NIEUWE CD GLORIEUS, EXPERIMENTEEL EN VOL MUZIKALE MOTIEVEN MARIA BARNAS So n i s ch e Sporen ijn grootvader had een boot gekocht om mee te gaan vissen. Ter voorbe- reiding op de vis- ve r ke n n i n g e n M vangst vingen we wormen die mijn opa in een zijvakje van zijn vissershoed propte. We poet- an het firmament van de popmuziek is U2 Over de thematische inhoud van hun nummers, zegt de sten zijn vishengels en oefenden op de poolster. De band schijnt helderder, groep: „Veel muzikanten schrijven eerst liedjes over meis- zijn balkon hoe we aan het water standvastiger en betrouwbaarder dan ieder jes en eindigen bij liedjes over God. Bij ons ging het an- zouden gaan zitten. Wanneer ik de ander. Op U2 kun je bouwen als het gaat om dersom. Wij begonnen bij God en kwamen uit bij meisjes, vissershoed opzet, is de herinnering solide , prachtige arrangementen, on- oftewel: we ontdekten God in het meisje.” aan mijn grootvader bijna tastbaar. A geëvenaarde stadionconcerten en hier en En dat meisje woont in de stad, al sinds Achtung Baby. Op De hoed en de herinnering eraan zijn daar een avontuurlijke neiging. No Line On The Horizon, de vandaag verschijnende, twaalfde niet meer van elkaar te onderschei- In het hart van deze gigant sluimert tweedracht, al 32 cd van de band, is het stadsgevoel nog nadrukkelijker. No Li- den. Maar de wormen in het zijvakje jaar. En die draait niet om de frictie tussen de status van ne On The Horizon klinkt als een metropool, of eigenlijk: als van de hoed zijn meer dan bezielde rockster en die van wereldverbeteraar waar zanger/orakel de röntgenfoto van een metropool. Achter de gevels en on- objecten. Ze kruipen in mijn hoofd de band mee opzadelt – al zijn er genoeg ruzies tus- der het plaveisel ratelen metro’s door hun tunnels, suizen wanneer ik het gezicht van mijn sen Bono en de drie andere muzikanten over zijn samen- data langs glasvezelkabels en brommen de elektrische tan- grootvader voor de geest probeer te werking met niet echt rock ‘n’ roll-waardig te noemen po- denborstels. Over deze pulserende en vibrerende onder- halen. Ze kronkelen achter mijn ogen litici als Bush en Blair. laag legden Bono, , Mullen en Clayton hun num- terwijl zijn gezicht me ontglipt. De echte onlust binnen U2 is muzikaal-ideologisch. Hij m e r s. „Spelen herinneringen zich af in draait om de tegenstelling tussen conventie en experi- No Line On The Horizon werd door de band aangekondigd het heden of in het verleden?”, vraagt ment, en hij verdeelt de band precies in tweeën: drummer als een terugkeer naar het experiment – na de conventio- Meret Oppenheim in de film The Larry Mullen en bassist aan de ene kant, Bo- nelere stijl van All That You Can’t Leave Behind en How To Dis- Lunch in Fur/ Le Dejeuner en Fourrure no en gitarist The Edge aan de andere. De ritmesectie kiest mantle An Atomic Bomb. Tijdens de anderhalf jaar durende van Ursula Mayer (Oostenrijk, 1970). een gedegen rockgeluid, de anderen willen sonische ver- sessies voor de nieuwe cd in Marokko, New York, Dublin Merit Oppenheim, Dora Maar en Jo- kenningen doen. en Londen schreef de groep zo’n vijftig nieuwe nummers. sephine Baker, kopstukken van het Langs deze twee parameters heeft de muziek van U2 Het uiteindelijke aantal liedjes op de cd is elf. Het lijkt als- surrealisme, ontmoeten elkaar als zich in de dertig jaar sinds het verschijnen van het debuut of ze alle ideeën van die vijftig tracks hebben gehandhaafd; oude vrouwen. Ze spreken soms met B oy in 1980 ontwikkeld, met afwisselend het laatste No Line On The Horizon bulkt van de muzikale zijwegen. elkaar en lachen vriendschappelijk. woord aan het duo Mullen/Clayton of aan Bono/The Edge. Dat betekent dat de – vaak lange – nummers zwermen Maar ze praten vooral tegen zichzelf, Zo ontstond een mooie fluctuatie: iedere experimentele van motief naar motief en van instrumentale vondst naar of tegen het verleden. sprong voorwaarts – denk aan The Unforgettable Fire (1984), sonisch effect. Het herbeleven van het verleden Achtung Baby (1991) en Zooropa (1993) – liet zijn sporen na Het experiment zit hem niet in de toevoeging van dan- gebeurt natuurlijk in het nu, zodra ik in de veiliger periode die erop volgde (Joshua Tree (1987), ce-ritmes of maffe elektronica. Het zit in het oprekken van de hoed van mijn opa opzet, zou ik All That You Can’t Leave Behind (2000), How To Dismantle An de grenzen aan de muzikale informatie binnen één lied. Je Oppenheim kunnen antwoorden. Atomic Bomb (2004)). weet niet alleen, maar hóórt ook dat hier door drie produ- Maar waar zijn mijn gedachten wan- In dertig jaar heeft U2 op deze manier zigzaggend het cers (, en ) en vier neer ik mijn opa in de aarde zie wroe- accent verlegd. Begin jaren tachtig was het geluid van U2 muzikanten tegelijkertijd in drie verschillende studio- ten? Oppenheims vraag is een ontwij- synoniem met pastoraal; in panoramische vergezichten ruimtes werd geknutseld, en geluid gedubd, gelaagd, ge- kend antwoord op wat haar vriendin