?????????????

POLSKApiłka SędziaNR 4 (71) 2018 WYDAWNICTWO POLSKIEGO ZWIĄZKU PIŁKI NOŻNEJ

ŚW IĘTA SĘDZIÓW robota Kwiatkowski, Musiał dla temidy i Mucha opowiadają Holding, czyli o Bożym Narodzeniu zatrzymywanie przeciwnika KOBIETY Karolina Tokarska po 20 latach kończy karierę

ósmy polak w lidze mistrzów Sędzia | W numerze 4 Flesze 5 Z plakietką FIFA • Frankowski wypływa na szerokie wody 6-7 Nasze sprawy • Sapela: Jeśli gwarantujesz jakość, wiek nie ma znaczenia L L A B T O O F L E A K I I R N U C R E M D E E P S 8-9 Zakończenie 2018 • Zarząd KS podsumował ostatnie miesiące 10-11 Nasi w pucharach • Ósmy Polak w Lidze Mistrzów Coraz więcej 12-13 Tajemnice VAR • Wachowski: System skrojony pod naszą ligę 14-15 Święta Sędziów nas w Europie • Gwi(a)zdkowe święta ROBOTA DLA TEMIDY Za nami długa jesienna runda sezonu 2018/2019. Drużyny I i II ligi kończyły ją dopiero na początku grud- nia a LOTTO grała prawie do Wigilii. A powód jest oczywisty, Mistrzostwa Świata U-20, które roz- I-II Zatrzymywanie przeciwnika grywane będą w naszym kraju już od 23 maja przyszłego roku i do tego czasu rozgrywki szczebla central- – SPA, DOGSO i stałe fragmenty gry nego powinny być zakończone. Gościć będziemy 24 drużyny narodowe z sześciu konfederacji, a także arbi- III-IV Prawidłowe ustawianie się drogą do sukcesu trów nominowanych przez Komisję Sędziowską FIFA do sędziowana na sześciu polskich stadionach, are- nach tego znaczącego w świecie futbolu wydarzenia. I nie wyobrażam sobie, aby wśród tych sędziów nie 16-18 Kobiety było naszych arbitrów. • Piękna kariera Karoliny dobiegła końca Bo przecież od 2014 roku nasi sędziowie nominowani są przez Komisje Sędziowskie UEFA i FIFA do sędzio- • Wpatrzona w Olivera i Cakira wania spotkań na najważniejszych imprezach świata futbolu, za Szymonem Marciniakiem są już zarówno 19 Dla początkujących Mistrzostwa Europy, jak i Mistrzostwa Świata. A grupa polskich sędziów docenianych przez obie Komisje Sę- • Kornel Paszkiewicz, czyli starszy kolega radzi dziowskie jest coraz liczniejsza. Paweł Raczkowski zadebiutował w fazie grupowej Ligi Mistrzów, uśmiecha 20-21 Program Mentorski się do Was z okładki niniejszego wydania „Sędziego”, a Bartek Frankowski jako piąty polski sędzia prowadził • Program Mentorski, czyli nasza kuźnia talentów zawody zarówno w Lidze Narodów jak i fazie grupowej Ligi Europy. Przypomnę tylko, ze w czasie EURO 2012, • Sylwestrzak: Mentor jest jak lekarz pierwszego których to mistrzostw byliśmy współgospodarzem, nikt z naszych sędziów nie dostąpił zaszczytu biegania kontaktu z gwizdkiem po murawie na arenach tamtego, jakże znaczącego dla nas wydarzenia. • Przybyłowski: Partnerstwem i otwartością Wśród tych pięciu sędziów prowadzących mecze w Lidze Narodów i fazie grupowej rozgrywek pucharo- zrealizujemy wspólny cel wych UEFA jest Paweł Gil. Ale Paweł to jednocześnie jedna z ważnych osób w procesie wdrażania systemu vi- 22-23 Powrót do przeszłości deo wspomagania decyzji sędziowskich. I to nie tylko w kraju, ale również w UEFA i FIFA. Za Pawłem już Mi- • Historia Przepisów Gry – część 1. strzostwa Świata 2018 gdzie wspomagał swoich kolegów zza ekranów monitorów. Aktualnie Gil jest jednym 24-25 Uczymy się angielskiego z VAR podczas klubowych mistrzostw świata w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. • English for refs..., czyli angielski dla sędziów Ważną osobą w procesie wdrażania systemu video wspomagania decyzji sędziowskich jest Łukasz Wa- 26-29 Sędziowie trenują chowski, dyrektor Departamentu Rozgrywek Krajowych PZPN. Jego ciężka praca w bezpośrednim kontak- • Rolowanie – w jakim celu? W jaki sposób? cie z IFAB spowodowała, że nie mamy żadnych ograniczeń technologiczno-organizacyjnych w funkcjono- Kiedy? Jak często? waniu systemu na krajowych boiskach. Sędziowie asystenci video wspomagają pracę sędziów już nie tylko 30-31 Odmiana futbolu we wszystkich meczach LOTTO Ekstraklasy, ale partycypują również w podejmowaniu prawidłowych decy- • Amp Futbol – poznajemy przepisy tej odmiany zji w meczach Pucharu Polski. Wszystkie grudniowe mecze pucharowe prowadzone były przez sześciooso- piłki nożnej bowe zespoły sędziowskie z VAR i AVAR za ekranami monitorów. Nie muszę więc zachęcać do przeczytania 32-33 SENIORZY W FORMIE wywiadu z Łukaszem, w którym opowie o wdrażaniu systemu video od kuchni, o tym co już zostało zrobio- • 35 lat minęło jak jeden dzień ne i również o tym, jak ten projekt może się rozwinąć? 34-35 Futsal Wróćmy jeszcze na chwilę do sędziowania na dużych boiskach międzynarodowych przez nasze Panie. • Polacy na międzynarodowej arenie Tylko kontuzja uniemożliwiła Monice Mularczyk wyjazd na Mistrzostwa Świata U-17 w Urugwaju. Ale przed • Konkluzje – korzyść a SPA i DOGSO nią jeszcze Mistrzostwa Świata Francja 2019, bo przecież kontuzja nie trwa wiecznie i wierzę, że Monika na nie • Test z Przepisów Gry w futsal pojedzie. A teraz nieco inny wymiar, ale jakże pozytywne informacje. Otóż Komisja Sędziowska FIFA doceniła 36-37 Nasza legenda jakość sędziowania naszych Pań, powiększając liczbę sędzi asystentek FIFA z czterech do sześciu. Do Oli Ula- • Alojzy Jarguz wspomina... dwoje na huśtawce nowskiej, Kasi Wojs, Kingi Seniuk Mikulskiej i Ani Dąbrowskiej dołączyły Paulina Baranowska i Karolina Skalska. 38-47 Regiony Komisja Sędziowska FIFA zaakceptowała również kandydaturę Konrada Sapeli na sędziego asystenta FIFA. • Kujawsko-Pomorski ZPN Zrobiła to po raz dwudziesty i trzeci raz po ukończeniu przez Konrada 45 lat. A wiek 45 lat, co do zasady oznacza • Lubelski ZPN zakończenie sędziowania z plakietką FIFA i tylko w wyjątkowych przypadkach sędziowie starsi uzyskują akcep- • Łódzki ZPN tację Komisji Sędziowskiej FIFA. Wywiad z Konradem znajdziecie w numerze, a ja dodam tylko, że Konrad asysto- • Mazowiecki ZPN wał mi na linii, kiedy sędziowałem finał Pucharu Polski Legia Warszawa – GKS Katowice w czasach, gdy preze- • Opolski ZPN sem PZPN i jednocześnie GKS Katowice był Marian Dziurowicz. Spotkanie rozegrano w 1997 r. na stadionie ŁKS. • Podkarpacki ZPN Na zakończenie tradycyjnie chciałbym złożyć Wam życzenia z okazji Świąt Bożego Narodzenia. Życzę • Podlaski ZPN Wam, żebyście spędzili je w rodzinnym gronie, ciesząc się ciepłem domowego ogniska. Bez pośpiechu, cały • Pomorski ZPN czas się uśmiechając. Realizujcie swoje marzenia. Te osobiste, zawodowe i oczywiście sędziowskie. • Świętokrzyski ZPN Zbigniew Przesmycki • Warmińsko-Mazurski ZPN Przewodniczący Kolegium Sędziów PZPN • Wielkopolski ZPN • Zachodniopomorski ZPN

Koleżanki i Koledzy! Właśnie rozpoczynają się wyjątkowe Święta Bożego Narodzenia. Przed nami czas, gdy częściej myślimy o innych i chętnie dzielimy się pozytywną energią z najbliższymi. Z okazji zbliżających KOLEJNY NUMER CZASOPISMA się świąt chciałbym Wam życzyć dużo radości, spokoju i rodzinnego ciepła. Niech spełnią się Wasze marze- UKAŻE SIĘ W POŁOWIE MARCA nia, a wolne świąteczne dni umili Wam lektura ostatniego w tym roku „Sędziego”. Jakub Jankowski 2019 ROKU L L A B T O O F E K M I O N T N N O A I H S P I C E R P

Logo full color gradient on white background CMYK CMYK Wydawca: Polski Związek Piłki Nożnej Zespół wydawniczy: Janusz Basałaj (przewodniczący); Paweł Drażba (sekretarz); C0/M50/Y100/K0

C0/M8/Y63/K0

DOŁA˛CZ DO NAS NA NIKE.com/FOOTBALL ul. Bitwy WarszawskiejC0/M30/Y100/K0 1920 r. 7 Zespół redakcyjny: Jakub Jankowski (redaktor naczelny), Roman Kostrzewski,

location C0/M50/Y100/K22 50 50 53.57 02-366 Warszawa Jerzy Figas, Bartosz Owsiany, Adam Faliszewski, Michał Górka

0 49.71 66.67 91.81 tel. +48 (22) 55 12 300 Skład graficzny: Piotr Przychodzeń location fax +48 (22) 55 12 240 Foto: Archiwum, CyfraSport, Centralna Komisja Szkoleniowa KS PZPN,

C0/M8/Y63/K0 C0/M50/Y100/K22 C0/M30/Y100/K0 e-mail: pzpn@pzpn. pl Zarząd KS PZPN SędziaPOLSKAC0/M50/Y100/K0 piłka C0 - M100 - Y100 - K0 CMYK CMYK

C0/M30/Y100/K0 C0/M54/Y72/K0

C0/M88/Y100/K33 C0/M100/Y100/K0

C0/M100/Y100/K34

location location Sędzia | 53.57 30.84 65.85 31.82 3

75.44 91.81 0 62.58 86.55 100 location location

C0/M88/Y100/K33 C0/M100/Y100/K0 C0/M100/Y100/K0

C0/M30/Y100/K0 C0/M100/Y100/K34 C0/M54/Y72/K0 Z plakietką FIFA FLESZE Frankowski wypływa na szerokie wody

Trwa świetna passa Pawła Gila! Po bar- dzo udanych Mistrzostwach Świata w Rosji Za Bartoszem Frankowskim wyjątkowo udane półrocze. W ostatnim numerze widzów. Temperatura podczas spotkania waha- arbiter z Lublina został wyznaczony jako VAR ła się w okolicach –15 stopni Celsjusza. – Było na klubowe MŚ w Zjednoczonych Emiratach pisaliśmy o jego występach na ME U-19 w Finlandii. Tym razem arbiter przenikliwie zimno. Wyszliśmy jednak skoncen- Arabskich. Paweł przebywa aktualnie w Azji, trowani i słusznie nie uznaliśmy wraz z Marci- ponieważ turniej rozgrywany jest w dniach z Torunia zadebiutował w Lidze Narodów i fazie grupowej Ligi Europy. 32-latek nem Bońkiem jednej z bramek, odgwizdując 12-22.12.2018 r. Poza nim FIFA wyznaczyła spalonego za przeszkadzanie przeciwnikowi. jeszcze pięciu innych arbitrów VAR: Włocha poprowadził spotkania: Malta – Kosowo (0:5) i Worskła Połtawa – Arsenal FC (0:3). Widziałem po twarzach zawodników, że chcą Massimiliano Irratiego, Holendra Danny'e- dograć te zawody i bezpiecznie rozjechać się go Makkelie, Argentyńczyka Mauro Vigliano, do domów – podsumowuje 32-latek. Amerykanina Marka Geigera oraz Mohamme- o raz kolejny UEFA obdarzyła naszego gonalną i nie zbiega przed pole karne – opisu- da Abdullę Mohammeda ze Zjednoczonych sędziego wyjątkowym zaufaniem. Bar- je Frankowski. I dodaje: – Drużyny grały szyb- Zaczęło się w Azerbejdżanie Emiratów Arabskich. P tosz, jako piąty polski arbiter, może się ki i techniczny futbol. Mecz dobrze się dla nas Przełomowym momentem europejskiej ka- H H H pochwalić tym, że poprowadził zawody za- rozpoczął, ponieważ pierwsza bramka padła po riery Frankowskiego były mistrzostwa Europy Mecze Interu z FC Barceloną to hitowe równo w Lidze Narodów jak i w fazie grupo- zastosowaniu korzyści. Mimo wysokiego wyni- do lat 17 rozgrywane w Azerbejdżanie w 2016 spotkania Ligi Mistrzów. Poprowadzić takie wej europejskich pucharów. Wcześniej takiego ku starcie nie było jednostronne. roku. – Dobry występ na tym turnieju spowo- zawody to wielkie wyróżnienie. Powody do ra- zaszczytu dostąpili: , Paweł dował, że przestałem być arbitrem anonimo- dości są tym większe, gdy Polacy otrzymują Raczkowski, Daniel Stefański oraz Paweł Gil. W ceniu stanu wojennego wym. Sędziowałem mecz otwarcia i półfinał nominacje na takie spotkanie zarówno w do- Zaledwie 12 dni po meczu Ligi Narodów arbi- Niemcy – Hiszpania (1:2). Na tych zawodach rosłej Lidze Mistrzów, jak i tej młodzieżowej. Pierwszy raz ter z Torunia poprowadził mecz fazy grupowej obserwował mnie Mark Batta. Ocenił mnie do- Szymon Marciniak, Paweł Sokolnicki i Tomasz z... dodatkowymi asystentami Ligi Europy: Worskła Połtawa – Arsenal FC. Spo- brze – przyznaje popularny “Franek”. Listkiewicz (asystenci), a także Paweł Raczkow- W połowie listopada Frankowski wraz ze swo- tkanie zakończyło się zwycięstwem gości 3:0. Dodaje, że cały czas się rozwija, ale przed ski i Tomasz Musiał (dodatkowi asystenci) po- imi asystentami udali się do miejscowości At- Pierwotnie miało się odbyć na stadionie w Po- nim jeszcze dużo ciężkiej pracy: Dojrzałem sę- prowadzili mecz (06.11.2018 r.) Interu z Barce- tard, położnej na Malcie. Poprowadzili mecz dy- łtawie, ale 3 dni przed meczem władze Ukrainy dziowsko w aspekcie relacji z zawodnikami. loną (1:1) na słynnym San Siro. Technicznym wizji C Ligi Narodów pomiędzy Maltą a Koso- wprowadziły stan wojenny w obwodzie char- Obecnie częściej stosuje dialog z piłkarzami, był Radosław Siejka. Tego samego dnia, kilka wem. Spotkanie zakończyło się wynikiem 0:5. kowskim, gdzie nasi sędziowie mieli lądować. co wpływa na mniejszą ilość kartek pokaza- godzin wcześniej, w takim samym spotkaniu, To był pierwszy raz, kiedy 32-latek rozstrzygał – Rozmawialiśmy ze sobą, nie wiedząc co nych np. za protesty. Licząc na kolejne euro- ale młodzieżowej Ligi Mistrzów rozstrzygał sytuacje z dodatkowymi sędziami asystentami. nas czeka. We wtorek późnym wieczorem pejskie awanse muszę jeszcze mocniej praco- . Asystowali: Dawid Golis – Miałem ułatwione zadanie, ponieważ wcze- otrzymaliśmy informację, że zawody zosta- wać nad mentalnym podejściem do zawodów i Jakub Winkler, technicznym był Daniele Mi- śniej zaliczyłem dużo spotkań w tej roli. Będąc ją przeniesione do Kijowa. Dopiero na 24 go- i zarządzaniem nimi. Im wyżej się sędziuje, tym nelli z Włoch. Hiszpanie wygrali 2:0. sędzią poruszanie się po boisku jest jednak zu- dziny przed meczem organizatorom udało się większa presja spoczywa na arbitrze i zarzą- H H H pełnie inne. Należy pozbyć się nawyku patrze- dopiąć wszystkie szczegóły związane ze spo- dza się lepszymi piłkarzami. To powoduje, że Tomasz Musiał i Bartosz Heinig uczestni- Daniel Stefański poprowadził kolejny mecz w Lidze Narodów. Tym razem było to spotlanie Izrael – Szkocja. nia zawsze na piłkę. Kiedy futbolówka podawa- tkaniem – przyznaje Frankowski. trzeba stanowczo kierować meczem, ale i nie- czyli w turnieju eliminacyjnym mistrzostw na jest prawym skrzydłem kontrolę nad tą stre- Konflikt polityczny wpłynął na frekwencję. kiedy stosować niestandardowe rozwiązania. Europy do lat 19, który od 10 do 16 paź- pomagali mu Marcin Boniek i Dawid Golis, zza 42-letni Gil sędziował również w Moskwie fą boiska przejmują asystenci. Sędzia skupia się W Połtawie wszystkie bilety na mecz zostały Czasami zamiast wyciągnięcia kartki wystar- dziernika br. rozgrywano na Węgrzech. bramek Bartosz Frankowski i Zbigniew Dobry- w pojedynku miejscowego Spartaka przeciwko wtedy na wydarzeniach w świetle bramki. Jest wyprzedane z dużym wyprzedzeniem, w Kijo- czy samo spojrzenie lub gest – kończy Bartosz. Krakowianin poprowadził dwa mecze: Słowe- nin, a jako sędzia techniczny Krzysztof Myrmus. drużynie Rapidu Wiedeń (1:2). Był to 27. mecz to ułatwienie, ponieważ arbiter stosuje linię dia- wie na trybunach zasiadło zaledwie 8 tysięcy Adam Faliszewski nia – Węgry (1:2) i Kosowo – Słowenia (1:4), Kolejną nominację otrzymał Paweł Racz- arbitra z Lublina w tych rozgrywkach. Skład a w spotkaniu Węgry – Kosowo (0:0) był tech- kowski, który sędziował spotkanie Rosja – Tur- jego zespołu pozostał niezmieniony w porów- nicznym. Natomiast Bartosz trzykrotnie był asy- cja (2:0). Mecz odbył się 14 października br. naniu do meczu w Leverkusen. Jedynym wy- stentem. Za każdym razem w tych samych spo- na stadionie w Soczi. W zespole sędziowskim jątkiem był sędzia techniczny, którym został tkaniach, na które delegowano Tomasza. Awans 35-letniego arbitra z Warszawy znaleźli się jesz- Krzysztof Myrmus. z grupy do kolejnego etapu uzyskali Węgrzy i Sło- cze: Michał Obukowicz i Radosław Siejka (asy- Komitet Sędziowski UEFA docenił Szymo- weńcy, a odpadły reprezentacje Austrii i Kosowa. stenci), Tomasz Kwiatkowski i Jarosław Przybył na Marciniaka, wyznaczając go na prestiżowe H H H (bramkowi) oraz Marcin Boniek (techniczny). spotkanie PSG – Liverpool (2:1). Mecz rozegra- Poznaliśmy terminarz kursów i egzami- Dzień po meczu Raczkowskiego dwóch no 28 listopada br. na Parc de Princes. Polskie- nów szczebla centralnego w 2019 r.: innych polskich sędziów prowadziło kolejne mu arbitrowi na liniach asystowali Paweł So-  23.01-03.02 – kurs FIFA, Antalya (Turcja); spotkania Ligi Narodów. Na zawody Finlan- kolnicki i Tomasz Listkiewicz. Funkcję sędziów  08-10.02: grupa Top Amator (A i B, asysten- dia – Grecja (2:0) pojechał zespół Pawła Gila bramkowych pełnili natomiast Paweł Raczkow- ci – poza sędziami i asystentami, którzy po- w składzie: Konrad Sapela, Marcin Borkowski, ski oraz Tomasz Musiał. Na arbitra techniczne- lecą do Turcji), obserwatorzy oraz sędziowie Krzysztof Jakubik, Piotr Lasyk i Adam Kupsik. go wyznaczono Radosława Siejkę. kandydaci do II ligi; Natomiast Szymon Marciniak poprowadził Dzień po paryskim szlagierze Marciniaka,  15-17.02: sędziowie Futsal; szlagier pomiędzy Hiszpanią a Anglią (2:3). Na Bartosz Frankowski sędziował innemu wiel-  22-24.02: sędziowie i obserwatorzy III ligi; Estadio Benito Villamarín w Sevilli. Naszemu kiemu klubowi – Arsenalowi FC, który gościł  01-03.03: sędzie, asystentki i obserwatorki jedynakowi z grupy Elite pomagali: Paweł So- w Kijowie na meczu Ligi Europy z Worskła Po- szczebla centralnego; kolnicki, Tomasz Listkiewicz, Bartosz Frankow- łtawa (0:3). Skład zespołu sędziowskiego Fran-  09-11.04: warsztaty sędziów Top Amator A i B; ski, Zbigniew Dobrynin i Krzysztof Myrmus. kowskiego uzupełnili asystenci: Marcin Boniek  15-20.05: CORE Polska. Ponadto w listopadzie Bartosz Frankowski i Dawid Golis, dodatkowi asystenci: Daniel Ste- H H H został wyznaczony do prowadzenia spotka- fański i Zbigniew Dobrynin oraz Adam Kup- Trwają prace nad tym, aby powiększyć nia Ligi Narodów Malta – Kosowo (0:5). Skład sik w roli sędziego technicznego. grono sędziów VAR. W Warszawie 27 listopa- zespołu sędziowskiego Frankowskiego stwo- H H H da br. odbyło się pierwsze z cyklu kilku szko- rzyli: Marcin Boniek i Dawid Golis (asystenci), Komitet wykonawczy UEFA zdecydował leń dla arbitrów. Uczestniczyli w nim: Łukasz Daniel Stefański i Krzysztof Jakubik (dodatko- o wprowadzeniu systemu VAR już w trakcie Bednarek, Sebastian Jarzębak, Mariusz Kor- wi asystenci) oraz Adam Kupsik (techniczny). trwającego sezonu Ligi Mistrzów. Sędziowie palski, Daniel Kruczyński, Łukasz Szczech, H H H skorzystają z technologii od początku fazy pu- Wojciech Myć, Paweł Pskit, Dominik Sulikow- UEFA zasypała polską federację nomi- charowej, czyli od lutego 2019 r. Oprócz Ligi ski, Tomasz Wajda (sędziowie), a także: Marek nacjami dla naszych sędziów w rozgryw- Mistrzów VAR zostanie użyty podczas finału Arys, Dawid Golis, Bartosz Heinig, Adam Kup- kach europejskich. 8 listopada br. Paweł Gil Ligi Europy 2019, turnieju finałowego Ligi Na- sik, Jakub Winkler, Kamil Wójcik (asystenci). został wyznaczony do prowadzenia spotkania rodów 2019 oraz Młodzieżowych Mistrzostw H H H Ligi Europy: Bayer 04 Leverkusen – FC Zurich Europy do lat 21. Ponadto w przyszłym sezo- W październiku polscy sędziowie zostali (1:0). W polskim zespole sędziowskim znaleź- nie arbitrzy zaczną korzystać z systemu już od wyznaczeni do prowadzenia aż czterech me- li się także: Konrad Sapela i Marcin Borkow- ostatniej rundy eliminacji Ligi Mistrzów oraz czów Ligi Narodów. Do Hajfy na mecz Izraela ze ski (asystenci), Krzysztof Jakubik i Piotr Lasyk w meczu o Superpuchar Europy. krótko Szkocją (2:1) poleciał Daniel Stefański. Na liniach (bramkowi) oraz Adam Kupsik (techniczny). JJ, BO, AF Bartosz Frankowski jest piątym polskim arbitrem, który sędziował w Lidze Narodów i Lidze Europy.

4 | Sędzia Sędzia | 5 Nasze sprawy Sapela: Jeśli gwarantujesz jakość, wiek nie ma znaczenia Gdy Konrad Sapela debiutował w I lidze, Legia Warszawa walczyła z Widzewem Łódź o mistrzostwo, królem strzelców był Bogusław Cygan ze Stali Mielec, a bramki dla reprezentacji zdobywał obecny selekcjoner – Jerzy Brzęczek. To był 1994 rok. Po czterech latach Konrad został asystentem międzynarodowym. Dużo się od tego czasu zmieniło, ale on nieprzerwanie od 20 lat nosi plakietkę FIFA.

Mówi się, że 45 lat to wiek, gdy FIFA nie przyznaje klasy jako asystent i np. III ligi na środku umarł już arbitrom międzynarodowych odznak. Tymcza- śmiercią naturalną. Nie dało się łączyć obu tych sem ty jesteś już po 45, a po raz kolejny ją otrzy- wyzwań. Choć u mnie trwało to chyba aż 5 se- małeś. Tym samym obchodzisz w tym roku okrą- zonów. Z tym, że np. w III lidze miałem 2-3 me- gły jubileusz. cze w rundzie. Więc na dłuższą metę to nie mia- Bardzo dziękuję za rozpoczęcie rozmowy od ło sensu. Tak się musiało stać. Mnie plakietka „wytykania” mi wieku. To się zmieniło. Limity FIFA bardzo pomogła w wyborze. wiekowe zostały przez FIFA niedawno zniesio- ne. Oczywiście o ile sędzia nadal spełnia ko- Zanim jednak pojawiły się takie perspektywy, nieczne kryteria. Poza tym, FIFA ma możliwość wyjechałeś do Anglii i wszystkie znaki na niebie dodatkowego „przetestowania” takiego deli- wskazywały, że tam będziesz żyć… kwenta, który już skończył 45 lat. Ale w sytu- Po ukończeniu studiów wyjechałem do An- acji, gdy dojdzie do wniosku, że np. powinna glii (Konrad był wówczas sędzią klasy okręgo- to uczynić z różnych względów (chodzi głów- wej i przed samym wyjazdem awansował na nie o stan zdrowia oraz przygotowanie fizycz- poziom III ligi – przyp. red.). Byłem tam przez ne). To wręcz trend, że przestaje się patrzeć na 2 lata, od 1995 do 1997 r. W międzyczasie przy- wiek sędziego, jako na czynnik, który decy- latywałem do kraju, aby zaliczać egzaminy i na- duje o tym, czy powinien jeszcze sędziować. dal być sędzią. Podczas pobytu w Anglii – o ile Jakiś czas temu za wszelką cenę odmładza- się nie mylę w 1996 r. – otrzymałem informa- no sędziowską kadrę. Jednak federacje doszły cję, że w Polsce powstanie grupa asystentów do wniosku, że nie można tego robić bez koń- międzynarodowych i jeśli byłbym zaintereso- ca. Być może pierwszym przykładem była Ho- wany, to być może będę miał szansę załapać landia. Tam co najmniej kilkanaście lat temu się do szerokiej grupy kandydatów. Dla młode- zwrócono na to uwagę. Sprawa otarła się na- go człowieka, sędziującego niższe klasy to była wet o tamtejszy sąd pracy. Postawiono pyta- wyjątkowa propozycja. Postawiłem wszystko nie dlaczego restrykcje dotyczące wieku mają na jedną kartę i mocno zmieniłem swoje pla- określać czy ktoś dalej może wykonywać swo- ny życiowe. Na co dzień mieszkałem w Lon- ją pracę? A należy nadmienić, że nie rozmawia- dynie i to miasto robiło na mnie duże wraże- my o osobach, które osiągają wiek emerytalny, nie. Miałem poczucie, że stamtąd było bliżej a mają mniej więcej 45-50 lat. Kolejny przykład do całego świata, którego zawsze byłem cie- to Anglia. Tam po boiskach biegają panowie, kaw. W 1995 r. nie latało się do Anglii tak czę- którzy nie są najmłodsi. A pomimo to zaliczają sto jak teraz. Nie było to tak dostępne. To był egzaminy, biegają, sędziują. Po prostu spełniają inny świat. Ale wróciłem do Polski i to że dzi- wymogi. Ogólna zasada powinna być dość pro- siaj rozmawiamy dowodzi, że dokonałem słusz- sta – jeśli spełniasz wszystkie odpowiednie wy- nego wyboru. Z drugiej strony, jeśli bym nie mogi i swoją postawą gwarantujesz jakość, na- wrócił do Polski, to może teraz sędziowałbym dal możesz być brany pod uwagę. Wiek może mecze albo… jakąś VIII ligę. być kryterium, ale nie tym pierwszego rzędu. Mija 20 lat odkąd nosisz plakietkę FIFA. Jak zmie- Kurs skończyłeś w 1991 roku. Szybko zacząłeś jeź- nił się piłkarski świat? dzić na szczebel centralny jako asystent. Nie funk- W swoich pierwszych meczach w I lidze w 1994 I kolejka sezonu 1997/1998. Mecz Petrochemia Płock – Raków Częstochowa. Zbigniew Przesmycki wyprowadza drużyny na mecz wspólnie z Konradem Sapelą i Przemysławem Przesmyckim. cjonowała wtedy grupa asystentów. To był czas, r. i miałem okazję sędziować takim zawodni- gdy rolę asystenta I ligi (nie było wówczas eks- kom jak Jan Furtok, czy zaczynający wtedy leg i powrót do Polski. Różnica jest taka, że wte- Sędziowanie to bieg długodystansowy, a nie w danych zawodach ma się trzy trudne decy- liśmy, gdy właśnie był rozgrywany tam ja- traklasy) można było łączyć z prowadzeniem me- karierę – Tomasz Hajto. Na tym szczeblu gra- dy było nieco więcej czasu wolnego. Można kilka wygranych sprintów. Pamiętajmy, że zje, które oceni się prawidłowo, to nie ma za to kiś mecz. Ale wtedy „ta Pani” miała kilka lat, czów w III lidze. ła Stal Stalowa Wola, Sokół Pniewy i Warta Po- było coś zwiedzić. Dziś działamy bardziej pro- media raczej nie doceniają naszej pracy i nie laurów. My nie bierzemy w takich okoliczno- swój mały rowerek i ewentualnie małą pił- Sędzią międzynarodowym zostałem w 1998 znań. Zresztą mogę dodać, że w moim debiu- fesjonalnie, służbowo. W dniu przylotu mamy za bardzo potrafią odpowiednio ją ocenić. To ściach piłki do domu jako pamiątkę, a tak cza- kę, ale nie nożną. To raczej nie były począt- r. Nieco wcześniej był jeszcze okres przejścio- cie, sędzią głównym był dobrze zapowiada- jeszcze trening na stadionie gdzie będzie roz- samo zresztą dotyczy piłkarzy, trenerów, dzia- sem robią zawodnicy po strzeleniu hat-tricka. ki tej pasji. Zapisanie się na kurs było jej de- wy, czas tzw. pomarańczowych plakietek, które jący się arbiter o nazwisku… Zbigniew Prze- grywany mecz. Przed samym spotkaniem ma łaczy, a tym bardziej kibiców. Zdarzają się sy- Tak to u nas działa. Liczy się profesjonalizm, cyzją. Jak się o tym dowiedziałem, to przyją- dawały możliwość łączenia roli sędziego głów- smycki. Piłka nożna dziś, a ponad 20 lat temu miejsce nasza wewnętrzna odprawa taktycz- tuacje meczowe, które mogą być mniejszym chwila radości i spełnienia po dobrze posędzio- łem to z małym zdziwieniem, ale i ze zrozu- nego na najwyższym szczeblu w rodzimej fe- to dwa różne światy. Dotyczy to zarówno sę- no-organizacyjna. Nikt nie myśli o zwiedza- lub większym krokiem w sędziowskiej przy- wanym meczu. Za chwilę jest „reset” i przygo- mieniem. Nie jestem typem rodzica, który deracji i asystenta w meczach międzynarodo- dziowania jak i samej gry. Dla mnie 5-8 lat to niu. O ile jest to w ogóle możliwe, udaje się godzie. Nasza dobra decyzja może zapisać się towanie do następnego spotkania. w dziecku zamierza realizować swoje ambi- wych. FIFA i UEFA pracowały jednak cały czas taki okres, w którym następują zauważalne niekiedy wygospodarować czas na godzinny w pamięci środowiska sędziowskiego na jakiś cje. Ja stoję z boku, podpowiadam jeśli jest nad pomysłem specjalizacji, aby jednoznacznie zmiany i widać je na pierwszy rzut oka zarów- spacer. W przeszłości było inaczej, ale to były czas. Ale generalnie to rzadkość i nie o to cho- Na zakończenie zapytam cię o Laurę, czyli twoją taka możliwość. Trzymam kciuki za nią, ale to podzielić arbitrów wg kryteriów. I mniej wię- no w samej piłce, jak i w sędziowaniu. Sporo inne realia. Świat się zmienia i rzeczywistość dzi w piłkarskim biznesie. To nie my jesteśmy córkę, która właśnie zaczyna przygodę sędziow- Laura jest kowalem swojego losu. Choć mu- cej wtedy (połowa lat 90. – przyp. red.), decy- się zmieniło, ale pewne rzeczy nadal są takie sędziowska także. gwiazdami. To zadanie piłkarzy. To co powin- ską i zapewne zamierza kontynuować rodzin- szę przyznać, że oglądając dwa mecze, któ- zje o takim podziale zapadły. Powstała grupa same. Np. w kwestii meczów międzynarodo- no cechować młodych sędziów to mozolna, ne tradycje. re sędziowała, stresowałem się dużo bardziej sędziów głównych międzynarodowych oraz wych. Podobnie jak dziś tak i 20 lat temu wy- Nad tym zastanawiają się młodzi sędziowie. Czy systematyczna i już na samym początku pro- Laura sama zaczęła się interesować piłką noż- niż przed spotkaniem typu Lech Poznań – Le- grupa asystentów na tym szczeblu. Wtedy by- jazdy na takie zawody zajmowały 3 dni, a sama jeden lub dwa dobre mecze mogą sprawić, że ka- fesjonalna praca. Niech nikt nie porównuje ną. Co prawda zdarzało się, że spacerując gia Warszawa, czy jakieś derby w LOTTO Eks- łem arbitrem w III lidze. W kraju pomysł łącze- struktura organizacyjno-logistyczna była zbli- riera nabierze tempa tak jak u piłkarza, który swojej sędziowskiej postawy do zawodnika, przechodziliśmy obok boiska jakiegoś łódz- traklasie. Cóż, taki los rodzica... nia sędziowania na poziomie obecnej ekstra- żona. Dzień po przylocie mieliśmy mecz, noc- zdobędzie kilka bramek w meczu? który strzelił trzy bramki w meczu. Nawet jeśli kiego klubu z niższych lig i na chwilę stawa- Rozmawiał Jakub Jankowski 20 LAT Z PLAKETKĄ 20 LAT

