Strategia Rozwoju Gminy Uniejów Na Lata 2013

Strategia rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013 - 2020

Czerwiec 2012

Spis treści

Definicje i skróty ...... 6 1. Wst ęp ...... 7 2. Podsumowanie Strategii rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020 ...... 12 2.1 Wizja Gminy Uniejów ...... 12 2.2 Misja Gminy Uniejów ...... 12 2.3 Cele strategiczne i cele operacyjne ...... 12 2.4 Podsumowanie uwarunkowa ń rozwoju Gminy Uniejów (stanu obecnego) ...... 14 3. Diagnoza uwarunkowa ń rozwoju Gminy Uniejów ...... 15 3.1 Podstawowe informacje ...... 15 3.1.1 Poło żenie i uwarunkowania geograficzne ...... 15 3.1.2 Wielko ść Gminy ...... 17 3.1.3 Cechy charakterystyczne Gminy ...... 18 3.2 Zasoby Gminy ...... 19 3.2.1 Zasoby ludzkie ...... 19 3.2.2 Zasoby przyrodnicze ...... 22 3.2.2.1 Obszary prawnie chronione na terenie Gminy ...... 22 3.2.2.2 Lasy ...... 24 3.2.2.3 Rze źba terenu i warunki glebowe ...... 24 3.2.2.4 Wody powierzchniowe i podziemne ...... 26 3.2.2.5 Klimat...... 28 3.2.3 Zasoby kulturowe ...... 29 3.2.4 Jako ść środowiska naturalnego ...... 31 3.3 Zagospodarowanie przestrzenne ...... 33 3.3.1 Infrastruktura techniczna ...... 33 3.3.1.1 Infrastruktura transportowa i transport publiczny ...... 33 3.3.1.2 Gospodarka wodna i ściekowa ...... 37 3.3.1.3 Gospodarka odpadami ...... 40 3.3.1.4 Energetyka ...... 41 3.3.1.5 Ciepłownictwo ...... 42 3.3.1.6 Gazownictwo ...... 42 3.3.2 Infrastruktura społeczna ...... 43

3.3.2.1 Edukacja ...... 43 3.3.2.2 Opieka zdrowotna ...... 46 3.3.2.3 Pomoc społeczna ...... 47 3.3.2.4 Porz ądek publiczny i ochrona przeciwpo żarowa ...... 48 3.3.2.5 Sport i rekreacja ...... 50 3.3.2.6 Kultura ...... 51 3.3.2.7 Zasoby mieszkaniowe Gminy Uniejów ...... 52 3.4 Sfera gospodarcza ...... 53 3.4.1 Przemysł, przedsi ębiorczo ść i struktura podmiotów gospodarczych ...... 53 3.4.2 Rolnictwo ...... 54 3.4.3 Turystyka i rekreacja ...... 55 3.4.4 Atrakcyjno ść inwestycyjna Gminy ...... 60 3.4.5 Sytuacja finansowa Gminy ...... 61 3.4.6 Analiza porównawcza sytuacji finansowej Gminy ...... 63 3.5 Analiza SWOT ...... 76 3.5.1 Zasoby Gminy ...... 76 3.5.2 Zagospodarowanie przestrzenne ...... 77 3.5.3 Sfera gospodarcza ...... 79 3.6 Wyniki sonda żu społecznego ...... 81 3.6.1 Obserwacje i wnioski z badania ankietowego przeprowadzonego w śród mieszka ńców Gminy ...... 81 3.6.2 Obserwacje i wnioski z badania ankietowego przeprowadzonego w śród kluczowych reprezentantów społecznych Gminy ...... 96 3.6.3 Podsumowanie informacji z wywiadu indywidualnego z burmistrzem Uniejowa .....102 3.6.4 Podsumowanie wyników sonda żu społecznego: ...... 103 4. Wizja i misja Gminy ...... 105 4.1 Wizja i misja ...... 106 4.2 Strategiczne kierunki rozwoju Gminy ...... 107 5. Strategiczne i operacyjne cele Gminy ...... 109 5.1 Cel strategiczny A ...... 110 5.2 Cel strategiczny B ...... 115 5.3 Cel strategiczny C ...... 119 5.4 Cel strategiczny D ...... 123 5.5 Podsumowanie analizy strategicznej ...... 125 5.6 Sposoby i źródła finansowania działa ń realizowanych w Gminie ...... 126 6. Wdra żanie, monitorowanie i ewaluacja Strategii ...... 128 6.1 System wdra żania i monitorowania strategii ...... 128 6.1.1 Wdra żanie strategii ...... 128 6.1.2 Monitorowanie strategii ...... 129 6.1.3 Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć i ewaluacja Strategii ...... 130

Bibliografia ...... 132 Spis tabel i rysunków ...... 134

Definicje i skróty

Balneologia Jedna z najstarszych dziedzin medycyny uzdrowiskowej zajmuj ąca si ę badaniem wła ściwo ści leczniczych wód podziemnych i borowin oraz zastosowaniem ich w lecznictwie, zwłaszcza terapii chorób przewlekłych.

GPZ Główny Punkt Zasilaj ący, stacja transformatorowa, która zajmuje okre ślony obszar, zazwyczaj jest ogrodzona wysokim płotem, a umiejscowiona zazwyczaj poza miastem.

KPP Komenda Powiatowa Policji

MŚP Małe i średnie przedsi ębiorstwa

PGK Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej

PIG Pa ństwowy Instytut Geologiczny

Stacja „trafo” Stacja transformatorowa

WFO ŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

WIO Ś Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

1. Wst ęp

Strategia rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020 jest kluczowym dokumentem planistycznym, który poprzez swoj ą zawarto ść , a tak że sposób dochodzenia do uj ętych w nim rozwi ąza ń systematyzuje wiedz ę o Gminie, wyznacza długofalowe kierunki jej rozwoju oraz wskazuje działania, których realizacja przyczyni si ę do rozwoju priorytetowych dla Gminy obszarów.

Niniejszy dokument przygotowany został na zlecenie Burmistrza Gminy i Miasta Uniejów w ramach projektu realizowanego przez Łódzk ą Agencj ę Rozwoju Regionalnego oraz firm ę Deloitte.

Strategia rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020 jest dokumentem kierunkowym, nakre ślaj ącym nadrz ędne cele długoterminowe (strategiczne), priorytety rozwoju oraz kierunki działa ń władz Gminy. Strategia okre śla stan docelowy, do którego Gmina powinna d ąż yć w kolejnym okresie planowania, zarysowuje ramy działa ń władz Gminy prowadz ących do osi ągni ęcia wyznaczonych celów oraz prezentuje przykłady inicjatyw w ramach ka żdego strategicznego kierunku rozwoju. Uchwalenie Strategii nie zamyka mo żliwo ści wprowadzania zmian, prowadzenia konsultacji społecznych i składania propozycji działa ń inwestycyjnych, zgodnie z pojawiaj ącymi si ę uzasadnionymi potrzebami lokalnymi. 1 Strategia jest równolegle narz ędziem, które wyznacza ogólne ramy racjonalnego gospodarowania posiadanymi zasobami.

Niniejszy dokument składa si ę z siedmiu rozdziałów.

W rozdziale pierwszym przedstawiono cel i struktur ę dokumentu oraz zastosowane podej ście metodologiczne.

Rozdział drugi stanowi zwi ęzłe streszczenie dokumentu, zawieraj ące podsumowanie kluczowych zało żeń i wniosków wynikaj ących ze Strategii rozwoju Gminy Uniejów.

1 Doma ński, T . Strategiczne Planowanie Rozwoju gospodarczego gminy , Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa 1999

Rozdział trzeci po świ ęcony jest ocenie stanu obecnego Gminy. Przedstawiono w nim diagnoz ę zasobów Gminy, dokonano inwentaryzacji kluczowych informacji na temat zagospodarowania przestrzennego oraz sytuacji gospodarczej. W cz ęś ci tej, znalazły si ę równie ż wyniki badania sonda żowego przeprowadzonego z mieszka ńcami oraz kluczowymi reprezentantami społecznymi Gminy. Podsumowaniem rozdziału trzeciego jest analiza SWOT silnych i słabych stron Gminy oraz szans i wyzwa ń dla jej dalszego rozwoju. Przeprowadzona ona została w trzech obszarach diagnostycznych: zasoby, infrastruktura i gospodarka.

W rozdziale czwartym zdefiniowane zostały misja i wizja Gminy Uniejów, nakre ślaj ące ogólne kierunki jej rozwoju, a tak że stanowi ące wyraz aspiracji władz Gminy.

Rozdział pi ąty definiuje długoterminowe cele strategiczne przedsięwzi ęcia stanowi ące ramy do planowania i realizacji celów operacyjnych. Jest to kluczowy rozdział z punktu widzenia racjonalizacji działa ń Gminy w najbli ższych latach. W rozdziale tym uwzgl ędniono równie ż prezentacj ę przykładowych działa ń i inicjatyw, które władze Gminy mog ą podejmowa ć w ramach realizacji poszczególnych celów strategicznych. W rozdziale tym znajduje si ę równie ż odniesienie do mo żliwych źródeł finansowania zada ń zdefiniowanych w ramach niniejszej Strategii.

W rozdziale szóstym przedstawiono zało żenia dla docelowego systemu wdra żania, monitorowania i ewaluacji Strategii. W rozdziale tym przedstawiono równie ż przykładowy zestaw mierników (wska źników) efektywno ści procesu realizacji wytycznych zawartych w niniejszym dokumencie strategicznym.

Bibliografia - zawiera spis dokumentów i materiałów wykorzystanych do opracowania niniejszej Strategii.

Centralnym punktem Strategii rozwoju jest lista celów strategicznych wyznaczaj ących docelowe, długofalowe kierunki rozwoju Gminy. Kierunki te okre ślone zostały m.in. w oparciu o wyniki diagnozy zasobów i otoczenia Gminy, analizy pozyskanych opinii mieszka ńców, kluczowych reprezentantów społecznych oraz Burmistrza jak równie ż wniosków z sesji strategicznych zespołu projektowego.

Punktem wyj ścia do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Uniejów była analiza zasobów, specyfiki i otoczenia Gminy na podstawie danych dostarczonych przez Urz ąd Gminy, danych Głównego Urz ędu Statystycznego oraz ogólnie dost ępnych informacji i dokumentów na temat Gminy. Dodatkowo, w celu uzupełnienia w ten sposób zdobytych informacji i wyci ągni ętych wniosków, przeprowadzone zostało badanie ankietowe w śród mieszka ńców Gminy oraz kluczowych interesariuszy. W efekcie, zgodnie z metodyk ą SWOT, zespół projektowy wypracował list ę mocnych i słabych stron Gminy, szans i barier (zagro żeń) dla jego rozwoju.

Wnioski z tak przeprowadzonej diagnozy były podstawą do wypracowania misji i wizji Gminy Uniejów. Misja i wizja wypracowane zostały w ramach sesji strategicznej zespołu projektowego, składaj ącego si ę z pracowników Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego oraz pracowników firmy Deloitte. Efektem sesji strategicznej było wskazanie docelowych kierunków działa ń podejmowanych przez władze Gminy.

Okre ślona przez zespół projektowy propozycja misji i wizji Gminy była nast ępnie przedmiotem dyskusji z Burmistrzem i głównymi interesariuszami w trakcie prezentacji wst ępnych zało żeń Strategii. W oparciu o kierunek wyznaczony przez misj ę i wizj ę rozwoju Gminy, zespół projektowy przedstawił Burmistrzowi oraz głównym interesariuszom propozycję celów strategicznych i podporz ądkowanych im celów operacyjnych. Przedstawiono równie ż propozycj ę priorytetyzacji (uszeregowania) wypracowanego zbioru długoterminowych celów Gminy Uniejów.

Sformułowanych raz celów strategicznych i operacyjnych nie nale ży traktowa ć jako zbioru zamkni ętego. Obecny kształt Strategii rozwoju został ukształtowany w okre ślonych warunkach oraz na okre ślonym etapie rozwoju Gminy, które s ą zmiennymi dynamicznymi. Dlatego osi ąganie zało żonych celów wymaga systematycznego monitorowania zmian wewn ętrznych i zewn ętrznych uwarunkowa ń rozwoju Gminy. Aby proces ten przebiegał w usystematyzowany i kontrolowany sposób, zespół projektowy zaproponował koncepcj ę docelowego systemu wdra żania, monitorowania i ewaluacji Strategii. Koncepcja ta uwzgl ędnia równie ż przykład mierników (wska źników) efektywno ści procesu realizacji zało żeń i celów strategicznych, jakie postawione zostały przed Gmin ą.

Struktur ę logiczn ą niniejszej Strategii rozwoju prezentuje poni ższy schemat.

Rysunek 1. Schemat dokumentu Strategia rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020

Źródło: Opracowanie własne

Dokument ten powstał w oparciu o najlepsze praktyki w zakresie tworzenia planów strategicznych, przy wykorzystaniu adekwatnych metodyk i narz ędzi analitycznych. Kluczowe przy opracowaniu niniejszej Strategii było pozyskanie opinii i akceptacji głównych interesariuszy dokumentu, jak również zapewnienie jego zgodno ści z istniej ącymi dokumentami o charakterze strategicznym na poziomie regionalnym oraz krajowym.

Na potrzeby niniejszego dokumentu zostały wykorzystane dane i informacje przekazane przez urz ąd Gminy i Miasta Uniejów. Wykonawca nie ponosi odpowiedzialno ści za ich poprawno ść i kompletno ść .

2. Podsumowanie Strategii rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020

Strategia rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020 jest opracowaniem, które wyznacza długofalowe cele i priorytety rozwoju Gminy oraz proponowane kierunki działa ń.

2.1 Wizja Gminy Uniejów

Wizj ą Gminy Uniejów, planowan ą do osi ągni ęcia do 2020 roku jest uzyskanie rozpoznawalnego statusu centrum turystyki termalno – uzdrowiskowej i rekreacyjnej w środkowej Polsce, umiej ętnie wykorzystuj ącego posiadane walory przyrodnicze, kulturalne i historyczne.

2.2 Misja Gminy Uniejów

Najbardziej po żą danym scenariuszem zrealizowania tak zdefiniowanej wizji jest aktywne zaanga żowanie zarówno władz Gminy, kluczowych interesariuszy jak i wszystkich mieszka ńców w budow ę pozycji lidera turystyki termalno-uzdrowiskowej i rekreacyjnej w Polsce centralnej.

2.3 Cele strategiczne i cele operacyjne

W celu realizacji wizji i misji Gminy, zdefiniowany został katalog kluczowych dla jej rozwoju celów strategicznych i słu żą cych ich osi ągni ęciu celów operacyjnych. W sumie wypracowane zostały 4 cele strategiczne oraz przyporz ądkowane im 15 celów na poziomie operacyjnym. Zaprezentowane zostały one w poni ższej tabeli:

Tabela 1. Podsumowanie celów strategicznych i celów operacyjnych Gminy Uniejów

Lp. Cele strategiczne Cele operacyjne

1. A. Rozwój turystyki poprzez A.1 pełne wykorzystanie Stworzenie i promocja zintegrowanej oferty walorów środowiska turystycznej Gminy Uniejów bazuj ącej na naturalnego zasobach wody geotermalnej A. 2 Rozwój infrastruktury uzdrowiskowej A.3 Wybór i promocja produktu regionalnego A.4 Rozwój turystyki historycznej A.5 Wykorzystanie potencjału rzeki Warty 2. B. Wzmacnianie potencjału B.1 społeczno – Aktywizacja ducha przedsi ębiorczo ści w śród gospodarczego wokół mieszka ńców zasobów posiadanych B.2 przez Gmin ę Pozyskiwanie nowych inwestorów B.3 Rozwój energetyki w oparciu o posiadane przez Gmin ę zasoby 3. C. Zrównowa żony rozwój C.1 infrastruktury na potrzeby Rozwój infrastruktury drogowej i mieszka ńców i okołoturystycznej przyjezdnych C.2 Wspieranie czysto ści i ochrony środowiska C.3 Uporz ądkowanie i odnowa starej tkanki miejskiej C.4 Dostosowanie oferty kulturalnej do potrzeb mieszka ńców C.5 Rozwój infrastruktury teleinformatycznej 4. D. Dostosowanie oferty D.1 edukacyjnej, kształcenia Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb zawodowego i rynku turystycznego ustawicznego do potrzeb D.2 lokalnego rynku Stworzenie zró żnicowanej oferty edukacyjnej dla wszystkich grup wiekowych

Cele strategiczne dotycz ące rozwoju turystyki i potencjału społeczno – gospodarczego Gminy powinny stanowi ć filary strategii Gminy. Realizacja tych celów pozwoli mi ędzy innymi na zwi ększenie dochodów Gminy i aktywizacj ę jej mieszka ńców. Natomiast celami wspieraj ącymi, umo żliwiaj ącymi realizacj ę celów głównych (filarów Strategii) jest zrównowa żony rozwój infrastruktury oraz dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb lokalnego rynku pracy. Działania władz Gminy ukierunkowane na realizacj ę tych celów, pozwol ą na osi ągni ęcie zrównowa żonego rozwoju. W sytuacji ograniczonych zasobów finansowych Gminy realizacja celów strategicznych powinna by ć poł ączona z ich priorytetyzacj ą wg przedstawionego powy żej schematu.

2.4 Podsumowanie uwarunkowa ń rozwoju Gminy Uniejów (stanu obecnego)

Gmina Uniejów jest Gmin ą typu miejsko-wiejskiego, położon ą w Polsce centralnej, w północno- zachodniej cz ęś ci województwa łódzkiego. Elementami wyró żniaj ących Gmin ę i sprawiaj ącymi, że jest postrzegana jako miejsce atrakcyjne turystycznie jest korzystna lokalizacja w dorzeczu rzeki Warty, zasoby naturalne wyst ępuj ące na jej obszarze, status uzdrowiska oraz znacz ąca liczba atrakcji historycznych i kulturalnych.

Jednym z czynników wyró żniaj ących Gmin ę Uniejów na tle innych gmin o podobnym charakterze, s ą unikatowe walory środowiska naturalnego. Na terenie Gminy wyst ępuj ą pokłady wód termalnych, które w zestawieniu z korzystnymi warunkami klimatycznymi zadecydowały o uzyskaniu przez Uniejów statusu uzdrowiska. Dodatkowo, znaczny teren Gminy stanowi ą obszary chronione, w tym m.in. obszar Natura 2000.

Stan infrastruktury transportowej i komunalnej Gminy Uniejów mo żna okre śli ć jako dobry. W poprzednim okresie planowania udało si ę zrealizowa ć wiele inwestycji zwi ązanych z modernizacj ą podstawowej infrastruktury drogowej oraz planowane s ą kolejne w tym zakresie. Z sieci wodoci ągowej korzysta 87% gospodarstw gminy zlokalizowanych na terenie Gminy. Nieco mniej korzystnie wygl ąda poziom skanalizowania Gminy, gdy ż sie ć kanalizacyjna u żytkowana jest głównie przez mieszka ńców miasta Uniejów, nie obejmuje natomiast wi ększej cz ęś ci obszarów wiejskich Gminy. Kolejnym istotnym wyzwaniem dla Gminy w zakresie infrastruktury jest rozwi ązanie problemu odbioru, segregacji i utylizacji odpadów.

Sytuacja gospodarcza Gminy Uniejów, bior ąc pod uwag ę wysoko ść dochodów własnych bud żetu Gminy w przeliczeniu na jednego mieszka ńca, jest korzystna w porównaniu do innych gmin w powiecie podd ębickim. Nale ży podkre śli ć du żą skuteczno ść władz Gminy w pozyskiwaniu środków zewn ętrznych na inwestycje infrastrukturalne, głównie te zwi ązane z rozwojem potencjału turystycznego Gminy. Perspektywiczne bran że rozwoju w Gminie, to przed wszystkim bran ża uzdrowiskowo - rekreacyjna, a tak że bran że okołoturystyczne – bran ża hotelarska, gastronomiczna oraz rozrywkowa.

3. Diagnoza uwarunkowań rozwoju Gminy Uniejów

3.1 Podstawowe informacje

Miejsko – wiejska Gmina Uniejów poło żona jest w północno – zachodniej cz ęś ci województwa łódzkiego w powiecie podd ębickim. Miasto Uniejów le ży na prawym brzegu Warty, której długo ść w granicach Gminy wynosi 21,5 km.

Rysunek 2. Herb i flaga Gminy Uniejów

Północna i zachodnia granica Gminy stanowi jednocześnie granic ę powiatu podd ębickiego oraz województwa łódzkiego. Całkowita powierzchnia Gminy to 129,01 km², tworzy j ą 30 sołectw, a całkowita liczba ludno ści Gminy to 7 308 osób (stan na koniec 2011 r.).

3.1.1 Poło żenie i uwarunkowania geograficzne

Gmina Uniejów administracyjnie wchodzi w skład powiatu podd ębickiego. Poło żona jest na granicy województwa łódzkiego oraz wielkopolskiego.

Mapa 1. Poło żenie Gminy Uniejów w powiecie podd ębickim

Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej, http://www.biuletyn.net/

Uniejów graniczy z nast ępuj ącymi gminami: • od wschodu: o Świnice Warckie o Wartkowice • od południowego- zachodu: o Podd ębice • od zachodu: o Przykona (woj. wielkopolskie) • od południowego- zachodu: o Dobra (woj. wielkopolskie) • od północnego- zachodu o Brudzew (woj. wielkopolskie) • od północy: o Dąbie (woj. wielkopolskie)

Gmina nale ży do wschodniej cz ęś ci Niziny Wielkopolskiej o średniej wysoko ści od 108 do 112 m n.p.m. Środkow ą, wschodni ą i południow ą cz ęść Gminy tworzy płaska równina zwana Kotlin ą Uniejowsk ą. Od zachodu graniczy z ni ą rozległa dolina Warty, a od północy dolina Neru.

3.1.2 Wielko ść Gminy

Gmina obejmuje obszar 12 900 ha. Ogólna powierzchnia u żytków rolnych wynosi 10 791 ha, w tym grunty orne zajmuj ą 7 761 ha. Gmin ę zamieszkuje około 7 230 osób, z czego 2 930 (40,5%) to mieszka ńcy miasta Uniejów. Powierzchni ę 1 180 ha zajmuj ą w Gminie lasy, z czego 34,43 ha stanowi krajobrazowy park zamkowy w Uniejowie z interesuj ącym skupiskiem ro ślinno ści drzewiastej. Stolic ą Gminy jest miasto Uniejów, które oprócz funkcji turystyczno – wypoczynkowej spełnia równie ż rol ę o środka gminnego. Jest siedzib ą władz samorz ądowych, placówek o światy i kultury, zapleczem handlowo – usługowym dla całej Gminy składającej si ę z 30 sołectw: • Brzeziny, • Brzozówka, • Czekaj, • Czepów, • Człopy, • Dąbrowa, • Felicjanów, • Góry, • Hipolitów, • Kozanki Wielkie, • Kuczki, • Lekaszyn, • Łęg Bali ński, • Orzeszków, • Orzeszków-Kolonia, • Ostrowsko, • Pęgów, • Ro żniatów, • Ro żniatów-Kolonia, • Skotniki, • Spycimierz, • Spycimierz-Kolonia, • Stanisławów, • Wielenin, • Wielenin-Kolonia, • Wie ścice, • Wilamów, • Wola Przedmiejska, • Zaborów, • Ziele ń.

3.1.3 Cechy charakterystyczne Gminy

Miejsko – wiejska Gmina Uniejów posiada dogodne poło żenie komunikacyjne. Uniejów znajduje si ę w odległo ści 56 km od Łodzi, 160 km od Warszawy, 170 km od Poznania. Przez Gmin ę przebiega budowana autostrada A2 Berlin – Moskwa. Zjazd i wjazd na autostrad ę znajduje si ę w miejscowo ści D ąbie ( w odległo ści 10 km od Uniejowa).

Lokalny sektor gospodarczy Gminy Uniejów zdominowany jest przez mikroprzedsi ębiorstwa, zatrudniaj ące do 10 pracowników lub bazuj ące na samozatrudnieniu. Na terenie Gminy Uniejów brak jest du żych firm zatrudniaj ących powy żej 250 pracowników. Sektor publiczny reprezentowany jest przez administracj ę publiczn ą, szkolnictwo oraz instytucje bezpiecze ństwa publicznego.

Gmina Uniejów jest obszarem atrakcyjnym turystycznie. Wynika to przede wszystkim z posiadanych przez Gmin ę zasobów naturalnych. Cennym bogactwem naturalnym Gminy s ą wody geotermalne o temperaturze 70 °C, które stanowi ą podstaw ę jej rozwoju. Wykorzystywane s ą do celów leczniczych, rekreacyjno – balneologicznych i turystyczno – wypoczynkowych oraz grzewczych. Na bazie wód geotermalnych działa Geotermia Uniejów, oferuj ąca szerok ą ofert ę leczniczych zabiegów a tak że kompleks Termy Uniejów, w skład którego wchodz ą baseny, Kasztel Rycerski oraz baza gastronomiczna.

Interesuj ącym miejscem przyrodniczym na terenie Gminy jest Uniejowski Obszar Chronionego Krajobrazu, obejmuj ący powierzchni ę 180 km², który został wł ączony do Europejskiej sieci Ekologicznej Natura 2000. Uniejów posiada stosunkowo dobrze rozwini ętą baz ę rekreacyjn ą i noclegow ą. Do dyspozycji turystów czekaj ą m.in. hotel w zabytkowym zamku oraz bary, kawiarnie i nowoczesna dyskoteka. Dodatkowy atut stanowi ą odbywaj ące si ę tu cykliczne zloty miło śników i kultury Indian, turnieje rycerskie, koncerty i liczne imprezy kulturalne. W miejscowo ści Brzozówka znajduje si ę O środek Praktyki Hatha Jogi „Wytwórnia ciszy”. W Uniejowie oraz w Ostrowsku funkcjonuj ą stadniny koni. Na miło śników pieszych i rowerowych wypraw czekaj ą szlaki turystyczne m.in.: Ziemi Uniejowskiej, Św. Faustyny Kowalskiej, szlak rowerowy Gor ące Źródła, Szlak Bursztynowy oraz konny majora Hubala. Szczególnym zainteresowaniem cieszy si ę turystyka rekreacyjna, uzdrowiskowa, aktywno-sportowa, biznesowa, kulturowa oraz pielgrzymkowa.

3.2 Zasoby Gminy

3.2.1 Zasoby ludzkie

Gmin ę Uniejów na koniec 2011 roku zamieszkiwało ogółem 7 308 osób. Jak wskazuje poni ższa tabela liczba mieszka ńców Gminy od 2006 roku sukcesywnie maleje.

Tabela 2. Liczba ludno ści wg. płci w latach 2006-2011.

Zmiana 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011 vs. 2006

Ogółem 7 522 7 483 7 454 7 401 7 391 7 308 - 3%

Kobiet 3 825 3 802 3 801 3 759 3 757 3 720 - 3%

Męż czyzn 3 697 3 681 3 653 3 642 3 634 3 588 - 3%

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Struktur ę demograficzn ą mieszka ńców Gminy Uniejów pod wzgl ędem liczby osób w wieku przedprodukcyjnym (kobiety i męż czy źni poni żej 18 roku życia) , produkcyjnym (kobiety w wieku 18-59 lat i męż czy źni w wieku 18- 64 lata) oraz poprodukcyjnym (kobiety od 60 roku życia wzwy ż oraz męż czy źni od 65 roku życia wzwy ż) w poszczególnych latach (2006-2011) przedstawiają poni ższe wykresy.

Wykres 1. Liczba ludno ści w wieku przedprodukcyjnym w latach 2006-2011

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Wykres 2. Liczba ludno ści w wieku produkcyjnym w latach 2006-2011

Ogółem Kobiet Męż czyzn

5 000 4 735 4 694 4 697 4 673 4 655 4 631 4 500 4 000 3 500 3 000 2 528 2 523 2 521 2 535 2 541 2 535 2 500 2 207 2 171 2 176 2 138 2 114 2 096 2 000 1 500 1 000 500 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Wykres 3. Liczba ludno ści w wieku poprodukcyjnym w latach 2006-2011

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Jak wskazuj ą powy ższe wykresy spadek ogólnej liczby ludno ści w Gminie wynika głównie ze spadku liczebno ści w dwóch grupach mieszka ńców a mianowicie w śród osób w wieku przedprodukcyjnym, a tak że produkcyjnym. W analizowanym okresie (2006-2011) systematycznie wzrasta liczba osób będących w wieku poprodukcyjnym, co zgodne jest z ogólnopolskimi tendencjami demograficznymi wskazuj ącymi na proces starzenia si ę społecze ństwa polskiego.

Poni ższa tabela wskazuje liczb ę urodze ń oraz zgonów w analizowanym okresie (2006-2011). Od pocz ątku 2006 roku liczba urodze ń oraz zgonów ulega nieznacznym wahaniom, przy czym liczba zgonów niezmiennie przewy ższa liczb ę urodze ń.

Wykres 4. Liczba urodze ń oraz zgonów w latach 2006-2011

140

120 118 116 109 110 100 104 80 84 72 76 60 65 65 63 66 40 20 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Urodzenia Zgony

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Wykres 5. Liczba osób bezrobotnych w Gminie Uniejów w latach 2006-2011

700 625 600

446 447 500 422 376 400 334 305 320 248 300 237 221 235 185 202 199 200 157 177 174 100 0 XII/2006 XII/2007 XII/2008 XII/2009 XII/2010 XII/2011

Ogółem Kobiet Męż czyzn

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Liczba bezrobotnych w Gminie w roku 2011 wyniosła ok. 450 osób. Na przestrzeni ostatnich 6 lat brak jest zauwa żalnego, jednoznacznego trendu zmian liczby osób bezrobotnych. W śród bezrobotnych nieznacznie przewa żaj ą m ęż czy źni (56% w 2011 r.).

Tabela 3. Liczba osób bezrobotnych w Gminie Uniejów w latach 2006-2011

Lata 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Osoby do 25 roku życia 148 75 72 106 133 119

Kobiety 76 30 38 48 71 54

Męż czy źni 72 45 34 58 62 65

Długotrwale bezrobotni 432 286 199 186 203 241

Kobiety 214 134 101 87 97 112

Męż czy źni 218 152 98 99 106 129

Osoby powy żej 50 roku życia 101 88 81 74 76 82

Kobiety 36 28 33 24 30 31

Męż czy źni 65 60 48 50 46 51

RAZEM 681 449 352 366 412 442

Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Jak wskazuj ą dane zawarte w powy ższej tabeli poziom bezrobocia w Gminie Uniejów w ciągu ostatnich 5 lat spadł o ok. 28 % (z 625 do 447 osób). Udział zarejestrowanych osób bezrobotnych w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym w analizowanym okresie wahał si ę od 13% (2006) do 7% (2008). W ostatnich dwóch latach (2010 i 2011) wska źnik ten utrzymywał si ę na poziomie 10%.

3.2.2 Zasoby przyrodnicze

3.2.2.1 Obszary prawnie chronione na terenie Gminy

Obszary prawnie chronione w stanowi ą 47,5% powierzchni Gminy. W dolinie rzeki Warty, która przepływa przez obszar Gminy, utworzono obszar ochrony przyrody. Do głównych walorów doliny niew ątpliwie nale ży zaliczy ć unikaln ą ro ślinno ść oraz unikatowe ostoje ptactwa. W skład obszaru chronionego krajobrazu doliny Warty wchodzi rezerwat faunistyczny „D ąbskie Błota”. Obejmuje on głównie ł ąki typu ł ęgów rozlewiskowych i łęgów wła ściwych. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów terenów nadwarcia ńskich s ą liczne oczka wodne tzw. torfiarki. Na tym poro śni ętym szuwarem błotnym obszarze wyst ępuj ą gniazda l ęgowe m. in. g ęsi g ęgawki, łab ędzia niemego, krzy żówki, cyraneczki kulika, mewy śmieszki, perkoza i żurawia.

Blisko 30% terenu Gminy poło żone jest na Obszarze Chronionego Krajobrazu. Zgodnie z Koncepcj ą Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET ochron ą został obj ęty obszar doliny Warty z rzadk ą ro ślinno ści ą, niskimi torfowiskami, słonymi śródl ądowymi ł ąkami oraz ostoj ą ptactwa.

Na terenie Gminy Uniejów wyznaczony został równie ż obszar chronionego przyrody, w ramach programu Natura 2000. Obejmuje on dolin ę Warty pomi ędzy wsi ą Balin (koło Uniejowa) i Dębno (koło Nowego Miasta n. Wart ą). Dolina ma szeroko ść od 500 m do ok. 5 km, wypełniona jest przez mady i piaski. Jedynie w bezodpływowych obni żeniach wyst ępuj ą niewielkie powierzchnie płytkich torfów. Obszar doliny jest w zró żnicowanym stopniu przekształcony przez człowieka oraz ró żnorodnie użytkowany. Na obszarze Kotliny Kolskiej rzeka jest obustronnie obwałowana - obszary zalewowe znajduj ą si ę w strefie mi ędzywala oraz w uj ściach rzek Prosny i Kiełbaski. Dolina Koni ńsko-Pyzdrska w swojej zachodniej cz ęś ci nie została obwałowana i podlega okresowym zalewom. Teren ten jest zaj ęty przez mozaik ę ekstensywnie u żytkowanych ł ąk i pastwisk, zadrzewie ń ł ęgowych oraz zarastaj ących szuwarem starorzeczy. Zachodni fragment obszaru obj ętego Natur ą 2000 (na zachód od uj ścia Prosny) zajmuje du ży kompleks zalewowych, zbli żonych do naturalnych, starych ł ęgów jesionowo-wi ązowych i gr ądów niskich. Znaczne ich fragmenty zachowały si ę w wyniku ochrony rezerwatowej. Wybudowany na Warcie zbiornik zaporowy Jeziorsko zmienił naturalny rytm hydrologiczny rzeki, co spowodowało ró żnorodne zmiany siedliskowe flory i fauny.

Na terenie Gminy Uniejów wyst ępuj ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: • Obszary Chronionego Krajobrazu: ˗ Nadwarcia ński Obszar Chronionego Krajobrazu, ˗ Pradolina Warszawsko-Berli ńska. • Obszary o statucie u żytku ekologicznego: ˗ Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Uroczysko Ziele ń”, ˗ Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Uroczysko Ziele ń II”, ˗ Uroczysko Wielenin, poło żone przy drodze z Uniejowa do D ąbia. • Pomniki przyrody - 9 obiektów obj ętych indywidualn ą ochron ą. Zestawienie pomników przyrody w Gminie Uniejów przedstawiono w tabeli poni żej: Tabela 4. Pomniki przyrody w Gminie Uniejów

Opis Obwód na Przedmiot Wysoko ść Lokalizacja obiektu chronionego wys. 1,3 m chroniony [m] obiektu [cm] Ro żniatów Pojedyncze drzewo Dąb szypułkowy 520 20 Wielenin Pojedyncze drzewo Dąb szypułkowy 530 18 Uniejów, park zabytkowy Pojedyncze drzewo Buk pospolity 300 20 Uniejów, park zabytkowy Pojedyncze drzewo Dąb szypułkowy 450 22 Kasztanowiec Uniejów, park zabytkowy Pojedyncze drzewo 450 15 zwyczajny Uniejów, przy ko ściele Pojedyncze drzewo Wiąz szypułkowy 370 18 515 Wielenin, Le śnictwo szer. 157 Uniejów oddz. 165b N- Głaz narzutowy dł. 190 ctwo Turek wys. 90 Lekaszyn Pojedyncze drzewo Dąb szypułkowy 440 20 Czepów Pojedyncze drzewo Dąb szypułkowy 480 20 Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Powierzchnia i liczba obszarowych form ochrony przyrody na terenie Gminy nie uległa znacz ącym zmianom w ostatnich pi ęciu latach. Cennymi ostojami przyrody s ą zespoły przyrodniczo krajobrazowe, parki towarzysz ące zabytkowym obiektom architektonicznym (dworki i pałace). W parkach tych wyst ępuj ą cz ęsto pomniki przyrody, a same parki pełni ą rol ę edukacyjn ą i są przykładem prawidłowego kształtowania zieleni urz ądzonej oraz jej wpływu na krajobraz kulturowo - przyrodniczy najbli ższej okolicy. Do tego typu parków na terenie Gminy zaliczono zabytkowy park podworski w Czepowie Dolnym.

Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego w 2010 roku na terenie Gminy ilo ść parków spacerowo - wypoczynkowych pozostała bez zmian. Nie zmieniła si ę tak że ilo ść ziele ńców, zieleni ulicznej i osiedlowej oraz powierzchnia lasów gminnych.

Tabela 5. Tereny chronione

Tereny chronione j.m. 2006 2007 2008 2009 2010 Ogółem ha 6 128,2 6 128,2 6 128,2 6 144,2 6 144,2 obszary chronionego krajobrazu razem ha 6 050,0 6 050,0 6 050,0 6 050,0 6 050,0 rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody na obszarach chronionego ha 18,4 18,4 18,4 18,4 18,4 krajobrazu użytki ekologiczne ha 18,9 18,9 18,9 18,9 18,9 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe ha 77,7 77,7 77,7 93,7 93,7 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

3.2.2.2 Lasy

Lasy le żą ce na terenie Gminy Uniejów wchodz ą w skład Nadle śnictwa Turek i zajmuj ą 1 400 ha powierzchni Gminy (11%), z czego 34 ha to Krajobrazowy Park Zamkowy w Uniejowie. Dominuj ą tu lasy sosnowe, jednak wyst ępuje równie ż ro ślinno ść drzewiasta innego typu. Poza lasami, du żą cz ęść obszaru Gminy zajmuje ro ślinno ść łąkowa i bagienna. W lasach uniejowskich wyst ępuje bogactwo zwierzyny łownej. Lasy te słyn ą równie ż z du żej ilo ści grzybów.

3.2.2.3 Rze źba terenu i warunki glebowe

Gmina Uniejów le ży we wschodniej cz ęś ci Niziny Wielkopolskiej o średniej wysoko ści nad poziomem morza w granicach od 108 do 118 m. Środkow ą, wschodni ą i południow ą cz ęść Gminy Uniejów tworzy płaska równina zwana Kotlin ą Uniejowsk ą. Od zachodu graniczy z ni ą rozległa dolina Warty, a od północy dolina Neru. Najwi ększa cz ęść terenu gminy Uniejów (ok. 50%) to wysoczyzna morenowa, która silnie kontrastuje z dnem rzeki Warty. Charakterystyczn ą cech ą doliny Warty s ą pola wydmowe o nieuregulowanych, wydłu żonych i rozczłonkowanych kształtach z piasków drobnoziarnistych i pylastych.

Gmina i Miasto Uniejów odznaczaj ą si ę przeci ętnymi, średnio - korzystnymi warunkami glebowymi. W Gminie nie wyst ępuj ą w ogóle gleby klasy I i II. Najlepsze na terenie Gminy gleby III i IV klasy znajduj ą si ę głownie w środkowej i wschodniej cz ęś ci gminy - od Woli Przedmiejskiej na południu po Rożniatów i Czepów na północy. Powierzchnia u żytków rolnych wynosi 10 504 ha, co stanowi około 81,4% ogólnej powierzchni gminy.

Gmina Uniejów usytuowana jest w Niecce Szczeci ńsko - Łódzko - Mazowieckiej. Nieck ę buduj ą głównie margle, wapienie margliste, opoki, gezy, piaskowce z glaukonitem oraz iły, mułki, piaski ilaste. Na szczególn ą uwag ę zasługuj ą pokłady w ęgla brunatnego w środkowej cz ęś ci Gminy oraz torfy i przewarstwione iłami i glin ą, które wypełniaj ą obni żenia dolinne i starorzecza znajduj ące si ę w północnej i północno – zachodniej cz ęś ci Gminy.

Do głównych bogactw naturalnych Gminy zaliczy ć nale ży: • utwory kredowe w postaci margli w Ro żniatowie i Czepowie, • pokłady żwiru i piasku w Ro żniatowie, • pokłady gliny w okolicach Wielenina, • gaz ziemny, • wody termalne.

3.2.2.4 Wody powierzchniowe i podziemne

Woda stanowi bardzo wa żny zasób Gminy i w du żej mierze decyduje o jej atrakcyjno ści turystycznej.

Na zasoby wód powierzchniowych na terenie Gminy składaj ą si ę przede wszystkim rzeki. Sie ć rzeczn ą na terenie Gminy Uniejów stanowi ą: • Warta, • Pisia. Co istotne, rzeki te klasyfikowane s ą w i oraz II kasie czysto ści wód. Woda w Warcie, na odcinku od tamy w Jeziorsku w górnym biegu rzeki od Uniejowa - do uj ścia Neru w dolnym biegu, jest przewa żnie w II, a okresowo i klasie czysto ści. Dopuszczona jest do organizacji k ąpieliska.

Z kolei najwi ększe uj ęcia wód podziemnych w Gminie to: • Wola Przedmiejska – zaopatruje w wod ę takie miejscowo ści jak Wola Przedmiejska, Felicjanów, Czekaj, Hipolitów, Wielenin, Kol. Wielenin, D ąbrowa, Zaborów, Kozanki Wielkie; • Uniejów- zaopatruje w wod ę miasto Uniejów; • Spycimierz- zaopatruje w wod ę wie ś Spycimierz; • Ostrowsko- zaopatruje w wod ę wsie: wodoci ąg wiejski: Ostrowsko, Orzeszków, Orzeszków Kolonia, Kuczki, Stanisławów, Ro żniatów; • Wiliamów- zaopatruje w wod ę wie ś Wiliamów; • Zakład Gospodarczy Zamek w Uniejowie – uj ęcie wody znajduj ące si ę na terenie dziedzi ńca zamkowego – nieczynne. Podstawowym sposobem u żytkowania zasobów wodnych jest pobór wody na cele gospodarki komunalnej oraz wykorzystanie wód powierzchniowych jako odbiorników ścieków. Wody powierzchniowe np. rzeka Warta praktycznie nie jest wykorzystywana do celów turystycznych (k ąpieliska) czy transportowych.

Na szczególna uwag ę zasługuj ą wyst ępuj ące na terenie Gminy wody termalne, które stanowi ą swoisty rodzaj wód podziemnych. Wody geotermalne s ą wodami o wysokich temperaturach, zgromadzonymi w zbiornikach podziemnych w postaci warstw geotermalnych (warstwy geotermalne s ą to warstwy skał, których pory i szczeliny wypełnia woda). Wysoka temperatura wód geotermalnych pochodzi z wn ętrza Ziemi. Wody termalne zostały rozpoznane i udokumentowane w rejonie Uniejowa. Nale żą one do wód chlorkowo-sodowych zawieraj ące znaczne ilo ści zwi ązków o specyficznej aktywno ści farmakologicznej, które wykorzysta ć mo żna do celów gospodarczych, profilaktyki leczniczej, rekreacji oraz prowadzenia intensywnych upraw rolniczych pod szkłem i folią. Wody termalne charakteryzuj ą si ę temperatur ą 68°C przy wypływie.

Historia uniejowskich wód termalnych si ęga 1978 roku, kiedy to firma poszukuj ąca ropy naftowej i gazu ziemnego natrafiła w Uniejowie na gor ące źródła wody. Powstał wówczas otwór

hydrogeologiczny IGH-1 wykonany przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny pod kierunkiem dr Z. Płochniewskiego. W latach 1990-1991 powstały dwa kolejne odwierty geotermalne PIG/AGH-1 i PIG/AGH-2, które zostały wykonane przez PIG pod kierunkiem dr L. Bojarskiego. Projekt bada ń geologicznych został opracowany przez Zakład Geotermii Instytutu Surowców Energetycznych AGH w Krakowie przez zespół pod kierunkiem prof. dr hab. in ż. W. Góreckiego. W 1999 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi i Gmina Uniejów utworzyły spółk ę z o.o. Geotermia Uniejów.

Wody termalne eksploatowane s ą przy wykorzystaniu trzech odwiertów o gł ęboko ści od 2 031 m do 2 665 m charakteryzuj ą si ę nast ępuj ącymi parametrami:

• wydajno ści ą 120 m 3/h, • temperatur ą 68°C, • nisk ą mineralizacj ą na poziomie 7g/l.

Uniejowska solanka termalna znajduje zastosowanie przy leczeniu chorób, głównie:

• reumatoidalnych - zwyrodnie ń stawów, • ortopedyczno-urazowych i stanów po zabiegach operacyjnych narz ądu ruchu, • skóry, • schorze ń nosa, ucha, gardła i krtani, • nerwobólach, • dyskopatiach, • nerwicach.

Geotermia Uniejów jest jedn ą z 9 tego typu instytucji istniej ących na terenie całego kraju. Na terenie województwa łódzkiego znajduj ą si ę 2 geotermalne zakłady ciepłownicze. Geotermia Uniejów została powołana w celu wła ściwego zagospodarowania i zarz ądzania wodami termalnymi ziemi uniejowskiej. Wa żnym zadaniem Spółki jest dostarczanie ekologicznie wytwarzanego ciepła odbiorcom w Uniejowie. Spółka Geotermia Uniejów powstała w trzecim kwartale 1999 r. z inicjatywy Rady Nadzorczej i Zarz ądu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi oraz Gminy Uniejów. Udziałowcami spółki s ą: WFO ŚiGW oraz Gmina Uniejów. WFO ŚiGW w Łodzi jest głównym koordynatorem prac badawczych, projektowych oraz inwestycyjnych, jakie obecnie trwaj ą i maj ą si ę przyczyni ć do szybkiego, praktycznego zagospodarowania wód geotermalnych w Uniejowie.

Mapa 2. Geotermalne zakłady ciepłownicze w Polsce

Źródło: Polska Geotermalna Asocjacja im. prof. Juliana Sokołowskiego, http://www.pga.org.pl/

Woda termalna ze wzgl ędu na swe wła ściwo ści ma szeroki zakres wykorzystania. Stosuje si ę j ą w Uniejowie głównie do:

• ogrzewania budynków mieszkalnych i użyteczno ści publicznej, • zabiegów zdrowotnych (balneologii), • podgrzewania murawy boiska piłkarskiego, • rekreacji w ramach przedsi ęwzi ęcia Termy Uniejów prowadzonego przez PGK „Termy Uniejów” Sp. z o.o.

Jednym z cenniejszych zastosowa ń wód geotermalnych, realizowanym przez spółk ę Geotermia Uniejów jest ogrzewanie miasta. Ciepłownia geotermalna poł ączona z olejow ą kotłowni ą szczytow ą, ma docelowo zaopatrywa ć w ciepło ok. 70% budynków w Uniejowie. Nowy system zast ępuje 10 kotłowni lokalnych opalanych w ęglem oraz 160 kotłowni znajduj ących si ę w domach jednorodzinnych. Łączna moc ciepłowni wynosi 5,6 MW, z czego 3,2 MW to moc uzyskiwana z kotłów olejowych. System dystrybucji ciepła to sie ć ruroci ągów z preizolowanych rur stalowych o łącznej długo ści 10 km, wyposa żona w indywidualne urz ądzenia pomiarowe i zawory. Ciepłownia oraz sie ć cieplna s ą sterowane i monitorowane przez zintegrowany system komputerowy, ułatwiaj ący prac ę i zmniejszaj ący straty energii.

3.2.2.5 Klimat

Gmina usytuowana jest w klimacie Polski środkowej (klimat umiarkowany). Średnie roczne warto ści temperatury w Gminie Uniejów obliczone na podstawie wieloletnich obserwacji wahaj ą si ę w granicach 8°C, średnie letnie warto ści temperatury wahaj ą si ę w granicach 15°C, natomiast średnie zimowe

temperatury wahaj ą si ę w granicach 2°C. W skali roku na terenie Gminy Uniejów przewa żaj ą wiatry zachodnie i południowo - zachodnie. Prawie nie występuj ą tu bardzo silne wiatry, niemniej jednak czasami zaobserwowa ć mo żna tzw. tr ąby powietrzne. Do ść cz ęsto zdarzaj ą si ę równie ż tzw. cisze, które wyst ępuj ą głównie w miesi ącach letnich.

Najwi ększe opady wyst ępuj ą w lipcu ( średnio 76 mm). Najbardziej suchymi porami roku s ą jesie ń i zima (IX-II), kiedy suma opadów waha si ę mi ędzy 37 a 45 mm słupa wody.

3.2.3 Zasoby kulturowe

Poza licznymi cennymi zasobami naturalnymi, na terenie Gminy Uniejów zlokalizowane s ą równie ż ciekawe zabytki kultury. Do najcenniejszych zabytków zlokalizowanych na terenie Gminy Uniejów nale żą : • zamek w Uniejowie - ju ż w pocz ątkach XII wieku istniał w tym miejscu gród obronny. Natomiast pierwszy zamek w Uniejowie istniał ju ż w 1331 roku, kiedy to został cz ęś ciowo zniszczony przez Krzy żaków. Około połowy XIV wieku arcybiskup gnie źnie ński Jarosław Bogoria Skotnicki wzniósł w obecnym miejscu nowy zamek, na sztucznie usypanym niewielkim wzniesieniu. W chwili obecnej w zamku funkcjonuje hotel; • kolegiata p.w. Wniebowzi ęcia N.M.P. w Uniejowie - wzniesiona w latach 1349-65, a ufundowana przez arcybiskupa Jarosława Bogori ę Skotnickiego. Świ ątynia ta, rozbudowana w XV i XVII stuleciu, zachowała wiele elementów pierwotnego wystroju, pocz ąwszy od gotyckiego portalu, gotyckiej kropielnicy kamiennej, po barokowe kaplice z ołtarzami, rokokowy ołtarz główny i ambon ę; • Spycimierz - jedna z najstarszych parafii w Polsce. Miejscowo ść słyn ąca z 200-letniej tradycji "kwietnych dywanów" układanych w dzień Bo żego Ciała; • XIX - wieczna kaplica grobowa rodziny carskiego generała hrabiego Aleksandra Tolla w Uniejowie; • XIX - wieczny pó źnoklasycystyczny dworek szlachecki w Uniejowie; • Czepów - Park dworski z i poł. XIX w.; pozostało ść zabudowa ń folwarcznych.

Interesuj ącym miejscem jest równie ż prywatna Izba Muzealna - Muzeum Etnograficzne w Wilamowie. Izba - Muzeum prezentuje stare maszyny rolnicze oraz dawne wyposa żenie wiejskich gospodarstw domowych.

Na dziedzictwo kulturowe Gminy Uniejów składaj ą si ę równie ż liczne zwyczaje i tradycje wpisane w coroczny kalendarz kulturowy, w tym: • Bo że Ciało w Spycimierzu – kwietne dywany odbywaj ące si ę w oddalonej o 3 km od Uniejowa wiosce Spycimierz. Wie ś ta słynie z oryginalnej, w skali krajowej tradycji przygotowywania kwiatowych dywanów podczas uroczysto ści Bo żego Ciała;

• Turniej Rycerski – impreza plenerowa na dwa dni zamieni okolice zespołu parkowo – zamkowego w Uniejowie w średniowieczny gród, który wypełni ą rycerze, damy dworu, giermkowie i rzemie ślnicy. W programie znajd ą si ę konkurencje w średniowiecznym stylu. Zaprezentowane zostan ą turnieje bojowe indywidualne oraz dru żynowe, w tym konne, a tak że rywalizacja łuczników, zapa śników i trenuj ących rzut włóczni ą. Niezwykł ą, a zarazem niespotykan ą atrakcj ą b ędą pokazy sokolnicze. Podczas turnieju mo żna pozna ć działanie jednej z nielicznych w Polsce replik średniowiecznej machiny obl ęż niczej – trebusza. • Festiwal „Królestwo lilii” – w programie przewidzianych jest wiele atrakcji dla każdego m. in. konkursy (plastyczny, na najpi ękniejszy ogródek i legend ę o lilii), do których obowi ązuj ą wcze śniejsze zgłoszenia, a ogłoszenie wyników i rozdanie nagród nast ąpi podczas trwania Festiwalu. W czerwcu odb ędą w szkołach gminy Uniejów prelekcje oraz konkurs wiedzy przyrodniczej. Główn ą atrakcj ą b ędzie pokaz ekologicznej mody z wikliny ozdobionej liliami, dekorowanej na oczach go ści przez florystki i prezentowanej przez modelki z centrum wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem. Podczas Festiwalu b ędzie mo żna podziwia ć i zakupi ć ekologiczne kwiaty z drewna, bibuły, filcu, malowane na szkle, wykonane technik ą decoupage'u. W ramach Festiwalu odb ędą si ę równie ż warsztaty decoupage'u i bukieciarstwa skierowane dla mieszka ńców gminy Uniejów. • India ńskie Lato w Uniejowie – „Świ ęto Alei im. Sat-Okha” – India ńskie Lato to przede wszystkim spotkanie z kultur ą india ńsk ą, głównymi atrakcjami b ędą: pokazy ta ńców india ńskich POW WOW, konkursy taneczne z udziałem publiczno ści, india ńskie gry i zabawy dla dzieci i dorosłych (strzelanie z łuku, zwijanie żółwi, strzelanie z india ńskiej dmuchawki, rzut na róg, rzut włóczni ą), wioska india ńska, jarmark r ękodzieła india ńskiego. • Jarmark Średniowieczny i Turniej Rycerski. I Mistrzostwa Polski w Łucznictwie Tradycyjnym – w ci ągu dwóch dni trwania imprezy odb ędą si ę średniowieczne konkurencje turniejowe oraz przedstawione zostan ą ró żne rodzaje dawnego rzemiosła. W alei straganiarzy stan ą kramy z wiklin ą, bursztynem, średniowieczn ą bi żuteri ą, jadłem i napitkiem. Na polu turniejowym rozegrane zostan ą pojedynki rycerskie - indywidualne oraz dru żynowe, a tak że turnieje konne, łucznicze, zapasy i rzut włóczni ą. Przybyli b ędą mogli zwiedzi ć średniowieczne obozowisko, zobaczy ć uzbrojenie rycerzy z przełomu XIV i XV w. • „House Music Village 2012” – impreza organizowana z my ślą o miło śnikach muzyki klubowej, którzy uczestnicz ą w zabawie w rytm najnowszych kawałków house z europejskich scen klubowych. Towarzysz ą jej liczne konkursy z cennymi nagrodami, pokazy tańca, laserów, sztucznych ogni, animacje sceniczne. • Po żegnanie wakacji – impreza zamykaj ąca cykl letnich imprez. Tego dnia odbywaj ą si ę wyst ępy zespołów rockowych, organizowane s ą konkursy i pokazy pirotechniczne. • Uniejowski G ęsi Pipek – celem imprezy jest przywrócenie gin ącej tradycji spo żywania mi ęsa gęsiego oraz promocja młodej, polskiej g ęsi domowej, o wyj ątkowej jako ści mi ęsa, posiadaj ącej znakomite walory smakowe i zdrowotne. W promowaniu mi ęsa wezm ą udział firmy zwi ązane z t ą bran żą . Impreza b ędzie okazj ą do degustacji mi ęsa, przygotowanego przez hodowców g ęsi. Towarzyszy ć jej b ędą konkursy oraz wyst ępy zespołów.

• Ogólnopolski Bieg Do Gor ących Źródeł – bieg na 10 km promuj ący Uniejów i jego lecznicze wody geotermalne. Trasa przebiega uliczkami miasteczka, malowniczymi alejkami zespołu zamkowo-parkowego, obok XIV-wiecznego zamku i kompleksu termalno-basenowego. W imprezie wezm ą udział biegacze z kraju i zagranicy.

3.2.4 Jako ść środowiska naturalnego

Na jako ść środowiska naturalnego w Gminie Uniejów, w tym powietrza znacz ący wpływ maj ą emisje napływaj ące z sąsiednich o środków przemysłowych - Konina czy Łodzi. Zarówno w Mie ście jak i w Gminie Uniejów nie ma przemysłu ci ęż kiego i wi ększych przemysłowych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Do najwi ększych przedsi ębiorstw o charakterze produkcyjno-usługowym, które stanowi ą potencjalne źródło zanieczyszcze ń przemysłowych nale żą zakłady napraw samochodowych, piekarnie, stacja paliw itp.

Dane dotycz ące oceny jako ści powietrza na terenie Gminy pochodz ą z badania oceny stanu zanieczyszczania powietrza wykonywanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi. Gmina Uniejów do ko ńca 2009 r. była zaliczana do strefy ł ęczycko-zgierskiej. Od 2010 r. wchodzi ona w skład strefy łódzkiej. W rocznej ocenie jako ści powietrza za rok 2009 dla strefy łęczycko - zgierskiej, z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych dla celów ochrony zdrowia, nie stwierdzono przekrocze ń dla: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, kadmu, arsenu, niklu, ołowiu, benzenu, tlenku w ęgla. Stref ę t ę zaliczono do klasy A. Przekroczenie stwierdzono dla pyłu PM10 i benzo-a-pirenu. Stref ę pod tym wzgl ędem zaliczono do klasy C. W wyniku oceny za rok 2009 stref ę łęczycko - zgiersk ą z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony ro ślin, pod k ątem dwutlenku siarki i tlenków azotu, zaliczono do klasy A. Oznacza to, że na terenie strefy nie odnotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu wy żej wymienionych substancji.

Kolejnym istotnym aspektem przy analizie jako ści środowiska naturalnego jest ocena poziomu hałasu. Przy autostradzie A2 umieszczono ekran akustyczny typu pochłaniaj ąco-rozpraszaj ącego, o długo ści 700 m i wysoko ści 4,5 m. Na drodze krajowej nr 72, przebiegaj ącej przez obszar Gminy brak jest urz ądze ń ochrony akustycznej.

Na potrzeby opracowania pt. „Wła ściwo ści lecznicze klimatu Uniejowa” autorstwa pracowników Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk, we wrze śniu i listopadzie 2008 roku autorzy wykonali pomiary hałasu w ośmiu punktach pomiarowych. W wi ększo ści punktów pomiarowych nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm warto ści poziomu hałasu. Na analizowanym terenie dominuj ący jest hałas komunikacyjny. Pozostałe czynniki w postaci hałasu komunalnego, przemysłowego s ą niezauwa żalne. W pa ździerniku 2008 roku WIO Ś w Łodzi przeprowadził badania poziomu pól elektromagnetycznych na terenie Uniejowa, na obszarze planowanego uzdrowiska. Z bada ń wynika, że nie wyst ępuj ą warto ści promieniowania elektromagnetycznego wi ększe od dopuszczalnych, a tym samym spełnione

są normy dotycz ące poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku okre ślone w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów.

3.3 Zagospodarowanie przestrzenne

3.3.1 Infrastruktura techniczna

W poni ższym rozdziale przedstawiona została krótka charakterystyka wybranych zasobów infrastrukturalnych Gminy Uniejów. W cz ęś ci po świ ęconej infrastrukturze technicznej scharakteryzowany został obecny stan infrastruktury drogowej w gminie, w szczególno ści sie ć dróg gminnych i powiatowych, stan zwodoci ągowania i skanalizowania Gminy. Ponadto znajduj ą si ę tu informacje na temat sposobu gospodarowania odpadami w Gminie oraz podstawowe dane na temat stanu infrastruktury energetycznej, ciepłowniczej oraz gazowniczej na terenie Gminy.

3.3.1.1 Infrastruktura transportowa i transport publiczny

Na infrastruktur ę transportow ą w Gminie Uniejów składa si ę sie ć dróg gminnych i powiatowych, wojewódzkich i krajowych, w tym kolejno: • odcinek autostrady A-2 relacji Berlin - Warszawa - Moskwa z węzłem komunikacyjnym „D ąbie” le żą cym na obszarze s ąsiedniej gminy D ąbie. W granicach Gminy Uniejów przebiega 4,4 km autostrady (stan bardzo dobry); • drogi krajowe o łącznej długo ści 8 km. Jest to odcinek drogi krajowej Nr 72 relacji Rawa Mazowiecka – Łód ź - Konin, klasy głównej (stan bardzo dobry); • drogi wojewódzkie o łącznej długo ści 7,9 km. S ą to: ˗ droga wojewódzka Nr 469 relacji Uniejów - Ozorków, klasy głównej (stan dobry), ˗ droga wojewódzka Nr 473 relacji Koło - Uniejów - Łask, klasy głównej (stan zły), ˗ ulice miejskie w Uniejowie poło żone w ci ągu dróg wojewódzkich to: cze ść ul. D ąbskiej (stan zły), cze ść ul. Ł ęczyckiej (stan dobry) i ul. Polna (stan zły); • drogi powiatowe o łącznej długo ści 40,8 km; • drogi gminne o łącznej długo ści 89,7 km.

Tabela 6. Drogi powiatowe

Numer Relacja Długo ść Stan Drogi powiatowe 2523E Wilczkowie-Borek-Podł ęż e-Świnice Warckie- Ro żniatów 2,660 m dobry 2526E Chwalborzyce-Miniszew-Wielenin 4,648 m zły 2530E Warckie- Wielenin- Orzeszków 4,506 m dobry 3727E Biernacie-Felicjanów-Uniejów 5,033 m zły 3729E Brudzew-Warenka-Czepów Dolny 5,245 m średni 3730E Uniejów-Wilamów-Chru ścin 15,093 m bardzo dobry 3731E Chełmno-Cichmina-Stanisławów 4,045 m średni 3732E Skeczniew- Piekarskie- Człopy 4,240 m średni

Drogi powiatowe - ulice w Uniejowie 3728E ul. Rynek 246 m dobry 3733E ul. Rzeczna 2235 m zły 3734E ul. Kili ńskiego i Targowa 1520 m średni 3735E ul. Przechodnia i Krótka 253 m średni 3736E ul. Lipowa 157 m średni 3737E ul. bp Owczarka, Orzechowa, Ró żana i Wiejska 872 m średni 3738E ul. 22 Lipca 152 m zły 3739E ul. Szkolna i Konopnickiej 331 m bardzo dobry 3740E ul. Zielona 161 m średni 3741E ul. Wi śniowa 515 m średni Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Tabela 7. Drogi gminne

Długo ść w metrach Numer Relacja bie żą cych Rodzaj Stan Drogi gminne poza granicami administracyjnymi miasta Uniejów Spycimierz-Spycimierz Kol.-gr 111151E gminy 2540 bitumiczna bardzo dobry 111152E Ziele ń-Spycimierz-Łęg Bali ński 5819 bitumiczna bardzo dobry 111153E Człopy (od drogi krajowej do rzeki) 2200 gruntowa średni 111154E Człopki (od drogi krajowej do lasu) 1420 gruntowa średni 111155E Człopy-Wie ścice 4760 bitumiczna bardzo dobry Ziele ń (od drogi krajowej do promu 111156E ul. Ko ścielnicka) 2780 gruntowa średni 111157E Uniejów-Wola Przedmiejska 3040 bitumiczna bardzo dobry 111158E Wola Przedmiejska 2370 bitumiczna bardzo dobry 111159E droga woj. nr 473 - Brzeziny 1260 bitumiczna bardzo dobry (Biernacice) - gr gminy Wartkowice- Czekaj-Brzeziny-Wielenin-Dąbrowa- Kozanki Wielkie-gr gminy Świnice 111160E Warckie-(Kraski) 5680 bitumiczna bardzo dobry droga pow. nr 3727E-Brzeziny- 111161E Wielenin-Felicjanów-gr gminy 4600 gruntowa średni gr gminy Wie ścice-prom- 111162E Ostrowisko-Orzeszków 5180 bitumiczna bardzo dobry 111163E Kol. Orzeszków-dr woj. nr 473 1055 bitumiczna bardzo dobry

111164E Uniejów-Kolonia Orzeszków 2640 gruntowa dobry Kol. Orzeszków-Orzeszków- 111165E Stanisławów 4194 bitumiczna dobry Czepów-Skotniki-Ostrowsko- 111166E Uniejów 6489 bitumiczna bardzo dobry 111167E Wielenin-Hipolitów-gr gminy 1510 gruntowa dobry

111168E Kol. Wielenin- Dąbrowa- Ro żniatów 4460 bitumiczna bardzo dobry 111169E Kol. Wielenin-Stanisławów 1860 bitumiczna bardzo dobry 111170E Zaborów-Pęgów 1450 gruntowa bardzo dobry (St ęplew) gr gm. Świnice Warckie- 104464E Pęgów- Kozanki Wielkie 2110 bitumiczna bardzo dobry 104474E Pęgów-gr gminy 1105 gruntowa średni 111171E Wielenin-Hipolitów 1590 gruntowa średni

111172E Wilamów-Góry-Kuczki 3960 gruntowa/bitu bardzo dobry 111173E Skotniki-Góry 2640 gruntowa średni 111174E Wilamów-dr pow 1550 gruntowa średni 111175E Wilamów-Jaszczurów-Czepów 2770 gruntowa średni

111176E Brzozówka-Lekaszyn 1240 gruntowa/bitu bardzo dobry (Krzykosy)-gr gminy D ąbie-do wału 111177E rzeki Warty 1578 gruntowa/bitu bardzo dobry 111178E Mały Orzeszków-Orzeszków 1330 bitumiczna bardzo dobry Ulice gminne w mie ście Uniejów 111352E Awaryjna 81 gruntowa średni 111353E Bł. Bogumiła 608 bitumiczna bardzo dobry 111353E Ko ścielna 126 kostka granit bardzo dobry 111354E Cicha 64 gruntowa średni 111355E Dąbska 146 bitumiczna bardzo dobry 111356E Dębowa 306 gruntowa średni 111357E Dolna 62 gruntowa średni 111358E Krasickiego, Mickiewicza 770 bitumiczna bardzo dobry bitumiczno- 111359E Kwiatowa 150 grunt średni 111360E Łączna 64 trylinka średni 111361E Makowa/T ęczowa 394 bitumiczna dobry 111362E Miodowa 300 gruntowa średni 111362E Ogrodowa 409 bitumiczna średni 111363E Norwida 230 bitumiczna bardzo dobry

111364E Orzeszkowej 130 bitumiczna bardzo dobry 111365E Plac Kolegiacki 48 kostka granit bardzo dobry 111366E Portowa 980 gruntowa średni 111367E Prusa 190 bitumiczna bardzo dobry bitumiczna/płyty 111368E Reymonta 1075 beton bardzo dobry 111369E Słowackiego 230 bitumiczna bardzo dobry 111370E Spacerowa 148 trylinka średni 111371E Płk. Ścibora 825 bitumiczna bardzo dobry 111372E Wąska 68 gruntowa średni 111373E Wodna 64 gruntowa dobry 111351E Asnyka gruntowa średni Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Podsumowuj ąc, stan 67% dróg powiatowych znajduj ących si ę w granicach Gminy oceniany jest od bardzo dobrego do średniego. Je śli natomiast chodzi o drogi gminne to a ż 55% z nich to drogi bitumiczne. Stan 45 % dróg gminnych oceniany jest jako bardzo dobry, dobry lub średni.

Do najwa żniejszych zada ń przewidzianych do realizacji do 2015 r. w Planie Rozwoju Lokalnego (uchwała Rady Miejskiej nr XXV/134/2012 z 01.03.2012) zaliczone zostały: budowa, przebudowa i modernizacja podstawowej infrastruktury drogowej na terenie Uniejowa i okolic. W ramach inwestycji zwi ązanych z infrastruktur ą drogow ą zrealizowano inwestycje polegaj ąca na: • przebudowie drogi gminnej w m. Człopy – Wie ścicie, • przebudowie drogi w m. Kozanki Wielkie- Pęgów, • przebudowie drogi w m. Kol. Wielenin - Dąbrowa – Ro żniatów, • przebudowie drogi w m. Uniejów od ul. Ł ęczyckiej/ - Wola Przedmiejska / Ubysław, • przebudowie drogi w m. Spycimierz - Kol. Spycimierz - granica. gminy Dobra, • przebudowie drogi w m. Kol. Orzeszków - droga powiatowa Nr 16473, • przebudowie drogi w m. Czepów /od drogi powiat. Nr 16423 / - Skotniki - Ostrowsko - Uniejów, • przebudowie drogi w m. Ziele ń /od drogi krajowej Nr 16459/ - Spycimierz - Łęg Bali ński - granica gminy Dobra /Józefów/, - cz ęś ciowo zrobione • przebudowie dróg - układu komunikacyjnego Osiedla 700-lecia w Uniejowie, • przebudowie drogi - ulicy Reymonta (od ulicy D ąbskiej do ulicy Targowej) w Uniejowie, • budowie parkingu i dróg dojazdowych na terenach obj ętych realizacj ą przedsi ęwzi ęcia Termy Uniejów, • przebudowie drogi powiatowej Nr 3729E Brudzew – Warenka – Czepów Dolny, • przebudowie drogi powiatowej Nr 2530E Świnice Warckie – Wielenin – Orzeszków,

• przebudowie drogi powiatowej Nr 3730E Uniejów – Wilamów – Chru ścin (ul. Ko ścielnicka – od Placu Kolegiackiego do granic administracyjnych miasta), • przebudowie drogi powiatowej Nr 3737E ul. Orzechowa, • przebudowie ul. Wschodniej, • przebudowie drogi powiatowej Nr 3734E (ul. Targowej - od ul. Krasi ńskiego do granic administracyjnych miasta).

W Gminie Uniejów brak jest linii kolejowej czy stacji kolejowych. Ministerstwo Infrastruktury odło żyło plany budowy Kolei Du żej Pr ędko ści do 2030 r., których planowana trasa ma przebiegać przez Gmin ę Uniejów.

Komunikacja publiczna realizowana jest przez komunikacj ę PKS i transport prywatny:

• brak dworca autobusowego, tylko przystanek PKS, • prywatne busy kursuj ą na trasach: Uniejów - Turek, Uniejów – Podd ębice, Uniejów - Podd ębice – Łód ź, Uniejów – Kaczki Średnie, • Taxi Uniejów: postoje przy komendzie ZHP i kompleksie termalno-basenowym. W granicach Gminy znajduje si ę jeden most na rzece Warcie i jest to most w ci ągu drogi krajowej nr 72 w Uniejowie.

3.3.1.2 Gospodarka wodna i ściekowa

Mieszka ńcy Gminy Uniejów s ą zaopatrywani w wod ę z wodoci ągów komunalnych istniej ących na terenie Gminy. Sie ć wodoci ągowa liczy 148 km długo ści i 2412 przył ączy. Źródłem zaopatrzenia w wod ę Miasta i Gminy Uniejów s ą wody podziemne.

Miasto Uniejów zaopatrywane jest w wod ę poprzez stacj ę wodoci ągow ą zlokalizowan ą przy ul. Szkolnej, wyposa żon ą w pompowni ę II stopnia i zbiornik wyrównawczy o pojemno ści 100m 3. Woda pobierana z dwóch studni gł ębinowych, kierowana jest do zbiornika wyrównawczego, z którego poprzez zespół 5 pomp zasila sie ć wodoci ągow ą na terenie miasta. Woda jest uzdatniana. W Gminie natomiast funkcjonuj ą 4 uj ęcia wód podziemnych obejmuj ące 6 studni gł ębinowych wykorzystywanych do zasilania w wod ę grupowych wodoci ągów wiejskich. Uj ęcie wody w Wilamowie posiada pompowni ę II stopnia i zbiorniki wyrównawcze, pozostałe natomiast zostały wyposa żone w stacje uzdatniania pracuj ące w systemie jednostopniowego podawania wody w oparciu o pompy gł ębinowe, zespoły od żelaziaczy i hydrofory.

