwijają się teren komunalny z boiskiem, placem zabaw i zew­ swoją wieś oraz kultywują lokalne tradycje i obrzędy. nętrznym stołem do tenisa. Mieszkańcy korzystają Wszyscy często spotykają się w nowoczesnej, dobrze z salki z zapleczem, dzierżawionej od parafii. wyposażonej altanie podczas licznych imprez integra- cyjnych, rajdów i wycieczek rowerowych oraz zajęć Wizja hasłowa (mieszkańców): STARYGRRÓD JEST FEST i rozgrywek sportowych. – WSZYSCY WIEDZĄ GDZIE TO JEST.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: STARYGRÓD, liczba mieszkańców: 252 osób

Znaczenie zasobu (odpowiednio wstaw X) Opis (nazwanie) zasobu RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające

przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren płaski, nizinny, pola i łąki x stan środowiska środowisko czyste x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej pola, łąki, rośliny uprawne x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty lipy i dęby w parku przypałacowym x świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) bobry, bociany, kania ruda, orzeł bielik x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Orla x wody podziemne nie występuje gleby mieszane, różnej klasy x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy walory architektury zabudowa zwarta, kościół, dwór x walory przestrzeni wiejskiej publicznej boisko, plac zabaw x wieś z zabudową zwartą, domy jednorodzinne walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x zadbane, dwór zabytki i pamiątki historyczne kościół, kaplica, dwór x osobliwości kulturowe nie występuje miejsca, osoby i przedmioty kultu kościół, kaplica, cmentarz x święta, odpusty, pielgrzymki odpust parafialny, pielgrzymka ułanów x 102 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

tradycje, obrzędy, gwara gwara poznańska x legendy, podania i fakty historyczne legenda o grodzie zbudowanym na Wzgórzysku x przekazy literackie nie występuje ważne postacie i przekazy historyczne rodzina Chełkowskich x specyficzne nazwy nie występuje specyficzne potrawy nie występuje dawne zawody nie występuje zespoły artystyczne, twórcy zespół muzyczny x obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową liczne prywatne x działki pod domy letniskowe nie występuje działki pod zakłady usługowe i przemysł nie występuje pustostany mieszkaniowe nie występuje pustostany poprzemysłowe nie występuje nie występuje tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, młyny, itp.)

infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów boisko x sale spotkań, świetlice, kluby salka parafialna dzierżawiona przez wieś x miejsca uprawiania sportu boisko x miejsca rekreacji plac zabaw x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg x drogi (nawierzchnia, oznakowanie drogi asfaltowe, stan techniczny niezadawalający x oświetlenie) chodniki, parkingi parking przy kościele, chodnik x sieć telefoniczna i dostępność internetu sieć telefoniczna i internetowa w pełni dostępna x telefonia komórkowa ogólnodostępna x internet szerokopasmowy światłowód x transport publiczny: kolei brak kolej (przystanki) autobus (przystanki) 1 przystanek autobusowy x inne nie występuje gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) gospodarstwa rolne x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- stolarz, krawcowa, mechanik samochodowy, hydrau- x gowe i ich produkty lik, dekarz, kominiarz, usługi koparką gastronomia nie występuje miejsca noclegowe nie występuje gospodarstwa rolne liczne gospodarstwa rolne x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 103

uprawy zbóż, kukurydzy, rzepaku, buraków, hodowla uprawy hodowle x bydła i trzody chlewnej możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii nie występuje środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis sołecki x powiat środki wypracowywane praca mieszkańców x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi Józef Chełkowski x krajanie znani w regionie, w kraju i za- brak granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy studenci x i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy nieliczni x osoby z dostępem do internetu i umie- internet ogólnodostępny x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie występuje związki i stowarzyszenia nie występuje kontakty zewnętrzne (np. z mediami) nie występuje współpraca zagraniczna i krajowa nie występuje informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa nie występuje książki, przewodniki nie występuje strony www strona www. urzędu gminy x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: STARYGRÓD

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• park przydworski t • niewystarczająca infrastruktura usługowa – brak sklepu, • boisko sportowe s szkoły i przedszkola j • kościół parafialny t • dzieci i młodzież nie mają się gdzie spotykać j • plac zabaw s • ograniczona komunikacja publiczna j • zwarta, zadbana zabudowa t • wieś nie jest skanalizowana s • drogi w większości asfaltowe s • niewystarczające i przestarzałe oświetlenie wiejskie s • rzeka Orla t • niedostępny dla mieszkańców dwór i park t • dwór (własność prywatna) t • duża ilość przedsiębiorców prywatnych b • światłowód s • chodniki s • duża ilość działek budowlanych s • siedliska dzikich zwierząt (bobry, bociany, orzeł bielik) t • historia miejscowości – pochodzenie nazwy t • dawna siedziba rodziny Chełkowskich t • duża solidarność wśród mieszkańców j • salka parafialna dostępna dla mieszkańców j 104 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• lokalna grupa działania „Wielkopolska Gościnna” b • zwiększające się bezrobocie b • możliwość pozyskania funduszy unijnych b • nowy okres programowania i zmniejszenie środków unij- • programy Wielkopolskiej Odnowy Wsi b nych b • ustawa o stowarzyszeniach j • niestabilność prawa j • ustawa o funduszu sołeckim b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.17. Sołecka Strategia Rozwoju – WYGANÓW kobyliński i tamtejszy proboszcz ks. Wiśniewski po- święcił go pod wezwaniem Podwyższenia Świętego Wyganów to sołectwo położone w województwie Krzyża W miejscowości aktywnie działa Koło Gospo- wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie dyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna oraz Kółko Kobylin. Znajduje się około 4 km w kierunku wschod- Rolnicze. Na infrastrukturę publiczną sołectwa składa nim od Kobylina. W okresie Wielkiego Księstwa Po- się boisko przy byłej szkole. znańskiego (1815–1848) miejscowość Wyganów na­ leżała do wsi większych w ówczesnym pruskim Wizja hasłowa (mieszkańców): Z WYGANOWEM powiecie Krotoszyńskim, w rejencji poznańskiej. Wy- W PRZYSZŁOŚĆ. ganów należał do okręgu kobylińskiego tego powia- tu i stanowił odrębny majątek, którego właścicielem Wizja opisowa (mieszkańców): Wyganów to nowo- był wówczas Roszkiewicz. W miejscowości znajduje czesna i zintegrowana wieś, w której widzimy piękne się zbudowany na początku XIX wieku klasycystycz- zadbane posesje, usytuowane wzdłuż utwardzonych ny pałac. Jest on murowaną, otynkowaną budowlą dróg. Dzięki aktywnie działającemu OSP mieszkańcy założoną na prostokątnym rzucie, o zwartej dwukon- dbają o lokalne zabytki oraz kultywują tradycje, zwy- dygnacyjnej bryle, zwieńczonej czterospadowym da- czaje i obrzędy. Podczas licznych imprez integracyj- chem. Przy pałacu zachowały się pozostałości dawne- nych wszyscy spotykają się w nowoczesnej, dobrze go parku. Ponadto w Wyganowie znajduje się kościół wyposażonej świetlicy. Zarówno dzieci i młodzież, ufundowany w 1818 roku przez Stanisława Rembow- jak też osoby dorosłe chętnie uczestniczą w zajęciach skiego i Marię Annę de Riboute Poullin, dziedziczkę sportowych organizowanych w budynku i na świe- pobliskich Targoszyc. W tym samym roku dziekan żym powietrzu.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: WYGANÓW, liczba mieszkańców: 212 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu teren nizinny x stan środowiska środowisko czyste x walory klimatu klimat umiarkowany x walory szaty roślinnej łąki, małe tereny leśne x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty nie występuje świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) sarny, dziki, daniele w pobliskim lesie x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 105 wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) rzeka Radęca i Orla, stawy prywatne x wody podziemne gleby przewaga gleb III – V klasy x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy walory architektury pałac z XIX wieku x boisko do piłki nożnej, sala wiejska z terenem rekre- walory przestrzeni wiejskiej publicznej x acyjnym walory przestrzeni wiejskiej prywatnej wieś z zabudową rozproszoną, x zabytki i pamiątki historyczne pałac, kościół i cmentarz ewangelicki x osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu kościół, cmentarz x święta, odpusty, pielgrzymki odpust św. Rocha, św. Floriana, Dzień Strażaka x tradycje, obrzędy, gwara częściowo gwara poznańska x legendy, podania i fakty historyczne historia pałacu i kościoła x przekazy literackie nie występuje ważne postacie i przekazy historyczne nie występuje specyficzne nazwy nie występuje specyficzne potrawy pyrki z gziką x dawne zawody kowal x zespoły artystyczne, twórcy nie występuje obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową prywatne x działki pod domy letniskowe nie występuje działki pod zakłady usługowe i przemysł 1 działka agencji r.r. x pustostany mieszkaniowe prywatne mieszkanie przy młynie x pustostany poprzemysłowe nie występuje tradycyjne nieużytkowane obiekty gos­ po­darskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, kuźnia zlikwidowana w 2018 r., młyn x młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów boisko sportowe, plac przy świetlicy wiejskiej x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska x miejsca uprawiania sportu boisko do piłki nożnej, boisko do koszykówki x miejsca rekreacji tereny przy świetlicy wiejskiej, plac zabaw x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły nie występuje przedszkola nie występuje biblioteki nie występuje placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wieś zwodociągowana w 100%, kanalizacja deszczo- wodociąg, kanalizacja x wa około 10% drogi (nawierzchnia, oznakowanie drogi asfaltowe, oznakowane, oświetlona w 70% x oświetlenie) droga powiatowa chodnik do kościoła, parking przy drodze powiato- chodniki, parkingi x wej 106 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

sieć telefoniczna i dostępność internetu sieć telefoniczna i internetowa w pełni dostępna x telefonia komórkowa ogólnodostępna x internet szerokopasmowy nie występuje transport publiczny: kolei brak kolej (przystanki) autobus (przystanki) 3 przystanki autobusowe x inne nie występuje gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) gospodarstwa rolne, szkółka krzewów ozdobnych x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- szkółka krzewów ozdobnych x gowe i ich produkty gastronomia nie występuje miejsca noclegowe gospodarstwo agroturystyczne x gospodarstwa rolne liczne gospodarstwa rolne x uprawy hodowle uprawy zbóż, kukurydzy, hodowla trzody chlewnej x możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii nie występuje środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis sołecki, środki na dofinansowanie boiska do x powiat koszykówki praca mieszkańców przy budowie boiska do koszy- środki wypracowywane x kówki oraz placu zabaw mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi nie występuje krajanie znani w regionie, w kraju i nie występuje zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i studenci x umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy szkółka krzewów ozdobnych x osoby z dostępem do internetu i umie- internet ogólnodostępny, 4 osoby z umiejętnościami x jętnościach informatycznych informatycznymi pracownicy nauki nie występuje związki i stowarzyszenia Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) prasa lokalna x współpraca z Urzędem Marszałkowskim Wojewódz- współpraca zagraniczna i krajowa x twa Wielkopolskiego informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa pismo samorządu miasta i gminy Kobylin x książki, przewodniki nie występuje strony www strona www. urzędu gminy x

ANALIZA SWOT – Sołectwo: WYGANÓW

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• świetlica wiejska s • brak połączeń komunikacyjnych j • plac zabaw s • zanieczyszczona rzeka j • boisko s • brak chodników s Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 107

• drogi asfaltowe s • zaniedbane budynki – m.in. prywatny młyn s • oświetlenie drogowe s • nieoświetlony parking przy cmentarzu s • położenie przy drodze krajowej j • niewystarczająca infrastruktura przy cmentarzu s • organizowane imprezy kulturalne j • zły stan techniczny mostu s • zabytki i pamiątki historyczne t • nie ma miejsca do rozwijania kultury fizycznej s • współpraca ze szkółką krzewów ozdobnych t • niedoposażony plac zabaw s • pałac z parkiem – obiekt prywatny t • remiza OSP s • koło gospodyń wiejskich j • ochotnicza straż pożarna j • sieć telefoniczna i internetowa s • sieć wodociągowa s • kościół parafialny i cmentarz t • aktywni mieszkańcy j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• lokalna grupa działania „Wielkopolska Gościnna” b • możliwość zawieszenia gminnych funduszy dla sołectw b • programy Wielkopolskiej Odnowy Wsi b • pandemia koronawirusa j • ustawa o funduszu sołeckim b • niestabilność prawa j • programy gminne b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.18. Sołecka Strategia Rozwoju – ZALESIE MAŁE ści działa Szkoła Podstawowa, oddziały przedszkole. Przy budynku znajduje się znacznych rozmiarów teren Zalesie Małe to sołectwo w województwie wielkopol- gminny. Szkoła dysponuje również niepełnowymia- skim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko- rową salą gimnastyczną. Gmina prowadzi inwestycję -wiejskiej Kobylin, niedaleko drogi krajowej numer 36. związaną z budową budynku na potrzeby przedszko- Liczebność sołectwa wynosi 311 mieszkańców. Sołe- la wraz z zagospodarowaniem terenu przyległego na ctwo składa się z wyłącznie z jednej miejscowości. Ka- miejsce sportu i rekreacji. W sołectwie znajdują się tegoria dróg w sołectwie jest różnorodna – jednakże również obiekty religijne stanowiące o tożsamości wsi przeważają drogi powiatowe o nawierzchni asfaltowej – przydrożne krzyże oraz figura, przy których odby- (dofinansowana ze ZPORRu), bezpośrednio na wjeź- wają się nabożeństwa kościelne majowe oraz czerw- dzie przy szkole droga gminna asfaltowa. Pozostałe cowe. Centralna część miejscowości to tzw. krzyżów- drogi dojazdowe gruntowe. Zabudowa wsi zlokalizo- ka, gdzie znajduje się zakład produkcyjny BOLSIUS wana jest wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Zabudo- oraz umiejscowione są skrzynki pocztowe. Nieopodal, wa dwustronna, zwarta – przeważają zabudowania przy drodze, znajduje się sala wiejska zlokalizowana jednorodzinne wraz z budynkami gospodarczymi. Na w Remizie Strażackiej. Obiekt został wyremontowany terenie całego sołectwa są utwardzone ciągi spacero- w ramach uzyskanego dofinansowania ze środków we – chodniki, wzdłuż których wykonane są liczne róż- Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Obiekt norodne nasadzenia roślinności wieloletniej, o którą ten posiada znacznych rozmiarów bezpośrednio dbają mieszkańcy. Wzdłuż chodników w całości sołe- przylegający teren rekreacyjny. Zagospodarowanie ctwa znajduje się sodowe oświetlenie drogowe, przy polega na utwardzeniu terenu bezpośrednio przed ciągu spacerowym do szkoły oświetlenie nowoczesne. i za świetlicą, umiejscowieniem ogrodzonego placu Miejscowość wyposażona w sieć wodociągową, sieć zabaw oraz boiska sportowego. Plac zabaw posiada gazociągową oraz część miejscowości posiada świat- nowe metalowe urządzenia, kompleks boisk to boisko łowód, dobrze działa sieć telefonii komórkowej. Brak piłkarskie oraz do piłki plażowej. Nieopodal znajduje jest kanalizacji sanitarnej i odprowadzenie ścieków się teren również przeznaczony na potrzeby rekrea- odbywa się do przydomowych szamb. W miejscowo- cji – wyposażony w urządzenia siłowni zewnętrznej. 108 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Sala składa się z części ogólnej, części kuchennej oraz Wizja opisowa i graficzna (mieszkańców): Zalesie Małe sanitariatów. Obiekt jest systematycznie wykorzysty- zaprasza do odwiedzenia naszej urokliwej miejscowo- wany jako miejsce integracji mieszkańców. Sołectwo ści. Ciekawe miejsca świadczą o tożsamości wsi. Sala dokonało wyboru członków Grupa Odnowy Wsi. Dzia- wiejska i liczne elementy infrastruktury tworzą no- ła również Ochotnicza Straż Pożarna, Koło Gospodyń woczesne atrakcyjne miejsce do integracji i rekreacji. Wiejskich i Koło Wędkarskie. Sołectwo na działalność Oferta warsztatów i prelekcji powstaje dzięki wiedzy, prospołeczną wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu pasji i zaangażowaniu mieszkańców. Miejscowość od podatku rolnego. Komunikacja w sołectwie odby- daje szansę dla rozwoju osobistego dzieci, młodzieży wa się za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez i dorosłych. Organizacje wiejskie stanowią między po- portal społecznościowy FB Ochotniczej Straży Pożar- koleniową przestrzeń do wymiany doświadczeń star- nej w Zalesiu Małym. szych i młodych mieszkańców. Nowoczesne rozwiąza- nia drogowe dbające również o turystykę rowerową Wizja hasłowa (mieszkańców): MALI W ZALESIU WIEL- sprawiają, że Zalesie Małe jest jedną z ciekawszych CY W DZIAŁANIU. turystycznych wsi w gminie Kobylin.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: ZALESIE MAŁE, liczba mieszkańców: 311 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu równina x stan środowiska dobry x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 109

walory klimatu czysty x walory szaty roślinnej łąki i pola uprawne x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty brak świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) bocianie gniazda x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) zbiornik wodny p-poż, wędkarski x wody podziemne nie występuje gleby klasa II-IV x kopaliny nie występuje walory geotechniczne nie występuje kulturowy zabudowa wiejska zwarta, budynki jedno i wieloro- walory architektury x dzinne, podzielona wieś na dzielnice np. huby, wieś zadbana zieleń wokół świetlicy, na placu zabaw, walory przestrzeni wiejskiej publicznej x siłowni zewnętrznej zadbane gospodarstwa i obejścia wraz z zielenią walory przestrzeni wiejskiej prywatnej x przed domami figura Serca Jezusowego, krzyże przydrożne, cmen- zabytki i pamiątki historyczne x tarz choleryczny osobliwości kulturowe nie występuje miejsce nabożeństw majowych i czerwcowych przy miejsca, osoby i przedmioty kultu x krzyżach przydrożnych święta, odpusty, pielgrzymki gwara poznańska, dożynki wiejskie i festyny rodzinne x tradycje, obrzędy, gwara nie występuje legendy, podania i fakty historyczne nie występuje przekazy literackie nie występuje ważne postacie i przekazy historyczne nie występuje specyficzne nazwy huby, zapłocie, wieś, podlasie x specyficzne potrawy nie występuje dawne zawody nie występuje zespoły artystyczne, twórcy zespół śpiewaczy emerytów x obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową teren rolny przekształcony na budowlany 2 działki x działki pod domy letniskowe nie występuje istnieją – wynika to z planu zagospodarowania działki pod zakłady usługowe i przemysł x przestrzennego pustostany mieszkaniowe nie występuje pustostany poprzemysłowe nie występuje tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, nie występuje młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów plac zabaw, boiska sportowe, szkoła, siłownia x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska „Dom Strażaka” x miejsca uprawiania sportu boiska sportowe x miejsca rekreacji siłownia, staw wędkarski x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne nie występuje szkoły szkoła podstawowa x przedszkola nie występuje biblioteki biblioteka szkolna x 110 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

placówki opieki społecznej nie występuje placówki służby zdrowia nie występuje infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg x drogi (nawierzchnia, oznakowanie drogi asfaltowe do remontu, oznakowane z pełnym x oświetlenie) oświetleniem chodniki, parkingi chodniki do wymiany i remontu, jeden przystanek x sieć telefoniczna i dostępność internetu dostęp do sieci telefonicznej, internet radiowy x telefonia komórkowa przekaźnik sieci t-mobile x internet szerokopasmowy brak kolei brak transport publiczny: kolej (przystanki) 3 przystanki autobusowe (w każdej miejscowości autobus (przystanki) sołectwa 1 przystanek) inne sieć gazowa x gospodarka, rolnictwo prywatne firmy zazwyczaj jednoosobowe, stolarnia, miejsca pracy (gdzie, ile? ) mechanika pojazdowa; zakład pracy Bolsius z zatrud- x nieniem ok. 900 osób znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- Firma Bolsius – produkcja świec i zniczy x gowe i ich produkty gastronomia nie występuje miejsca noclegowe nie występuje gospodarstwa rolne 22 gospodarstwa małe – do 50 ha x buraki cukrowe, zboża, kukurydza, pomidory, uprawy hodowle x bydło i trzoda chlewna możliwe do wykorzystania odpady nie występuje produkcyjne zasoby odnawialnych energii fotowoltaika x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpis z podatku rolnego, dodatkowe środki wypłaca- x powiat ne przez gminę środki finansowe z wynajmu sali oraz środki w formie x środki wypracowywane pracy własnej mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi sołtys Matyla Franciszek pełniła funkcję przez 40 lat x krajanie znani w regionie, w kraju i za- nie występuje granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy nauczyciel, inżynier x i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy firma Bolsius x osoby z dostępem do internetu i umie- informatycy, mieszkańcy mający dostęp do internetu x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie występuje związki i stowarzyszenia OSP, KGW, Kółko Rolnicze, Koło Wędkarskie x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) PKR24 x współpraca zagraniczna i krajowa nie występuje informacje dostępne o wsi publikatory, lokalna prasa gazeta „Kobylin” x książki, przewodniki kronika osp, kronika szkoły, kronika LZS x strony www facebook strona OSP x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 111