6 | Sędzia Sędzia | 7 z

Zarząd KS podsumował ostatnie miesiące POWOŁANIA NA ZGRUPOWANIE akończenie 2018 DO ANTALYI Koniec roku to kontynuacja wytężonej pracy Komisji Sdziowskiej PZPN. W Łodzi w weekend 15-16 grudnia obradował Sędzie 1.Augustyn Ewa Pomorski ZPN Zarząd KS. Spotkanie miało kilka punktów, ale kluczowymi były: ocena jakości sędziowania w rundzie jesiennej (w tym 2.Adamska Anna Świętokrzyski ZPN analiza klipów z meczów I i II ligi), wskazanie kadry sędziów, która na przełomie stycznia i lutego poleci do Turcji, Sędziowie zawodowi 1.Frankowski Bartosz Kujawsko-Pomorski ZPN a także uzupełnienie grupy gwiazdkowiczów walczących o szczebel centralny. 2.Jakubik Krzysztof Mazowiecki ZPN 3.Kwiatkowski Tomasz Mazowiecki ZPN 4.Musiał Tomasz Małopolski ZPN arząd KS PZPN zbiera się przynajmniej 5.Przybył Jarosław Opolski ZPN dwa razy w rundzie. Obrady odbywa- 6.Stefański Daniel Kujawsko-Pomorski ZPN Z ją się również w czasie kursów szkole- niowych bądź cyklicznych zgrupowań. Bieżą- Sędziowie asystenci zawodowi ce zadania i wymiana opinii odbywa się elek- 1.Boniek Marcin Kujawsko-Pomorski ZPN tronicznie. Taką możliwość zapewnia regula- 2.Borkowski Marcin Lubelski ZPN min KS PZPN. To znacznie ułatwia i przyspie- 3.Golis Dawid Łódzki ZPN sza pracę w kwestiach, gdzie wymagana jest 4.Mucha Sebastian Małopolski ZPN szybka decyzja. Wiadomo, że takie sytuacje 5.Myrmus Krzysztof Śląski ZPN też się zdarzają. 6.Obukowicz Michał Małopolski ZPN 7.Sapela Konrad Łódzki ZPN Uznaniowość się skończyła 8.Siejka Radosław Łódzki ZPN W czasie zebrań zarząd koncentruje się na Maciej Wierzbowski przygotował klipy z meczów I i II ligi, które były analizowane i omawiane. 9.Wójcik Arkadiusz Kamil Mazowiecki ZPN najważniejszych kwestiach dotyczących sę- dziowskiej organizacji. O arbitrach rozma- kandydata. Do 16 wskazanych arbitrów za- Sędziowie asystenci wia się w kontekście ich sędziowania w po- Zaakceptowano propozycję Centralnej Komisji rząd dokoptował 14 kolejnych. W ten spo- szczebla centralnego szczególnych meczach. Powstają rankingi sę- Szkoleniowej KS PZPN, która ustaliła następujące sób powstała lista 30 sędziów, którzy wio- 1.Arys Marek Zachodniopomorski ZPN dziów w poszczególnych ligach odzwiercie- tematy szkoleniowe na rundę wiosenną dla wo- sną będą rywalizować między sobą. Obóz 2.Gajda Michał Łódzki ZPN dlające jakość ich sędziowania. Dokumenty, jewództw: egzaminacyjno-szkoleniowy dla kandy- 3.Heinig Bartosz Pomorski ZPN które są podstawą do oceny dokonywanej datów odbędzie się 08-10.02.2019 roku 4.Karasewicz Adam Dolnośląski ZPN prze zarząd to: samooceny sędziów, obser- – Nie tylko spalony – właściwa praca sędziego w COS Spała. 5.Kaszyński Bartosz Kujawsko-Pomorski ZPN wacje stadionowe i telewizyjne a także tzw. asystenta; – Wiadomo, że kandydaci są oceniani 6.Kupsik Adam Wielkopolski ZPN zdania odrębne sędziów a od niedawna tak- Tomasz Rusek i Tomasz Mikulski podkreślają, że obserwatorzy stadionowi wnikliwie prowadzą obser- w systemie triple-checking. Niektórzy po 7.Lekki Bartłomiej Śląski ZPN że obserwatorów. wacje. Poziom szkoleniowy systematycznie rośnie. – Inteligentne sędziowanie; raz pierwszy spotykają się z takim syste- 8.Ślusarski Jakub Małopolski ZPN – Dawno skończyliśmy z uznaniowością. mem oceny. Są z tego zadowoleni, bo to 9.Winkler Jakub Kujawsko-Pomorski ZPN Ważne jest też jak arbiter podchodzi do sa- 30 kandydatów do Top Amator B gwiazdkowiczów walczących o awans do – Użycie rąk w walce o piłkę; pokazuje im ile czeka ich pracy i co jest 10.Niemirowski Tomasz Mazowiecki ZPN mooceny, czy jest ona robiona rzetelnie. Wi- Poza wskazaniem arbitrów, którzy na po- grupy Top Amator B na sezon 2019/2020. do poprawy – dodaje na zakończenie Zbi- 11.Zbytniewski Andrzej Lubelski ZPN dzimy kto jak pracuje i czy przekłada się to na czątku przyszłego roku polecą do Turcji na Kilka dni przed obradami w Łodzi każdy – Zarządzanie rzutami wolnymi. gniew Przesmycki. postęp w jego arbitrażu – mówi o pracy zarzą- coroczne zgrupowanie, zarząd zatwierdził z Kolegium Sędziów przedstawił swojego Jakub Jankowski Sędziowie Top Amator A du Zbigniew Przesmycki, Przewodniczący KS. 1.Aluszyk Artur Zachodniopomorski ZPN Główną częścią spotkania w łódzkim ho- 2.Bednarek Łukasz Zachodniopomorski ZPN telu Focus była analiza jakości sędziowania GWIAZDKOWICZE 2018/2019 3.Dobrynin Zbigniew Łódzki ZPN w meczach I i II ligi. Podczas wcześniejszego 4.Jarzębak Sebastian Śląski ZPN posiedzenia zarządu podsumowano 11 kole- 1.Maj Mateusz 1989 Dolnośląski ZPN 5.Kiełczewski Konrad Podlaski ZPN jek w I lidze i 10 kolejek w II lidze. Teraz sku- 2.Gryckiewicz Patryk 1996 Kujawsko-Pomorski ZPN 6.Korpalski Mariusz Kujawsko-Pomorski ZPN piono się na pozostałych spotkaniach, czy- 3.Kobędza Karol 1990 Kujawsko-Pomorski ZPN 7.Krasny Sebastian Małopolski ZPN li kolejkach 12-21 () i 11-21 (II liga). Od- 4.Iwanowicz Karol 1989 Lubelski ZPN 8.Kruczyński Daniel Śląski ZPN powiedzialny za zebranie wszystkich mate- 5.Wasil Michał 1992 Lubelski ZPN 9.Lasyk Piotr Śląski ZPN riałów (video, obserwacje stadionowe i TV, 6.Celejewski Marcin 1992 Lubuski ZPN 10.Malec Paweł Łódzki ZPN samooceny) i ich przygotowanie był Maciej 7.Łapkowski Paweł 1984 Lubuski ZPN 11.Małyszek Jacek Lubelski ZPN Wierzbowski. 8.Adamczyk Patryk 1992 Łódzki ZPN 12.Marciniak Robert Małopolski ZPN 9.Banasiak Bartosz 1996 Łódzki ZPN 13.Marciniak Tomasz Mazowiecki ZPN Metodologia i merytoryka 10.Jabłoński Grzegorz 1984 Małopolski ZPN 14.Myć Wojciech Lubelski ZPN schodzą do niższych lig 11.Jenda Mateusz 1992 Mazowiecki ZPN 15.Paszkiewicz Kornel Dolnośląski ZPN – Obserwatorzy stadionowi otrzymują do 12.Rzucidło Piotr 1990 Mazowiecki ZPN 16.Sulikowski Dominik Pomorski ZPN wglądu obserwacje TV. Nie zawsze ich ocena 13.Łężny Szymon 1995 Opolski ZPN 17.Szczech Łukasz Mazowiecki ZPN jest taka sama jak ta, którą wystawia OTV. To 14.Owsiany Bartosz 1991 Opolski ZPN 18.Wajda Tomasz Śląski ZPN bardzo rozwijające, bo prowadzi do dyskusji 15.Godek Sebastian 1991 Podkarpacki ZPN 19.Złotek Mariusz Podkarpacki ZPN i wymiany poglądów. Oczywiście nasz cel jest 16.Myszka Mariusz 1989 Podkarpacki ZPN taki, żeby były one jeszcze bardziej zbieżne. 17.Lewończuk Konrad 1984 Podlaski ZPN Sędziowie Top Amator B Jest jeszcze drugi aspekt. To czego nauczą się 18.Skrzypko Mateusz 1993 Podlaski ZPN 1.Bielawski Mateusz ŚląskI ZPN obserwatorzy, czyli metodologia i merytory- 19.Bieszke Mateusz 1993 Pomorski ZPN 2.Horożaniecki Paweł Lubuski ZPN ka, przenoszą później do niższych lig w woje- 20.Kaliszewski Filip 1995 Pomorski ZPN 3.Karski Łukasz Pomorski ZPN wództwach. Niejednokrotnie to oni inspirują 21.Groń Łukasz 1991 Śląski ZPN 4.Kawałko Grzegorz Podlaski ZPN arbitrów w III, IV lub niższej lidze do sędziow- 22.Dziopak Paweł 1987 Śląski ZPN 5.Kochanek Marcin Opolski ZPN skiego rozwoju – zwraca uwagę Tomasz Mi- 23.Szypuła Piotr 1994 Śląski ZPN 6.Kos Damian Pomorski ZPN kulski, Wiceprzewodniczący Zarządu. 24.Bińkowski Albert 1993 Świętokrzyskie ZPN 7.Kuźma Łukasz Podlaski ZPN – Widać, że obserwatorów to mobilizuje. 25.Żmijewski Kamil 1992 Warmińsko-Mazurski ZPN 8.Lizak Szymon Wielkopolski ZPN Często od razu po meczach chcą oglądać sy- 26.Maciejewski Dawid 1990 Wielkopolski ZPN 9.Pelka Maciej Wielkopolski ZPN tuacje określane kontrowersjami. Nie może to 27.Wrzeszczyński Paweł 1995 Wielkopolski ZPN 10.Różycki Albert Łódzki ZPN jednak pójść za bardzo w drugą stronę. Istot- 28.Arys Karol 1987 Zachodniopomorski ZPN 11.Sylwestrzak Damian Dolnośląski ZPN ne jest, żeby ocena była zgodna z rzeczywi- 29.Okunowicz Paweł 1987 Zachodniopomorski ZPN 12.Urban Piotr Mazowiecki ZPN stością – dodaje Tomasz Rusek, który również 30.Ostrowski Łukasz 1985 Zachodniopomorski ZPN 13.Wiśniewski Dawid Warmińsko-Mazurski ZPN

Z OBRAD ZARZĄDU zasiada w zarządzie. – Nasi sędziowie wyciągają wnioski. Ten sezon jest lepszy od minionego. Cieszy mnie to – mówi Zbigniew Przesmycki, Przewodniczący KS PZPN. Obok Sekretarz, czyli Damian Picz.

8 | Sędzia Sędzia | 9 S ukcesy polskich sędziów – Jeśli miałbym wskazać jakiś przełomowy mo- Ósmy Polak w Lidze Mistrzów ment w mojej karierze, to był to finał młodzieżó- wek do lat 17. Właśnie na tym turnieju zyskałem najwięcej. Trzeba na to patrzeć z dystansem i nie W październiku Paweł Raczkowski zadebiutował w Lidze Mistrzów. Stał się ósmym polskim arbitrem w najbardziej zadawalać się dotychczasowymi sukcesami. Kolej- ne szczeble w hierarchii UEFA i nominacje na co- prestiżowych rozgrywkach klubowych w Europie. Jakie będą dalsze kroki 35-letniego sędziego z Warszawy i komu raz ważniejsze mecze, to długofalowy proces. Jed- nak mam ogromną determinację, która towarzyszy z polskich arbitrów dane już było rozstrzygać w elitarnej Champions League? mi od kiedy zacząłem sędziować, czyli od czasów liceum – opowiada Paweł.

Na początek - Rzym nie w tych rozgrywkach. Popularny „Raczek” Osiągnięcia Raczka" Dorobek Polaków w LM Sędziowskie drogi Pawła doprowadziły go do Rzy- na swoją kolejną szansę jeszcze czeka, jednak Zanim Paweł Raczkowski" otrzymał nominację na W samej Lidze Mistrzów polscy sędziowie zaprezen- mu, gdzie 2 października 2018 r. poprowadził swój patrząc na panujący obecnie trend w UEFA mecz Ligi Mistrzów musiało upłynąć 17 lat karie- towali się łącznie w 49 spotkaniach. Na tle klubów pierwszy mecz fazy grupowej Ligi Mistrzów. Spo- można po cichu liczyć na kolejne powołania ry z gwizdkiem, z czego 8 w najwyższej klasie roz- piłkarskich z naszego kraju, które po transformacji tkanie AS Romy z Viktorią Plzeň przyciągnęło na dla Polaka. Wydaje się, że Komitet Sędziow- grywkowej w kraju i 5 na arenie międzynarodo- Pucharu Europy w Ligę Mistrzów, rozegrały w su- Stadio Olimpico ponad 41 tys. widzów i zakoń- ski UEFA przygotowuje następne pokolenie wej z odznaką FIFA. Od ponad dwóch lat Paweł mie 20 meczów w tych rozgrywkach, wynik jest czyło się wysokim zwycięstwem gospodarzy 5:0. sędziów, które będzie bezpośrednim zaple- znajduje się w I kategorii sędziów UEFA. Na swo- imponujący. Nasi sędziowie przez ponad 20 lat hi- Sędzia z Warszawy pokazał w tym spotkaniu dwie czem grupy Elite, a z czasem zacznie zastępo- im koncie ma łącznie 45 meczów międzynarodo- storii Ligi Mistrzów pokazali w sumie 168 żółtych Ryszard Wójcik prowadził mecze Ligi Mistrzów w latach 1993-2001. Był polskim rekordzistą, ale wyprze- żółte kartki. wać znajdujących się tam arbitrów. Potwier- wych. W tym czasie był rozjemcą m.in. podczas kartek, 7 czerwonych i przyznali 9 rzutów karnych. dził go Szymon Marciniak. – Nominacja w Lidze Mistrzów jest dla mnie dzeniem tych słów jest obsadzenie aż 13 sę- 13 meczów fazy zasadniczej Ligi Europy, a przed motywacją do dalszej pracy. To wielki splendor dla dziów do prowadzenia spotkań w tym sezo- oficjalnym debiutem w Lidze Mistrzów rozstrzy- (3:0). W kolejnym sezonie Marciniak ponownie do- sędziego, bo ranga meczu Ligi Mistrzów robi swo- nie Ligi Mistrzów, dla których był to absolutny gał jeszcze w 3 meczach kwalifikacyjnych do Statystyki polskich sędziów w Lidze Mistrzów rzucił do swojego dorobku 3 mecze fazy grupowej je. Jednak przygotowania do debiutu i sam mecz debiut w tych elitarnych rozgrywkach. Rekor- tych rozgrywek. i tym razem jeden pucharowej. Dokładniej 1/8 fina- potraktowaliśmy tak, jak każde inne zawody. Klucz dowa ilość debiutantów wystąpiła w sezonie – Te rozgrywki są uwieńczeniem mojej ciężkiej łu, kiedy Juventus FC zaliczył wyjazdową wygraną do sukcesu tkwi właśnie w tym, żeby do każdego 2010/2011. Wówczas w Champions League pracy, którą wykonuję od lat i to wielka nagroda dla Sędzia Mecze Żółte kartki Czerwone kartki Rzuty karne Lata nad Tottenhamem Hotspur FC (1:2). spotkania podejść tak samo profesjonalnie. Nie- zaprezentowało się aż 19 nowych arbitrów. mnie. Jednak z całym zespołem czujemy ogromne Szymon Marciniak 20 83 2 5 2014 – obecnie Pierwsze spotkanie tegorocznej edycji Ligi Mi- zależnie od tego czy jest to mecz w rozgrywkach chęci, żeby na stałe zakotwiczyć w Lidze Mistrzów, Ryszard Wójcik 16 30 4 3 1993–2001 strzów pozwoliło Szymonowi na przejęcie tytułu europejskich, LOTTO Ekstraklasie, czy niższych li- co możemy osiągnąć cały czas pracując. To dopie- polskiego sędziego z największą liczbą meczów gach – podkreśla Paweł Raczkowski. Paweł Raczkowski ro początek i jesteśmy gotowi na więcej – podkre- Grzegorz Gilewski 5 14 1 0 2005–2008 w tych rozgrywkach. Teraz poprawia swój wynik, W debiucie Pawła w Lidze Mistrzów pracowali kontynuuje śla popularny „Raczek”. Jacek Granat 3 13 0 1 1998–2002 otrzymując kolejne nominacje w tym sezonie (In- z nim również inni Polacy, którzy stworzyli zespół polskie tradycje Paweł świetnie odnalazł się również w mło- Paweł Gil 2 10 0 0 2012 – obecnie ter Mediolan – FC Barcelona 1:1 oraz PSG – Liver- sędziowski w składzie: Michał Obukowicz, Tomasz w Lidze Mistrzów. dzieżowych rozgrywkach pod auspicjami UEFA. pool FC 2:1). Listkiewicz (asystenci), Tomasz Musiał, Tomasz Jak na razie to tutaj święcił swoje największe suk- Zbigniew Przesmycki 1 8 0 0 1995 Kwiatkowski (dodatkowi asystenci) i Radosław Siej- cesy. W sezonie 2013/2014 otrzymał nominację do Marcin Borski 1 8 0 0 2012 Kolejni wyróżnieni ka (techniczny). Świetne decyzje, przede wszystkim sędziowania półfinału Młodzieżowej Ligi Mistrzów Paweł Raczkowski 1 2 0 0 2018 – obecnie Oprócz Marciniaka i Wójcika, którzy mają najdłuż- dwóch pierwszych, znacząco przyczyniły się do do- pomiędzy Schalke 04 a FC Barceloną (0:1). Nato- szą historię w Lidze Mistrzów, Polska miała jeszcze brej oceny występu Polaków. Michał Obukowicz za- miast w roku 2015 powołano go na Mistrzostwa Łącznie 49 168 7 9 kilku innych reprezentantów. W latach 2005–2008 chował się wzorowo, wykazując proofensywne za- Europy do lat 17, które odbyły się w Bułgarii. Tam na stadionach m.in. Arsenalu FC, czy Chelsea FC po- chowanie przy tzw. „mijance”, po której Edin Dže- poprowadził mecz otwarcia, dwa w fazie grupo- jawił się Grzegorz Gilewski. W swojej karierze zdo- ko już w 3. minucie zdobył pierwszą bramkę w tym wej oraz… finał tych mistrzostw, w którym Francu- Wójcik jako pierwszy łał poprowadzić 5 meczów Ligi Mistrzów. Kilka lat meczu. Natomiast Tomasz Listkiewicz dopatrzył się zi rozbili Niemców 4:1. To było wielkie wyróżnienie Debiut polskiego sędziego w elitarnej Champions wcześniej, między 1998 a 2002 r., w Lidze Mistrzów spalonego Federico Fazio, którego bramka została dla Polaka, gdyż rzadko zdarza się by ten sam arbi- League miał miejsce 17 marca 1993 r. Wówczas Ry- gwizdał także Jacek Granat. Jego licznik zatrzymał prawidłowo anulowana. ter pojawiał się w meczu otwierającym i kończą- szard Wójcik z Opola jako pierwszy mógł wysłuchać się na 3 spotkaniach. – Można powiedzieć, że asystenci skradli mi cym turniej. Co ciekawe, miesiąc później podob- legendarnego hymnu Ligi Mistrzów na Ibrox Sta- Kolejnym arbitrem z naszego kraju w Champions show – mówi żartobliwie Raczkowski. – Zarówno ny sukces powtórzył Szymon Marciniak – najwy- dium w Glasgow. Był to mecz fazy grupowej, w któ- League był Paweł Gil, którego wyznaczono na mecz Michał, jak i Tomek, podjęli kluczowe decyzje w tym żej postawiony polski sędzia w hierarchii UEFA, rym Rangersi pokonali 2:1 Club Brugge. Od tego fazy grupowej w tym samym dniu, co również de- meczu. Do mnie należało przede wszystkim zarzą- systematycznie wyznaczany na ważne mecze meczu Wójcik przez niemal 10 lat cyklicznie poja- biutującego w tych rozgrywkach Marcina Borskie- dzanie i komunikacja z zawodnikami. Najważniej- Ligi Mistrzów. Podobnie jak Paweł, sędzio- wiał się w obsadzie Ligi Mistrzów, sędziując m.in. go. 19 września 2012 r. poprowadzili odpowiednio sze, że po spotkaniu nikt nie mówił o pracy sędziów, wał zarówno mecz otwarcia, jak i finał tur- takim klubom jak: Manchester United, AC Milan, spotkania Shakhtar Donetsk – Nordsjaelland (2:0) tylko o postrzeganiu nas jako całego zespołu, który nieju, z tym że Mistrzostw Europy do lat 21. Arsenal FC, Bayern Monachium czy Real Madryt. oraz Lille – BATE Borysów (1:3). Pawłowi udało się ch spełnił swoje zadanie. To dało nam największą sa- Wydarzenie bez precedensu dla polskiego Właściciel firmy przewozowej „Sindbad” do dziś sędziować w jeszcze jednym meczu fazy grupo- tysfakcję – dodaje debiutant z Warszawy. środowiska sędziowskiego! jest sędzią, który spośród wszystkich polskich arbi- wej. W listopadzie tego samego roku pojechał do trów wystąpił w największej liczbie edycji tych roz- Paryża na spotkanie PSG – Dinamo Zagrzeb (4:0). grywek. Przez długi czas był także rekordzistą pod Mimo, że Paweł pozostaje aktywnym sędzią Pełna obsada debiutanckiego Sędziowskie debiuty w tegorocznej Lidze Mistrzów. względem liczby meczów, których zaliczył w całej Szymon Marciniak ma 20 meczów w LM. Ta liczba z plakietką FIFA, to od udanego 2012 r., nie popra- meczu Pawła Raczkowskiego karierze 16. Przez długi czas był to również jedyny będzie rosnąć. wił swojego osiągnięcia w Lidze Mistrzów. Jednak w Lidze Mistrzów Sędzia Kraj Wiek Mecz Data Polak, któremu udało się sędziować mecz fazy pu- UEFA wyznacza go na mecze Ligi Europy, a FIFA bar- charowej. Miało to miejsce w sezonie 1994/95, kie- z Polski, który pojawił się w obsadzie na mecze fazy dzo docenia jako fachowca VAR. Natomiast Marcin Liga Mistrzów – grupa G Bułgaria 32 Valencia CF – Manchester United (2:1) 12.12.2018 dy Hajduk Split bezbramkowo zremisował w pierw- pucharowej. Dwa sezony wystarczyły by przegonić Borski zdecydował się zakończyć swoją karierę do- 2 października 2018 r., godz. 21:00 – Rzym (Stadio Szwecja 33 Manchester City – Hoffenheim (2:1) 12.12.2018 szym meczu ćwierćfinałowym z Ajaxem Amsterdam stawkę i w zestawieniu liczby spotkań polskich sę- kładnie dwa lata temu – w grudniu 2016 r. z jednym Olimpico) . dziów w Lidze Mistrzów znaleźć się przed Wójcikiem. meczem Ligi Mistrzów na koncie. Również jednym AS Roma – FC Viktoria Plzeň 5:0 Anglia 39 AS Monaco – Borussia Dortmund (0:2) 11.12.2018 Marciniak nowym rekordzistą Po sezonie 2015/2016 Szymon Marciniak (8 meczem może się poszczycić obecny szef Kolegium Finlandia 40 Atlético Madryt – AS Monaco (2:0) 28.11.2018 Osiągnięcia Ryszarda Wójcika przebił dopiero Szy- meczów w Lidze Mistrzów) znajdował się w po- Sędziów PZPN – Zbigniew Przesmycki. W 1995 r. miał Sędzia: Paweł Raczkowski Istvan Kovacs Rumunia 34 Valencia CF – Young Boys (3:1) 07.11.2018 mon Marciniak, który w Lidze Mistrzów zadebiuto- łowie drogi do osiągnięć rekordzisty Wójcika (16 on przyjemność wyprowadzić drużyny na murawę Sędzia asystent 1: Michał Obukowicz wał w meczu Juventus FC – Malmö (2:0), rozegrane- meczów). Jednak kariera sędziego z Płocka nabra- legendarnego Santiago Bernabeu i sędziować mecz Sędzia asystent 2: Tomasz Listkiewicz Włochy 37 FC Porto – Lokomotiv Moskwa (4:1) 06.11.2018 go we wrześniu 2014 r. Jeszcze w tym samym sezo- ła rozpędu i po powołaniu na Mistrzostwa Europy Realu Madryt ze szwajcarskim Grasshopper (2:0). Sędzia techniczny: Radosław Siejka Niemcy 34 Liverpool FC – Crvena Zvezda (4:0) 24.10.2018 nie Szymon miał okazję sędziować w dwóch kolej- we Francji w 2016 r. nadszedł czas na kolejny uda- Pozostaje trzymać kciuki za kolejne nominacje Dodatkowy sędzia asystent 1: Tomasz Musiał Szkocja 40 Lokomotiv Moskwa – FC Porto (1:3) 24.10.2018 nych meczach fazy grupowej. Wówczas pojechał ny sezon w europejskich rozgrywkach klubowych. Szymona Marciniaka i Pawła Raczkowskiego, którzy Dodatkowy sędzia asystent 2: Tomasz Kwiatkowski do francuskiego Monaco i słoweńskiego Mariboru. Szymon otrzymał nominacje na dużo trudniej- mogą dalej pisać historię polskich sędziów w Lidze Paweł Raczkowski Polska 35 AS Roma – Viktoria Plzeň (5:0) 02.10.2018 Sezon później ponownie otrzymał szansę w trzech sze gatunkowo spotkania fazy grupowej: Atléti- Mistrzów. Przy okazji, należy przyglądać się poczy- Izrael 37 AEK Athens – SL Benfica (2:3) 02.10.2018 spotkaniach grupowych. Dobre występy otworzy- co Madryt – Bayern Monachium (1:0), Olympique naniom pozostałych naszych kolegów, znajdują- UEFA daje szansę Łotwa 33 Olympique Lyon – Shakhtar Donetsk (2:2) 02.10.2018 ły Szymonowi drogę do 1/8 finału, gdzie był roz- Lyon – Juventus FC (0:1) oraz Real Madryt – Borus- cych się na listach sędziów międzynarodowych. Są W drugiej kolejce fazy grupowej tegorocznej jemcą meczu Real Madryt – AS Roma (2:0). Na tym sia Dortmund (2:2). Ponadto, podobnie jak sezon nimi: Paweł Gil i Daniel Stefański (grupa I), Bartosz

w pu ch ara a s i Ligi Mistrzów, oprócz Pawła Raczkowskiego, Dania 38 Shakhtar Donetsk – Hoffenheim (2:2) 19.09.2018 jednak nie poprzestał i na ćwierćfinał pojechał do wcześniej, został przydzielony do prowadzenia me- Frankowski (grupa II) oraz Krzysztof Jakubik i To- debiutowali jeszcze inni sędziowie. Niektórzy Hiszpania 42 Ajax – AEK Athens (3:0) 19.09.2018 Monachium, sędziując starcie Bayernu z SL Benficą czów 1/8 finału i ćwierćfinału, odpowiednio PSG – FC masz Musiał (grupa III). n od tego czasu zdążyli zaliczyć drugie spotka- (1:0). Tym samym został drugim po Wójciku sędzią Barcelona (4:0), a także Juventus FC – FC Barcelona Bartosz Owsiany

10 | Sędzia Sędzia | 11 Poznajemy system „od kuchni” łukasz Wachowski: System skrojony pod naszą ligę

Temat VAR wciąż interesuje VAR na dobre zadomowił się w LOTTO Ekstrakla- sie i w światowym futbolu. To zmiana nieod- coraz większe grono wracalna. Który moment, gdy VAR wchodził do polskiej piłki, był Pana zdaniem najtrudniejszy? sympatyków piłki nożnej Wraz z wejściem VAR do polskiej piłki, część rodziny piłkarskiej oczekiwała, że rozwiąże w Polsce. Łukasz Wachowski, on wszystkie problemy. Najtrudniejsze było uświadomienie kibicom, zawodnikom i tre- czyli Dyrektor Departamentu nerom, kiedy można skorzystać z technologii VAR. I co oznacza „klarowny i oczywisty błąd”. Rozgrywek Krajowych PZPN Do tej pory część kibiców zadaje pytanie: „Dla- czego sędzia nie skorzystał z podpowiedzi i jednocześnie jeden z głównych VAR, przy kontrowersyjnej sytuacji?”. Nie ro- zumieją, że wprowadzenie VAR nie spowodu- koordynatorów projektu, je braku dyskusji o decyzjach sędziowskich. opowiada o wprowadzeniu Dzięki tej technologii mamy unikać skandali! Skąd czerpaliście wzorce i co Was inspirowało systemu do rozgrywek. przy wprowadzaniu VAR do Polski? Przed wprowadzeniem systemu VAR w Pol- sce przeanalizowaliśmy rozwiązania w róż- nych krajach. Zanim podjęliśmy ostateczną decyzję, próbowaliśmy poznać silne i słabe strony różnych rozwiązań. Nie mieliśmy jed- nego źródła inspiracji, ale staraliśmy się wy- brać najlepsze elementy z różnych rozwią- zań. Myślę, że udało nam się wypracować optymalny model dla naszego kraju.