Tabela 8. Zaopatrzenie ludno ści w wod ę

Zaopatrzenie ludno ści w wod ę j.m. 2006 2007 2008 2009 2010 długo ść czynnej sieci rozdzielczej km 145 145 148 148 148 poł ączenia prowadz ące do budynków szt. 2 308 2 411 2 412 2 145 2 155 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom dam 3 180,5 189,7 194,7 187,2 203,9 domowym

ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 2 918 2 898 2 918 2 889 2 898 w miastach ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 6 251 6 197 6 196 6 198 6 198 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Na terenie Gminy Uniejów stopniowo wzrasta ilo ść wody dostarczanej gospodarstwom domowym, pomimo i ż liczba osób ogółem korzystaj ących z sieci wodoci ągowej pozostaje na stosunkowo stabilnym poziomie. Blisko połow ę u żytkowników sieci wodoci ągowej Gminy stanowi ą mieszka ńcy miasta Uniejów.

Tabela 9. Stan sieci kanalizacyjnej

Stan sieci kanalizacyjnej j.m. 2006 2007 2008 2009 2010 długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej km 24,1 24,1 24,1 24,1 24,1 poł ączenia prowadz ące do budynków mieszkalnych szt. 615 615 615 617 624 i zbiorowego zamieszkania ścieki odprowadzone dam 3 70,0 76,0 78,0 72,4 75,0 ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej w miastach osoba 2 261 2 244 2 259 2 238 2 247 ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej osoba 2 544 2 524 2 537 2 513 2 529 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Na terenie Gminy w ostatnich latach nieznacznie wzrosła liczba przył ączy sieci kanalizacyjnej. Prawie wszyscy u żytkownicy sieci kanalizacyjnej to mieszka ńcy miasta Uniejów. Skanalizowanie terenów pozamiejskich pozostaje na marginalnym poziomie. Na terenach poza miejskich (nieskanalizowanych) władze Gminy prowadz ą działania zwi ązane z popularyzowaniem i rozpowszechnieniem przydomowych oczyszczalni ścieków. Tabela 10. Ludno ść korzystaj ąca z wodoci ągów i kanalizacji

j.m. 2006 2007 2008 2009 2010 Korzystaj ący z instalacji w % ogółu ludno ści Ogółem Wodoci ąg % 85,8 85,8 85,9 86,7 86,8 Kanalizacja % 34,9 34,9 35,2 35,2 35,4 w miastach Wodoci ąg % 99,1 99,2 99,2 99,2 99,2 Kanalizacja % 76,8 76,8 76,8 76,8 76,9 na wsi Wodoci ąg % 76,7 76,7 76,7 78,2 78,3 Kanalizacja % 6,5 6,5 6,5 6,5 6,7 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

W 2010 roku niespełna 87% ogółu mieszka ńców Gminy korzystało z sieci wodoci ągowej, a 35% z sieci kanalizacyjnej. Odsetek osób korzystaj ących z wodoci ągów był wysoki zarówno w miastach jak i na wsiach i wyniósł odpowiednio 99,2% i 78,3%. Zaobserwowano natomiast znacz ące rozbie żno ści

w odsetku osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej pomi ędzy mieszka ńcami miasta Uniejów (77%) a mieszka ńcami pozostałych miejscowo ści zlokalizowanych na terenie Gminy (7%).

Na terenie Gminy Uniejów działaj ą dwie oczyszczalnie ścieków. Jedna z nich obsługuje Miasto Uniejów, druga za ś funkcjonuje na terenach wiejskich.

W obszarze gospodarki wodno – ściekowej, Gmina Uniejów zrealizowała nast ępuj ące projekty: • Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno – ściekowej na terenie Gminy Uniejów (2009 – 2010): ˗ budowa kanalizacji sanitarnej Uniejów - Ostrowsko o długo ści 7,094 km, ˗ budowa kanalizacji sanitarnej - tereny inwestycyjne (lewy brzeg Warty) o długo ści 3,234 km, ˗ budowa kanalizacji sanitarnej w Spycimierzu o długo ści 0,472 km, ˗ budowa kanalizacji sanitarnej Targowa - Dąbska o długo ści 0,916 km, ˗ budowa sieci wodoci ągowej za stacji uzdatniania Uniejów doprowadzaj ącą wod ę do terenów inwestycyjnych w Ostrowsku (ul. Targowa - Ostrowsko) oraz sieci wodoci ągowej od ul. Targowej doprowadzaj ącą wod ę do terenów mieszkalno - inwestycyjnych (ul. Targowa – Dąbska) o łącznej długo ści 3,834 km, ˗ budowa sieci wodoci ągowej ze stacji uzdatniania Uniejów o długo ści 1,505 km doprowadzaj ącej wod ę do terenów inwestycyjnych w Uniejowie, ˗ budowa sieci wodoci ągowej ze stacji uzdatniania wody Spycimierz o długości 3,995 km doprowadzaj ącej wod ę do terenów inwestycyjnych w Uniejowie; ˗ modernizacja i rozbudow ę stacji uzdatniania wody w Uniejowie, ˗ modernizacja stacji uzdatniania wody w Spycimierzu, ˗ modernizacja oczyszczalni ścieków w Uniejowie, ˗ modernizacja i wymian ę 7 przepompowni ścieków. • Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w Gminie Uniejów oraz budowa kanalizacji sanitarnej w Wieleninie wraz z oczyszczalni ą ścieków (2011 r); • Przebudowa ul. Płk. Sz. Ścibora w Uniejowie wraz z budow ą kanalizacji deszczowej; • Budowa obwałowania przeciwpowodziowego wraz z przepompowni ą i wielozadaniowym zbiornikiem retencyjno-wyrównawczym w rejonie rzeki Struga Spycimierska w celu ochrony przeciwpowodziowej terenów inwestycyjnych „Termy Uniejów” (do ko ńca kadencji); • Rozbudowa sieci wody termalnej w Uniejowie dla celów realizacji przedsi ęwzi ęcia „Termy Uniejów” – regionalny markowy produkt turystyki uzdrowiskowej .

Poni ższy wykres prezentuje wyniki analizy porównawczej Gminy Uniejów w zestawieniu z wybranymi, innymi polskimi gminami 2. Prezentuje on procentowy udział osób obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków.

2 Do analizy porównawczej przyj ęto zestawienie innych, wybranych gmin polskich, w tym: a) gminy z Woj. Łódzkiego o potencjale porównywalnym do Uniejowa, b) gminy spoza Woj. Łódzkiego o potencjale

Wykres 6. Procent ludno ści obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków w 2010 r.

120

99,2 99,3 100 98,1

80 69,7 68,6 63,8 63,4 60

38,7 40 33,2 25,4 25,4 Ludność 19,2 18,3 20 16,7 obsługiwana przez oczyszczalnie 6,6 ścieków w %

0 Warta Warka Sulejów Poronin Uniejów Inowłódz Białobrzegi Busko Zdrój Busko Iwonicz Zdrój Iwonicz Leżajsk -miasto Leżajsk Mrągowo - - miasto Mrągowo Leżajsk - gmina wiejska gmina - Leżajsk Mrągowo - gmina wiejska gmina - Mrągowo Augustów - gmina wiejska gmina - Augustów Augustów - gmina miejska -gmina Augustów Gminy porównywalne Gminy spoza Woj. Łódzkiego o Gminy "liderzy" z Woj. Łódzkiego porównywalnym potencjale

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych z GUS Gmina Uniejów z odsetkiem ludno ści obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków na poziomie 33,2% plasuje si ę powy żej porównywanych gmin z woj. łódzkiego. Jednocze śnie odsetek osób obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków w Uniejowie jest ni ższy ni ż dla cz ęś ci porównywanych gmin spoza województwa łódzkiego, w tym gmin mog ących by ć postrzeganymi jako „liderzy” w zakresie potencjału turystycznego/rekreacyjnego w Polsce. Gminami, które zajmuj ą pierwsze lokaty pod wzgl ędem dost ępno ści oczyszczalni ścieków są głównie gminy miejskie.

3.3.1.3 Gospodarka odpadami

Plan gospodarki odpadami dla Gminy Uniejów ustanowiony został na drodze Uchwały Rady Gminy Nr XVI/95/07 z dnia 11 listopada 2007 r. w sprawie przyj ęcia gminnego planu gospodarki odpadami. W Gminie obowi ązuje „Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku w Gminie Uniejów” przyj ęty Uchwał ą Nr L/270/06 z dnia 29 maja 2006 r. (ogłoszony w Dzienniku Urz ędowym Województwa Łódzkiego Nr 303 poz. 2348 z dnia 26 sierpnia 2006 roku) okre ślaj ący szczegółowe zasady utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy.

porównywalnym do Uniejowa, c) gminy postrzegane, jako „liderzy” w zakresie potencjału turystycznego/rekreacyjnego Polsce.

Główn ą jednostk ą zajmuj ącą si ę wywozem odpadów komunalnych z terenu Gminy jest Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Termy Uniejów Sp. z o.o. w Uniejowie. Wywozem nieczysto ści stałych z terenu Gminy w latach 2009 - 2010 zajmowały si ę tak że Zakład Usług Komunalnych „EKOGAB” G. Kropidłowski & D. Pi ąstka z Kaw ęczyna oraz firma Wywóz Nieczysto ści oraz Przewóz Ładunków Wiesław Strach z Cz ęstochowy (Gmina obsługiwana jest przez Oddział w Zelowie). Składowiska odpadów komunalnych z Uniejowa znajduj ą si ę poza terenem gminy w Borku k/Ł ęczycy, Psarach, Woli Kruszy ńskiej, oraz Kraczynkach. Systemem zbierania odpadów komunalnych obj ętych jest w Gminie 5 409 mieszka ńców.

Na terenie Gminy zbiórka zu żytych baterii prowadzona jest szkołach (we współpracy z Organizacj ą Odzysku REBA S.A.). Na terenie Gminy w sposób selektywny zbierane s ą odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, stłuczka szklana oraz makulatura. Ilo ści selektywnie zbieranych odpadów komunalnych s ą jednak niewielkie, gdy ż odpady zbierane s ą jedynie w 3 gniazdach (zawieraj ących po 3 pojemniki – na opakowania z tworzyw sztucznych, szkło i plastik). Gniazda te znajduj ą si ę na terenie zabudowy wielorodzinnej w Mie ście Uniejów (ł ącznie 9 pojemników o pojemno ści 1,5 m³). Na obszarze Gminy Uniejów nie funkcjonuj ą żadne instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

3.3.1.4 Energetyka

Zasadniczym źródłem zasilania Miasta i Gminy Uniejów w energi ę elektryczn ą są jednotransformatorowe stacje 110/15kV, zlokalizowane poza terenem gminy poł ączone systemem linii elektroenergetycznych 110kV. Podstawowe znaczenie dla zasilania w energi ę elektryczn ą gm. Uniejów ma GPZ Kraski (gm. Świnice Warckie) z moc ą zainstalowana 10MVA zasilany dwoma liniami 110kV z kierunku Adamowa i Łęczycy. Znikome znaczenie dla Gminy ma GPZ Podd ębice 1 zlokalizowany w Bałdrzychowie z moc ą zainstalowana 16MVA zasilany dwoma liniami 110kV z kierunku Adamowa i Szadku oraz GPZ Podd ębice 2 z moc ą zainstalowana 16MVA zasilany linia 110kV z GPZ Podd ębice 1. Istniej ący system zasilania Miasta i Gminy Uniejów z sieci 110kV zaspokaja potrzeby elektroenergetyczne przy założeniu umiarkowanego tempa rozwoju i niezmienionego poziomu niezawodno ści zasilania. Przez teren Gminy przebiega linia napowietrzna 220kV Adamów-Janów oraz linia 110kV Adamów -GPZ Kraski. Na terenie Gminy dominuj ą słupowe stacje „trafo”, zasilane w zdecydowanej wi ększo ści liniami napowietrznymi.

W Mie ście Uniejów stopniowo modernizowana oraz powi ększana jest sie ć o świetlenia ulicznego (stare oprawy o świetleniowe zast ępowane energooszcz ędnymi). Gmina zrealizowała równie ż projekt „Przebudowa infrastruktury elektroenergetycznej na terenie Gminy Uniejów” w ramach działania "Termy Uniejów - Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej - działanie II.7 - Elektroenergetyka" polegaj ący na przebudowie infrastruktury elektroenergetycznej Gminy niezb ędnej dla zasilenia obiektów rekreacyjno - turystycznych powstaj ących w ramach projektu.

3.3.1.5 Ciepłownictwo

Na terenie Miasta Uniejów funkcjonuje spółka cieplna Geotermia Uniejów Spółka z o.o., która zabezpiecza cze ść potrzeb cieplnych miasta. Pozostałe budynki, szczególnie jednorodzinne, posiadaj ą własne wbudowane źródła ciepła opalane głównie w ęglem kamiennym oraz drewnem i olejem opałowym. Ciepłownia miejska Geotermia Uniejów Sp. z o.o. o mocy cieplnej 7,4MW posiada trzy źródła ciepła: • wymiennikownia odzyskuj ącą ciepło z wód termalnych – 3,1MW, • kotłownia szczytowa na zr ębki drzewne – 1,8MW, • kotłownia szczytowa na olej opałowy – 2,5MW. Ogrzewanie geotermalne funkcjonuje na terenie Zamku w Uniejowie.

Na terenie Gminy funkcjonuje kilka mniejszych kotłowni zasilaj ących pojedyncze obiekty. W zdecydowanej wi ększo ści s ą to w ęglowe źródła ciepła o niskiej sprawno ści. Nale żą do nich: • kotłownia w ęglowa w Szkole Podstawowej w Wieleninie, • kotłownia w ęglowa w Szkole Podstawowej w Wilamowie, • kotłownia w ęglowa i olejowa w Środowiskowym Domu Samopomocy w Czepowie, • kotłownia na biomas ę w Regionalnym Centrum Integracji Społecznej w Uniejowie, • kotłownie i piece kaflowe w budynkach administrowanych przez PGK „Termy Uniejów”, • kotłownie indywidualne.

Co istotne w obszarze infrastruktury ciepłowniczej, w III kwartale 2013 r. planowane jest zako ńczenie i rozruch elektrociepłowni geohybrydowej wykorzystuj ącej jako dodatkowe źródło energii biomas ę (przede wszystkim słom ę zbó ż) realizowanej w ramach projektu „Termy Uniejów – regionalny markowy produkt turystyki uzdrowiskowej”.

Zasoby mieszkaniowe wyst ępuj ące na obszarze Gminy charakteryzuj ą si ę nisk ą wydajno ści ą energetyczn ą budynków. Słaby stan techniczny budynków sprawia, że wydatki zwi ązane z bie żą cym utrzymaniem mieszka ń wzrastaj ą.

3.3.1.6 Gazownictwo

Gmina Uniejów nie jest zasilana w gaz przewodowy jednak przez teren Gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia DN 250 (6.4MPa) relacji: Odolanów - Włocławek. Przy gazoci ągu został zlokalizowany jedynie punkt rozliczeniowo-pomiarowy (dz. 2130 w Uniejowie). Nie jest te ż przewidywany rozwój gazownictwa, bowiem z uwagi na dotychczasowy i przewidywany rozwój ogrzewnictwa przy wykorzystywaniu wód geotermalnych, gaz przewodowy nie ma wi ększego znaczenia i nie jest brany pod uwag ę jako no śnik energii cieplnej.

3.3.2 Infrastruktura społeczna

3.3.2.1 Edukacja

Na terenie Gminy Uniejów funkcjonuj ą nast ępuj ące placówki o światowo-wychowawcze: Zespół Szkolny w Uniejowie (Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Wrze śnia 1939 r.; Gimnazjum im. Arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego); Szkoła Podstawowa im. Płk Pil. Szczepana Ścibora w Wieleninie; SP im. Marii Curie-Skłodowskiej w Wilamowie; Publiczna Szkoła Podstawowa z oddziałem przedszkolnym w Spycimierzu; Miejskie Przedszkole w Uniejowie

Tabela 11. Placówki edukacyjne

Placówka liczba Szkoła Podstawowa 4 Gimnazjum 1 Przedszkole 1 Świetlica 3 Biblioteka 4 Dom Kultury 1 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Tabela 12. Miejsce w przedszkolach

Edukacja 2008 2009 2010 2011 Miejsca w przedszkolach 110 110 110 110 Dzieci oczekuj ące na brak 106 104 142 miejsce w przedszkolu danych Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Wydatki Gminy na o świat ę obejmuj ą utrzymanie szkół podstawowych, przedszkola, oddziałów przedszkolnych w szkołach, utrzymanie gimnazjum, Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Oświaty oraz dowóz uczniów. Ł ączny udział wydatków na o świat ę stanowił 10% bud żetu Gminy Uniejów w 2011 roku.

Tabela 13. Stopie ń komputeryzacji szkół

Zespół Szkół SP w Wilamowie SP Publiczna w Uniejowie w Wieleninie Szkoła [SP oraz Podstawowa Gimnazjum] z oddziałem przedszkolnym w Spycimierzu Pracownie 3 1 1 1 komputerowe Komputery 20+2 serwery 10 20+2 serwery 7 z dost ępem do Internetu; + 10 (3 stacjonarne, 5 laptopów, 2 notebooki) Pozostałe 17 14 5 0 komputery: biblioteki, klasy, pokoje nauczycielskie Tablica 2 1 1 0 interaktywna Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Wszystkie placówki szkolne w Gminie Uniejów wyposa żone s ą w pracownie komputerowe z dost ępem do Internetu. Najlepiej wyposa żon ą pod tym wzgl ędem placówk ą edukacyjn ą jest Zespół Szkół w Uniejowie, w której znajduj ą si ę 3 pracownie komputerowe dysponuj ące ł ącznie 20 komputerami dla uczniów. Ponadto w bibliotece szkolnej zlokalizowane jest równie ż Internetowe Centrum Informacji Multimedialnej dysponuj ące 8 komputerami z dost ępem do Internetu.

Tabela 14. Dost ępna baza sportowa

Zespół Szkół SP SP Publiczna SP w Uniejowie w Wilamowie – w Wieleninie z oddziałem [SP oraz brak bazy przedszkolnym Gimnazjum]: sportowej w Spycimierzu

Hala sportowa 1 0 0 0

Sala gimnastyczna 1 0 1 0

Kort tenisowy 1 0 0 0

Boiska do piłki 3 0 1 0

no żnej

Boisko 1 wielofunkcyjne 0 0 1

Bie żnia okólna 1 0 1 0

Plac zabaw 0 0 2 1 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Placówka przedszkola miejskiego wyposa żona jest w sprz ęt sportowy do zabawy i zaj ęć ruchowych. W ogrodzie przedszkolnym znajduj ą si ę hu śtawki i zje żdżalnia. Zatwierdzony został projekt nowego placu zabaw – znajduje si ę w trakcie realizacji.

Tabela 15. Wyniki testu gimnazjalistów, kwiecie ń 2011

Uniejów Łód ź średnia krajowa Ró żnica [do średniej krajowej] Cz. humanistyczna 24,41 25,16 25,31 -0,9 Cz. matematyczno- 21,92 23,81 23,63 -1,71 przyrodnicza Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Tabela 16. Wyniki testu 6-klasistów, kwiecie ń 2011

Uniejów Łód ź średnia krajowa Ró żnica [do krajowej] Czytanie 8,24 8,56 8,28 -0,04 Pisanie 5,49 5,51 5,46 -0,03 Rozumowanie 4,73 5,47 5,28 -0,55 Korzystanie 2,07 2,33 2,31 -0,24 z informacji Wykorzystanie 2,99 4,15 3,93 -0,94 wiedzy Wynik ogólny 23,51 26,02 25,26 -1,8 Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

W tabelach powy żej wskazano wyniki testów uczniów 3 klas gimnazjum oraz uczniów klas 6-tych szkół podstawowych z terenu Gminy Uniejów w odniesieniu do wyników osi ągni ętych przez gimnazjalistów z Łodzi oraz średniej krajowej. Uczniowie uniejowskich gimnazjów na tle Łodzi oraz kraju wypadaj ą słabiej w cz ęś ci matematyczno - przyrodniczej. Je śli chodzi o uniejowskich szóstoklasistów to gorzej od swych rówie śników wypadaj ą w cz ęś ci po świ ęconej wykorzystaniu zdobytej do tej pory wiedzy. Ogólnie jednak wyniki osi ągane przez dzieci i młodzie ż z Gminy Uniejów nie odbiegaj ą w znaczący sposób od średniej krajowej.

3.3.2.2 Opieka zdrowotna

Opiek ę zdrowotn ą zapewniaj ą mieszka ńcom Gminy niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej i gabinety prywatne: • Mar-Med. NZOZ M. Urbaniak, • Praktyka Lekarza Rodzinnego C. Piotrowska, • NZOZ Praktyka Lekarska A. Gawry ś.Gawry ś, • DAW-DEND NZOZ, • Bartosik – Gabinet Stomatologiczny, • Istniej ą 3 apteki dzienne: Apteka nad Wart ą, Apteka Akacja, Apteka, Arnica Montana. Dy żury nocne pełni ą apteki w Podd ębicach (16km) i Turku (22km). Mieszka ńcy mog ą korzysta ć z usług medycznych w zakresie lecznictwa świadczonych przez Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Podd ębickie Centrum Zdrowia” w Podd ębicach.

W sierpniu 2011 r. Ministerstwo Zdrowia uznało wła ściwo ści lecznicze warunków naturalnych i klimatu Gminy Uniejów. Ustalono, że w uniejowskim uzdrowisku na podstawie przedstawionych świadectw potwierdzaj ących wła ściwo ści lecznicze b ędzie mo żna prowadzi ć leczenie w nast ępuj ących kierunkach: chorób ortopedyczno-urazowych, chorób układu nerwowego, chorób reumatologicznych, chorób naczyń obwodowych oraz chorób skóry. Przyznanie miastu statusu uzdrowiska pozwoli nie tylko na nadanie członu „Zdrój”, ale równie ż umo żliwi istniej ącemu ju ż sanatorium podpisanie z NFZ kontraktu na leczenie – do tego czasu pacjenci samodzielnie b ędą ponosi ć całkowity koszt leczenia.

Poni ższy wykres prezentuje wyniki analizy porównawczej gminy Uniejów z innymi polskimi gminami. Prezentuje on średni ą liczb ę pacjentów w gminie przypadaj ących na jeden zakład opieki zdrowotnej. Gminy o niskich warto ściach w/w wska źnika cechuj ą si ę wysok ą „dost ępno ści ą” placówek opieki zdrowotnej.

Wykres 7. Liczba ludno ści obsługiwana przez jeden zakład opieki zdrowotnej

7000 6 591

6000 5 513 5 348

5000

3 991 4000 3 766 3 372

3000 2 616 2 171 2 152 2000 1 784 1 827 1 582 Liczba ludności na 1 177 965 zakład opieki 1000 zdrowotnej

0 Warta Warka Poronin Sulejów Uniejów Inowłódz Białobrzegi Busko Zdrój Busko Iwonicz Zdrój Iwonicz Leżajsk - miasto Leżajsk- Mrągowo - miasto - Mrągowo Leżajsk - gmina wiejska - gmina Leżajsk Mrągowo - gmina wiejska - gmina Mrągowo Augustów - gmina wiejska - gmina Augustów Augustów - gmina miejska gmina - Augustów Gminy Gminy spoza Woj. Łódzkiego o Gminy "liderzy" porównywalne z porównywalnym potencjale Woj. Łódzkiego

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Liczba osób przypadaj ących na 1 zakład opieki zdrowotnej w Uniejowie wynosi ok 1700, co świadczy o stosunkowo dobrym dost ępie pacjentów do placówek słu żby zdrowia. Lepsze wska źniki spo śród porównywanych gmin, ma jedynie Inowłódz i Iwonicz Zdrój oraz gminy miejskie Leżajsk i Mr ągowo.

3.3.2.3 Pomoc społeczna

Świadczeniem pomocy społecznej w Gminie zajmuje si ę Miejsko-Gminny O środek Pomocy Społecznej. Niskie dochody ludno ści Gminy (osi ągane głównie z pracy w rolnictwie) rzutuj ą na du żą ilo ść osób zgłaszaj ących si ę o pomoc społeczna. Do Miejsko-Gminnego O środka Pomocy Społecznej wpływa rocznie około 120 wniosków o udzielenie ró żnorodnej pomocy. Pomoc udzielana jest dla ok. 1400 osób rocznie.

Na terenie Gminy działa równie ż Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Czepowie – placówka dziennego pobytu dla niepełnosprawnych z terenu powiatu podd ębickiego z gmin: Uniejów i Wartkowice oraz powiatu ł ęczyckiego z gminy Świnice Warckie. Placówka w Czepowie jest ośrodkiem wsparcia dla osób przewlekle psychicznie chorych (typ A), upo śledzonych umysłowo (typ

B), osób wykazuj ących inne przewlekłe zaburzenia czynno ści psychicznych (typ C), które w wyniku upo śledzenia niektórych funkcji organizmu lub zdolno ści adaptacyjnych wymagaj ą pomocy.

Tabela 17. Bezrobotni

Bezro botni 2009 2010 2011 Ogółem 376 446 447 Długotrwale 186 203 241 Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Tabela 18. Świadczenia pomocy społecznej

Świadczenia 2009 2010 2011 Liczba osób, którym przyznano 904 835 783 świadczenie Kwota świadcze ń pieni ęż nych - 752 000 865 000 959 000 zadania własne gminy (PLN) Kwota świadcze ń pieni ęż nych - 218 000 34 000 35 000 zadania zlecone (PLN) Źródło: Dane Miejsko - Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Uniejowie

Maleje liczba rodzin korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej, czego głównym powodem jest restrykcyjne kryterium dochodowe. Cz ęsto osoby potrzebuj ące pomocy nie kwalifikuj ą si ę do korzystania ze świadcze ń. Głównym powodem korzystania z pomocy jest ubóstwo, bezrobocie i niepełnosprawno ść . Wydatki na pomoc społeczn ą w bud żecie Gminy wahały si ę od 12,5% w 2008 roku do 8,6% w roku 2010.

3.3.2.4 Porz ądek publiczny i ochrona przeciwpo żarowa

Udział wydatków w bud żecie Gminy na bezpiecze ństwo i ochron ę przeciwpo żarow ą w latach 2008 – 2010 wyniósł od 0,2% do 1,1%. Instytucjami zapewniaj ącymi bezpiecze ństwo publiczne i przeciwpo żarowe w Gminie Uniejów s ą: • Komisariat Policji w Uniejowie (KPP w Podd ębicach), • OSP Uniejów (KRSG), • OSP Spycimierz (KRSG), • OSP Wilamów (KRSG), • OSP Wielenin, • OSP Ostrowsko, • OSP Ro żniatów, • OSP Czepów, • OSP Kuczki, • OSP Wola Przedmiejska,

• OSP Czlopy, • OSP Góry, • OSP Felicjanów, • OSP Orzeszków, • OSP Skotniki, • OSP Zaborów, • OSP Brzeziny.

W maju 2011 roku zako ńczono inwestycj ę zwi ązan ą z remontem budynku OSP w Wilamowie. Działania realizowane były w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich z działania "Odnowa i rozwój wsi" pn. "Remont budynku OSP w Wilamowie - adaptacja obiektu na o środek kulturalno- rozrywkowy".

Podmiotem odpowiedzialnym za bezpiecze ństwo sanitarne ludno ści jest Powiatowy Inspektor Sanitarny w Podd ębicach. Poni ższe zestawienia zawieraj ą statystyki dotycz ące poziomu przest ępczo ści w Gminie Uniejów.

Tabela 19. Zagro żenie przest ępczo ści ą - post ępowania

Wszcz ęte Stwierdzone

2009 2010 2009 2010 KPP Podd ębice 533 459 559 527 KP Uniejów 151 160 171 180 PP Wartkowice 115 120 107 126 PP Pęczniew 156 160 152 152 Źródło: KPP w Podd ębicach, stycze ń 2011

Tabela 20. Wska źnik wykrycia ogólnego

Wska źnik wykrycia ogólnego 2009 2010 KPP Podd ębice 82% 76% KPP P ęczniew 54% 65% KPP Uniejów 71% 72% KPP Wartkowice 67% 77% Źródło: KPP w Podd ębicach

Na terenie Gminy w latach 2009- 2010 wszcz ęto średnio 155 post ępowa ń, co stanowi 31% ogólnej liczby post ępowa ń wszcz ętych na terenie całego powiatu podd ębickiego. W latach 2009-2010 na

terenie Gminy Uniejów stwierdzono średnio 175 przest ępstw, co stanowi 32% wszystkich przest ępstw stwierdzonych na terenie powiatu podd ębickiego. Według danych z Komendy Powiatowej Policji w Podd ębicach wska źnik wykrycia ogólnego w latach 2009-2010 na terenie powiatu podd ębickiego wyniósł średnio 79%, natomiast na terenie samej Gminy Uniejów wska źnik ten wyniósł średnio 71,5 %. W latach 2009-2010 słu żby prewencyjne zatrzymały łącznie w powiecie 246 osób.

Wykres 8. Najcz ęstsza przyczyna zatrzyma ń

3 3 3 3% 3% 3% nietrze źwi kieruj ący

inne 19 19% bójki i pobicia

narkotyki

72 72% kradzie że

Źródło: KPP w Podd ębicach

Według danych uzyskanych z KPP w Podd ębicach (lata 2009-2010) najcz ęstsz ą przyczyn ą zatrzyma ń w powiecie było prowadzenie pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu. Powy ższe zatrzymania stanowiły ponad 70% wszystkich zatrzymań dokonanych w powiecie. Na dalszych miejscach plasowały si ę takie wykroczenia jak bójki i pobicia, ró żnego rodzaju kradzie że oraz zatrzymania za posiadanie środków odurzaj ących.

3.3.2.5 Sport i rekreacja

W Gminie funkcjonuj ą trzy szkolne kluby sportowe: • UKS „Impuls”, • UKS „Gimpuls”, • UKS „Wielenin”. Celem klubów jest organizowanie zaj ęć sportowych dla uczniów gimnazjum w celu wszechstronnego rozwoju ich sprawno ści fizycznej i umysłowej.

Od 2004 r. na terenie Gminy działa równie ż Miejsko-Gminny Ludowy Klub Sportowy Termy Uniejów/ Ostrowsko (dawniej MGLKS Uniejów-Ostrowsko). Od 2007 r. działa na terenie Gminy Stowarzyszenie Klub Biegacza „Geotermia Uniejów”, którego celem jest propagowanie aktywnego stylu życia poprzez bieganie. Stowarzyszenie jest organizatorem masowej imprezy biegowej, jak ą jest Bieg do Gor ących Źródeł – „Sanus per Aquam – zdrowie przez wod ę”. Członkowie stowarzyszenia aktywnie bior ą udział w imprezach biegowych organizowanych na terenie całej Europy, zajmuj ąc w nich wysokie lokaty. Obok wymienionych wy żej organizacji sportowych na terenie Gminy istnieje Uniejowski Klub Karate Fudokan "BASSAI". Obiekty sportowe zlokalizowanie w Gminie Uniejów: • hala sportowa przy Gimnazjum w Uniejowie, • wielofunkcyjne boisko przy Szkole Podstawowej w Uniejowie, • boisko trawiaste do gry w piłk ę no żną przy Szkole Podstawowej w Uniejowie, • sala gimnastyczna - Szkoła Podstawowa w Uniejowie, • sala gimnastyczna - Szkoła Podstawowa w Wieleninie, • korty tenisowe przy Szkole Podstawowej w Uniejowie, • boiska do piłki no żnej MGLKS Uniejów-Ostrowsko zlokalizowane w Uniejowie i Ostrowsku, • boisko do gry w piłk ę siatkow ą, • pla ża miejska, • Kompleks Boisk Piłkarskich im. Włodzimierza Smolarka w Uniejowie.

3.3.2.6 Kultura

W Gminie Uniejów funkcjonuj ą nast ępuj ące placówki o charakterze kulturalnym: • Miejsko-Gminny O środek Kultury w Uniejowie, • Miejsko-Gmina Biblioteka Publiczna w Uniejowie z filiami w Wilamowie, Ro żniatowie i Spycimierzu, • Centrum Informacji Lokalnej (działaj ące przy bibliotece), • świetlice szkolne przy SP w Uniejowie i Wieleninie, • Izba Regionalna Ziemi Uniejowskiej, • Hufiec ZHP w Uniejowie, • Towarzystwo Przyjaciół Uniejowa, • Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania "MI ĘDZY WART Ą a NEREM", • Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne "Dworzanie", • Orkiestra D ęta ZHP-OSP w Uniejowie, • Szkoła Muzyczna w Uniejowie, • Muzeum Etnograficzne w Wilamowie, • Orkiestra D ęta OSP w Wieleninie, • Orkiestra D ęta OSP w Spycimierzu, • Kapela Podwórkowa z Wilamowa,

• Chór Kantylena z Uniejowa, • Zespół Śpiewaczy "Wło ścianki" z Wielenina .

3.3.2.7 Zasoby mieszkaniowe Gminy Uniejów

Poni ższy wykres przedstawia sytuacj ę na rynku mieszkaniowym w wybranych gminach Polski w 2010 r.

Wykres 9. Liczba mieszka ń na 1000 osób w 2010 r.

450

399 400 383 378 366 359 350 337 336 334 323 306 305 300 274 260 251 249 250

200

150

100 Liczba mieszkań na 50 1000 ludności

0 Warta Warka Poronin Sulejów Uniejów Inowłódz Białobrzegi Busko Zdrój Busko Iwonicz Zdrój Iwonicz Leżajsk miasto - Leżajsk Mrągowo - miasto Mrągowo - Leżajsk - gmina wiejska gmina - Leżajsk Mrągowo - gmina wiejska gmina - Mrągowo Augustów - gmina wiejska gmina - Augustów Augustów - gmina miejska gmina - Augustów Gminy Gminy spoza Woj. Łódzkiego o Gminy "liderzy" porównywalne z porównywalnym potencjale Woj. Łódzkiego

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Jak przedstawia powy ższy wykres, sytuacja mieszkaniowa Gminy Uniejów w porównaniu do innych analizowanych Gmin jest dobra. Liczba mieszka ń przypadaj ących na 1000 osób w 2010 roku w Gminie Uniejów wynosiła 383, co plasuje j ą na 3 miejscu w śród analizowanej grupy.

3.4 Sfera gospodarcza

3.4.1 Przemysł, przedsi ębiorczo ść i struktura podmiotów gospodarczych

W 2010 roku na terenie Gminy działalno ść gospodarcz ą prowadziło 595 podmiotów. Bior ąc pod uwag ę form ę działalno ści gospodarczej, 87% funkcjonuj ących podmiotów to osoby fizyczne prowadz ące działalno ść . Z kolei ze pod wzgl ędem wielko ści 96,9% to mikroprzedsi ębiorstwa. Główne obszary aktywno ści gospodarczej to handel i naprawy (36,6%), budownictwo (15,1%) oraz przetwórstwo przemysłowe (11,6%).