ANALIZA SWOT – Sołectwo: ZALESIE MAŁE

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• sala wiejska z zespołem rekreacyjnym – kompleks boisk • niewystarczające wyposażenie kompleksu kuchennego sportowych: do siatkówki plażowej, piłki nożnej oraz plac na sali wiejskiej – np. brak zmywarki s zabaw s • małe zaangażowanie mieszkańców w życie wiejskie – • siłownia zewnętrzna s działa tylko zwykle stały aktyw organizacji j • akwen wodny t • brak kanalizacji sanitarnej s • szkoła podstawowa kreująca tradycję kształcenia wzor- • słabe poczucie tożsamości mieszkańców t ców wychowawczych t • mała oferta zajęć kulturalnych – brak systematyczności • zwarta zabudowa wsi świadcząca o historycznych począt- działań na świetlicy j kach miejscowości t • zły stan chodników, brak ścieżek rowerowych, duże nasi- • bardzo dobra komunikacja między organizacjami wiejski- lenie ruchu kołowego s mi j • brak światłowodów i szybkiego internetu s • prężnie działające organizacje formalne i nieformalne • brak sklepu spożywczego na terenie sołectwa j miejscowości: OSP, KGW, Koło Wędkarskie, Kółko Rolnicze, Rada Sołecka, Grupa Odnowy Wsi j • duży zakład pracy firma „Bolsius” b • zadbane obejścia przy posesjach j • miejsca kultu, figura i krzyże przydrożne oraz cmentarz choleryczny przy których odbywają się nabożeństwa t • figura Serca Jezusowego ufundowana w 1866 roku za ocalenie życia podczas zarazy cholery t • krzyż w centrum wsi, który powstał pod koniec lat dzie- więćdziesiątych po nawałnicy, która przeszła przez wieś, jako wotum – wykonano go z elementów zerwanego da- chu t • pokoleniowe gospodarstwa rolne t • oświetlenie uliczne na terenie całej miejscowości s • wykorzystanie w całości odpisu podatku rolnego na cele ustalone przez radę sołecką i mieszkańców wsi s • miejscowe zakłady usługowe – stolarz, oraz mechanika samochodowa b • lęgowiska ptaków – bocianie gniazda t • cykliczne imprezy integracyjne – Dzień Dziecka, Dzień Rodziny, dożynki wiejskie t • znaczące wsparcie sponsora „Bolsius” przekładające się na stan infrastruktury w sołectwie s • miejscowość zwodociągowana i zgazyfikowana z kanali- zacją deszczową s • dobra komunikacja i informacja społeczna poprzez facebook, ­messenger, stronę internetową osp, tablice ogłoszeń i kurendy pisemne j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• współpraca z sołectwami i budowanie partnerstwa lokal- • trudności komunikacyjne – wynikające z braku połączeń nego t autobusowych j • możliwość pozyskiwania środków zewnętrznych na cele • narastające zagrożenie bezpieczeństwa mieszkańców publiczne s wynikające z braku ciągów pieszo-rowerowych j • dobre relacje z władzami gminy j • duże nasilenie ruchu ciężarowego, niszczącego drogi • udział w programie Odnowa Wsi szansą na pozyskanie gminne i powiatowe j środków zewnętrznych s • starzejące się społeczeństwo j • praca w ościennych przedsiębiorstwach i gospodar- • niska wiedza mieszkańców na temat pozyskiwania środ- stwach rolnych – istniejące miejsca pracy b ków z dostępnego programu b • pozyskiwanie środków zewnętrznych przez rolników – • duża biurokracja i trudność w przygotowaniu wniosków dofinansowanie gospodarstw s o dofinansowanie b • wsparcie sponsorów zewnętrznych działających na tere- nie gminy – Gotter, Polnet s 112 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

• budowa ścieżki rowerowej łączącej Zalesie Małe z Kobyli- nem wpływająca na poprawę bezpieczeństwa j • program dofinansowania oczyszczalni przydomo- wych b • udział w dożynkach gminnych i powiatowych b • udział w innych uroczystościach promujących Zalesie Małe – Dni Kobylina, zawody sportowo-pożarnicze b

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.19. Sołecka Strategia Rozwoju – ZALESIE WIEL- urządzenia placu zabaw, choć nie są nowoczesne, są KIE zadbane i atrakcyjne. W sołectwie znajdują się rów- nież obiekty religijne stanowiące o tożsamości wsi – 4 Zalesie Wielkie to sołectwo w województwie wiel- przydrożne krzyże, przy których odbywają się nabo- kopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie żeństwa kościelne majowe oraz Drogi Krzyżowe. Znaj- miejsko-wiejskiej Kobylin, niedaleko drogi krajowej duje się również cmentarz po ewangelicki, na którym numer 36. Liczebność sołectwa wynosi 336 mieszkań- umiejscowiono pamiątkową tablicę informacyjną. ców. Sołectwo składa się z wyłącznie z jednej miejsco- Centralna część miejscowości stanowi budynek wości. Kategoria dróg w sołectwie jest różnorodna – sali wiejskiej zlokalizowanej w Domu Strażaka. Przed jednakże przeważają drogi powiatowe o nawierzchni budynkiem znajduje się figura św. Floriana z 1926 asfaltowej), przy drogach występuje stary drzewostan roku, upamiętniająca zapoczątkowanie funkcjono- – kasztanowce, klony. Pozostałe drogi dojazdowe wania OSP. Obiekt ten posiada znacznych rozmiarów gruntowe. Zabudowa wsi zlokalizowana jest wzdłuż bezpośrednio przylegający teren rekreacyjny. Za- ciągów komunikacyjnych. Zabudowa siedliskowa, gospodarowanie tego terenu polega na utwardze- dwustronna, tylko w centralnej części miejscowości niu bezpośrednio przed świetlicą tego obszaru. Za zwarta. Pozostałe zabudowania rozproszone – prze- budynkiem znajduje się sporych rozmiarów teren ważają zabudowania jednorodzinne wraz z licznymi zielony z placem zabaw i zlokalizowanym tam gara- budynkami gospodarczymi gospodarstw rolnych. Za- żem blaszanym na potrzeby sołeckie. Teren świetlicy budowania gospodarcze w przeważającej części po- ogrodzony jest od drogi, a brak jest natomiast ogro- chodzące z lat 70, jednakże ilość tablic informujących dzenia za świetlicą od strony przylegających pól. Plac o wsparciu udzielonym ze środków unijnych świadczy zabaw posiada 5 nowych metalowych urządzeń oraz o licznie podejmowanych działań przez rodzimych 3 urządzenia siłowni zewnętrznej i elementy rekrea- rolników związanych z poprawą konkurencyjności cyjne. Nieopodal znajduje się teren zaadoptowany na prowadzonych gospodarstw rolnych. Na terenie sołe- potrzeby sportowe – jest to boisko piłkarskie wypo- ctwa chodnik znajduję się wzdłuż ulicy przy świetlicy sażone w bramki oraz piłko-chwyt. W pobliżu znaj- wiejskiej, w pozostałych częściach brak utwardzo- duje się też teren przeznaczony na potrzeby rekrea- nych pieszych ciągów komunikacyjnych. W sołectwie cji – wyposażony w urządzenia siłowni zewnętrznej. oświetlenie drogowe wykonane jest na lampach so- Sala składa się z części ogólnej, części kuchennej oraz dowych, które z uwagi na małą liczbę punktów świet- sanitariatów. Stan wyposażenia obiektu jest zadawa- lnych wymaga rozbudowy. Miejscowość wyposażona lające, pomieszczenia są klimatyzowane. Świetlica w sieć wodociągową, sieć gazociągową oraz częścio- przeszła generalny remont w ramach środków pozy- wo w światłowód. Brak jest kanalizacji sanitarnej, a od- skanych z PROWu w okresie programowania 2007- prowadzenie ścieków odbywa się do przydomowych 2013. Obiekt jest systematycznie wykorzystywany zbiorników bezodpływowych – „szambo”. W miejsco- jako miejsce integracji mieszkańców. Nieopodal zlo- wości działa Przedszkole Szkoły Podstawowej z Zale- kalizowany jest również zabytkowy kościół pw. Matki sia Małego. Przy budynku znajduje się znacznych roz- Bożej Królowej Polski. Miejscowość należy do parafii miarów teren gminny zagospodarowany na miejsce Zalesie Wielkie. Teren przy kościele porośnięty jest rekreacji. Plac zabaw zabezpieczony jest unikatowym starodrzewem – są to lipy. Przy wejściu na teren koś- ogrodzeniem – wesołe kolorowe kredki, a metalowe cielny posadowiony jest krzyż wraz z dzwonnicą. Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 113

W Sołectwie rozpoczęte są działania mające na Wizja opisowa i graficzna (mieszkańców): Z Zalesie celu powołanie Grupy Odnowy Wsi. Działające orga- Wielkie zaprasza swoją gościnnością, kulturą i kuli- nizacje pozarządowe to: Ochotnicza Straż Pożarna nariami. Odwiedzając naszą wioskę zobaczysz nowo- Zalesie Wielkie, Koło Gospodyń Wiejskich (60 lat dzia- czesne boisko z trybunami, a na bezpiecznym i no- łalności) oraz Kółko Rolnicze. Sołectwo na działalność woczesnym terenie rekreacyjnym możesz odpocząć prospołeczną wykorzystuje fundusze z tytułu odpisu wraz z dzieciakami. Sołectwo ma pięknie doposażona od podatku rolnego. Komunikacja w sołectwie odby- salę wiejską ,gdzie życie społeczne i towarzyskie kwit- wa się za pomocą ogłoszeń na tablicach oraz poprzez nie .Duża oferta imprez cyklicznych dla mieszkańców wiadomości sms’owe i pisemną kurendę. integruje dzieci ,młodzież oraz dorosłych. Nasze dzie- Na terenie miejscowości działania sklep spożyw- ci bawią się na doposażonym placu zabaw, a starsza czy i zakłady produkcyjne: POLNET produkujący wy- młodzież spędza czas pod wiatą dbając o swoja tę- posażenie obiektów inwentarskich oraz GOTTER – żyznę fizyczną. W kierunku Kanady jest przedszkole produkujący przyczepy samochodowe. z nowoczesnym placem zabaw dla maluch, a w kie- runku Liszkowa zmodernizowany staw wędkarski Wizja hasłowa (mieszkańców): ZALESIE WIELKIE – SO- z miejscami do wypoczynku. Nasze Sołectwo to wiel- ŁECTWO PRZYJAZNYCH LUDZI I WIELKICH MOŻLIWOŚCI. kie możliwości dla wszystkich mieszkańców

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: ZALESIE WIELKIE, liczba mieszkańców: 336 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu tradycyjne, równinne x stan środowiska środowisko bez zanieczyszczeń x walory klimatu umiarkowany x walory szaty roślinnej pola uprawne x 114 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

cenne przyrodniczo obszary lub obiekty brak świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) sarny, dziki, bobry, lisy x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) staw wiejski 0,21 ha z łąką 0,38 ha x wody podziemne niezbadane gleby 2/6 klasa x kopaliny nie ma walory geotechniczne nie zbadane kulturowy zabudowa siedliskowa na obrzeżach sołectwa, cen- walory architektury x trum zlokalizowane wzdłuż ciągów ulicznych walory przestrzeni wiejskiej publicznej zadbana sala wiejska, plac zabaw, boisko, mini siłownia x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej zabudowania tradycyjne w dużym rozproszeniu x zabytki i pamiątki historyczne zapadnięte grodzisko 4 krzyże przydrożne x osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu nabożeństwa przy krzyżach x święta, odpusty, pielgrzymki odpust 3 maja x tradycje, obrzędy, gwara gwara poznańska x legendy, podania i fakty historyczne nieznane przekazy literackie dokumenty parafialne x ważne postacie i przekazy historyczne urodził się tu Cyryl Ratajski x specyficzne nazwy Kanada, Liszków, Stara Wieś, Razem Zalesie Wielkie x specyficzne potrawy nie występuje dawne zawody nie występuje zespoły artystyczne, twórcy zespół muzyczny Bliżniacy x obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową rodzinne x działki pod domy letniskowe sala wiejska x działki pod zakłady usługowe i przemysł brak pustostany mieszkaniowe kilka x pustostany poprzemysłowe nie ma tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, nie ma młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów boisko, teren wokół sali wiejskiej x sale spotkań, świetlice, kluby sala wiejska x miejsca uprawiania sportu boisko, plac zabaw, mini siłownia x miejsca rekreacji centrum wokół sali wiejskiej x ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne brak szkoły brak przedszkola przedszkole (jest około 50 dzieci) biblioteki brak placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wodociąg 100 procent gospodarstw x Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 115

drogi (nawierzchnia, oznakowanie stan techniczny niezadowalający x oświetlenie) chodniki, parkingi dobra, częściowo światłowód x sieć telefoniczna i dostępność internetu nie zidentyfikowano telefonia komórkowa nie zidentyfikowano internet szerokopasmowy nie zidentyfikowano transport publiczny: kolei nie zidentyfikowano kolej (przystanki) autobus (przystanki) autobusów nie zidentyfikowano inne 100 procent wsi zgasyfikowana x gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) 2 zakłady produkcyjne x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- Polnet wyposażenie budynków inwentarskich x gowe i ich produkty Gotter podwozia do przyczepek samochodowych gastronomia grill, gofry x miejsca noclegowe nie ma gospodarstwa rolne krowy mleczne, bydło opasowe, trzoda chlewna x uprawy hodowle zboża kukurydza buraki pasternak pomidor x możliwe do wykorzystania odpady nie ma produkcyjne zasoby odnawialnych energii fotowoltaika x środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub do wioski wraca 25 procent wpłaconego podatku x powiat rolnego środki wypracowywane wynajem sali wiejskiej x mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi nie zidentyfikowano krajanie znani w regionie, w kraju i nie zidentyfikowano zagranicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy i nie zidentyfikowano umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy Polnet, Gotter, osoby prywatne x osoby z dostępem do internetu i umie- młodsze pokolenie x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie zidentyfikowano związki i stowarzyszenia OSP,KGW,KR x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) nie zidentyfikowano współpraca zagraniczna i krajowa szkoła, przedszkole, sołectwo gminy x informacje dostępne o wsi prasa: „Gazeta Krotoszyńska”, miesięcznik gminy x publikatory, lokalna prasa Kobylin książki, przewodniki książka gmina Kobylin x strony www brak 116 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA SWOT – Sołectwo: ZALESIE WIELKIE

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• sala wiejska – nowo rozbudowana, w pełni wyposażona • niewyposażone boisko przy kamienicy s wraz z dużym terenem przyległym s • zaniedbana kamienica w centrum wsi t • mini siłownia zewnętrzna s • chodniki uszkodzone i nie wystarczające s • plac zabaw s • nieodpowiednio doświetlona wioska j • organizacje formalne i nieformalne skupiające mieszkań- • zniszczone drogi gminne j ców: Koło Gospodyń Wiejskich, OSP, Rada Sołecka, Kółko • ścieżki rowerowe nie zrealizowane j Rolnicze, Kółko Różańcowe j • staw wiejski zaniedbany s • szkoła podstawowa i przedszkole w miejscowości s • rozproszona wioska t • wieś zwodociągowana i zgazyfikowana s • małe zaangażowanie mieszkańców wioski j • grupy producentów rolnych – bydła opasowego, trzody • brak zadaszonego miejsca rekreacji j chlewnej, mleka, buraka cukrowego b • niewystarczające umiejętności pisania projektów na cele • zakłady pracy, Gotter, Polnet b publiczne, ze względu na brak szkoleń s • znana osoba historyczna – Cyryl Ratajski t • brak strony internetowej sołectwa, promującej jej pro- • 4 krzyże przydrożne t dukty i wartości b • cykliczne imprezy: dzień dziecka, dożynki, zabawy j • współpraca organizacji wiejskich z przedszkolem j • gospodarstwa rolne jako miejsca pracy b • zapadnięte stare grodzisko t • prywatny sklep spożywczy s

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• dostępność do miejsc pracy b • brak dróg pieszo-rowerowych między sołectwami j • wsparcie sponsorów j • brak pełnego oświetlenia wioski j • współpraca między sołectwami j • trudności w pozyskiwaniu środków na rozwój społecz- • możliwość skorzystania ze środków unijnych dla rolni- ny s ctwa b • niewystarczająca współpraca z samorządem gminy j • możliwość skorzystania ze środków unijnych na rozwój • zmienność przepisów prawa i duża biurokratyzacja ogra- sołectwa s niczająca rozwój elementów społecznych i infrastruktu- • udział w dożynkach gminnych i powiatowych t ralnych j • udział w zawodach OSP – gminnych i powiatowych t • negatywne zjawiska społeczne występujące w przestrze- • wydzielony z gminy 25 procent odpis podatkowy s ni społecznej XXI wieku j • zniszczone drogi powiatowe s

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.2.20. Sołecka Strategia Rozwoju – ZDZIĘTAWY ulicówka, zabudowa zwarta. Miejscowość wyposażo- na jest w sieć wodociągową, sieć gazociągową oraz Zdziętawy – sołectwo w województwie wielkopol- w światłowód. Gospodarka ściekowa odbywa się do skim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie miejsko- szamb – brak jest kanalizacji sanitarnej. Świetlica wiej- -wiejskiej Kobylin. Liczebność sołectwa wynosi 114 ska zlokalizowana jest w części budynku, gdzie pozo- osób. Sołectwo składa się z wyłącznie z jednej miej- stałą część zasiedlają osoby prywatne. Świetlica składa scowości. Zabudowania zlokalizowane wzdłuż dróg się z sali, części kuchennej i węzła sanitarnego. Wypo- gminnych o nawierzchniach asfaltowych. Brak jest sażenie świetlicy umożliwia realizację zadań integru- wyodrębnionych ciągów spacerowych. Oświetlenie jących mieszkańców. Nad funkcjonowaniem świetlicy ulic sodowe – wystarczające. Miejscowość składa się czuwa wyznaczona do tego celu osoba. Świetlica po- z zabudowań rodzimych które tworzą budynki miesz- zbawiona jest terenu bezpośrednio przylegającego, kaniowe i zabudowa gospodarcza. Zabudowa wsi to który mógłby być wykorzystywane na inne cele pro- w przeważającej części dwustronnie zabudowana społeczne. W sołectwie brakuje terenu rekreacyjne- Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 117 go. Wynika to bezpośrednio z faktu, że brak jest za- Komunikacja w sołectwie odbywa się za pomocą sobu komunalnego, który mógłby być wykorzystany ogłoszeń na tablicach oraz poprzez wiadomości np. na cele placu zabaw, czy też boiska sportowego. sms’owe i pisemną kurendę. W sołectwie znajdują się obiekt religijny – przydrożny krzyż przy którym mieszkańcy odprawiają nabożeń- Wizja hasłowa (mieszkańców): ZDZIĘTAWY MAŁA WIO- stwa majowe, święcą potrawy na święta wielkanocne. SKA, ALE WAŻNE SPRAWY. W sołectwie powołano Grupę Odnowy Wsi. Aktywnie na rzecz sołectwa działa również Koło Gospodyń Wiej- Wizja opisowa i graficzna (mieszkańców): Zdziętawy skich. Tradycją są uroczystości okolicznościowe orga- zapraszają swoją ścieżką pieszo rowerową ze Smolic nizowane dla mieszkańców. Mieszkańcy wskazują na do odwiedzenia naszej małej wioski. Krzyż przydroż- konieczność budowy ścieżki rowerowo-spacerowej ny i świetlica wiejska są najważniejszymi punktami na do miejscowości Smolice, która wpłynie na poprawę mapie sołectwa. Tu mieszkańcy mają okazję spotkać bezpieczeństwa szczególnie dzieci i młodzieży, które się w czasie wspólnych biesiad i imprez, organizowa- uczęszczają do szkoły w Smolicach. nych dla dzieci i dorosłych. Sołectwo na działalność prospołeczną wykorzy- stuje fundusze z tytułu odpisu od podatku rolnego.