Łukasz Wachowski i Paweł Gil to osoby, które dużo pracy włożyły w rozwój VAR w Polsce.

Dziś rozmawiamy o tym na chłodno, ale wcze- sie meczu tylko dwóch, ponieważ bardzo łym narzędziem do tego jest tzw. „symu- śniej ten pomysł wywoływał emocje. Jak wie- dobrze układa nam się współpraca z LIVE- lator”, na którym można analizować sytu- lu było sceptyków a jak wielu zwolenników PARK EKSTRAKLASA, która zajmuje się re- acje, tak jak podczas meczu. Pozwala on na tego projektu? alizacją meczów Ekstraklasy. powstanie pewnych nawyków jak i wyćwi- Trudno jest szukać sceptyków, w sytuacji czenie jednolitych zwrotów. Jak pan widzi, gdy chcemy unikać oczywistych błędów Zarówno w Bundeslidze jak i podczas MŚ 2018 cały czas myślimy o rozwoju. sędziowskich. Zdecydowana większość klu- mieliśmy do czynienia z innym sposobem logi- bów przyjęła ten pomysł z entuzjazmem. stycznych rozwiązań jeśli chodzi o system, niż Być może warto wprowadzić dodatkowych Oczywiście zadawali pytania: „Jak bardzo wygląda to u nas. Czy Pana zdaniem nasz sys- AVAR? Żeby przed monitorem siedziało więcej to wpłynie na płynność gry?” lub „Czy prze- tem jest korzystniejszy? osób, tak jak to miało miejsce w Rosji? rwy na videoweryfikację nie będą zajmowały Tak jak wspomniałem poprzednio, my nie Na podstawie naszych doświadczeń, w tej zbyt wiele czasu?”. Myślę, że po pierwszym zajmujemy się oceną poszczególnych roz- chwili nie widzimy takiej potrzeby. Trzeba sezonie liczba zwolenników tylko się po- wiązań. Wybraliśmy model, który odpowia- raczej doskonalić współpracę w tych ze- większyła i trudno znaleźć racjonalne uza- dał nam pod każdym względem. Nie zabrak- społach, które pracują obecnie. Włosi są sadnienie dlaczego mielibyśmy nie korzy- nie takich, którzy będą twierdzili, że model stawiani za wzór przy wprowadzaniu tego stać z tego systemu. zcentralizowany jest lepszy, gdyż VAR, AVAR projektu, a tam również pracują VAR i AVAR. oraz operator nie muszą tyle podróżować. Kibice i telewidzowie często nie mają świado- Natomiast nie mają oni wówczas możliwo- Czy Pana zdaniem sam system, patrząc na to mości ile pracy to wszystko kosztuje „od kuch- ści, na spokojnie przeprowadzić odprawy globalnie, będzie się rozwijać? Przecież mamy ni”. Jak wiele osób co weekend jest zaangażo- przed meczem z sędziami, poczuć atmosfe- to czego chcieliśmy: kontrowersyjna decyzja, wanych w całą logistykę tej techniki? ry stadionu ani porozmawiać na gorąco po którą sędzia może sprawdzić na ekranie i w ar Podczas samego meczu LOTTO Ekstrakla- meczu. Dodatkowo system scentralizowa- efekcie poczucie sprawiedliwości. Czy to nie sy bądź Pucharu Polski bezpośrednio przy ny oznacza już na samym początku bardzo jest już szklany sufit dla tego projektu? projekcie pracują cztery osoby: VAR, AVAR, duże koszty. Dlatego nasz wybór był poprze- Mówi pan o kontrowersyjnych decyzjach… Operator Powtórek i Asystent Videoweryfi- dzony dogłębną analizą wielu czynników. Przypomnę raz jeszcze, że VAR ma inter- kacji. O pracy dwóch pierwszych osób wie- weniować tylko w przypadkach „klarow- Nie mieliśmy jednego źródła inspiracji, my już dosyć dużo. Natomiast dwie pozo- Jakie są perspektywy jeśli chodzi o rozwój pro- nych i jednoznacznych błędów”. Czy to gdy wprowadzaliśmy VAR, stałe osoby czuwają nad tym, aby proces jektu? nie jest to, o co chodziło kibicom, zawod- ale staraliśmy się wybrać analizy sytuacji, a w razie konieczności vi- „Kto się nie rozwija, ten się cofa!”. Po każ- nikom i trenerom? W jakim kierunku pój- najlepsze elementy deoweryfikacja, przebiegały na jak najwyż- dej kolejce śledzimy jak ten proces wygląda dzie ten system okaże się wkrótce. My z różnych rozwiązań szym poziomie. Doskonale wiemy, jak trud- w naszym kraju. Próbujemy na bieżąco ko- jako Federacja musimy czuwać nad prze- – tłumaczy Łukasz Wachowski. no jest wybrać właściwą kamerę i pokazać rygować pewne rozwiązania. Zdajemy so- strzeganiem Protokołu VAR, który otrzy- sędziom powtórki z odpowiednią prędko- bie sprawę, że w pewnych aspektach mo- maliśmy z IFAB. I bardzo cieszy nas fakt, ścią. Przechodzą oni również cykl szkoleń żemy być lepsi. Wejdziemy może w szcze- że jesteśmy przez tę instytucję pozytyw- sędziowskich. Czuwają także nad projektem góły, ale chodzi np. o komunikację na linii nie postrzegani. od strony technicznej. Może być ich w cza- sędzia – VAR czy VAR – operator. Doskona- Rozmawiał Jakub Jankowski v a j e mn i c T

12 | Sędzia Sędzia | 13 Święta sędziów Boże Narodzenie nieodłącznie wiąże się z wielo- kę karpia! Często od mamy dostaję salaterkę, Gwi(a)zdkowe ma tradycjami i zwyczajami. Zaczniemy od śpie- by zjeść karpia następnego dnia. wania kolęd – możecie pochwalić się talentem muzycznym? SM: Barszczyk z uszkami lub fasolą, ale też piero- święta gi i karp. Wszystkie potrawy wyjątkowo sma- SM: Z uwagi na dbałość o dobrą atmosfe- kują w czasie świąt. rę świąt nie śpiewam kolęd, bo moja ro- Przed nami wyjątkowo rodzinny czas, dzinka mogłaby tego nie wytrzymać. Wo- TM: Barszcz czerwony z grochem. Nauczyłem limy spędzić ten czas na rozmowach. Na- się go jeść od mojej mamy, a ona przygo- czyli Święta Bożego Narodzenia. Wiele osób czeka tomiast kolędy zawsze pojawiają się w tle towuje mi to danie tylko w Wigilię. Teść robi i uprzyjemniają nam rodzinne spotkania. również przepyszną zupę grzybową, którą z utęsknieniem na choinkę, prezenty i pyszny również lubię. TM: Przeważnie występuję w chórkach. Niestety, domowy barszcz. Wśród nich są również sędziowie. jestem fatalnym śpiewakiem, ale sytuacje Okres 2 tygodniowego roztrenowania spędzacie ratuje mój tata, który jest mistrzem ceremo- w rodzinnym gronie. A co sądzicie o brytyjskiej tra- Jaka jest ulubiona potrawa wigilijna nii i to on intonuje każdą z kolęd. W później- dycji rozgrywania meczów ligowych w drugi dzień szej części spotkań słuchamy kolęd z płyt. świąt? Tomasza Kwiatkowskiego? Dlaczego Tomasz Musiał Kto przynosi u Was prezenty? Św. Mikołaj, Gwiaz- TK: Od 2-3 lat tradycją stało się, że w drugi dzień w tym roku będzie świętował w krótkich spodenkach? dor czy Dzieciątko? świąt pakujemy się i wyjeżdżamy w góry ze znajomymi. M.in. z Tomkiem Listkiewiczem Jakie święta najbardziej zapadły w pamięć TK: Zawsze prezenty przynosi Mikołaj. Mam i jego rodziną. Jeździmy na nartach i na san- dwie córki: 5-letnią i 11-letnią. O ile młod- kach. Ładujemy baterie, odpoczywamy, po- Sebastianowi Musze? O te i inne świąteczne historie sza na pewno w niego wierzy, o tyle starsza święcamy czas rodzinie – taka nowa świecka chyba już tylko udaje. Jednak bardzo de- tradycja. Jest chęć sędziowania nawet w tym zapytaliśmy naszych zawodowców. nerwuje mnie pisanie informacji w książ- okresie, ale trzeba czasem odpocząć od futbo- kach dla dzieci, że prezenty przynoszą ro- lu. Staramy się wykorzystać ten czas na nadro- dzice. Stawia to nas później w kłopotliwej Ile radości jest na tym rodzinnym zdjęciu. Sebastian Mucha deklaruje, że świąteczną choinkę ubiera bienie zaległości w relacjach z znajomymi, ale Od lat trwają dyskusje o wyższości Świąt Bożego rodzicami i moją siostrą w Lubinie. I tak sytuacji. W domu robimy to tak, że po Wigi- wspólnie z żoną i dziećmi. nie da się w 100% uciec od sędziowskich tema- Narodzenia nad Wielkanocą. Które święta są Wam na zmianę. Jesteśmy pod tym wzglę- lii dzieci idą do jednego z pokojów się po- tów. Jak jest okazja to wspólnie oglądamy me- bliższe – Bożego Narodzenia czy Wielkiej Nocy? dem sprawiedliwi. bawić. Wtedy gaśnie światło, ktoś dzwoni TM: Nie rozmawiałem jeszcze ze swoimi dzieć- SM: Zgodnie z rodzinną tradycją zawsze z dziećmi cze ligi angielskiej. do drzwi, a pod drzewkiem pojawia się stos mi o istnieniu Mikołaja. W zeszłym tygodniu ubieram choinkę. Tak było w moim rodzinnym Tomasz Kwiatkowski: Zdecydowanie Świę- TM: Po moim ślubie święta spędzamy u mnie prezentów i jak zwykle Mikołajowi udaje włożyliśmy listy pod dywan i teraz z niecier- domu i taka sama tradycja obowiązuje u mnie. SM: Cały rok poświęcony jest piłce nożnej, więc ta Bożego Narodzenia. Choć mam świado- w domu, gdzie spotykamy się wszyscy – się to zrobić niepostrzeżenie. W ten sam pliwością czekamy, aż Mikołaj do nas przyje- ten czas jest zagwarantowany tylko i wyłącz- mość, że z kościelnego punktu widzenia Wiel- moi rodzice, brat z żoną i dziećmi oraz teść. sposób wyglądało to za mojego dzieciń- dzie. Jak zwykle podrzuca je niepostrzeżenie TM: Ubieram choinkę razem z dziećmi, ale to moja nie dla rodziny. kanoc jest ważniejsza. Ja mam jednak szcze- Siostra mojej żony pracuje już od wielu lat stwa. Polecam! To sprawdzony sposób. pod choinkę. Natomiast ojcowie chrzestni mo- żona dyryguje całym przedsięwzięciem. Ja gólny sentyment do Wigilii, ze względu na za granicą i również przyjeżdża do nas. Zbli- ich dzieci – Sebastian Krasny (sędzia Top Ama- po prostu staram się nie przeszkadzać. Ale TM: W tym okresie się resetuje. Odcinam się od sę- choinkę, kolędy oraz Św. Mikołaja jest mi bli- żające się święta będą jednak wyjątkowe, SM: Zdecydowanie Mikołaj. Starsza córka 9-let- tor – przyp. red.) i Tomasz Chajdecki (futsalo- biorę w tym czynny udział. dziowania i poświęcam czas wyłącznie moim żej do tych świąt. bo siostra mojej żony wychodzi za mąż i le- nia jest już świadoma, że Mikołaj nie istnie- wy obserwator szczebla centralnego – przyp. bliskim. Uważam jednak, że to kwestia przy- cimy na jej ślub i wesele do Stanów Zjed- je. Odkąd zaczęła chodzić do szkoły to jej red.) zawsze mają to szczęcie, że jak przycho- Przyznajcie się jaka jest Wasza ulubiona wigilijna zwyczajenia oraz innej kultury. Pewnie będąc Sebastian Mucha: Święta Bożego Narodze- noczonych. Będzie to dla mnie pierwsze rówieśnicy uprzedzili mnie i poddali pod dzą do nas w święta to spotykają Mikołaja po potrawa? tam na miejscu (Tomasz urodził się w Hereford nia, ponieważ są bardzo rodzinne i dodatko- Boże Narodzenie poza Krakowem, a dodat- wątpliwość istnienie Mikołaja. Musieliśmy drodze i przynoszą prezenty. TK: Uwielbiam karpia pod każdą postacią. Zarów- w Wielkiej Brytanii – przyp. red.) nie miałbym wo mają piękną zimową aurę. Choinka i pa- kowo w drugi dzień świąt będziemy wy- wraz żoną odbyć poważną rozmowę z córką no w galarecie z odrobiną chrzanu, jak i sma- z tym problemu. dający śnieg mają swój urok. Wielkanoc prze- poczywać pod palmami na Florydzie. To na ten temat. Natomiast naszego 4-letnie- Jaki jest Wasz wymarzony prezent? żonego, który jest podawany później. Chęt- żywa się bardziej duchowo. dla mnie zupełnie nowe doświadczenie. go synka trzymamy jeszcze w niepewności. nie oddaję swoją porcję pierogów za dokład- Rozmawiał Michał Górka TK: Ciężko jest mi zawsze wybrać prezent dla sie- Tomasz Musiał: Zdecydowanie wolę Boże Na- bie. Mamy w rodzinie taką tradycję, że już w po- rodzenie – są to bardziej rodzinne święta. Mam łowie listopada rozsyłana jest lista życzeń, a ja rodzinę rozsianą po całym świecie i to jedna strasznie nie lubię jej uzupełniać. Na pewno z niewielu okazji gdy zjeżdżamy się w jedno nie będzie to coś materialnego, ale mam na- miejsce. Śnieg, choinka oraz prezenty doda- dzieję, że dopiero ten najlepszy prezent przede ją tylko uroku tym chwilom. mną. Choć jeszcze nie wiem co to może być.

Podkreślacie, że to wyjątkowy czas rodzinnego SM: Nie będę zdradzał co to jest. Powiem tyl- świętowania. W jakim gronie spędzacie święta? ko, że nie jest materialny, ważne żeby się kiedyś spełnił. TK: Mamy dwie Wigilie – dzień wcześniej (23 grudnia – przyp. red.) wieczorem po pra- TM: Nie mam wymarzonego prezentu. Natomiast cy jedziemy z żoną i dzieciakami do mo- zawsze podczas otwierania prezentów z dzieć- jego taty oraz rodziny z jego strony. To mi przypomina mi się moje dzieciństwo. Wte- krótkie, ale bardzo sympatyczne spotka- dy wszystko kręciło się wokół piłki nożnej – czy nie w gronie najbliższych. W dzień wigi- to właśnie piłka, nowe korki lub koszulki pił- lijny najpierw jedziemy do cioci od strony karskie. Mikołaj spełniał wszystkie moje ma- mojej mamy, gdzie spotykamy się z brać- rzenia. Teraz zdarzają mi się chwile zapomnie- mi i siostrami ciotecznymi oraz ich dzie- nia i bawię się zabawkami, które moje dzieci ciakami. Tu ma miejsce uroczysta kolacja dostają w prezentach. Wtedy mogliśmy tylko – śpiewamy kolędy, rozmawiamy, wspo- pomarzyć o zabawkach jakie są teraz. To jest minamy. Później jedziemy jeszcze do ro- najpiękniejszy prezent – wrócić na chwilę do dziców żony by już kameralnie spędzić czasów beztroskiego dzieciństwa.

a j e my s i ę bli ż resztę wieczoru. To moment, gdy już po dniu pełnym wrażeń można się zrelakso- Choinkę ubieracie sami czy razem z dziećmi? wać, usiąść w fotelu obok choinki i wy- ciągnąć nogi. TK: Za choinkę odpowiadamy wspólnie z dzieciaka- mi. Zawsze jest to żywe drzewko, które ubiera- SM: Spotykamy się w dużym rodzinnym gro- my wspólnie z córkami na kilka dni przed Wigilią. nie. W jednym roku z rodzicami i siostrą Wcześniej dzieciaki pieką pierniczki, które zawie- Uwielbiam wigilijnego karpia. Chętnie oddaję swoją porcję pierogów za dokładkę ryby – deklaruje To- żony w Krakowie, a w drugim z moimi Tomasz Musiał tegoroczne święta spędzi... na Florydzie. szamy na gałązkach razem z innymi ozdobami. masz Kwiatkowski. P oz n

14 | Sędzia Sędzia | 15 Robota dla Temidy Zatrzymywanie przeciwnika - SPA, DOGSO i stałe fragmenty gry Zatrzymywanie przeciwnika, często nazywane w języku oryginału Laws of the Games holdingiem to temat, który regularnie pojawia się na sędziowskich szkoleniach. I nic dziwnego, ponieważ jest istotnym zagadnieniem w praktyce boiskowej.

entralna Komisja Szkoleniowa podzieliła to śmy żółtych kartek za SPA w polu karnym, chy- lem karnym, wówczas sprawa jest jasna, ale je- zagadnienie na dwa wątki: LOR (brak sza- ba, że przewinienie miało niesportowy w tym śli w polu karnym, to czy była możliwość za- C cunku do zawodów) i tzw. holding ogól- nierozważny charakter. Obecnie za SPA, gdy za- grania piłki czy nie. Proces decyzyjny się wy- ny. W poprzednim numerze czytaliście nt. LOR. wodnik próbuje zagrać piłkę a robi to nieostroż- dłużył, ale samą decyzję należy podejmować Teraz skupimy się na zatrzymywaniu przeciwni- nie, już na wszystkich boiskach świata nie jest ka- sprawnie – wylicza Tomasz Kwiatkowski. I do- ka przy: SPA, DOGSO oraz przy stałych fragmen- rany indywidualnie. Natomiast w przypadku za- daje: – Podstawa to teoria i znajomość sche- tach gry (SFG). trzymywania w tym ciągnięcia a także, popycha- matu postępowania. Kolejna kwestia to oglą- nia przeciwnika przerywającego korzystną akcję, danie klipów i analizowanie sytuacji meczo- SPA w polu karnym przeciwnikom należy przyznać rzut karny, a za- wych. Na koniec należy odpowiednio przeło- Jezeli zawodnik we własnym polu karnym po- wodnika napomnieć – mówi Tomasz Kwiatkow- żyć to na decyzje boiskowe. To nie jest łatwe, pełnia przewinienie na przeciwniku w celu prze- ski, sędzia zawodowy. ponieważ nie wyrobi się automatyzmów zwią- rwania korzystnej akcji, a przewinienie nie mia- zanych z tym zagadnieniem. Takie sytuacje bo- ło związku z próbą zagrania piłki, to sędzia dyk- DOGSO w polu karnym iskowe nie zdarzają się bardzo często. tuje rzut karny, a zawodnik faulujący zostaje na- Jezeli zawodnik we własnym polu karnym po- pomniany. I właśnie zatrzymywanie, w tym cią- pełnia przewinienie na przeciwniku, które po- Prewencja w polu karnym przy gnięcie oraz popychanie, są zawsze przewinie- zbawia go realnej szansy na zdobycie bramki, stałych fragmentach gry niami, które nie mają nic wspólnego z próbą za- a polegało ono na trzymaniu w tym ciągnięciu Sedziowie powinni postepowac stanowczo grania piłki. oraz popychaniu (brak walki o piłkę), bądź pod- i interweniowac juz przy pierwszych przypad- Należy pamiętać, że jezeli zawodnik druzyny stawieniu nogi bez możliwości zagrania piłki, to kach trzymania, w tym ciągnięcia lub popychania broniacej rozpoczał zatrzymywanie przeciwni- sedzia dyktuje rzut karny, a zawodnik faulujący przeciwnika, zwłaszcza gdy ma to miejsce w polu ka przed polem karnym i kontynuuje zatrzymy- zostaje wykluczony. karnym podczas wykonywania rzutu wolnego lub wanie go równiez w polu karnym, sedzia musi – Obecnie jest więcej aspektów do ana- rzutu roznego. Jak należy postępować? podyktowac rzut karny. lizy. Po pierwsze czy było przewinienie? Po – Zanim piłka jest w grze, sedzia ostrzega – Można powiedzieć, że interpretacje wpro- drugie, jeśli na pograniczu pola karnego, to kazdego zawodnika trzymajacego przeciwnika; wadzone przez Pana Zbigniewa Przesmyckie- czy wewnątrz, czy poza? Po trzecie, jeśli oce- – Udziela napomnienia zawodnikowi, który go wyprzedziły czas. My, w Polsce, przed zmia- niamy zdarzenie jako DOGSO, to jaki charak- w dalszym ciagu zatrzymuje przeciwnika, zanim ną Przepisów Gry w 2016 r., już nie pokazywali- ter miało przewinienie? Jeśli DOGSO poza po- piłka jest w grze; Jeżeli we własnym polu karnym obrońca podstawia nogę przeciwnikowi bez możliwości zagrania piłki, musi być wykluczony z gry.

– Dyktuje rzut wolny bezposredni wzglednie ga przeciwnika za koszulkę, ale widać, że krótko Czy trzymanie to zawsze faul? rzut karny oraz napomina zawodnika, jezeli zatrzy- i energicznie pociąga rywala (np. za ramię lub za Trzymanie zawodnika nie zawsze jest przewinie- mywanie miało miejsce, gdy piłka była juz w grze. rękę). W takich sytuacjach widać, że nie był zain- niem. Pamiętajmy o tym, że w interesie napast- – Prewencja w polu karnym jest kluczowa. Czę- teresowany piłką, stał tyłem do akcji i był skon- nika jest „szukanie” upadku i wykorzystanie kon- sto jest tam 6-7 par, które rywalizują ze sobą przy centrowany tylko na przeciwniku, a nie na grze; taktu. Upadek jest dla niego korzystnym rozwią- dośrodkowaniach. Należy zrobić wszystko, żeby – Kto jest inicjatorem kontaktu? – Inaczej bę- zaniem gdy: wyłapać te najbardziej aktywne. Jeśli nieodpo- dziemy postępować, gdy obrońca „szuka” kontak- Traci kontrolę nad piłką – Nie przejmie jej i w wiednie zachowania zawodników dzieją się przed tu stojąc tyłem do bramki, a inaczej, gdy to napast- jego interesie jest to, żeby zwrócić uwagę sędzie- gwizdkiem, to sytuacją możemy zarządzić. Jeśli nik najpierw dąży do starcia z przeciwnikiem, ini- go sugerując nieprzepisową grę przeciwnika; ma miejsce, gdy piłka jest już w grze, nie ma takiej cjując walkę niezgodą z przepisami; Wychodzi z pola karnego – Porusza się w prze- możliwości i musimy podejmować konkretną de- – Gdzie była piłka i gdzie doszło do zdarze- ciwną stronę od bramki i może chcieć wykorzystać cyzję na boisku – tłumaczy Tomasz Kwiatkowski. nia? – Jeśli piłka została zagrana na pierwszy słu- najmniejszy kontakt np. nie ma dużego trzyma- Jeśli decydujemy się na reprymendę przed pek, i tam zawodnik broniący stojąc np. tyłem do nia przez przeciwnika, a zawodnik traci kontrolę wznowieniem gry pamiętajmy o tym, żeby była zagranej piłki powstrzymuje nieprzepisowo prze- nad piłką (dlatego, że za daleko ją sobie wypuścił); konkretna i przygotowana. Poświęćmy zawodni- ciwnika, to dyktujemy rzut karny. Jeśli piłka zosta- Piłka nie idzie w jego kierunku – Nie ma możli- kom czas i pamiętajmy o tym, żeby zwrócić szcze- je zagrana w inne miejsce, a nie tam, gdzie rywa- wości kontrolowania piłki i szuka kontaktu z prze- gólną uwagę na tą parę zawodników. lizują zawodnicy i dochodzi do zdarzenia, ale nie ciwnikiem, aby po chwili upaść i domagać się rzu- ma np. żagla, czy ewidentnego przewinienia, to tu karnego. Kryteria oceny przy SFG musi zwyciężyć zdrowy rozsądek. Kluczowe jest, Aby podjąć prawidłową decyzję należy zwrócić żeby kontrolować miejsce piłki i jej spadania. Trzymanie przeciwnika i odwet uwagę na kilka aspektów. Wszystkie zebrane ra- – Kto wygrał walkę o pozycję? – To kluczowe Zatrzymywanie jest sposobem walki nie fair. Hol- zem dają możliwość podjęcia prawidłowej decyzji. kryterium na całym boisku przy podejmowaniu ding wykonywany przez przeciwnika może wy- – Intensywność/siła/uporczywość trzymania decyzji z Art. XII. Jeśli widać, że napastnik uciekł wołać u zawodnika prowadzącego piłkę agresję – Określamy czy zawodnik trzyma mocno, długo obrońcy, jest przed nim i jest nawet lekkie pchnię- i chęć odwetu (np. próbę uwolnienia się od prze- i czy próbuje przewrócić przeciwnika? cie czy lekki kontakt, to w polu karnym zawsze po- ciwnika i uderzenie łokciem). Pojawiają się nad- – Jak rażące jest to trzymanie? – Czy ko- dyktujemy rzut karny; mierne emocje. Nie warto dawać korzyści przy szulka jest mocno naciągnięta (tzw. żagiel)? – Zdrowy rozsądek, a nieusprawiedliwianie za- trzymaniu, gdy jest ona wątpliwa. Sędzia musi Taka ocena pomaga z praktycznego punktu wi- chowań zawodników – Prewencja jest kluczowa. być czujny i nie może zakończyć kontroli nad zda- dzenia. Jeśli widać, że zawodnik mocno trzyma Jeśli nie przyniesie ona skutku i dojdzie do zdarze- rzeniem, gdy napomniał zawodnika, który prze- i napręża koszulkę przeciwnika, nawet jeśli pił- nia w polu karnym, to pamiętajmy o zachowaniu winił. Wtedy może się wydarzyć coś nieoczekiwa- ka nie spadała w ten fragment boiska gdzie stoi zdrowego rozsądku. Jeśli przy dośrodkowaniu, pił- nego, czyli odwet. walcząca para, to takie kryterium jest przydatne, ka spadnie na pierwszy słupek, a arbiter dostrze- Jakub Jankowski aby podyktować rzut karny; że zdarzenie np. na drugim słupku, to nie jest to na podstawie prezentacji – Czy trzymanie uniemożliwiło dalszą wal- słuszne. Należy pamiętać o realnym wpływie na Jacka Walczyńskiego

h oldi ng Trzeba zwrócić uwagę, kto jest inicjatorem kontaktu. Może to być napastnik, który będzie dążyć do starcia z obrońcą. kę o piłkę? – Są sytuacje, gdy zawodnik nie ścią- przebieg gry danego zdarzenia. i Tomasza Kwiatkowskiego