Do najwa żniejszych przedsi ębiorstw w Gminie Uniejów nale żą : • Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Termy Uniejów” sp. z o.o. • K-Flex Polska sp. z o.o., • Geotermia Uniejów sp. z o.o., • PHU KOMA MAREK KOMAJDA, • Usługi Transportowe – Andrew Bus – Andrzej Gawro ński, • Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „Ekoin żbud” Piotr Peraj, • Sztybrych Cezary Transport

Wraz z otwarciem inwestycji podmiotu „Lawendowe Termy”, podmiot ten stanie si ę jednym z najwi ększych przedsi ębiorstw w Gminie.

Bran że o szczególnie du żym potencjale rozwoju w Gminie Uniejów to przede wszystkim hotelarstwo, gastronomia oraz rekreacja. Wynika to z przewidywanego rozwoju turystyki, który zwi ązany jest z otwarciem nowych atrakcji turystycznych.

Wśród innych perspektywicznych bran ż wymieni ć mo żna agroturystyk ę oraz turystyk ę biznesow ą. Gmina posiada potencjał rozwoju agroturystyki z racji powi ększaj ącego si ę rynku turystycznego w Gminie jak i powi ększaj ącego si ę zainteresowania takim typem turystyki. Rozwój tej bran ży w du żej mierze b ędzie zale żał od umiej ętno ści, zainteresowania oraz zaanga żowania samych mieszka ńców Gminy Uniejów. Turystyka biznesowa ma szans ę rozwoju w miar ę jak bran ża turystyczna w Gminie będzie dojrzewa ć, a sam Uniejów wykreuje swój turystyczny wizerunek. W du żej mierze uzale żnione jest to od odpowiedniej strategii marketingowej Gminy.

3.4.2 Rolnictwo

Z uwagi na m.in. jako ść gruntów Gmina Uniejów nie posiada szczególnie sprzyjaj ących warunków dla rozwoju rolnictwa.

Tabela 21. U żytki rolne

Użytki rolne Grunty Sady Łąki Razem % w ha orne i pastwiska całkowitej powierzchni

Obszar wiejski 7 062 102 2 326 9 490 81%

Obszar miejski 687 16 173 876 72%

Razem 7 749 118 2 499 10 366 80% Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Użytki rolne na obszarach wiejskich Gminy zajmuj ą prawie 10 tysi ęcy hektarów. Najwi ęcej, bo a ż 74% zajmuj ą grunty orne. Ł ąki i pastwiska stanowi ą około 25% całej powierzchni u żytków rolnych znajduj ących si ę na obszarach wiejskich Gminy. Powierzchnia sadów to około 1% powierzchni obszarów wiejskich Gminy. Na obszarze miejskim najwi ęcej powierzchni zajmuj ą równie ż grunty orne - 78%. Podobnie jak na obszarach wiejskich na obszarze miejskim najmniejsz ą powierzchnie zajmuj ą sady - 2%.

Tabela 22. Liczba gospodarstw wg. powierzchni

Wielko ść w ha Ilo ść 0-0,49 876 0,5-0,99 278 1-1,49 202 1,5-1,99 157 2-2,99 224 3-4,99 305 5-6,99 216 7-9,99 198 10-14,99 179 15-19,99 88 20-29,99 53 30-49,99 14 50-100 0 Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Gmin ę Uniejów podobnie jak wi ększo ść gmin województwa łódzkiego cechuje znaczne rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Najliczniejsz ą grup ę stanowi ą gospodarstwa o powierzchni nieprzekraczaj ącej 0,50 ha- 31%. Gospodarstwa o wi ększej powierzchni (powy żej 20 ha) stanowi ą w Gminie jedynie 2,5 % ogólnej liczby gospodarstw.

Gleby na terenie Gminy Uniejów s ą w du żej mierze zdegradowane za spraw ą znacznego zakwaszenia oraz zubo żenia w składniki mineralne takie jak fosfor, potas, magnez. Powoduje to, wraz z ogóln ą nisk ą jako ści ą gleb, i ż gmina nie posiada korzystnych warunków do rozwoju rolnictwa.

3.4.3 Turystyka i rekreacja

Gmina Uniejów jest w du żym stopniu nastawiona na rozwój turystyki. W ostatnich latach został podj ętych szereg działa ń maj ących na celu podniesienie atrakcyjno ści turystycznej Gminy. Głównym walorem turystycznym s ą wody geotermalne. Od 2008 r. dzi ęki funduszom europejskim pozwalaj ącym na rozwój w obszarze eksploatacji tych że zasobów, wody termalne stały si ę głównym motorem nap ędowym turystyki. Kluczowym przedsi ęwzi ęciem była realizacja budowy kompleksu termalno - basenowego „Termy Uniejów”. W 2012 r. miało miejsce otwarcie obiektów realizowanych w ramach kilku projektów po lewej stronie Warty, tj.: Zagroda Młynarska, Kompleks Boisk Piłkarskich im. Włodzimierza Smolarka w Uniejowie, rozbudowa Term oraz Dom Pracy Twórczej. Projekty te opisane są poni żej.

Inwestycje realizowane w Gminie przy wsparciu finansowym Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego to: I.1 „Termy Uniejów – Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej – działanie I.1. – Drogi”; II. 2. „Termy Uniejów – Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej – działanie II.9. – Odnawialne źródła energii”; II.3. „Termy Uniejów – Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej – działanie II.7. – Elektroenergetyka”; II.4. Budowa, przebudowa i modernizacja podstawowej infrastruktury technicznej na terenie Uniejowa i okolic, potrzebnej do rozwoju turystyki: - infrastruktura wodoci ągowa, infrastruktura oczyszczania ścieków II.5. Rozbudowa Kompleksu termalno – basenowego w Uniejowie; II.6. Restauracja Zespołu Zamkowo – Parkowego w Uniejowie.

Tabela 23. Dofinansowanie uzyskane przez Gmin ę Uniejów z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w latach 2007-2011

Nakłady do poniesienia 108 309 914,20 PLN łącznie, w tym w latach: 2007 59 780,00 PLN 2008 538 801,50 PLN 2009 27 927 242,35 PLN 2010 44 375 614,32 PLN 2011 29 434 393,36 PLN 2012 5 974 082,63 PLN EFRR 90 752 331,01 PLN Dochody własne JST 17 557 583,19 PLN Źródło: Dane Urz ędu Miasta i Gminy Uniejów

Ważnym czynnikiem rozwoju turystyki jest odpowiednia promocja. Obecnie Gmina Uniejów promuj ę si ę pod hasłem: Miasto wody, Indian i rycerzy. Wa żną kwesti ą wart ą podkre ślenia jest zrozumienie przez władze Gminy potrzeby zintegrowanego systemu promocji Uniejowa. Podstaw ą tej promocji jest projekt „Termy Uniejów” – Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej. Projekt obejmuje szereg zintegrowanych działa ń zmierzaj ących do utworzenia i dynamicznego rozwoju w Gminie Uniejów Regionalnego Centrum Termalnego Balneologii, Rehabilitacji, Rekreacji, Sportu i Wypoczynku „Termy Uniejów”. w efekcie, poprzez wykreowanie i wypromowanie regionalnego markowego produktu turystyki uzdrowiskowej, nast ąpi wzrost znaczenia turystyki, jako czynnika stymuluj ącego rozwój społeczno – gospodarczy Gminy Uniejów. 3

Oprócz tego powstały tak że inne strategie maj ące na celu integracje działa ń w celu zmaksymalizowania efektywności komunikacji marketingowej: • Budowa i kompleksowa promocja marki Termy Uniejów – II etap, • Budowa i kompleksowa promocja marki Eko Uniejów – II etap, • Budowa i kompleksowa promocja marki Termy Uniejów – etap III, nie zrealizowano: • Budowa i kompleksowa promocja marki – Uzdrowisko Uniejów, • Budowa i kompleksowa promocja marki – Uniejów aktywny.

Uniejów aktywnie promuje si ę jako wyj ątkowy na skal ę Polski o środek uzdrowiskowy. Najwa żniejsze projekty stoj ące za atrakcyjno ści ą turystyki uzdrowiskowej Uniejowa:

• Kompleks Termalno – Basenowy „Termy Uniejów”

3 Studium Wykonalno ści dla projektu „Termy Uniejów” – Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej

Najwa żniejsza inwestycja zrealizowana przez Gmin ę Uniejów daj ąca pocz ątek rozwoju turystyki uzdrowiskowej. Baseny otwarte poł ączone s ą budynkiem basenów krytych i zasilane lecznicz ą solank ą termaln ą. Do basenów zewn ętrznych mo żna b ędzie wypłyn ąć bezpo średnio z ciepłej hali basenowej, w której zaprojektowano basen solankowy - uzdrowiskowy z ciepł ą wod ą oraz niezale żny basen wewn ętrzny z cz ęś ci ą ogóln ą i dzieci ęcą. Kompleks oferuj ę tak że usługi odnowy biologicznej w skład którego wchodzi szereg kabin saunowych: fi ńska gor ąca, łagodna, parowa, aromatyczna, podczerwona, turecka; program schładzaj ący - kabina śnie żna, natryski (bicze, wiaderko, regendusz), baseny zimne i gor ące; funkcje dodatkowe - masa ż, solarium, komora solna, sala wypoczynkowa, taras zewn ętrzny do opalania. W obiekcie znajduj ą si ę tak że obiekty gastronomiczne, klub oraz kr ęgielnia. Pierwszy etap inwestycji został zrealizowany w 2008r., a 26 maja 2012 roku oddano do użytku cało ść kompleksu.

• Instytut Zdrowia Człowieka. Uzdrowisko "Uniejów" Jest to nieruchomo ść poło żona w parku, zakupiona przez Instytut Zdrowia Człowieka Sp. z o.o. w Warszawie, który zajmuje si ę profesjonalnie przywracaniem zdrowia oraz łagodzeniem objawów schorze ń. O środek jest przeznaczony do obsługi turnusów rehabilitacyjnych, sanatoryjnych, a tak że na poradnie i gabinety rehabilitacyjne w celu leczenia schorze ń reumatoidalnych, ortopedyczno - urazowych, zwyrodnie ń stawów, stanów po zabiegach operacyjnych narz ądu ruchu itp. O środek posiada tak że bogat ą ofert ę SPA. Oprócz turnusów b ędą miejsca przeznaczone dla klientów komercyjnych. W zało żeniu w obiekcie b ędzie przebywa ć rocznie ok. 5000 osób. Jest to obiekt o wysokim standardzie oferuj ący 120 miejsc noclegowych. O środek z powodzeniem działa od maja 2011 r. Wielu klientów instytutu to grupy zorganizowane w ramach turnusów rehabilitacyjne i wyjazdów integracyjne dla firm.

• "Lawendowe Termy". Uzdrowisko Uniejów Projekt "Lawendowe Termy" to centrum rehabilitacji i balneologii wyposa żony w jacuzzi, wanny do kąpieli solankowej, perełkowej, z hydromasa żem z koloro- i muzyko-terapi ą, gabinety fizykoterapii, kinezyterapii oraz kriokabina. W obiekcie zlokalizowane s ą tak że gabinety lekarskie oferuj ące głównie usługi rehabilitacyjne. Ponadto w ośrodku znajduje si ę centrum kosmetyczne i gabinet medycyny estetycznej. Obiekt zlokalizowany jest na zachodnim brzegu rzeki Warty w sąsiedztwie planowanych inwestycji sportowo - rekreacyjno - edukacyjnych. Centrum ma zosta ć udost ępnione do ko ńca 2012r.

Atrakcyjno ść turystyki miejsko-kulturowej w Gminie Uniejów opiera si ę na realizacji projektów rewitalizacji zabytków znajduj ących si ę na terenie Gminy, a tak że imprez zorganizowanych przez Gmin ę, w tym:

• Projekt „Zagroda Młynarska” składający si ę z zespołu budynków: ˗ Dwór z miejscowo ści Nagórki, ˗ Wiatrak – ko źlak z miejscowo ści Zbylczyce, ˗ Wiatrak – ko źlak z miejscowo ści Chorzepin,

˗ Chałupa z Miejscowo ści Skotniki, ˗ Budynek inwentarski z Uniejowa oraz kopia stodoły i współczesny budynek biurowo- gospodarczy. Dwór pochodz ący z drugiej połowy XIX wieku b ędzie spełniał funkcj ę hotelu z 19 miejscami noclegowymi, za ś wiatrak z Chorzepina b ędzie posiadał 2 miejsca noclegowe. W pierwszym etapie wybudowany został XV-wieczny kasztel rycerski „Castrum Antiqum”, stanowi ący zespół dwóch budynków stylizowanych na pochodz ące z epoki średniowiecza: wie żę rycersk ą i budynek parterowy z użytkowym poddaszem. Elementem dominuj ącym w całym zało żeniu jest cztero-kondygnacyjna wie ża. Na parterze wie ży znajduje si ę sala kowalska, pierwsza kondygnacja to tzw. sala rycerska, w której eksponowane jest uzbrojenie rycerskie z okresu średniowiecza. Kondygnacja druga i trzecia to kondygnacje wystawiennicze. Cały budynek stylizowany jest na średniowieczn ą zabudow ę, a wraz z wie żą rycersk ą tworzy dziedziniec wewn ętrzny. W drugiej cz ęś ci budynku zaprojektowane zostały ła źnie termalne. Na poddaszu budynku przewidziano dormitoria dla łącznej liczby 45 osób. Lokalizacja nowych obiektów w pobli żu grodu rycerskiego jest zatem wła ściwa, gdy ż obiekty te b ędą tworzyły kompleks budowli stanowi ących warto ść historyczn ą. Zamysłem pomysłodawcy projektu jest łączenie historii ze współczesno ści ą a tym samym stworzenie zaplecza dla żywych lekcji historii. W wyniku realizacji projektu powstanie nowa oferta programowa w zakresie kultury i turystyki. Zagrod ę udost ępniono do ruchu turystycznego 26 maja 2012r.

• Restauracja zespołu zamkowo-parkowego Na terenie Gminy Uniejów znajduj ą si ę liczne obiekty dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo to tworz ą min.: Zespół Zamkowo – Parkowy w Uniejowie o powierzchni 34 ha b ędący własno ści ą Gminy Uniejów, który stanowi ą: park zało żony w połowie XIX w. oraz XIV – wieczny Zamek. Zamek, utrzymany w średnim stanie, pełni przede wszystkim funkcj ę zabytkow ą. Ponadto znajduj ą si ę tam pokoje go ścinne oraz restauracja, która prowadzona jest przez podmiot zewn ętrzny. Mieszka ńcy Gminy oraz odwiedzaj ący Uniejów maj ą mo żliwo ść zapoznania si ę z obiektem stanowi ącym dziedzictwo kulturowe.

Park jest jednym z najpi ękniejszych zachowanych parków podworskich w centralnej Polsce. Wyst ępuje tu wiele gatunków rosn ących na obszarze kraju drzew li ściastych, a tak że spotka ć mo żna pi ękne okazy drzew egzotycznych. Ł ącznie ro śnie około 60 gatunków drzew i krzewów. Park jest ogólnie dost ępny. Teren nie jest ogrodzony. Jedynie od strony dojazdowej pozostał fragment historycznego ogrodzenia z bram ą wjazdow ą. W 2006 r. została wykonana rewaloryzacja parku, która obejmowała: popraw ę dost ępno ści do parku poprzez modernizacj ę dróg wewn ętrznych i dojazdowych, popraw ę komunikacji wewn ętrznej parku (modernizacja ci ągów rowerowo-pieszych), o świetlenie uliczne drogi dojazdowej do XIV-wiecznego Zamku, ochron ę przed powodzi ą – nawodnienie starorzecza rzeki Warty w Uniejowie.

• Restauracja budynku byłego kina – Dom Pracy Twórczej

Budynek byłego kina zlokalizowany jest na terenie zespołu zamkowo – parkowego i wybudowany został w latach 50 – tych XX wieku. Nowopowstały obiekt składa ć si ę b ędzie z ogólnodost ępnej cz ęś ci w przyziemiu składaj ącej si ę z recepcji z zapleczem, pracowni malarskiej, pracowni rze źbiarskiej oraz sali seminaryjnej i pokoju administracyjnego. Dodatkowo na parterze b ędzie pomieszczenie techniczne, oraz sanitariaty. Na wy ższych kondygnacjach zaprojektowano pokoje z łazienkami, klub i pracowni ę. Projekt b ędzie centrum artystyczno - kulturalnym, miejscem sympozjów, konferencji, plenerów, warsztatów i szkole ń. Partnerem przy realizacji tej inwestycji jest Akademia Sztuk Pi ęknych w Łodzi. Kolejn ą form ą turystyki rozwijan ą w Gminie Uniejów jest turystyka rekreacyjna. Atrakcje turystyczne sprzyjaj ące aktywno ści fizycznej to m.in.: • kompleks sportowo-rekreacyjny nad rzek ą Warta z pełnowymiarowym boiskiem z podgrzewan ą muraw ą, boisko treningowe, trybuny na 300 osób, boiska do siatkówki i boiska do piłki pla żowej, • ście żka „uroczysko ziele ń” – 77ha zespołu przyrodniczo-krajobrazowego przylegaj ącego do zespołu zamkowo-parkowego. Projekt ten nie jest jeszcze zrealizowany, • trasa „bosych stóp” – projekt czeka na decyzj ę środowiskow ą z regionalnego Dyrekcji Ochrony Środowiska jako, że cz ęść trasy znajduje si ę na obszarze Natura 2000, • korty do tenisa, • nadwarcia ński szlak rowerowy, szlak Gor ące Źródła 14 km oraz szlak Po Ziemi Uniejowskiej 26,3 km po Gminie Uniejów, • Łódzki Szlak Konny, • nordic walking, • kajakiem po Warcie – 12 szt. kajaków.

Turystyka pielgrzymkowa rozwijana w Gminie Uniejów odwołuje si ę do kultu błogosławionego Bogumiła, którego sarkofag i relikwie znajduj ą si ę w Uniejowskiej Kolegiacie. Kult bł. Bogumiła zwi ązany jest z uzdrowieniami, których doznali pielgrzymi. Przez Gmin ę Uniejów przebiega tak że pieszy szlak św. Faustyny.

Miasto i Gmina Uniejów posiada równie ż warunki do rozwoju turystyki biznesowej. Na ten moment dost ępne s ą sale konferencyjne w centrum Castrum Antiqum oraz Zamku. W 2008 r. w konferencjach uczestniczyło 2150 osób. W niedługim czasie Gmina znacz ąco zwi ększy swoj ą baz ę sal konferencyjnych, co mo że zaowocowa ć rozwojem turystyki biznesowej Dodatkowe elementy wzbogacaj ące atrakcyjno ść turystyczn ą Gminy to system komunikacji wizualnej, chodnik w motywy kwiatowe, zegar słoneczny oraz fontanna ze studni. W przygotowaniu znajduj ą si ę tak że projekty pijalni wód oraz tęż nie. Nie zostały podj ęte kroki w stron ę kierunku tych inwestycji jednak nale ży si ę spodziewa ć ponownego podj ęcia tematów po zako ńczeniu wcze śniejszych inwestycji.

3.4.4 Atrakcyjno ść inwestycyjna Gminy

Gmina podejmuje konkretne działania na rzecz zwi ększenia atrakcyjno ści inwestycyjnej, w tym budow ę, przebudow ę i modernizacj ę podstawowej infrastruktury technicznej na terenie Uniejowa i okolic, potrzebnej do rozwoju turystyki, np.: • rozbudowa systemu kanalizacji zbiorczej w Gminie Uniejów, • budowa kanalizacji sanitarnej w m. Ostrowsko, • modernizacja oczyszczalni ścieków w Uniejowie, • rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej w m. Spycimierz, • rozbudowa sieci wody termalnej w Uniejowie, • rozbudowa systemu wodoci ągowego w Gminie Uniejów, • budowa ciepłoci ągu na terenie m. Uniejów z wykorzystaniem wód termalnych i biomasy jako ciepła. Gmina Uniejów przygotowuje tereny inwestycyjne na lewym brzegu rzeki Warty o wielko ści 5,8 ha. Warto ść inwestycji to 3 mln zł. Lokalizacja terenów inwestycyjnych jest atrakcyjna - znajduj ą si ę one w pobli żu m.in. Term Uniejów, boiska oraz zespołu zamkowo-parkowego. Tereny zostały w pełni przygotowane dla potrzeb potencjalnego inwestora. Na tych terenach Gmina planuje pozyska ć inwestora zainteresowanego inwestycj ą w projekt skierowany do turystów.

Atrakcyjność inwestycyjn ą Gminy determinuje przede wszystkim rozwój bran ży turystycznej i działalno ść gospodarcza z tego rozwoju wynikaj ąca. W ci ągu trzech ostatnich lat władze Gminy podj ęły szereg działa ń maj ących na celu wykorzystaniu potencjału turystycznego. Niebagatelne znaczenie ma tak że atrakcyjna lokalizacja oraz inne atrakcje turystyczne. Sukces turystyczny zale ży w du żej mierze od sukcesu promocji Gminy jako miejsca wyjazdów weekendowych dla mieszka ńców du żych polskich miast, a tak że jako cel turystów zagranicznych. Oferta Gminy wydaje si ę by ć atrakcyjna przede wszystkim dla turystów korzystaj ących z potencjału wód termalnych i oferty odnowy biologicznej, aktywnego wypoczynku oraz historycznego dziedzictwa Uniejowa.

3.4.5 Sytuacja finansowa Gminy

Poni ższe zestawienie prezentuje warto ści głównych źródeł dochodów i pozycji wydatków Gminy Uniejów w roku 2010. Wykres 10. Dochody i wydatki bud żetu Gminy Uniejów w 2010 r.

Dochody Gminy (tys. PLN) 52 214,50

33 147,80

10 841,50 8 225,20 4 712,80

w tym na subwencje dotacje dochody własne dochody zadania ogólne ogółem oświatowe

Wydatki Gminy (tys. PLN) 49 453,00

32 366,30 32 150,30

17 086,70

5 823,40

Wydatki ogółem majątkowe w tym bieżące w tym inwestycyjne wynagrodzenia

Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny

W 2010 roku dochody ogółem Gminy Uniejów wyniosły 52,2 mln. zł, natomiast wydatki ogółem 49,5 mln. zł. Ponad 60% dochodów uzyskanych przez Gmin ę Uniejów w 2010 r. pochodziło ze źródeł zewn ętrznych – dotacji otrzymanych przez Gmin ę. Co tyczy si ę wydatków Gminy, środki b ędące w jej posiadaniu w 2010 r. były przede wszystkim wydawane na cele maj ątkowe, a w szczególno ści cele inwestycyjne (ok. 65%). Wydatki Gminy na inwestycje wyniosły w 2010 r. ponad 32 mln. PLN.

Tabela 24. Dochody bud żetu Gminy według działów w latach 2008 - 2010 (w %)

2008 2009 2010

Rolnictwo i łowiectwo 2,2 7,0 7,1

Transport i ł ączno ść 2,0 44,4 15,0

Gospodarka mieszkaniowa 10,4 5,3 10,2

Administracja publiczna 0,3 1,3 0,6

Bezpiecze ństwo publiczne 0,0 0,0 0,5 i ochrona przeciwpo żarowa Ró żne rozliczenia 21,1 21,1 16,1

Oświata i wychowanie 0,5 0,5 0,9

Pomoc społeczna i pozostałe 11,8 8,3 7,3 zadania z zakresu polityki społ. Edukacyjna opieka wychowawcza 1,2 0,8 0,7

Gospodarka komunalna 0,6 0,0 25,6 i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa 0,3 - 3,0 narodowego Kultura fizyczna i sport 19,4 0,0 2,0

Dochody od osób prawnych 12,7 10,9 7,6 i od osób fizycznych Pozostałe 17,5 0,3 3,4

Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny

Tabela 25. Wydatki bud żetu Gminy według działów w latach 2008 – 2010 (w %)

2008 2009 2010

Rolnictwo i łowiectwo 3,2 7,2 7,8

Transport i ł ączno ść 6,5 52,0 17,1

Gospodarka mieszkaniowa 3,2 1,8 2,4

Administracja publiczna 5,9 5,2 4,9

Bezpiecze ństwo publiczne 0,4 0,2 1,1 i ochrona przeciwpo żarowa Ró żne rozliczenia - - -

Oświata i wychowanie 16,1 14,4 12,9

Pomoc społeczna i pozostałe 12,5 9,3 8,6 zadania z zakresu polityki społ. Edukacyjna opieka wychowawcza 1,8 1,3 1,3

Gospodarka komunalna 3,3 3,7 33,5 i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa 0,9 1,0 4,1 narodowego Kultura fizyczna i sport 20,6 1,5 2,3

Działalno ść usługowa - - -

Ochrona zdrowia 0,2 0,1 0,2

Pozostałe 25,4 2,1 3,8

Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny

Jak wynika z danych GUS, najwy ższy udział w dochodach Gminy w roku 2010 miała pozycja „gospodarka komunalna i ochrona środowiska”.

W wydatkach Gminy główny udział miały równie ż działania zwi ązane z ochron ą środowiska i popraw ą infrastruktury komunalnej (ok. 30% wydatkowanych we wspomnianym okresie środków zostało przeznaczone na działania w w/w obszarach). Kolejnymi istotnymi z punktu widzenia wysoko ści kategoriami wydatków Gminy Uniejów były transport i ł ączno ść oraz o świata.

3.4.6 Analiza porównawcza sytuacji finansowej Gminy

W niniejszym podrozdziale zaprezentowane zostały wyniki przeprowadzonej dodatkowej analizy porównawczej danych statystycznych dotycz ących Uniejowa w odniesieniu do 15 innych gmin w Polsce. Dane porównywane dotyczyły sytuacji finansowej gmin i koncentrowały si ę na składnikach dochodów i wydatków bud żetowych w roku 2010. Wykorzystane informacje pochodz ą z opracowa ń Głównego Urz ędu Statystycznego. Dobór gmin do porównania uwzgl ędniał zarówno wielko ść Gminy jaki i ich potencjał gospodarczy. W efekcie na potrzeby analizy wytypowano nast ępuj ące grupy gmin: • 3 inne gminy z Woj. Łódzkiego o potencjale porównywalnym do Uniejowa, • 5 gmin spoza Woj. Łódzkiego o potencjale porównywalnym do Uniejowa, • 6 gmin mog ących by ć postrzeganymi jako „liderzy” w zakresie potencjału turystycznego / rekreacyjnego w Polsce .

Tabela 26. Kategorie gmin dobranych do analizy porównawczej

Grupa porównawcza A Grupa porównawcza B Grupa porównawcza C

3 inne gminy z Woj. 5 gmin spoza Woj. 6 gmin mog ących by ć Łódzkiego o potencjale Łódzkiego o potencjale postrzeganymi jako porównywalnym do porównywalnym do „liderzy” w zakresie Uniejowa Uniejowa potencjału turystycznego / rekreacyjnego w Polsce Sulejów Białobrzegi Mr ągowo – gmina wiejska Inowłódz Iwonicz Zdrój Mr ągowo – gmina miejska Warta Warka Augustów – gmina wiejska Le żajsk – gmina wiejska Augustów – gmina miejska Le żajsk – gmina miejska Poronin Busko Zdrój Źródło: Opracowanie własne Deloitte

Dodatkowo analiza porównawcza obj ęła obszar infrastruktury (infrastruktura mieszkaniowa, zdrowotna, komunalna/kanalizacyjna). Wyniki tych porówna ń zostały opisane w podrozdziałach po świ ęconych odpowiednio infrastrukturze mieszkaniowej, zdrowotnej i komunalnej.

Wykres 11. Dochody i wydatki Gminy Uniejów oraz gmin z grup porównawczych

8 000

7 000

6 000

5 000 dochody gminy 4 000 na 1 mieszkańca

3 000

2 000 wydatki gminy na 1 mieszkańca 1 000

0 Warta Warka Sulejów Poronin Uniejów Inowłódz Białobrzegi Busko Zdrój Busko Iwonicz Zdrój Iwonicz Leżajsk - miasto Leżajsk- Mrągowo - miasto - Mrągowo Leżajsk - gmina gmina -wiejska Leżajsk Mrągowo - gmina gmina -wiejska Mrągowo Augustów - gmina gmina -wiejska Augustów Augustów - gmina gmina - miejska Augustów Gminy porównywalne Gminy spoza Woj. Łódzkiego o Gminy "liderzy" z Woj. Łódzkiego porównywalnym potencjale

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Powy ższy okres pokazuje, że dochody i wydatki Gminy Uniejów w przeliczeniu na 1 mieszka ńca, wyra źnie, średnio dwukrotnie przewy ższały dochody i wydatki pozostałych gmin w 2010r. Wynika to mi ędzy innymi ze zwi ększonej, w ostatnich latach aktywno ści władz Gminy w pozyskiwaniu środków

zewn ętrznych na realizacje inwestycji oraz stosunkowo niskiej, w porównaniu do innych gmin o podobnym poziomie dochodów i wydatków ogółem, liczbie mieszka ńców. Dodatkowo, mo żna zauwa żyć, że Gmina Uniejów, jako jedna z nielicznych analizowanych gmin, wykazała w 2010 r. nadwy żkę bud żetow ą, z niewielk ą przewag ą dochodów ogółem nad wydatkami.

Wykres 12. Główne kategorie dochodów gmin w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2010 r.

2 000

1 800

1 600

1 400

1 200

1 000

800 Transport i łączność

600 Oświata i wychowanie

400 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 200

0 Warta Warka Sulejów Poronin Uniejów Inowłódz Białobrzegi BuskoZdrój Iwonicz Iwonicz Zdrój Leżajskmiasto - Mrągowomiasto - Leżajsk Leżajsk gmina - wiejska Mrągowo -Mrągowo gmina wiejska Augustów gmina - wiejska Augustów gmina - miejska Gminy porównywalne Gminy spoza Woj. Łódzkiego o Gminy "liderzy" z Woj. Łódzkiego porównywalnym potencjale

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Wykres 13. Dochody od osób prawnych i od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2010 r. (w PLN)

1 400 1 254,65 1 200 1 077,39 1 031,93 1 013,06 1 012,93 1 013,04 1 000 922,73

780,06 800 Dochody od osób prawnych i od osób fizycznych 628,17 607,23 590,96 609,58 600 556,02 450,11 453,51 400

200

0 Warta Warka Sulejów Poronin Uniejów Inowłódz Białobrzegi Busko Zdrój Busko Iwonicz Zdrój Iwonicz Leżajsk -miasto Leżajsk Mrągowo -miasto Mrągowo Leżajsk - gmina wiejska -Leżajskgmina Mrągowo - wiejska - gmina Mrągowo Augustów - gminawiejska - Augustów Augustów - gmina miejska -gmina Augustów Gminy porównywalne z Gminy spoza Woj. Łódzkiego o Gminy "liderzy" Woj. Łódzkiego porównywalnym potencjale Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Jak pokazuje wykres nr 12, główne kategorie dochodów Gminy Uniejów w 2010 r odnosiły si ę do obszarów: ochrony środowiska i gospodarki komunalnej oraz transportu i ł ączno ści. Wyniosły one ponad 40% wszystkich wpływów do bud żetu Gminy w 2010 r. Dochody Gminy Uniejów w wymienionych obszarach, przewy ższyły znacznie dochody innych gmin prezentowanych w analizie porównawczej. Inaczej prezentuje si ę sytuacja na wykresie nr 13, który pokazuje zestawienie wpływów z podatków od osób fizycznych i prawnych w przeliczeniu na mieszka ńca w 2010 r. Gmina Uniejów jest jedn ą z gmin o najni ższym poziomie dochodów pochodz ących z tego źródła, stanowiły one w 2010 nieco ponad 7% wszystkich wpływów do bud żetu. Natomiast w przypadku gmin o najwy ższym poziomie wpływów z podatków, osi ągaj ą one poziom ok 50% wszystkich dochodów bud żetowych. Aktywizacja przedsi ębiorczo ści mieszka ńców oraz przyci ąganie nowych inwestorów pozwoli Gminie Uniejów zwi ększy ć wysoko ść środków pozyskiwanych z tego źródła.

Wykres 14. Główne kategorie wydatków z bud żetu w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2010 r.

2 500

2 000

1 500

1 000 Transport i łączność

Oświata i wychowanie

Gospodarka komunalna 500 i ochrona środowiska

0 Warta Warka Poronin Sulejów Uniejów Inowłódz Białobrzegi Busko Zdrój Busko Iwonicz Zdrój Iwonicz Leżajsk - miasto - Leżajsk Mrągowo - miasto - Mrągowo Leżajsk - gmina wiejska - Leżajsk Mrągowo - gmina wiejska - Mrągowo Augustów - gmina wiejska - Augustów Augustów - gmina miejska - Augustów Gminy porównywalne z Woj. Gminy spoza Woj. Łódzkiego o porównywalnym Gminy "liderzy" Łódzkiego potencjale

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Główne kategorie wydatków analizowanych gmin to: transport i ł ączno ść , o świata i wychowanie oraz gospodarka komunalna i ochrona środowiska. Analogicznie jak w sytuacji dochodów, wydatki Gminy Uniejów w kategoriach: transport i ł ączno ść oraz gospodarka komunalna i ochrona środowiska przewy ższaj ą znacznie wydatki innych analizowanych gmin. Równocze śnie, obserwuje si ę stosunkowo porównywalny poziom wydatków wszystkich gmin na cele zwi ązane z o świat ą i wychowaniem.

W tabeli poni żej zaprezentowane zostały dane wykorzystane do porówna ń.