ANALIZA ZASOBÓW Gmina: KOBYLIN, Sołectwo: ZDZIĘTAWY, liczba mieszkańców: 114 osób

Znaczenie zasobu Opis (nazwanie) zasobu (odpowiednio wstaw X) RODZAJ ZASOBU* jakim wieś dysponuje wyróż- małe duże niające przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu równina, pola x dobry, tereny z funkcją mieszkaniową jednorodzinną, stan środowiska x gospodarstwa rolne 118 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

klimat umiarkowany, czyste powietrze zależy od walory klimatu x pracy rolników na polach walory szaty roślinnej ogródki przydomowe, pola uprawne, łąki, blisko las x cenne przyrodniczo obszary lub obiekty nie zidentyfikowano świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) pasja mieszkańców: konie, papugi, pasieka pszczół x wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) nie zidentyfikowano wody podziemne nie zidentyfikowano gleby klasa IV, V, VI x kopaliny nie zidentyfikowano walory geotechniczne nie zidentyfikowano kulturowy walory architektury zabudowa wiejska, domy jednorodzinne x walory przestrzeni wiejskiej publicznej świetlica wiejska na początku wsi, przydrożny krzyż x walory przestrzeni wiejskiej prywatnej zadbane gospodarstwa x zabytki i pamiątki historyczne nie zidentyfikowano osobliwości kulturowe brak miejsca, osoby i przedmioty kultu przydrożny krzyż x święta, odpusty, pielgrzymki brak tradycje, obrzędy, gwara nowa tradycja: dożynki wiejskie, zabawa sylwestrowa x legendy, podania i fakty historyczne wioska określana kiedyś w dokumentach jako folwark x wieś opisana w książce „Tajemnice wsi gminy Koby- przekazy literackie x lin”, autor książki: Sławomir Pałasz ważne postacie i przekazy historyczne brak specyficzne nazwy nazwa wioski x specyficzne potrawy brak dawne zawody brak zespoły artystyczne, twórcy KGW x obiekty i tereny przeważająca część terenów to zabudowania. grunty działki pod zabudowę mieszkaniową x rolne działki pod domy letniskowe brak działki pod zakłady usługowe i przemysł brak terenów pod przemysł pustostany mieszkaniowe nie zidentyfikowano pustostany poprzemysłowe brak tradycyjne nieużytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, brak młyny, itp.) infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów świetlica wiejska x sale spotkań, świetlice, kluby świetlica wiejska x miejsca uprawiania sportu brak miejsca rekreacji nie zidentyfikowano ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne brak szkoły brak przedszkola brak biblioteki brak placówki opieki społecznej brak placówki służby zdrowia brak Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 119

infrastruktura techniczna wodociąg, kanalizacja wieś zwodociągowana, brak kanalizacji x drogi (nawierzchnia, oznakowanie droga przez wieś wykonana z nawierzchni, pozostałe x oświetlenie) gruntowe; oświetlenie wsi chodniki, parkingi chodniki przy niektórych posesjach x sieć telefoniczna i dostępność internetu światłowód, nie wszyscy mieszkańcy korzystają x telefonia komórkowa z zasięgiem całe sołectwo x internet szerokopasmowy światłowód x transport publiczny: brak kolej (przystanki) brak autobus (przystanki) x inne gaz ziemny gospodarka, rolnictwo miejsca pracy (gdzie, ile? ) gospodarstwa rolne x znane firmy produkcyjne i zakłady usłu- brak gowe i ich produkty gastronomia brak miejsca noclegowe brak gospodarstwa rolne około 14 gospodarstw rolnych x uprawy hodowle konie, bydło świnie uprawy zbóż kukurydza jadalna x możliwe do wykorzystania odpady nie zidentyfikowano produkcyjne jeden gospodarz indywidualnie na własny użytek – zasoby odnawialnych energii x panele fotowoltaiczne

środki finansowe i pozyskiwanie funduszy środki udostępniane przez gminę i/lub odpisy z podatku z budżetu gminy na realizacje zadań x powiat praca w czynie społecznym przy realizacji przedsię- x środki wypracowywane wzięć na rzecz sołectwa

mieszkańcy autorytety i znane postacie we wsi podp. mgr inż. Ireneusz Kamiński x krajanie znani w regionie, w kraju i za- nie zidentyfikowano granicą osoby o specyficznej lub ważnej wiedzy brak i umiejętnościach, m.in. studenci przedsiębiorcy, sponsorzy brak osoby z dostępem do internetu i umie- mieszkańcy mający dostęp do internetu x jętnościach informatycznych pracownicy nauki nie zidentyfikowano związki i stowarzyszenia KGW x kontakty zewnętrzne (np. z mediami) media Wiesław Kupczyk x współpraca zagraniczna i krajowa nie zidentyfikowano współpracy informacje dostępne o wsi pismo samorządu miasta i gminy Kobylin, dwumie- x publikatory, lokalna prasa sięcznik książki, przewodniki nie zidentyfikowano brak x strony www adres e-mail: [email protected] 120 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

ANALIZA SWOT – Sołectwo: ZDZIĘTAWY

silne strony słabe strony (atuty wewnętrzne) (słabości wewnętrzne)

• świetlica wiejska s • brak terenów inwestycyjnych s • droga asfaltowa s • słaba integracja społeczeństwa j • światłowód, sieć gazowa, wodociąg s • brak chodników s • przydrożny krzyż t • brak placu zabaw s • praca w czynie społecznym na rzecz sołectwa j • brak wygłuszenia świetlicy wiejskiej j • oświetlenie wsi s • brak ogrzewania gazowego na świetlicy wiejskiej i klima- • zadbane posesje j tyzacji s • aktywny sołtys i rada sołecka j • pogarszający się stan drogi dojazdowej do wsi s • KGW z tradycjami t • brak kanalizacji s • mieszkańcy mający ciekawe pasje: hodowla koni, papug, • brak parkingu przy świetlicy wiejskiej s pasieka – pszczoły t • zły stan techniczny drzwi wejściowych i schodów do • imprezy: dożynki, sylwester, dzień kobiet, dzień dzie- świetlicy wiejskiej s cka j • brak ścieżki rowerowej do Smolic j

szanse zagrożenia (okazje zewnętrzne płynące z otoczenia) (zagrożenia płynące z otoczenia)

• łatwy dostęp do drogi krajowej s • brak połączenia autobusowego j • łatwy dostęp do miejsc pracy b • brak ścieżki rowerowej s • łatwy dostęp do infrastruktury s • niszczejąca droga dojazdowa j • łatwy dostęp do placówek kultury i edukacji j • brak funduszu sołeckiego s • łatwy dostęp do placówek medycznych s • niewystarczająca ilość chodników j • możliwość pozyskania środków publicznych na infra- • niska wiedza na temat pozyskiwania środków z dostęp- strukturę społeczną s nych programów b • bliskość dużych miast b • stacja kolejowa b • współpraca między sołectwami j • dobra współpraca z powiatem i gminą j

Legenda: oznaczenia w tabeli oznaczają: s – Standard życia, j – Jakość życia, b – Byt, t – Tożsamość wsi i wartości życia wiejskiego

4.3. Wnioski z Sołeckich Strategii fundamentem który jest częścią SSR. Cele te zebrano z dokumen- kierunków rozwoju gminy Kobylin tów wszystkich sołectw biorących udział w projekcie. W kolumnie (3) umieszczono Symbol, który ukazuje Tryb pracy moderatorów i mieszkańców sołectw nad zarówno wiodący nurt potrzeb danej społeczności, jak Sołecką Strategią Rozwoju (SSR) sprawia, że treści i wyznacza kierunek działań, dzięki którym te potrze- tego dokumentu to efekt kilku czynności. Mieszkań- by będą zrealizowane. Skróty oznaczają: I – integracja, cy, choć zamieszkują sołeckie tereny, często nie zna- R – rekreacja, K – kultura i tradycja, W – współpraca ją potencjału swoich miejsc. Poszukują i odkrywają międzysołecka, międzygminna, międzysąsiedzka, M wartości podczas rozmów (spotkań), wizji lokalnych, – promocja i marketing, B – bezpieczeństwo, S – dzia- spacerów badawczych. Pieczę nad tym procesem łania mieszkańców na rzecz sołectwa (np. poprawia- sprawuje moderator, który często uświadamia, po- jące estetykę wsi – sprzątanie, praca wspólna w celu maga odnajdować ów potencjał miejsca. Cykl pracy poprawy wizerunku wsi) i na rzecz mieszkańców (np.: uczestników tego procesu jest logiczny, a postępują- szkolenia, warsztaty tematyczne podnoszące ich kom- ce po sobie etapy doprowadzają społeczność wiejską petencje i wiedzę), T – inwestycje gminne wynikające do skonkretyzowanych (nazwanych) celów dalszego z zadań gminy. Społeczność formułując cele kierują rozwoju ich sołectw. się wyłącznie dobrem swojego sołectwa, nie precy- W tabeli poniżej umieszczono cele znajdujące się zują kierunków skali globalnej. W dalszej część pracy w tzw. Programie Długoterminowym Odnowy Wsi, nad strategią rozwoju gminy należy zatem skonfron- Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 121 tować cele poziomu lokalnego – sołeckiego z celami gminy. Dopiero wówczas będzie można dokładnie wynikającymi z analizy poziomu globalnego – całej określić cele Strategii Rozwoju Gminy.

Tab. 4. Cele rozwoju sołectw gminy Kobylin sprecyzowane przez mieszkańców gminy Kobylin wynikające z Programu Długotermi- nowego Odnowy Wsi zawartego w Sołeckiej Strategii Rozwoju

Sołectwo Cele wynikające z Programu Długoterminowego Odnowy Wsi zawartego Symbol w Sołeckiej Strategii Rozwoju = potrzeby = kierunek działań

(1) (2) (3) Kultywowanie tradycji K Poprawa stanu infrastruktury technicznej T Poprawa stanu infrastruktury społecznej S Zwiększenie oferty kulturalnej, wypoczynkowej R

Berdychów Poprawa możliwości dochodu mieszkańców S Promocja sołectwa M/S Poprawa standardu i rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej R Stworzenie miejsc integracji mieszkańców I Podniesienie komfortu użytkowania dróg i poboczy na wsi T Zwiększenie oferty rekreacyjnej wsi R

Długołęka Zwiększenie integracji społeczeństwa I Promocja sołectwa szansą na jego rozwój M/S Zwiększenie rozpoznawalności sołectwa M/S Kultywowanie tradycji i obrzędów K Poprawa stanu infrastruktury wiejskiej T Rozbudowa infrastruktury wiejskiej T Poprawa sprawności fizycznej mieszkańców R/S

Fijałów Zwiększenie integracji mieszkańców I Zwiększenie przedsiębiorczości mieszkańców P Promocja wsi M/S Tworzenie historii sołectwa K Utrzymanie i dbałość o zabytki sakralne, promocja walorów tradycji K Poprawa stanu infrastruktury technicznej sołectwa T Stworzenie miejsce rekreacji w centrum miejscowości R Górka Stworzenie oferty kulturalnej sposobem na aktywizację mieszkańców K Propagowanie zdrowego stylu życia R Promocja sołectwa szansą na jego rozwój M Dbałość o lokalne zabytki K/S Kultywowanie tradycji i obrzędów K Poprawa stanu infrastruktury wiejskiej T Rozbudowa infrastruktury wiejskiej T Zagospodarowanie czasu wolnego mieszkańców I/R/S Kuklinów Wspólne obchody świąt i uroczystości K Promocja wsi M/S Pozyskiwanie środków zewnętrznych W 122 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Budowanie tożsamości i poczucia wspólnoty, kultywowanie tradycji K Poprawa stanu integracji społecznej i pobudzenie świadomości o historyczno-kulturo- K wej wartości wsi Poprawa i rozwój infrastruktury technicznej wraz z poprawą bezpieczeństwa T Poprawa i rozwój infrastruktury rekreacyjno-sportowej i społecznej R Poprawa i rozwój infrastruktury publicznej I/T Wzrost poziomu zaangażowania i współdziałania mieszkańców, zwiększenie integracji I Łagiewniki Zwiększenie oferty kulturalnej, rekreacyjno-sportowej K/R Promocja wsi M/S Wspieranie i rozwój przedsiębiorczości P Poprawa warunków bytowych mieszkańców T/S Kultywowanie tradycji i obyczajów wsi K Budowanie tożsamości i poczucia wspólnoty K Rozwój infrastruktury technicznej T Poprawa infrastruktury społecznej, kulturalnej, rekreacyjnej i sportowej T Podniesienie poziomu bezpieczeństwa B/S Zwiększenie oferty kulturalnej, wypoczynkowej i rekreacyjnej oraz odbudowanie relacji K/R

Nepomucenów sąsiedzkich Rozwijanie przedsiębiorczości P Promocja przedsiębiorczości P Budowanie więzi między mieszkańcami. Poprawa stanu integracji społecznej. I Kultywowanie obyczajów i tradycji K Podniesienie standardu świetlicy wiejskiej. T/S Poprawa i rozwój infrastruktury rekreacyjno-sportowej. R Poprawa bezpieczeństwa i stanu infrastruktury. T Raszewy Aktywizacja mieszkańców I Wzbogacenie oferty kulturalno-edukacyjnej i rekreacyjno-sportowej K/R Promocja sołectwa M Kultywowanie tradycji K Budowanie tożsamości i odkrywanie historii wsi K Poprawa estetyki sołectwa S Podniesienie standardu użytkowania świetlicy i terenu wokół niej. T/S Podniesienie standardów bezpieczeństwa mieszkańców. B/S

Rębiechów Uaktywnienie młodego pokolenia i zwiększenie aktywności mieszkańców nowo osied- I/S lających się Promocja sołectwa szansą na jego rozwój W/M/S Poprawa warunków bytowych mieszkańców S/T Integracja mieszkańców wsi oraz kultywowanie tradycji i historii I/K Rozwój i poprawa infrastruktury technicznej i sportowo-rekreacyjnej T/R Poprawa standardu życia mieszkańców z zachowaniem ochrony środowiska T/S Rozbudowa infrastruktury technicznej. T

Rojew Integracja mieszkańców I Wzrost atrakcyjności wsi sołectwa W/S Promocja sołectwa Rojew W/S Wspieranie przedsiębiorczości P Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 123

Promocja walorów kulturowych i historycznych K Kultywowanie lokalnych tradycji K Poprawa infrastruktury społecznej S/T Poprawa integracji mieszkańców I Wzrost atrakcyjności wsi sołectwa W/M/S

Rzemiechów Edukacja mieszkańców wsi S Promocja sołectwa M/S Wspieranie przedsiębiorczości P

Upowszechnienie historii miejscowości Smolice K Podniesienie poziomu wiedzy odnośnie historii wioski K Poprawa infrastruktury (ścieżki pieszo-rowerowe) dla bezpieczeństwa mieszkańców T Stworzenie miejsc i obiektów rekreacyjno-sportowych R Promowanie zdrowego trybu życia wśród mieszkańców R Smolice Integracja mieszkańców I Promocja sołectwa i jego produktów i walorów W/S Poprawa warunków bytowych mieszkańców S/T Budowanie poczucia wspólnoty sołectwa i relacji sąsiedzkich I Kultywowanie obyczajów, tradycji religijnych i ludowych zwyczajów K Podniesienie standardu świetlicy wiejskiej T/S Zagospodarowanie przestrzeni publicznej I Poprawa i rozwój infrastruktury technicznej T Sroki Poprawa wizerunku i bezpieczeństwa we wsi M Zwiększenie poczucia współuczestnictwa w rozwoju sołectwa i integracji mieszkańców I Zwiększenie rozpoznawalności sołectwa W Promocja sołectwa – szansą na jego rozwój M Kultywowanie tradycji i obrzędów K Poprawa stanu infrastruktury wiejskiej T Rozbudowa infrastruktury wiejskiej T Promowanie zdrowego stylu życia R Zwiększenie integracji mieszkańców I Starkówiec Poprawa komunikacji publicznej W Zwiększenie przedsiębiorczości mieszkańców P/S Promocja wsi M/S Budowanie tożsamości i odkrywanie historii wsi K Podtrzymanie pamięci o przodkach i pokoleniach Starego Kobylina K Poprawa wizerunku wsi S/M Nowoczesna infrastruktura w przestrzeni publicznej I/T Uaktywnienie większości mieszkańców do wspólnego działania S

Stary Kobylin Tematyczne działania w Starym Kobylinie S Promocja miejscowości M/S Umiejętność dywersyfikacji dochodów mieszkańców S 124 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Kultywowanie historii i tradycji K Poprawa stanu infrastruktury wiejskiej T Rozbudowa infrastruktury wiejskiej T Zagospodarowanie czasu wolnego mieszkańców S/I