I | Sędzia Sędzia | II Robota dla Temidy arto przyjrzeć się jak po boiskach bie- – Z reguły sędziowie obserwują to co dzie- sędzia stanie na wysokości 11 czy 14 me- gają sędziowie z Grupy Elite – roz- je się w polu karnym. Czasem zawodnicy przy tra. Sędzia powinien się skoncentrować się W poczyna naszą rozmowę Jarosław wznowieniu decydują się na krótkie zagranie, na tym czy ktoś nie wbiegł przedwcześnie Prawidłowe ustawianie się drogą do sukcesu Przybył, sędzia zawodowy, który podczas lip- za plecy arbitra. Wtedy niezbędny jest komu- w pole karne i czy wykonawca nie wykona cowych zgrupowań sędziów, wspólnie z Rober- nikat do zestawu od asystentów lub technicz- niedozwolonych zwodów. tem Małkiem, zajmował się zagadnieniem od- nego. W niższych ligach sędzia obserwuje pole Jeżeli na zawody delegowani zostali DSA, Na podjęcie słusznej decyzji przez arbitra składa się kilka istotnych czynników. powiedniego ustawienia na polu gry. – Sędzio- rożne i pole karne. Wiąże się to z tym, że musi musi on zająć pozycję na przecięciu linii bram- wie z europejskiego i światowego topu często odwracać głowę. Dlatego ważna jest prewen- kowej z linią pola bramkowego, a SA ustawia Jednym z tych fundamentalnych jest odpowiednie ustawianie na boisku. głęboko wbiegają w pole karne. Mają bardzo cja, żeby zapobiegać zdarzeniom w polu kar- się na wysokości punktu karnego (który wy- elastyczną diagonalną, którą zmieniają. Korzy- nym, gdy akurat arbiter spojrzy w kierunku znacza linię spalonego). Może być tak, że arbiter jest świetnie przygotowany fizycznie, zna przepisy stają przy tym ze swojego świetnego przygo- pola rożnego – tłumaczy Jarosław Przybył. towania fizycznego, bo przez to muszą więcej Masowa konfrontacja i dobrze je interpretuje. Jednak błędne ustawienie w momencie biegać – wylicza 42-letni arbiter z Kluczborka. Rzut wolny W przypadku zaistnienia masowej konfron- Ogólne wskazówki dotyczące ustawiania Podczas wykonywania rzutu wolnego SA musi tacji, SA będący bliżej zdarzenia może wkro- podejmowania decyzji zepsuje cały wysiłek. i poruszania: „Najlepsze ustawienie, to takie, zająć miejsce w linii z przedostatnim zawodni- czyć na pole gry, aby wspierać sędziego. Dru- z którego sędzia może podjąć prawidłową kiem drużyny broniącej, kontrolując linię spa- gi SA musi obserwować wydarzenia i rejestro- Co zrobić, żeby tego uniknąć? decyzję. Wszystkie rekomendacje dotyczące lonego. Jednak przy bezpośrednim strzale na wać szczegóły incydentu. Sędzia techniczny ustawiania muszą być dostosowane do szcze- bramkę SA musi być przygotowany do prze- musi pozostawać w pobliżu stref technicznych. gółowych danych na temat drużyn, zawodni- mieszczenia się za piłką wzdłuż linii bocznej ków i wydarzeń boiskowych”. w stronę chorągiewki rożnej. Jak postępować? Jakie są rekomendacje w Przepisach Gry? – W szatni podczas odprawy przedmeczowej 1. Sędzia powinien spróbować zapobiec kon- • Gra powinna toczyć się pomiędzy sędzią a SA, należy ustalić podział kompetencji. Np. kto frontacji; na połowie którego rozgrywana jest akcja; kontroluje ręce zawodników w murze. Wia- 2. Jeśli nie jest w stanie tego zrobić, musi opu- • SA, na połowie którego toczy się gra, winien domo, że asystent będzie musiał podążać ścić „jądro” konfliktu; znajdować się w polu widzenia sędziego. Sę- za piłką przy strzale. Zawodników w murze 3. Powinien kontrolować sytuację z boku, żeby dzia powinien stosować szeroki, diagonalny może kontrolować np. sędzia techniczny. nie zostać np. przypadkowo popchniętym system poruszania się; Przy rzucie wolnym może on przemieścić bądź uderzonym. Trudno będzie określić, • Ustawianie sędziego na zewnątrz obszaru, się wzdłuż linii, żeby być bliżej akcji – do- czy ktoś zrobił to celowo czy przypadkowo; w którym rozgrywana jest akcja, pozwala na daje arbiter z Kluczborka. 4. Należy ustawić się w trójkątnym układzie łatwiejsze utrzymanie kontroli nad grą oraz z asystentami, tak aby mieć jak najszerszy SA w polu widzenia; Bramka / nie ma bramki ogląda zdarzenia; • Sędzia winien znajdować się wystarczająco Jeżeli bramka zostaje zdobyta i nie ma żadnych 5. Po zarządzeniu sytuacją, podczas konsulta- blisko akcji, jednak nie na tyle, aby przeszka- wątpliwości co do prawidłowości jej zdobycia, cji z asystentami, wszyscy sędziowie muszą dzał w grze, „to, co powinno być dostrzeżone” sędzia i SA muszą nawiązać ze sobą kontakt używać zwięzłych i krótkich komunikatów, nie zawsze dzieje się w pobliżu piłki. Sędzia wzrokowy, po czym SA szybko biegnie wzdłuż które wskazują kogo należy ukarać karą in- winien również zwracać uwagę na: linii bocznej około 25–30 metrów w kierunku dywidualną. – konfrontacyjne zachowania zawodników, linii środkowej, nie podnosząc chorągiewki. mające miejsce z dala od rozgrywanej akcji; Jeżeli bramka zostaje zdobyta, ale piłka Złe ustawianie - praprzyczyna – możliwość popełnienia przewinienia w stre- pozostaje na polu gry, SA musi najpierw pod- większości błędów sędziowskich fie, w kierunku której rozwija się akcja; nieść chorągiewkę dla zwrócenia na siebie Jakie mogą być powody złego ustawienia? – przewinienia popełniane po zagraniu piłki. uwagi, po czym przeprowadza procedurę, jak – mówi Jarosław Przybył przy jednoznacznym zdobyciu bramki – szyb- – Sędziowie są dobrze i bardzo dobrze przy- Konsultacje - szybko i konkretnie ko biegnąc wzdłuż linii bocznej około 25–30 gotowani fizycznie. Cały czas trenują, ich pra- W przypadku wykroczeń dyscyplinarnych, po metrów w kierunku linii środkowej. ca jest monitorowana, parametry są regular- nawiązaniu kontaktu wzrokowego z sędzią, dys- Jeżeli w podobnej sytuacji piłka nie prze- nie sprawdzane. Czasem być może dochodzi kretny umówiony znak SA może być wystarcza- kroczyła linii bramkowej i gra toczy się nadal, do minimalizacji wysiłku. Np. gdy arbiter jest jącą informacją. W sytuacji, gdy wymagana jest ponieważ bramka nie została zdobyta, sędzia 10-15 metrów od akcji. Wystarczy żeby zrobił bezpośrednia konsultacja, SA może – jeżeli jest musi nawiązać kontakt wzrokowy z SA i, jeśli 5-6 kroków. To zwiększy jego szanse o 20-30% to potrzebne – wejść na pole gry, 2-3 metry od to potrzebne, daje mu dyskretny sygnał ręką. na podjęcie prawidłowej decyzji. Kluczowe linii bocznej. Sędzia oraz SA w czasie konsultacji jest to w sytuacjach, gdy akcja jest stateczna, skierowani są twarzami w stronę pola gry, tak aby Rzuty z punktu karnego wydaje się, że wszystko mamy pod kontrolą konsultacji nikt nie słyszał i żeby mogli obserwo- Jeden z SA musi zająć miejsce na przecięciu li- i nic „więcej” nie może się wydarzyć; wać zawodników znajdujących się na polu gry. nii bramkowej z linią pola bramkowego (lub – Nieodpowiednia antycypacja – czytanie w czasie zawodów – z linią pola karnego). Dru- gry? Brak próby przewidywania zagrań za- Jak taka konsultacja powinna przebiegać? gi SA musi pozostać w kole środkowym, spra- wodników. Nie myślmy o tym, żeby np. biec – Musi być szybka, konkretna i zawierać pre- wując kontrolę nad pozostałymi zawodnikami za zawodnikiem, który zaraz dośrodkuje pił- cyzyjne informacje. W przypadku np. maso- obu drużyn. Jeżeli na zawody delegowani zo- kę w pole karne na kilkanaście, kilkadziesiąt wej konfrontacji należy wskazać prowoka- stali DSA, muszą oni zająć pozycje po obu stro- metrów. Przewidujmy, to co może się zda- w ia ć? tora i kogoś kto dopuścił się odwetu. Trze- nach bramki na przecięciu linii pola bramkowe- rzyć i uprzedzajmy fakty; ba pamiętać o równowadze kar. Jeśli dwóch go z linią bramkową. W przypadku, jeżeli uży- – Zbyt mała wiedza dotycząca zaleceń poru- zawodników jednej drużyny było agresyw- wana jest technologia GLT, wymaga się obec- szania się arbitra – warto przyjrzeć się tak- nych w ten sam sposób, a jeden z nich ma ności tylko jednego DSA. DSA nr 2 i SA nr 1 po- tyce gry drużyn i zachowaniom poszczegól- już na koncie napomnienie, to warto ukarać winni obserwować zawodników przebywa- nych zawodników; tego drugiego dla którego będzie to pierw- jących w kole środkowym, natomiast SA nr 2 – Brak rozpoznania taktycznego zespołów – je- – Warto przyjrzeć się jak biegają sza kartka. Tak, żeby nie było konieczności i sędzia techniczny powinni obserwować stre- śli drużyna gra z kontry, to musimy być goto- sędziowie z Grupy Elite. od razu kogoś wykluczyć. Oczywiście, jeśli fy techniczne. wi do szybkiego startu. Jeśli wiemy, że w ze- Często głęboko wbiegają w pole karne. wcześniej już napomniany zawodnik jest Wyszczególniamy 3 istotne elementy: spole gra szybki skrzydłowy, to musimy na Mają bardzo elastyczną diagonalną, wyjątkowo wartki, wówczas nie może być – sędzia nie powinien stać zbyt blisko wyko- to zwrócić uwagę, żeby przewidywać spo- którą zmieniają pobłażliwości i należy go napomnieć po raz nawcy rzutu, żeby mieć szerszy kąt obser- sób gry zespołu, a także potencjalne moż- – mówi Jarosław Przybył. drugi w meczu – tłumaczy Jarosław Przybył. wacji samego zawodnika, jak i pozostałych; liwe zdarzenia z jego udziałem. W niższych – sędzia powinien obserwować i kontrolować ligach, jeśli nie mamy możliwości wcześniej Rzut rożny zawodników poza polem karnym w kontek- obejrzeć drużyn w TV lub internecie, bardzo SA ustawiony jest za chorągiewką rożną znaj- ście ewentualnego wbiegania; szybko możemy się zorientować na początku dując się na wysokości linii bramkowej, jednak – ocena tego czy piłka przekroczyła linię bram- meczu w jaki sposób zespoły zamierzają grać. tak, żeby nie przeszkadzać zawodnikowi wyko- kową bądź czy bramkarz opuścił linię bram- Jakub Jankowski ak s i ę u ta nującemu rzut rożny. SA musi sprawdzić pra- kową przed wykonaniem rzutu, należy do na podstawie prezentacji

j widłowe ustawienie piłki w łuku pola rożnego. asystenta. Dlatego nie ma znaczenia czy Jarosława Przybyła i Roberta Małka

III | Sędzia Sędzia | IV K w połowie drogi odebrała telefon od Janusza Przez 20 lat dochodziło również do zabaw- – Cechuje się szczerością i otwartością.

PIĘKNA KARIERA KAROLINY DOBIEGŁA KOŃCA Eksztajna, ówczesnego przewodniczącego KS nych sytuacji. Podczas meczu III ligi grupy II, Dodatkowo służy pomocą w każdej sytuacji. obiety PZPN. – Zostajesz powołana na mistrzostwa pomiędzy Pogonią II Szczecin a Wdą Świecie, Mimo że jestem 11 lat młodsza od Karoliny to świata do Niemiec. Masz jutro samolot z Ka- zawodnik gości przebiegając obok sędzi po- nigdy nie odczułam dystansu spowodowane- Środa, 28 listopada 2018 roku. towic – obwieścił szef sędziów. Bez chwili na- wiedział jej, że bardzo ładnie pachnie. Trój- go wiekiem. Jestem szczęśliwa i wdzięczna, że mysłu Tokarska przyjęła propozycję, chociaż ka prowadząca to spotkanie używała zesta- mogłam uczestniczyć jako techniczna w me- Na Stadionie Ludowym w Sosnowcu miała wątpliwości. – Stęskniony syn wraz z mę- wu do komunikacji i wszystko usłyszał... mąż czu 1/16 Ligi Mistrzyń pomiędzy szwedzkim żem czekały na mnie, a ja wysiadłam z pocią- Karoliny, który w tym meczu był asystentem FC Rosengård a rosyjskim Riazań-WDW, któ- rozgrywane są derby Górnego gu nad morzem i kupiłam bilet powrotny. Taka żony. Gdy zawodnik dostał o tym informację, ry był jej ostatnim spotkaniem w europej- propozycja zdarza się raz na całe życie. Wróci- do końca meczu się nie odezwał. skich pucharach. Prywatnie Karolina świet- Śląska w Ekstralidze kobiet. łam do domu, przepakowałam torbę i ledwo nie gotuje oraz jest troskliwą mamą – mówi zdążyłam na lotnisko – wspomina. Michalina Diakow. W obecności kilkuset widzów Zaznacza, że decyzja była słuszna: – By- Karolina Tokarska łam w roli sędzi technicznej. To był pierwszy PODWÓJNE POŻEGNANIE Czarni Sosnowiec pokonują tak duży turniej w moim życiu. W Niemczech Sędzia piłkarska od 1999 r. Od 2002 r. asystentka mię- Ostatnim meczem, w którym Karolina wzięła było już około 50 sędzi, które bardzo serdecz- dzynarodowa i rozjemczyni spotkań Ekstraligi kobiet. udział było spotkanie kobiecej Ekstraligi: Czar- GKS Katowice 2:0. Gwizdek nie mnie przywitały. Mistrzostwa pozwoliły W 2008 r. otrzymała plakietkę sędzi międzynarodo- ni Sosnowiec – GKS Katowice. Derbowy poje- mi poznać sędziowski świat od środka i jesz- wej. W latach 1999-2017 była członkiem Wydziału Sę- dynek zakończyło staranne gwizdnięcie z od- kończący spotkanie jest dłuższy cze bardziej nakręciły mnie do ciężkiej pracy. dziowskiego Opole. Od 2018 r. należy do WS Szcze- powiednią modulacją. Na twarzy Karoliny po- cin. Skończyła studia wychowania fizycznego na Po- jawiły się łzy wzruszenia. Blisko 20 lat kariery, niż zwykle, ale nie dlatego, UKLĘKNĄŁ, WRĘCZYŁ KWIATY litechnice Opolskiej. Jest zamężna, ma dwójkę dzieci. a ponad 16 z nich na arenie międzynarodo- I PRZEPROSIŁ Uczestniczka: wej. To marzenie wielu początkujących sędzi. że rozpoczyna przerwę zimową W nerwowym świecie męskiej piłki nożnej ko- Uniwersjady w Serbii 2009 Oficjalne pożegnanie odbyło się dwa ty- biecy spokój i uśmiech jest nieoceniony. Piłka- Mistrzostw Europy do lat 19 kobiet 2010 w Macedonii godnie wcześniej. Na wypełnionym po brze- lidze. Po blisko 20 latach Karolina rze, ale również kibice, doceniają pracę pań na Mistrzostw Świata do lat 20 kobiet 2010 w Niemczech gi kibicami Stadionie Miejskim w Kluczborku murawie. – Kilka lat temu kobieta sędziująca Mistrzostw Świata do lat 17 kobiet 2012 w Azerbejdżanie Reprezentacja Polski kobiet w towarzyskim Tokarska kończy karierę sędziowską. rozgrywki mężczyzn była rzadkością. W nie- Mistrzostw Europy do lat 19 kobiet 2014 w Norwegii meczu pokonała 4:0 Bośnię i Hercegowinę. których klubach po wyjściu i przywitaniu się Uniwersjady w Korei Południowej 2015 To był ostatni mecz międzypaństwowy Ka- Pojawiają się łzy wzruszenia... z zawodnikami otrzymywałam kwiaty. Na in- roliny. Po meczu w szatni czekały na nią upo- nych stadionach kibice prosili mnie, abym po minki od asystentek. meczu podeszła do trybuny i odebrała upo- OTWARTA, UŚMIECHNIĘTA O zakończeniu myślała od dwóch lat. Tra- arolina Tokarska urodziła się 24 września minek – wylicza nasza bohaterka. I... BEZPOŚREDNIA piły ją kontuzje spowodowane zmęczeniem. 1980 r. Od dzieciństwa była związana ze Czasami emocje podczas meczu są zbyt – Karolina jest pewną siebie kobietą. Posia- – Jestem szczęśliwa z tego, co osiągnęłam. K sportem. Trenowała m.in. tenis ziemny, duże. – W trakcie jednego ze spotkań za- da silną osobowość, która zaprowadziła ją Pragnę podziękować moim najbliższym za judo, lekkoatletykę, taniec towarzyski czy ka- wodnik obraził mnie słownie. Został uka- na szczyt. Jeżeli w coś się angażuje, wykonu- wsparcie przez wszystkie lata. Szczególnie jakarstwo. Pasję do piłki nożnej i sędziowskie rany wykluczeniem z gry, a po meczu przy- je to z najwyższą starannością. Mimo że przez mamie za pomoc w opiece nad dziećmi pod- geny odziedziczyła po tacie, który z gwizdkiem szedł do szatni sędziowskiej. Wręczył mi bu- 20 lat zdarzało się nam mieć odmienne zda- czas moich wyjazdów. Teraz jest czas na przy- biegał przez ponad 30 lat. – Interesowałam się kiet kwiatów, klęknął na kolanach i prosił, nia w różnych kwestiach, to nadal utrzymu- godę z notesem w roli obserwatorki – zakoń- futbolem. Będąc dzieckiem jeździłam oglądać żebym mu wybaczyła całe zajście – wspo- jemy ze sobą świetny kontakt – charakteryzu- czyła Karolina. spotkania, które sędziował tata. Jako jedyna na mina Tokarska. je swoją przyjaciółkę Kinga Seniuk-Mikulska. Adam Faliszewski stadionie krzyczałam „sędzia kalosz”. W Opolu nie było drużyny kobiecej, w której mogłabym

A trenować – wspomina Karolina. ZŁE DOBREGO POCZĄTKI Przygoda z gwizdkiem rozpoczęła się po na- mowach ojca. Był początek 1999 r. – Pomyśla- łam, że nie mam nic do stracenia. W tamtych czasach musiałam nauczyć się Przepisów Gry, przygotować kondycyjnie i pójść na egzaminy. Nie było kursu w formie wykładów jak obec- nie. Zdałam testy i zaczęłam sędziować – za- znacza Tokarska. Dwie przyjaciółki z boiska, czyli Kinga Seniuk-Mikulska i Karolina Tokarska. Pierwszy mecz poprowadziła wiosną tego samego roku, mając 19 lat. Początki nie wek kobiecych w Polsce. Wówczas nie można porozmawiała z policjantami, że skończyło się były łatwe. – Zostałam obsadzona na spo- było wybrać specjalizacji. – Sędziowałam za- na pouczeniu. tkanie trampkarzy w miejscowości Skoro- równo jako sędzia i jako asystentka. Nie mia- Rok 2002 przyniósł jeszcze jeden przełomo- goszcz. Mimo dobrej znajomości przepisów, łam z tym problemu. W pierwszym sezonie wy moment dla Karoliny. Przed rozpoczęciem nie uniknęłam błędów. Spalone odgwizdywa- w Ekstralidze często byłam delegowana na nowego sezonu otrzymała plakietkę między- łam jeszcze na połowie drużyny atakującej. mecze Stilonu Gorzów Wielkopolski. W moim narodowej asystentki. Tak rozpoczęła się trwa- Na szczęście nie poniosłam żadnych konse- małym Fiacie Seicento w trójkę jeździłyśmy jąca 16 lat przygoda na europejskich i świato- kwencji – opowiada pochodząca z Opola sę- kilkaset kilometrów. Auto nie miało klimaty- wych stadionach. dzia. Z każdym kolejnym meczem nabierała zacji, a musiałyśmy jeszcze zmieścić torby sę- doświadczenia i lepiej czuła się wychodząc dziowskie – podkreśla Karolina. NIE JEDZIESZ NA URLOP, na boisko. Duża zasługa w tym ojca, który po- Wyjazdy na zawody wiązały się z licznymi JUTRO LECISZ DO NIEMIEC czątkowo jeździł z nią, a po spotkaniach mówi przygodami. – Karolina jest bardzo dobrym Wakacyjne plany Karoliny, latem 2010 roku, o swoich spostrzeżeniach. Sędziowanie łączy- kierowcą i zawsze na spotkania docierały- były szczegółowo nakreślone. Najpierw wyjazd ła ze studiami wychowania fizycznego na Poli- śmy punktualnie. Chociaż czasami zdarzały na Mistrzostwa Europy kobiet do lat 19 odby- technice Opolskiej. Z wykształcenia jest peda- się kłopoty. Kiedyś jadąc na mecz przegapi- wające się w Macedonii, następnie urlop z ro- gogiem, choć ze względu na karierę sędziow- łyśmy zjazd na autostradzie i pasem awaryj- dziną nad morzem. Do pewnego czasu wszyst- ską zrezygnowała z pracy w szkole. nym cofałyśmy około 200 metrów, żeby się ko przebiegało zgodnie z harmonogramem. nie spóźnić – opowiada asystentka między- Karolina w Macedonii sędziowała tak dobrze, PRZEŁOMOWY 2002 ROK narodowa Kinga Seniuk-Mikulska. I doda- że została obsadzona na mecz finałowy: Fran- Systematyczność i profesjonalne podejście do je: – Podczas jednego z wielu wspólnych po- cja – Anglia (2:1). Wszystko poszło po jej myśli sędziowskich obowiązków przyniosły oczeki- wrotów do domu zatrzymali nas policjanci na i z zadowoleniem wróciła do kraju. wane rezultaty. Trzy lata po skończeniu kursu motocyklach. Byłyśmy przekonane, że wlepią W Polsce wsiadła w pociąg i pojechała do

N BA S KAROLI CH APEAU zadebiutowała na najwyższym szczeblu rozgry- nam mandat. Karolina wyszła i tak umiejętnie czekającej już nad Bałtykiem rodziny. Będąc Ostatni międzynarodowy mecz Karoliny. Polska – Bośnia i Hercegowina (4:0). Asystowały Anna Dąbrowska i Aleksandra Ulanowska.

16 | Sędzia Sędzia | 17 Dla początkujących WPATRZONA W OLIVERA I CAKIRA Kornel Paszkiewicz, czyli... Starszy Kolega Radzi Młoda i zdolna... Z takimi określeniami spotyka się pochodząca z Jaworzna sędzia Angelika Gębka. 25-latka W rubryce, która wpisała się już na stałe w rozkładówkę „Sędziego”, gości sędzia, trener personalny, trener języka w szybkim tempie wspina się w sędziowskiej hierarchii. Prowadzi mecze Ekstraligi i jako jedna z trzech kobiet angielskiego, bloger i przyszły coach mentalny, czyli Kornel Paszkiewicz z Wrocławia. Ten odcinek będzie wyjątkowy, jest objęta programem mentorskim na szczeblu narodowym. Była piłkarka Czarnych Sosnowiec opowiada bo Kornel nie spełnia większości kryteriów „starszego kolegi” (ma 33 lata), a jego przesłanie nie jest skierowane tylko o zainteresowaniu futbolem, gonitwie za psem na meczu A-klasy oraz swoich słabych punktach, nad którymi pracuje. do początkujących arbitrów. Przedstawił kilka rad jak umiejętnie korzystać z mediów społecznościowych.

Narzędzie albo broń tego z dużą ostrożnością, ale przede wszystkim kawe dane statystyczne. Tylko 3% osób trenują- Według mojej definicji media społecznościowe trzeba być świadomym własnej psychiki i umieć cych osiąga swój wymarzony cel i efekt, a resz- (oczywiście umiejętnie wykorzystane) to potęż- trzeźwo ocenić swoje umiejętności. Wybieraj- ta pozostaje niespełniona. To można przełożyć ne narzędzie w samorozwoju człowieka. Niestety, my świadomie i odpowiedzialnie źródła, z któ- w prosty sposób do tego co dzieje się w me- można zauważyć, że większość osób źle je wyko- rych chcemy usłyszeć opinie na temat swoich diach społecznościowych. 97% treści to zjada- rzystuje. Możliwości stwarzane przez media spo- występów. Może to być zaufany asystent, ob- cze czasu, hejt i nic nie wnoszące do naszego łecznościowe i nowe technologie są w tej chwi- serwator lub kolega po fachu. Unikajmy rów- rozwoju wiadomości. Wartościowe informa- li nieograniczone. Dzięki nim możemy stwarzać nież publikowania treści, które mogą podwa- cje to zaledwie 3%. Wykorzystujmy zatem me- wspaniałe warunki do propagowania sędzio- żyć naszą wiarygodność na piłkarskim boisku. dia społecznościowe do poszukiwania wiedzy wania i zapraszania na kursy sędziowskie. Cza- z zakresu przygotowania fizycznego, mental- sy plakatów wywieszanych w szkolnych gazet- Dobre praktyki nego albo diety. kach odszedł już do lamusa. Dziś trzeba trafiać Nie wchodźmy w dyskusję w internecie z oso- do młodych ludzi komunikując się w sieci. Jest bami krytykującymi nas. To mija się z celem. Ten Pokażmy się też druga strona tego medalu – bardzo często czas możesz poświęcić na własny samorozwój. Globalna wioska zwana internetem daje sę- jako sędziowie padamy ofiarą tej potężnej broni Warto również powstrzymać się od publiczne- dziom możliwość kreowania pozytywnego wi- jaką jest internet. Bywamy obiektami hejtu i zło- go komentowania decyzji innych kolegów czy zerunku nas samych i naszej pracy. Pokazujmy śliwych (rzadko merytorycznych) komentarzy. sędziów najwyższych szczebli. Dbajmy o inte- światu piłkarskiemu jak mocno trenujemy, jak gralność naszego środowiska, o pewnego ro- dużo czasu poświęcamy na szkolenia, samo- Wybierajmy prawidłowe źródła dzaju solidarność. Nic nie stoi na przeszkodzie, rozwój. Piłkarze, trenerzy, kibice bardzo czę- opinii aby tworzyć wspaniałe grupy szkoleniowe za po- sto nie mają świadomości jaką ogromną pra- W Polsce mamy taką tendencję do mówienia, że mocą mediów społecznościowych i to właśnie cę my wykonujemy. Nie wstydźmy się tego! to młodzi sędziowie popełniają błędy publiku- tam dzielić się wiedzą, spierać się na argumen- Nie zapominajmy jednak o realnym świecie. jąc niewłaściwe treści w internecie. W ich przy- ty komentując zdarzenia z meczów. Takie gru- Nie może być tak, że media społecznościo- padku możemy mówić o pewnej młodzieńczej py funkcjonują nawet wśród topowych sędziów we pochłaniają 90% naszego czasu i zaanga- fantazji, która wynika z nieświadomości i natu- w naszym kraju. Mogą być to również mniejsze żowania – wtedy jest coś nie tak. Musimy zna- ralnej tendencji do popełniania błędów. Jednak grupki ograniczające się do jednego zespołu leźć odpowiedni balans, bo dzisiaj nowe tech- znam też kilka przypadków 30/40-latków, któ- sędziowskiego. Dzięki mediom społecznościo- nologie wpisały się na stałe w piłkę nożną. Wy- rzy działają również bardzo nieodpowiedzial- wym możecie szybko wymieniać się informacja- starczy spojrzeć na portal Łączy Nas Piłka, twit- nie w sieci. Głównie wynika to jednak z bra- mi organizacyjnymi odnośnie meczów, a także terowe konto Prezesa PZPN Zbigniewa Boń- ku wiedzy i znajomości nowych technologii. omawiać i analizować różne sytuacje boiskowe. ka czy kanały społecznościowe LOTTO Ekstra- Dużym uproszczeniem byłoby powiedzenie, klasy lub klubów piłkarskich. Tak samo każdy żeby unikać również czytania negatywnych ko- 97% do 3%... z nas może kreować pozytywny przekaz śro- mentarzy na swój temat – ładujemy wtedy swoją W jednej z książek dotyczących sportu sylwet- dowiska sędziowskiego. głową negatywną energią. Należy podchodzić do kowego, którą ostatnio czytałem znalazłem cie- Notował Michał Górka Przed mecze Ekstraligi AZS Wrocław – Górnik Łęczna. Po lewej Karolina Konsek, w środku Angelika Gębka, po prawej Anna Synówka.

Czy to twój pierwszy wywiad? zawodniczką i sukcesy piłkarskie były dla mnie naj- bardzo mnie wspierają. To dla mnie największa mo- W roli sędzi tak. Wcześniej kilkukrotnie udzielałam ważniejsze. Poszłam na kurs i... zafascynowałam się tywacja do bycia jeszcze lepszą sędzią. wywiadu jako zawodniczka. sędziowskim światem. Duży wpływ miał na to Prze- wodniczący Kolegium Sędziów Podokręgu Sosno- Który z arbitrów jest dla ciebie wzorem? Dodajmy, że przez 9 lat grałaś w dwóch klubach Ekstrali- wiec Tomasz Faracik, który na początku wysłał mnie Zdecydowanie i Cüneyt Çakır. An- gi. Skąd u Ciebie zainteresowanie piłką nożną? na mecz z doświadczonym sędzią Michałem Zają- glik świetnie porusza się po boisku, jego decyzje Moja przygoda z futbolem zaczęła się w szkole pod- cem. Mogłam się uczyć od byłego arbitra szczebla są szybkie i stanowcze. Natomiast, gdy obserwuję stawowej. Zamiast grać z koleżankami w siatkówkę, centralnego. To były cenne lekcje. pracę Cüneyta to widzę sędziego niezwykle opa- wolałam dołączyć do chłopców grających w piłkę nowanego, doskonale zarządzającego zawodami. nożną. Podczas jednego z międzyszkolnych turnie- Miałaś jakąś nietypową sytuację na boisku w trak- Swoim spokojem wzbudza szacunek, który powo- jów nauczyciel powiedział, że w Sosnowcu działa cie swojej przygody sędziowskiej? duje, że zawodnicy przyjmują wszystkie jego decy- kobiecy klub Czarni i żebym się tam zgłosiła. Poje- Tak, to zabawna historia. Na zawodach A-klasy pod- zje. Nawet te niezrozumiałe dla nich. chałam na pierwszy próbny trening. Zaczęłam tre- czas sprintu za kontrą zauważyłam, że obok mnie nować i zakochałam się w futbolu. Przez 9 lat wystę- biegnie pies. Muszę przyznać, że przez ułamek se- Jakie są największe mankamenty w twoim warsz- powałam jako zawodniczka klubu z Zagłębia Dą- kundy zawahałam się co zrobić, ponieważ taka sy- tacie sędziowskim? browskiego. Na ostatnie dwa sezony kariery prze- tuacja zdarza się rzadko. Jednak zwierzę w żaden Muszę pracować nad ustawianiem się i modula- niosłam się do Mitechu Żywiec. Już wtedy zaczę- sposób nie wpływało na grę. Po strzale jednego cją gwizdka. Czasem zdarza mi się wbiegać w pole łam łączyć granie z sędziowaniem. z zawodników piłka wyszła na rzut rożny. Wstrzy- karne jakbym była piłkarką i miała sama zakończyć małam grę, a wtedy… kapitan i kierownik druży- akcję strzałem. Sędziujesz już ponad 3 lata. Co cię zachęciło, żeby ny gospodarzy zaczęli gonić psa, który sprytnie im zacząć przygodę z gwizdkiem? uciekał. Wszystkich na boisku to rozbawiło. Jakie masz sędziowskie marzenia? Chciałam spróbować czegoś nowego i jednocze- Chcę osiągnąć taki poziom sędziowski, dzięki któ- śnie pozostać przy piłce nożnej. Moja przyjaciółka, Jak zareagowali twoi bliscy na zmianę profesji ? remu drużyny będą cieszyły się, że zostałam wy- która kiedyś sędziowała, namówiła mnie do zapi- Moi rodzice i znajomi byli zdziwieni. Nie rozumieli znaczona do prowadzenie ich zawodów. Zależy sania się na kurs. Mówiła, że jeśli mi się nie spodo- tej decyzji. Po wielu latach poświęceń wynikających mi na tym, żeby czuć satysfakcję z tego jak pro- ba, to mogę w każdej chwili zrezygnować. Nie mia- z gry w piłkę nożną wybrałam przygodę z gwizd- wadzę zawody. Kornel Paszkiewicz radzi, aby tworzyć grupy szkoleniowe za pomocą mediów społecznościowych i tam dzielić się wiedzą, spierać na argumenty a ng elika gę bka łam konkretnych celów, ponieważ byłam czynną kiem. Z biegiem czasu to się zmieniło. Teraz bliscy Rozmawiał Adam Faliszewski komentując meczowe zdarzenia.