Tabela 27. Dochody i wydatki wybranych gmin w 2010 w przeliczeniu na 1 mieszka ńca

Dochody i wydatki wybranych gmin w 2010 w przeliczeniu na 1 mieszka ńca (w PLN) Gminy porównywalne z Woj. Gminy spoza Woj. Łódzkiego o porównywalnym Łódzkiego potencjale Gminy "liderzy" Le żajsk - Mr ągowo - Augustów - Augustów - gmina Le żajsk - Iwonicz gmina Mr ągowo - gmina gmina Busko Uniejów Inowłódz Sulejów Warta Białobrzegi Warka wiejska miasto Zdrój wiejska miasto wiejska miejska Poronin Zdrój Dochody ogółem 7316,03 2675,16 2530,13 2473,13 3096,42 2308,58 2969,64 2399,54 2733,54 2500,18 2665,96 2683,48 2333,94 3109,73 2470,83 Rolnictwo i łowiectwo 519,44 16,05 10,12 71,72 6,19 25,39 252,42 2,40 142,14 112,51 - 85,87 0,00 0,00 27,18 Transport i ł ączno ść 1097,40 - 10,12 0,00 257,00 34,63 2,97 122,38 43,74 2,50 8,00 69,77 77,02 702,80 27,18 Gospodarka mieszkaniowa 746,23 50,83 45,54 44,52 55,74 85,42 20,79 59,99 60,14 40,00 381,23 13,42 172,71 3,11 192,72 Administracja publiczna 43,90 24,08 10,12 12,37 15,48 18,47 26,73 16,80 10,93 12,50 21,33 18,78 9,34 15,55 14,82 Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa 36,58 10,70 48,07 7,42 3,10 9,23 0,30 0,96 8,20 2,50 0,00 0,00 7,00 3,11 4,94 Ró żne rozliczenia 1177,88 818,60 958,92 1320,65 628,57 678,72 1550,15 491,91 1309,37 810,06 565,18 1443,71 483,13 1268,77 642,42 Oświata i wychowanie 65,84 18,73 123,98 89,03 49,54 30,01 23,76 196,76 65,61 5,00 71,98 42,94 95,69 59,08 69,18 Pomoc społeczna i pozostałe zadania z zakresu Dochody polityki społ. 534,07 406,62 356,75 351,18 359,18 247,02 442,48 335,94 407,30 565,04 437,22 520,59 380,43 407,37 385,45 Edukacyjna opieka wychowawcza 51,21 2,68 17,71 19,79 6,19 2,31 11,88 9,60 10,93 27,50 16,00 0,00 18,67 6,22 4,94 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 1872,90 256,81 321,33 64,30 783,39 103,89 32,67 9,60 2,73 92,51 90,64 - 42,01 0,00 71,65 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 219,48 82,93 - - 3,10 - - 2,40 54,67 37,50 2,67 - 0,00 - 0,00 Kultura fizyczna i sport 146,32 32,10 - 22,26 - 23,09 - 67,19 0,11 0,00 42,66 - 28,01 - 9,88 Dochody od osób prawnych i od osób fizycznych 556,02 1254,65 607,23 450,11 922,73 1031,93 590,96 1077,39 609,58 780,06 1013,06 453,51 1012,93 628,17 1013,04 Pozostałe 248,74 72,23 17,71 17,31 9,29 18,47 5,94 7,20 8,20 15,00 13,33 5,37 4,67 9,33 9,88 Wydatki ogółem 6929,10 3101,37 3134,23 2599,50 3238,95 3529,82 2989,67 2614,55 3173,26 2622,26 2901,29 2776,95 2622,79 3314,85 2526,31 Rolnictwo i łowiectwo 540,47 9,30 18,81 210,56 6,48 236,50 717,52 2,61 161,84 296,32 0,00 155,51 2,62 9,94 53,05 Transport i ł ączno ść 1184,88 356,66 501,48 166,37 391,91 285,92 209,28 271,91 237,99 110,13 330,75 299,91 220,31 1044,18 262,74 Wydatki Gospodarka mieszkaniowa 166,30 3,10 21,94 36,39 9,72 120,01 53,81 33,99 85,68 18,36 168,28 0,00 165,24 13,26 88,42

Administracja publiczna 339,53 570,65 241,34 259,95 310,94 247,09 182,37 274,53 279,25 270,09 255,31 244,37 236,05 291,71 212,21 Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa 76,22 62,03 78,36 59,79 9,72 52,95 20,93 26,15 111,06 34,09 20,31 22,22 28,85 53,04 27,79 Ró żne rozliczenia - - - 5,20 ------0,00 0,00 - - - Oświata i wychowanie 893,85 1001,74 1078,18 985,21 858,32 945,99 1049,37 1176,55 1167,76 839,12 960,33 1202,42 1004,53 1156,88 891,79 Pomoc społeczna i pozostałe zadania z zakresu polityki społ. 595,90 471,41 426,26 405,52 421,06 317,68 496,28 413,10 472,82 694,90 623,78 572,05 511,44 467,39 480,00 Edukacyjna opieka wychowawcza 90,08 3,10 31,34 31,19 22,67 24,71 14,95 10,46 38,08 57,69 87,04 30,55 36,72 6,63 35,37 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 2321,25 297,73 492,07 174,17 987,88 1062,48 56,80 109,81 196,74 81,29 229,20 49,99 102,29 76,24 298,10 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 284,09 96,14 147,31 179,37 126,32 70,60 74,74 112,43 279,25 97,02 101,55 155,51 133,76 72,93 78,32 Kultura fizyczna i sport 159,37 37,22 12,54 25,99 38,87 123,54 14,95 130,73 41,25 18,36 75,43 5,55 102,29 16,57 53,05 Działalno ść usługowa - 18,61 6,27 129,97 9,72 3,53 80,72 0,52 22,21 26,22 8,70 2,78 2,62 9,94 0,00 Ochrona zdrowia 13,86 31,01 12,54 129,97 16,19 10,59 5,98 20,92 15,87 13,11 23,21 11,11 23,61 26,52 20,21 Pozostałe 263,31 139,56 72,09 33,79 29,15 24,71 11,96 28,76 60,29 68,18 14,51 30,55 55,08 69,61 27,79

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Analizuj ąc stan finansów Jednostek Samorz ądu Terytorialnego, oprócz podstawowego wska źnika łącznych dochodów gminy przypadaj ących na jednego mieszka ńca nale ży zwróci ć uwag ę, że istniej ą równie ż inne czynniki (np. struktura dochodów, zobowi ązania dotycz ące obsługi zadłu żenia), które decyduj ą o mo żliwo ści wykorzystania uzyskanych przez JST dochodów do pokrywania kosztów realizowanych zada ń. Dlatego, oceniaj ąc sytuacje finansów Gminy Uniejów, nale ży bra ć pod uwag ę równie ż inne wska źniki „proste”, które wymienione s ą poni żej: • udział dochodów własnych w dochodach ogółem (%) 4, • wykorzystanie bazy podatkowej we własnych podatkach i opłatach lokalnych 5, • udział wydatków maj ątkowych w wydatkach ogółem (%) 6, • obci ąż enie wydatków bie żą cych wydatkami na wynagrodzenia 7, • obci ąż enie wydatków bie żą cych wydatkami na o świat ę i pomoc społeczn ą8, • relacja wyniku bud żetu miasta do dochodów ogółem 9, • relacja wyniku (nadwy żki lub deficytu) operacyjnego do dochodów ogółem 10 , • relacja ł ącznych zobowi ąza ń Gminy pomniejszonych o zobowi ązania, zwi ązane z projektami dofinansowanymi z UE, do dochodów ogółem 11 , • obci ąż enie dochodów Gminy obsług ą zadłu żenia 12 , • relacja sumy wyniku (nadwy żki lub deficytu) operacyjnego i dochodów ze sprzedaży maj ątku do dochodów ogółem 13 , • obci ąż enie dochodów gminy obsług ą zadłu żenia – bez zobowi ąza ń zaci ągni ętych na realizacj ę projektów dofinansowanych z UE 14 .

4 Stosunek dochodów ogółem JST pomniejszonych o dotacje i subwencje do dochodów ogółem. Wska źnik okre śla, jaka cz ęść dochodów mo że by ć bardziej swobodnie ni ż dotacje czy główne subwencje przeznaczona na pokrycie kosztów dowolnych koniecznych wydatków JST. 5 Stosunek sumy wykonanych dochodów z tytułu podatków, opłat lokalnych i dochodów z maj ątku i tych że dochodów powi ększonych o ł ączne skutki wszystkich ulg, zwolnie ń i odrocze ń w tych źródłach dochodów. Wska źnik ten pokazuje w jakim procencie JST wykorzystuje potencjał dochodowy „rzeczywistych” dochodów własnych. 6 Wska źnik pokazuje inwestycyjn ą aktywno ść JST. 7 Stosunek wysoko ści wypłat wynagrodze ń wraz z pochodnymi do wydatków bie żą cych JST. 8 Wska źnik obci ąż enia bie żą cych wydatków JST dwoma najwi ększymi rodzajami wydatków (o świata i pomoc społeczna). 9 Wska źnik obrazuj ący poziom nadwy żki/deficytu bud żetowego. 10 Wska źnik zwi ązany z płynno ści ą finansow ą – obrazuje jaka cz ęść dochodów miasta mo że by ć przeznaczona na obsług ę zadłu żenia. 11 Stosunek ł ącznego poziomu zadłu żenia JST (bez zadłu żenia zwi ązanego ze zobowi ązaniami zaci ągni ętymi na realizacj ę projektów dofinansowanych z UE) do dochodów JST. Maksymalna warto ść tego wska źnika nie mo że przekracza ć 60%. 12 Wska źnik okre śla jaka cz ęść dochodów przeznaczona została na obsług ę zadłu żenia JST. 13 Zgodnie z ustaw ą o finansach publicznych od roku 2014 średnia arytmetyczna warto ści tego wska źnika dla trzech kolejnych poprzednich lat, porównywalna ze wska źnikiem planowanego poziomu obsługi zadłu żenia w roku nast ępnym zadecyduje o tym, czy JST b ędzie mogła uchwali ć bud żet. Wska źnik jest miar ą potencjału obsługi zadłu żenia JST. 14 Wska źnik ten, od 2014 roku b ędzie, zgodnie z ustaw ą o finansach publicznych, porównywany ze średni ą wska źnika - relacja sumy wyniku operacyjnego i dochodów ze sprzeda ży maj ątku do dochodów ogółem (dla 3 poprzednich lat), w celu okre ślenia mo żliwo ści ustalenia bud żetu.

Tabela 28. Warto ść wska źników finansowych „prostych” dla Gminy Uniejów w latach 2006-2010

Wska źnik 2006 2007 2008 2009 2010 Udział dochodów własnych w dochodach ogółem 54,54 51,64 61,17 20,03 20,76 (%) Wykorzystanie bazy podatkowej we własnych 0,78 0,78 0,88 0,85 0,91 podatkach i opłatach lokalnych Udział wydatków maj ątkowych w wydatkach 51,56 42,14 54,65 62,81 65,45 ogółem (%) Obci ąż enie wydatków bie żą cych wydatkami na 0,42 0,42 0,40 0,42 0,40 wynagrodzenia Obci ąż enie wydatków bie żą cych wydatkami na 0,73 0,69 0,67 0,67 0,66 oświat ę i pomoc społeczn ą Relacja wyniku bud żetu miasta do dochodów -0,16 -0,08 -0,04 0,01 0,05 ogółem Relacja wyniku (nadwy żki lub deficytu) 0,09 0,12 0,03 0,08 0,03 operacyjnego do dochodów ogółem Relacja ł ącznych zobowi ąza ń Gminy bd 0,37 0,18 0,14 0,05 pomniejszonych o zobowi ązania, zwi ązane z projektami dofinansowanymi z UE, do dochodów ogółem Obci ąż enie dochodów Gminy obsług ą 0,19 0,15 0,40 0,07 0,05 zadłu żenia Relacja sumy wyniku (nadwy żki lub deficytu) 0,09 0,15 0,13 0,13 0,13 operacyjnego i dochodów ze sprzeda ży maj ątku do dochodów ogółem Obci ąż enie dochodów gminy obsług ą zadłu żenia 0,05 0,08 0,06 0,05 0,03 – bez zobowi ąza ń zaci ągni ętych na realizacj ę projektów dofinansowanych z UE

Źródło: System Analiz Samorz ądowych

Analiza warto ści wska źników finansowych przedstawionych w powy ższej tabeli pozwala wyci ągn ąć nast ępuj ące wnioski:

Tabela 29. Analiza warto ści wska źników finansowych „prostych” dla Gminy Uniejów w latach 2006-2010

Wska źnik Interpretacja Udział dochodów własnych w dochodach ogółem Stosunek udziału dochodów własnych w (%) dochodach ogółem spadł znacznie w 2009 oraz 2010 (z poziomu ok. 50% do ok. 20%). Jednym z czynników oddziałuj ących na taki stan, mógł by ć wzrost dochodów ogółem Gminy w wymienionych latach. Wykorzystanie bazy podatkowej we własnych W latach 2006-2010 wska źnik ten podatkach i opłatach lokalnych systematycznie rósł, co mo że oznacza ć, że Gmina Uniejów coraz efektywniej wykorzystuje potencjał dochodowy dochodów własnych. Udział wydatków maj ątkowych w wydatkach W latach 2006-2010 wska źnik ten zwi ększał ogółem (%) warto ść (za wyj ątkiem roku 2007) - oznacza to,

że wydatki inwestycyjne Gminy zwi ększały si ę. Obci ąż enie wydatków bie żą cych wydatkami na Wska źnik ten utrzymywał si ę na stabilnym wynagrodzenia poziomie. Obci ąż enie wydatków bie żą cych wydatkami na Wska źnik ten utrzymywała si ę na stabilnym oświat ę i pomoc społeczn ą poziomie. Relacja wyniku bud żetu miasta do dochodów Wska źnik ten wykazywał niewielkie wahania w ogółem latach 2006-2010. Relacja wyniku (nadwy żki lub deficytu) Warto ść tego wska źnika uległa zmianie, z operacyjnego do dochodów ogółem warto ści ujemnej (lata 2006-2008), oznaczaj ącą wyst ępowanie deficytu bud żetowego, na warto ść dodatni ą – oznaczaj ącą nadwy żkę bud żetow ą. W 2010 wynosiła ona 5% dochodów ogółem. Relacja ł ącznych zobowi ąza ń Gminy Warto ść tego wska źnika systematycznie pomniejszonych o zobowi ązania, zwi ązane z malała w latach 2007 – 2010. Oznacza to, projektami dofinansowanymi z UE, do dochodów malej ący udział zobowi ąza ń Gminy w ogółem porównaniu do jej ł ącznych dochodów. Obci ąż enie dochodów Gminy obsług ą Warto ść tego wska źnika systematycznie zadłu żenia malała w latach 2006 – 2010 (poza rokiem 2008). Oznacza to, że Gmina coraz mniejsz ą cz ęść dochodów ogółem przeznacza na obsług ę zadłu żenia. Relacja sumy wyniku (nadwy żki lub deficytu) Wska źnik ten wykazywał niewielkie wahania w operacyjnego i dochodów ze sprzeda ży maj ątku latach 2006-2010. Lata 2008-2010 warto ść ta do dochodów ogółem była stała. Obci ąż enie dochodów Gminy obsług ą Wska źnik ten wykazywał niewielkie wahania w zadłu żenia – bez zobowi ąza ń zaci ągni ętych na latach 2006-2010. W żadnym z lat nie realizacj ę projektów dofinansowanych z UE przekroczył maksymalnego, dopuszczalnego poziomu 15%.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Systemu Analiz Samorz ądowych

Analiza pozioma powy ższych wska źników, uwzgl ędniaj ąca wył ącznie porównanie warto ści poszczególnych wska źników w kolejnych latach (w tym przypadku latach 2006-2010) nie pozwala na jednoznaczn ą, pełn ą ocen ę sytuacji finansowej Gminy Uniejów. Dlatego, w kolejnej tabeli, warto ści wybranych wska źników finansowych w roku 2010 osi ągni ęte przez Gmin ę, zestawione zostały z wynikami innych wybranych gmin, pogrupowanych w 4 kategoriach: • gminy w powiecie, • gminy w województwie, • gminy w kraju, • grupa porównawcza – stanowi ą je gminy o zbli żonej charakterystyce, tj., odr ębnie – miasta na prawach powiatu, gminy miejskie lub gminy miejsko-wiejskie, dodatkowo podzielone w ka żdej z tych kategorii pod wzgl ędem liczby mieszka ńców i zasobno ści finansowej (na podstawie dochodu ogółem na mieszka ńca).

Tabela 30. Stan finansów Gminy Uniejów w układzie porównawczym w roku 2010.

Wska źnik Gmina Grupa Gminy w Gminy w Gminy w Uniejów porówna powiecie wojewód kraju wcza ztwie Udział dochodów własnych w 20,76 51,74 28,03 46,89 45,86 dochodach ogółem (%) Wykorzystanie bazy podatkowej we 0,91 0,89 0,88 0,84 0,85 własnych podatkach i opłatach lokalnych Udział wydatków maj ątkowych w 65,45 40,22 49,21 25,28 23,74 wydatkach ogółem (%) Obci ąż enie wydatków bie żą cych 0,40 0,41 0,42 0,46 0,45 wydatkami na wynagrodzenia Obci ąż enie wydatków bie żą cych 0,66 0,59 0,66 0,64 0,64 wydatkami na o świat ę i pomoc społeczn ą Relacja wyniku bud żetu miasta do 0,05 -0,1 -0,05 -0,08 -0,11 dochodów ogółem Relacja wyniku (nadwy żki lub 0,03 0,12 0,03 0,05 0,04 deficytu) operacyjnego do dochodów ogółem Relacja ł ącznych zobowi ąza ń 0,05 0,19 0,22 0,3 0,29 Gminy pomniejszonych o zobowi ązania, zwi ązane z projektami dofinansowanymi z UE, do dochodów ogółem Obciąż enie dochodów Gminy 0,05 0,06 0,06 0,07 0,06 obsług ą zadłu żenia Relacja sumy wyniku (nadwy żki lub 0,13 0,15 0,09 0,08 0,07 deficytu) operacyjnego i dochodów ze sprzeda ży maj ątku do dochodów ogółem

Źródło: System Analiz Samorz ądowych

Analiza porównawcza zaprezentowana w powy ższej tabeli, pozwala stwierdzi ć, że Gmina Uniejów osi ąga wy ższe wska źniki finansowe od wszystkich porównywanych grup w kategorii: • wykorzystanie bazy podatkowej we własnych podatkach i opłatach lokalnych, • udział wydatków maj ątkowych w wydatkach ogółem (%), • relacja wyniku bud żetu miasta do dochodów ogółem. Na tej podstawie mo żna stwierdzi ć m.in., że w 2010 r. finanse Gminy Uniejów charakteryzowały si ę ponadprzeci ętnym udziałem nakładów inwestycyjnych, oraz osi ągni ęciem stosunkowo najwy ższej nadwy żki bud żetowej (w odniesieniu do dochodów ogółem Gminy). Natomiast jednym ze wska źników finansowych Gminy Uniejów, których warto ść była znacznie ni ższa ni ż w innych porównywanych grupach jest udział dochodów własnych w dochodach ogółem (%). Tak

jak ju ż wcze śniej wspomniano, mo że to wynika ć z rosn ącej warto ści dochodów Gminy ogółem (wzrost mianownika wykorzystywanego do obliczenia niniejszego wska źnika).

Poza wymienionymi powy żej wska źnikami „prostymi” wyró żnia si ę równie ż tzw. zintegrowane wska źniki stanu finansów Gminy. Nale żą do nich: • wska źnik efektywno ści dochodowej – wska źnik ten wyliczony dla danego roku uwzgl ędnia warto ści czterech prostszych wska źników: dochody ogółem na mieszka ńca, udział dochodów własnych w dochodach ogółem, wykorzystanie bazy podatkowej gminy oraz wska źnik wzrostu dochodów ogółem. Wska źnik pozwala na uwzgl ędnienie w jednym parametrze kilku wa żnych informacji, zwi ązanych z wydajno ści ą dochodów miasta, • wska źnik poziomu wolnych środków miasta po odliczeniu obsługi zadłu żenia ł ącznie z zadłu żeniem na projekty dofinansowane z UE (%) – wska źnik dla danego roku pokazuje jaki procent dochodów gminy zostaje do wykorzystania po wykonaniu zaplanowanej na dany rok obsługi miejskiego długu. Wysoka warto ść tego wska źnika przy znacz ącym poziomie zadłu żenia mo że świadczy ć o dobrej kondycji finansowej gminy i prawidłowym planowaniu finansowym. Ujemne warto ści oznaczaj ą, że dochody ze sprzeda ży maj ątku nie wystarczaj ą na pokrycie deficytu bie żą cego gminy oraz mo że sygnalizowa ć, że gmina mo że mie ć problemy z bie żą cą spłat ą długu, • wska źnik potencjału spłat zadłu żenia (%) – wska źnik dla danego roku pokazuje relacj ę kwoty nadwy żki operacyjnej powi ększonej o dochody ze sprzeda ży maj ątku do kwoty zobowi ąza ń łącznych gminy. Im wy ższy poziom tego wska źnika tym bezpieczniejszy jest poziom zadłu żenia i łatwiejsza jest obsługa zadłu żenia. Ujemna warto ść wska źnika pokazuje, że gmina posiada deficyt operacyjny a dochody ze sprzeda ży maj ątku nie wystarczaj ą na pokrycie tego deficytu. Mo że to świadczy ć o problemach finansowych w danym roku.

Tabela 31. Warto ść zintegrowanych wska źników stanu finansów Gminy Uniejów dla roku 2010.

Wska źnik Warto ść wska źnika w roku 2010 Wska źnik efektywno ści 2,26627 dochodowej Wska źnik poziomu wolnych 8,04 środków miasta po odliczeniu obsługi zadłu żenia ł ącznie z zadłu żeniem na projekty dofinansowane z UE (%) Wska źnik potencjału spłat 64,04 zadłu żenia (%)

Źródło: System Analiz Samorz ądowych

Analiza warto ści zintegrowanych wska źników stanu finansów Gminy, pozwala stwierdzi ć m.in., że w 2010 roku poziom zadłu żenia Gminy Uniejów utrzymywała si ę na stosunkowo bezpiecznym poziomie, ułatwiaj ącym jego sprawn ą obsług ę. Dodatkowo wolne środki Gminy Uniejów w 2010, pozostałe po odliczeniu obsługi zadłu żenia ł ącznie z zadłu żeniem na projekty dofinansowane z UE osi ągn ęły warto ść dodatni ą na poziomie 8% dochodów Gminy.

3.5 Analiza SWOT

3.5.1 Zasoby Gminy

Tabela 32. Analiza SWOT zasobów Gminy

Mocne strony Słabe strony

• pokłady wód termalnych na terenie Gminy • spadek liczby ludno ści w wieku • czyste środowisko przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym • wysoki potencjał przyrodniczy • wzrost liczby ludno ści w wieku • korzystny mikroklimat (status uzdrowiska) poprodukcyjnym- starzej ące si ę • korzystne poło żenie geograficzne społecze ństwo Gminy • zabytki, bogata historia regionu • migracja ludno ści do wi ększych o środków • obszar Natura 2000 miejskich • ograniczony zasób gleb nadaj ących si ę pod upraw ę – ograniczone mo żliwo ści rozwoju rolnictwa

Szanse Wyzwania

• dodatkowe dochody do bud żetu z turystyki • zapobieganie degradacji środowiska • rozwój kapitału ludzkiego zwi ązany naturalnego z turystycznym rozwojem Gminy • obszar Natura 2000 - wła ściwe • wraz ze wzrostem atrakcyjno ści Gminy- wykorzystanie drzemi ącego w nim wzrost liczby mieszka ńców stałych jak potencjału i czasowych • aktywne zapobieganie zmniejszaj ącej si ę • mo żliwo ść pozyskiwania finansowania liczbie mieszka ńców w wieku zewn ętrznego na aktywizacj ę produkcyjnym mieszka ńców Źródło: Opracowanie własne

3.5.2 Zagospodarowanie przestrzenne

Tabela 33. Analiza SWOT- zagospodarowanie przestrzenne

Mocne strony Słabe strony

• blisko ść autostrady A2 • jako ść sieci dróg gminnych • rozwini ęta sie ć infrastruktury • komunikacja publiczna wodoci ągowej • brak dostatecznego wykorzystania rzeki • zaawansowane inwestycje zwi ązane Warty z gospodark ą wodno-ściekow ą, • niewła ściwa gospodarka odpadami (brak przebudow ą infrastruktury selektywnej zbiórki odpadów) elektroenergetycznej i drogowej • wysokie koszty ogrzewania wod ą • rozwój systemu ciepłowniczego opartego termaln ą o wod ę termaln ą • słabo rozwini ęta sie ć gazowa • potencjał przyrodniczy – Natura 2000, • brak placówek kształcenia potwierdzone warunki uzdrowiskowe ponadgimnazjalnego (decyzja nr 62 Ministra Zdrowia) • niewystarczaj ące wyposa żenie szkół • wysoki poziom szkolnictwa w sprz ęt komputerowy oraz baz ę (podstawowego i gimnazjalnego) sportow ą • niski poziom przest ępczo ści, niewielki • brak szpitala na terenie Gminy procent przest ępstw ci ęż kich • brak apteki całodobowej • rozwini ęta sie ć Ochotniczych Stra ży • niewystarczaj ąco rozwini ęta sie ć Po żarnych internetowa • aktywno ść samorz ądu w pozyskiwaniu • poziom infrastruktury hotelowo- funduszy gastronomicznej nadal niedostosowany do potencjału turystycznego Gminy

• niewystarczaj ąca ilo ść miejsc

parkingowych

• słabo rozwini ęta infrastruktura sanitarna

na potrzeby turystyki • Natura 2000 – ograniczenia zw. z realizacj ą inwestycji • nieodpowiednia gospodarka odpadami rzutuj ąca na wizerunek Gminy

Szanse Wyzwania • plany uruchomienia elektrociepłowni • odło żenie budowy Kolei Dużej Prędko ści geohybrydowej wykorzystuj ącej jako • blisko ść o środków miejskich Łód ź, dodatkowe źródło energii biomas ę Pozna ń (odpływ mieszka ńców) produkowan ą przez lokalnych rolników • utrudniony dost ęp do niektórych urz ędów • blisko ść takich o środków miejskich jak (np. wydział komunikacji znajduje si ę Łód ź, Pozna ń (1-1,5h) poza Gmin ą) • plany budowy KDP (po 2030r.) • aktualne spowolnienie gospodarcze – • szansa pozyskania funduszy europejskich ograniczenie planów inwestycyjnych na rozwój infrastruktury przedsi ębiorstw • pokonanie ogranicze ń zwi ązanych z wyst ępowaniem na terenie Gminy obszaru NATURA 2000 • zale żno ść od polityki szczebla powiatowego i wojewódzkiego Źródło: Opracowanie własne

3.5.3 Sfera gospodarcza

Tabela 34. Analiza SWOT- sfera gospodarcza

Mocne strony Słabe strony

• status uzdrowiska i infrastruktura • słabo rozwini ęty sektor prywatny uzdrowiskowa (obecna i planowana) • niska partycypacja mieszka ńców Gminy • znacz ąca ilo ść atrakcji turystycznych w korzy ściach jakie daje rozwój bran ży cykliczne imprezy przyci ągaj ące turystów turystycznej • zintegrowana promocja regionalnego • niewystarczaj ąco rozwini ęta bran ża produktu markowego „Termy Uniejów” gastronomiczna i hotelarska – • tempo rozwoju infrastruktury turystycznej nieadekwatna do potencjału • aktywno ść władz Gminy w rozwijaniu turystycznego atrakcyjno ści inwestycyjnej Uniejowa • niewielkie zró żnicowanie bran żowe • rosn ące dochody gminy aktywno ści gospodarczej Gminy i jej • skuteczno ść władz Gminy w mieszka ńców pozyskiwaniu środków z Unii Europejskiej • nierównomierny rozwój Gminy (Uniejów • efektywno ść energetyczna dzi ęki źródłom vs. inne miejscowo ści na obszarze geotermalnym Gminy) • sprawne zarz ądzanie Gmin ą • bezrobocie

Szanse Wyzwania

• zwi ększone zainteresowanie turystyk ą • konkurencja na rynku usług turystycznych uzdrowiskow ą (w tym lecznictwem i agroturystycznych wodami) • konkurencja w zakresie pozyskiwania • rosn ące zainteresowanie Polsk ą ze środków zewn ętrznych ze strony innych strony turystów zagranicznych gmin • mo żliwo ści kształtowania atrakcyjnej • zako ńczenie inwestycji b ędących w oferty dla wypoczynku weekendowego trakcie realizacji • mo żliwo ści pozyskiwania funduszy • ryzyko zmiany klimatu politycznego zewn ętrznych powiatu i województwa • wysoki potencjał do przyci ągania • niepewna sytuacja makroekonomiczna inwestorów zewn ętrznych (bran ża • zale żno ść od funduszy unijnych turystyczna, kosmetyczna, spo żywcza – • promocja Gminy w Polsce i za granic ą wykorzystanie zasobów wód) • korzy ści wynikaj ące z rozwoju bran ży agroturystycznej

Źródło: Opracowanie własne

3.6 Wyniki sonda żu społecznego

3.6.1 Obserwacje i wnioski z badania ankietowego przeprowadzonego w śród mieszka ńców Gminy

Badanie przeprowadzone zostało w dniach 05-06.05.2012 roku. Łącznie kwestionariusze wypełniło 90 mieszka ńców Gminy Uniejów. Ankieta miała w przewa żaj ącej mierze charakter otwarty i zawierała 4 pytania.

W pytaniu pierwszym ankiety, mieszka ńcy poproszeni zostali o okre ślenie priorytetowych obszarów działa ń władz Gminy w najbli ższych latach oceniali ka żdy z nich stosuj ąc skal ę od „bardzo istotny” do „nieistotny”. Respondenci mieli do wyboru dziewi ęć predefiniowanych obszarów:

1. Rozwój kultury, o światy i nauki 2. Rozwój rozrywki i sportu 3. Rozwój infrastruktury i transportu 4. Rozwój potencjału społeczno – gospodarczego 5. Rozwój potencjału turystycznego 6. Poprawa jako ści środowiska naturalnego 7. Poprawa jako ści systemu ochrony zdrowia 8. Poprawa bezpiecze ństwa 9. Poprawa jako ści obsługi mieszka ńców przez władze Gminy

Odpowiedzi udzielane przez mieszka ńców Gminy ilustruje poni ższy wykres.

Wykres 15. Priorytetowe obszary działa ń Gminy (w opinii mieszka ńców)

100% 3 13 3 21 2 21 3 1 2 3 5 3 4 5 6 90% 14 13 13 17 20 11 17 17 80% brak odp 31 70% 27 28 31 nieistotne 60% 36 40 34 36 39 50% średnio istotne 40% 31 istotne 30% 46 43 41 bardzo 20% 35 istotne 32 30 30 28 10% 20

Źródło: Opracowanie własne

Dodatkowo mieszka ńcy mogli uzupełni ć powy ższ ą list ę o inne obszary nieuwzgl ędnione w kwestionariuszu. Tylko nieliczni respondenci skorzystali z tej mo żliwo ści a dodatkowe obszary jakie wymienili były nast ępuj ące: rozwój obszarów wiejskich, zapewnienie pracy mieszka ńcom, rozwój lokalnych mass mediów, rozwój przemysłu.

Celem drugiego pytania było przypisanie przez respondentów ka żdemu z wcze śniej wymienionych obszarów najwa żniejszych inicjatyw, które ich zdaniem powinny zosta ć podj ęte przez Gmin ę.

Najbardziej istotnym dla ankietowanych obszarem, który powinien stanowi ć priorytet dla władz Gminy na najbli ższe lata jest rozwój potencjału społeczno-gospodarczego, za którym opowiedziało si ę 81% ankietowanych. W ramach tego obszaru najcz ęś ciej pojawiaj ącymi si ę głosami były: • konieczno ść walki z bezrobociem i tworzenie nowych miejsc pracy – 35% wskaza ń, • dofinansowanie lokalnych przedsi ębiorców – 16% wskaza ń, • podejmowanie inicjatyw zmierzaj ących do rozwoju M ŚP ze szczególnym uwzgl ędnieniem działalno ści hotelarsko-gastronomicznej – 9% wskaza ń.

Wykres 16. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwój potencjału społeczno- gospodarczego (w opinii mieszka ńców)

4 4 5% tworzenie miejsc pracy, 5% 5 7% inne 25 34% 7 dofinansowanie 10% przedsi ębiorców, rolników

12 rozwój sektora M ŚP 16% 17 pozyskiwanie nowych 23% inwestycji

zatrzymanie młodych ludzi w gminie

aktywizacja mieszka ńców

Źródło: Opracowanie własne

Respondenci zwracali te ż uwag ę, że władze Gminy powinny podejmowa ć działania zmierzaj ące do zatrzymania odpływu ludzi młodych z Gminy oraz aktywizowa ć i stawia ć na wykorzystywanie potencjału mieszka ńców zamiast szuka ć zasobów na zewn ątrz. W śród innych działa ń, jakie zdaniem ankietowanych Gmina powinna wykona ć w celu rozwoju potencjału społeczno-gospodarczego wymieniano równie ż: otworzenie filii uniwersytetu trzeciego wieku, wykorzystywanie zrzutowych wód geotermalnych, tworzenie programów wspieraj ących młode matki, budow ę sklepu wielkopowierzchniowego (dyskontu), rozwój turystyki rowerowej, rozwój agroturystyki i działa ń proekologicznych, wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla Gminy.

Drugim najistotniejszym dla ankietowanych osób obszarem jest „Rozwój potencjału turystycznego” – 80% wskaza ń. Tutaj najcz ęś ciej wymieniano działania zwi ązane z: • rozwojem bazy noclegowo - restauracyjnej - 23% wskaza ń, • rozwojem term i basenów - 17% wskaza ń, • promocj ą gminy i miasta - 16% wskaza ń.

Wykres 17. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju potencjału turystycznego (w opinii mieszka ńców)

baza noclegowa, restauracyjna 2 2 4% 3% termy, baseny

7 13 promowanie miasta, gminy 12% 22% uzdrowisko, spa 7 12% agroturystyka 10 17% 8 inne 14% 9 16% imprezy, festyny

wspomaganie przedsi ębiorców, miejsca pracy Źródło: Opracowanie własne

Mówi ąc o działaniach dot. konieczno ści rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej ankietowani proponowali m.in. budow ę ogródków restauracyjnych, lokali przy rzece oraz rozwój agroturystyki, która mogłaby by ć odpowiedzi ą na zwi ększenie miejsc noclegowych. W ankiecie pojawiły si ę tak że głosy dot. inicjatyw zwi ązanych z rozwojem uzdrowiska i budow ą SPA. W śród pozostałych propozycji kluczowych inicjatyw jakie powinna podj ąć Gmina w tym obszarze respondenci wymieniali: powi ększenie pla ży, rejsy wycieczkowe po Warcie, zapewnienie atrakcji poza sezonem letnim, budow ę działek rekreacyjnych, polepszenie stanu chodników oraz zni żki dla mieszka ńców Gminy, które pozwoliłyby korzysta ć z atrakcji (termy) tak że ludziom o niskich dochodach.

Trzecim wa żnym obszarem, na którym powinna skupi ć swoje działania Gmina jest wg. ankietowanych rozwój infrastruktury i transportu – 78% wskaza ń. W śród działa ń kluczowych jakie władze Gminy powinny, zdaniem ankietowanych, podj ąć w tym obszarze najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy mówi ące o konieczno ści: • rozwoju sieci komunikacyjnej w obr ębie Gminy oraz z ośrodkami zewn ętrznymi – 27% wskaza ń, • poprawy jako ści dróg – 25% wskaza ń, • dbało ści o pobocza, chodniki, stan o świetlenia ulic oraz potrzeb ę obwodnicy – po 8% wskaza ń.

Wykres 18. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju infrastruktury i transportu (w opinii mieszka ńców)

4 2 4% 2%

5 6 5% 29 6% 27% 7 7%

8 8%

9 8% 27 9 25% 8%

rozwój komunikacji wewn ętrznej i z o środkami zewn ętrznymi poprawa jakosci dróg chodniki,pobocza, o świetelnie ulic obwodnica inne ście żki rowerowe, miejsca na rowery kanalizacja w gminie pakingi poprawa stanu skrzy żowa ń, przej ścia dla pieszych, oznakowanie dróg szalety

Źródło: Opracowanie własne

Mieszka ńcy zwracali uwag ę na potrzeb ę stworzenia lepszych poł ącze ń mi ędzymiastowych do ośrodków, w których znajduj ą si ę urz ędy (np. Sieradz, Zdu ńska Wola) oraz cz ęstsze kursy autobusów. Respondenci wskazywali równie ż na du że znaczenie rozwoju sieci ście żek rowerowych, parkingów i publicznych toalet. Pojawiały si ę tak że pojedyncze głosy dot. słabej sieci internetowej, konieczno ść poprawienia warunków przeprawy promowej (Ostrowska), budowy nowego mostu oraz wałów przeciwpowodziowych oraz segregacji odpadów. Podkreślano wag ę podejmowania zrównowa żonych działa ń zwi ązanych z rozwojem infrastruktury, tak że na terenie po prawej stronie rzeki.

Nieco mniej istotny jest wg respondentów obszar nr 1 - Rozwój kultury, nauki i oświaty. W śród inicjatyw jakie powinna podj ąć Gmina w tym aspekcie ankietowani najcz ęś ciej wymieniali: • rozwój istniej ącego zaplecza o światowo-kulturalnego – 15% wskaza ń, • rozwój szkolnictwa ponadgimnazjalnego oraz wzbogacenie oferty imprez kulturalno- sportowych – po 14% wskaza ń, • kino – 12% wskaza ń.