Starygród Rozwijanie kultury fizycznej mieszkańców R/S Zwiększenie przedsiębiorczości mieszkańców P Promocja wsi M Kultywowanie tradycji i obrzędów K Dbałość o lokalne zabytki K Poprawa stanu infrastruktury wiejskiej T Rozbudowa infrastruktury wiejskiej T Rozwijanie kultury fizycznej mieszkańców R/S Wyganów Zwiększenie integracji mieszkańców I Zwiększenie przedsiębiorczości mieszkańców P Promocja wsi M/S Budowa tożsamości i odkrywanie historii wsi K Budowa relacji sąsiedzkich i kultywowanie tradycji I/K Rozbudowa i poprawa stanu infrastruktury na terenie sołectwa T/S Rozbudowa oraz poprawa stanu istniejącej infrastruktury rekreacyjnej R/T Stworzenie oferty kulturalnej sposobem na aktywizację mieszkańców K/S

Zalesie Małe Poprawa wizerunku wsi M/S Wspieranie i rozwój przedsiębiorczości oraz poprawa warunków bytowych P Podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców S Upowszechnienie tożsamości wsi K Kultywowanie tradycji wiejskich K Podniesienie standardu świetlicy T/S Poprawa standardu i rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej i sportowej T Poprawa bezpieczeństwa i stanu technicznego dróg lokalnych T Stworzenie oferty rekreacyjno-sportowej R Zalesie Wielkie Podjęcie starań o zwiększenie integracji społeczeństwa I Promocja miejscowości i rozpoznawalności M/S Podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców wsi S Kultywowanie tradycji wsi K Budowa relacji sąsiedzkich I Podnoszenie bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów. T Podnoszenie standardu świetlicy wiejskiej. T/S Poprawa estetyki sołectwa S

Zdziętawy Uaktywnienie mieszkańców i młodzieży do wspólnego działania. S Poprawa wizerunku wsi w przestrzeni społecznej. S Poprawa warunków bytowych wsi. S/T Wspieranie i rozwój przedsiębiorczości mieszkańców. P

Źródło: informacje zebrano z dokumentacji Sołeckich Strategii Rozwoju Sołeckie Strategie Rozwoju gminy Kobylin 125

Podsumowując wyniki SSR zauważyć można kilka Taką chęć posiadania dobrze zorganizowanej wspól- prawidłowości. Cele zdefiniowane przez mieszkań- nej przestrzeni wyraziło 17 z 20 sołectw. Społeczność ców można podzielić na kilka grup przyszłych działań kobylińska jest bardzo otwarta, o przyjaznym uspo- strategicznych (uporządkowanych wg ilości wska- sobieniu dla przyjezdnych, która dąży do kontaktów zań): techniczne (100% sołectw wyraziło potrzebę międzysąsiedzkich i międzysołeckich. Istotne jest dla działań w tym zakresie), kulturowe (95%), społeczne niej zwiększenie ofert kulturalnych gminy, imprez, (infrastruktura społeczna 65%, integracja społeczna spotkań, warsztatów umożliwiających spędzanie 85%), marketingowo-promocyjne (70%), gospodar- wolnego czasu. Zastanawiający, ze względu na ilość cze (zwią­zane ze wsparciem przedsiębiorczości i ak- wskazań, jest cel związany z promocją wsi. Spośród 20 tywności gospodarczej – 70%), rekreacyjne (65%) sołectw aż 14 (czyli 70%) określiło w swojej strategii i środowiskowe (związane z ochroną środowiska – hasło: „promocja wsi/sołectwa” co jest czynem złożo- 10%). nym prawie z całości z działań mieszkańców. Co chcą Mieszkańcy wszystkich 20 sołectw wyrazili po- promować?; do kogo chcą dotrzeć z promocją? i jaki trzebę poprawy stanu infrastruktury technicznej chcą uzyskać efekt? To ważne pytania, bo działania w miejscowościach które zamieszkują. Te działania marketingowe związane są z popytem i podażą pro- związane są z nowymi inwestycjami poprawiającymi duktu. Czy ta promocja ma wesprzeć kulturę i kultu- stan techniczny dróg, poprawą bezpieczeństwa w po- rowość gminy, czy rozwinąć turystykę w oparciu o ist- staci budowy ścieżek rowerowych i ciągów pieszych, niejące zasoby? Na pewno mieszkańcy potrzebują ale także dotyczą działań naprawczych w postaci re- wsparcia dla przedsiębiorców. Aktywność gospodar- montów budynków sal wiejskich. Cele kulturowe są cza w gminie jest dość duża i znaczna część osób pro- wynikiem działań związanych z budową tożsamości, wadzi działalność związaną z rolnictwem. Wsparcie kultywowaniem tradycji życia codziennego, kultywo- w tej dziedzinie jest najważniejsze dla poprawy bytu waniem obyczajów, tradycji religijnych i ludowych mieszkańców. zwyczajów a także dbałość o lokalne zabytki. Miesz- Wśród wskazań kierunków działań znalazły się kańcy zwracają uwagę na ich potrzeby podnoszenia także takie jak: poprawa estetyki sołectwa, popra- wiedzy odnoście historii rodzimych miejscowości wa sprawności fizycznej mieszkańców czy edukacja oraz zwiększenia oferty kulturalnej, wypoczynkowej mieszkańców wsi. To cele, które sami mieszkańcy mu- i rekreacyjnej w celu odbudowania relacji sąsiedzkich. szą zrealizować we własnym zakresie – własną pracą Cele „społeczne” obejmują szereg dziedzin życia co- i wspólnym zaangażowaniem. Gmina może pomóc dziennego. Ważne jest dla mieszkańców poprawa do- w realizacji takich celów jak poprawa infrastruktury stępności do infrastruktury społecznej (przychodni, rekreacyjnej i tych związanych z ochroną środowiska. sklepów itp.), budowa miejsc integracji społecznej lub Cele wynikające z Sołeckich Strategii Rozwoju zo- pomoc w zorganizowaniu, doinwestowaniu, zapro- stały sprecyzowane w ostatniej podsumowującej czę- jektowaniu istniejących ów przestrzeni publicznych. ści tego pracowania.

5. Potrzeby mieszkańców gminy Kobylin (wyniki ankiet)

Ważnym etapem opracowania Strategii Rozwoju Gmi- roku życia i wszystkie posiadały status osoby pracują- ny jest umożliwienie mieszkańcom wyrażenia opinii cej. Niespełna 2% respondentów było na bezrobociu na temat kierunków działań władz samorządowych a 15% na emeryturze/rencie. dla poprawienia ich jakości życia i warunków za- Ankieta składała się 15 pytań dotyczących działań mieszkania. W związku z tym przeprowadzono wśród inwestycyjnych w gminie, aktywności kulturalnych, społeczności lokalnej ankietę (patrz załącznik). Okres dostępności mieszkańców do opieki zdrowotnej i ich zbierania ankiet przypadł na czas pandemii COVID-19, bezpieczeństwa, powiązań komunikacyjnych i kierun- dlatego ilość zebranych arkuszy nie była zbyt duża. Na ków rozwoju gminy, bacząc na jej słabe i mocne stro- 8090 osób zamieszkałych w gminie (w 2019 r.) uzyska- ny. Wśród inwestycji, które respondenci wskazali jako no 152 ankiety zebrane w okresie od 01 lipca do 30 te najważniejsze znalazły się: budowa ścieżek pieszo- września 2020 r. (patrz Załącznik nr 1). Najwięcej opi- -rowerowych oraz modernizacja sieci dróg gminnych. nii spłynęło z miejscowości Kobylin (14 szt.) co stano- Wskazania te stanowił 70% wszystkich prezentowa- wiło 10% wszystkich ankiet. Kuklinów złożył 11 ankiet nych w ankiecie cech. Oświetlenie drogowe z wyko- (8%). Następnie Niepomucenów, Długołęka, Łagiew- rzystaniem odnawialnych źródeł energii wraz z bu- niki po 10 ankiet, Sroki, Górka, Smolice, Rojew po 9 dową infrastruktury drogowej obejmowało ok. 35% sztuk (7%), Zdziętawy 8 sztuk, Stary Kobylin i Raszewy wszystkich wskazań. Niestety mieszkańcy nie widzą po 7 ankiet, Rębiechów 6 sztuk (4%), Starygród, Ber- przyszłości w rozwoju turystycznym gminy. Nieistot- dychów po 5, Zalesie Wielkie, Wyganów po 4 a Starkó- na jest dla nich rozbudowa usług gastronomicznych wiec i Zalesie Małe po 3 ankiety i z Lipówca 1 sztuka. czy wspieranie działań kulturalnych. Ma to swoje we- Struktura wieku respondentów kształtowała się dług nich uzasadnienie. Gmina nie wykorzystuje swo- dość standardowo, 78% stanowiły osoby powyżej 30 ich walorów w postaci potencjału przyrodniczego­

Wiek respondentów Wykształcenie respondentów

Ryc. 16. Wiek mieszkańców gminy Kobylin biorących udział w Ryc. 17. Wykształcenie mieszkańców gminy Kobylin biorących badaniu ankietowym udział w badaniu ankietowym Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne Opracowanie własne 128 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin i kulturowego (zwłaszcza zabytków) w kierunku tu- runek miejscowości jest tu duża. Raczej mieszkająca rystycznych cennych wartości. Choć ilość obiektów ­ w gminie ludność ukierunkowana jest na realizację zabytkowych ­jest bardzo duża, to ich stan technicz- i zaspokojenie własnych potrzeb, przyjezdni (turyści) ny wymaga wielu nakładów finansowych. Większość mają dla nich mniejsze znaczenie. To nie jest cecha osób pracuje w rolnictwie, część w okolicznych przed- negatywna, myślenie pragmatyczne jest w obecnych siębiorstwach produkcyjnych zlokalizowanych na czasach bardzo częste i w pełni zrozumiałe. Realna terenie gminy i raczej swe potrzeby artykułują w kie- ocena rzeczywistej sytuacji wyzwala chęć szukania runku poprawy jakości życia i warunków zamieszka- właściwych rozwiązań, dobrych dla życia w czasach nia. Zaspokojenie podstawowych potrzeb jest dla współczesnych, ale także w przyszłości. Szkoda, że ten mieszkańców najważniejsze, a sprawy duchowe, olbrzymi potencjał historyczno-turystyczny nie jest hobbistyczne, rekreacyjne mają mniejsze znaczenie. w kręgu zainteresowania ani mieszkańców ani władz Dbałość o czystość, jakość zagospodarowania i wize- samorządowych.

Ryc. 18. Odpowiedź na pytanie 1 w ankiecie: Proszę o wybranie 5 inwestycji, które zdaniem Pani/Pana są priorytetowe do wyko- nania na terenie gminy w najbliższych latach Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne Potrzeby mieszkańców gminy Kobylin (wyniki ankiet) 129

Ryc. 19. Odpowiedź na pytanie 5 w ankiecie: Czy uczestniczy Pani / Pan w wydarzeniach kulturalnych na terenie gminy? Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne

Wskazania zadań priorytetowych znalazło swoje bylin, Łagiewniki – Kobylin, Kobylin – Smolice, Koby- odzwierciedlenie w koniecznych (zdaniem mieszkań- lin – Barzków, Kobylin – Lutogniew, Kobylin – Pępowo, ców gminy) inwestycjach, w których oprócz budowy Kobylin – Łagiewniki – Zalesie Wielkie) poprawę jako- i remontu dróg ankietowani wyrazili zapotrzebowa- ści dróg gminnych (relacji Stary Kobylin – Długołęka), nie na miejsca społeczne/wspólne umożliwiające renowację zabytków, których na obszarach wiejskich spędzenie wolnego czasu, ale szczególnie dla dzieci jest tu bardzo dużo. Ważne jest dla mieszkańców zor- i młodzieży. Oprócz powyższych inwestycji mieszkań- ganizowanie punktu przedszkolnego/przedszkola cy zwrócili uwagę na potrzebę zainstalowania mo- w okolicach Zalesia Wielkiego, budowa biogazowni na nitoringu (zwłaszcza na skrzyżowaniach dróg w Ko- bioodpady i gnojowicę (postulat Smolic), budowa sal bylinie), budowę gminnej obwodnicy o co postulują wiejskich (Długołęka), zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańcy Wyganowa, Ziętaw, Kobylina, Smolic i Rę- na drogach gminnych i powiatowych poprzez remon- biechowa, budowy ścieżki rowerowej (Smolice – Ko- ty nawierzchni, poboczy i infrastruktury drogowej ­

Ryc. 20. Odpowiedź na pytanie 3 w ankiecie: Proszę o wybranie tych inwestycji, które uważa Pan/Pani za konieczne w miejscowości w której mieszka? Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne 130 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Ryc. 21. Odpowiedź na pytanie 7 w ankiecie: Jak ocenia Pani / Pan dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej w gminie? Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne

(Sroki, Łagiewniki i Kuklinów). Mieszkańcy wsi Niepo- te są niewydolne, co stwarza konflikty i niezadowole- mucenów i Łagiewniki za ważne uważają rozbudowę nie mieszkańców (klientów przychodni). sieci gazowej i wodociągu w gminie. Łagiewniki po- Rozważając dostępność mieszkańców do obiek- stulują o utwardzenie drogi piaskowej z Targorzyc do tów infrastruktury społecznej należy zwrócić uwagę, Fijałowa. Natomiast mieszkańcy Starkówca zwrócili iż niezadowolenie z usług wynika raczej z małej ich uwagę na potrzebę organizacji inwestycji w rozwój ilości w wiejskich ośrodkach, czasu i formy ich pra- osobisty, czyli ciekawe kursy i szkolenia z różnych cy, a nie z braku połączeń komunikacyjnych do tych dziedzin dla chętnych mieszkańców. Ta możliwość ośrodków. Oczywiście warunki dostępności komuni- zaangażowania istnieje w wydarzeniach organizo- kacyjnej (transportu publicznego) nie są jednakowe wanych przez Gminny Ośrodek Kultury w Kobylinie. w gminie. Transport autobusowy prowadzony jest Liczne warsztaty, spotkania, wystawy i koncerty tam przez firmę prywatną i zapewnia głównie dojazd na aranżowane skupiają znaczną część społeczności ko- trasie Krotoszyn – Smolice – Miejska Górka, a więc bylińskiej. Sugestie mieszkańców należy uwzględnić w kierunku wschód – zachód. Północna i południowa w repertuarze wydarzeń GOK. część gminy ma ograniczone możliwości korzystania Mieszkańcy gminy Kobylin negatywnie oceniają z komunikacji publicznej. Ilość i częstotliwość prze- dostępność do usług zdrowia. Ponad 52% respon- jazdu autobusów są znacznie mniejsze. Stąd zapewne dentów uznało możliwości obsługi w zakresie ochro- proporcje w odpowiedzi respondentów na pytanie ny zdrowia jako niedostateczną (patrz ryc. 21). Choć dotyczące oceny rozwiązań komunikacyjnych (patrz dojazd do ośrodków z wsi jest w miarę bliski i równo- ryc. 22). Wśród komentarzy mieszkańców na temat mierny (jednakowy czasowo i odległościowo – czas wydajności transportowej uznali oni, że brak jest po- dojazdu około 10 min) to rejestracja do specjalistów łączeń do i z Krotoszyna, brak połączeń do i z Rawicza, i lekarzy pierwszego kontaktu jest uciążliwa. Ośrodki są jedynie sporadyczne połączenia z Kobylinem. Star-

Ryc. 22. Odpowiedź na pytanie 8 w ankiecie: Jak ocenia Pani / Pan rozwiązania komunikacyjne na terenie gminy? Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne Potrzeby mieszkańców gminy Kobylin (wyniki ankiet) 131

Ryc. 23. Odpowiedź na pytanie 10 w ankiecie: Czy czuje się Pani / Pan bezpiecznie w gminie (działalność policji jest wystarczająca)? Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne

sze samotne osoby nie mają żadnej możliwości dojaz- nowych inwestorów i inwestycji, widzą w działaniach du do lekarza czy na zakupy. władz zmierzających na ich pozyskanie szansę na po- Bardzo trafne spostrzeżenia mieszkańcy mają od- prawę ekonomicznych warunków życia i poprawę wi- nośnie wartości, które mogłyby się stać wizytówką zerunku miny jako ośrodka handlu i zbytu. gminy. Spośród pięciu zaproponowanych w ankie- Mieszkańcy gminy Kobylin dbają też o przyrodę cie (patrz ryc. 24) trzy wyłaniają się dość wyraźnie, i w sposób racjonalny starają się wykorzystywać wa- tj.: możliwości inwestycyjne, przyroda i kultura. Silne lory środowiskowe. Nie ma tu jezior ani rozległych strony gminy tkwią właśnie w wymienionych sferach. obszarów leśnych, ale ogrom niewielkich zbiorników Gospodarka rolna i związane z nią przetwórstwo wodnych w centralnych strefach mieszkaniowych, i produkcja są atutem gminy. Liczne przedsiębiorstwa wokół których często tętni sąsiedzkie życie wsi. Miesz- wykorzystują potencjał miejsca i okolicy zatrudniając kańcy aranżują przestrzeń organizując miejsca spot- mieszkańców miasta i wsi. Na ogół współpraca przed- kań – sami budują, remontują, tworząc przestrzeń na siębiorców z władzami gminy jest bardzo dobra. Także organizację rodzinnych imprez, festynów, warsztatów, mieszkańcy są zadowoleni z relacji społeczno-gospo- zawodów czy spotkań integracyjnych. darczych. Firmy mające swoją siedzibę na terenach Społeczność lokalna widzi także potencjał w kul- wiejskich gminy mocno współpracują z mieszkańca- turze gminy. Na spotkania kulturalne, warsztaty, mi. Angażują się w kreowanie przestrzeni wspólnej, koncerty, wystawy, festyny przychodzi bardzo dużo dofinansowują inwestycje, dają miejsca pracy. Dla- mieszkańców. Relacje międzyludzkie są tu częste i po- tego mieszkańcy gminy pozytywnie odnoszą się do zytywne. Ludzie kobylińskiej wsi tworzą zintegrowaną

Ryc. 24. Odpowiedź na pytanie 11 w ankiecie: Co Pani / Pana zdaniem powinno być wizytówką gminy? – Proszę wybrać jedną odpowiedź Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne 132 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Ryc. 25. Odpowiedź na pytanie 12 w ankiecie: Proszę o wybranie 5 największych atutów gminy Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne

społeczną gotową na działania na rzecz wsi i swojej jarmarki, koncert tenorów, spotkania autorskie np. społeczności. Pojedyncze ogniska konfliktów nie z Karoliną Klimkiewicz, Romanem Pankiewiczem, ka- przesłaniają w ludziach ich poczucia wartości, kom- barety, spektakle teatralne, kino, kobyliński rajd rowe- petencji i chęci do zaangażowania w sprawy ważne. rowy, impreza plenerowa „powiat od kuchni”, gminne Na terenie gminy są organizowane: mistrzostwa te- zawody sportowo-pożarnicze, uroczystości patrio- nisa stołowego gminy Kobylin, akcje charytatywne, tyczne, turnieje sportowe, biegi, pikniki rodzinne. obchody wyzwolenia Kobylina, cross-treningi, zajęcia Mieszkańcy silne strony gminy widzą w dobrze z wędkarstwa rzutowego dla dzieci, treningi sumo, rozwiniętym rolnictwie (patrz ryc. 25), w działających biesiady świąteczne, treningi taekwondo, świąteczne aktywnie świetlicach kulturalno-oświatowych oraz Potrzeby mieszkańców gminy Kobylin (wyniki ankiet) 133