18 | Sędzia Sędzia | 19 Dwugłos p m – Z programem mentorskim zaczynali- Program Mentorski, czyli nasza kuźnia talentów śmy od szczebla centralnego. Praca całego Damian Sylwestrzak: zarządu w obszarze aktywizacji szkolenio- wej sędziów przynosi oczekiwane efekty. Mentor jest jak lekarz Dwuletni cykl Komisja Mentorska KS PZPN powołała 19 par, które w sezonie 2018/2019 stworzyły Triple checking sprawdza się i daje sędziom Zasady funkcjonowania programu mentor- możliwość dodatkowej nauki. Dlatego od pierwszego kontaktu skiego zostały zaczerpnięte z programów program mentorski na szczeblu narodowym. Niemal po równo rozkłada się podział momentu przyjęcia pod nasze skrzydła sę- działających na poziomie FIFA i UEFA. Projekt dziów III ligi, to właśnie im dedykujemy ten Z kim współpracowałeś w ostatniej edycji pro- obejmuje sędziów dwuletnim cyklem szkole- sędziów na tych, którzy po raz pierwszy znaleźli się w programie (10) i arbitrów, program. Liczymy, że w przyszłości będą oni gramu mentorskiego i jakie korzyści przynosi nia w parze ze swoim mentorem. Zawsze po mogli kandydować do awansu na szczebel Ci uczestnictwo w takiej formie szkolenia? roku dochodzi do zmian i drugi sezon każdy którzy drugi rok z rzędu kontynuują swój cykl szkolenia (9). centralny – mówi Tomasz Rusek, który koor- W pierwszym roku pracowałem z Panem Tadeuszem Sta- sędzia współpracuje już z innym opiekunem. dynuje program mentorski. churą, a teraz współpracuję z Panem Marcinem Szulcem. Program jest dotowany z funduszy Kon- Poza sędziami III ligi w tej grupie znalazł Nie zapominam też, że na poziomie regionalnym wspie- wencji Sędziowskiej UEFA. Połowa pieniędzy się jeden przedstawiciel II ligi – Damian Syl- rali mnie Marian Pyzałka i Arkadiusz Grab. Dzięki temu, przeznaczona jest na działalność centrów westrzak, który w poprzednim sezonie awan- że cykl szkolenia w programie mentorskim trwa dwa Jakie cechy charakteru powinien mieć dobry doskonalenia takich programów jak CORE sował o klasę wyżej i drugi rok z rzędu konty- lata, mam możliwość pracy z dwoma różnymi mentora- sędzia? i program mentorski. Druga połowa trafia do nuuje pracę z mentorem. mi. Każdy z nich ma inną osobowość i kładzie nacisk na Po pierwsze powinien być gotowy do dużego wysiłku i związków wojewódzkich, gdzie realizowany Program ewoluuje i swoim zasięgiem objął inne rzeczy, co pozytywnie wpływa na mój rozwój. Jed- wytężonej pracy. Po drugie powinien być otwarty na kon- jest podobny system szkoleniowy, ale na po- również kobiety. W tym sezonie uczestniczą nak przede wszystkim chciałbym zwrócić uwagę na róż- struktywną krytykę i być samokrytycznym, bo w innym ziomie regionalnym. Z pozyskanych funduszy w nim: Sylwia Biernat, Angelika Gębka i Ewe- nicę pomiędzy pracą z obserwatorem na jednym meczu, przypadku nie spożytkuje przekazywanej wiedz. W tym finansowane są seminaria, szkolenia i obser- lina Fiodorczuk-Sipka. a pracą z mentorem przez cały rok. Obserwator zazwyczaj wszystkim ważne jest zbudowanie odpowiedniej relacji, wacje. Na poziomie narodowym przeprowa- widzi nas tylko raz w sezonie i trudno mu stwierdzić, czy co nie jest trudne biorąc pod uwagę, jak fantastyczny lu- dzane są dwie obserwacje mentorskie w run- Główne założenia mankamenty, które się u nas pojawiły, zależą od dyspozycji dzie pracują w programie mentorskim. dzie. Ponadto pary mentorskie spotykają się Mimo upływu lat i wielu par, które przewi- danego dnia, czy są naszą słabszą stroną. Z kolei mentor po na meczach, gdzie z wysokości trybun wspól- nęły się przez system szkolenia, jaki oferu- pewnym czasie już wie, czego można się po nas spodzie- Czego oczekujesz od swojego mentora? nie analizują pracę innych sędziów. je program, podstawowy cel pozostał ten wać, właściwie diagnozuje obszary do poprawy i kontrolu- Oczekuję dokładnie tego, co otrzymałem od swoich obu sam – wyszukiwanie zdolnych i perspekty- je, czy jest progres. mentorów, czyli szerokiego spojrzenia na moje umiejęt- Ewolucja programu wicznych sędziów. Można nazwać to kuźnią ności. Zdolności do wychwycenia mocnych i słabych stron, Trzy lata temu, przed startem sezonu talentów, których umiejętności sędziowskie Co jest największą wartością programu men- nie tylko sędziowskich, ale też osobowościowych. Jako 2015/2016, pisaliśmy na łamach „Sędziego”, są kształtowane, utrwalane i rozwijane. Naj- torskiego? młodzi sędziowie często mamy jakiś cel, ale możemy nie że program mentorski schodzi ze szczebla cen- ważniejsza jest umiejętna pomoc mentorów, Sędzia zyskuje swojego stałego, osobistego lekarza pierw- wiedzieć, jak do niego dojść. Mentor powinien mieć umie- tralnego na poziom III ligi. W ten sposób Cen- która przekłada się na podnoszenie pozio- szego kontaktu, którym jest jego mentor, próbujący „le- jętność mądrego ukierunkowywania i dopasowania ścież- tralna Komisja Szkoleniowa KS PZPN zbudo- mu sędziowania. czyć” arbitra. Diagnozuje mocne strony arbitrażu, które na ki rozwoju pod sędziego. I ja właśnie takich mentorów na wała nową politykę pracy szkoleniowej, kie- Powyższe założenia mogą być realizowane, płaszczyźnie warsztatowej i osobowościowej powinny być swojej drodze spotkałem. rując ją do grupy, która najbardziej tego po- jeśli spełnionych jest kilka warunków. Przede pielęgnowane. Rozmawiał Bartosz Owsiany trzebowała. Dziś nikogo nie dziwi, że w pro- wszystkim uczestnicy programu, zarówno sę- gramie mentorskim na kolejny sezon znaleź- dziowie, jak i mentorzy, muszą przystępować li się w przeważającej większości III-ligowcy. Program Mentorski ewoluuje. Są w nim też kobiety. M.in. Sylwia Biernat. Obok mentor – Leszek Gawron. do współpracy dobrowolnie. Ważne jest, aby nikt nie czuł się przymuszony do współpra- Piotr Przybyłowski: Partnerstwem cy, gdyż taka sytuacja nie przyniesie korzyści. Co więcej, Komisja Mentorska KS PZPN czuwa i otwartością zrealizujemy wspólny cel Grupy mentorskie poziomu narodowego na sezon 2018/19 nad tym, aby dobrać pary tak, żeby uczestni- cy się wzajemnie rozumieli. Dużą rolę odgry- Z kim współpracował Pan w ostatniej edycji wa też lokalizacja. Bliskość zamieszkania uła- programu mentorskiego i jakie korzyści przyno- Sędzia Liga Wiek Lata w PM KS ZPN Mentor KS ZPN twia uczestnikom możliwość spotkania się si Panu uczestnictwo w takiej formie szkolenia? Damian Sylwestrzak TopAmatorB – II liga 26 2 Dolnośląski Marcin Szulc Mazowiecki na zawodach. W programie mentorskim na szczeblu narodowym uczestni- czę drugi sezon. Poprzednio współpracowałem z Mateuszem Przemysław Białacki TopAmatorC – III liga 27 2 Świętokrzyski Tadeusz Stachura Śląski Zadania mentora Majem z Dolnośląskiego ZPN, natomiast obecnie jest to Mar- Łukasz Groń TopAmatorC – III liga 27 2 Śląski Jacek Walczyński Lubelski Mentor powinien zostać wyłoniony z grona cin Wódkowski z Kujawsko-Pomorskiego ZPN. Na bazie do- długoletnich obserwatorów szczebla central- tychczasowej pracy z tymi arbitrami, mogę powiedzieć, że są Mateusz Janecka TopAmatorC – III liga 26 2 Łódzki Piotr Musialik Małopolski nego, których cechuje naturalny autorytet. to dwie różne osobowości. Są charakterologicznym przeci- Musi posiadać wysoko rozwinięte zdolności wieństwem siebie. Stanowi to dla mnie ogromne wyzwanie Filip Kaliszewski TopAmatorC – III liga 23 2 Pomorski Tomasz Płoski Warmińsko-Mazurski wychowawcze i dydaktyczne, aby umiejętnie i dodatkową naukę, w jaki sposób pracować z arbitrami o róż- Szymon Łężny TopAmatorC – III liga 23 2 Opolski Julian Pasek Dolnośląski przekazywać wiedzę oraz motywować sędzie- nej osobowości tak, by byli przygotowani do dalszego rozwo- go do pracy. Jednym z podstawowych obo- ju i prowadzenia zawodów na coraz wyższym szczeblu. Dzięki Dawid Maciejewski TopAmatorC – III liga 28 2 Wielkopolski Tomasz Radkiewicz Łódzki wiązków mentora jest dokształcanie sędzie- temu rozwijam również samego siebie, szczególnie umiejęt- go z zakresu wiedzy teoretycznej, praktycznej ności współpracy z arbitrami o różnej charakterystyce. pracę na boisku i na formę psychiczną. Takie informacje są dla Karol Wójcik TopAmatorC – III liga 22 2 Mazowiecki Robert Małek Śląski i właściwego przygotowania psychofizyczne- mnie bardzo ważne. Współpracując na zasadzie partnerstwa Sylwia Biernat Ekstraliga Kobiet 29 2 Małopolski Leszek Gawron Podkarpacki go. Poza obserwacjami mentorskimi powinien Co jest największą wartością dodaną progra- i otwartości, możemy osiągnąć założone cele. Dlatego, aby on na bieżąco analizować raporty, aby przed- mu mentorskiego? współpraca w parze mentorskiej układała się wzorowo, po- Angelika Gębka I Liga Kobiet 27 1 Śląski Andrzej Kazior Łódzki stawić sędziemu swoje wnioski i zalecenia. To ogromne wyróżnienie i zaszczyt zarówno dla sędziego, jak i winniśmy bazować na szczerej i otwartej relacji. To wszystko ma pomóc w rozwijaniu warsz- mentora. To szansa dla tych arbitrów na rozwój warsztatu sę- Ewelina Fiodorczuk-Sipka I Liga Kobiet 27 1 Podlaski Andrzej Kuśmierczyk Lubelski tatu arbitra i wypracowaniu cech charakteru, dziowskiego na bazie doświadczenia i wiedzy swoich men- Czego Pan oczekuje od swojego podopiecznego? Karol Arys TopAmatorC – III liga 31 1 Zachodnio-Pomorski Adam Lyczmański Kujawsko-Pomorski niezbędnych do wykonywania tego zawodu. torów. Ponadto program daje wszystkim uczestniczącym w Pełnego zaangażowania, bo tego wymagam od samego sie- nim sędziom III-ligowym okazję, aby w krótkim czasie otwo- bie. Jestem zwolennikiem regularnego kontaktu, dlatego cze- Marcin Wódkowski TopAmatorC – III liga 24 1 Kujawsko-Pomorski Piotr Przybyłowski Wielkopolski Obowiązki sędziego rzyć im drogę do upragnionego celu, jakim z pewnością jest kam na telefon po każdych zawodach z informacją zarów- Krystian Stenzinger TopAmatorC – III liga 26 1 Lubuski Jerzy Broński Zachodnio-Pomorski Sędzia programu mentorskiego powinien awans do II ligi. no o pozytywach, jak i mankamentach w danym meczu. To współpracować ze swoim mentorem na zasa- wszystko powinno być później poparte klipami umożliwia- Kamil Żmijewski TopAmatorC – III liga 26 1 Warmińsko-Mazurski Piotr Brodecki Łódzki dzie otwartości. Dlatego bardzo ważna jest bie- Jakie cechy charakteru powinien mieć dobry jącymi przeprowadzenie analizy szkoleniowej. Jednak nasza żąca i częsta komunikacja na linii sędzia-men- mentor? praca nie kończy się tylko na tym co działo się na boisku. Oso- Mateusz Skrzypko TopAmatorC – III liga 25 1 Podlaski Dariusz Kozieł Mazowiecki tor. Arbiter powinien przekazywać informacje Powinien być cierpliwy i w pewnym stopniu wyrozumiały dla biście preferuję działania również w przerwie zimowej. Wów- Łukasz Szczołko TopAmatorC – III liga 24 1 Lubelski Tomasz Wojno Podlaski o wszystkich zawodach, na które został obsa- swojego podopiecznego. To trochę taki „drugi ojciec”. W swo- czas staram się monitorować przygotowania i treningi swoje- dzony. Oczekuje się od niego przede wszyst- ich parach mentorskich zawsze staram się rozmawiać z pod- go podopiecznego. Dodatkowo ten czas wykorzystujemy na Sebastian Godek TopAmatorC – III liga 27 1 Podkarpacki Filip Robak Świętokrzyski kim aktywnej postawy, czerpania z wiedzy opiecznym o wszystkim. Nie tylko o zawodach, które po- jak najlepsze przygotowanie do egzaminów teoretycznych swojego mentora i realizacji założonego pla- prowadził, ale też o jego problemach bądź kłopotach w ży- przed kolejną rundą. Paweł Wrzeszczyński TopAmatorC – III liga 23 1 Wielkopolski Zbigniew Pająk Dolnośląski nu działania. ciu prywatnym lub zawodowym. To również przekłada się na Rozmawiał Bartosz Owsiany Bartosz Owsiany S KI G RA M E N TOR PRO

20 | Sędzia Sędzia | 21 J ak to dawniej było…? Historia Przepisów Gry - część 1 Każdy z sędziów sięga po tę książkę bardzo często. Najczęściej z wypiekami na twarzy śledzimy zmiany treści poszczególnych akapitów w kolejnych wydaniach tego „piłkarskiego kodeksu”. Czy kiedykolwiek zastanawialiście się jak brzmiały wcześniejsze zapisy Przepisów Gry? Piłka nożna ma o wiele dłuższą historię niż jej reguły, które po raz pierwszy przelano na papier w 1863 roku.

Początek w tawernie dy miały burzliwy charakter i w ich w efekcie Ktoś wnikliwy zapyta, czy było coś wcześniej? (w późniejszym czasie) doszło do powstania… Oczywiście jak można się domyśleć wcześniej Federacji Rugby oraz 14 Artykułów, które zde- był… chaos. I to dosłownie! Piłka nożna ucho- finiowały rozgrywki piłki nożnej na długie lata. dziła za bardzo brutalny sport. Swoimi korzenia- Pierwsze Przepisy Gry opisywały m.in. spalo- mi sięgała aż do rozgrywek rzymskich legioni- nego, którym wówczas karano zawodnika dru- stów. W swojej pierwotnej formie odwoływał żyny atakującej, który znajdował się przed linią, się do najprostszych, wręcz prymitywnych re- którą wyznaczała piłka – podobnie jak w rugby. guł w tym tej, że silniejszy może więcej! Jednak Pod koniec lat ‘60 XIX wieku wprowadzono klu- wraz ze wzrostem popularności dyscypliny po- czową zmianę, mówiącą, że jeśli przed napastni- dejmowano próby zawładnięcia tym chaosem. kiem będzie mniej niż trzech zawodników druży- Pierwsze próby stworzenia reguł gry podję- ny broniącej, wtedy może zostać uznany za spa- to ok. 1840 r. przez społeczność we wschodniej lonego. Kolejne lata prowadziły do ewolucji na- Anglii z Uniwersytetu w Cambridge i dotyczyły stępnych przepisów – w 1869 r. wprowadzono ustalenia ubiorów piłkarzy. W dalszym ciągu do- rzut od bramki, a w 1872 r. rzut rożny. W tym sa- zwolone było łapanie piłki w ręce przez wszyst- mym roku odbył się również pierwszy oficjalny kich zawodników na polu gry. Jednak jako datę mecz międzynarodowy pomiędzy Anglią i Szko- powstania pierwszych Przepisów Gry uznaje się cją. Trzy lata później drewnianą tyczką zastąpio- 1863 r. i pamiętne spotkanie w tawernie… i to no taśmę, która wcześniej była rozciągniętą mię- nie byle jakiej, bo należącej do wolnomularzy. dzy dwoma słupkami. Z kolei w 1878 r. po raz Właśnie wtedy zawiązało się The Football As- pierwszy użyto gwizdka w meczu, przez co ten sociation i spisano pierwsze reguły gry. Obra- dźwięk na stałe wpisał się w widowiska piłkarskie.

Od 1891 roku mecze prowadzi niezależny sędzia. Wcześniej przepisów pilnowali przedstawiciele grających klubów. Nie brakowało spornych sytuacji.

Strażnicy Przepisów Gry Początkowo było dwóch rozjemców – po czono bramkarzom możliwość legalnego łapania Dynamicznie rozwijająca się dyscyplina wymogła jednym przedstawicielu obydwu drużyn. Każ- piłki w ręce wyłącznie do ich pola karnego. Deka- na uczestnikach rozgrywek powołanie organiza- dy z nich rozstrzygał na własnej połowie pola dę później uznano, że reguła spalonego nie będzie cji, która będzie chroniła, monitorowała i rozwija- gry. Niestety, w dalszym ciągu generowało to obowiązywać w przypadku wznowienia gry wrzu- ła Przepisy Gry. Dokładnie 2 czerwca 1886 r. utwo- sporne sytuacje. Wprowadzono niezależnego tem. Jeden z fundamentalnych przepisów futbolu rzono „mityczne” International Football Associa- sędziego, który stał przy linii bocznej a do jego przesuwający linię spalonego na przedostatniego tion Board (IFAB). Do dziś jest to jedyne zgroma- obowiązków należało podjęcie ostatecznej de- zawodnika drużyny broniącej ukonstytuował się dzenie, które ma możliwość ingerowania w treść cyzji jeśli przedstawiciele oby klubów nie mo- 1925 r. i trwa do dziś. Przepisów Gry. W pierwszych trzech latach funk- gli dojść do porozumienia. Od 1891 r. niezależny Pod koniec lat ‘30 XX w. Przepisy Gry liczyły 17 cjonowania przyjęto zapisy, które funkcjonują do sędzia został stałym uczestnikiem meczów pił- Artykułów, które funkcjonują do dzisiaj. Oryginalne teraz, czyli siatki w bramkach, wymiary pola gry czy karskich, a dotychczasowi przedstawiciele klu- reguły gry spisano wiktoriańskim angielskim, który liczba zawodników w polu gry ograniczona do 11. bów stali się sędziami „liniowymi”. wtedy był w zasadzie językiem archaiczny. Zadania Piłka nożna w tym okresie była elitarnym spor- tego podjął się Stanley Rous – człowiek instytucja. tem wywodzący się z kręgów akademickich. Bry- Sojusz FIFA z IFAB Anglik był sędzią, który wprowadził innowacyjny tyjscy dżentelmeni nie mieli w zwyczaju faulo- W 1904 r. w Paryżu związki narodowe Francji, Belgi, diagonalny system poruszania, następnie praco- wać przeciwników. Rozwój zorganizowanych Danii, Holandii, Hiszpanii, Szwecji i Szwajcarii po- wał w roli sekretarza generalnego Football Asso- rozgrywek piłkarskich w naturalny sposób przy- wołały do życia międzynarodową federację piłkar- ciation, był współzałożycielem UEFA, a następnie czynił się do większej zaciętości w poczynaniach ską FIFA. W 1906 r. dokooptowano do tego grona pracował w FIFA, by w latach 1961 – 1974 zostać zawodników. W związku z tym 1891 r. wprowa- brytyjską organizację piłkarską. Jednym z głów- jej przewodniczącym. dzono „kopnięcie śmierci”… czyli rzut karny. Co nych zadań nowego stowarzyszenia było ujed- Rewizja Przepisów Gry wykonana przez Angli- ciekawe do 1902 r. można go była wykonać z do- nolicenie Przepisów Gry we wszystkich członkow- ka była na tyle dobra, że kolejna była potrzebna wolnego miejsca znajdującego się na linii 11 me- skich organizacjach. Siedem lat później FIFA przy- dopiero pod koniec XX w. O tym co się wydarzy- w r ó t do prze s z ł oś c i trów od linii bramkowej. Nowy stały fragment łączyła się do IFAB przyjmując jako obowiązujące ło w historii zasad gry w tak zwanym międzyczasie gry – rzut karny – pociągnął za sobą kolejną klu- reguły gry stworzone przez wyspiarzy. Międzyna- oraz w dwudziestym pierwszym stuleciu będziecie czową zmianę – wprowadzono strażnika Przepi- rodowa unia piłkarska dała nowy impuls do roz- mogli poczytać w kolejnym numerze „Sędziego”.

P o Pierwsze Przepisy Gry ręcznie zapisał Ebenezr Cobb Morley w 1863 roku w Londynie. sów Gry, czyli sędziego. woju dyscypliny i Przepisów Gry. W 1912 r. ograni- Michał Górka

22 | Sędzia Sędzia | 23 N auka wg You’d better act as timekeeper. You ought to punish the more serious offence. You ought to ensure that any player bleeding leaves the field of play. English for Refs..., czyli angielski dla Sędziów Powinieneś mierzyć czas zawodów (dosłow- Powinieneś karać za cięższe przewinienie. nie: Lepiej mierz czas zawodów). You’d better take disciplinary action against Powinieneś dopilnować, żeby zawodnik auka języka angielskiego jest dosko- Więcej o tym wyrażeniu pisałem w artyku- You should enforce the Laws of the Game. You’d better not allow unauthorised persons players who are guilty of cautionable or sen- z krwawiącą raną opuścił pole gry. nałym wyborem przy naszym samo- le do Sędziego 3 / 2018. to enter the field of play. ding-off offences. You’d better stop the match when the flo- rozwój ze względu na to, że nigdy Powinieneś egzekwować zapisy Przepisów Gry. N Nie powinieneś pozwolić nieuprawnionym Powinieneś stosować sankcje dyscyplinar- odlights are inadequate. nie możesz dojść do momentu, w którym po- Pamiętajcie, że komunikując się werbal- You shouldn’t stop play if a player isn’t se- osobom na wejście na pole gry. ne wobec zawodników winnych popełnie- wiesz: „jestem perfekcyjny i nie muszę się już nie dążymy do używania skrótów języko- riously injured. Powinieneś przerwać mecz kiedy sztuczne nia przewinienia karanego napomnieniem niczego więcej uczyć”. Często mówię języko- wych. Tak robią rodzimi użytkownicy języka If I were you, I would supervise the restart oświetlenie jest niewystarczające. lub wykluczeniem z gry. wym podopiecznym, że ich głównym celem angielskiego i taki jest też nasz cel w rozwo- Nie powinieneś przerywać gry, jeżeli zawod- of play. nik nie jest poważnie kontuzjowany. If I were you, I would award a direct free kick powinno być dążenie do tego, aby pojechać ju językowym. Gdybym był tobą, nadzorowałbym wzno- If I were you, I would take action against team if a player kicks an opponent. do Anglii i spokojnie dogadać się z tamtejszy- You ought to control the match in coopera- wienie gry. officials who fail to act in a responsible manner. mi mieszkańcami (tzw. native speaker). „Step 2”: Na twoim miejscu podyktowałbym rzut wol-

tion with the other match officials. p You should allow play to continue. Gdybym był tobą, zastosowałbym sankcję Połącz powyższe wyrażenia ze zdaniami ny bezpośredni jeżeli zawodnik kopie prze- Powinieneś prowadzić zawody, współpracu- Powinieneś pozwolić na kontynuowanie gry. wobec osób funkcyjnych, które nie potra- ciwnika. zaczerpniętymi z Laws of the Game aszkiewicza You should jąc z pozostałymi sędziami. fią zachować się w sposób odpowiedzialny. You shouldn’t award a penalty kick if a player If I were you, I wouldn’t award an indirect free Powinieneś Jeżeli przyswoiłeś wyrażenia ze „Step 1”, te- You oughtn’t to stop play if a player is sli- commits an offence outside the penalty area. You should stop play if a player is seriously in- kick if a player kicks an opponent. raz wystarczy już tylko otworzyć Przepisy Gry ghtly injured. jured. You ought to Nie powinieneś dyktować rzutu karnego je- (Laws of the Game) i tworzyć nieskończoną Na twoim miejscu nie dyktowałbym rzutu Nie powinieneś przerywać gry, jeżeli zawod- żeli zawodnik popełnia przewinienie poza Powinieneś przerwać grę, jeżeli zawodnik Powinieneś (synonim słowa „should”) ilość wspaniałych zdań. wolnego pośredniego jeżeli zawodnik ko- nik jest lekko kontuzjowany. polem karnym jest poważnie kontuzjowany. You’d better Obok przykłady. pie przeciwnika. Lepiej coś zrób You should give a direct free kick when a play- er trips an opponent. If I were you, I would Powinieneś podyktować rzut wolny bezpo- Na twoim miejscu / Gdybym był tobą średni kiedy zawodnik podstawia nogę prze- ciwnikowi. Ogromnym błędem i brakiem chęci na wy- chodzenie z tzw. strefy komfortu, jest to, że wie- You shouldn’t give an indirect free kick when le osób uczących się języka angielskiego ogra- a player jumps at an opponent. nicza się tylko i wyłącznie do jednej możliwo- Nie powinieneś dyktować rzutu wolnego po- ści. Przykładowo, poznając słowo „should”, po- średniego jeżeli zawodnik skacze na prze- zostajemy w strefie komfortu, nie dodając do ciwnika. tego z biegiem czasu takich wyrażeń jak „ought to”, „had better” czy „If I were you, I would”. I o ile You ought to award a direct free kick if jadąc na urlop zapewne znajomość słowa „sho- a player charges an opponent in a rec- uld” nam wystarczy, o tyle rozmawiając z An- kless manner. glikiem nigdy nie mamy pewności, czy przy- Powinieneś podyktować rzut wolny bezpo- padkiem nie użyje on „innej opcji”. W takiej sy- średni jeżeli zawodnik atakuje przeciwnika tuacji fajnie byłoby być zaznajomionym z ta- ciałem w sposób nierozważny. kimi zamiennikami. Dlatego w niniejszym ar- tykule zapraszam Was do „warsztatów języko- You oughtn’t to award an indirect free kick wych”, w trakcie których poznacie cztery spo- if a player pushes an opponent in a care- soby na powiedzenie „powinieneś”. less manner. Jeżeli znacie jeden lub dwa takie zwroty, naj- Nie powinieneś dyktować rzutu wolnego po- wyższa pora dorzuć kolejny, tym samym stale się średniego jeżeli zawodnik popycha przeciw- rozwijając. Te wyrażenia można wykorzystać nie nika w sposób nieostrożny. tylko w życiu codziennym, ale np. podczas oma- wiania zawodów przez obserwatora lub podczas przedmeczowej odprawy zespołu sędziowskie- Gorąco zachęcam Was do tworzenia zdań go. Poniżej znajdziecie wiele zdań zaczerpnię- z wyrażeniami „should, ought to, ‘d better czy tych m.in. z Art. 5 i 12, w połączeniu z czterema If I were you, I would” w odniesieniu do każde- możliwościami „doradzania”. Do dzieła. go innego artykułu Laws of the Game.

„Step 1” Językowa wskazówka: Zapoznaj się z kluczowymi wyrażeniami „Give up something to get something”, czy- You should li „zrezygnuj z czegoś, żeby coś uzyskać”. Jeżeli You shouldn’t = You should not chcecie komunikatywnie używać wyrażenia, które przedstawiłem w niniejszym artykule, Powinieneś po prostu musicie zarezerwować czas na ich Nie powinieneś przyswajanie. Nie trzeba tego robić np. dwie You ought to godziny dziennie. Wystarczy zrobić to syste- You oughtn’t to = You ought not to matycznie (consistently) i krok po kroku (step Komunikując się werbalnie by step) zgodnie z wcześniej zaplanowanymi Powinieneś dążymy do używania „treningami językowymi”. Tak jak napisałem Nie powinieneś skrótów językowych. w artykule do Sędziego 1/2018: Set a sche- You’d better = You had better Tak robią rodzimi użytkownicy dule  Stick to the schedule  Enjoy the Pro- You’d better not = You had better not języka angielskiego cess  Reap the rewards. i taki jest też nasz cel Powinieneś / Lepiej coś zrób w rozwoju językowym. A zatem: Nie powinieneś / Lepiej czegoś nie rób 1. You should set a schedule. If I were you, I would 2. You ought to stick to the schedule. If I were you, I wouldn’t 3. You’d better enjoy the process. 4. If I were you, I would reap the rewards. Na twoim miejscu / Gdybym był tobą

A NG IEL S KIE G O U C Z YMY S I Ę Kornel Paszkiewicz

24 | Sędzia Sędzia | 25 Tłumaczymy jak się rolować

Rolowanie - W jakim celu? Łydka – Wałek umieszczamy 1a na środku łydki. Rolujemy się 1b wzdłuż łydki kierując się w stro- W jaki sposób? Kiedy? Jak często? nę pięty a następnie kolana (fot. 1a i 1b). Alternatywnie rotuje- my zewnętrzną i wewnętrzną Rolowanie w ostatnich latach zdobyło dużą popularność. Często możecie zobaczyć część łydki rotując staw biodro- wy (stopa na zewnątrz lub do sportowców różnych dyscyplin z rolką na treningu. Przedstawiamy najważniejsze wewnątrz – fot. 2). informacje, które będą przydatne podczas rolowania.

W jaki celu stosuje się rolowanie? Kiedy?  Obniża napięcie wewnątrz mięśniowe i rozbija zlepione Można rolować mięśnie przed treningiem jako część włókna mięśniowe przez co zwiększa ich mobilność; rozgrzewki, lub po treningu, jako regeneracja po wy-  Rozluźnia powięzie (błona, która osłania mięśnie siłku. Może to być również oddzielna sesja rolowania od zewnątrz); wykonana następnego dnia po treningu.  Zwiększa krążenie krwi w organiźmie i przyczynia Nie częściej niż 1x dziennie. Na początku swojej przy- się do lepszego odżywienia, nawodnienia i regene- gody z rolowaniem nawet co 2-3 dni (ze względu na racji mięśni. możliwą tkliwość mięśni po rolowaniu). Po cięższym treningu należy to robić mniej intensywnie, przy mniej- Jak rolować? szym nacisku na mięśnie. Na początku rolowanie jest dosyć nieprzyjemne. Dlate- go dobrze jest stopniować siłę nacisku rollera na tkanki Jaki wałek? (a w zasadzie ciała na roller). Można to zrobić przeno- Gładki i bardziej miękki będzie działał łagodniej. Na- sząc więcej ciężaru ciała na część „nierolowaną”, czyli tomiast wałkiem z wypustkami łatwiej będzie roz- na podpierające ciało ramiona lub nogę, która w tym bijać bolesne punkty, choć z drugiej strony odczu- Tylna grupa uda – Wa- czasie nie jest rolowana. cia podczas pierwszych rolowania mogą być nie- 2 3 łek znajduje się na środku przyjemne. uda. Ręce są oparte o pod- Jak długo? łoże. Rolujemy od kolana Od 1 do 3 minut na każdą partię mięśniową. Czego nie rolować? do pośladków. Również tę  Nie rolujemy struktur gdzie pod skórą znajduje się grupę mięśniową rolujemy Jak szybko? bezpośrednio kość; w rotacji zewnętrznej i we- Raczej wolno i umiarkowanie (w zależności od bolesno-  Nie rolujemy dołu podkolanowego; wnętrznej biodra (fot. 3). ści mięśni). W momencie natrafienia na punkt bardziej  Nie rolujemy okolic gdzie mamy: krwiaki, siniaki, na- bolesny, można się również zatrzymać i poczekać aż ból cięcia chirurgiczne, załamania czy skręcenia. zniknie. Można również po zatrzymaniu się w bolesnym punkcie wykonać rolowanie poprzeczne tzn. rolka zo- Co rolować u sędziego? staje w miejscu a osoba rolująca minimalnie zmienia Przede wszystkim należy się skupić na regeneracji koń- pozycję swojego ciała szukając różnych kątów ucisku.. czyn dolnych, które są mocno eksploatowane pod- czas meczów i treningów. Do tego należy dodać dol- W jakim kierunku? ne i górne odcinki mięśni przykręgosłupowych, któ- Wzdłuż mięśnia – wolnym i płynnym ruchem rolujemy re również podlegają dużym obciążeniom zarówno wzdłuż włókien mięśnia. Należy pamiętać, że mięsień podczas treningów, a także w czasie długich podró- zwykle nie przebiega w jednej linii, ale rozprzestrzenia ży przed i pomeczowych. się na większym obszarze. W związku z tym dobrze jest rolować nie tylko jego środkową część, lecz również Grzegorz Krzosek przyśrodkową i poboczną. Można to uzyskać poprzez trener przygotowania fizycznego sędziów zmianę ustawienia mięśnia w stosunku do wałka np. Zbigniew Wojtunik rotując udo do wewnątrz lub zewnątrz. mgr fizjoterapii, fizjoterapeuta sportowy

Przednia grupa uda – Podpór przodem, Taśma boczna, część górna – Leżymy 4a ręce opieramy o podłożę. Rolujemy mięsień 4b 5a bokiem na wałku z zachowaniem linii cia- czworogłowy uda od miednicy w kierunku ła. Wałek umiejscowiony jest na środku uda, kolana. Również w obydwu rotacjach i do- ręce proste w linii ciała opierają się o pod- datkowo ze zgiętym kolanem (fot. 4a i 4b). łoże. Ruch rolowania należy wykonywać od biodra do kolana (fot. 5a). W przypadku bo- lesność (mała masa mięśniowa), należy się skupić głównie na górnej części uda (fot. 5b). IE TRE N U J Ą W IE SĘ DZIO

26 | Sędzia Sędzia | 27 G rzegorz Krzosek i Zbigniew

Pośladek i m. gruszkowaty 5b 6a – Najłatwiej rolować się w sia- 6b dzie (fot. 6a i 6b). W przypadku bolesności rozłożyć ciężar cia- ła pomiędzy punkty podporu.