Wykres 19. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju kultury, nauki i oświaty (w opinii mieszka ńców)

5 12 6 6% 7% 15% 8 10% 11 14% 9 11% 11 9 14% 11% 10 12%

rozwój istniej ącego zaplecza o światowego imprezy kulturano-sportowe szkolnictwo ponadgimnazjalne kino muzea, o środki kultury szkoły podstawowe i przedszkola zaj ęcia pozaszkolne inne teatr, amfiteatr

Źródło: Opracowanie własne

Opinie mieszka ńców w obszarze działa ń Gminy zwi ązanych z oświat ą dot. m.in. doposa żenia szkół, zapewnienia dojazdu dla uczniów, pozyskiwania nowej kadry pedagogicznej, wzbogacania zbiorów bibliotecznych itp. oraz potrzeby stworzenia szkoły średniej (w tym muzycznej) i nawi ązanie kontaktów z uczelniami wy ższymi. W zakresie wydarze ń kulturalnych proponowano zapraszanie artystów, organizacj ę imprez promuj ących Gmin ę, organizacj ę koncertów na zamku. Respondenci wskazywali równie ż na potrzeb ę rozwoju takich form jak teatr, muzea i ośrodki kultury. Pojawiały si ę tak że głosy na temat konieczno ści budowy nowych szkół i przedszkoli. W śród innych działa ń jakie zdaniem respondentów powinna podj ąć Gmina podawano: stworzenie lokalnej gazety, kształcenie kadr pod kątem obsługi rynku turystycznego (w tym nauka j ęz. angielskiego) oraz budowa orlików.

Na pi ątym miejscu pod wzgl ędem istotno ści dla ankietowanych plasuje si ę „Poprawa jako ści środowiska naturalnego” – 77% wskaza ń. Respondenci najcz ęś ciej wymieniali tutaj działania zwi ązane z: • czysto ści ą otoczenia – 35% wskaza ń, • rozwojem kanalizacji oraz trosk ą o stan rzeki – po 18% wskaza ń, • ochron ą obszarów zielonych – 11% wskaza ń.

Wykres 20. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy jako ści środowiska naturalnego (w opinii mieszka ńców)

3 5 4% 7% 5 7% 27 36% 8 11%

13 18% 13 17%

czysto ść otoczenia rzeka kanalizacja, oczyszczalnie ochona terenów zielonych alternatywne źródła energii inne drogi i obwodnica

Źródło: Opracowanie własne

W wypowiedziach na temat działa ń jakie Gmina powinna podj ąć w obszarze poprawy jako ści środowiska naturalnego najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy dot. przeciwdziałania za śmiecaniu, w tym terenów le śnych, postulowano o wi ększ ą ilo ść koszy na śmieci, zwi ększenie kontroli nad przydomowymi ściekami i odpadami, kary za za śmiecanie środowiska, wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, społeczne akcje wspólnego sprz ątania Gminy itp. Respondenci wskazywali te ż, że władze Gminy powinny przeciwdziała ć odprowadzaniu ścieków do rzeki, dba ć o czysto ść i porz ądek brzegów Warty – m.in. ście żek nad rzek ą. Istotna jest dla ankietowanych równie ż ochrona terenów zielonych m.in. rekultywacja parku zamkowego, ochrona terenu Natura 2000. Respondenci wymieniali tak że działania zwi ązane z rozwojem alternatywnych źródeł energii, popraw ą stanu dróg i budow ą obwodnicy

Na szóstym miejscu pod wzgl ędem liczby respondentów, którzy uznali dany obszar za najistotniejszy znajduje si ę poprawa bezpiecze ństwa – 74% wskaza ń. W ramach tego obszaru najcz ęś ciej pojawiały si ę odpowiedzi dotycz ące • potrzeby zwi ększenia patroli policyjnych – 35% wskaza ń, • poprawy stanu dróg, poboczy, chodników – 22% wskaza ń, • potrzeby zainstalowania monitoringu – 15% wskaza ń.

Wykres 21. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy bezpiecze ństwa (w opinii mieszka ńców)

2 4%

5 9% 20 8 36% 15%

8 14% 12 22%

wi ęcej patroli policyjnych, utrzymanie posterunku poprawa stanu chdników, poboczy, oznakowania dróg monitoring inne wiecej kontroli drogowych aktywizacja społeczno ści lokalnej np. wobec aktów wandalizmu

Źródło: opracowanie własne

Wymieniaj ąc działania jakie władze Gminy powinny podj ąć w celu poprawy bezpiecze ństwa pojawiały si ę głosy, że dobr ą inicjatyw ą byłoby zwi ększenie liczby kontroli drogowych (zatrzymywanie pijanych kierowców i piratów drogowych). Proponowano tak że aktywizowanie społeczno ści lokalnej w celu informowania odpowiednich słu żb o aktach wandalizmu oraz zorganizowania swoistej stra ży obywatelskiej. W śród innych wymienianych propozycji znalazły si ę głosy dot. powołania stra ży miejskie/gminnej, stra ży rzecznej, zapewnienia bezpiecze ństwa turystom (szczególnie w weekendy) i zatrudnienia na etat kierowców z OSP.

Na siódmym miejscu pod wzgl ędem istotno ści obszarem stał si ę rozwój rozrywki i sportu – 73% wskaza ń. W jego ramach najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy dotycz ące: • budowy boisk i kortów tenisowych – 14% wskaza ń, • rozwoju o środków treningowych, kół zainteresowa ń – po 11% wskaza ń, • wzbogacenia oferty imprez sportowych i rozrywkowych – po 11% wskaza ń.

Wykres 22. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju rozrywki i sportu (w opinii mieszka ńców

4 4 6% 10 6% 15% 5 7% 9 6 14% 9%

7 7 11% 10% 7 7 11% 11%

boiska, kort tenisowy inne imprezy sportowe ośrodki treningowe/kluby imprezy rozrywkowe zaj ęcia dodatkowe/koła zainteresowa ń baseny kina, sale widowiskowe ście żki rowerowe, wypo życzalnie place/sale zabaw dla dzieci

Źródło: Opracowanie własne

W tym obszarze ankietowani proponowali np. organizowanie zawodów pływackich oraz rozszerzenie oferty sportowej o sporty zimowe - ły żwiarstwo. Zdaniem mieszka ńców Gmina powinna podejmowa ć inicjatywy id ące w kierunku organizacji imprez rozrywkowych równie ż poza sezonem turystycznym. Wg nich warto rozwija ć ogniska zainteresowa ń dla dzieci i młodzie ży oraz koła dla dorosłych. W śród innych działa ń jakie zdaniem respondentów powinna podj ąć Gmina podawano: zwi ększenie ilo ści kawiarni i restauracji, promocj ę aktywnego trybu życia w śród mieszka ńców Gminy, otwarcie kr ęgielni.

Na przedostatnim miejscu listy obszarów priorytetowych dla rozwoju Gminy mieszka ńcy umie ścili popraw ę jako ści systemu ochrony zdrowia. W obszarze tym najcz ęś ciej pojawiaj ącymi si ę głosami ankietowanych mieszka ńców były: • zapewnienie dost ępu do lekarzy specjalistów – 43% wskaza ń, • uruchomienie apteki 24h – 11% wskaza ń, • uruchomienie stacji ratownictwa oraz gabinetów rehabilitacyjnych – po 10% wskaza ń.

Wykres 23. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy jako ści systemu ochrony zdrowia (w opinii mieszka ńców)

5 8% 6 10% 26 6 43% 10%

7 11%

11 18%

dost ęp do lekarzy specjalistów inne apteki 24h ośrodek zdrowia/pogotowie punkt rehabilitacyjny/fizjoterapia lecznictwo uzdrowiskowe

Źródło: Opracowanie własne

Respondenci podkre ślali, że Gmina powinna podj ąć inicjatywy zmierzaj ące do zwi ększenie dost ępu do specjalistycznej opieki lekarskiej przede wszystkim refundowanej przez NFZ. W śród propozycji innych inicjatyw jakie powinny podj ąć władze Gminy wymieniano: rozwój działalno ści uzdrowiskowej, zwi ększenie nakładów finansowych na słu żbę zdrowia, zwi ększenie dost ępno ści do bada ń profilaktycznych, udzielanie informacji nt. mo żliwo ści uzyskania pomocy medycznej dla dzieci, nt. bezpłatnych bada ń, współprac ę z firmami promuj ącymi zdrowie, uruchomienie laboratorium w Gminie, a tak że krótsze kolejki w przychodniach i refundowanie leków.

Za najmniej istotny dla Gminy uznano obszar zwi ązany z popraw ą jako ści obsługi mieszka ńców przez władze – 56% wskaza ń. W ramach tego obszaru ankietowani najcz ęś ciej przytaczali inicjatywy zwi ązane z: • kultur ą obsługi w urz ędach – 37% wskaza ń, • wprowadzeniem e-administracji – 21% wskaza ń, • wiedz ą i umiej ętno ściami osób pracuj ących w urz ędach – 13% wskaza ń.

Wykres 24. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy jako ści obsługi mieszka ńców przez władze (w opinii mieszka ńców)

brak życzliwo ści wobec petenta 2 3 5% 8% komputeryzacja, e-administracja 3 14 zwi ększy ć kwalifikacje urz ędników 8% 37%

3 zwi ększy ć aktywno ść urz ędników 8% - "powinni wyj ść do petenta" zmniejszy ć biurokracj ę 5 13% inne 8 21% spotkania z burmistrzem

Źródło: Opracowanie własne

Najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy, iż urz ędnicy powinni by ć bardziej życzliwi wobec petenta i powinni bardziej interesowa ć si ę mieszka ńcami Gminy. Ankietowani uwa żaj ą, że władze powinny podj ąć działania zmierzaj ące do poprawy jako ści pracy urz ędników poprzez zwi ększenie ich kwalifikacji oraz poprzez zwi ększenie ich aktywno ści - urz ędnicy powinni wychodzi ć z informacj ą do klienta np. o mo żliwo ściach uzyskiwania dofinansowa ń. Proszono równie ż o ustalenie dy żurów spotka ń mieszka ńców z burmistrzem. W śród innych propozycji wymienianych przez respondentów znalazła si ę m.in. zmiana lokalizacji urz ędu miasta i ograniczenie liczby urz ędników.

Z mo żliwo ści wskazania dodatkowych obszarów w podpunkcie skorzystało jedynie 4 respondentów, co stanowi 4,4% wszystkich ankietowanych osób. Wymienili oni nast ępuj ące propozycje: rozwój mediów lokalnych (gazeta lokalna z aktualno ściami, TV), tworzenie nowych miejsc pracy, rozwój sieci komunikacji do małych miejscowo ści, zwi ększenie liczby eventów artystycznych i zako ńczenie „konfliktu z Podd ębicami”.

W pytaniu trzecim ankietowaniu mieszka ńcy Gminy mieli szans ę wskazania trzech inicjatyw jakie ich zdaniem powinna podj ąć władza w celu ogólnej poprawy jako ści życia mieszka ńców i poprawy efektywno ści funkcjonowania Gminy. Respondenci najcz ęś ciej wymieniali: • walk ę z bezrobociem – 17% wskaza ń, • popraw ę czysto ści w gminie – 15% wskaza ń, • wzbogacenie oferty kulturalnej, sportowej oraz zatrzymanie młodych ludzi w gminie – po 11% wskaza ń.

Mieszka ńcy podkre ślali, że konieczne jest propagowanie działa ń ekologicznych na szerok ą skal ę, ale równie ż zapewnienie koszy na śmieci na terenie miasta. Wg nich Gmina powinna traktowa ć mieszka ńców w sposób uprzywilejowany np. poprzez stosowanie ró żnego rodzaju ulg – bezpłatne wst ępy na basen, budownictwo socjalne, dofinansowania do budowy studni gł ębinowych, zakładania solarów. Ankietowani uwa żaj ą równie ż, że Gmina powinna podj ąć działania w kierunku: poprawy stanu dróg i rozwoju transportu, poprawy bezpiecze ństwa (monitoring, zawodowa stra ż po żarna, ochrona przeciwpowodziowa, zwalczamie przypadków pija ństwa w centrum miasta), wzbogacenia oferty kulturalno-rozrywkowej, pozyskiwania nowych inwestycji oraz przyci ągania inwestorów. Cz ęść głosów dotyczyła inicjatyw zwi ązanych z promocj ą Gminy, rozwojem obszarów wiejskich oraz popraw ą dost ępu do Internetu. Inne wymieniane przez ankietowanych propozycje zwi ązane były z aktywizacj ą mieszka ńców, zrównowa żonym rozwojem turystycznym („nie kosztem Uniejowian”), zmniejszeniem biurokracji oraz racjonalnym rozwijaniem potencjału zamku. Pojawiły si ę tak że głosy postuluj ące otwarciem term od godz. 9:00 oraz prowadzenie dla mieszka ńców szkole ń ułatwiaj ących przekwalifikowanie.

Wykres 25. Inicjatywy dla ogólnej poprawy jako ści życia mieszka ńców Gminy

zmniejszenie bezrobocia

2 2 poprawa czysto ści w gminie 3% 3% zatrzymanie młodych ludzi w 4 12 gminie, dbanie o dobro 6% 19% mieszka ńców 6 wzbogacenie oferty kluturalno- 9% edukacyjno-sportowej poprawa infrastruktury, dróg 6 11 9% 17% pozyskiwanie inwestycji, firm

6 poprawa bezpiecze ństwa 9% 8 8 13% promocja gminy 12%

internet

Źródło: Opracowanie własne

W ostatnim pytaniu mieszka ńcy wymieniali mocne i słabe strony Gminy Uniejów oraz główne szanse i wyzwania dla jej rozwoju. Jako kluczowe mocne strony najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy dot.: • rozwoju turystyki - 24% wskaza ń, • źródła geotermalne/bogactwa naturalne regionu - 22% wskaza ń, • czyste środowisko i poło żenie geograficzne gminy - po 7% i 8% wskaza ń.

Wg ankietowanych atutami Gminy s ą równie ż: dobra władza (aktywno ść burmistrza), rozwijaj ąca si ę infrastruktura sportowa, status uzdrowiska, historia regionu i jego zabytki kultury, blisko ść rzeki, realizowane w Gminie inwestycje, dobra promocja i kapitał ludzki.

Wykres 26. Atuty Gminy

rozwój turystyki 6 3% bogactwa naturalne, źródła 2 geotremalne 8 1% połozenie geograficzne 8 4% 4% czyste środowisko, spokój 9 5% 45 infratruktura sportowa 24% władza, samorz ąd 10 5% rzeka, k ąpielisko

10 wizerunek, promocja gminy 5% 10 inne 40 6% 22% inwestycje, szybki rozwój 13 11 7% 14 zabytki, historia gminy 6% 8% status uzdrowiska

kapitał ludzki

Źródło: opracowanie własne

W wypowiedziach respondentów na temat słabych stron Gminy najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy dot.: • braku pracy i ubóstwa - 34% wskaza ń, • słaby stan dróg i poł ącze ń komunikacyjnych - 12% wskaza ń, • malej ąca liczba mieszka ńców - 9% wskaza ń. Zwracano uwag ę na brak parkingów i problemy z czysto ści ą (za śmiecenie, brak koszy, publicznych toalet itp. Dostrze żonym przez ankietowanych problemem jest tak że uzale żnienie si ę Gminy od jednej bran ży (turystyka sezonowa), niewystarczaj ąca oferta kulturalno-rozrywkowa i brak lekarzy specjalistów oaz usług refundowanych przez NFZ. W śród innych braków pojawiały si ę równie ż głosy dot. niewykorzystania terenów przy rzece, braku wsparcia dla przedsi ębiorców, braku zabezpiecze ń przeciwpowodziowych, niedoceniania społeczno ści lokalnej, zadłu żenia Gminy, słabej promocji, braku du żego sklepu, braku informacji nt. mo żliwo ści uzyskania dofinansowa ń.

Wykres 27. Problemy Gminy

bezrobocie, ubóstwo

7 inne 8 6% 6% 9 43 słabe drogi i komunikacja 7% 34% 10 malej ąca liczba mieszka ńców 8% gminy brak szaletów, parkingów 12 9% słaba oferta kulturalno- rozrywkowa 15 23 12% 18% brak lekarzy i usług refundowanych przez NFZ

uzale żnienie od jednej bran ży

Źródło: Opracowanie własne

Wśród kluczowych szans rozwoju Gminy respondenci wymieniali najcz ęś ciej: • rozwój turystyki - 33% wskaza ń, • gor ące źródła i wykorzystanie środków unijnych – 13 % wskaza ń, • rozwój lokalnych przedsi ębiorstw - 12% wskaza ń. Kolejn ą pod wzgl ędem wa żno ści szans ę dla rozwoju Uniejowa jest poło żenie geograficzne Gminy oraz status uzdrowiska. Zdaniem respondentów tak ą szans ą jest równie ż skuteczna promocja i rozwój inicjatyw sportowych. W śród innych odpowiedzi wymieniano m.in.: inwestowanie w dzieci i młodzie ż, zwi ększenie liczby miejsc w przedszkolach, promowanie ogrzewania ekologicznego, zwi ększenie liczby miejsc pracy.

Wykres 28. Szanse rozwoju Gminy

rozwój turystyki

inne 5 6 5% 6% woda, źródła 8 32 8% 33% rozwój przedsi ębiorstw, 9 dofinansowania zewn ętrzne 9% poło żenie gminy

12 12% 13 działalno ść uzdrowiskowa 12 14% 13% sport

promocja

Źródło: Opracowanie własne

Jako główne wyzwania dla rozwoju Gminy w mieszka ńcy wskazywali: • zapewnienie miejsc pracy – 31% wskaza ń, • rozwój bran ży turystycznej np. wzbogacenie bazy uzdrowiskowo-sanatoryjnej – wskaza ń 14%, • rozwój bran ż niezwi ązanych z turystyk ą np. rolnictwa - 11% wskaza ń. Wyzwaniem dla Gminy, zdaniem ankietowanych, jest równie ż rozwój energetyki geotermalnej i ochrona środowiska, pozyskiwanie nowych inwestycji oraz dokończenie i utrzymanie tworzonej infrastruktury, a tak że promocja regionu. W śród innych odpowiedzi na to pytanie pojawiały si ę odpowiedzi: brak obwodnicy, zwi ększenie atrakcyjnych miejsc do zamieszkania, rozwój przedsi ębiorczo ści w śród mieszka ńców, zrównowa żon ą dystrybucj ę korzy ści płyn ącą z turystyki, zgod ę społeczn ą.

Wykres 29. Wyzwania dla rozwoju Gminy

zapewnienie pracy i zatrzymanie młodych ludzi

2 inne 3%

4 rozwój bran ży turystycznej 6 6% 9% 22 31% rozwój bran ż niezwi ązanych z turystyk ą 7 10% promocja regionu

8 rozwój energetyki geotermalnej i 11% ochrona środowiska 11 10 16% pozyskiwanie środków, 14% inwestorów

utrzymanie tworzonej infrastruktury

Źródło: Opracowanie własne

3.6.2 Obserwacje i wnioski z badania ankietowego przeprowadzonego w śród kluczowych reprezentantów społecznych Gminy

Spo śród ankiet dla przedstawicieli Gminy (sołtysów, radnych, dyrektorów szkół, reprezentantów lokalnych NGOs i urz ędników) wypełnionych zostało 13 kwestionariuszy. W badaniu wzi ęli udział: • przedstawiciele organizacji pozarz ądowych (3), • radni i sołtysi (5), • przedstawiciele o światy i kultury (5). Na wykresie poni żej przedstawiono jak istotny, wg respondentów, powinien by ć dla władz Gminy rozwój w nast ępuj ących obszarach :

Wykres 30. Obszary priorytetowe dla władz Gminy (w opinii głównych interesariuszy)

100% 1 1 1 1 1 1 1 90% 2 2 nieistotne 80% 5 3 4 5 7 70%

60% 8 9 5 średnio istotne 50% 4 40% 11 9 istotne 30% 8 7 6 20% 5 4 4 3 10% bardzo istotne

Źródło: opracowanie własne

Najbardziej istotnym dla ankietowanych obszarem, który wg nich powinien stanowi ć priorytet dla władz Gminy w perspektywie najbli ższych lat jest rozwój kultury i nauki. W śród wymienianych działa ń kluczowych jakie władze powinny, zdaniem ankietowanych, podj ąć w tym obszarze najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy mówi ące o: • utrzymaniu/modernizacji placówek o światowo-kulturalnych, • wspieraniu/rozwijaniu młodych talentów. Ankietowani podkre ślali, że nale ży dba ć o wysoki poziom nauczania m.in. poprzez zatrudnianie odpowiednio wykwalifikowanej kadry. Watro zatroszczy ć si ę o organizacj ę zaj ęć pozalekcyjnych, tworzenie klubów, wspieranie młodych twórców i aktywizowanie lokalnej społeczno ści (tak że tej na wsiach). Pojawiły si ę głosy na temat konieczno ść działa ń zwi ązanych z popraw ą stanu domu kultury oraz koordynacji współpracy Gminy z kolegiat ą w Uniejowie w celu ułatwienia dost ępu dla turystów. Inne inicjatywy jakie Gmina powinna podejmowa ć pod k ątem rozwoju dzieci i młodzie ży to np. budowa skateparku, przystosowanie cz ęś ci basenów dla najmłodszych dzieci i stworzenie dla nich mo żliwo ści nauki pływania, a tak że lekcje wychowania fizycznego na basenie. Pojawiła si ę równie ż propozycja aby organizacj ę cz ęś ci imprez kulturalnych zleca ć istniej ącym na terenie Gminy organizacjom pozarz ądowym oraz uruchomienie kafejki internetowej.

Drugi pod wzgl ędem istotno ści wg kluczowych reprezentantów społecznych Gminy jest rozwój potencjału turystycznego. Ankietowani zwracali uwagę na bardzo ró żne działania, które wg nich powinny by ć najwa żniejszymi inicjatywami w kontek ście rozwoju turystyki. Podkre ślano konieczno ść rozwoju bazy noclegowej (prywatne kwatery) i agroturystyki oraz ogólnodost ępnego zaplecza w postaci parkingów i sanitariatów. Zauwa żono, że wa żne jest nie tylko przyci ągni ęcie turysty (promocja na skal ę województwa, kraju) ale równie ż podj ęcie działa ń w celu jego zatrzymania i zach ęcenia do powrotów. Proponowano organizacj ę cyklicznych imprez kulturalnych, wydłu żenia godzin otwarcia term w sezonie letnim oraz zorganizowanie stałych stoisk handlowych dla turystów, a tak że budow ę parku linowego oraz wyznaczenie i zagospodarowanie atrakcyjnych szlaków pieszych, rowerowych. Zauwa żono potrzeb ę wi ększego wykorzystania potencjału rzeki Warty (np. zawody wio ślarskie) oraz zagospodarowania terenów na jej prawym brzegu. Ankietowani zaproponowali równie ż podj ęcie działa ń w kierunku rozwoju bazy informacji turystycznej m.in. organizacj ę szkole ń dla mieszka ńców, którzy chcieliby pełni ć rol ę przewodników turystycznych.

Trzecim najwa żniejszym obszarem, na którym powinna skupi ć swoje działania Gmina jest wg ankietowanych rozwój potencjału społeczno – gospodarczego. Tutaj najcz ęś ciej pojawiały si ę głosy podkre ślaj ące potrzeb ę podejmowania kroków promuj ących przedsi ębiorczo ść i zmierzaj ących do tworzenia nowych miejsc pracy np. przez wprowadzenie ulg w podatku od nieruchomo ści dla nowych przedsi ębiorców, dla pracodawców zatrudniaj ących mieszka ńców Gminy, poprzez szkolenia podnosz ące kwalifikacje osób bezrobotnych. Gmina, zdaniem ankietowanych, powinna podejmowa ć inicjatywy zmierzaj ące do rozwoju przedsi ębiorczo ści na swoim terenie np. w okresie wzmo żonego ruchu turystycznego uruchomi ć tzw. mał ą gastronomi ę i punkty sprzeda ży (mieszka ńcy chc ą obsługiwa ć turystów i czerpa ć z tego zyski), wykorzysta ć potencjał uzdrowiska jako szans ę dla rolników produkuj ących zdrow ą żywno ść , oraz elektrociepłowni ę jako odbiorc ę producentów biomasy. Pojawiła si ę równie ż propozycja rozwoju sklepów wielkopowierzchniowych oraz dofinansowywania działa ń prowadzonych przez organizacje pozarz ądowe działaj ące na terenie Gminy. Celem władz powinny by ć działania zmierzaj ące do zahamowania odpływu młodych ludzi z Gminy, rozwój budownictwa, podpisywanie jak najwi ększej liczby umów z deweloperami.

Nieco mniej istotna jest wg. respondentów poprawa jako ści środowiska naturalnego. W śród inicjatyw jakie powinna podj ąć Gmina w tym aspekcie ankietowani najcz ęś ciej wymieniali: • uporz ądkowanie gospodarki odpadami, • kanalizacj ę/budow ę przydomowych oczyszczalni. Ankietowani uwa żaj ą, że nale ży kontynuowa ć budow ę przydomowych oczyszczalni ścieków i rozwija ć przył ącza kanalizacyjne i wodoci ągowe dla mieszka ńców. Warto monitorowa ć stan Warty i zamyka ć niekontrolowane odprowadzenia ścieków do rzeki. Gmina powinna tworzy ć strefy zieleni w mie ście oraz podj ąć działania w zakresie gospodark ę odpadami – obecnie brak zbiórki selektywnej, brak równie ż wysypiska śmieci na terenie Gminy, istnieje problem ze śmieciami wielkogabarytowymi, które są porzucane w lasach, w samym mie ście mało jest koszy na śmieci. Aby zwi ększy ć liczb ę gospodarstw domowych korzystaj ących z ogrzewania geotermalnego warto zastosowa ć np. zach ęty

finansowe. Zaproponowano równie ż rozwa żenie zainstalowania w Gminie baterii słonecznych oraz inicjatyw zwi ększania ekologicznej świadomo ści w śród dzieci i młodzie ży.

Na pi ątym miejscu obszarów strategicznych, znalazła si ę poprawa jako ści systemu zdrowia. W śród kluczowych działa ń jakie powinna podj ąć w tym obszarze Gmina ankietowani najcz ęś ciej wymieniali: • dost ęp do lekarzy specjalistów, • zapewnienie funkcjonowania punktu ratownictwa, • opiek ę stomatologiczn ą w szkołach. Ankietowani podkre ślali, że Gmina powinna porozumie ć si ę z władzami powiatu podd ębickiego w celu usprawnienia korzystania mieszka ńców z usług szpitala w Podd ębicach, zaproponowano tak że podpisanie umowy ze specjalistycznym zakładem opieki zdrowotnej z Łodzi. Istotny problemem dla respondentów jest brak na terenie Gminy punktów medycznych pracuj ących w niedziele i świ ęta oraz punktu ratownictwa medycznego – niezb ędnego zwłaszcza w perspektywie zwi ększaj ącej si ę liczby turystów.

Jako szósty na li ście najbardziej istotnych obszarów znajduje si ę obszar zwi ązany z popraw ą jako ści obsługi mieszka ńców przez władze. W odpowiedzi na pytanie o kluczowe inicjatywy jakie powinna podj ąć Gmina w tym obszarze najcz ęś ciej powtarzały si ę głosy na temat: • wprowadzenia obsługi on-line, • zwi ększenia kultury i kompetencji pracowników urz ędu.

Respondentom zale ży na szybkiej, rzeczowej i konkretnej obsłudze, dlatego te ż postulowano mo żliwo ść obsługi klientów przez Internet, ale pojawiła si ę tak że propozycja zwi ększenia ilo ści słupów ogłoszeniowych na terenie Miasta. Proponowano aby Gmina przywróciła urz ędy, które kiedy ś funkcjonowały w Uniejowie (m.in. komunikacji, obsług ę rolników), a które zostały przeniesione do innych miejscowo ści. Zgłoszono te ż konieczno ść poprawy warunków lokalowych urz ędu – bardziej funkcjonalne biura, miejsca siedz ące na korytarzach dla petentów. Pojawił si ę głos proponuj ący przeszkolenie młodych pracowników urz ędu w obszarze kontaktu z petentem (w kontek ście zauwa żonych przypadków niewła ściwego zachowania urz ędników wobes petenta).

Siódmym i ósmym obszarem, pod wzgl ędem istotno ści okazał si ę rozwój infrastruktury i transportu oraz poprawa bezpiecze ństwa. Jako kluczowe inicjatywy, które powinna podj ąć Gmina w zwi ązanym z infrastruktur ą najcz ęś ciej wymieniano: • popraw ę stanu dróg, • rozwini ęcie poł ącze ń komunikacyjnych (wewn ątrz Gminy i ośrodkami zewn ętrznymi), • budow ę ście żek rowerowych i bezpiecznych skrzy żowa ń. Wg respondentów istotnym działaniem jest rozbudowa infrastruktury drogowej, tworzenie parkingów i ście żek rowerowych wzdłu ż szlaków komunikacyjnych oraz obwodnicy. Równie wa żnym aspektem, je śli my śli si ę o turystycznym kierunku rozwoju regionu, jest zwi ększenie ilo ści poł ącze ń

autobusowych z Uniejowem. Jeden z ankietowanych podkre ślił konieczno ść obejmowania inwestycjami nie tylko okolic term, ale tak że terenów niewykorzystywanych w celach turystycznych. Zgłoszono równie ż potrzeb ę przygotowania zadaszonej przestrzeni pod organizacj ę imprez np. jarmarków. Wymieniono równie ż potrzeb ę uregulowania gospodarki wodnej oraz kwesti ę budowy mieszka ń komunalnych. Zaproponowano wspieranie mieszka ńców w działaniach zwi ązanych z odrestaurowaniem ich posesji, co mogłoby pozytywnie wpłyn ąć na popraw ę wizerunku miasta (w jednej z ankiet w pkt. dot. ochrony środowiska zaproponowano organizacj ę konkursów na najładniejsze ogrody, balkony).

Odpowiadaj ąc na pytanie dot. poprawy bezpiecze ństwa respondenci najcz ęś ciej postulowali zwi ększenie liczby patroli policyjnych zwłaszcza w okresie letnim i podczas imprez. Odnotowano równie ż głosy dotycz ące powołania stra ży miejskiej oraz opracowania planu zabezpieczenia powodziowego i programu przeciwdziałania przest ępczo ści. Podkre ślano bardzo dobre funkcjonowanie OSP (wysokiej klasy wyposa żenie, gotowo ść do pomocy). Zwrócono równie ż uwag ę na potrzeb ę budowy chodników i ście żek rowerowych oraz strze żonych k ąpielisk.

Najmniej respondentów uznało za najbardziej istotny dla władz Gminy obszar dotycz ący rozwoju rozrywki i sportu. Ankietowani wymieniali tu propozycje bardzo ró żnych działa ń – propagowanie spotu i zaj ęć sportowych (pił ę no żną, siatkow ą, pla żow ą, tenis) np. poprzez kluby i animatorów, których powinna dofinansowywa ć. Ankietowani zgłaszali potrzeb ę reaktywacji kina, organizowania imprez plenerowych, w tym kontynuacj ę imprez cyklicznych. Wspólnym mianownikiem dla wypowiedzi cz ęś ci ankietowanych była uwaga, że działania powinny by ć skierowane nie tylko do turystów, ale do mieszka ńców całej Gminy (tak że tych z małych miejscowo ści).

Wymieniaj ąc dodatkowe obszary, w których Gmina mogłaby podj ąć działania, ankietowani pozostawali w temacie działa ń społeczno-gospodarczych. Dotyczyło one zapobiegania migracji młodych wykształconych ludzi (proponowano preferencyjne warunki zatrudnienia, sta że, stworzenie „banku informacji” o specjalistach pochodz ących z terenu Gminy). Gmina powinna wykorzysta ć potencjał inicjatyw społecznych jaki tkwi w Uniejowie – zaanga żowa ć NGOs w organizacj ę lokalnych imprez, współpracowa ć ści ślej z sołectwami, rozwin ąć punkty informacji turystycznej.

Wymieniaj ąc inicjatywy jakie władza Gminy powinna podj ąć dla ogólnej poprawy jako ści życia mieszka ńców Gminy i poprawy efektywno ści jej funkcjonowania ankietowani najcz ęś ciej przywoływali działania zwi ązane z: • przeciwdziałaniem bezrobociu, • promocj ą. Respondenci proponowali organizacj ę prac interwencyjnych, podejmowanie działa ń w kierunku rozwoju przedsi ębiorczo ści i samozatrudnienia, pozyskiwania inwestycji i ści ągania na teren Gminy nowych przedsi ębiorców. Istotne wg nich s ą działania zwi ązane z rozwojem sieci bezpłatnego Internetu oraz rozwojem i intensyfikacj ą działa ń promuj ących region – w tym rozszerzania zakresu

100

informacyjno-edukacyjnego o Gminie co doprowadzi do zwi ększenia poczucia to żsamo ści lokalnej („mieszka ńcy powinni sta ć si ę ambasadorami własnego miejsca, pomaga ć w obsłudze wzmo żonego ruchu turystycznego”). Wymieniono ponownie potrzeb ę budowy na terenie Gminy du żej sieci handlowej, a tak że rozbudow ę ciepłoci ągu termalnego.

Ankietowani proszeni o wymienienie kluczowych dla Gminy atutów (mocnych stron) podawali: • turystyk ę, • dobre zarz ądzanie Gmin ą, sprawne władze, • zasoby naturalne, • poło żenie Gminy, • kapitał ludzki Gminy, • bogate dziedzictwo kulturowe, • inwestycje.

Wymieniaj ąc główne słabe strony Gminy ankietowani uwzgl ędnili nast ępuj ące obszary: • brak pracy i niewielk ą liczb ę przedsi ębiorstw, • infrastruktur ę drogow ą, • niskie dochody mieszka ńców/migracj ę zarobkow ą, • brak czysto ści w Gminie, • niedobór środków finansowych na o świat ę i kultur ę, • obszary Natura 2000 – hamuj ące inwestycje, • bezdomne zwierz ęta.

Za kluczowe szanse dla rozwoju Gminy respondenci uznali: • rozwój turystyki, • lecznictwo uzdrowiskowe, • rozwój bran ży usługowej, w tym hotelarskiej, agroturystycznej, • potencjał ludzki, • pozyskiwanie funduszy unijnych, • tworzenie grup producentów rolnych.

Głównymi wyzwaniami dla rozwoju Gminy s ą wg ankietowanych: • pozyskiwanie funduszy na dalszy rozwój Gminy, pozyskiwanie inwestorów, • promocja (ze szczególnym uwzgl ędnieniem uzdrowiska), • walka z bezrobociem, • rozwój bazy noclegowej, w tym agroturystyki, • utrzymanie sieci placówek o światowo-kulturalnych, • realizacja planowych inwestycji, • zwi ększenie patroli policji,

101

• zapewnienie opieki medycznej dla mieszka ńców i turystów, • budowa miejsc parkingowych.