Ryc. 26. Odpowiedź na pytanie 13 w ankiecie: Proszę o wybranie 5 słabych stron gminy Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne w działalności Ochotniczej Straży Pożarnej. OSP daje techniczno-organizacyjnych. Społeczność wartości ludziom poczucie bezpieczeństwa, a osoby tam „pra- gminy upatruje także w rozwoju placów zabaw dla cujące” są zawsze gotowe do pomocy w sprawach dzieci. Praktycznie w każdej wsi taka dziecięca prze-

Ryc. 27. Odpowiedź na pytanie 15 w ankiecie: Które z poniższych stwierdzeń najlepiej charakteryzuje Gminę obecnie, a które z nich powinny charakteryzować Gminę w przyszłości? (Proszę zaznaczyć „x” maksymalnie 3 propozycji w kolumnie „OBECNIE” oraz maksymalnie 3 propozycji w kolumnie „W PRZYSZŁOŚCI”) Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne. 134 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Ryc. 28. Odpowiedź na pytanie 15 w ankiecie: Które z poniższych stwierdzeń najlepiej charakteryzuje Gminę obecnie, a które z nich powinny charakteryzować Gminę w przyszłości? (Proszę zaznaczyć „x” maksymalnie 3 propozycji w kolumnie „OBECNIE” oraz maksymalnie 3 propozycji w kolumnie „W PRZYSZŁOŚCI”) Źródło: Ankiety zebrane na terenie wszystkich sołectw gminy Kobylin. Opracowanie własne

strzeń jest zaaranżowana. Jakość jej jest różna, ale ne potwierdzają potrzebę realizacji inwestycji w tym chęci w stworzeniu aktywnego miejsca dla dzieci, kierunku) a także brak istotnych ciągów drogowych pozwalającego na realizację także młodzieżowych (obwodnica gminna), które mogłyby zachęcić przed- potrzeb są olbrzymie. Obserwując owe wiejskie prze- siębiorstwa do inwestowania na terenie gminy. Jest strzenie odnosi się czasem wrażenie, że mieszkańcy to jednak słaba strona, która ma charakter niestero- potrafią zrobić coś z niczego. Ważne, aby plac zabaw walny i wszelkie zmiany w tym zakresie są w zasadzie był bezpieczny (ogrodzony) i spełniał kryteria jakoś- wykluczone. Brak wspólnych przestrzeni i miejsc dla ciowo-aktywizujące (sprzęt atestowany, czysty, z rów- dzieci i młodzieży doskwiera mieszkańcom. Zapewne no skoszoną trawą). dobrze zorganizowane przestrzenie mogłyby też słu- Oprócz atutów mieszkańcy w ankiecie wyróżni- żyć turystom i przyjezdnym, niestety działania władz li także słabe strony gminy. Potrzeby w zakresie re- nie są ukierunkowane na turystykę (agroturystykę). montów dróg gminnych są bardzo duże. Spośród Mieszkańcy oprócz wymienionych na wykresie sła- wszystkich zadań publicznych jednostki samorzą- bych cech gminy mieli możliwość wyrażenia własnych dowej, utrzymanie, modernizacja i naprawy dróg są opinii w postaci komentarzy. Wiodącym w wypowie- zdecydowanie na pierwszym miejscu. Kolejne słabe dziach był brak ścieżek pieszo-rowerowych, ograni- strony to braki w podstawowej infrastrukturze siecio- czenia widoczności wzdłuż dróg i na skrzyżowaniach wej (kanalizacja, wodociągi, gaz), mała liczba prze- w wyniku zaniedbań pielęgnacyjnych drzew i krze- strzeni publicznych dla młodzieży (badania społecz- wów oraz zieleni niskiej. Brak obwodnicy i moderni- Potrzeby mieszkańców gminy Kobylin (wyniki ankiet) 135 zacji dróg z uwagi na ich zły stan techniczny to jedna 1. aktywność gospodarcza której podstawą jest z najczęstszych uwag artykułowanych przez miesz- rolnictwo, kańców, ponadto brak specjalistów medycznych do- 2. dbałość o zachowanie wartości społecznych jeżdżających do ośrodków opieki medycznej. Bariera- poprzez utworzenie miejsc wspólnych/pub- mi rozwoju o mniejszym znaczeniu dla mieszkańców licznych/społecznych pozwalających na aktyw- były skala niskich emisji zanieczyszczeń, problemy ność pozadomową oraz intelektualny i fizyczny planowania przestrzennego, polaryzacja społeczna rozwój dzieci i młodzieży, lub niski poziom współpracy pomiędzy różnymi orga- 3. ochrona wartości kulturowych i wykorzystanie nizacjami z terenu gminy . Ale społeczność kobylińska miejsc ciekawych/z potencjałem historycznym bardzo ceni działania i współpracę z władzami lokal- dla rozwoju turystyki, nymi. Dobrze zarządzana i bezpieczna gmina staje się 4. współpraca sąsiedzka mająca znaczenie dla atrakcyjna dla jej mieszkańców i daje dobre warunki realizacji wspólnych międzysołeckich przedsię- życia na przyszłość. wzięć. Reasumując wyniki ankiet przeprowadzonych Oczywiście cele strategii powinny być tak sformu- wśród mieszkańców gminy Kobylin należy zauważyć łowane, aby ich realizacja wpłynęła na poprawę jako- cztery sfery potencjału rozwojowego, które mogłyby ści i warunków życia mieszkańców. stanowić podstawę w precyzowaniu celów strategii rozwoju gminy. Należą do nich:

6. Wytyczne do Strategii Rozwoju Gminy Kobylin

Na terenie gminy Kobylin mają miejsce niepokojące terenie wiejskim gminy widoczne są braki w inwe- zjawiska demograficzne, społeczne, ekonomiczne stycjach infrastrukturalnych (wyposażenie w media, i przestrzenne. Widoczny jest spadek liczby urodzeń, jakość i dostępność systemu transportowo-komuni- zmniejszająca się liczba zawieranych małżeństw oraz kacyjnego). Choć układ komunikacyjny jest bardzo wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Może to dobry, to ludność narzeka na system transportu pub- w przyszłości wpłynąć na zmianę zapotrzebowania na licznego. usługi zdrowia, oświaty i handlu. Wzrośnie zapotrze- Analiza uwarunkowań wykazała, że niewiele jest bowanie na ośrodki zdrowia (przychodnie), pomoc na obszarach gminy przestrzeni wspólnych, publicz- społeczną, konieczne będą działania w ramach usług nych, integrujących mieszkańców. A jeśli już są wyma- oświaty, wzrośnie natomiast preferencja na usługi gają doinwestowania i lepszej organizacji elementów typu podstawowego. Biorąc pod uwagę złą prognozę zagospodarowania. Czasem takie miejsce pełni teren demograficzną, niską jakość i niewystarczającą ilość przykościelny, czasem przystanek autobusowy. Brak infrastruktury społecznej (na obszarach wiejskich) jest miejsc dedykowanych przyjezdnym (do parkowa- można przypuszczać, iż jakość życia i zamieszkania nia, postoju, sklep spożywczy). Architektura elemen- mieszkańców gminy nie ulegnie znacznej poprawie. tów zagospodarowania jest czasem niespójna, kolory- Niepokojące ruchy migracyjne mogą być związane styka nieodpowiednia. Niewiele jest miejsc dających z brakiem wystarczającej ilości miejsc pracy, brakiem możliwość aktywnego wypoczynku. Trasy rowerowe stabilizacji rynku pracy oraz niskim poziomem wyna- czy spacerowe nie są połączone pomiędzy miejsco- grodzeń. wościami, brak ogólnodostępnych boisk sportowych. Bezrobocie, niskie tempo rozwoju sektora pry- Zbyt mało jest miejsc spotkań i miejsc pozwalających watnego, mała aktywność w pozyskiwaniu inwestycji na aktywność pozadomową mieszkańców. zagranicznych, niewielkie działania władz w zakresie Sposób kształtowania przestrzeni na terenie gmi- poprawy warunków rozwoju przedsiębiorczości lub ny nie może być przypadkowy, lecz przemyślany w tworzeniu przyjaznego środowiska dla aktywności i oparty na realiach i możliwościach organizacyjnych gospodarczej mieszkańców nie stwarza dobrych wa- i finansowych. Istotne jest zachowanie ładu społecz- runków do podejmowania decyzji ekonomicznych. nego, co oznacza taką formę organizacji i zagospo- Obszar gminy Kobylin nie należy do obszarów cechu- darowania przestrzeni, gdzie uwidacznia się czytelna jących się wielkim zróżnicowaniem struktur gospo- hierarchia jednostek osadniczych, usprawnienie połą- darczych (wielofunkcyjnością) ani dobrym poziomem czeń komunikacyjnych, dostosowanie wyposażenia sektora usług. Choć społeczności lokalne są dobrze jednostek osadniczych poszczególnych poziomów zorganizowane, to brakuje aktywności i sprawności hierarchii w usługi niezbędne dla zaspokojenia po- działania. Z uwagi na położenie i bliskość większych trzeb ludności na tych poziomach. Ważne jest stwo- ośrodków gospodarczych trudno jest mieszkańcom rzenie warunków dla powstania nowych miejsc pracy miasta, ale też i wsi, osiągnąć wysoką efektywność w obszarach koncentracji ludności i znacznego bez- podmiotów gospodarczych. Niestety przedsiębior- robocia, co spowoduje znaczny wzrost poziomu i ja- czość i innowacyjność przegrywa tu ze słabą mobil- kości życia mieszkańców regionu oraz zaspokojenie nością społeczną. ich aspiracji społecznych. Priorytetowa jest dbałość Przedsiębiorcy gminy Kobylin borykają się zapew- o ład ekonomiczny, co oznacza takie wykorzystanie ne z trudnościami wynikającymi z bliskości Krotoszy- potencjału endogenicznego regionu, które pozwala na. Rozbudowane tam struktury ekonomiczne wy- na trwały dynamiczny wzrost gospodarczy, poprawę wierają wpływ na specyfikę działalności gospodarczej wyposażenia obszarów gospodarczo opóźnionych oraz na konkurencyjność. Zarówno w mieście, jak i na w infrastrukturę techniczną i społeczną, dając szanse 138 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin zmniejszenia dysproporcji w poziomie gospodaro- regionu nie powinien mieć prawa wyłączności, ale wania. Ważne jest zachowanie ładu ekologicznego, powinien stanowić ważny wyróżnik dla zachowania co na terenie gminy Kobylin jest działaniem ważnym regionalnej specyfiki. Na terenach szczególnie cen- i koniecznym, zwłaszcza z uwagi na dostateczny do- nych krajobrazowo należy unikać realizacji projektów stęp do terenów przyrodniczych i rekreacyjnych oraz odległych stylistycznie, pochodzących z kulturowo rolniczy charakter miejscowości, w których aktywność odmiennych regionów. Jak wiadomo dążenie do ładu gospodarcza w tym zakresie jest bardzo duża. Należy przestrzennego dokonuje się w trakcie formułowania zatem na terenie gminy Kobylin wzmocnić działania zapisów studiów uwarunkowań i kierunków zagospo- poprawiające bezpieczeństwo ekologiczne dla miesz- darowania przestrzennego gmin oraz miejscowych kańców, przyczyniające się do trwałej poprawy jakości planów zagospodarowania przestrzennego, ale także życia obecnego i przyszłych pokoleń oraz zachowanie w strategii rozwoju gminy, dlatego wytyczne i ustale- równowagi ekologicznej polegającej na: utrzymaniu nia w tych dokumentach powinny być przemyślane i wzbogacaniu bioróżnorodności, kontrolowaniu (na etapie ich definiowania) i monitorowane (na eta- i racjonalnym korzystaniu ze skromnych tu zasobów pie realizacji inwestycji). środowiska przyrodniczego, zapobieganiu i likwida- Na terenie gminy Kobylin priorytetowa jest ochro- cji negatywnych dla środowiska skutków działalności na dziedzictwa kulturowego, tożsamości i tradycyj- człowieka (rolnictwo). Istotne dla rozwoju omawianej nych elementów środowiska wiejskiego poprzez pie- jednostki terytorialnej jest dbałość o ład przestrzenny. lęgnowanie niematerialnych i materialnych walorów Miasto Kobylin wraz z otaczającymi wsiami tworzy gminy. Działań naprawczych wymagają obszary wiej- układ wzajemnie powiązanych i zależnych ośrodków, skie. Podstawą spójności wyglądu wsi jest myślenie które tworzą funkcjonalną i kulturową całość. Ład całościowe, z uwzględnieniem aktualnych potrzeb przestrzenny w ujęciu funkcjonalnym jest w Kobyli- mieszkańców i tożsamości miejsca, a nie myślenie nie zdefiniowany i określony za pomocą relacji „dom– wybiórcze, o zagospodarowaniu poszczególnych jej praca”, „dom–usługi”, „dom–szkoła”, dom–rekreacja”, elementów. Tylko koncepcja zagospodarowania całej spełniających wymagania i potrzeby społeczne w wy- wsi (wraz z pomysłem na jej rozwój) daje podstawy mienionym zakresie. Ład w ujęciu kulturowym jest i szansę do zachowania i podkreślenia jej indywidu- osiągany w gminie poprzez pielęgnowanie wartości alnego charakteru. We wnętrzach współczesnych historycznych ukrytych w zabytkach (w zbyt małym wsi ogromną rolę odgrywają budynki i ogrodzenia, zakresie). Ład przestrzenny można uzyskać przez li- ważne jest, aby zabudowa miała określone formy lub kwidację bezładu występującego głównie w strefach spójną kolorystykę, co ze względu na ekspozycję jest wjazdowych do wsi i miasta, szczególnie wzdłuż głów- bardzo istotne dla ładu przestrzennego. Ład może nych dróg wylotowych, gdzie chaotycznie przeplatają bowiem wynikać z jednakowej formy dachów, usta- się różne formy urbanizacji. Na obszarach wiejskich, wienia budynków czy ich podobnych brył. Może być gdzie nieuporządkowana i zdegradowana struktura wynikiem także odpowiedniej palety kolorystycznej ruralistyczna stanowi tło chaotycznej struktury funk- spójnej dla natury regionu. Należy zatem rozpoznać cjonalnej, oraz w rejonach nielegalnej zabudowy re- walory regionu ukryte we wnętrzach wiejskich prze- kreacyjnej realizowanej w miejscach podlegających strzeni: zabytkowe budynki, dominanty przestrzenne, szczególnej ochronie ze względu na walory przyrod- panoramy, tereny zielone i tereny otwarte. Należy za- nicze i krajobrazowe należy monitorować stan prze- stanowić się nad wykorzystaniem atutów wynikają- strzeni, rygorystycznie traktować zapisy miejscowych cych z ukształtowania terenu czy osi widokowych. planów zagospodarowania przestrzennego. Ważne Proces kształtowania przestrzeni gminy Kobylin jest bowiem kreowanie przestrzeni harmonijnej – do- powinien być poparty współuczestnictwem społecz- tyczy to zarówno terenów obecnie zainwestowanych, ności lokalnych, która w procesie decyzyjnym (pro- terenów projektowanych pod zabudowę, jak i krajo- jektowym) może współdecydować o kształcie prze- brazów otwartych, przywracanie walorów zdegrado- strzeni. Ważne jest uwzględnianie takich elementów wanej przestrzeni miejskiej, uwzględniające możliwo- jak: skwery, parki, aleje, ogrody; wyznaczenie miejsc ści wszelkich nowoczesnych kreacji, przestrzeganie pod parkingi, utrzymywanie powierzchni biologicz- wytycznych konserwatorskich w zakresie poszczegól- nie czynnych w obrębie terenów zurbanizowanych nych obiektów objętych ochroną, jak również zasad w formie korytarzy zieleni, zagospodarowanie i reten- zagospodarowania zabytkowych układów urbani- cjonowanie wód opadowych w kierunku umożliwia- stycznych, kontynuowanie architektury wiejskiej przy jącym zwiększenie zasilania wód podziemnych, pod- założeniu, że tradycyjny nurt architektury lokalnej noszenie wymogów architektonicznych, szczególnie Wytyczne do Strategii Rozwoju gminy Kobylin 139 w stosunku do obiektów realizowanych na obszarach ruralistycznych oraz zespołów sakralnych, pałacowo- o najwyższych walorach kulturowych i przyrodni- -parkowych, folwarków, ochrona zabytkowych bu- czych, zapewnienie sprawnego transportu publicz- dynków mieszkalnych, gospodarczych, wiatraków, nego oraz wprowadzenie ułatwień w ruchu pieszym remiz, szkół, kuźni, młynów, gorzelni, kapliczek, krzy- i rowerowym, optymalizowanie sieci ulic (realizacja ży i innych elementów specyficznych dla architektury nowych ulic, segregacja ruchu), planistyczne przygo- wiejskiej. Także poszanowanie kształtowanej trady- towanie oferty terenów dla inwestorów (dotyczy to cyjnie różnorodności etnicznej form osadnictwa wiej- zarówno terenów mieszkaniowych, jak i przeznaczo- skiego (które są widoczne w poszczególnych rejonach nych pod usługi i działalność gospodarczą), podejmo- województwa wielkopolskiego) może wpłynąć na wanie opracowań planistycznych dotyczących rewa- zwiększenie wartości miejsc. Konieczna jest ochrona loryzacji przestrzeni, w tym przestrzeni publicznych, rolniczej przestrzeni produkcyjnej przez tworzenie włączenie problematyki społecznej i gospodarczej do zwartych układów zabudowy i unikanie rozpraszania procesów planistycznych, uwzględnianie problema- zabudowy, porządkowanie przestrzeni publicznych, tyki związanej z bezpieczeństwem, poprzez zapobie- np. wnętrz placowych i tworzenie miejsc integracji ganie skutkom katastrof i stosowanie zabezpieczeń społecznej, wydobywanie w układzie przestrzennym na wypadek ich wystąpienia oraz respektowanie za- elementów kompozycji ruralistycznej: dominant prze- sad bezpieczeństwa publicznego w architekturze i ur- strzennych, osi widokowych, ekspozycji, sylwet, dolin, banistyce. Niezwykle istotne jest zapobieganie nad- skarp, charakterystycznych form terenowych, grup miernemu wydłużaniu zabudowy wzdłuż głównych zieleni, alei, rozłogów itp. Twórcze wykorzystywanie tras komunikacyjnych, projektowanie nowych ukła- wzorców architektury lokalnej przy formułowaniu dów urbanistycznych odznaczających się zwartością warunków dla projektowanej zabudowy, odwoływa- i różnorodnością funkcji, z poszanowaniem istnieją- nie się do architektury regionalnej, preferowanie ro- cych układów ruralistycznych, zachowanie ciągłości dzimych materiałów budowlanych oraz tradycyjnych ochrony systemów terenów otwartych, parków i te- elementów małej architektury, takich jak: drewniane renów rekreacyjnych, wprowadzanie zróżnicowanych płoty, podmurówki z kamienia naturalnego, itp., za- form przestrzeni publicznych – alei, miejsc spotkań, bezpieczanie terenów o różnych funkcjach, wzboga- skwerów, placów zabaw itp., wypracowanie koegzy- cających monofunkcyjną zabudowę wiejską – usłu- stencji dominujących form zagospodarowania zabu- gowych, produkcyjnych, sportowych, rekreacyjnych, dowy mieszkaniowej i działalności gospodarczej oraz sakralnych, itp. da podstawę dobrych wzorców i wpły- środowiska przyrodniczego. nie na przyszłą formę zabudowy i zagospodarowania Dla zachowania spójności i zwartości struktury terenu. przestrzennej miejscowości gminy Kobylin należy do- Ten sposób zabudowy i zagospodarowania wa- pilnować koncentracji zainwestowania w istniejących runkowany jest też występującymi konfliktami, wy- jednostkach osadniczych położonych przy drogach nikającymi z odrębności przyrodniczej, społecznej lub w ich pobliżu poprzez projektowanie struktur i gospodarczej poszczególnych obszarów, co powo- odznaczających się zwartością i rozwijających w har- duje wytworzenie się zróżnicowanych funkcji, między monijny sposób lokalne układy miejskie lub wiejskie, którymi nieuniknione jest występowanie napięć. Ich na bazie istniejących układów komunikacyjnych. Ko- całkowite wyeliminowanie nie zawsze jest realne, jed- nieczne jest ograniczenie możliwości przekształceń nak można je złagodzić. I tak: gruntów rolniczych, szczególnie w strefie intensywnej • konflikty na styku infrastruktura techniczna – osad- gospodarki rolnej, na cele nierolnicze, a projektowa- nictwo można rozwiązać poprzez: projektowanie nie dróg serwisowych oraz węzłów komunikacyjnych, zabudowy mieszkaniowej i obiektów przezna- umożliwiających sprawne włączenie ruchu lokalnego czonych na pobyt ludzi poza strefami uciążliwości do głównych tras, powinno być poparte badaniami komunikacji i liniowych urządzeń technicznych; ruchu. Stosowanie zabezpieczeń w miejscach o naj- realizację dróg obwodowych miast i miejscowo- większej uciążliwości ruchu dla zabudowy istniejącej ści, w których występuje duże natężenie ruchu i projektowanej oraz dla obszarów istotnych dla funk- tranzytowego, a zwłaszcza eliminację tego ruchu cjonowania środowiska przyrodniczego jest cenne z zabytkowych układów przestrzennych; realizację nie tylko dla kierowców, ale także pieszych i rowerzy- bezkolizyjnych skrzyżowań z drogami w miejscach stów. ważnych dla utrzymania więzi społecznych i gos­ Na terenach wiejskich gminy Kobylin niezwykle podarczych; wprowadzanie ekranów akustycz- potrzebna jest ochrona charakterystycznych układów nych naturalnych lub sztucznych w miejscach, 140 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