Przywodziciele – W podporze Plecy, część dolna – Pośladki opiera- 7a przodem. Rolujemy po stronie 7b 8a my na rollerze. Ręce krzyżujemy na klat- wewnętrznej uda od kolana do ce piersiowej, stopy opieramy na pod- pachwiny (f. 7a i 7b). łodze (fot. 8a). Rolujemy od łopatek do pośladków tak, aby przy pomocy mię- śni brzucha usiąść na wałku (fot. 8b). W ojtunik

Plecy, część górna – Leżymy 8b 9a tyłem, roller podpiera plecy poni- 9b żej łopatek. Stopy oparte o pod- łoże, dłonie splecione za głową, łokcie razem uniesione do góry. Rolujemy w kierunku pośladków i do głowy (fot. 9a i 9b). IE TRE N U J Ą W IE SĘ DZIO

28 | Sędzia Sędzia | 29 Opowiada p Amp Futbol - poznajemy przepisy tej odmiany piłki nożnej

nuje rzuty wolne pośrednie i bezpośrednie Na przełomie października i listopada część kibiców w naszym kraju kibicowała mogą być wykonane dwie wymiany pod wa- z dowolnego miejsca w własnym polu bram- runkiem, że zostały zgłoszone sędziemu i od- kowym. Rzut od bramki może być wykonany Reprezentacji Polski piłkarzy po amputacjach. Mistrzostwa świata w tej nowej bywają się w przerwie w grze. Możliwe są wy- przez bramkarza lub zawodnika z dowolne- miany powrotne. Jeśli bramkarz zostanie wy- go miejsca w polu bramkowym poprzez kop- odmianie piłki nożnej rozgrywane były w meksykańskim San Juan de los Lagos. kluczony to opuszcza on pole gry wraz z jed- nięcie nieruchomej piłki. Piłka jest prawidłowo nym z zawodników z pola, a na boisko wcho- wprowadzona do gry gdy opuści pole bram- Przyjrzeliśmy się Przepisom Gry w Amp Futbolu. W roli eksperta wystąpił Paweł dzi bramkarz rezerwowy. kowe. Wrzuty są zastąpione kopnięciem pił- Artykuł 4 opisuje dozwolone wyposaże- ki z miejsca, gdzie opuściła ona linię boczną. Susek, czyli sędzia finału MŚ: Angola – Turcja. nie. Tutaj znajdziemy szczegółowe wytycz- Zawodnicy drużyny przeciwnej muszą znaj- ne określające konstrukcje kul, które zawod- dować się minimum 6 m od piłki. nicy mogą używać w czasie meczów. Muszą Gra niedozwolona i niewłaściwe postępo-

rzepisy Gry ustalone przez IFAB, które ny każdego ze słupków. Rozciągają się one być oklejone taśmą w kolorze getrów na wy- wanie jest określone w modyfikacjach w Art- aweł s usek znamy z piłki nożnej dopuszczają mo- na 10 m w głąb pola gry. Ich końce połączo- sokość 40 cm od podstawy. Bramkarze, któ- kule 10. Reguły zabraniają wykonywania wśli- P dyfikację w rozgrywkach osób niepeł- ne są linią równoległą do linii bramkowej. Od rych ręka jest amputowana w nadgarstku, zgów. Wykonanie takiego zagrania jest kara- nosprawnych. Wymagania dla osób po ampu- środka tej linii w odległości 1 m w głąb pola muszą tą rękę owinąć materiałem o kolorze ne rzutem bezpośrednim lub karnym, a win- tacjach zatwierdzono podczas zjazdu WAFF gry wyznacza się punkt karny. Koło środkowe odróżniającym się od strojów własnej druży- ny zawodnik ukarany napomnieniem. (Światowej Federacji Amp Futbolu) w sierpniu ma średnicę 6 m, natomiast łuki pola rożne- ny. Kikut kończyny poniżej kolana musi być W przypadku kiedy jeden z graczy pośli- 2005 r. Przepisy dostosowujące reguły gry do go promień 1,5 m. Bramki mają wymiary 2,5 zakryty getrą. zgnie się i upadnie a piłka dotknie lub zosta- tej odmiany futbolu liczą 15 Artykułów. Warto m wysokości na 5,5 m szerokości w świetle. Mecz prowadzony jest przez 2 sędziów, nie odbita jakąkolwiek częścią jego ciała lub podkreślić, że do federacji należy coraz więcej którzy poruszają się wzdłuż linii bocznych. kul to sytuacja taka skutkuje rzutem wolnym związków narodowych. Poniższe modyfikacje Dozwolone zmiany powrotne Sędzia przy strefach technicznych określany pośrednim dla drużyny przeciwnej. Bramka- zmieniają się, a w poszczególnych krajach wy- W każdej drużynie na boisku występuje 7 za- jest jako sędzia główny a drugi jest jego asy- rze mogą wykonywać parady obronne połą- stępują różnice uwzględniające odmienność wodników, z których jeden jest bramkarzem. stentem. W turniejach międzynarodowych czone z upadkiem tylko z wykorzystaniem warunków lokalnych. Minimalna liczba graczy pozwalająca na roz- wyznaczany jest również rezerwowy arbiter, jednej rozłożonej ręki. Artykuł 1, podobnie jak w Przepisach Gry, poczęcie gry to 5 plus bramkarz. Jako piłka- który wspomaga proces wymian i przerw na opisuje wymagania dotyczące pola gry. Żeby rza po amputacji uważa się zawodnika, który żądanie. Mecz trwa dwie połowy po 25 mi- Kula naturalnym przedłużeniem ręki poprawić efektywności i dynamikę rozgry- nie posiada kończyny dolnej w kostce lub po- nut. W trakcie każdej z nich zespół może zgło- Kule są traktowane jako przedłużenie ręki i je- wek zmniejszono pole gry. Długość boiska wyżej oraz zawodnika, który nie posiada gór- sić 1-minutową przerwę. Przerwa między po- śli dojdzie do rozmyślnego kontaktu kul z piłką powinna wynosić od 55 m do 70 m, a szero- nej kończyny w nadgarstku lub powyżej. Wy- łowami nie może być dłuższa niż 10 minut. sędzia dyktuje rzut wolny bezpośredni z miej- kość od 30 do 60 m. W Polsce jest to 60 m x stępuje również typ graczy określanych jako sca przewinienia. Jeżeli zawodnik drużyny 40 m z pięciometrową tolerancją. Linia bocz- „Les Autres”, którzy definiowani są jako oso- Wrzut zastąpiony kopnięciem piłki broniącej użyje kul we własnym polu karnym na musi być dłuższa niż linia bramkowa. Pole by posiadające całą kończynę, ale nie jest ona Rzut wolny pośredni dla drużyny atakującej w celu zagrania lub kontrolowania piłki zosta- bramkowe ma kształt prostokąta i wyznacza- w pełni funkcjonalna. W każdej drużynie może w polu bramkowym jest wykonywany z linii nie ukarany rzutem karnym. Zagranie piłki ki- ją go dwie linie prostopadłe do linii bramko- być maksimum 2 takich zawodników. Gra- tworzącej to pole najbliżej miejsca popełnie- kutem zarówno przez bramkarza jak i zawod- wej w odległości 2,5 m od wewnętrznej stro- cze nie mogą używać protez. W jednej chwili nia przewinienia. Drużyna broniąca wyko- nika we własnym polu karnym skutkuje rzu- tem karnym, a w przypadku pozbawienia re- alnej szansy na zdobycie bramki lub bramki również wykluczeniem. Pole bramkowe królestwem bramkarza Bramkarz musi przez cały czas przebywać w polu bramkowym, a każde rozmyślne opusz- czenie tego obszaru i wpływanie na grę jest karane rzutem wolnym bezpośrednim oraz napomnieniem, a w wyjątkowych przypad- kach wykluczeniem (DOGSO). Podczas rzu- tów wolnych zawodnicy drużyny przeciwnej muszą znajdować się co najmniej 6 m od pił- ki. Podczas wykonywania rzutu karnego do- datkowo muszą znajdować się za linią piłki. Jak wygląda sędziowskie podwórko Amp Futbolu w Polsce? W tej chwili w naszym kraju jest 5 sędziów po- siadających uprawnienia do prowadzenia za- wodów Amp Futbolu. W związku z dynamicz- nym rozwojem tej odmiany piłki nożnej ilość arbitrów będzie rosła. W tym roku powoła- no do życia Kolegium Sędziów przy związku sportowym zrzeszającym piłkarzy po ampu- a futbolu tacjach. W odróżnieniu od KS Futsalu czy Be- ach Soccera jest to organizacja poza struktu- rami KS PZPN. Polscy sędziowie mogą pochwalić się du- żym sukcesem. Paweł Susek (KS Bielsko-Bia- ła) w tegorocznych Mistrzostwach Świata prowadził mecz finałowy: Angola – Turcja. Kibicujmy naszym Kolegom po fachu w roz- woju warsztatu sędziowskiego i wspieraj- my szlachetne przesłanie jakie niesie idea Amp Futbolu! od m ia n Na MŚ w Amp Futbolu przyjechali sędziowie z całego świata. Paweł Susek był arbitrem w finale tej imprezy. Notował Michał Górka W wolnym czasie Paweł zwiedzał Meksyk.

30 | Sędzia Sędzia | 31 Piękny jubileusz

WYKAZ CZŁONKÓW KOŁA SENIORA ŁZPN

1. Bolesław Bartnik 2. Marian Bejm 3. Mirosław Błaszczyk 4. Mirosław Bulzacki 5. Zdzisław Cała 6. Janusz Ciszewski 7. Jan Diehl 8. Piotr Diehl 9. Sławomir Drzewiecki 10. Bogumił Felczak 11. Czesław Fudalej 12. Piotr Grzegorczyk 13. Wiesław Kalisz 14. Jerzy Kaczmarski 15. Waldemar Karbowiak 16. Grzegorz Kłos 17. Antoni Kowalski 18. Janusz Kozulski 19. Leszek Kwaśniewicz 20. Jan Lewandowski 21. Andrzej Majchrzak 22. Mirosław Malinowski 23. Zbigniew Miazek 24. Wiesław Nabiałek 25. Zbigniew Nestorowicz 26. Andrzej Ogorzewski 27. Ryszard Olejnik 28. Czesław Ołubek 29. Mirosław Ossowski 30. Julian Pietrzykowski 31. Halina Przytuła 32. Mieczysław Ropelski 35 LAT MINĘŁO JAK JEDEN DZIEŃ 33. Henryk Sass 34. Robert Sekulski 35. Dariusz Stawicki Wszyscy uczestnicy jubileuszowego spotkania. 36. Stanisław Strzemecki 37. Wiesław Surlit Koło Seniora Łódzkiego ZPN świętowało 35. rocznicę powstania. Z tej okazji potkanie rozpoczęło się powitalnym prze- 38. Zygmunt Szamałek mówieniem wygłoszonym przez prze- 39. Włodzimierz Tuszyński zorganizowano jubileuszowe spotkanie, które odbyło się 19 października S wodniczącego koła Mirosława Ossow- 40. Andrzej Urban skiego. W jubileuszu wzięli udział m.in. Prezes 41. Jan Wawrzko w restauracji Technikum Gastronomicznego w Łodzi. Przyjechało wielu ŁZPN Adam Kaźmierczak, Sekretarz Klubu Se- 42. Eugeniusz Wazia niora PZPN Marek Najder, Prezes OZPN Piotrków 43. Mirosław Westfal znakomitych gości z całej Polski. Tryb. Stanisław Sipa i Dyrektor Wydziału Sportu 44. Maciej Wielgosz Urzędu Miasta Łodzi Marek Kondraciuk. 45. Robert Sekulski Przyjechali również przewodniczący kół se- niorów z regionu: Jan Wawrzko (RTS Widzew), ZAŁOŻYCIELE KOŁA SENIORA ŁZPN Miłosz Szczepan (ŁKS Łódź) i Tadeusz Dziubec- ki (Piotrków Trybunalski), a także przedstawicie- 1. Ryszard Depczyński le z całej Polski: Andrzej Ordysiński (woj. święto- 2. Henryk Koczewski krzyskie), Roman Kostrzewski (woj. kujawsko-po- 3. Mieczysław Koterski morskie), Alojzy Musioł (woj. śląskie) oraz Cze- 4. Kazimierz Łukomski sław Gergiel (woj. zachodniopomorskie). Zapro- Uhonorowani członkowie w towarzystwie Adama Kaźmierczaka. Obok Halina Przytuła, jedyna ko- 5. Zenon Piekarek szeni goście wręczyli jubilatom upominki i zło- bieta w Łódzkim Kole Seniora. 6. Edward Szperling żyli gratulacje. Przewodniczący Małopolskiego 7. Zygmunt Zaklika Koła Seniora Marek Ostręga przysłał pamiątko- należącą do koła jest Zbigniew Miazek, któ- czyli Jednostkę Wojskową w Leźnicy Wielkiej, wą paterę, ponieważ z powodów osobistych nie ry ma 92 lata. W działalność koła od momen- Centralny Ośrodek Sportu w Spale, tor łyżwiar- mógł wziąć udziału w uroczystości. tu powstania angażuje się Halina Przytuła, któ- ski w Tomaszowie Mazowieckim, a także zrewi- ODZNACZENI PODCZAS JUBILEUSZU Następnie uhonorowano członków klubu ra pracowała w ŁZPN i jest jedyną kobietą w tej talizowany i rozbudowany kompleks pierwszej 35-LECIA KOŁA SENIORA ŁZPN odznaczeniami ŁZPN i PZPN za całokształt dzia- grupie. Członkowie nie ograniczają się wyłącz- łódzkiej elektrowni – EC1. Odbyli również wypra- łalności związanej z piłką nożną. Spotkanie za- nie do świętowania jubileuszy. W każdy ostat- wę „Śladami boisk nad Pilicą”, podczas której wi- ODZNAKA kończył uroczysty obiad, podczas którego dys- ni czwartek miesiąca spotykają się w siedzibie zytowali obiekty sportowe oraz zabytki położo- kutowano o nowych inicjatywach na przyszłość. związku przy ulicy Próchnika w Łodzi. Wspólnie ne w pobliżu rzeki. 1. Bogumił Felczak PZPN Przypomnijmy, że Koło Seniora ŁZPN powsta- obchodzą również Wielkanoc i Wigilię, a także Podczas comiesięcznych spotkań seniorzy 2. Janusz Kozulski PZPN ło jesienią 1983 r. Założycielami byli zawodnicy Święto Zmarłych. Pierwszego listopada odwie- prowadzą nabór nowych osób do swoich szere- 3. Zbigniew Nestorowicz ŁZPN i sędziowie, którzy w okresie okupacji niemiec- dzają groby kolegów, zapalają znicze oraz skła- gów. Rada koła wysyła pisma do łódzkich klubów 4. Ryszard Olejnik ŁZPN kiej ziem polskich uczestniczyli w zakazanych dają na nagrobkach chorągwie, które symboli- piłkarskich, aby zainteresować działaczy, trene- 5. Czesław Ołubek PZPN rozgrywkach piłkarskich. Obecnie do koła nale- zują pamięć o zmarłych. rów oraz sędziów swoją działalnością. Przez ostat- 6. Julian Pietrzykowski PZPN ży 45 osób, a średnia wieku to prawie 70 lat. Klub Działalność łódzkich seniorów to nie tylko nie półtora roku do Koła Seniora ŁZPN wstąpiło 7. Halina Przytuła PZPN skupia byłych sędziów, trenerów i pracowników obowiązki, bowiem chętnie organizują sobie 19 nowych członków. Na przyszły rok zaplanowa- 8. Mieczysław Ropelski ŁZPN ŁZPN. Najliczniejszą grupę stanowią arbitrzy. wycieczki. Odwiedzili Koło Seniora Śląskiego no już wycieczkę do Łasku. Z rewizytą zapowie- 9. Wiesław Surlit ŁZPN Na spotkanie przyjechli goście z całej Polski. Roman Kostrzewski wręcza upominek Mirosławowi Mirosław Ossowski jest przewodniczącym ZPN w Katowicach i zwiedzali zmodernizowa- dzieli się także koledzy ze Śląskiego Koła Seniora. 10. Zygmunt Szamałek ŁZPN y w for m ie Se n iorz y Ossowskiemu. organizacji od maja 2016 r. Najstarszą osobą ny Stadion Śląski w Chorzowie. Ponadto zoba- Adam Faliszewski

32 | Sędzia Sędzia | 33 40 minut Polacy na międzynarodowej arenie TEST Z PRZEPISÓW GRY W FUTSAL

Drugie półrocze 2018 roku było bardzo udane dla naszych futsalowców. Polscy rozjemcy 1. Zawodnik gospodarzy prowadził dynamiczną, korzystną akcję swo- jej drużyny. W momencie podawania piłki do współpartnera znajdu- byli zapraszani na różne turnieje. Sędziowali też najważniejsze mecze w czeskiej jącego się w pozycji dogodnej do strzału, został nieostrożnie zaata- kowany ciałem przez przeciwnika. Sędzia zastosował korzyść ocze- ekstraklasie w ramach wymiany arbitrów między czeską a polską federacją. kując, że piłka trafi do współpartnera faulowanego, ale po upływie 5 B+ sekund piłka niedotknięta przez żadnego innego zawodnika wyszła poza linię boczną. Sędzia uznał, że faul miał wpływ na niedokładne aczęło się jeszcze w czerwcu. Polscy ar- w kategorii Elite. Arbiter z Ostrowca Świętokrzyskie- podanie. Decyzja? bitrzy brali udział w turnieju futsalowym go prowadził spotkania w Chorwacji, gdzie o awans 2. Zespół gospodarzy prowadził korzystną akcję realizując ofensyw- Z organizowanym w ramach Europejskich walczyły Novo Vrijeme Makarska, MFC Aktobe, Kam- ny schemat taktyczny. Sędzia zauważył, że jeden z zawodników go- Igrzysk Studenckich. Organizatorzy zaprosili do puksen Dynamo i FC TMC Tbilisi. ści nieostrożnie popchnął rywala bez piłki powodując jego upadek Coimbry aż pięciu polskich arbitrów: Katarzynę W pierwszych dniach grudnia na turniej Mi- w okolicy drugiego punktu karnego. W tym momencie inny zawod- Netkowską, Sławomira Steczko, Grzegorza Wier- strzostw Świata osób z wadami wzroku w Gruzji po- nik gospodarzy kontynuował korzystną akcję więc sędzia zastoso- B+ ciocha, Damiana Grabowskiego i Artura Mitala. jechała Katarzyna Netkowska. Była jedynym przed- wał korzyść. Sekundę później zawodnik ten podał piłkę „na pamięć” – Wypadli bardzo dobrze. Sędziowali najtrud- stawicielem polskiej federacji w gronie sędziów. w miejscu, gdzie znajdował się przewrócony współpartner, który le- niejsze mecze, zdobywali najwięcej pochwał od dru- Nasi arbitrzy prowadzili też mecze towarzyskie żąc nie zdołał opanować piłkę. Piłka opuściła boisko przez linię bocz- żyn, widzów i organizatorów. Wszyscy podkreślali, polskiej reprezentacji. Na zawody w Serbii z udzia- ną. Podaj decyzję? że zrobili wielki postęp. Do Coimbry zaproszono aż łem biało-czerwonych pojechał Sławomir Steczko. 5 Polaków, bo wiadomo było, że zapewnią wysoki Jesienią na turniej Czterech Narodów (Turniej Wy- 3. W 30 minucie meczu napastnik znalazł się sam na sam z bramka- poziom sędziowania – mówi Tomasz Aftański, de- szehradzki) rozgrywany w podpraskim Nymburku rzem rywali. Golkiper próbując ratować zespół przed stratą bramki legat techniczny EUSA. delegowany został Damian Grabowski z Wałbrzy- zatrzymał piłkę ręką przed linią własnego pola karnego. Napastnik Br+ Trójka polskich sędziów otrzymała nominacje na cha. Ten młody arbiter 1 stycznia 2019 r. otrzyma Aż pięciu polskich sędziów pojechało do Coimbry na Europejskie Igrzyska Studentów. mimo to, zdołał oddać celny strzał i zdobył bramkę. Decyzja? turnieje organizowane przez UEFA. Sławomir Stecz- plakietkę FIFA. Zastąpi na liście międzynarodowych ko z Krakowa w sierpniu poprowadził turniej preli- Andrzeja Witkowskiego, który na kilka lat przerwał Szczególnie ważny i prestiżowy był mecz na Ostatni mecz decydujący o tytule mistrza jesie- 4. Zawodnik gospodarzy, w czasie gdy piłka była w grze, chwilowo zna- minacyjny Ligi Mistrzów w niemieckim Hohenstein- karierę z powodów zawodowych. szczycie ligi, czyli stracie Era-Pack Chrudim ze ni między Olimpikiem Melnik ze Slavią Praga po- lazł się poza boiskiem i widząc szykującego się do zmiany zawodni- -Ernstthal. Wystąpiły tam cztery drużyny: gospoda- W pierwszych dniach grudnia czwórka Pola- Spartą Praga. Transmitowała go nawet czeska sędziują Tomasz Frąk i Damian Grabowski. Ta sama ka rezerwowego rywali pociągnął go nieostrożnie za koszulkę po- S rzy, Belfast United, Futsal Club Tirana i Doukas Futsal. ków prowadziła dwumecz Polska – Belgia: Tomasz telewizja sportowa. Zdaniem obserwatorów pol- para poprowadzi też spotkanie towarzyskie repre- wodując jego upadek. Decyzja? We wrześniu na turniej do Portugalii wybrał Frąk, Damian Grabowski, Paweł Wałęga oraz Grze- ska para: Kamil Grzębowski i Marcin Muszyński zentacji młodzieżowych Czech i Rosji. To nie tyl- się Damian Jaruchiewicz, który sędziował elimina- gorz Wiercioch. poprowadziła mecz na fantastycznym poziomie ko efekt udanej wymiany czesko-polskiej, ale tak- 5. W ostatniej minucie meczu zespół gości zaczął grać z lotnym cje Mistrzostw Europy kobiet. Sędzia z Gliwic pro- Jesienią polscy sędziowie sześciokrotnie wyjeż- zbierając najwyższe oceny. W Teplicach, Melni- że dowód na znakomitą opinię jaką mają w Cze- bramkarzem. Kiedy bramkarz gości znajdował się na połowie ry- wadził mecze reprezentacji narodowych Portuga- dżali na mecze ligowe do Czech w ramach wymiany ku i Libercu byli: Sławomir Steczko, Mariusz Kru- chach polscy sędziowie futsalu. Zarówno Polacy wali uczestnicząc w akcji ofensywnej swojej drużyny jego współ- lii, Finlandii i Czech. z tamtejszą federacją. Damian Grabowski i Marcin pa, Damian Jaruchiewicz, Grzegorz Wiercioch, i Czesi zdecydowali się przedłużyć wymianę sę- partner stracił piłkę. Przejął ją gracz gospodarzy, który znajdował Br+ W październiku na turniej Ligi Mistrzów powo- Muszyński pierwsze spotkanie prowadzili w Brnie, Jakub Orliński i Tomasz Biel, gdzie również mie- dziowską do końca sezonu. się około 30 metrów od pustej bramki rywali (na wprost niej) i w momencie składania się do strzału rywal podstawił mu nieostroż- łanie dostał Tomasz Frąk, polski futsalowy jedynak gdzie miejscowy Hellas grał ze Svarogiem Teplice. li swoje spotkania. Przemysław Sarosiek nie nogę. Sędzia zastosował korzyść, a sfaulowany gracz oddał strzał i zdobył bramkę. Decyzja?

6. Zespół gości grał z lotnym bramkarzem a jego akcja zakończyła Kiedy zachodzi utrata korzystności? Nie da się się utratą piłki, którą przejęła drużyna przeciwna. Widząc to bram- KONKLUZJE - KORZYŚĆ A SPA I DOGSO dokładnie wyliczyć wszystkich cechy korzystności, karz gości wbiegł na boisko poza strefą wymiany po tym jak opu- ale to m.in. sytuacje: ścił je lotny bramkarz (jego zespół nie grał z dodatkowym zawod- P ++, 4  gdy zespół broniący dzięki faulowi zdołał osią- nikiem) i we własnym polu karnym wybił rękoma piłkę zmierzającą W październiku i listopadzie biter oczekiwał na rozwinięcie akcji (piłka wyszła gnąć swój cel, dla którego zawodnik popełnił nieuchronnie do bramki. Podaj decyzję sędziego oraz liczbę zawod- poza boisko, doszło do innego przewinienia) to sę- przewinienie czyli: – gdy zespół broniący zdo- ników, z jaką powinna grać drużyna gości. na warsztatach sędziów i obserwatorów dzia powinien podyktować rzut wolny bezpośred- łał ustawić skutecznie defensywę;  ni za faul (SPA) i ukarać winowajcą żółtą kartką za gdy zespół broniący zdołał wyrównać liczbę za- 7. Zawodnik białych rozpoczął szybki kontratak swojej drużyny, któ- futsalu przygotowano nowe konkluzje. SPA. Ważne jest jednak, aby od faulu do wyjścia pił- wodników broniących i atakujących lub uzyskać ry sędzia ocenił jako korzystną akcję. W okolicy linii środkowej za- ki poza boisko nie minęło więcej niż kilka sekund, przewagę w liczbie broniących zawodników; wodnik czarnych uporczywie szarpał białego za koszulkę powodu- Dotyczyły stosowania korzyści w futsalu a popełnienie przewinienia miało związek z wyj-  gdy w zespole broniącym lotny bramkarz po- jąc w końcu jego upadek. Sędzia zastosował korzyść, bo biały upa- R+ ściem piłki poza boisko. Jeżeli czas był dłuższy, sę- wrócił w pole karne (lub na pozycję pozwalającą dając podał piłkę do współpartnera. Ten przebiegł kilka metrów i od- w sytuacjach: SPA, DOGSO oraz LOR. dzia powinien ukarać winowajcę napomnieniem, na skuteczną obronę bramki) lub doprowadził dał groźny strzał na bramkę obroniony jednak przez bramkarza. Pił- ale nie podyktuje rzutu wolnego wznawiając grę do wymiany lotnego bramkarza na bramkarza ka odbita przez bramkarza przeleciała nad poprzeczką jego bramki. zgodnie z przyczyną przerwania (aut, inny faul, etc.). Doprecyzowaliśmy stosowanie korzyści w różnych (bez faulu nie zdołałby tego uczynić); – czyli przerwanie korzystnej Konkluzje rozstrzygnęły też sytuację, w której sytuacjach meczowych.  gdy faul pozbawił zespół atakujący przewagi. akcji w futsalu mocno róż- sędzia stosuje korzyść, a przewinienie jest zarazem 8. Zawodnik niebieskich uczestniczył w szybkim kontrataku (korzyst- ni się od adekwatnych sytu- SPA i polega na zatrzymaniu rękoma zawodnika uporczywym, prowokacyjnym i denerwującym fau- Konkluzje doprecyzowały też sytuacje DOGSO nej akcji) swojej drużyny. Na linii środkowej otrzymał podanie od SPA swojego współpartnera i w tym momencie zawodnik czerwonych acji w piłce nożnej. W futsalu jest znacznie sze- drużyny przeciwnej w celach taktycznych, odcią- lem. W szczególności to zatrzymywanie przeciwni- w futsalu. Zgodnie z przepisami jest to "pozbawie- podstawił mu nogę w wyniku czego gracz niebieskich upadł. Sędzia rzej pojmowane: zespoły w ataku realizują często ganiu go od piłki lub przeszkadzaniu mu w dojściu ka bez względu na środki, które nie są walką o pił- nie realnej szansy zdobycia bramki". Do tej pory je- zasygnalizował korzyść, bo niebiescy utrzymali się przy piłkę, a akcja G+ schematy taktyczne. Faul na którymś z zawodni- do niej. Wówczas sędzia powinien ukarać winowaj- kę, nierozważnym atakiem bądź atakiem na rywa- śli Przepisy Gry precyzowały, że jeżeli zawodnik po- ofensywna toczyła się nadal. Przez faul straciła ona jednak cechę ko- ków uczestniczących w akcji można uznać za SPA cę żółtą kartką niezależnie od tego, jak zakończy się la wykonanym z nadmierną siłą albo będącym po- pełnił DOGSO wybijając piłkę ręką, ale piłka osta- rzystności: zespół czerwonych zdążył już powrócić pod swoją bram- i ten temat również poruszano w konkluzjach. In- ta akcja. Powodem napomnienia jest niesportowe ważnym, rażącym faulem. tecznie wpadła do bramki to bramkę należy uznać kę. Co zrobi sędzia jeżeli od faulu minęło już 8 sekund? nym tematem, który został uregulowany była też zachowanie polegające na „zatrzymaniu, odciąga- W sytuacji, gdy nastąpiło SPA, a sędzia zastoso- i napomnieć winowajcę. kwestia nieudanego DOGSO i kary dla winowajcy niu, przeszkadzaniu”. wał korzyść i w jej wyniku akcja toczy się nadal, ale Doprecyzowano, że DOGSO polegające na za- oraz definicja SPA w sytuacji, gdy sędzia zastosuje Doprecyzowana została też sytuacja LOR w fut- utraciła cechę korzystności to sędzia powinien na- trzymaniu piłki ręką, które ostatecznie kończy się 9. Czy zawodnicy rezerwowi są uprawnieni do wykonywania rzutów TAK korzyść, a akcja przez faul przestaje być korzystna. salu, która w Przepisach Gry nie jest precyzyjnie pomnieć winowajcę. Jeżeli utrata korzystności ak- zdobyciem gola (ale nie bezpośrednio, a kilka za- karnych z punktu karnego zarządzanych dla rozstrzygnięcia wyniku? W Przepisach Gry w Futsal SPA jest uregulowa- zdefiniowana. Lack of respect w przepisach futsa- cji ma bezpośredni związek z faulem to w ciągu kil- grań później) winno być karane napomnieniem. ne w Artykule 12. Zgodnie z nimi "zawodnik musi lu opisane jest następująco: "swoją postawą wyka- ku sekund od przewinienia sędzia powinien prze- Adekwatnie należy stosować sytuacje, gdy zawod- 10. Bramkarz rozpoczął szybki kontratak swojej drużyny w taki sposób, zostać ukarany za niesportowe zachowanie jeżeli: zuje brak należytego szacunku dla zawodów” i jest rwać grę i wznowić ją rzutem wolnym bezpośred- nik popełnia DOGSO w inny sposób (podstawienie że złapaną przez siebie piłkę we własnym polu karnym wyrzucił so- popełni przewinienie w taktycznym celu prze- karane żółtą kartką. Jeżeli przewinienie jest jedno- nim, a także napomnieć zawodnika. Jeżeli gry nie nogi, zatrzymanie za koszulkę itp). Jeżeli faul pozba- bie pod nogi i prowadząc ją w czasie 3 sekund znalazł się na po- szkodzenia w prowadzeniu korzystnej akcji albo jej cześnie SPA i jest traktowane również jako LOR to da się już przerwać, bo minęło więcej niż kilka se- wił zawodnika (zespół) realnej szansy na zdobycie łowie rywali. Tam został zaatakowany przez przeciwnika, który nie G przerwania", a karą za to jest żółta kartka. sędzia winien ukarać winowajcą żółtą kartką. Nie- kund od faulu, to sędzia napomina winowajcę w naj- bramki, ale akcja jest kontynuowana i kończy się dotknął jednak piłki. Bramkarz powrócił z nią z powrotem na wła- Konkluzje uregulowały sytuację gdy zawodnik zależnie od tego jak zakończy się akcja. bliższej przerwie w grze. Powodem napomnień jest bramką – winowajca musi być tylko napomniany sną połowę i dopiero po upływie kolejnych 3 sekund podał ją do popełnia przewinienie (SPA) a sędzia zastosuje ko- Za LOR uznać trzeba każde zachowanie zawod- przerwanie KORZYSTNEJ akcji, bo choć akcja to- (nieskuteczne DOGSO). współpartnera.