3.6.3 Podsumowanie informacji z wywiadu indywidualnego z burmistrzem Uniejowa

Priorytetem dla rozwoju Gminy Uniejów w perspektywie długoterminowej jest według burmistrza dalszy rozwój turystyki oraz znalezienie nowych inwestorów dla obiektów rehabilitacyjnych. Istotnym działaniem jest równie ż poprawa jako ści obsługi mieszka ńców przez istniej ące urz ędy. W perspektywie krótko i średnio terminowej (do 3 lat) istotne s ą dla Gminy działania zmierzaj ące w kierunku zwi ększenia dochodów m.in. poprzez zwi ększenie wpływów z podatków od nieruchomo ści oraz podatku od osób fizycznych. W rozmowie burmistrz zwracał uwag ę przed wszystkim na konieczno ść rozwoju potencjału społeczno- gospodarczego. Jego zdaniem nale ży rozwija ć potencjał kapitału społecznego w Gminie m.in. poprzez eliminacj ę deficytu osób z wykształceniem kierunkowym (brak specjalistów) z wykształceniem gastronomicznym oraz do obsługi term. Istotny jest równie ż dalszy rozwój potencjału turystycznego i wcze śniej ju ż sygnalizowana poprawa obsługi mieszka ńców przez władze Gminy. Kluczowymi projektami jakie zrealizowano w okresie ostatnich 5 lat s ą rozbudowa term i bazy hotelowej oraz inwestycje zwi ązane z popraw ą infrastruktury (drogi, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków). Obecnie najwa żniejsz ą z nich jest rozbudowa kompleksu term uniejowskich w tym budowa i oddanie w 2013 elektrowni hybrydowej. W przyszło ści planuje si ę równie ż działania zwi ązane z rewitalizacj ą zamku uniejowskiego.

Kluczowe mocne strony to wg burmistrza: • woda (solanka), • efektywne wykorzystanie środków z NFZ na uzdrowisko termalne, • korzystne warunki środowiskowe, • blisko ść zbiornika Jeziorsko, który przyci ąga turystów.

Główne słabe strony (brak, problemy) Gminy to: • brak aktywnego udziału Powiatowego Urz ędu Pracy w Podd ębicach w rozwoju potencjału społecznego Gminy, • brak postaw przedsi ębiorczych wśród młodych mieszka ńców Gminy, • brak dost ępu do specjalistycznych przychodni lekarskich – funkcjonuje tylko podstawowa opieka lekarska, • brak dost ępu do szerokopasmowego Internetu tzw. biała plama, • natura 2000- 5% powierzchni Gminy- co znacznie ogranicza inwestycje.

Kluczowe szanse rozwoju Gminy:

102

• ści ągni ęcie turystów z całej Polski (nie tylko województwa i województw o ściennych), • produkcja energii elektrycznej (elektrownia hybrydowa), • aktywizacja mieszka ńców Gminy, • stworzenie lokalnych browarów, • stworzenie nowych obszarów działalno ści rolniczej np. chmiel owoce-wina owocowe.

Główne wyzwania dla rozwoju Gminy: • tworzenie turystyki aktywnej oraz unikatowych projektów całorocznych, • uporz ądkowanie cz ęś ci zurbanizowanej Gminy, • rozwój turystyki oparty na historii Gminy – docenienie warto ści obiektów historycznych znajduj ących si ę na terenie Gminy, • rewitalizacja centrum w jednym stylu, uporz ądkowanie architektoniczne, • w zwi ązku z rozwojem Uniejowa jako uzdrowiska rozwój usług/ produkcji kosmetycznej, • rozwój agroturystyki, • edukacja młodych ludzi w zakresie warto ści jakie posiada Gmina, • kanalizacja Gminy- stworzenie zbiorczych oczyszczalni ścieków, wyposa żenie mieszka ńców w przydomowe oczyszczalnie ścieków, • konkurencja o środki UE, • brak postaw przedsi ębiorczych, • obszar Natura 2000 – utrudnienia w inwestycjach.

3.6.4 Podsumowanie wyników sonda żu społecznego:

Porównuj ąc opinie mieszka ńców, kluczowych reprezentantów Gminy i burmistrza Uniejowa wida ć wyra źnie, że w śród trzech najwa żniejszych dla nich obszarów działa ń pojawiaj ą si ę (cho ć w ró żnych konfiguracjach) a ż dwa wspólne: rozwój potencjału społeczno – gospodarczego oraz rozwój potencjału turystycznego Gminy. Dla mieszka ńców najistotniejsze s ą działania zwi ązane ze zwiększeniem liczby miejsc pracy, wspieraniem lokalnych przedsi ębiorców. Widz ą oni potrzeb ę rozwoju bazy noclegowo-restauracyjnej na terenie Gminy (wskazuj ą te ż na szans ę jak ą mo że stanowi ć tu agroturystyka). Podkre ślaj ą wag ę rozwoju transportu publicznego – zwi ększenia liczby poł ącze ń komunikacyjnych wewn ątrz Gminy, ale tak że poł ącze ń z ośrodkami zewn ętrznymi. Chc ą w pełni korzysta ć z realizowanych w Gminie inwestycji. Burmistrz Uniejowa podobnie jak mieszka ńcy za dwa najbardziej istotne obszary uznał rozwój potencjału społeczno – gospodarczego oraz rozwój turystyki. Według niego nale ży podejmowa ć działania nakierowane na eliminacj ę deficytu osób z wykształceniem kierunkowym (gastronomicznym oraz do obsługi term). Istotny jest równie ż w jego opinii dalszy rozwój potencjału turystycznego i poprawa obsługi mieszka ńców przez władze Gminy. Ten ostatni aspekt ma za kolei niewielkie

103

znaczenie dla samych mieszka ńców – znajduje si ę na samym ko ńcu ich listy obszarów priorytetowych. Kluczowi reprezentanci za najistotniejsz ą dla nich kwesti ą uznaj ą działania zwi ązane z rozwojem kultury i nauki (w tym utrzymanie i modernizacja istniej ącego ju ż zaplecza). Podobnie jak mieszka ńcy i burmistrz na drugim miejscu postawili oni obszar działa ń zwi ązanych z rozwojem potencjału turystycznego Wspólnie wymienianymi mocnymi stronami Gminy s ą jej zasoby naturalne ( źródła geotermalne) i poło żenie geograficzne. Mieszka ńcy i kluczowi reprezentanci mówi ą o nich głównie w perspektywie braku miejsc pracy, natomiast burmistrz dostrzega brak postaw przedsi ębiorczych w śród mieszka ńców i brak aktywnego udziału urz ędu pracy w rozwoju potencjału społecznego Gminy. Dla mieszka ńców i ich reprezentantów istotnym problemem jest stan dróg oraz poł ącze ń komunikacyjnych i czysto ść otoczenia burmistrza. Zarówno burmistrz jak i kluczowi reprezentanci Gminy dostrzegaj ą szanse ale i zagro żenia jakie wi ążą si ę z posiadaniem na swoim terenie obszarów Natura 2000. Reprezentanci ka żdej z grup zgodnie jako kluczow ą szans ę dla rozwoju na pierwszym miejscu wymienili turystyk ę, wszyscy uwzgl ędnili równie ż istniej ący w Gminie kapitał ludzki, który aktywizowany stanowi ć b ędzie jej niew ątpliwy atut. Jednocze śnie dostrzegaj ą potrzeb ę rozwoju bran ż o charakterze całorocznym.

104

4. Wizja i misja Gminy

Misja i wizja porz ądkuj ą przyszło ść Gminy, wyznaczaj ą ramy, w których ma by ć realizowana strategia oraz stanowi ą wzorzec okre ślaj ący jej to żsamo ść , charakter oraz sposób post ępowania. Okre ślenie misji i wizji przedsi ęwzi ęcia pozwala stworzy ć fundamenty dla zamierzonych działa ń i opcji.

Analiza sytuacji obecnej w Gminie na podstawie m.in. dostarczonych przez Gmin ę informacji oraz badania przeprowadzonego w śród mieszka ńców i kluczowych reprezentantów Gminy, pozwoliło na zebranie danych i informacji niezb ędnych do opracowania misji i wizji Miasta i Gminy Uniejów na najbli ższe lata.

Celem wyznaczenia misji i wizji jest okre ślenie optymalnego kierunku rozwoju Gminy w przyszłość , oraz wyznaczenie ram dla działa ń realizowanych w strategii. Wizja okre śla stan docelowy, do osi ągni ęcia którego Gmina b ędzie d ąż yć w perspektywie najbli ższych o śmiu lat. Natomiast misja okre śla sposób osi ągni ęcia tego stanu. Zdefiniowanie misji i wizji jest kluczowym elementem Strategii, któremu podporz ądkowane s ą główne cele realizowane prze Gmin ę oraz działania przez ni ą podejmowane.

105

Rysunek 3. Misja, wizja i cele strategiczne

Mo żliwe obszary działania

MISJA : wybrany obszar działania B

WIZJA : stan docelowy

Faktyczna realizacja strategii

A Ramy STRATEGII Stan obecny

Źródło: Opracowanie własne Deloitte

4.1 Wizja i misja

Celem zdefiniowania misji Gminy Uniejów jest okre ślenie roli, jak ą władze Gminy maj ą pełni ć w dąż eniu do najbardziej po żą danego przyszłego jej kształtu, w oparciu o posiadane zasoby i z uwzgl ędnieniem potrzeb jej mieszka ńców. Misja okre śla kierunek i sposób działania na okres do roku 2020.

Gmina Uniejów w 2020 roku centrum turystyki termalno – uzdrowiskowej i rekreacyjnej w środkowej Polce, wykorzystuj ącej walory przyrodnicze, kulturalne i historyczne.

Osi ągni ęcie tak okre ślonego stanu docelowego – wizji, b ędzie mo żliwe dzi ęki realizacji misji gminy, która przedstawiona jest poni żej.

Misj ą Gminy Uniejów jest zaanga żowanie mieszka ńców w budow ę pozycji Gminy jako lidera turystyki termalno-uzdrowiskowej i rekreacyjnej w Polsce centralnej.

Rysunek 4. Misja, wizja Gminy Uniejów

Kierunek Wizja: rozwoju Uniejów w 2020r. centrum turystyki zdrowotnej w środkowej Polsce wykorzystuj ące unikalne Gminy walory przyrodnicze, kulturalne i historyczne .

Misja: Sposób Misj ą Gminy Uniejów jest zaanga żowanie mieszka ńców w budow ę pozycji Gminy, jako lidera realizacji wizji turystyki zdrowotnej w Polsce centralnej

Źródło: Opracowanie własne Deloitte

106

Tak zapisana przyszła wizja i misja Gminy, uwzgl ędnia szereg kluczowych elementów: • centralne poło żenie geograficzne Gminy i wynikaj ące z tego potencjalne korzy ści w postaci mo żliwo ści pozyskania turystów z du żych aglomeracji tj.: Łód ź, Warszawa i Pozna ń, etc.; • unikalne walory naturalne wyst ępuj ących na terenie Gminy, w postaci wód geotermalnych daj ące podstaw ę do budowania unikalnej marki Gminy jako centrum turystyki termalno- uzdrowiskowej; • zasoby historyczne i kulturowe Gminy w postaci zabytków architektury i bogatej oferty imprez/wydarze ń kulturalnych pozwalaj ące na stworzenie kompletnej oferty turystycznej; • konieczno ść zaanga żowania mieszka ńców Gminy w jej rozwój dla zapewnienia jej zrównowa żonego wzrostu i wzrostu dobrobytu mieszka ńców.

4.2 Strategiczne kierunki rozwoju Gminy

Misja i wizja Gminy stanowi ą jedynie odzwierciedlenie ambicji władz Gminy i jej mieszka ńców zwi ązanych ze stanem docelowym, do którego Gmina d ąż y w przyszło ści. Cele strategiczne wskazuj ą natomiast po żą dane kierunki rozwoju, konkretyzuj ąc obszary na jakie władze Gminy powinny ukierunkowa ć swoje działania. Diagnoza społeczno-gospodarcza i przeprowadzona na jej podstawie analiza SWOT jak równie ż wyniki sonda żu społecznego pozwoliły na okre ślenie czterech strategicznych celów rozwoju Gminy i Miasta Uniejów na lata 2013-2020:

1. Rozwój turystyki poprzez pełne wykorzystanie walorów środowiska naturalnego 2. Wzmacnianie potencjału społeczno-gospodarczego wokół zasobów posiadanych przez Gmin ę 3. Zrównowa żony rozwój infrastruktury na potrzeby mieszka ńców i przyjezdnych 4. Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb lokalnego rynku pracy

Mimo stosunkowo dobrej sytuacji finansowej, lepszej ni ż w wielu polskich gminach (Gmina Uniejów zajmuje pierwsze miejsce pod wzgl ędem dochodów ogółem gminy na jednego mieszka ńca w powiecie podd ębickim i 27 miejsce w województwie łódzkim), Gmina Uniejów dysponuje ograniczonymi zasobami w kontek ście realizacji wszystkich wymienionych powy żej celów strategicznych. Dlatego, szczególnie niezb ędna wydaje si ę priorytetyzacja wymienionych celów i ustalenie, które z nich s ą kluczowe z punktu widzenia dalszego rozwoju Gminy.

107

Rysunek 5. Priorytetyzacja celów strategicznych Gminy Uniejów

Misja/Wizja ce ce ą gospodarczy Rozwój turystyki Rozwój filary strategii filary Cele stanowi Cele Potencjał społeczno - społeczno Potencjał

Zrównowa żony rozwój infrastruktury ce ą

Cele Dostosowanie oferty edukacyjnej wspieraj

Źródło: Opracowanie własne Deloitte

Zgodnie z układem przedstawionym na powy ższym rysunku, cele strategiczne dotycz ące rozwoju turystyki i potencjału społeczno – gospodarczego Gminy powinny stanowi ć filary Strategii i jej koło zamachowe . Realizacja tych celów pozwoli mi ędzy innymi na zwi ększenie dochodów Gminy i aktywizacj ę jej mieszka ńców.

Natomiast celami wspieraj ącymi , stanowi ącymi wsparcie dla realizacji wyznaczonych kierunków strategicznych jest zrównowa żony rozwój infrastruktury oraz dostosowanie oferty edukacyjnej do realnych potrzeb Gminy. Działania władz Gminy ukierunkowane na realizacj ę tych celów, pozwol ą na osi ągni ęcie zrównowa żonego rozwoju całej Gminy Uniejów.

108

5. Strategiczne i operacyjne cele Gminy

Zidentyfikowane cele strategiczne s ą wyznacznikami docelowych, długoterminowych kierunków rozwoju Gminy Uniejów. Cele operacyjne słu żą przeło żeniu kierunków rozwoju na poziom szczegółowych działa ń operacyjnych.

Maj ąc na uwadze okre ślon ą w poprzednim kroku misj ę i wizj ę Gminy Uniejów, jak równie ż wyniki oceny jej potencjału, zdefiniowany został katalog celów strategicznych i operacyjnych. Cele strategiczne wskazuj ą na kierunek rozwoju Gminy w najbli ższych latach i koncentruj ą si ę na okre ślonych oczekiwanych rezultatach.

Dla ka żdego celu strategicznego wskazano grup ę celów operacyjnych. Ich realizacja umo żliwi osiągni ęcie oczekiwanego stanu docelowego nakre ślonego przez cele strategiczne. Cele operacyjne koncentruj ą si ę tym samym na okre ślonych, sprecyzowanych działaniach, jakie podj ęte zostan ą przez władze Gminy.

W trakcie przygotowania Strategii Gminy Uniejów dla wypracowanych 4 celów strategicznych okre ślono 15 celów na poziomie operacyjnym. W ramach ka żdego z wymienionych celów operacyjnych, zaproponowany został równie ż katalog działa ń, jaki w ramach danego celu Gmina mo że realizowa ć. Nale ży mie ć na uwadze, że przedstawiony w niniejszym dokumencie katalog działa ń operacyjnych stanowi jedynie propozycj ę i tym samym nie nale ży go traktowa ć jako zbioru zamkni ętego, wyczerpuj ącego wszystkie mo żliwo ści stoj ące przed Gmin ą Uniejów.

109

5.1 Cel strategiczny A

Rozwój turystyki poprzez pełne wykorzystanie walorów środowiska naturalnego

Cel operacyjny A.1

Stworzenie i promocja zintegrowanej oferty turystycznej Gminy Uniejów bazuj ącej na zasobach wody geotermalnej

Dotarcie do potencjalnego „klienta” – osoby odwiedzaj ącej Gmin ę w celach rekreacyjnych, wymaga opracowania i promocji kompleksowej oferty turystycznej Gminy i Miasta Uniejów. Jak wskazano w cz ęś ci diagnostycznej, Gmina, oprócz niew ątpliwych walorów środowiska naturalnego, mo że równie ż pochwali ć si ę zabytkami historycznymi i bogat ą ofert ą kulturaln ą w postaci m.in. licznych, cyklicznie organizowanych imprez kulturalnych.

Opracowanie i promocja zintegrowanej oferty turystycznej, obejmuj ącej wiele ró żnorodnych atrakcji turystycznych dost ępnych na terenie Gminy umo żliwia osi ągni ęcie korzystnego efektu synergii. Synergie te wynika ć mog ą m.in. z wy ższej efektywno ści przekazu promocyjnego opartego o zró żnicowane atrakcje turystyczne, jak równie ż ni ższych kosztów ł ącznych w porównaniu do kosztów promowania ka żdego elementu oferty turystycznej oddzielnie. Kluczowym elementem oferty turystycznej mog ą by ć usługi oparte o wykorzystanie leczniczych i zdrowotnych wła ściwo ści wód geotermalnych, stanowi ących równocze śnie „znak rozpoznawczy” Gminy Uniejów. Elementami wzbogacaj ącymi podstawow ą ofert ę turystyczn ą opart ą o wykorzystanie wła ściwo ści wód geotermalnych mog ą by ć m.in. atrakcje o charakterze kulturalnym, historycznym, przyrodniczym, itp.

Zintegrowanie oferty turystycznej Gminy powinno odby ć si ę poprzez stworzenie kompleksowej strategii promocyjno - marketingowej (zadanie realizowane aktualnie przez Gmin ę), w której okre ślone zostan ą m.in.: • kluczowe cele w zakresie promocji marki i wizerunku Gminy Uniejów, • grupa/grupy docelowe, do których Gmina Uniejów chciałaby dotrze ć ze swoj ą ofert ą, • zakres oferty atrakcji, jakie ma do zaoferowania Gmina, • przekaz z jakim Gmina powinna dociera ć do potencjalnych grup docelowych, • sposób/techniki dotarcia z okre ślonym przekazem do zidentyfikowanych grup docelowych, • harmonogram realizacji działa ń zwi ązanych z promocj ą wizerunku i marki Gminy Uniejów.

Szczególnie wa żnym aspektem, który pozwala na spełnienie oczekiwa ń wi ększej liczby turystów, jest tworzenie ofert dedykowanych, adresowanych do konkretnej grupy odbiorców np. pakiet wellness dla kobiet, oferta leczniczych zabiegów dla osób starszych itp. Dodatkowo, zalecane jest pakietowanie usług, rozumiane jako poł ączenie oferty noclegu, wy żywienia oraz atrakcji turystycznych, umo żliwiaj ące skorzystanie z atrakcyjnych upustów/rabatów.

110

Przykład – Case study

Interesuj ącym przykładem pakietowania usług turystycznych z zagranicy jest Centrum SPA&Wellness Caldea, zlokalizowane w Andorze. Obiekt ten jest pionierskim centrum „termo-ludycznym”, który dzi ęki wła ściwo ści wód termalnych daje mo żliwo ść odzyskani a balansu i witalno ści. Centrum Caldea oferuje programy Wellness dostosowane do pobytów jedno lub wielodniowych w ramach porozumie ń z hotelami partnerskimi zlokalizowanymi w dogodnej od centrum odległo ści.

Działaniem wspieraj ącym realizacj ę powy ższego celu operacyjnego mo że by ć równie ż utworzenie punktu/centrum informacji turystycznej na terenie Miasta Uniejów. Punkt informacyjny powinien stanowi ć miejsce, w którym potencjalny odwiedzaj ący mógłby uzyska ć komplet informacji na temat m.in. oferty atrakcji turystycznych, aktualnego harmonogramu imprez odbywaj ących si ę w Gminie, bazy noclegowej, punktów gastronomicznych, itp.

Proponowane działania

Podsumowuj ąc, działaniami proponowanymi w w/w obszarze dla władz Gminy s ą; • stworzenie kompleksowej strategii promocyjno-marketingowej Miasta i Gminy (zadanie w trakcie realizacji), • stworzeniu kompleksowej oferty z zakresu szeroko rozumianej turystyki uzdrowiskowej (lecznictwo, spa, wellness i beauty), adresowanej do ró żnych grup wiekowych; • rozszerzenie podstawowej oferty turystycznej (uzdrowiskowej) o dodatkowe atrakcje o charakterze kulturalnym, historycznym i przyrodniczym oraz ich wspólna promocja poza granicami Gminy jako „jednego zintegrowanego produktu turystycznego”, • równoległe zró żnicowanie oferty turystycznej dla konkretnych grup docelowych, • pakietowanie usług turystycznych, • stworzenie punktu/centrum informacji turystycznej.

Cel operacyjny A2

Rozwój infrastruktury uzdrowiskowej

Jednym z kluczowych celów operacyjnych Gminy Uniejów jest budowanie jej marki wokół wizerunku Gminy o bogatych zasobach naturalnych, promuj ącej zdrowie i aktywny sposoby sp ędzania wolnego czasu. Wyst ępuj ące na terenie Gminy wody geotermalne oraz korzystny mikroklimat sprawiaj ą, że jest to idealna destynacja dla osób z du żych aglomeracji miejskich, które chc ą odpocz ąć w czystym środowisku, zregenerowa ć siły oraz aktywnie sp ędzi ć wolny czas. Centralne poło żenie Gminy, sprawia natomiast, że stanowi ona atrakcyjn ą, przyst ępn ą alternatyw ę w stosunku do innych miejscowo ści uzdrowiskowych – górskich czy morskich. Ponadto stosunkowo bliska odległo ść od trzech du żych miast – Warszawy Łodzi i Poznania otwiera mo żliwo ść przyci ągni ęcia/pozyskania tzw. turysty weekendowego.

111

Jak wskazuj ą ogólno światowe trendy, zainteresowanie i popyt na usługi zdrowotne stale wzrasta jako wynik rosn ącej świadomo ści, konieczno ści dbania o zdrowie, w tym o sprawno ść fizyczn ą i umysłow ą. Promowanie Gminy Uniejów jako lidera turystyki rekreacyjno – uzdrowiskowej w Polsce środkowej wymaga w kolejnych latach ci ągłego inwestowania w infrastruktur ę zdrowotno – rekreacyjn ą w celu poszerzenia ofert turystycznej. Jednym z pomysłów projektów w tym zakresie jest budowa pijalni wód oraz t ęż ni, które pozwol ą na promocj ę wła ściwo ści lokalnej wody w całej Polsce.

Proponowane działania

• budowa pijalni wód, • budowa tęż ni uzdrowiskowych.

Cel operacyjny A.3

Wybór i promocja produktu regionalnego

Ostatnim celem operacyjnym w ramach celu strategicznego zwi ązanego z rozwojem turystyki, jest stworzenie „koszyka” markowych produktów turystycznych, charakterystycznych dla Gminy i czyni ących z niej unikaln ą atrakcj ę turystyczn ą. Wykreowanie i promocja niektórych z proponowanych produktów regionalnych Gminy, mo że jednak, z uwagi na wysokie koszty obci ąż aj ące bud żet Gminy, wymaga ć pozyskania inwestora zewn ętrznego. Tym samym jest to cel przeznaczony do realizacji w dalszym horyzoncie czasowym. Pozyskanie inwestora zewn ętrznego powinno by ć równie ż jednym z elementów procesu zarz ądzania ryzykiem inwestycyjnym przez władze Gminy (poprzez przeniesienie na potencjalnego inwestora ryzyk zwi ązanych z m.in. konieczno ści ą zapewnienia finansowania przedsi ęwzi ęcia, jak równie ż wytwarzaniem, sprzeda żą i promocj ą produktu, itp.)

Przykład – Case study

Dobrym przykładem promocji regionu, poprzez komerc jalizacj ę i sprzeda ż wyst ępuj ących na jego terenie zasobów jest francuska gmina Vichy. Vichy to słynne uzdrowisko, znane ju ż w czasa ch rzymskich jako Aquae Calidae, którego szczególny rozkwit przypada na wiek XIX . Obecnie woda termalna z Vichy wykorzystywa na jest m.in. do produkcji wody butelkowanej oraz kosmetyków. Produkcja i sprzeda ż dermokosmetyków, które w swojej nazwie wykorzystywały nazw ę francuskiej gminy sprawiły, że nazwa Vichy stała si ę rozpoznawaln ą na skal ę światow ą.

Proponowane działania

• butelkowanie, opracowanie marki i promocja wody, • opracowanie i promocja kosmetyków na bazie wody z Uniejowa,

112

• produkcja lokalnego piwa, • produkcja lokalnego wina, • promocja zdrowej żywno ści z gospodarstw rolnych zlokalizowanych na terenie Uniejowa.

Realizacja powy ższego celu operacyjnego przyniesie nie tylko wymierne efekty w zakresie promocji Gminy, ale równie ż dodatkowe korzy ści społeczno – gospodarcze wynikaj ące z mo żliwo ści pozyskiwania dla Gminy nowych inwestorów i wynikaj ący z tego faktu wzrost dochodów np. z podatków.

Cel operacyjny A.4

Rozwój turystyki historycznej

Zgodnie z misj ą i wizj ą Gminy Uniejów na lata 2013-2020, budowanie pozycji Uniejowa jako lidera turystyki rekreacyjno – uzdrowiskowej w centralnej Polsce powinno odbywa ć si ę przy pełnym wykorzystaniu posiadanych przez Gmin ę zasobów. Dlatego kolejnym celem na poziomie operacyjnym na najbli ższe lata powinno by ć pełne wykorzystanie bogatego dziedzictwa kulturowego wyst ępuj ącego na terenie Gminy. Głównym zamysłem kompleksowego wykorzystania walorów Gminy jest zainteresowanie jej ofert ą jak najszerszego grona odbiorców, a tak że uzupełnienie oferty turystycznej dla zapewnienia kompleksowych atrakcji w czasie pobytu w Uniejowie. Rozwój turystyki historycznej zmniejsza równie ż podatno ść Gminy na niekorzystne wahania w popycie na inne atrakcje turystyczne, wynikaj ące z ich sezonowego charakteru.

Proponowane działania

Władze Gminy Uniejów podejmuj ą liczne działania w celu promocji historii Miasta i Gminy Uniejów (Zagroda Młynarska, Kasztel Rycerski). Dodatkowe proponowane działania to m.in.: • promocja wyst ępuj ących na terenie Gminy szlaków turystycznych oraz wyznaczenie nowych, w oparciu o posiadane dziedzictwo kulturowe czy religijne, • promocja tradycyjnych/historycznych zawodów, stanowi ących atrakcję turystyczn ą w śród mieszka ńców Gminy, • doł ączenie do kalendarza imprez kolejnych wydarze ń o charakterze atrakcji historycznej.

Cel operacyjny A.5

Wykorzystanie potencjału rzeki Warty

Jak zostało to podkre ślone w cz ęś ci diagnostycznej, Gmina Uniejów poło żona jest w dorzeczu rzeki Warty, a sama rzeka przepływa przez miasto Uniejów. Stopie ń wykorzystania rzeki do celów turystycznych jest jednak na chwil ę obecn ą znacznie ograniczony. Wynika to m.in. z okresowych spadków poziomu wody na rzece Warcie.

113

Mimo to, zalecane jest, aby w celach i zdaniach Gminy na najbli ższe lata znalazły si ę działania zmierzaj ące do wł ączenia rzeki Warty do oferty turystycznej Gminy. Pozwoliłoby to na zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej Gminy i kompleksow ą promocj ę oferty Gminy, opartej o zasoby wody – podziemnej i powierzchniowej.

Proponowane działania

Dla tego celu operacyjnego okre ślone zostały nast ępuj ące działania: • kompleksowe zagospodarowanie rzeki Warty na cele turystyczno – rekreacyjne (pla że, infrastruktura turystyczna – w tym m.in. ście żki, parkingi, kempingi, infrastruktura sanitarna), • wykorzystanie rzeki do celów turystycznych – np. wyznaczenie tras spływów kajakowych, spływów turystyczno – rekreacyjnych.

114

5.2 Cel strategiczny B

Wzmacnianie potencjału społeczno – gospodarczego wokół zasobów posiadanych przez Gmin ę

Cel operacyjny B.1

Aktywizacja „ducha przedsi ębiorczo ści” w śród mieszka ńców

Jak wynika z analizy sytuacji obecnej Gminy oraz ankiet przeprowadzonych w śród mieszka ńców i kluczowych reprezentantów społecznych, na terenie Gminy Uniejów brak jest kompleksowej polityki wspierania rozwoju gospodarczego. Wspomaganie lokalnej przedsi ębiorczo ści, zostało natomiast uznane przez mieszka ńców za najwa żniejszy obszar polityki władz Gminy na kolejny okres 2013 – 2020. Jednym z kroków do realizacji działa ń w tym obszarze, jakie Gmina powinna podj ąć , jest pobudzanie aktywno ści mieszka ńców, w celu pełnego wykorzystania posiadanych zasobów (tu: zasobów ludzkich) i zwi ększenia udziału mieszka ńców w korzy ściach wynikaj ących m.in. z rozwoju turystyki. Realizacja tak okre ślonego celu mo że odbywa ć si ę np. poprzez identyfikacj ę potrzeb informacyjno - szkoleniowych mieszka ńców i działaj ących ju ż na terenie Gminy przedsi ębiorców. Szczególny nacisk powinien zosta ć poło żony na promowanie tworzenia małych firm (firmy jednoosobowe, mikroprzedsi ębiorstwa itd.) funkcjonuj ące w bran żach powi ązanych z potencjałem turystyczno- rekreacyjnym gminy i stanowi ących naturalne jego zaplecze (np. agroturystyka), a tak że w powi ązaniu z rozwojem działalno ści gospodarczej przez inwestorów zewn ętrznych (usługi wspieraj ące, podwykonawstwo itd.). W zale żno ści od poziomu zainteresowania mieszka ńców ofert ą szkoleniowo - informacyjn ą, władze Gminy powinny rozwa żyć utworzenie Gminnego Punktu Konsultacyjnego, który pełniłby funkcj ę doradcz ą w zakresie mi.in. wymogów formalnych dotycz ących zakładania i prowadzenia działalno ści gospodarczej, pozyskiwania środków finansowych na rozwój, etc. oraz dbałby o zapewnienie spójno ści działa ń przedsi ębiorców z planami strategicznymi Gminy.

Jak zaznaczono wy żej, jednym z obszarów aktywizacji mieszka ńców Gminy Uniejów mo że by ć wspieranie przez władze Gminy rozwoju gospodarstw agroturystycznych. Badanie przeprowadzone wśród mieszka ńców wskazało, że stopie ń korzy ści osi ąganych przez nich w zwi ązku z potencjałem turystycznym Gminy, jest niewielki. Dlatego, aby zaadresowa ć t ą sytuacj ę oraz w celu wzbogacenia oferty turystycznej Gminy i powi ększenia istniej ącej bazy noclegowej, proponuje si ę, aby władze Gmin aktywnie wspierały tworzenie i funkcjonowanie gospodarstw agroturystycznych. W dalszej perspektywie istnienie gospodarstw agroturystycznych mo że przyczyni ć si ę do pobudzenia na terenie Gminy innych form aktywno ści gospodarczej polegaj ących na tworzeniu prostych powi ąza ń kooperacyjnych np. pomi ędzy gospodarstwem agroturystycznym a rolnikami dostarczaj ącymi naturalnych produktów na potrzeby odwiedzaj ących turystów.

115

Proponowane działania

• stworzenie Gminnego Punktu Konsultacyjnego, • realizacja szkole ń dla mieszka ńców w zakresie zakładania i prowadzenia działalno ści gospodarczej, • wprowadzenie ulg i zach ęt podatkowych stałych lub okresowych (np. przez pierwsze lata funkcjonowania przedsi ębiorstwa), • zaanga żowanie władz Gminy w tworzenie swoistych sieci współpracy przedsi ębiorców na terenie Gminy, na przykład poprzez przej ęcie przez władze Gminy funkcji koordynatora procesu powstawania i rozszerzania sieci współpracy lokalnych przedsi ębiorców, • wizyty studyjne w gminach partnerskich w celu zapoznania si ę z dobrymi praktykami w zakresie aktywizacji gospodarczej mieszka ńców,

Dodatkowe działania ukierunkowane stricte na rozwój agroturystyki to m.in.: • działania promocyjne i informacyjne prowadzone przez władze Gminy (uwypuklaj ących m.in. korzy ści z prowadzenia własnej działalno ści gospodarczej w formie gospodarstwa agroturystycznego, wsparcie informacyjne w zakresie mo żliwo ści pozyskania dofinansowania do rozpocz ęcia tej formy aktywno ści gospodarczej), • działania zmierzaj ące do dywersyfikacji oferty gospodarstw agroturystycznych – powstanie stadnin konnych, wypo życzalni rowerów, • stworzenie wspólnego loga dla gospodarstw działaj ących na terenie Gminy Uniejów oraz ich promocja w folderze/katalogu promocyjnym Gminy.

Cel operacyjny B.2

Pozyskiwanie nowych inwestorów

Kolejnym celem operacyjnym w ramach celu strategicznego ukierunkowanego na wzmacnianie potencjału społeczno – gospodarczego Gminy jest pozyskiwanie przez Gmin ę inwestorów. Konieczno ść podj ęcia działa ń w tym zakresie wynika z faktu, i ż realizacja niektórych przedsi ęwzi ęć (zwi ązanych np. z dalszym rozwojem balneologii) mo że przekracza ć mo żliwo ści finansowe Gminy. Obecno ść inwestorów wpływa na przyspieszenie rozwoju społeczno-ekonomicznego Gminy - zmniejszenie bezrobocia, zwi ększenie dochodów mieszka ńców. Gmina powinna podejmowa ć w szczególno ści działania zwi ązane z pozyskiwaniem inwestorów w obszarach kluczowych dla rozwoju Uniejowa (np. infrastruktura uzdrowiskowa i okołoturystyczna, produkt regionalny, energetyka). Korzystna lokalizacja Gminy, w stosunkowo niedalekiej odległo ści od trzech du żych aglomeracji miejskich, blisko ść autostrady A2, są argumentami za lokalizacj ą działalno ści na terenie Gminy. Jednak główn ą barier ą dla potencjalnych inwestorów, mo że okaza ć si ę brak kompleksowych informacji o mo żliwo ściach ulokowania kapitału na terenie Gminy Uniejów. Dlatego, działania w kierunku pozyskiwaniu inwestorów, powinny rozpocz ąć si ę od przygotowania kompleksowej oferty inwestycyjnej Gminy, prezentuj ącej tereny przeznaczone pod inwestycj ę oraz

116

okre ślaj ące bran że perspektywiczne na terenie Gminy. Konieczne jest stworzenie skoordynowanego systemu przygotowania gminnych terenów inwestycyjnych, od okre ślenia zasobów poprzez przygotowanie planistyczne, po udost ępnienie infrastruktury inwestorom. Kolejno, tak przygotowan ą ofert ę nale ży promowa ć i dystrybuowa ć do jak najszerszego kr ęgu odbiorców – potencjalnych inwestorów. Udział w tragach bran żowych czy bezpo średni kontakt ze zidentyfikowanymi inwestorami, czyli działania proaktywne władz Gminy, mog ą przyczyni ć si ę do popularyzacji informacji o mo żliwościach inwestycyjnych na terenie Gminy. Dobrym pomysłem, bo pozwalaj ącym dotrze ć do wi ększej liczby potencjalnie zainteresowanych osób, wydaje si ę by ć równie ż poł ączenie promocji oferty inwestycyjnej z promocj ą walorów turystycznych Gminy. Pozwoliłoby to wykorzysta ć efekty synergii wynikaj ące z potencjału turystycznego i rekreacyjnego Gminy. Dodatkowo, w zale żno ści od bie żą cej sytuacji finansowej Gminy, nale ży rozwa żyć wprowadzenie zach ęt finansowych dla inwestorów, w postaci np. zwolnień z podatków i opłat lokalnych (okresowych lub stałych).