gdzie zabudowa mieszkaniowa lub obiekty pod- niejsze uznaje się: dążenie do zapewnienia poprawy legające szczególnej ochronie znajdują się w ob- dostępności do ośrodków hierarchicznie ważnych, rębie stref uciążliwości komunikacji. Można także zwłaszcza poprzez tworzenie zintegrowanej komu- dokonać korekty granic administracyjnych jedno- nikacji publicznej. Z analizy różnych formy zago- stek osadniczych podzielonych głównymi trasami spodarowania gminy Kobylin wynika, iż przestrzeń komunikacyjnymi. budowana jest w zasadzie poprzez działanie dwóch • konflikty na styku środowisko przyrodnicze – osad- sfer: produkcyjnej i mieszkaniowej. Funkcjonowa- nictwo można rozwiązywać poprzez: optymaliza- nie obu ma odniesienie w przestrzennych zmianach cję lokalizacji nowej zabudowy poprzez szczegó- i decydują o sposobie zabudowy i zagospodarowa- łowe analizy i studia tematyczne, w oparciu o które niu, obie też mają wpływ na inne sfery życia, tj. na: na poziomie lokalnym należy chronić naturalne społeczną, gospodarczą, środowiskową i techniczną. zasoby środowiska przyrodniczego i walory kra- Na społeczną, gdyż odnoszą się do jakości i sposobu jobrazowe przed niekontrolowaną zabudową; re- życia mieszkańców, pobudzają ich do aktywności, alizację nowych i rozbudowę istniejących oczysz- inspirują do podejmowania decyzji, organizują czas czalni ścieków, zwłaszcza na obszarach zlewni pracy i czas wolny od zajęć. Na gospodarczą, bowiem wskazanych do ochrony oraz obszarach najwyż- wymuszają decyzje dotyczące przedsięwzięć inwesty- szej i wysokiej ochrony głównych zbiorników wód cyjnych, związane są z przedsiębiorczością, finansa- podziemnych; rozbudowę i modernizację sieci ka- mi, wpływają na popyt i podaż, wzmacniają wartość nalizacyjnej; sukcesywne wprowadzanie dla celów ekonomiczną i konkurencyjną gminy. Na sferę śro- grzewczych paliw i technologii charakteryzują- dowiskową rzutują poprzez działalność turystyczną, cych się niskimi wskaźnikami emisji oraz wykorzy- ściśle skompilowaną ze sferą kulturową i ekologiczną stywanie odnawialnych źródeł energii; zwiększe- wynikającą z działań bezpośrednich przy produkcji nie zastosowania odnawialnych źródeł energii do rolnej. W sferze technicznej zmiany muszą dokonać zaspokajania potrzeb energetycznych; się w odpowiedzi na potrzeby wynikające z kreowa- • konflikty na styku środowisko przyrodnicze – rekre- nia nowej jakości przestrzeni kulturowej oraz doty- acja można rozwiązywać poprzez: dostosowanie czące infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej wielkości ośrodków rekreacyjnych i zespołów dzia- ściśle związaną z obsługą działań w sferze kulturowej łek rekreacji indywidualnej do chłonności środo- (baza noclegowa, gastronomiczna, szlaki piesze, ro- wiska przyrodniczego, ograniczanie i sterowanie werowe, miejsca na spotkania, festiwale, lokalne im- ruchem turystycznym na obszarach o wysokich prezy i inne) oraz na potrzeby wynikające z specyfiki walorach przyrodniczych, wprowadzanie w lo- działalności produkcyjnej (urządzenia, sieci przesyło- kalnych dokumentach planistycznych ograniczeń we i związane z nimi obiekty świadczące niezbędne przeobrażania krajobrazu pasa terenu o szerokości usługi dla danej jednostki przestrzenno-gospodarczej min. 100 m od linii cieków wodnych, w zakresie energetyki, dostarczania ciepła, wody, usu- • konflikty na styku środowisko przyrodnicze – rolni- wania ścieków i odpadów, transportu, teletechniki ctwo można rozwiązywać poprzez: wprowadzenie itp.). barier biogeochemicznych w postaci pasów za- Analiza uwarunkowań gminy Kobylin wykazała drzewień śródpolnych i przywodnych; wdrażanie zbiór problemów i potencjałów w poszczególnych zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej dla ogra- sferach życia i funkcjonowania gminy: niczenia spływu zanieczyszczeń z terenów rolnych a) w sferze środowiska przyrodniczego zostały zi- i stosowanie nowoczesnych systemów nawożenia; dentyfikowane problemy i potencjały gminy budowę i konserwację systemu melioracji podsta- w zakresie rzeźby terenu, budowy geologicznej, wowej i szczegółowej oraz nadzór nad jej prawid- warunków wodnych, glebowo-rolniczych i kli- łowym funkcjonowaniem w celu ograniczenia do matycznych, a także w zakresie walorów przy- minimum niekorzystnego wpływu na środowisko rodniczo-krajobrazowych, ochrony przyrody, przyrodnicze; występowania fauny i flory. Należą do nich: • na styku środowisko przyrodnicze – powierzchnio- Problemy: wa eksploatacja surowców można rozwiązywać • niska zasobność terenu w udokumentowane poprzez rekultywację rolną, leśną i specjalną (np. złoża surowców mineralnych, wodną). • mało urozmaicona, monotonna rzeźba terenu, Ze względu na wysoką dynamikę procesów prze- • ograniczone możliwości zagospodarowania strzennych na obszarze gminy Kobylin za najistot- obszarów ochrony wód podziemnych, Wytyczne do Strategii Rozwoju gminy Kobylin 141

• wyjątkowo niska zasobność gminy w wody po- nej), kępy drzew, rzeka, cieki i zbiorniki wodne, wierzchniowe, stanowiące nieodłączną część struktury prze- • duże zanieczyszczenia cieków wodnych, strzennej miasta i gminy, • niewystarczający stopień skanalizowania ob- • bogaty zasób zieleni gminnej o różnej formie szarów wiejskich, (zieleń ogrodów przydomowych zieleń cmen- • zagrożenia wynikające z intensywnej gospo- tarzy, parków), darki rolnej, w tym zagrożenie zanieczyszcze- • zachowane układy zabudowy typowe dla tere- niem wód związkami azotu ze źródeł rolni- nów wiejskich: ulicówka, wielodrożnica, czych, • istniejące obiekty kubaturowe oraz plenerowe • znikome walory przyrodniczo-krajobrazowe; sportu i rekreacji, Potencjały: • tereny wolne od zainwestowania w centrum • izolacja zbiorników wód podziemnych od po- miasta – oferta pod funkcjonalną przestrzeń wierzchni terenu, usługową, dostosowana parametrami do skali • ochrona ujęcia wód czwartorzędowych w ra- miasta, mach strefy ochrony pośredniej. • możliwości wykorzystania trasy po nieczynnej • występowanie gleb o wysokiej przydatności linii kolejowej; rolniczej, Problemy: • duży potencjał dla rozwoju rolnictwa tkwiący • brak planów miejscowych dla terenów na ob- w strukturze funkcjonalno-przestrzennej, szarze miasta o charakterze ochronnym i inwe- • dogodne warunki klimatyczne dla rozwoju rol- stycyjnym - ryzyko ekspansji zabudowy miej- nictwa, skiej na obszary peryferyjne, utrata zwartości • dogodne warunki klimatyczne dla rozwoju tkanki miejskiej, energetyki wiatrowej i słonecznej, • brak ładu przestrzennego w kwartałach zabu- • występowanie nielicznych cennych siedlisk dzi- dowy historycznego układu urbanistyczne- kiego ptactwa w obrębie dolin; go (np. ulica zacisze, przestrzenie podwórek) b) w sferze funkcjonalno-przestrzennej gmina ma i współczesne elementy architektoniczne w ka- duży potencjał w zakresie przestrzennego za- mienicach (np. schody zewnętrzne do lokali gospodarowania. Wartości tkwiące w istniejącej na drugiej kondygnacji) – zawłaszczanie prze- strukturze często niestety nie są wykorzystywa- strzeni publicznych, ne, nie są także chronione. Do najważniejszych • brak czytelnego strefowania w strukturze miasta, należą: • brak powiązań komunikacyjnych – ulic i przejść Potencjał pieszych, między poszczególnymi zespołami ur- • zachowany historyczny układ urbanistyczny banistycznymi i architektonicznymi w mieście, miasta i wsi, w tym główne elementy kompo- • zabudowa plombowa w zwartych pierzejach zycji: place, przebieg ulic, historyczne budynki ulic lokalizowana bez nawiązania do linii zabu- tworzące zwarte pierzeje, dominanty, ochrona dowy ulicy, konserwatorska, • brak czytelnego powiązania obiektów i zespo- • wyróżniający się w planie miasta plac (rynek) łów zabudowy o istotnym znaczeniu dla prze- – miejsce integrujące mieszkańców i rozpozna- strzeni i tożsamości miasta, walny punkt dla turystów, • brak wyeksponowania w panoramie miasta • zachowane założenia urbanistyczne folwar- obiektów zabytkowych i dominanty w świetle czno-pałacowo-parkowe na obszarach wiej- dziennym i nocą oraz wyznaczonych punktów skich, widokowych, • zachowane budynki o wartości zabytkowej i hi- • brak pełnej funkcjonalności placu (rynku) oraz storycznej wpływające pozytywnie na jakość podkreślenia walorów jego ścian architekto- przestrzeni np. kościoły, nicznych wpływających na czytelność wnętrza • atrakcyjne punkty w przestrzeni miasta do ob- oraz niska jakość zieleni, serwacji panoram, zachowane przedpola i osie • podniesiony poziom emisji dwutlenku węgla widokowe, i poziom hałasu, drgań i wibracji przez ruch • atrakcyjne elementy sylwety miasta i wsi, tranzytowy pojazdów przez plac (rynek), • zachowane naturalne elementy krajobrazu • obniżenie jakości i atrakcyjności przestrze- takie jak: tereny zieleni miejskiej (nieurządzo- ni publicznej miasta oraz obniżenie jakość 142 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

zamieszkiwani­a i wartości mieszkań przy placu • korzystny bilans nowo zarejestrowanych pod- (rynku) przez ruch tranzytowy pojazdów o du- miotów gospodarczych do wyrejestrowanych żym tonażu, w latach 2015-2019, • brak elementów małej architektury w prze- • gospodarka oparta jest na małych, lokalnych strzeniach publicznych lub ich niefunkcjonalne przedsiębiorcach, funkcjonujących głównie usytuowanie (np. ławki na placu), w formie indywidualnej działalności gospodar- • uboga oferta usług gastronomicznych na tere- czej osób fizycznych, nie miasta i gminy • systematycznie rosnąca liczba stowarzyszeń • brak zieleni w przekroju poprzecznym ulic, i organizacji społecznych w latach 2009-2019, • istniejąca zabudowa wielorodzinna nie pasują- szczególnie na obszarach wiejskich, ca do skali miasta (parametry, forma, intensyw- • stosunek wyrejestrowanych do zarejestrowa- ność zabudowy), nych podmiotów jest dodatni, co świadczy • brak funkcjonalnego zagospodarowania osied- o rozwoju przedsiębiorczości na terenie gminy, li wielorodzinnych, • występujące w ostatnich latach nadwyżki bu- • zły stan techniczny dróg i ulic (brak nawierzch- dżetowe sprzyjają podejmowaniu większych ni utwardzonych i chodników), wyzwań inwestycyjnych, • na budynkach pokrycia dachowe cementowo- • duży udział powierzchni użytków rolnych pod -azbestowe, zasiewami, • brak polityki reklamowej (lokalizacja, wielkość, • wieloletnia tradycja rolnicza regionu – dobrze kolorystyka i styl nośników reklamowych, tab- rozwinięty sektor obsługi rolnictwa i produkcji lic informacyjnych i szyldów), rolnej – przy jednoczesnej powolnej „utracie” • brak polityki parkingowej na obszarze miasta, podmiotów w tym sektorze; w szczególności ograniczenia postoju samo- d) w sferze komunikacyjno-transportowej określo- chodów wzdłuż ulic wylotowych z miasta i za- no następujące problemy i potencjały w zakresie kazu postoju na wąskich uliczkach wokół rynku, obsługi komunikacyjnej oraz mobilności trans- • nie wpisujące się w charakter sąsiadującej za- portowej mieszkańców gminy: budowy obiekty handlu wielkopowierzchnio- Problemy: wego (wysokość, architektura, materiały) oraz • zły stan techniczny części dróg na terenie gmi- problematyczna lokalizacja przy głównych uli- ny – miejscowo szczególnie niebezpieczny, cach miasta, • brak infrastruktury rowerowej oraz pieszo- • brak wykorzystania budynków zabytkowych i o -rowerowej, szczególnie poza terenami zabu- wartości historycznej; dowanymi (brak połączeń pomiędzy gene- c) w sferze gospodarczej zidentyfikowane zosta- ratorami ruchu, w szczególności miejscami ły najważniejsze problemy i potencjały gminy i obiektami o potencjale turystycznym), w zakresie podmiotów gospodarczych, sytuacji • zły stan techniczny stacji kolejowych w gminie, budżetowej oraz rolnictwa. Należą do nich: • niedostosowana do potrzeb mieszkańców Problemy: organizacja komunikacji zbiorowej (brak po- • rozdrobnienie zasobów gospodarczych w gmi- łączeń oraz niedostosowanie techniczno- nie – również terenów inwestycyjnych – brak -transportowe dla potrzeb osób starszych i nie- jednolitych dużych terenów pod inwestycje, pełnosprawnych), • niekorzystna struktura agrarna ­ dominująca • brak bezpośredniego wpływu gminy na orga- przewaga małych i dużych gospodarstw rol- nizację komunikacji zbiorowej; nych, Potencjały: • brak skonkretyzowanych planów rozwoju go- • dobrze rozbudowana sieć drogowa bez barier spodarczego w dokumentach strategicznych, dla dalszego rozwoju, • słaba promocja potencjału turystycznego i • korzystny przebieg drogi krajowej 36 oraz ukła- kulturowego gminy – brak infrastruktury tury- du ulic w mieście, umożliwiających zmianę stycznej i usług towarzyszących, organizacji ruchu w pozostałej części miasta, Potencjały: w szczególności na rynku w Kobylinie, • wzrost w latach 2016-2019 liczby podmiotów • korzystny przebieg nieczynnej linii kolejowej gospodarczych działających na terenie gminy oraz istniejących ścieżek pieszo-rowerowych Kobylin, umożliwiający stworzenie szlaku turystycz- Wytyczne do Strategii Rozwoju gminy Kobylin 143

nego łączącego wszystkie obiekty i miejsca f) w sferze demograficznej zidentyfikowane zostały w gminie o wysokim znaczeniu turystycznym, następujące najważniejsze problemy i potencjały: kulturowym, krajobrazowym i gospodarczym, Problemy: • duży potencjał na wykorzystanie nieczynnej li- • niekorzystne zmiany struktury wieku ludności, nii w charakterze atrakcji turystycznej – ścieżki zmniejszanie udziału liczby ludności w wieku pieszo rowerowej lub drezynowej – zachowa- przedprodukcyjnym przy jednoczesnym wzro- nie istniejących torów, ście udziału mieszkańców w wieku poproduk- • duży potencjał na „podłączenie się” do systemu cyjnym, ścieżek rowerowych sąsiednich gmin; • rosnące wskaźniki obciążenia demograficznego, e) w sferze środowiska kulturowego zostały ziden- • tylko jedna na terenie gminy szkoła ponad- tyfikowane najpoważniejsze problemy oraz klu- gminazjalna, o ogólnym profilu kształcenia czowe potencjały gminy w zakresie materialne- (konieczność podejmowania kształcenia poza go i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. terenem gminy), Należą do nich: • ujemny bilans zameldowań i wymeldowań na Problemy: obszarze wiejskim; • zagrożenie grodzisk działalnością gospodarczą, Potencjały: przemysłową oraz rolniczą, • dodatni (choć niewielki) przyrost naturalny, • ograniczenia w zabudowie i zagospodarowa- • pozytywny bilans ruchów migracyjnych, szcze- niu terenów związanych z występowaniem gólnie na tle sąsiadujących gmin (wchodzą- grodzisk i stref ochrony konserwatorskiej, cych w skład powiatu), • zły stan techniczny oraz wizualny wielu zabyt- • zróżnicowanie gęstości zaludnienia w mieście kowych obiektów i ich otoczenia. brak pomysłu i zmiany w kierunku napływu ludności do ob- na ich nowe „życie”, a także brak zachęt do ich szarów o mniejszym zagęszczeniu, odnowy, • dodatni bilans zameldowań i wymeldowań na • niewystarczające pokrycie terenu gminy miej- obszarze miasta w ostatnich latach; scowymi planami zagospodarowania prze- g) w sferze społecznej zostały rozpoznane główne strzennego, w których określane są szczegóło- problemy i potencjały gminy w zakresie infra- we zasady ochrony zabytków, struktury społecznej, polityki społecznej, a także • niewystarczające wyposażenie gminy w obiek- rynku pracy. Należą do nich: ty kulturalne o znaczeniu turystycznym (te ist- Problemy w zakresie infrastruktury społecznej: niejące wymagają działa naprawczych), • dysproporcje w zakresie wyposażenia gminy • słabo rozwinięta baza noclegowa i gastrono- w infrastrukturę społeczną, (między dobrze miczna w gminie, wyposażonym miastem a obszarami wiejskimi, • niewystarczająca promocja materialnego dzie- na których obiekty infrastruktury społecznej dzictwa kulturowego, lokalnych tradycji i wy- są nieliczne i rozproszone), darzeń kulturalnych poza granicami gminy; • ograniczone formy wsparcia dla osób wymaga- Potencjały jących pomocy społecznej (np. dla dzieci i mło- • liczne zabytki architektoniczne i historyczne dzieży z problemami), występujące na terenie gminy, • niewystarczająca oferta opieki zdrowotnej • możliwość wykorzystania grodzisk i zbytków na terenie gminy (w tym zwłaszcza opieki spe- do utworzenia szlaków turystycznych, cjalistycznej), • liczne zabytki obszarowe oraz obiekty o ce- • ogólny spadek zainteresowania czytelnictwem chach zabytkowych występujące na terenie na terenie gminy (mimo powiększającego się gminy, księgozbioru bibliotek publicznych), • bogactwo krajobrazu kulturowego (zespoły • niewystarczające wyposażenie gminy w obiek- pałacowo-parkowe, dawne układy wsi itp.), ty kulturalne o znaczeniu turystycznym, • liczne działania podejmowane przez lokalną • brak żłobków i innych form opieki nad dziećmi społeczność na rzecz kultywowania tradycji w wieku do lat 3; i kultury (np. lokalne imprezy), Potencjały w zakresie infrastruktury spo- • duża liczba zespołów i innych organizacji przy- łecznej: czyniających się do integracji społecznej i bu- • rola miasta jako lokalnego ośrodka administra- dowania lokalnej tożsamości; cji, kultury i oświaty, 144 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