fut s al rzyść. Jeżeli akcja została jednak przerwana gdy ar- nika polegające na ostentacyjnym, długotrwałym, czy się nadal, to przestała mieć cechę korzystności. Przemysław Sarosiek

34 | Sędzia Sędzia | 35 S ędzia nr 1 w Polsce dzo wdzięczny PZPN i prezesowi Zbigniewo- Alojzy Jarguz wspomina... Dwoje na huśtawce wi Bońkowi, Klubowi Seniora PZPN, a zwłasz- cza Radzie Funduszu Pomocy Koleżeńskiej i jej przewodniczącej Lidii Borskiej. Także nigdy Spotkaliśmy się w miejscu, które zawsze było dla mojego bliskiego druha i przyjaciela – Alka Jarguza, wciąż sędziego numer 1 wśród niezapomnianym koleżankom: Irenie Grze- lak, Beacie Olczak i Mirce Śliwińskiej (ach, ja- polskich arbitrów, swoistą Mekką – na stadionie olsztyńskiego Stomilu. Tu biegał zaliczając testy sprawnościowe, sędziował, pracował kie to wciąż piękne kobiety) za: serdeczne spo- tkania, rozmowy telefoniczne. Nie zapomi- jako dyrektor pierwszoligowego klubu. Siedliśmy przy stoliku w legendarnej dla nas klubowej restauracji i kawiarni, aby powspominać na o mnie macierzysty Warmińsko-Mazurski ZPN i jego prezes Marek Łukiewski. Niedawno nasze stare, dobre czasy, no i trochę „poplotkować” o dzisiejszych. Kelner zapytał: co panowie z karty wybrali, a my zgodnie dzięki środkom finansowym PZPN i W-MZPN mogłem „zdobyć” aparaturę tlenową. Dzięku- zdecydowaliśmy iść na całość: prosimy o czarną herbatę! Po tym „wstępie” mogliśmy już ze spokojem i „przepitką”, przejść do rzeczy... ję jeszcze raz. Również tym innym, którzy już pomogli i pomagają nadal. – Dobrze przysłużyłem się miastu – stoli- Pamiętne lata: 1984 i 1985 – Zgadza się. Zwiedziłem kawał świata, lecz szczęśliwe – oznajmia Alek. – Ostatnio w tym cy Warmii i Mazur. Zostałem zaszczycony ty- – Pamiętam doskonale czerwiec 1984 r., War- do całego trochę zabrakło. Nie sędziowałem względzie mamy fart. Gorzej jest na boisku. tułem „Zasłużony Obywatel Mikołajek”. Wraz szawa, mecz Legia – Górnik Zabrze – rozpoczął w Stanach Zjednoczonych. Szkoda, bo zawsze Ostatnie MŚ 2018 w Rosji były dla nas nie- z tytułami: Członka Honorowego PZPN, Dia- wspomnienia Alek. Właśnie te zawody zamy- chciałem zobaczyć Amerykę. Nie należy jed- udane. Nie powiodło nam się w Lidze Na- mentowym Odznaczeniem PZPN, Odzna- kały moją prawie 35-letnią, czynną, sędziow- nak zapominać, że w tamtych czasach o me- rodów. Ale tym razem – myślę o przyszłych ką „Sędzia Zasłużony” i Laureata „Kryszta- ską karierę. Oficjalnie pożegnany zostałem czach i związanych z tym podróżach, niestety ME – nie dostrzegam żadnych barier. Zwykle łowego Gwizdka” – to moje najcenniejsze z wielką pompą rok później w Zabrzu, pod- nie decydowały tylko FIFA czy UEFA. mówię wprost, więc i tym razem powiem bez wyróżnienie. czas meczu Polska – Rumunia, przy udziale – Za to Szymonowi Marciniakowi – stwier- ogródek – jeśli nie wyjdziemy z tej grupy, je- – Uzbierało się trochę pucharów, me- całej elity PZPN, Śląskiego ZPN, kolegów sę- dzam śmiało – nie przeszkadza już nic? steśmy ciulami. dali, odznaczeń, proporczyków. Te, na któ- dziów, reprezentacji Polski z trenerem Anto- – Praktycznie nic. Wszystko teraz zależy tyl- – A kto z Polskich sędziów – zadaję pyta- re pracowałem najciężej, najbardziej war- nim Piechniczkiem. Gratulacje i podziękowa- ko od niego. Jest zdolny, ma ambicje, potrafi nie – pojedzie na finały przyszłych ME? tościowe, zatrzymałem w swoim piłkar- nia odebrałem także od bardzo szanowanego uświadomić sobie, na czym polega sztuka sę- – Wydaje mi się, a nawet jestem o tym skim pokoju. Inne oddałem do Muzeum wówczas przewodniczącego GKKFiT – Włodzi- dziowania, jak wykorzystać pomoc asystentów. przekonany, że UEFA, mimo widocznych Sportu, pozostałe rozdzieliłem wśród wnu- mierza Reczka. Potem oficjalna kolacja z to- postępów naszych arbitrów, nie powoła ków. Ukazała się też książka o Jarguzie astami w hotelu Katowice. Było ładnie, przy- Kto na ME 2020? na turniej finałowy więcej niż 2 sędziów: 1 „Z gwizdkiem przez świat”. Taka zbeletryzowa- jemnie, a zarazem trochę smutno. Żal, że coś, Przechodzimy do tematu jeszcze „ciepłego”; głównego i 1 sędziego VAR. Jak wiele na to na biografia. Fakty i zdarzenia tam zawarte czy- co stało się pasją życia, najlepszą witaminą, to losowania grup eliminacyjnych do ME 2020 wskazuje będą to Szymon Marciniak i Paweł nią z niej zupełnie ciekawą lekturę o arbitrze już rozdział zamknięty. Owszem nastały lata, i szans biało-czerwonych. Gil. Już słyszę – a Paweł Raczkowski, a Da- z Mikołajek. Mam jeszcze ulubioną piosenkę gdzie człowiek nadal był blisko piłki – myślę – Przyłączam się do zdania tych, którzy niel Stefański na to nie zasługują? Nie, jesz- Uroczystość zakończenia czynnego sędziowania Alojze Jarguza w październiku 1984 r. przed meczem „Córka rybaka... Mazura z Mazur”. Niektórzy o roli obserwatora, później działacza – człon- uważają, że losowanie było dla Polski bardzo cze muszą „zaczekać w kolejce”. Oby niedłu- Polska – Grecja w Zabrzu. Podziękowania składa Włodzimierz Reczek, Przewodniczący GKKFiS. poprawiali słowo rybaka. No cóż, wolno im... ka władz Kolegium Sędziów PZPN, następ- nie związku regionalnego. Wszystko to jed- go. Tymczasem Szymon powinien zaistnieć – Ale wróćmy jeszcze do VAR. Oddaję duży Jak dwoje na huśtawce... nak, już co innego ... na kolejnych ME jako gwiazda. Serdecznie szacunek Pawłowi Gilowi. Okazał się mistrzem W domu Alojzego i Ireny Jarguz przy ul. Mjr. Miałem chyba 50 sędziów liniowych, dziś mu tego życzę. przy pulpicie i monitorze. Myślę, że mamy już Sucheckiego w Olsztynie nie ma wielkich przy- jak się ich określa – asystentów. Rekrutowa- – Jestem dumny z faktu, że nazwisko Jar- „rezerwę” w tej specjalizacji. Bardzo pozytyw- gotowań do Świąt Bożego Narodzenia. li się – bo taka obowiązywała zasada – z czo- guz szybko nie zniknie z futbolowej ewiden- nie oceniam decyzję UEFA, że już w fazie pu- – Mieszkamy z żoną we dwoje – nie ma łówki I i II ligi. Jednak najczęściej byli przy cji. 2 wnuków już występuje na boisku w cha- charowej LM, będzie obowiązkowo udostęp- więc komu, ani zbytnio bałaganić, ani po- mnie – zwłaszcza na zawodach międzynaro- rakterze arbitrów; najstarszy Paweł prowadzi niony dla głównego arbitra podgląd elektro- trzeby tak zwanych świątecznych porząd- dowych: Marian Kustoń, Andrzej Ogorzew- zawody III ligi, Wojtek specjalizuje się jako niczny. Nie wolno rezygnować dziś z techni- ków. Są za to inne tradycyjne powinności. ski, Zygmunt Stachura, Kazimierz Kwiatkow- asystent, Maciek zapowiada się jako dobry ki. Coraz śmielej w tym kierunku idzie PZPN. Przywykliśmy do choinki. Mała, ale musi ski i Zbigniew Słabik. Ale praktyka dowiodła, zawodnik; gra w Centralnej Lidze Juniorów Brawo! Poza tym VAR znakomicie zastępuje być! Na wigilię z dań obowiązkowych to żu- że asystenci powinni tworzyć wyodrębnioną w Olimpii Elbląg. Lewą nogą uderza piłkę tak sędziów bramkowych. To był nieudany eks- rek, szczupak faszerowany i pierogi z grzy- „kastę”. Dziś tylko oni – wyselekcjonowani, od- silnie jak niegdyś Krzysztof Surlit w Widzewie. peryment. Bo za bramką – jak za płotem – bami. Nie wyobrażam sobie świąt bez ko- powiednio wyszkoleni i doświadczeni, mogą mało widać... lęd. Do dwóch mam szczególny sentyment trzymać chorągiewkę i sygnalizować narusze- Pochwała prezesów i VAR „Cicha noc” i „Bóg się rodzi”. Przypominają nie Przepisów Gry przez zawodników. Tak jest – Uważam, że oprócz nowego trenera kadry Honorowy obywatel Mikołajek rodzinny dom. Tamten nastrój, atmosferę. obecnie na MŚ, ME, podczas zawodów mię- Jurka Brzęczka i całego jego sztabu szkolenio- Rozmawiam z długoletnim mieszkańcem jed- Wzruszam się wtedy bardzo. dzynarodowych i ligowych. Także w niższych wego, że właściwe wnioski z dotychczasowych nego z najbardziej urokliwych zakątków Ma- – A świąteczne wizyty u najbliższych? – klasach. To był bardzo istotny przełom dla te- spotkań reprezentacji wyciągnie prezes PZPN zur – Mikołajek. Alek natychmiast się ożywia. rozpytuję. midy piłkarskiej. Zbigniew Boniek. Podoba mi się jego zarzą- – To były pięknie dni – jak śpiewała Halina – Niestety, nigdzie nie idziemy. Nie pozwa- dzenie związkiem. PZPN znowu ma autorytet, Kunicka. Dyrektor naczelny Stomilu – fabryki, la zdrowie. Pozostajemy więc sami; ja z uko- Nie sędziowałem w Ameryce... jest uporządkowany organizacyjnie i finanso- w której pracowałem – zaprasza do gabine- chaną Irenką – niezastąpioną w małżeńskiej Alojzy Jarguz, a wie o tym wielu sym- wo. Ma dobrą wizję pracy z młodzieżą. Mnie tu i przedkłada ofertę: pojedziesz do Mikoła- parze. Kobieta, która doskonale rozumiała, że patyków piłki nożnej, był sędzią głów- zaimponowało jeszcze jedno: troska o senio- jek jako kierownik Ośrodka Wypoczynkowe- dla mnie sędziowanie to energia wyzwalają- nym na czterech turniejach finałowych rów i duży dla nich szacunek. go. Twoja „figura” w światku sędziowskim bę- ca w całym organizmie dodatkową sille. Zna- Mistrzostw Świata (łącznie z dwoma tur- – Podoba mi się również polityka obecne- dzie jednocześnie najlepszą wizytówką na- cząco wpływająca też na atmosferę naszego niejami młodzieżowymi) w Argentynie go szeryfa sędziów. Pochwalam system szkole- szego zakładu... Przy takim uzasadnieniu mo- domu. Nigdy więc mi w tym nie przeszkadza- i Hiszpanii oraz w Japonii i Australii. Prze- nia teoretycznego, kondycyjnego. Duża uwa- głem tylko powiedzieć „Dziękuję!”. Z marszu ła, a zawsze wspierała. Wspaniała żona. A te- prowadził 18 meczów międzypaństwowych ga zwrócona jest na młodych arbitrów; tutaj przystąpiłem do działania. Miałem tylko je- raz, czujemy się cały czas jak w znanej sztuce pierwszych reprezentacji, 25 w europejskich dostrzegam prawidłową selekcję, umiejętnie den cel: urządzić ośrodek na wysoki połysk; „Dwoje na huśtawce”. pucharach, około 70 klubowych – między- wybiera się sędziowskie perełki. Znowu docze- czysty, funkcjonalny, tętniący życiem. Także – Gdybym poprosił o życzenia na A.D. 2019 narodowych. Do tego dochodzi kontrakt kaliśmy się niejednego czy dwóch sędziow- ze stołówką serwującą smaczne dania. I uda- w tzw. duchu sędziowskim? (jako sędzia) w Zjednoczonych Emiratach skich liderów sięgających po najwyższe lau- ło się! W sezonie przebywało u mnie na jed- – Oby urodziło się i dochowało jak naj- Arabskich. W kraju sędziował ponad 250 ry. Można już mówić o takiej grupie. To bez- nym turnusie około 300 ludzi i nie tylko pra- więcej Jarguzów i Marciniaków. Tyle wymy- spotkań na najwyższym szczeblu ligowym. sprzeczne plusy, które trzeba zapisać na kon- cowników Stomilu. śliłem na gorąco. Jest absolutnym dotąd rekordzistą wśród to obecnego Przewodniczącego Kolegium Sę- – W 1996 r. postanowiliśmy jednak z żoną Tyle i aż tyle. Naprawdę „fajne” to życze- polskich piłkarskich rozjemców kilkunastu dziów PZPN – Zbyszka Przesmyckiego i jego przenieść się do Olsztyna. Zadecydowały o tym nia. W ogóle Alek, jak był, tak jest wyjątkowo pokoleń. Dzięki piłce i roli arbitra zwiedził kolektywu, z którym działa. Jako minus nato- potrzeby zdrowotne; bliskość szpitali, przy- sympatyczny. Mało – przesympatyczny. A że niemal cały świat. miast traktuję, że jeszcze zbyt często, już cho- chodni, lekarzy, specjalistów. Złapał mnie złośli- trochę – jak mówi – chrypie? Trudno. Przecież – Możesz więc Alku uważać się za sędzie- ciażby tylko na boiskach naszej ekstraklasy wy rak krtani. Rozchorowała się również żona. nie musi śpiewać! go, który spełnił swoje marzenia? – wtrącam lub I ligi powtarzają się błędy, które nie po- Ciężko nam. Lecz dzięki pomocy ludzi piłki ja- Jerzy Figas się do rozmowy. Przed meczem inauguracyjnym MMŚ Australia – Argentyna w 1981 roku. winny mieć miejsca. koś dajemy sobie radę. Osobiście jestem bar- P.S. Herbatę wypiliśmy do dna filiżanki. s za le g e n da Na

36 | Sędzia Sędzia | 37 Regiony

Piłkarska integracja w Toruniu MECZ O 7 MIEJSCE – ( DRUŻYNY Z 4 MIEJSC W GRUPIE ) Stworzyli sędziowską grupę kobiet INOWROCŁAW – BYDGOSZCZ I 0:3 Sędziowie z Torunia okazali się niegościnni podczas Turnieju o Puchar Polsce kobieca piłka nożna dyna- Kolegium Sędziów ŁZPN powołało grupę zrzeszającą sędziujące kobiety, które Przewodniczącego KS Kujawsko-Pomorskiego ZPN. W halowych MECZ O 5 MIEJSCE – ( DRUŻYNY Z 3 MIEJSC W GRUPIE) micznie się rozwija. Większa liczba zostały zgłoszone przez poszczególne Wydziały Sędziowskie z woj. łódzkiego. Grupa rozgrywkach, które zorganizowano 9 grudnia, pokonali w finale ŻNIN – WŁOCŁAWEK 2:4 W klubów i zawodniczek przekłada się nazywa się „Sędzie” i rozpoczęła działalność w grudniu 2018 r. Kadra liczy 17 kobiet. kolegów z Bydgoszczy. Turniej odbył się w hali Uniwersyteckiego na wzrost zainteresowania kobiet sędziowa- Centrum Sportowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. PÓŁFINAŁY niem. Ten pozytywny trend wystąpił również w szczeble w sędziowskiej drabince rozwoju – tłu- szkoleniowych, a na koniec zasiadły do wspól- TORUŃ I – BIAŁYSTOK 0:0 k 2:0 województwie łódzkim. Dlatego KS ŁZPN zde- maczy Zbigniew Dobrynin, Instruktor Szkole- nej kolacji wigilijnej. Zarząd i Komisja Szkole- BYDGOSZCZ II – TORUŃ II 2:1 cydował się stworzyć grupę „Sędzie”. nia w KS ŁZPN. niowa KS ŁZPN liczą, że ten sposób działania – Głównym celem jest sędziowski rozwój ko- 3 grudnia br. w Konstantynowie Łódzkim od- niedługo przyniesie wymierne efekty i Kole- MECZ O 3 MIEJSCE – ( PRZEGRANI Z PÓŁFINAŁÓW ) biet sędziujących w województwie. Będziemy były się warsztaty szkoleniowe sędziów: III i IV gium Sędziów Łódzkiego ZPN doczeka się ko- BIAŁYSTOK – TORUŃ II 1:2 organizować szkolenia, warsztaty i kursy. Chce- ligi, a także grupy asystentów. Po raz pierwszy lejnych sędzi na poziomie Moniki Mularczyk, my stworzyć wzajemnie wspierającą i motywu- wzięły w nim udział również sędzie. Dziewczy- czyli najwyżej sklasyfikowanej polskiej sędzi FINAŁ – ( WYGRANI Z PÓŁFINAŁÓW ) jącą się kadrę, której uczestniczki będą podnosić ny spotkały się ze sobą i poznały zasady funk- w rankingu FIFA. TORUŃ I – BYDGOSZCZ II 3:1 swoje umiejętności i wchodzić na coraz wyższe cjonowania grupy. Uczestniczyły w zajęciach Adam Faliszewski

turnieju zagrały drużyny: Bydgoszcz SKŁAD GRUPY SĘDZIE I, Bydgoszcz II, Toruń I, Toruń II, Ino- W wrocław, Żnin, Włocławek oraz po 1. Julia Bukarowicz WS Łódź raz pierwszy Białystok. 2. Sylwia Dudzińska WS Łódź Mecze były prowadzone przez sędziów fut- 3. Laura Sapela WS Łódź salu, a sędzią głównym turnieju był obserwator 4. Anna Mnich WS Łódź szczebla centralnego Kazimierz Purcelewski. 5. Marta Malinowska WS Łódź Nagrody wręczali: Ryszard Molewski – Wi- 6. Nela Trocińska WS Łódź ceprzewodniczący K-PZPN, Kazimierz Jań- 7. Daria Zagórska WS Łódź czak – Przewodniczący KS, a także Roman Ko- 8. Anna Wesołowska WS Łódź strzewski – Przewodniczący KS ds. koordynacji 9. Martyna Żurkowska WS Łódź szkolenia i Programu Mentorskiego. 10. Monika Mularczyk WS Skierniewice Najlepszym zawodnikiem został Mateusz 11. Wiesława Sobolewska-Jach WS Skierniewice Onysk z Bydgoszczy. Koronę króla strzelców 12. Anna Wieczorek WS Skierniewice zdobył Kamil Niewiński z Białegostoku. Najlep- 13. Roksana Polit WS Skierniewice szym bramkarzem wybrano Krzysztofa Kacz- 14. Malwina Grzybek WS Sieradz marka z Torunia. 15. Katarzyna Bryk WS Piotrków Trybunalski Na zakończenie zwycięskiego turnieju selfie jest obowiązkowe! Szymon Raniszewski 16. Izabela Dróżdź WS Piotrków Trybunalski 17. Karolina Kubiak WS Piotrków Trybunalski Dla łódzkiej grupy kobiet będą organizowane zgrupowania i warsztaty. Krasnystaw ośrodkiem szkoleniowym Wykłady, treningi, mecze. Dla 28 sędziów nych kartek. Koledzy, którzy prowadzili spotkania Mikołaj Kujawa, asystent szczebla centralnego, Być jak Tomasz Kwiatkowski z KS Lubelskiego ZPN to były dwa dni spisali się bardzo dobrze. przeprowadził symulacje zdarzeń boiskowych ta- wypełnione od rana do nocy. Na początku Wieczorem Zbigniew Wojtunik przeprowadził kich jak: przewinienia w polu karnym, zarządzanie Aż 107 kandydatów przystąpiło do Jednak w Warszawie nie popadają w eufo- szy rok w organizacji przebrnęło jak najwięcej września (5-6.09.2018 r.) odbyła się 5 edycja zajęcia z zakresu zapobiegania urazom. Ciekawe rzutami wolnymi i karnymi. Te zajęcia pokazały jak kursu dla kandydatów w WS Warszawa. rię z powodu pełnej sali na wykładach. Wiedzą młodych sędziów. kursu wzorowanego na CORE Polska. ćwiczenia oraz sprawdzenie mobilności i koordyna- trudne sytuacje mogą przydarzyć się w meczu. Inaugurację uświetnił przyjazd Zbigniewa już, że równie ważne jak sam kurs (czyli aby do- Jak z perspektywy czasu wygląda bilans ostat- cji, określiło indywidualne możliwości uczestników. Spotkanie podsumował Jacek Walczyń- Przesmyckiego, Przewodniczącego KS PZPN. brzy wykładowcy jak najwięcej przekazali słu- nich kursów w Warszawie? Spośród tych, którzy egoroczne zgrupowanie tradycyjnie ski z CKS. Po podziękowaniach i pożegnal- chaczom), jest później utrzymanie jak najwięk- skończyli kurs w 2016 r., w ostatniej rundzie sę- odbyło się w Krasnymstawie, niedale- Symulacje zdarzeń w polu karnym nym posiłku wszyscy rozjechali się do domów, zef polskich sędziów z pasją opowia- szej liczby młodych sędziów w organizacji. Wia- dziowało jeszcze niespełna 20 osób. Z grupy o rok T ko Chełma. Wzięło w nim udział 28 ar- Drugi dzień zaczął się od omówienia meczów. Dys- rozmyślając zapewne już o następnej edy- dał kursantom, w którym miejscu na tle domo, że „naturalne” ubytki zawsze będą. Część młodszej stażem (kurs 2017) – nadal biegało po bitrów z KS w Lublinie oraz z okręgowych ko- kusje o przygotowanych klipach, przyniosły dużo cji programu. S Europy jest obecnie polskie sędziowa- kursantów w ogóle nie planuje wyjścia na bo- boisku trzydzieścioro. Najlepiej jest absolwen- legiów w Białej Podlaskiej, Chełmie i Zamościu. ciekawych wniosków. Jędrzej Wolski, Piotr Kozłowski nie i jakie cechy są najważniejsze, aby dojść isko (np. trenerzy, którzy chcą zrobić kurs sę- tami ostatniego kursu, którzy zaczęli przygodę W ciągu dwóch dni odbywały się wykłady in- na szczebel centralny. Zaprezentował też ze- z gwizdkiem wiosną 2018 roku – w listopadzie struktorów z CKS KS PZPN, treningi i zajęcia doty- staw ciekawych i zabawnych klipów, pokazu- sędziowało jeszcze 58 spośród nich. czące zapobieganiu kontuzjom. jących życie sędziego z różnych stron. Zakoń- czył warszawskim akcentem sędziowskim w Starszy kolega zawsze pomoże Wiedza teoretyczna to podstawa LOTTO Ekstraklasie – kilkuminutowym filmem Od kilku lat wszyscy kończący kurs w Warsza- Pierwszego dnia przeprowadzono losowanie sę- z Canal+, pokazującej „od kuchni” pracę Toma- wie są dzieleni na kilkuosobowe grupki, z któ- dziów na dwa spotkania chełmskiej klasy okręgo- sza Kwiatkowskiego podczas derbów Krakowa. rych każda dostaje swojego „opiekuna” – sędzie- wej. Następnie odbył się pierwszy z wykładów. Mar- Właśnie ten sędzia zawodowy otwiera listę sę- go z kilkuletnim stażem, np. z ligi okręgowej cin Szulc starał się przekazać arbitrom jak rozróż- dziów WS Warszawa, razem z Pawłem Raczkow- czy A-klasy, który od początku jest w kontakcie niać przerwanie korzystnej akcji od braku szacun- skim – kolejnym arbitrem ze stolicy, który tej je- ze swoimi „podopiecznymi” i służy im wszech- ku dla zawodów (SPA – LOR). Zajęcia miały prak- sieni zadebiutował w Lidze Mistrzów. Oni są naj- stronną pomocą. Nie chodzi o bycie mentorem tyczny charakter, bo wykładowca przygotował lepszą reklamą organizacji i magnesem przycią- dla kursantów, choć oczywiście każda koleżeń- dużo materiału video. gającym wielu nowych sędziów. Przewodniczący WS Warszawa Artur Mądrzak ska rada może być przydatna. Znacznie częściej Po obiedzie nadszedł czas na wykład Piotra Ten- tłumaczył Zbigniewowi Przesmyckiemu, co trzeba będzie po prostu przebrnąć przez proza- czyńskiego, który opowiedział o inteligentnym sę- Po raz kolejny przebili setkę czeka kursantów w najbliższych tygodniach. iczne sędziowskie dylematy, np. jak dojechać na dziowaniu. Przekazał dużo rad m.in. z zakresu za- Kursy dla kandydatów organizowane są w War- boisko X, jak opisać nietypowy incydent dyscy- rządzania stałymi fragmentami gry i współpracy szawie raz do roku, zimą. To czwarta kolejna edy- dziowski tylko dla własnego rozwoju), kolejni plinarny czy kartkę, albo jak poradzić sobie z de- zespołu sędziowskiego. cja, w której bierze udział ponad 100 uczestników. wykruszą się po pierwszych egzaminach. Wresz- legacją czy Extranetem. Kurs kursem, ale dopie- Na tle innych okręgów to bardzo dobry wynik. Na cie następną grupą będą ci, których zniechę- ro życie przynosi prawdziwe problemy do pilne- Jak zapobiegać kontuzjom? pewno w naborze pomaga też to, że w Warszawie cą pierwsze próby z gwizdkiem. Troską władz go rozwiązania. Nawet Tomek Kwiatkowski, za- Po południu uczestnicy podzielili się na dwie grupy i okolicach jest dużo klubów (czyli wielu zawodni- sędziowskich we wszystkich okręgach winno nim został „kocurem” z ekstraklasy, też musiał i pojechali na mecze. Spotkania były emocjonują- ków znajduje tak nową formę przygody z piłką), być przede wszystkim ograniczenie właśnie sobie z nimi radzić...

re g io ny ce. Nie zabrakło pięknych bramek, ale też czerwo- Michał Mikulski, syn Tomasza, był jednym z asystentów na obserwowanym meczu. poza tym wielu młodych ludzi przyjeżdża na studia. tej ostatniej grupy – aby przez kluczowy pierw- Piotr Tenczyński

38 | Sędzia Sędzia | 39 Regiony Na Mazowszu najlepiej grają płocczanie

Jak co roku, po ostatnich meczach ligowych przed długą zimową przerwą sędziowie spotkali się na XVII Mistrzostwach Mazowsza Sędziów w halowej piłce nożnej (24.11.2018 r.). Tym razem zorganizowano je w Płocku. Gospodarze nie byli gościnni. Wygrali wszystkie mecze i obronili tytuł sprzed 12 miesięcy.