Proponowane działania

Podsumowuj ąc, działania proponowane w ramach niniejszego celu operacyjnego s ą nast ępuj ące: • przygotowanie terenów inwestycyjnych, • przygotowanie oferty inwestycyjnej ukierunkowanej na pozyskiwanie inwestora zewn ętrznego, • wyznaczenie pracownika/pracowników Urz ędu Miasta/Gminy do pozyskiwania i obsługi inwestorów, • prezentacja oferty Gminy na wybranych targach branżowych, • bezpo średni kontakt władz Gminy z kluczowymi potencjalnymi inwestorami, • powi ązanie promocji oferty inwestycyjnej z promocj ą oferty turystycznej, • wprowadzenie ulg/zach ęt o charakterze ekonomicznym.

Cel operacyjny B.3

Rozwój energetyki w oparciu o posiadane przez Gmin ę zasoby

Ostatni cel operacyjny w ramach celu strategicznego zwi ązanego ze wzmacnianiem potencjału społeczno – gospodarczego, zwi ązany jest z wykorzystaniem wła ściwo ści wody termalnej – jej wysokiej temperatury - do produkcji energii. Produkcja czystej energii jest trendem, który zyskuje na znaczeniu na skal ę światow ą. Wynika to głównie z wprowadzenia ogranicze ń emisji zanieczyszcze ń do atmosfery, ale równie ż ze zwi ększonej świadomo ści i troski o środowisko naturalne. Jednym z pierwszych kroków do realizacji celu b ędzie z pewno ści ą wyznaczenie na terenie Gminy miejsca pod elektrowni ę hybrydow ą, oraz pozyskanie środków na jej budow ę i uruchomienie lub zaanga żowanie w to przedsi ęwzi ęcie prywatnych inwestorów. Potencjalne korzy ści dla Gminy z realizacji powy ższego celu operacyjnego to mo żliwo ść pozyskania inwestorów, co pozytywnie wpłynie na rozwój i dochody Gminy. Dodatkowo, wykorzystanie wody

117

termalnej do produkcji energii pozwoli poprawi ć poziom bezpiecze ństwa energetycznego Gminy i cz ęś ciowo uniezale żni ć si ę od dostawców zewn ętrznych. W zale żno ści od wyników pilota żowego projektu produkcji czystej energii na potrzeby Gminy, mo żna równie ż rozwa żyć mo żliwo ść jej produkcji w ilo ściach przekraczaj ących zapotrzebowanie Gminy i sprzeda ży podmiotom zewn ętrznym.

Proponowane działania

Podsumowuj ąc, działania proponowane w ramach niniejszego celu operacyjnego s ą nast ępuj ące: • wyznaczenie terenu pod inwestycj ę – budow ę elektrowni geohybrydowej, • pozyskanie środków na realizacj ę projektu (prywatny inwestor lub środki unijne), • analiza mo żliwo ści sprzeda ży energii poza teren Gminy.

118

5.3 Cel strategiczny C

Zrównowa żony rozwój infrastruktury na potrzeby mieszka ńców i przyjezdnych

Cel operacyjny C.1

Rozwój infrastruktury drogowej i okołoturystycznej

Podobnie jak w wi ększo ści gmin kraju, tak że w Gminie Uniejów wyst ępuj ą potrzeby zwi ązane z rozwojem infrastruktury drogowej. Cho ć stan dróg gminnych w du żej mierze okre ślany jest jako dobry i bardzo dobry, przez obszar Gminy przebiegaj ą równie ż drogi powiatowe, których utrzymanie nie le ży w gestii władz Gminy. Dodatkowo, przez obszar Gminy Uniejów przebiega autostrada, z której zjazd znajduje si ę w s ąsiedniej gminie D ąbie. Trudno przecenia ć rol ę jako ści infrastruktury drogowej w przyci ąganiu inwestorów i turystów oraz tworzeniu warunków życia mieszka ńców. Dlatego istotne jest zwrócenie szczególnej uwagi na zrównowa żony rozwój infrastruktury drogowej, obejmuj ący nie tylko obszary turystycznie atrakcyjne, ale równie ż pozostałe obszary Gminy.

Proponowane działania

Władze Gminy, prócz modernizacji i ulepszania dróg lokalnych, które w du żej mierze s ą w stanie zadowalaj ącym, powinny prowadzi ć działania lobbingowe na rzecz poprawy stanu dróg powiatowych i lepszego poł ączenia z autostrad ą. Kolejnym działaniem w ramach poprawy infrastruktury drogowej i okołoturystycznej, zmierzaj ącym równie ż do poprawy bezpiecze ństwa w Gminie i promocji aktywnego stylu życia, jest budowa chodników, ście żek rowerowych i o świetlenie ulic. Zniwelowa ć nale ży równie ż braki w obszarze infrastruktury turystycznej tak, aby Gmina była przygotowana na przyj ęcie i obsług ę ruchu turystycznego spodziewanego w kolejnych latach. W tym zakresie zwi ększona powinna zosta ć liczba parkingów, głównie na terenie miasta i w okolicach wyst ępowania atrakcji turystycznych.

Przykłady działa ń, które Gmina mo że realizowa ć w ramach niniejszego celu operacyjnego: • budowa parkingów, • budowa chodników, ście żek rowerowych, ście żek zdrowia, terenów spacerowych na terenie Uniejowa, oświetlenie ulic. • stworzenie systemu informacji wizualnej i sterowania ruchem, • budowa amfiteatru w celu organizacji imprez plenerowych dla mieszka ńców i turystów. • budowa rozwoju ró żnorodnych form rekreacji i promocji aktywnego wypoczynku np. ście żki rowerowe, ście żki zdrowia, tereny spacerowe na terenie miasta Uniejów, itp.

119

Cel operacyjny C.2

Wspieranie czysto ści i ochrony środowiska

O atrakcyjno ści turystycznej Gminy Uniejów w du żej mierze decyduje, oprócz zasobów wód termalnych, korzystny mikroklimat i czyste środowisko. Dodatkowo, czyste środowisko, to bardziej korzystne warunki i wy ższa jako ść życia mieszka ńców. Dlatego, równolegle z planami rozwoju turystyki, nale ży kontynuowa ć działania skierowane na zachowanie czysto ści środowiska naturalnego. Powinny by ć one w pierwszej kolejno ści skierowane na rozwi ązanie bie żą cych problemów zdiagnozowanych w trakcie oceny obecnej sytuacji Gminy zwi ązanych m.in. z ochron ą środowiska (dotycz ących np. selektywnej zbiórki odpadów, nielegalnych zrzutów zanieczyszcze ń do Warty, za śmiecania lasów oraz niedostatku infrastruktury sanitarnej na potrzeby turystyki),

Proponowane działania

Wśród działa ń do realizacji proponowanych w kontek ście ochrony środowiska wyró żniamy: • zapewnienie odbioru odpadów (wraz z segregacj ą) powi ązane z prowadzeniem działa ń edukacyjnych, • monitorowanie odpływu ścieków do Warty, • kontynuacja budowy przydomowych oczyszczalni ścieków i dost ępu wszystkich mieszka ńców do kanalizacji, • zapewnienie zaplecza sanitarnego i miejsc składowania śmieci na potrzeby obsługi ruchu turystycznego.

Cel operacyjny C.3

Uporz ądkowanie i odnowa starej tkanki miejskiej

Wizytówk ą ka żdego miasta jest wygl ąd jego centrum. Dlatego, jednym z działa ń priorytetowych w zakresie infrastruktury, powinna by ć renowacja zabytkowej architektury miasta oraz zunifikowanie wybranych jej elementów w jednolitym stylu architektonicznym (np. ujednolicenie koloru i wyko ńczenia fasad, dachów budynków) w celu stworzenia harmonijnej cało ści. W ramach realizacji powy ższego celu władze Gminy powinny równie ż zadba ć o jednolity system informacji - oznaczenia ulic, numery domów, zabytków na terenie Gminy oraz ujednolicenie elementów małej architektury (słupków drogowych/chodnikowych, koszy na śmieci, ławek), które mog ą by ć równie ż oznaczone jednolitym dekoracyjnym logotypem Miasta/Gminy Uniejów.

Proponowane działania

Proponowane działania w ramach realizacji celu operacyjnego C.3 to: • renowacja wybranych obiektów o wyj ątkowym znaczeniu historycznym i kulturowym (definiuj ących to żsamo ść Miasta i Gminy Uniejów),, • uporz ądkowanie cz ęś ci zurbanizowanej w ujednoliconym systemie architektonicznym,

120

• ujednolicenie elementów małej architektury (w tym oznaczenie ich logotypem Miasta/Gminy Uniejów), • ujednolicenie systemu informacji wizualnej.

Cel operacyjny C.4

Dostosowanie oferty kulturalnej do potrzeb mieszka ńców

Czwarty cel operacyjny w ramach celu strategicznego dotycz ącego zrównoważonego rozwoju infrastruktury dotyka jednego z problemów zidentyfikowanych w Gminie Uniejów w czasie wywiadów z mieszka ńcami. Polega on na niewystarczaj ącym poziomie rozwoju oferty kulturalnej o charakterze całorocznym, w porównaniu do bogatej oferty imprez sezonowych adresowanych przede wszystkim do turystów. Pomimo funkcjonowania na terenie Gminy klubów i kół sportowych oraz licznych instytucji kulturalnych, zauwa żalny jest potencjał do wzbogacenia oferty kulturalnej czy zintensyfikowania aktywno ści istniej ących instytucji. Zamierzonym efektem realizacji tego celu jest aktywizacja mieszka ńców, promocja aktywnego stylu życia i zwi ększenie dost ępno ści ró żnych inicjatyw kulturalnych.

Proponowane działania

• rozwój całorocznej (nie sezonowej) oferty kulturalnej w oparciu o istniej ącą infrastruktur ę. • ożywienie działalno ści świetlic wyst ępuj ących na terenie Gminy np. poprzez organizacj ę zaj ęć dla dzieci i młodzie ży, projekcj ę filmów dla mieszka ńców Gminy, organizowanie imprez, szkole ń, kursów, • wykorzystanie nowego Domu Pracy Twórczej na potrzeby mieszka ńców.

Cel operacyjny C.5

Rozwój infrastruktury teleinformatycznej

Bior ąc pod uwag ę znaczenie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) we współczesnej gospodarce i społecze ństwie, a jednocze śnie ogólnie słaby dost ęp do Internetu w mniejszych miejscowo ściach poza obszarem du żych aglomeracji, za niezwykle istotny uzna ć nale ży rozwój sieci informatycznych zwi ększaj ących mo żliwo ści wzajemnej komunikacji i współpracy podmiotów czy instytucji oraz popraw ę dost ępu mieszka ńców do wiedzy i informacji.

Proponowane działania

• stworzenie Publicznych Punktów Dost ępu do Internetu PIAP – ów, np. w świetlicach funkcjonuj ących na terenie Gminy, • udost ępnienie Internetu bezprzewodowego na potrzeby mieszka ńców i turystów poprzez monta ż „hot – spotów” np. w centrum miasta,

121

• wspieranie działa ń na rzecz rozwoju poł ącze ń informatycznych, w szczególno ści sieci szerokopasmowych.

Przykład – Case study

Jedn ą z stosunkowo nowych inicjatyw w zakresie poprawy dost ępu do bezprzewodowo Internetu , jest monta ż tzw. hot spotów, czyli urz ądze ń emituj ących sygnał Internetowy na terenie miast np. w centrum i okolicach atrakcji turystycznych. Rozwi ązanie to funkcjonuje w wielu miastach polskich i pozwala korzysta ć z bezpłatnego Internetu zarówno turystom jak i mieszka ńcom. Obecno ść hot- spotów korzystnie wpływa na wizerunek miasta jako nastawionego na nowoczesne technologie, zwi ększa dost ęp do informacji – w tym turystycznych oraz pomaga wyeliminowa ć zjawisko wykluczenia cyfrowego.

122

5.4 Cel strategiczny D

Dostosowanie oferty edukacyjnej, kształcenia zawodowego i ustawicznego do potrzeb lokalnego rynku

Cel operacyjny D.1

Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku turystycznego

Jak ju ż to zostało uprzednio podkre ślone, w Gminie Uniejów obserwuje si ę ograniczony udział mieszka ńców w tworzeniu oferty turystycznej a przez to równie ż w korzy ściach wynikaj ących z rosn ącej atrakcyjno ści turystycznej Gminy, co zwi ązane jest m.in. z niedostosowaniem kwalifikacji mieszka ńców do potrzeb lokalnego rynku pracy. Prowadzi to do sytuacji, w której niezb ędne jest sprowadzanie przedstawicieli okre ślnych zawodów spoza terenu Gminy. Dotyczy to przede wszystkim zawodów zwi ązanych z obsług ą ruchu turystycznego np. kucharz, ratownik, itp. Budowa wysokiej jako ści kapitału ludzkiego powinna by ć podstawowym celem i kierunkiem działania ka żdej społeczno ści. Jednym z kluczowych obszarów w tym zakresie jest wspieranie edukacji. Dlatego władze Gminy powinny aktywnie wł ącza ć si ę w popraw ę obecnego stanu np. poprzez organizacj ę kursów i szkole ń pozwalaj ących zdoby ć niezb ędne umiej ętno ści i wymagane certyfikaty. Dodatkowo potrzebna jest modyfikacja lub uzupełnienie cyklu kształcenia o zaj ęcia techniczne oraz promowanie, ju ż od najwcze śniejszych poziomów kształcenia, zawodów „poszukiwanych” w Gminie Uniejów. Zwi ększenie zaanga żowania mieszka ńców w tworzenie oferty turystycznej mo że równie ż odbywa ć si ę poprzez identyfikacj ę katalogu zawodów tradycyjnych, atrakcyjnych z punktu widzenia rozwoju turystyki historycznej i kolejno organizacja sta ży maj ących na celu przyuczenie do zawodu. Sta że, w zwi ązku z aktualnym brakiem takiej oferty na terenie Gminy, odbywa ć si ę b ędą w innych o środkach.

Proponowane działania

Podsumowuj ąc, katalog proponowanych działa ń dla realizacji niniejszego celu przedstawia si ę nast ępuj ąco: • promocja zawodów technicznych w gimnazjach i szkołach podstawowych, • promocja zawodów tradycyjnych, zwi ązanych z turystyk ą historyczn ą, • kursy i szkolenia pozwalaj ące zdoby ć kwalifikacje zawodowe np. ratownik, • organizacja sta ży, • wł ączenie do programów nauczenia elementów tradycji i historii lokalnej.

123

Cel operacyjny D.2

Stworzenie zró żnicowanej oferty edukacyjnej dla wszystkich grup wiekowych

Według danych EUROSTATU, w 2010 roku w Europie, pracowało średnio 46% osób wieku 55 i wi ęcej. Dlatego, poruszaj ąc temat edukacji w Gminie, nie nale ży pomin ąć równie ż grupy wiekowej 50+. Dostosowanie oferty edukacyjnej do ich potrzeb ma za zadanie przede wszystkim pomoc w przystosowaniu si ę w sytuacji przej ścia na emerytur ę, jak równie ż w utrzymaniu aktywno ści zawodowej osób w wieku seniorskim. Osoby w wieku 50+ cenione s ą przez pracodawców głównie ze wzgl ędu na du że do świadczenie, odpowiedzialno ść i lojalno ść . Po stronie barier zatrudniania osób starszych jest stan zdrowia, przyzwyczajenia, niska wydajno ść oraz brak kwalifikacji. Działania Gminy w zakresie aktywizacji osób w wieku 50+ powinny polega ć na identyfikacji wyst ępuj ącej w zasi ęgu mieszka ńców Gminy oferty edukacyjnej i szkoleniowej, okre ślenia bran ż, w których wyst ępuje deficyt zatrudnienia i na tej podstawie działania w kierunku odpowiedniego dostosowania tej oferty do wyst ępuj ących realiów.

Proponowane działania

• promocja aktywizacji społeczno-zawodowej osób starszych w celu przeciwdziałania tzw. „wykluczeniu społecznemu”, • przygotowanie oferty edukacyjno – szkoleniowej dla osób w wieku +50 (np. e-edukacja).

124

5.5 Podsumowanie analizy strategicznej

Podsumowanie Misji, Wizji, celów strategicznych i celów operacyjnych Gminy Uniejów w latach 2013- 2020 prezentuje poni ższe zestawienie.

Wizja

Uniejów w 2020r. centrum turystyki zdrowotnej w środkowej Polsce wykorzystuj ące unikalne walory przyrodnicze, kulturalne i historyczne

Misja

Misj ą Gminy Uniejów jest zaanga żowanie mieszka ńców w budow ę pozycji Gminy jako lidera turystyki termalno-uzdrowiskowej i rekreacyjnej w Polsce centralnej

Cele strategiczne

Cele stanowi ące filary strategii Cele wspieraj ące

A. Rozwój turystyki B. Wzmacnianie C. Zrównowa żony D. Dostosowanie oferty poprzez pełne potencjału społeczno – rozwój infrastruktury na edukacyjnej, kształcenia wykorzystanie walorów gospodarczego wokół potrzeby mieszka ńców i zawodowego i środowiska naturalnego zasobów posiadanych przyjezdnych ustawicznego do potrzeb przez Gmin ę lokalnego rynku

Cele operacyjne

A.1 B.1 C.1 D.1 Stworzenie i promocja Aktywizacja „ducha Rozwój infrastruktury Dostosowanie oferty zintegrowanej oferty przedsi ębiorczo ści” drogowej i edukacyjnej do potrzeb turystycznej Gminy wśród mieszka ńców okołoturystycznej rynku turystycznego Uniejów bazuj ącej na zasobach wody geotermalnej A.2 B.2 C.2 D.2 Rozwój infrastruktury Pozyskiwanie nowych Wspieranie czysto ści i Stworzenie uzdrowiskowej inwestorów ochrony środowiska zró żnicowanej oferty edukacyjnej dla wszystkich grup wiekowych A.3 B.3 C.3 Wybór i promocja Rozwój energetyki w Uporz ądkowanie i produktu regionalnego oparciu o posiadane odnowa starej tkanki przez Gmin ę zasoby miejskiej A.4 C.4 Rozwój turystyki Dostosowanie oferty historycznej kulturalnej do potrzeb mieszka ńców

125

A.5 C.5 Wykorzystanie Rozwój infrastruktury potencjału rzeki Warty teleinformatycznej

- Cele operacyjne o charakterze priorytetowym

Powy ższe zestawienie przedstawia katalog celów strategicznych i operacyjnych, które Gmina Uniejów powinna realizowa ć w kolejnym okresie programowania 2013-2020 dla osiągni ęcia dynamicznego rozwoju społeczno – gospodarczego oraz poprawy jakości życia mieszka ńców. Nale ży jednak zda ć sobie spraw ę, że realizacja wszystkich zaprezentowanych celów mo że znacznie obci ąż yć bud żet Gminy i w zwi ązku z tym jest wysoce uzale żniona od mo żliwo ści pozyskania zewn ętrznego finansowania lub zaanga żowania prywatnych inwestorów. Dlatego, przechodz ąc do wdro żenia i wykonania Strategii nale ży oceni ć, które cele operacyjne powinny by ć realizowane w pierwszej kolejno ści ze wzgl ędu na szczególne znaczenie dla rozwoju Gminy. Propozycja celów priorytetowych w okresie programowania 2013 – 2020 zostały wyró żnione tabeli kolorem jasno-czerwonym.

5.6 Sposoby i źródła finansowania działa ń realizowanych w Gminie

W ogólnym uj ęciu zadania gmin w Polsce realizowane s ą z dochodów własnych i subwencji nale żnych z tytułu prawa oraz ze środków otrzymanych z innych źródeł finansowania, których pozyskanie zale ży od inwencji i zaanga żowania zarz ądów gmin.

Cele strategiczne i operacyjne, opracowane w ramach niniejszej strategii, które stanowi ą podstaw ę do podejmowania i realizacji konkretnych projektów, mog ą by ć finansowane z dochodów własnych Gminy oraz ze środków zewn ętrznych.

Wśród środków zewn ętrznych wyró żni ć mo żemy m.in.: • środki z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego, • środki z programów krajowych współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego, • środki z Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich, • środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, • środki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska, • środki z Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, • po życzki i kredyty bankowe, • instrumenty zwrotne – JESSICA, JEREMIE, • środki inwestorów prywatnych, w tym w formule PPP, • środki z Fundacji na rzecz Rozwoju Wsi „Polska Wie ś 2000” • środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej,

126

• środki z Wojewódzkiego Urz ędu Pracy, • środki z Powiatowego Urz ędu Pracy.

Nale ży podkre śli ć, że w momencie przygotowywania niniejszego dokumentu, w zwi ązku z nadchodz ącym nowym okresem programowania 2014-2020, okre ślenie szczegółowego katalogu mo żliwych źródeł finansowania ze środków UE nie jest mo żliwe z uwagi na bardzo wst ępn ą faz ę prac nad okre śleniem zakresu i wymiaru wsparcia. Jednocze śnie zbli żaj ący si ę nowy okres programowania stwarza mo żliwo ść pozyskania przez Gmin ę Uniejów środków na działania słu żą ce stricte realizacji celów zawartych w niniejszym dokumencie strategicznym. Wykorzystanie tej mo żliwo ści w istotnym stopniu uzale żniona jest od aktywno ści władz Gminy i jej udziału w procesie konsultacji zało żeń do okresu nowej perspektywy finansowej, definiowanej przez dokumenty programowe.

127

6. Wdrażanie, monitorowanie i ewaluacja Strategii

Osi ągni ęcie zamierzonych celów strategicznych i kierunków rozwoju wymaga stworzenia efektywnych mechanizmów gwarantuj ących konsekwentne wdra żanie, monitorowanie i ewaluacj ę efektów Strategii

6.1 System wdra żania i monitorowania strategii

Strategia Rozwoju Gminy Uniejów w latach 2013-2020 jest dokumentem otwartym, w zwi ązku z tym powinna ona dynamicznie reagowa ć na zmieniaj ące si ę potrzeby wynikaj ące z nowych uwarunkowa ń wewn ętrznych i zewn ętrznych.

Wdra żanie planów strategicznych, ich monitorowanie oraz ewaluacja s ą działaniami nierozerwalnie zwi ązanymi z procesem planowania strategicznego.

6.1.1 Wdra żanie strategii

Wdra żanie strategii jest procesem, w którym sformułowane w Strategii długoterminowe cele i kierunki działa ń przekładane s ą na poziom programów i działa ń operacyjnych. Elementem procesu wdra żania Strategii s ą równie ż działania zwi ązane z propagowaniem i upowszechnianiem informacji na temat jej zało żeń oraz zawarto ści. Działania te maj ą na celu w szczególno ści aktywizacj ę wybranych organizacji i środowisk do współudziału w realizacji Strategii.

Strategia stanowi dokument o charakterze kierunkowym i koncepcyjnym. W celu wdro żenia Strategii na poziomie operacyjnym opracowane zostan ą dokumenty o charakterze proceduralnym ( np. programy operacyjne ), które szczegółowo wska żą sposób realizacji poszczególnych celów strategicznych oraz podział odpowiedzialno ści w tym zakresie. Cz ęść z nich zostanie oparta o ju ż

128

istniej ące dokumenty, co w uzasadnionych przypadkach wymagało b ędzie ich dostosowania do nowych celów strategicznych.

Rysunek 6. Elementy procesu wdra żania strategii

Uszczegółowienie kierunków Sporz ądzenie harmonogramu działa ń

Przypisanie wypracowanym celom Zaplanowanie, dla ka żdego strategicznym, operacyjnym i projektu, harmonogramu realizacji kierunkom działa ń, projektów do realizacji w latach 2012-2020

Śledzenie post ępów i Rozdzielenie zada ń pomi ędzy okresowa ocena wyników wybranych wykonawców

Ustalenie dla ka żdego projektu Przypisanie projektów i wszelkich parametrów ilo ściowych odpowiedzialno ści za ich i jako ściowych oraz cz ęstotliwo ści realizacj ę, osobom zajmuj ącym si ę monitorowania w Gminie danym obszarem działania

Źródło: Opracowanie własne

6.1.2 Monitorowanie strategii

Monitorowanie strategii jest procesem polegaj ącym na bie żą cej analizie post ępów w osi ąganiu zakładanych celów strategicznych. Na proces ten składa si ę szereg działa ń takich jak m.in. zbieranie danych i informacji, analiza uzyskanych danych, wyznaczanie warto ści okre ślonych wska źników efektywno ści ( ang. KPIs – key performance indicators ) oraz ich porównanie z przyj ętymi celami efektywno ściowymi, ocena finalnych wyników i przygotowywanie cyklicznych raportów z oceny realizacji Strategii.

W przypadku, gdy proces realizacji okre ślonych celów strategicznych oceniony zostanie negatywnie, istnieje potrzeba identyfikacji źródeł ewentualnych odchyle ń od zakładanych celów efektywno ściowych, wypracowanie planu działa ń korekcyjnych oraz jego wdro żenie.

129

Rysunek 7. Proces monitorowania strategii Gminy

Źródło: Opracowanie własne

W praktyce proces monitorowania Strategii przeprowadzany b ędzie bie żą co, w cyklach corocznych, a do jego realizacji powinna zosta ć wyznaczona dedykowana osoba lub osoby reprezentuj ące władze Gminy. Ich główn ą funkcj ą b ędzie w szczególno ści pozyskiwanie informacji na temat działa ń/projektów realizowanych w Gminie oraz ocena dotychczasowych rezultatów wdra żania strategii oraz rekomendowanie niezb ędnych działa ń korekcyjnych.

6.1.3 Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć i ewaluacja Strategii

Efektem procesu monitorowania Strategii powinny by ć coroczna ewaluacja efektów realizacji Strategii, obejmuj ąca w szczególno ści zestawienia warto ści zdefiniowanych i monitorowanych w danym okresie wska źników efektywno ści realizacji poszczególnych celów strategicznych i operacyjnych. Proponuje si ę coroczn ą ewaluacj ę wyników wdra żania Strategii, na podstawie efektów zada ń i projektów które s ą w fazie realizacji lub zostały w danym roku zako ńczone.

130

W poni ższych zestawieniach tabelarycznych uj ęto przykład wska źników efektywno ści (KPIs), które zdefiniowane zostały dla celu operacyjnego B.1 Aktywizacja ducha przedsi ębiorczo ści

Zaproponowane wska źniki efektywno ściowe (KPIs) stanowi ą zbiór otwarty , tj. w trakcie realizacji celów strategicznych, operacyjnych i poszczególnych działa ń mog ą ulega ć one zmianom, korektom, rozszerzeniom o dodatkowe wska źniki.

Tabela 35. Monitorowane wska źniki efektywno ści w obszarze celu operacyjnego B.1

W przypadku, gdy warto ści okre ślonych KPIs w istotny sposób odbiega ć b ędą od zało żonych warto ści (celów), przeprowadzone powinny by ć dodatkowe analizy maj ące na celu zidentyfikowanie źródeł odchyle ń oraz zaproponowane zostan ą adekwatne działania naprawcze, które uwzgl ędnione b ędą w planach operacyjnych na kolejny rok.

131

Bibliografia

Lista dokumentów i stron internetowych wykorzystanych przy opracowaniu Strategii.

Dokumenty: 1. Bud żet Gminy Uniejów na 2006 rok. 2. Bud żet Gminy Uniejów na 2007 rok. 3. Bud żet Gminy Uniejów na 2008 rok. 4. Bud żet Gminy Uniejów na 2009 rok. 5. Bud żet Gminy Uniejów na 2010 rok. 6. Bud żet Gminy Uniejów na 2011 rok. 7. Bud żet Gminy Uniejów na 2012 rok. 8. Lokalny Program Rewitalizacji na lata 2011-2015. 9. Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Uniejów na lata 2007 – 2010. 10. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Uniejów na lata 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016. 11. Sprawozdanie z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Uniejów na lata 2007 – 2010. 12. Plan Rozwoju Lokalnego 2007-2015. 13. Statystyki Urz ędu Gminy Uniejów na temat stanu i struktury bezrobocia, gruntów, infrastruktury drogowej, o światy, przedsi ębiorczo ści oraz demografii Gminy. 14. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Uniejów. 15. Wieloletnia Prognoza Finansowa na lata 2012-2020. 16. Doma ński, T . Strategiczne Planowanie Rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa 1999. 17. Statystyczne Vademecum Samorz ądowca 2011, Główny Urz ąd Statystyczny.

132

Strony internetowe:

1. Biuletyn Informacji Publicznej, http://www.biuletyn.net/ 2. Polska Geotermalna Asocjacja im. prof. Juliana Sokołowskiego, http://www.pga.org.pl/

133

Spis tabel i rysunków

Tabele

Tabela 1. Podsumowanie celów strategicznych i celów operacyjnych Gminy Uniejów ...... 13 Tabela 2. Liczba ludno ści wg. płci w latach 2006-2011...... 19 Tabela 3. Liczba osób bezrobotnych w Gminie Uniejów w latach 2006-2011 ...... 22 Tabela 4. Pomniki przyrody w Gminie Uniejów ...... 23 Tabela 5. Tereny chronione...... 24 Tabela 6. Drogi powiatowe ...... 33 Tabela 7. Drogi gminne ...... 34 Tabela 8. Zaopatrzenie ludno ści w wod ę ...... 37 Tabela 9. Stan sieci kanalizacyjnej ...... 38 Tabela 10. Ludno ść korzystaj ąca z wodoci ągów i kanalizacji ...... 38 Tabela 11. Placówki edukacyjne ...... 43 Tabela 12. Miejsce w przedszkolach ...... 43 Tabela 13. Stopie ń komputeryzacji szkół ...... 44 Tabela 14. Dost ępna baza sportowa ...... 44 Tabela 15. Wyniki testu gimnazjalistów, kwiecie ń 2011 ...... 45 Tabela 16. Wyniki testu 6-klasistów, kwiecie ń 2011 ...... 45 Tabela 17. Bezrobotni ...... 48 Tabela 18. Świadczenia pomocy społecznej...... 48 Tabela 19. Zagro żenie przest ępczo ści ą - post ępowania ...... 49 Tabela 20. Wska źnik wykrycia ogólnego ...... 49 Tabela 21. U żytki rolne ...... 54 Tabela 22. Liczba gospodarstw wg. powierzchni ...... 54 Tabela 23. Dofinansowanie uzyskane przez Gmin ę Uniejów z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w latach 2007-2011 ...... 56 Tabela 24. Dochody bud żetu Gminy według działów w latach 2008 - 2010 (w %)...... 62 Tabela 25. Wydatki bud żetu Gminy według działów w latach 2008 – 2010 (w %) ...... 62 Tabela 26. Kategorie gmin dobranych do analizy porównawczej ...... 64 Tabela 27. Dochody i wydatki wybranych gmin w 2010 w przeliczeniu na 1 mieszka ńca ...... 68

134

Tabela 28. Warto ść wska źników finansowych „prostych” dla Gminy Uniejów w latach 2006-2010 ..... 71 Tabela 29. Analiza warto ść i wska źników finansowych „prostych” dla Gminy Uniejów w latach 2006- 2010 ...... 71 Tabela 30. Stan finansów Gminy Uniejów w układzie porównawczym w roku 2010...... 73 Tabela 31. Warto ść zintegrowanych wska źników stanu finansów Gminy Uniejów dla roku 2010...... 74 Tabela 32. Analiza SWOT zasobów Gminy ...... 76 Tabela 33. Analiza SWOT- zagospodarowanie przestrzenne ...... 77 Tabela 34. Analiza SWOT- sfera gospodarcza ...... 79 Tabela 35. Monitorowane wska źniki efektywno ści w obszarze celu operacyjnego B.1 ...... 131

Wykresy

Wykres 1. Liczba ludno ści w wieku przedprodukcyjnym w latach 2006-2011 ...... 19 Wykres 2. Liczba ludności w wieku produkcyjnym w latach 2006-2011 ...... 20 Wykres 3. Liczba ludno ści w wieku poprodukcyjnym w latach 2006-2011 ...... 20 Wykres 4. Liczba urodze ń oraz zgonów w latach 2006-2011 ...... 21 Wykres 5. Liczba osób bezrobotnych w Gminie Uniejów w latach 2006-2011 ...... 21 Wykres 6. Procent ludno ści obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków w 2010 r...... 40 Wykres 7. Liczba ludno ści obsługiwana przez jeden zakład opieki zdrowotnej ...... 47 Wykres 8. Najcz ęstsza przyczyna zatrzyma ń ...... 50 Wykres 9. Liczba mieszka ń na 1000 osób w 2010 r...... 52 Wykres 10. Dochody i wydatki bud żetu Gminy Uniejów w 2010 r...... 61 Wykres 11. Dochody i wydatki Gminy Uniejów oraz gmin z grup porównawczych ...... 64 Wykres 12. Główne kategorie dochodów gmin w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2010 r...... 65 Wykres 13. Dochody od osób prawnych i od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2010 r. (w PLN)...... 66 Wykres 14. Główne kategorie wydatków z bud żetu w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2010 r...... 67 Wykres 15. Priorytetowe obszary działa ń Gminy (w opinii mieszka ńców) ...... 82 Wykres 16. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwój potencjału społeczno- gospodarczego (w opinii mieszka ńców) ...... 83 Wykres 17. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju potencjału turystycznego (w opinii mieszka ńców) ...... 84 Wykres 18. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju infrastruktury i transportu (w opinii mieszka ńców) ...... 85 Wykres 19. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju kultury, nauki i oświaty (w opinii mieszka ńców) ...... 86 Wykres 20. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy jako ści środowiska naturalnego (w opinii mieszka ńców) ...... 87 Wykres 21. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy bezpiecze ństwa (w opinii mieszka ńców) ...... 88

135

Wykres 22. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie rozwoju rozrywki i sportu (w opinii mieszka ńców ...... 89 Wykres 23. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy jako ści systemu ochrony zdrowia (w opinii mieszka ńców) ...... 90 Wykres 24. Obszary priorytetowych działa ń Gminy w zakresie poprawy jako ści obsługi mieszka ńców przez władze (w opinii mieszka ńców) ...... 91 Wykres 25. Inicjatywy dla ogólnej poprawy jako ści życia mieszka ńców Gminy ...... 92 Wykres 26. Atuty Gminy ...... 93 Wykres 27. Problemy Gminy ...... 94 Wykres 28. Szanse rozwoju Gminy ...... 95 Wykres 29. Wyzwania dla rozwoju Gminy ...... 96 Wykres 30. Obszary priorytetowe dla władz Gminy (w opinii głównych interesariuszy) ...... 97

Rysunki

Rysunek 1. Schemat dokumentu Strategia rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013-2020 ...... 10 Rysunek 2. Herb i flaga Gminy Uniejów ...... 15 Rysunek 3. Misja, wizja i cele strategiczne ...... 106 Rysunek 4. Misja, wizja Gminy Uniejów ...... 106 Rysunek 5. Priorytetyzacja celów strategicznych Gminy Uniejów ...... 108 Rysunek 6. Elementy procesu wdra żania strategii ...... 129 Rysunek 7. Proces monitorowania strategii Gminy ...... 130

Mapy

Mapa 1. Poło żenie Gminy Uniejów w powiecie podd ębickim ...... 16 Mapa 2. Geotermalne zakłady ciepłownicze w Polsce ...... 28

136