• rozbudowana sieć jednostek OSP, które zapew- • ograniczone możliwości wspierania dzieci niają bezpieczeństwo oraz prowadzą działal- i młodzieży z problemami, ność wychowawczą i kulturalną, • kryzys rodziny – zachwianie wartości rodziny, • zadowalające wyposażenie infrastrukturalne osłabienie więzi rodzinnych, i instytucjonalne gminy w zakresie pomocy • trudna sytuacja socjalna osób przewlekle cho- społecznej (m.in. m-gops, dps-y itp.), rych i niepełnosprawnych; • zasoby infrastrukturalne, instytucjonalne i or- Potencjały w zakresie pomocy społecznej ganizacyjne gminy związane z aktywnością i problemów społecznych: społeczną i kulturalną mieszkańców, • doświadczenie pracowników MOPS w zakresie • wzrost zainteresowania niektórymi formami wsparcia rodziny, życia kulturalnego na terenie gminy (spora- • działania podejmowane na rzecz rodzin przez dyczne imprezy kulturalne, muzyczne), organizacje, instytucje, placówki oświaty, • zróżnicowana infrastruktura sportowo-rekrea- • wysoki poziom współpracy międzyinstytucjo- cyjna na terenie gminy (m.in. boiska sportowe, nalnej, siłownie, place zabaw itp.), • działalność punktu konsultacyjnego (prawnik, • dostęp do głównych usług w zakresie wycho- psycholog, terapeuta uzależnień) wania przedszkolnego i szkolnictwa na terenie • realizacja programów profilaktycznych, gminy, • zatrudnienie asystenta rodziny w celu poprawy • korzystne wartości współczynnika skolaryzacji sytuacji w rodzinie poprzez zwiększanie kom- (%) dla szkolnictwa podstawowego w gminie petencji psychospołecznych i wychowawczych na tle powiatu i województwa, rodziców, • polepszające się (lub niepogarszające się) wa- • miejsca integracji społecznej i zawodowej dla runki opieki przedszkolnej oraz nauczania osób niepełnosprawnych, w szkołach podstawowych na terenie gmi- • możliwości pozyskania środków zewnętrznych; ny (zwłaszcza na wsiach) mierzone wskaźni- Problemy w zakresie rynku pracy: kiem liczby dzieci/uczniów na jeden oddział • bezrobocie, problem wciąż obecny, choć nie w przedszkolach/szkołach podstawowych; w takiej skali jak kilkanaście lat temu, Problemy w zakresie pomocy społecznej • zagrożenie bezrobociem kobiet, utrudnienia i problemów społecznych: związane z powrotem d pracy po urodzeniu • ubóstwo, które niesie za sobą szereg proble- dziecka, mów związanych z wykluczeniem społecznym, • „pracujący ubodzy” (ang. working poor) – mimo • ograniczone środki finansowe będące prze- posiadania pracy nie mają możliwości zaspoko- szkodą w zakresie realizacji przedsięwzięć jenia podstawowych potrzeb życiowych, w zakresie przeciwdziałania biedzie i ubóstwu, • zagrożenie bezrobociem osób młodych (ze • ograniczone środki materialne i niematerialne względu na niewielkie doświadczenia zawodo- na działania w zakresie wsparcia rodziny, we i niskie kwalifikacje); • niskie kompetencje życiowe, psychospołeczne, Potencjały w zakresie rynku pracy: wychowawcze niektórych rodziców, brak do- • aktywizacja wiejskich społeczności lokalnych, brych wzorców dorosłości w rodzinie, • podmioty ekonomii społecznej, • motywacje i postawy niektórych beneficjen- • zakłady pracy chronionej w powiecie. tów pomocy socjalnej – brak zainteresowania działaniami w zakresie aktywizacji, 7. Podsumowanie

Celem pracy było określenie podstaw do opraco- miczna, w świetle której czynnikiem różnicującym sil- wania Strategii Rozwoju Gminy Kobylin w oparciu ne strony i szanse oraz słabe strony i zagrożenia jest o Sołeckie Strategie Rozwoju. One zawierają w swej czas ich występowania, tj. szanse i zagrożenia dotyczą treści dwie najważniejsze sfery wiedzy o sołectwie, tj. przyszłości, natomiast mocne i słabe strony – teraź- potencjał rozwojowy (istniejące zasoby) oraz wyniki niejszości (Dziemianowicz i in. 2012). Wybór jedne- analizy SWOT. W pracy można także odnaleźć analizę go z tych trzech sposobów rozróżniania czynników uwarunkowań w większej skali przestrzennej – gminy rozwoju danego obszaru jest koniecznością i należy (tu umieszczono wybrane elementy, zakres diagnozy dokonać go na początku tworzenia macierzy SWOT. stanu istniejącego gminy znacznie przekraczał moż- Najważniejszym jest jednak, by zespół opracowujący liwości redakcyjne tego opracowania), które należy strategię trzymał się od początku do końca przyjęte- także wziąć pod uwagę przy opracowywaniu celów go rozróżnienia i definicji poszczególnych elementów Strategii Rozwoju Gminy. SWOT. Sołectwa gminy Kobylin, opracowując Sołeckie Analiza potencjału została w SSR oparta na SWOT, Strategie Rozwoju przyjęły następujące zasady anali- który jest najczęstszym narzędziem stosowanym w tyczne: celu syntezy diagnozy wewnętrznych i zewnętrznych • Mocne strony – wszystko to, co stanowi atut, uwarunkowań funkcjonowania jednostek samorzą- przewagę, zaletę danego sołectwa (sytuacja we- du terytorialnego (Parysek 1997, Dutkowski 2003, wnętrzna); Dziemianowicz i in. 2012). Polega ona na podsumo- • Słabe strony – wszystko to, co stanowi słabość, waniu diagnozy poprzez określenie mocnych stron barierę, wadę sołectwa (sytuacja wewnętrzna); (strengths), słabych stron (weaknesses), szans (oppor- • Szanse – wszystko to, co stwarza sołectwu szan- tunities) i zagrożeń (threats) mogących wpłynąć na sy- sę korzystnej zmiany (okoliczności zewnętrzne); tuację rozwojową obszaru (zob. Obłój 2014). Różnice • Zagrożenia – wszystko to co stwarza sołectwu pomiędzy tymi czterema elementami są często przed- niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej (okolicz- miotem dyskusji i powodem wielu nieporozumień ności zewnętrzne). metodycznych. Nie budzi wątpliwości, że mocne stro- W wyniku przeprowadzonych analiz i znajomości ny oraz szanse to pewne pozytywne czynniki, nato- wyników SWOT poszczególnych sołectw dokonuje miast słabe strony i zagrożenia – negatywne. Problem się zestawienia mocnych i słabych stron tych jedno- pojawia się jednak przy definiowaniu różnic między stek oraz określenia szans rozwoju i potencjalnych mocnymi stronami i szansami oraz między słabymi zagrożeń. Ocena uzyskanych wyników daje podsta- stronami i zagrożeniami. W tym celu stosuje się przy- wę w wyborze właściwej (odpowiedniej dla gminy) najmniej trzy rozróżnienia (Dziemianowicz i in. 2012). strategii rozwoju. Wyróżnia się cztery rodzaje strate- Pierwsze z nich (najczęściej stosowane) odróżnia moc- gii: ne i słabe strony od szans i zagrożeń z uwzględnie- • Strategia ofensywna – cechuje jednostki, niem miejsca ich powstania – tym sposobem można które stawiają przede wszystkim na wykorzy- wyodrębnić te czynniki, które identyfikujemy w obrę- stanie mocnych stron i nadarzających się szans. bie danej jednostki (czynniki wewnętrzne) oraz te, któ- Za pomocą swoich atutów wykorzystują one re identyfikujemy w jej otoczeniu (czynniki zewnętrz- szanse rozwoju, a z kolei nadarzające się okazje ne). Drugie z nich (nazywane analizą instytucjonalną) przekładają na dalsze wzmocnienie atutów. definiuje szanse i zagrożenia jako czynniki, na które • Strategia konkurencyjna – cechuje jed- analizowany obiekt nie ma bezpośredniego wpływu, nostki, które nastawiają się na wykorzystywa- natomiast mocne i słabe strony leżą w obszarze jego nie nadarzających się szans do eliminowania oddziaływania. Trzecim sposobem jest analiza dyna- słabych stron i zamieniania ich w atuty. 146 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

• Strategia konserwatywna – cechuje jed- • Budowa i modernizacja infrastruktury społecz- nostki, które planują maksymalnie wykorzystać nej, mocne strony przy jednoczesnym zmniejsza- • Modernizacja infrastruktury komunikacyjnej niu znaczenia dla rozwoju nadchodzących za- i parkingowej, grożeń. • Budowa i modernizacja infrastruktury tech- • Strategia defensywna – cechuje jednost- nicznej, ki, które bronią się przed kryzysem, eliminując • Budowa i modernizacja infrastruktury siecio- słabe strony i przeciwstawiając się zagroże- wej i punktów dostępu do Internetu, niom. • Zagospodarowanie i tworzenie terenów cen- W świetle wyników badań i analiz przeprowadzo- nych przyrodniczo i turystycznie. nych w celu opracowania Strategii Rozwoju Gminy Analiza uwarunkowań w skali gminy doprowadzi- Kobylin oraz wnioski płynące z Sołeckich Strategii ła do wniosków, że Strategie Rozwoju Gminy Kobylin Rozwoju wariant strategii ofensywnej (maksymalne można by oprzeć na czterech filarach (ich kolejność wykorzystanie efektu synergii występującego między nie ma znaczenia hierarchicznego): silnymi stronami i szansami) wydaje się najlepszy i naj- bardziej skuteczny. Gmina w przyszłych działaniach Filar 1 powinna także przyjąć strategie defensywną pole- Współpraca regionalna, bo tylko razem z innymi gającą na zapewnieniu przetrwania przez minimali- osiągniemy więcej zowanie wpływu słabości występujących wewnątrz gminy jak i zagrożeń płynących z otoczenia. Filar pierwszy opiera się na kilku wnioskach wynikają- Wyniki analizy SWOT wynikających z SSR, w aspek- cych z analizy strategicznej. Po pierwsze kluczowym cie strategii ofensywnej, prowadzą do wniosku by atutem gminy Kobylin jest jej lokalizacja w wojewódz- oprzeć rozwój gminy Kobylin o następujące działania twie pomiędzy Rawiczem, Żmigrodem, Miliczem, (projekty strategiczne): Krotoszynem, Jarocinem, Gostyniem a Lesznem oraz • Aktywni mieszkańcy a spójność społeczna, w układzie lokalnym pomiędzy: Koźminem Wielko- • OdNowa wsi – OdBudowa tradycji, polskim, Pogorzelą, Pępowem, Jutrosinem, Zdunami • Kapitał ludzki – kompetencje, umiejętności, marzenia, • Ochrona środowiska wśród inwestycji infra- strukturalnych, • Dom – Praca – Wypoczynek – powiązania we- wnątrzgminne, • Wielofunkcyjny rozwój gminy. Powyższe działania prowadzić mogą do działań w kierunku: • Aktywizacja dzieci i młodzieży, • Aktywizacja osób wykluczonych społecznie, • Budowa społeczeństwa obywatelskiego, • Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa mieszkań- ców, • Ochrona wartości społecznych, kulturowych oraz pielęgnowanie tradycji i folkloru, • Tworzenie miejsc integracji społecznej, rekrea- cji i edukacji, • Ożywienie gospodarcze terenów w stanie kry- zysowym, • Aktywizacja zawodowa mieszkańców, • Aktywizacja turystyczna, rekreacyjna i sporto- Ryc. 29. Filar 1 Strategii Rozwoju Gminy Kobylin – wskazania wa, wstępne wynikające z analizy uwarunkowań gminy i wyników • Zagospodarowanie przestrzeni publicznej, SSR • Modernizacja obiektów mieszkalnych i uży- Źródło: Opracowanie własne teczności publicznej, SSR – Sołeckie Strategie Rozwoju Podsumowanie 147 i Krotoszynem. Oczywiście konkurencja z ośrodkami Filar drugi opiera się na kluczowych atutach, które drugiego (bliższego) pierścienia jest bardzo trud- stanowią gospodarczą podstawę życia mieszkańców. na, wręcz uniemożliwia ona osiągnięcie zwycięstwa Gmina Kobylin to obszar o wysokich walorach przyrod- (główne powody to odległość czasowa – mieszkańcy niczych, które wspomagają rozwój rolnictwa. Odpo- wsi korzystają z zasobów miejscowości najbliżej po- wiedni klimat, dobra jakość gruntów ornych, ukształto- łożonych, gorsze tendencje demograficzne, mniejsza wanie terenu, wielkość areałów, lokalizacja względem atrakcyjność inwestycyjna, większa oferta usług, róż- ośrodków zbytu stanowią dobry grunt w gospodarce norodność ofert pracy). Jeśli więc nie możemy z nimi rolnej. Określenie nowych terenów inwestycyjnych, wygrać, powinniśmy współpracować i być głównym wsparcie organizacyjne władz dla działalności rolniczej orędownikiem tej współpracy. Kobylin może wyjść i produkcyjnej, stworzenie warunków prawno-admini- z inicjatywą poprawy jakości dróg i realizacji inwesty- stracyjnych umożliwiających lepsze funkcjonowanie cji wpływających na poprawę dostępności sołectw rolników, działalność marketingowa w aspekcie pozy- (budowa ścieżek pieszo-rowerowych łączących wy- skania nowych/pobudzenia istniejących inwestorów/ mienione ośrodki, inwestycje techniczne wzmacnia- podmiotów gospodarczych pragnących rozpocząć jące bezpieczeństwo (wprowadzenie oświetlenia, działalność gospodarczą może wyzwolić mechanizmy poprawa jakości nawierzchni), porozumienia ws. ekonomicznej aktywności. Oczywiście brak infrastruk- przebiegu tras transportu publicznego, itp.). Działania tury technicznej, zła jakość dróg, niedostatek usług w skali lokalnej mogą w znaczący sposób poprawić ja- społecznych stanowi przeciwwagę atutów uwarun- kość życia na terenie gminy, co nigdy nie będzie moż- kowań rolniczo-przyrodniczych co trzeba uwzględnić liwe przy grze w pojedynkę. Na poniższej rycinie za- przy opracowywaniu celów szczegółowych w tym fila- prezentowano kluczowe mocne strony i szanse, dzięki rze strategii. Na poniższej rycinie zaprezentowano klu- którym możliwy będzie rozwój opary o filar 1. czowe mocne strony i szanse, dzięki którym możliwy będzie rozwój oparty o filar 2. Filar 2 Rolnictwo i korzyści z działalności gospodarczej pod- Filar 3 stawą poprawy jakości życia i miejsca zamieszkania Miejsca integracji społecznej, rekreacji i edukacji szan- są dla sąsiedzkich relacji i współpracy międzysołeckiej

Filar trzeci opiera się przede wszystkim na najważniej- szej mocnej stronie sołectw – chęci mieszkańców do tworzenia miejsc społecznych/wspólnych/publicz- nych integrujących mieszkańców, dbałość o intelektu- alny i fizyczny rozwój dzieci i młodzieży, umiejętność organizacji pracy i odpoczynku w dniu codziennym. Artykułowana przez mieszkańców potrzeba orga- nizacji miejsc spotkań, które pozwolą na integrację wewnętrzną i międzysołecką, organizowanie lokal- nych imprez, festynów pokazuje chęć zaangażowa- nia w kreowanie wiejskiej przestrzeni publicznej. Chęć fizycznego zaangażowania w proces przemian daje podstawę sukcesu inwestycyjnych przedsię- wzięć. Niejednokrotnie mieszkańcy poszczególnych sołectw sami remontowali, budowali, porządkowali przestrzenie należące do całej społeczności wiejskiej. Zwiększone zainteresowanie zdrowym stylem życia, potrzebą odpoczynku i kontaktów międzyludzkich, możliwości i chęci współtworzenia miejsc społecz- nych daje szanse na sukces realizacji zadań filaru 3. Ryc. 30. Filar 2 Strategii Rozwoju Gminy Kobylin – wskazania By to jednak osiągnąć należy wspomóc mieszkańców wstępne wynikające z analizy uwarunkowań gminy i wyników SSR poprzez działalność projektową ukazującą im kon- Źródło: Opracowanie własne cepcje zagospodarowania przestrzennego ich miejsc integracji. Mieszkańcy często chcieliby zaangażować 148 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

krajowymi, zagranicznymi i unijnymi z różnych fundu- szy (w zależności od skali i zakresu zmian). Należałoby dokonać spisu wartościowych obiektów i posegrego- wać je według ich wartości i cech które posiadają, sta- nu technicznego, możliwości przekształceń i celu ich wykorzystania, ze względu na lokalizację (połączone w logiczną sieć znaczeniowo-wartościową mogą bo- wiem tworzyć trasę miejsc potencjalnych do zwie- dzania czy zobaczenia). Przy ocenie jest także istotna ekspresja architektoniczna, spójność elementów za- gospodarowania, piękno, funkcjonalność, trwałość, bezpieczeństwo użytkowania, możliwości odpoczyn- ku, dostępność miejsca, specyfika kulturowa, ciągłość historyczna, genius loci itp. Taką wartościującą ocenę powinien wykonać zespół składający się z ekspertów z odpowiednim przygotowaniem merytorycznym, pracowników samorządowych i mieszkańców znają- cych specyfikę miejsc. Analiza potencjału historycz- no-kulturowego, ocena jego wartości może być pod- stawą opracowania tras turystyczno-odkrywczych. Szczegóły pomysłu rozwojowego powinny być w ge- Ryc. 31. Filar 3 Strategii Rozwoju Gminy Kobylin – wskazania wstępne wynikające z analizy uwarunkowań gminy i wyników stii działań marketingowo-promocyjnych gminy. Na SSR poniższej rycinie zaprezentowano kluczowe mocne Źródło: Opracowanie własne strony i szanse, dzięki którym możliwy będzie rozwój oparty o filar 4. swoje środki (finansowe, organizacyjne, pracy włas- nej) na inwestycje we wspomnianych przestrzeniach, ale często nie wiedzą jak. Koncepcje zagospodarowa- nia wybranych przestrzeni wiejskich mogą być wyko- nane przez uprawnione firmy/osoby lub w ramach współpracy instytucjonalnej (z uczelniami, specjali- stycznymi pracowniami). Na poniższej rycinie zapre- zentowano kluczowe mocne strony i szanse, dzięki którym możliwy będzie rozwój oparty o filar 3.