łocczanie zwyciężyli w 4 spotka- niach. II i III miejsce, z taką samą licz- P bą punktów, zdobyły drużyny WS Podczas testu z „mijanek” role zawodników pełnili sami sędziowie. W tej sytuacji Michał Kowalczyk słusznie puścił grę. Warszawa i WS Siedlce. Przedstawiciele wy- działu ze stolicy spisali się świetnie mimo kłopotów kadrowych (kontuzje i powo- Asystenci przeszli szereg testów łania na mecze szczebla centralnego, ko- nieczność rozgrywania meczów z dwoma Kompleksowy program naboru, szkolenia i selekcji sędziów asystentów ruszył najważniejszy sprawdzian, jak się okazało napraw- rezerwowymi na ławce). Nieznaczna po- na Mazowszu. 14-osobowa grupa od października br. jest odgórnie wyznaczana dę selekcyjny. Tylko dwóch sędziów skończyło ten rażka z późniejszymi zwycięzcami z Płoc- na mecze III i IV ligi. Właśnie z tej grupy, której skład nie jest oczywiście trwale test bez pomyłki. ka była kluczowa dla końcowych wyników zamknięty, będą rekrutować się w przyszłości kandydaci na szczebel centralny. 2. Test TV – „mijanki”. Film, przygotowany przez turnieju. Tomasza Listkiewicza, składał się z 25 prostych sy- Siedlczanie przegrali srebrne medale Damian Szczytniewski talent piłkarski odziedziczył po tacie. Rafał zanim został sędzią, był ligowym becnie Mazowsze może się szczycić bar- ne dotyczące Art. 11, ilustrując swój wykład klipa- tuacji, a zadaniem sędziów było wpisanie do ar- przez gorszy bilans bramkowy od sąsiadów zawodnikiem. 20 lat temu był królem strzelców dawnej II ligi w Górniku Łęczna. dzo liczną i fachową kadrą asystencką mi z bogatego archiwum. Dla młodych asystentów kusza litery „G” (graj, nie ma spalonego) lub „P” z Warszawy (w bezpośrednim meczu było O na najwyższych szczeblach. Poczyna- bardzo wartościowe było zadawanie pytań człon- (rzut wolny pośredni, spalony). Jednak nie było 0:0). Tuż za podium znalazły się zespoły z wy- Drużyna z Płocka zgarnęła także indy- Nagrody wręczali: Prezes MZPN Zdzisław jąc od Pawła Sokolnickiego i Tomasza Listkiewicza kowi zespołu Szymona Marciniaka, uczestnikowi powtórek, ani czasu na odpoczynek – koncen- działów Ciechanów-Ostrołęka i Radom, które widualne nagrody. Królem strzelców zo- Łazarczyk, a także Wiceprezes Witold Bogdań- (uczestnicy ostatnich MŚ w Rosji), Michała Obuko- wielu konferencji i warsztatów organizowanych tracja piszących musiała być cały czas na najwyż- mimo minimalnie słabszej formy sportowej stał Damian Szczytniewski, a MVP – Prze- ski i Prezes OZPN w Płocku Dariusz Kluge. wicza i Kamila Wójcika (również sędziowie zawo- przez FIFA i UEFA. szym poziomie. Gdyby ściśle przestrzegać 70-pro- zaprezentowały postawę godną sportowca. mysław Michalski. Rafał Roguski dowi, z plakietkami FIFA) i kilku następnych asy- Kamil Wójcik, najmłodszy sędzia asystent mię- centowego limitu, w grze pozostałoby tylko sze- stentów z dużym doświadczeniem w ekstrakla- dzynarodowy z Mazowsza, swoją rolę odegrał na- ściu asystentów. sie. Jednak już teraz trzeba zacząć myśleć o szuka- stępnego dnia. Dzielił się z kolegami swoimi do- 3. Testy sprawnościowe. Niektórzy po raz pierw- niu ich następców. Talenty rodzą się bowiem we świadczeniami na temat wielu aspektów boiskowej szy biegali test yo-yo, mógł więc wyjść u nich brak wszystkich okręgach, sztuką jest je znaleźć i dać współpracy (od strony sędziego asystenta). Później doświadczenia. Podobnie było z testem ARIET, któ- im szansę rozwoju i awansu. Samo przyglądanie w czasie zajęć praktycznych na boisku pokazywał, ry – podobnie jak 30-metrowe sprinty – asysten- Wprowadzili triple checking się asystentom, których zabierali ze sobą na me- ci musieli biegać z chorągiewkami w ręku (tak jak cze sędziowie grup TopAmator B (II liga) i TopA- w warunkach meczowych na boisku). Test ARIET Od sezonu 2018/2019 każdy klub w IV lidze opolskiej (najwyższy klasy futsalu, a obecnie obserwator szczebla cen- mator C (III liga), już na starcie pozbawiało szans Mazowieccy asystenci - jesień 2018 był oczywiście najtrudniejszy, a jego wyniki naj- szczebel wojewódzki) został wyposażony przez macierzysty ZPN tralnego – Grzegorz Dworucha. Spotkanie odby- sędziów z dużej części Mazowsza. Dwa z pięciu bardziej zróżnicowane. w kamerę. Jednocześnie kluby zobligowano do nagrywania i zamieszczania meczów ło się 18 listopada br. w siedzibie Opolskiego ZPN. Wydziałów Sędziowskich (WS Radom i WS Płock) 1. Kamil ŚLESIŃSKI (WS Ciechanów) 4. Test teoretyczny. Ten egzamin (30 pytań) był na serwerze. Szkoleniowo korzystają na tym sędziowie. Szkolenie prowadzone przez Grzegorza mia- nie mają bowiem swoich sędziów na tych szcze- 2. Jakub WESELAK (WS Ciechanów) najmniej istotny, wszak każdy kandydat zaliczył taki ło formę warsztatów i zakończyło się wydaniem blach. 3. Jarosław MACHOWSKI (WS Płock) sprawdzian przed rundą. a wzór szczebla centralnego i III ligi, KS sób obserwowany co najmniej dwa razy w rundzie. certyfikatów. Cieszy fakt, że udało się zebrać gru- Trzeba było stworzyć system oparty w dużej 4. Przemysław MICHALSKI (WS Płock) Duża część zdających po raz pierwszy w życiu Opolskiego ZPN wprowadziło system Wybrane klipy są też świetnym materiałem szkole- pę 11 czynnych sędziów, którzy bardzo poważ- mierze na doświadczeniach PZPN. Na szczeblu cen- 5. Jakub GOŁDA (WS Radom) brała udział w takich specjalistycznych testach. Dla- N oceny sędziów triple checking. Każdy niowym. Już wykorzystywano je podczas szkoleń we nie zainteresowali się futsalem. tralnym mają przecież swoją szansę „osamotnieni” 6. Adam TRĘDOWICZ (WS Siedlce) tego za nieakceptowane w poszczególnych „kon- arbiter IV ligi z prowadzonych zawodów na tym wrześniu i w październiku. Wartość tych materiałów – Ustaliliśmy sobie długoterminowe cele na asystenci, którzy trafili tam nie na podstawie adre- 7. Łukasz GUDYN (WS Warszawa) kurencjach” komisja uznawała tylko wyniki mocno szczeblu zobowiązany jest wykonać samooce- rośnie, gdyż w szkoleniach udział biorą sędziowie, przyszłość. Najważniejszym jest organizowanie po- su (bo wskazał ich sędzia z macierzystego okręgu), 8. Robert KOC (WS Warszawa) odstające od normy (np. niezaliczony sprint na 30 nę. Wybrani obserwatorzy przeprowadzają ob- którzy prowadzili dane zawody. Sprzyja to dyskusjom dobnych szkoleń przynajmniej 2 razy w roku. Dru- ale wyłącznie z racji wysokich umiejętności. Zatem 9. Michał KOWALCZYK (WS Warszawa) m.). Jednak zdający usłyszeli, że dużo ważniejsze serwacje TV, a całość tj. samoocena wraz z ob- i pomaga wypracować prawidłową ocenę sytuacji. gi cel to kształtowanie arbitrów tak, aby corocznie przy naborze kandydatów do nowo tworzonej gru- 10.Damian NOWAK (WS Warszawa) będą postępy – to, jak w tych samych testach sę- serwacją TV, jest zbierana i analizowana przez na kurs centralny wyznaczać przynajmniej dwóch py mazowieckich asystentów przyjęto naprawdę 11.Sebastian PASTERCZYK (WS Warszawa) dziowie spiszą się wiosną, podczas kolejnego kursu. pełnomocnika ds. szkolenia – Daniela Szpilę. Zadbali o rozwój futsalu przedstawicieli z naszej organizacji – zapowia- niewygórowane kryteria: 12.Krzysztof SAWICKI (WS Warszawa) Ze względu na ograniczone możliwości finanso- W Opolu zorganizowano kurs dla kandyda- da Arkadiusz Przystał, Przewodniczący KS OZPN.  wiek do 35 lat (choć w uzasadnionych przypad- 13.Michał SZYMAŃSKI (WS Warszawa) Dalej wszyscy w grze we ustalono, że każdy sędzia IV ligi będzie w ten spo- tów, a opiekunem został wieloletni sędzia ekstra- Arkadiusz Przystał kach możliwe były wyjątki); 14.Wojciech WOŹNIAK (WS Warszawa) Na podstawie analizy wyników z kursu, została stwo-  10 meczów w roli asystenta na IV lidze (choć rzona 14-osobowa grupa mazowieckich sędziów w uzasadnionych przypadkach możliwe były wy- asystentów. Począwszy od 13 października br. ich jątki); jak się poruszać oraz posługiwać się chorągiewką. nazwiska zaczęły pojawiać się w komunikatach ob-  obecni sędziowie IV ligi też mają szansę. Na koniec wziął też udział w omawianiu meczu Pu- sady III i IV ligi. Byli przydzielani centralnie, jako asy- Chodziło o to, by nie stawiać wygórowanych charu Polski, który był zwieńczeniem szkoleniowej stenci nr 1, również do sędziów z innych okręgów. wymogów, a poszczególne Wydziały Sędziowskie części kursu. Sędziami asystentami podczas spotka- Zaczęli zbierać pierwsze doświadczenia i oceny. mogły przysłać na kurs de facto wszystkich warto- nia Ursus II Warszawa – Pogoń Grodzisk Maz. byli Kolejny kurs planowany jest w kwietniu – po ściowych kandydatów (zasada: „wszyscy mają szan- dwaj uczestnicy kursu (Kamil Ślesiński z Ostrołęki nim zajdą pierwsze korekty na liście. Dlatego na- sę, jeśli mają talent”). oraz Michał Szymański z Warszawy), których praca wet ci, którym teraz się nie udało, za pół roku mają była filmowana dwiema kamerami rozstawionymi szansę na nominację. Mocne szkolenie... na liniach pól karnych. Mecz nie okazał się bardzo Zarząd KS MZPN, jeśli przyjdzie mu typować Dwudniowy kurs, z udziałem 29 kandydatów, odbył wymagający, ale i tak nie zabrakło tematów szko- kolejnych kandydatów na szczebel centralny, bę- się 25-26 września br. na obiektach warszawskiego leniowych do omówienia. dzie mógł to robić na podstawie racjonalnych prze- Ursusa. Tam przeprowadzono wszystkie testy pod słanek, z dużo mniejszym ryzykiem przeszacowa- okiem instruktorów: Dariusza Kozieła i Piotra Ten- ...i selekcyjne testy nia lub niedoszacowania czyjejś wartości. Wszyst- czyńskiego. Swój bardzo duży wkład wnieśli też Podstawą selekcji musiały być jednak testy, prowa- ko po to, aby za sześć-osiem lat Mazowsze mogło dwaj zawodowi sędziowie asystenci: Tomasz List- dzone podobnie do PZPN: z dumą szczycić się kolejnym międzynarodowym kiewicz oraz Kamil Wójcik. Pierwszy z nich, mimo 1. „Mijanki” na boisku. Każdy kandydat miał do asystentem – następcą Sokolnickiego lub Listkie- zbiegu wielu wyjazdów zagranicznych, zdołał przy- oceny sześć sytuacji – po trzy akcje „jeden na jeden” wicza (a nawet dwóch Listkiewiczów…). jechać na jeden dzień. Przedstawił aktualne wytycz- oraz „jeden obrońca na dwóch napastników”. To był Piotr Tenczyński Uczestnicy kursu futsalu z certyfikatami po jego zakończeniu. re g io ny

40 | Sędzia Sędzia | 41 Regiony Mariusz Złotek uczy młodszych kolegów

Wszyscy dobrze wiem, jak istotne jest przekazywanie wiedzy zdobytej serwatorzy szczebla centralnego, czyli Leszek na szczeblu centralnym. Sędzia Mariusz Złotek, a także obserwatorzy: Gawron, Grzegorz Stęchły i Marek Komoński. Leszek Gawron, Grzegorz Stęchły i Marek Komoński to osoby, które dbają Panowie omawiali zdarzenia boiskowe i pod- o to w KS Podkarpackiego ZPN. powiadali sędziom jak należy je interpretować i rozstrzygać w odniesieniu do poziomu LOT- d rundy jesiennej sezonu 2018/2019 Na razie takie spotkania odbyły się dwa. TO Ekstraklasy, I i II ligi. w Rzeszowie organizowane są szko- Pierwsze 27 września, a drugie 22 listopada Sędziowie mogli również wypowiedzieć O lenia, podczas których wykorzystuje br. Zajęcia prowadził Przewodniczący Komi- się na temat podjętych decyzji w konkret- się klipy video wycięte z nagranych meczów sji Szkoleniowej i Wiceprezes Zarządu Kole- nych meczach. W rundzie wiosennej plano- IV ligi. Ponadto Komisja Szkoleniowa posiłku- gium Sędziów Podkarpackiego ZPN w Rze- wane są kolejne takie spotkania. je się materiałami od CKS KS PZPN. szowie – Mariusz Złotek. Wspomagali go ob- Grzegorz Stęchły

Mariusz Złotek (drugi z prawej) wykorzystuje swoje doświadczenie ze szczebla centralnego w szkoleniu sędziów Podkarpackiego ZPN.

Innowacyjność za 72 tysiące złotych na Podlasiu

Technologia odgrywa coraz szystko dzięki umowie podpisanej mogli pokazywać swoje sytuacje boiskowe większą rolę w futbolu, pomiędzy Podlaskim ZPN a Pro- jako analizy graficzne. Będzie też opcja tago- a najlepszym przykładem W TrainUp. Na jej podstawie firma zo- wania zdarzeń, decyzji oraz zachowań zawod- jest VAR. Ale ciekawe stała partnerem technicznym związku i nieod- ników i na tej podstawie tworzenia bazy mate- narzędzia IT mogą pomóc płatnie przekaże sędziom z KS 200 licencji wie- riałów szkoleniowych. Później jako klipy video również w procesie szkolenia czystych uprawniających do korzystania z sys- zostaną wykorzystane na szkoleniach, odpra- sędziów. Przekonają się o tym wkrótce temu video-analizy sportowej SportLiveTag. wach i w mediach społecznościowych. w KS Podlaskiego ZPN. Dzięki temu rozwiązaniu użytkownicy będą Pełna funkcjonalność narzędzia Spor- tLiveTag została zaprezentowana podla- skim sędziom podczas spotkania z przedsta- wicielami firmy ProTrainUp, które odbyło się 15 października br. w Białymstoku. Wartość przekazanych licencji to 72 tys. zł. Ponadto wszyscy sędziowie w Podlaskim ZPN otrzymają zniżkę 60% na zakup programu do vi- deo-analizy. Warto podkreślić, że to kolejne działanie Podlaskiego ZPN w zakresie profesjonaliza- cji systemu szkolenia sędziów. Wcześniej ku- piono ponad 20 kamer, które trafiły do Kole- gium Sędziów i 17 klubów IV ligi, aby nagry- wać mecze i wykorzystywać nagrania w celach dydaktycznych.

re g io ny Tomasz Rusek i jego współpracownicy odpowiadają za grupę ponad 1300 sędziów na Śląsku. Kamil Klimek

42 | Sędzia Sędzia | 43

program POLSKA-IRLANDIA_09-2018.indd 21 2018-09-10 00:46:03 Regiony Szczęśliwa trzynastka na CORE TYLE CZŁOWIEK WART, ILE DRUGIEMU MOŻE POMÓC

Analiza klipów, test video i teoretyczny (również w języku angielskim!), sędziowanie nie tylko sędziów, ale także nas – obserwatorów Od dwóch lat arbitrzy meczów, a na koniec ich analiza – tak w skrócie wyglądał pomorski CORE, który i mentorów – dodaje Dariusz Borucki, Przewod- z KS Świętokrzyskiego ZPN odbył się w dn. 5-7 października. Zaproszono 13 sędziów, których jednocześnie niczący PM KS Pomorskiego ZPN. należą do stowarzyszenia zakwalifikowano do lokalnego Programu Mentorskiego. „Świętokrzyscy Sędziowie Skład CORE Pomorskiego: Piłkarscy Pomagają”. dział w nim wzięli sędziowie w wieku blu centralnym – mówi Tomasz Góreczny, Prze- Sędziowie: Łukasz Jach, Bartłomiej Żmuda, Organizacja zajmuje się 18-25 lat. Obecna była również była ka- wodniczący KS Pomorskiego ZPN. I dodaje: „Pro- Rafał Kelbratowski, Krzysztof Jurczak, Adam wsparciem finansowym dla osób związanych U dra szkoleniowa. Wszyscy analizowa- gram Mentorski to duża szansa. Teraz tylko od Kwapisiewicz, Mikołaj Mazurczyk, Kuba Kar- ze środowiskiem piłkarskim w województwie. li klipy, dyskutowali nad wieloma sytuacjami nich zależy czy z niej skorzystają”. czewski, Orest Lewosiuk, Damian Zieziula, Popularyzuje też uprawianie sportu, meczowymi, sprawdzali swoją wiedzę z zakre- Program działa już od wielu lat i widać jego Krzysztof Necel, Łukasz Buda, Maciej Fluder, w szczególności piłki nożnej i zachęca su Przepisów Gry i, co najważniejsze, sędziowie efekty. Osoby, które brały udział w początko- Mateusz Bieszke. do zapisania się na kurs sędziowski. prowadzili swoje mecze. wych edycjach teraz sędziują na szczeblu cen- Kadra szkoleniowa: Tomasz Góreczny, Dariusz – Takie szkolenia mają uczyć i uświadamiać tralnym, bądź są tego bardzo blisko. Borucki, Jarosław Boratyński, Dominik Sulikowski, towarzyszenie ŚSPP powstało z i­nicjaty- ile pracy jeszcze czeka tych młodych ludzi. Mogą – Zapowiadane są kolejne edycje naszego Dariusz Bohonos, Rafał Brieger, Filip Kaliszewski. wy arbitrów z woj. świętokrzyskiego. Zrze- osiągnąć sukces jakim jest sędziowanie na szcze- CORE, co jeszcze bardziej motywuje do pracy Filip Kaliszewski S sza czynnych sędziów i obserwatorów pił- ki nożnej, a także członków Fundacji Kolegium Sędziów Piłkarskich, przynależnej do KS Święto- krzyskiego ZPN. Do zadań stowarzyszenia nale- żą m.in. zakup sprzętu piłkarskiego dla dzieci z ubogich rodzin oraz dofinansowanie do obozów młodych zawodników, których rodzice są w trud- nej sytuacji materialnej. Do tego członkowie stowarzyszenia rozpo- wszechniają akcję honorowego oddawania krwi Marek Bęben w dawnej I lidze zaliczył 311 występów. W trudnych chwilach mógł liczyć na Stowarzysze- w środowisku piłkarskim. W tym celu w Regional- nie ŚSPP. nym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Kielcach powołano specjalny klub krwiodaw- dzisław Śląski. Były bramkarz w marcu 2016 r. pieniądze na rehabilitację wieloletniego kapita- stwa. Sędziowie podczas meczów rozdają ulot- stracił nogę. Cztery miesiące po tej tragedii uda- na Korony Kielce – Pawła Kozaka, a później dla ki zachęcające do włączenia się do inicjatywy. ło się zebrać pieniądze, które zostały przekaza- byłego sędziego Tomasza Kulety, który uległ wy- Bodźcem do założenia organizacji była chęć ne na jego leczenie i rehabilitację. padkowi samochodowemu. Pieniądze pozwo- pomocy Markowi Bębnowi, zawodnikowi m. in. W styczniu i marcu 2017 r. zorganizowano liły na sfinansowanie półrocznej rehabilitacji. Zagłębia Sosnowiec, Górnika Zabrze i Odry Wo- dwa turnieje charytatywne. Najpierw zbierano Adam Faliszewski

Wciąż szukają nowych sposobów na pomaganie innym

W Hali Sportowej w Bilczy k. Kielc, rozegrano II Mikołajkowy Turniej o Puchar Prezesa turnieju zagrali sędziowie z: Tarnowa, Stowarzyszenia ŚSPP (08.12.2018 r.). Głównym celem była pomoc amatorskiemu zespołowi Nowego Sącza, Nowego Targu, Rze- MEGAMOCNI Kielce, w którym grają dzieci z autyzmem, zespołem Downa, Aspergera, ADHD, W szowa, Lublina, Kielc, Ostrowca, San- cukrzycą, po amputacjach i innymi schorzeniami. Zebrano prawie 3,5 tys. zł. domierza, Skarżyska i Starachowic. Rozpoczę- ła go minuta ciszy. W ten sposób upamiętnio- no tragicznie zmarłego w styczniu br. sędziego z Podkarpacia, Henryka Białka, który był uczest- nikiem I edycji turnieju. Zarząd stowarzyszania ŚSPP przekazał dla rodziny zmarłego 1 tys. zł. W finale turnieju doszło do powtórki z przed roku. Po raz kolejny lepsi okazali się sędziowie z Podkarpacia, którzy pokonali 2:0 w rzutach karnych ekipę z Lublina (w meczu było 2:2). Trzecie miejsce zajął zespół z Kielc, który także w rzutach karnych wygrał z Tar- nowem 4:3 (w meczu 1:1). Piąte miejsca ex aequo zajęły drużyny z: Nowego Sącza, No- wego Targu, Ostrowca/Sandomierza i Stara- Przed meczem CORE, spotkanie A-klasy KS Mściszewice – Orzeł Straszyn. Od lewej stoją Damian Zieziula, Maciej Fluder i Jakub Karczewski. chowic/Skarżyska. Najlepszym piłkarzem został Krzysztof Lip- czyński (Podkarpacie), a bramkarzem Krzysztof Obsada meczów podczas CORE Pomorskiego ZPN: Surdel (Tarnów). Królem strzelców z 8 bram- kami był Michał Wasil (KS Lubelskiego ZPN). Liga Gospodarze Goście Data Sędzia Sędzia Asystent 1 Sędzia Asystent 2 Obserwator Z kolei miano najstarszego zawodnika przy- padło Czesławowi Żądło (Nowy Targ). IV Liga GKS Kolbudy Orkan Rumia 06.10.18, g. 15:00 Jurczak Buda Mazurczyk Góreczny Najważniejsze, że zebrano 3,5 tys. zł dla KO gr. I Orzeł Trąbki Wlk Zenit Łęczyce 06.10.18, g. 14:00 Jach Żmuda Necel Sulikowski MEGAMOCNYCH Kielce, których założycielem jest były szkoleniowiec ekstraklasowej Koro- KO gr. I GKS Sierakowice Czarni Pruszcz Gdański 06.10.18, g. 16:00 Kelbratowski Lewosiuk Kwapisiewicz Borucki ny Kielce Tomasz Wilman. Ta kwota pozwoli m.in. dofinansować wyjazdy drużyny na tur- A gr. II – Gdańsk KS Mściszewice Orzeł Straszyn 06.10.18, g. 14:00 Fluder Karczewski Zieziula Boratyński Filip Robak (w zielonej bluzie), czyli Przes ŚSPP, wręcza symboliczny czek Krzysztofowi Lipczyńskiemu. nieje drużyn niepełnosprawnych. re g io ny Obok Jacek Kubicki, Wiceprezes ŚSPP. Maciej Mądzik

44 | Sędzia Sędzia | 45 Regiony Tak powinno się promować kurs sędziowski Z wizytą u potomków Azteków

Na Warmii i Mazurach zrobili to wzorcowo. Zaplanowali szereg akcji marketingowych, promocyjnych i wizerunkowych. Twarzą był oczywiście Szymon Marciniak.

oledzy z KS Warmińsko-Mazurskiego ZPN zaczęli od podstaw. Zaprojektowali Sędziowanie w listopadzie nie musi się K plakat i internetowe grafiki. Opatrzyli to kojarzyć z rękawiczkami, podwójną hasztagiem #ZostańSędzią! i wykorzystali na stro- warstwą koszulek i zmarzniętymi nie internetowej: www.wmzpn.pl, a także na ofi- policzkami. Jest tylko jeden warunek. cjalnym profilu na Facebooku. Chętnym rozdawano ulotki... tzn. żółte kartki. Najlepiej robić nieco dalej niż Później ruszyli do mediów. Wojciech Krztoń w naszym pięknym kraju. Tak jak i Piotr Kurt wystąpili w sportowym magazynie po- ną z wizerunkiem Szymona Marciniaka i hasłem Zo- Łukasz Araszkiewicz, który poleciał święconym lokalnym rozgrywkom – Studio IV Liga. stań Sędzią! Ulotki po jednej stronie były w kolorze do słonecznego Meksyku. To był debiut środowiska sędziowskiego w tym pro- żółtym (imitacja żółtej kartki ). I tak wymyślono ak- gramie, bowiem wcześniej występowali tam tylko cję promocyjną, podczas której sędziowie „rozda- d 13 do 18 listopada br. rozgrywa- piłkarze, trenerzy i działacze. wali żółte kartki” promując kurs. Dystrybucja od- no Mistrzostwa Świata w Piłce Ulicz- Na tym nie koniec. Piotr Kurt i Krystian Mucha była się w szkołach, siłowniach i innych miejscach O nej HWC w stolicy Meksyku. Patronat byli gośćmi w programie „Wstaje Nowy Dzień” publicznych, w których mogli pojawiać się poten- nad nimi objęły FIFA, UEFA i Fundacja Fernan- w TVP 3 Olsztyn. Opowiadali na czym polega sę- cjalni kandydaci na sędziów. do Slima. Dla Łukasza, który na co dzień repre- dziowanie i dlaczego warto zapisać się na kurs. Po Podczas szkolenia w Mierkach (8-9.12.2018 r.) zentuje KS Wielkopolskiego ZPN był to już szó- programie nagrano z nimi krótkie reportaże, które wykonano sesję fotograficzną i krótkie nagrania vi- sty wyjazd na tą imprezę. były emitowane w informacjach sportowych w TVP. deo z sędziami, które będą wykorzystane w filmie Przez sześć dni poznański arbiter wystąpił w 68 Następnie wskazano sędziów z rożnych części promocyjnym „Zostań sędzią”. Zostanie zamieszczo- meczach w roli sędziego, asystenta oraz technicz- województwa, którym przekazano roll-upy, plaka- ny na Facebooku oraz emitowany na dużym ekra- nego (spotkania trwają 2 x 7 minut). ty i ulotki. Wszystko po to, aby dotrzeć do każde- nie w olsztyńskim kinie Helios jako reklama przed W tym roku reprezentanta Polski nominowa- go z powiatów w województwie. Materiały rekla- każdym filmem aż do rozpoczęcia kursu. no m.in. na półfinał Chile – Kolumbia w kategorii mowe miały przygotowaną tą samą szatę graficz- Roll-up był jednym z elementów promujących kurs. Krystian Mucha żeńskiej w roli sędziego oraz na finał w roli asysten- ta nr 1 w spotkaniu Meksyku z Chile. Sędzią głów- nym był Paul Negtegaal (szef sędziów piłki plażo- wej w Holandii), asystentem nr 2 Luciano Gonca- lves (szef sędziów w Portugalii), a techniczną Na- talie Handley z Walii. Idąc śladem Portugalii Nasz reprezentant po raz czwarty z rzędu wystą- pił w finale. W poprzednich latach był asystentem Pamiątkowe zdjęcie Łukasza z reprezentacją Polski. w finale kobiet: Meksyk – Kolumbia (Amsterdam, 2015 r.), sędzią w finale mężczyzn: Brazylia – Mek- Dodajmy, że reprezentacja Polski pod wodzą tre- strię. Kolejne mistrzostwa odbędą się w walijskim syk (Glasgow, 2016 r.) i asystentem w finale męż- nera Jacka Karczewskiego zajęła 15 miejsce w kate- Cardiff w 2019 r. czyzn: Brazylia – Meksyk (Oslo, 2017 r.) gorii mężczyzn pokonując w ostatnim meczu Au- OSS

Wyselekcjonowana grupa arbitrów z trzech programów szkoleniowych KS Wielkopolskiego ZPN, czyli: W Szczecinie śrubują własny rekord Talentów Sędziów, Talentów Sędziów Asystentów i Minimentoringu wzięła Aż 144 ankiety od kandydatów na sędziów wpłynęły do KS Zachodniopomorskiego go poprzedzających. Nie zmienia to faktu, że udział w zgrupowaniu w Opalenicy ZPN. Finalnie na kurs zakwalifikowano 59 osób (w tym 10 kobiet). wynik i tak jest bardzo dobry. (19-20.10.2018 roku). Wszyscy byli Koszt uczestnictwa w kursie wynosi 150 zł. zakwaterowani w ośrodku, w który tym roku Komisja Szkoleniowa idąc M.in. dzięki temu, oraz dzięki przeprowa- W cenie kursu kandydaci otrzymali najnow- podczas Euro 2012 przebywała z duchem czasu dostosowała pro- dzonej na szeroką skalę akcji promocyjnej sze Przepisy Gry, podstawowe wyposażenie Portugalii. Wykładowcami byli m.in. W ces naboru do najnowszych stan- w mediach społecznościowych, lokalnych (kartki i gwizdek) oraz licencję sędziowską, krakowscy sędziowie międzynarodowi, dardów i umożliwiła kandydatom zgłaszanie mediach oraz w środkach transportu publicz- dzięki której po zaliczeniu egzaminów będą czyli Tomasz Musiał i Sebastian Mucha. się poprzez elektroniczny formularz. Nie mu- nego na kurs przyjęto 59 osób. Nie wszyscy, mogli prowadzić zawody od rundy wiosen- sieli oni już drukować a następnie ręcznie wy- którzy przesłali ankietę kontaktowali się ws. nej sezonu 2018/2019. piątek sędziowie przeszli test teo- pełniać ankiet. kursu, a część osób nie podeszła do rozmów Grzegorz Zdybw retyczny oraz video, i wzięli udział W w dwóch warsztatach szkolenio- Tomasz Musiał i Sebastian Mucha najpierw poprowadzili wykład, a później sędziowali mecz, który analizo- wych: „Wyznaczanie celów w sędziowaniu” oraz wali uczestnicy zgrupowania. „Sędzia, a sędzia asystent – co ich powinno ce- chować?”. Zajęcia poprowadzili członkowie Ko- Po bloku szkoleniowym przyszła zasłużona wyznaczeni na mecz LOTTO Ekstraklasy Lech Po- misji Szkoleniowej: Łukasz Araszkiewicz i Ma- chwila relaksu czyli odnowa biologiczna w hote- znań – Korona Kielce, poprowadzili wykład "Kom- ciej Pelka, a pomagali im Maciej Cebulski i To- lowym SPA. Po skorzystaniu z miejscowego ba- pletny sędzia PRACA czy TALENT?". Po obiedzie masz Nowicki. Nad całością czuwał Przewodni- senu, sauny i jacuzzi, uczestnicy wrócili do pracy. uczestnicy zgrupowania rozjechali się na swoje czący KS Zbigniew Cukiert oraz Szef Szkolenia Podzielono ich na 3 grupy i musieli sporządzić mecze, a na koniec dnia spotkali się na ligowym Obserwatorów Remigiusz Lewandowski. obserwację telewizyjną. Za materiał szkolenio- spotkaniu „Kolejorza” przy ul. Bułgarskiej. Tam Uczestników w Opalenicy odwiedzili również wy posłużył mecz 4 ligi wielkopolskiej. W sobo- analizowali pracę swoich prelegentów. sędziowie z Niemiec, którzy przyjechali do Pozna- tę po porannym treningu kondycyjnym i śnia- To były intensywne dwa dni, gdzie młodzi adep- nia w ramach wymiany z Dolnosaksońskim ZPN. Po daniu każda grupa wybrała kapitana zespołu ci sztuki arbitrażu mogli poczuć się jak zawodowi wspólnej kolacji opiekujący się gośćmi zza zachod- i w ciągu 30 minut przedstawiła klipy omawia- sędziowie szczebla centralnego. Głównym celem niej granicy Szef Szkolenia w Wielkopolsce Szymon jąc na ich podstawie pracę sędziów. W kolejnej spotkania było zachęcenie ich do jeszcze cięższej Lizak przeprowadził wykład „LOR i SPA. Analiza, róż- części sędziowie międzynarodowi Tomasz Mu- pracy nad własnym samorozwojem. nice, jak rozpoznawać?”. siał i Sebastian Mucha, którzy tego dnia zostali Łukasz Araszkiewicz Prawie 60 osób przystąpiło do kursu w Szczecinie. re g io ny

46 | Sędzia Sędzia | 47 personalizowane koszulki; oficjalne produkty licencyjne PZPN; szeroka gama gadżetów, ponad 300 artykułów!

Łączy nas piłka

Poczuj piłkarskie emocje i bądź bliżej Reprezentacji Polski! centrum piłkarskie R-GOL warszawa | Puławska 255

/sklep.laczynaspilka.pl /PZPNsklepkibica

Łączy nas piłka