Filar 4 Zasoby historyczno-kulturowe podstawą turystyczne- go rozwoju (miejsca ciekawe – miejsca udostępnione)

Filar czwarty opiera się na istniejących zasobach historyczno-kulturowych w gminie, tj. licznie wystę- pujących pałacach, folwarkach, kościołach, układach ruralistycznych, cmentarzach, dworach, kaplicach, stajniach, wozowniach, spichrzach, parkach, oficy- nach, stanowiskach archeologicznych, grodziskach, zespołach pałacowo-parkowych i innych. Obiekty zabytkowe niestety w większości znajdują się w złym stanie technicznym a duża ilość parków jest zdewa- Ryc. 32. Filar 4 Strategii Rozwoju Gminy Kobylin – wskazania stowana. To wymaga działań naprawczych (renowa- wstępne wynikające z analizy uwarunkowań gminy i wyników cyjnych, rewitalizacyjnych, rewaloryzacyjnych, restau- SSR ratorskich, konserwatorskich) wspartych środkami Źródło: Opracowanie własne Podsumowanie 149

Choć kolejność realizacji wymienionych filarów wydatków, związanych także z negatywnymi tenden- nie ma znaczenia hierarchicznego a wybór kierunków cjami demograficznymi w gminie. Wariant ten zakłada działań opartych zgodnych z treścią zadań zawartych także unikanie zagrożeń, szczególnie trzech: przewagi w ich opisie nie jest zobowiązujący dla gminy to jed- konkurencyjnej gmin najbliższego pierścienia (unika- nak można zauważyć, że ich realizacja da podstawy nie działań konkurencyjnych ze względu na ich wyso- wizji rozwoju gminy, która może brzmieć: Gmina Ko- kie koszty), wzrostu cen usług na rynku budowlanym bylin obszarem zrównoważonego i inteligentnego roz- (poszukiwanie ofert racjonalnych dla budżetu, ewen- woju gospodarczego, zapewniającego poprawę jakości tualnie próby przeprojektowywania zadań inwesty- życia mieszkańców poprzez wzmacnianie społeczeń- cyjnych tak, by były mniej kosztochłonne). Wariant stwa obywatelskiego oraz włączenie społeczne. Należy strategii defensywnej może być także z powodzeniem jednak w planowaniu działań uwzględnić strategię wykorzystywany jako uzupełnienie strategii ofensyw- defensywną, polegającą na ograniczaniu zbędnych nej. wydatków i unikaniu konsekwencji zagrożeń. Analiza Strategia Rozwoju Gminy Kobylin powinna SWOT i znaczenie słabych stron oraz zagrożeń suge- uwzględniać wyniki analiz na dwóch poziomach (glo- rują by stosować alternatywnie lub (czasami) zamien- balnym – gminnym i lokalnym – sołeckim). Ponieważ nie ze strategią ofensywną – jeden wariant strategii nie było celem w tym opracowaniu sprzężenie wnio- defensywnej. Wariant ten prowadzić powinien do sków z obu poziomów i zbudowanie dokumentu stra- możliwie istotnego ograniczania słabych stron (niski tegicznego gminy, a jednie określenie założeń, które poziom dochodów i niekorzystna sytuacja demo- pomogą w ukierunkowaniu i sprecyzowaniu celów graficzna), szczególnie poprzez unikanie zbędnych strategicznych.

Bibliografia

Anderson J.E., 1993, Land development, externalities, and Pigouvian taxes, Journal of Urban Economics, 33 (1), Acade- mic Press, Inc. San Diego, New York, Boston, London, Sydney, Tokyo, Toronto, s. 1-9. Bajerowski T. (red.), 2008, Zarządzanie przestrzenne. Teoretyczne i praktyczne aspekty prognozowania finansowych skut- ków opracowań planistycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn. Bajerowski T., 1998, Obraz rozwoju zrównoważonego w portretach fazowych. Strefowanie ekorozwojem, [w:] Poskrobka B., (red.), Teoretyczne aspekty ekorozwoju, t. 1, Wydawnictwo Politechnik Białostockiej, Białystok. Bajerowski T., 2003, Podstawy teoretyczne gospodarki przestrzennej i zarządzania przestrzenią, Wydawnictwo UWM, Ol- sztyn. Bański J., 2014, Perspektywy rozwoju polskiej wsi – wybrane zagadnienia, Wieś i Rolnictwo, nr 4 (165). Crow M., Bozeman B., 1998, Strategic Public Management, [w:] Bryson J.M., Einsweile R.C. (red.), Strategic Planning Thre- ats and Opportunities for Planners, American Planning Association, Chicago. Domański T., 1999, Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warsza- wa. Gołębiowska A., Zientarski P. (red.), 2017, Sołectwo – studium prawnoustrojowe, Centrum Informacyjne Senatu, Dział Edycji i Poligrafii, Warszawa. Gorynia M., 2000, Konkurencyjność przedsiębiorstwa – próba konceptualizacji i racjonalizacji, [w:] Najlepszy E. (red.), Strategia przedsiębiorstw w warunkach konkurencji międzynarodowej, Zeszyty Naukowe, nr 266, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań. Griffin R.W., 1998,Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa. Guzal-Dec D. 2018, Strategie rozwoju gminy jako narzędzia zarządzania rozwojem gmin wiejskich i miejsko-wiejskich wschodnich regionów peryferyjnych Polski. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobi- znesu, 20 (6), s. 83-89. Hajduk S., 2016, Foresight regionalny jako instrument perspektywicznego rozwoju przestrzennego. Finansowe i organiza- cyjne aspekty kooperacji nauki i lokalnej przedsiębiorczości – badania i analizy część II, tom XVII, 9, s. 59-73. Kaku M., Trainer J., 1993, Dalej niż Einstein, wyd. 1, PIW, Warszawa. Matysiak I., 2014, Rola sołtysów we współczesnych społecznościach wiejskich. Płeć jako czynnik różnicujący kapitał spo- łeczny, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa. Nowakowska A., 2016, Zintegrowane strategie rozwoju miast, [w:] Z. Przygodzki (red.), EkoMiasto#Zarządzanie. Zrówno- ważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. Potoczek A., Stępień J., 2008, Podstawy strategii rozwoju lokalnego i regionalnego, Wydawnictwo Uczelniane WSG w Bydgoszczy, Bydgoszcz. Pytko B., 2012, Nowoczesna gmina jako podmiot zarządzania – warunki i narzędzia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, nr 23, Szczecin, s. 285-298. Sierak J., 2013, Zarządzanie strategiczne w jednostkach samorządu terytorialnego, Myśl Ekonomiczna i Polityczna. nr 4 (43), s. 188-220. Szymanowski W., 2018, Foresight jako podejście do przewidywania przyszłości XXI wieku w obszarze społeczeństwa infor- macyjnego. Kolegium Analiz Ekonomicznych, 48, Warszawa, s. 11-28. 152 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Szymla Z., 2004, Podstawy rozwoju regionalnego, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 1016 Go- spodarka – Przestrzeń – Rozwój, Wrocław, s. 62-67. Szymla Z., 2017. Proces budowy strategii rozwoju lokalnego. Studia Ekonomiczne. Gospodarka. Społeczeństwa. Środo- wisko., nr 1 (1), s. 7-13. Wojciechowski E., 2003, Zarządzanie w samorządzie terytorialnym, Wyd. DIFIN, Warszawa. Zeliaś A. (red.), 2003: Prognozowanie ekonomiczne. Teoria. Przykłady. Zadania. PWN, Warszawa. Ziółkowski M. 2015. Strategiczne zarządzanie rozwojem gminy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77 (1), s. 145-163. Ziółkowski M., Goleń M., 2003, Zarządzanie strategiczne rozwojem lokalnym, Warszawa. Ziółkowski, Goleń 2015, Strategiczne zarządzanie rozwojem gminy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 1, Warszawa, s. 145-163. Załącznik nr 1

Ankieta anonimowa na temat gminy Kobylin

1. Proszę o wybranie 5 inwestycji, które zdaniem Pani/Pana są priorytetowe do wykonania na terenie gminy w najbliższych latach:

Rozbudowa sieci kanalizacyjnej Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków Rozbudowa sieci gazowej Rozwój sieci internetowej (w tym internet szerokopasmowy) Modernizacja sieci dróg gminnych Budowa oświetlenia drogowego w tym LED, hybrydowe Uporządkowanie przestrzeni publicznej (zwiększenie estetyki gminy np. zakładanie i utrzymanie nowych terenów zielonych) Remonty w szkołach Przygotowanie terenów pod inwestycje gospodarcze – tworzenie gminnego zasobu gruntów dla potencjalnych inwestorów Budowa infrastruktury przy drogach (parkingi, chodniki, zatoki i wiaty przystankowe) Rewitalizacja i renowacja zabytków gminy Zwiększenie nakładów na inwestycje sprzyjające rozwojowi turystyki (rozbudowa infrastruktury sportowej i rekreacyjnej). Np. stworzenie gminnego kąpieliska, budowa infrastruktury do uprawiania sportów zimowych, budowa hali sportowo-widowiskowej Budowa i modernizacja budynków użyteczności publicznej Promocja i wsparcie korzystania z odnawialnych źródeł energii Dalszy rozwój systemu segregacji odpadów Rozbudowa usług gastronomiczno-hotelarskich Szersze wspieranie działań kulturalnych, artystycznych i promocja gminy Wsparcie aktywności gospodarczej, zawodowej, społecznej mieszkańców Budowa ścieżek pieszo-rowerowych 154 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

2. Jakie jeszcze inwestycje powinny być przeprowadzone w najbliższych latach na terenie gminy? …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………… ………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… …………………… ……………………………………………………………………………………………………………

3. Proszę o wybranie tych inwestycji, które uważa Pani/Pan za konieczne w miejscowości, w której mieszka? remont dróg i chodników budowa sieci internetowej poprawa dostępności poprzez wprowadzenie połączeń autobusowych stworzenie miejsca dla dzieci/młodzieży, dla spędzaniach wolnego czasu inwestycje remontowo-budowlane (napisać czego? np. szkoły, sali wiejskiej itp.)………………….. stworzenie przestrzeni publicznej (wspólnej społecznie przestrzeni dla spotkań mieszkańców) budowa ścieżki pieszo-rowerowej……………………………….(napisać skąd – dokąd) …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

4. Które inwestycje gminne były najbardziej i najmniej potrzebne? Dlaczego? Najbardziej: ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………… ………………………………………………………………… Najmniej: ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………… …………………………………………………………………

5. Czy uczestniczy Pani/Pan w wydarzeniach kulturalnych na terenie gminy ? Bardzo często Często Rzadko Nigdy Jeśli TAK to jakich: …………………………………………………………………………………………

6. Jakich wydarzeń kulturalnych brakuje? ……………………………………………………………………………………………………………. .………………………………………… ………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………

7. Jak ocenia Pani/Pan dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej w gminie? Bardzo dobrze Dobrze Dostatecznie Załącznik nr 1 – Ankieta anonimowa na temat gminy Kobylin 155

Źle Jeśli ocena jest dostateczna/zła to gdzie taka opieka powinna być zlokalizowana? .……………………………………………………………………………………………………………

8. Jak ocenia Pani/Pan rozwiązania komunikacyjne na terenie gminy? Połączenia są wystarczające Połączenia nie są wystarczające Jakich połączeń brakuje? (skąd – dokąd) ………………………………………………………………

9. Jeśli uważa Pani/Pan, że rozwiązania komunikacyjne nie są wystarczające, proszę uzasadnić swą odpowiedź. …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………… ………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… …………………… …………………………………………………………………………………………………………….

10. Czy czuje się Pani/Pan bezpiecznie w gminie (działalność policji jest wystarczająca)? Tak Raczej tak Raczej nie Nie

11. Co Pani/Pana zdaniem powinno być wizytówką gminy? – proszę wybrać jedną odpowiedź. Przyroda Turystyka Możliwości inwestycyjne Sport Kultura

12. Proszę o wybranie 5 największych atutów gminy. Położenie Drogowy szlak komunikacyjny (skąd – dokąd) ………………………..………………………….. Zwodociągowanie Rozbudowywana kanalizacja Segregacja śmieci Inwestycje w infrastrukturę oświatową Place zabaw dla dzieci w gminie Wyremontowane świetlice kulturalno-oświatowe Nowe miejsca integracyjne z możliwością grillowania w sołectwach 156 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

Utwardzone drogi w sołectwach Dostęp do internetu Gazyfikacja Dobrze rozwinięte rolnictwo Działająca grupa producentów trzody chlewnej Działalność Gminnego Ośrodka Kultury w ……………………….…………. Dobrze rozwinięta opieka przedszkolna Imprezy promujące gminę Zabytki Ścieżki pieszo-rowerowe Działalność stowarzyszeń społecznych Działalność klubów sportowych Dobry dostęp do opieki medycznej Programy profilaktyczne Działalność Ochotniczej Straży Pożarnej Działalność Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w …………………….………….

13. Proszę o wybranie 5 słabych stron gminy. Brak kanalizacji w części sołectw Niedostateczny stan techniczny niektórych dróg utwardzonych Bariery architektoniczne w budynkach użyteczności publicznej Niedostateczne oznakowanie dróg i ulic Bezrobocie Brak gruntów gminnych pod inwestycje i budownictwo mieszkaniowe Słabo rozwinięta baza agroturystyczna Duży udział małych gospodarstw rolnych w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych w gminie Brak promocji gospodarczej Brak muzeów, miejsc kultury Brak punktu informacji turystycznej Niedostateczna opieka medyczna w tym stomatologiczna w szkołach Zbyt mała liczba funkcjonariuszy policji Brak mieszkań socjalnych i komunalnych Brak wspólnych przestrzeni publicznych dla spotkań mieszkańców Brak placów zabaw dla dzieci i miejsc dla młodzieży

14. Jeżeli widzisz jeszcze inne słabe strony gminy proszę napisz je poniżej: ………………………………………………………………………………………………………………… Załącznik nr 1 – Ankieta anonimowa na temat gminy Kobylin 157

…………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

15. Które z poniższych stwierdzeń najlepiej charakteryzuje gminę obecnie, a które z nich powinny charakteryzować gminę w przyszłości? (proszę zaznaczyć „x” maksymalnie 3 propozycji w kolumnie „OBECNIE” oraz maksymalnie 3 propozycji w kolumnie „W PRZYSZŁOŚCI”)

OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Atrakcyjna dla mieszkańców OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Atrakcyjna dla przedsiębiorców OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Atrakcyjna dla turystów OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Atrakcyjna dla młodych ludzi OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Położona w atrakcyjnym miejscu OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Z ciekawą ofertą spędzania czasu wolnego OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Dobrze zarządzana OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Bezpieczna OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Dbająca o środowisko przyrodnicze OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Urząd gminy przyjazny mieszkańcom OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Bardziej atrakcyjna niż sąsiednie gminy OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Daje mieszkańcom dobre warunki życia i perspektywy OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI

Posiada dobrze rozbudowaną infrastrukturę techniczną (tj. sieć drogową, OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI kanalizacyjną, wodociągową, itp.)

Posiada dobrze funkcjonującą infrastrukturę społeczną (tj. bazę oświatową, OBECNIE W PRZYSZŁOŚCI sportową, kulturalną, opiekę zdrowotną, itp.)

METRYCZKA ANKIETOWANEGO:

16. Płeć Kobieta Mężczyzna

17. Wiek Poniżej 20 lat 20 – 30 lat 31 – 55 lat 56 – 65 lat Powyżej 65 lat 158 Sołeckie Strategie Rozwoju podstawą zarządzania gminą Kobylin

18. Wykształcenie Uczeń Podstawowe Zawodowe Średnie Ponad maturalne Wyższe

19. Miejsce zamieszkania (nazwa miejscowości). …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………… …………………………………………………………………

20. Status zawodowy. Uczeń / student Osoba bezrobotna Osoba na rencie / emeryturze Osoba pracująca

21. Jak długo mieszka Pani/Pan na terenie gminy Kobylin? Kilka lat Kilkanaście lat Kilkadziesiąt lat

22. Kilka pytań dotyczących Pani/Pana miejsca zamieszkania: – gdzie (miejscowość) chodzi Pani/Pan do szkoły …………………………………………………… – gdzie (miejscowość) znajduje się Pani/Pana miejsce pracy ………………………………………… – gdzie (miejscowość) robi Pani/Pan codzienne zakupy …………………………………………… – czy jest jakieś miejsce w Pani/Pana miejscowości gdzie chętnie spędza Pani/Pan wolny czas? dom/ogród przydomowy przestrzeń publiczna (plac, skwer, itp.) inna (jaka/gdzie)? …………………….……………………………………………………

– jakie inwestycje według Pani/Pana są ważne dla miejscowości w której Pani/Pan mieszka (czego brakuje, co poprawić)? …………………….………………………………………………………………………………… – czy wie Pani/Pan o jakimś miejscu lub obiekcie na terenie gminy, które obecnie nie jest użytko-­ ­ wane a stanowi potencjał gminy (np. zaniedbany pałac, stary PGR, teren przy jeziorze itp.) ? (proszę w odpowiedzi podać co to jest? i gdzie się to miejsce/obiekt ) znajduje? …………………….………………………………………………………………………………… …………………….…………………………………………………………………………………

Wydawnictwo Kontekst. Poznań 2020. Wydanie I. Papier kredowy 150 g/m2, 10 a.w. Oddano do składu: 12 X 2020. Podpisano do druku: 23 X 2020 Printed in Poland

ISBN 978-83-66476-07-3