schilderde priester/misthoorn Bono zijn evangelie van splitst en strakgetrokken. Dora Maar wil weten: „Kunnen we hoop en liefde. Die arbeid leidde in nummers als ‘Breathe’ en de single slechts waarnemen wat al voorbij is?” ‘’ tot een soort über-bombast die zelfs Maar staat te kijken naar het portret de grootste U2-fan met de tanden doet klapperen. Hier is dat Picasso van haar maakte. Haar ge- sprake van informatie-overload. zicht is gespleten: het ene oog kijkt de toeschouwer direct aan en het an- H E T O N T S T A A N V A N Je kunt stellen: muzikale ideeënrijkdom is goed, dere staart in een verte, buiten het maar moet worden geschraagd door een melodie die die schilderij, in een andere tijd. ‘ N O L I N E O N T H E H O R I Z O N ’ rijkdom aankan. Ik kreeg het benauwd toen ik bij Daarvan staan er genoeg op No Line On The Horizon. Zoals galerie Juliette Jongma naar de film · Oktober 2006: U2 werkt in Amerika in de studio de beheerste Sturm und Drang van het prachtige titel- U2 werkte eind 2008 in de Olympic Studios in Londen aan het nieuwe album. Op bas Adam Clayton, achter de piano zanger Bono. Foto Kevin Davies zat te kijken. De sequentie van terug- met producer Rick Rubin (bekend van zijn opna- nummer. En ‘’ waarin het beeld van een kerende beelden, zinnen die soms woestijnnacht beneveld door vuurvliegjes, wordt opge- door de een, dan weer door de ander men met Johnny Cash, Neil Diamond en Metalli- roepen, waarna het couplet aanvangt met typerende Bo- worden uitgesproken, druisen in te- ca). Er wordt een aantal nummers opgenomen no-kreten en een helder gitaarriff, het refrein zich ont- Zigzaggend heeft het geluid nen biografie van Brian Eno door David Sheppard (On So- gen de manier waarop ik gewend ben maar de samenwerking bevalt niet. Bono zegt: vouwt als een meerstemmig militaristische spreekzang: me Faraway Beach. The Life and Times of Brian Eno), dat hij af een verhaal, een film, maar ook mijn „Rick is verliefd op ‘het liedje’, maar voor ons ‘Shout it out/ Rise up/ Escape yourself,/ and gravity’, om en toe in de Berlijnse studio langskwam en het kaf van het eigen leven tot me te nemen. Mayer vervolgens een barokke transformatie te ondergaan – gi- van U2 zich in de afgelopen koren scheidde. peutert de vaste grond onder mijn draait het daar niet om. Wij willen iets maken dat taren worden hoornblazers worden klavecimbels worden Dat Achtung Baby een sensationeel album werd, was voeten vandaan en neemt me mee in je naar een andere wereld brengt.” orgels – waarvoor J.S.Bach zich niet had hoeven schamen. decennia ontwikkeld. Na vooral te danken aan co-producer Daniel Lanois. Lanois, een wereld die ik hoop nooit in wer- Zomer 2007: Sessies beginnen in Fez, Marokko, Glorieus is ook het 7 minuut 24 durende ‘Moment Of Sur- die als producer ook werkte met The Neville Brothers en Invitation to consign kelijkheid te betreden. · render’, met zijn couplet als van een soulballade, en de ver- twee conventionele platen is Emmylou Harris, heeft een herkenbare stijl: hij zorgt dat De film heeft de ijzige kwaliteit met de drie producers – Brian Eno, Daniel Lanois DUTCH DESIGN IN en Steve Lillywhite – die al sinds begin jaren tach- rassende koorzang in het refrein. En ‘FEZ-Being Born’, een band een ‘omgeving’ krijgt. Op het door hem gepro- van een nachtmerrie waarin aan de waarin de evocatieve klankbouwsels met verwaaiende stem- de nieuwe cd experimenteel, duceerde Yellow Moon bijvoorbeeld van The Neville Bro- Thursday, April 2ND, 2009 - 7:00 pm - Espace Tajan, Paris oppervlakte alles uiterst kalm ver- tig met U2 werken. Bono zegt: „We hadden ons men en een ritme van schurend ijzer doen denken aan de in- thers uit New Orleans, uit 1989, hóór je de bayou: de kre- loopt. De mooie vrouwen bewegen vertrouwde disfunctionele gezinnetje weer com- strumentale tracks die Eno in de jaren zeventig maakte met bulkend van de ideeën. kels, en de zwaar hangende waterdamp in de atmosfeer. FROM H.P.BERLAGE TO DROOG DESIGN zich gracieus, en in de zeventiger ja- pleet.” David Bowie, op zijn platen Low, Heroes en Station To Stati- Niet doordat hij moerasgeluiden in de opnamen verwerk- Amsterdam school, Michel de Klerk, ren, modernistische villa waarin ze on. te, maar doordat hij ze suggereerde in de instrumentaties Gerrit Willem Dijsselhof, Hildo Krop, Piet Kramer, elkaar ontmoeten is gestrooid met 2008: Sessies worden verplaatst naar New Den Haag School, WH. Gispen, De Stilj, · Tussen de hier verzamelde strijkers, tabla’s, blazers, or- H E S T E R C A R V A L H O en in de densiteit van het geluid, op dezelfde manier als Gerrit T. Rietveld, Wim Rietveld, Hein Stolle, hoogtepunten uit het Surrealisme, York, Dublin en Londen. Producer Will.I.Am van gels, drums en zweverige is de gitaar van The hij bij U2 nu een urbane omgeving suggereert. Jan Eisenloeffel, Rozenburg, Friso Kramer, zoals het object Le Dejeuner en Four- Cees Brackman, Mart Stam, Marcel Wanders, Black Eyed Peas komt langs om een keyboard- Edge minder herkenbaar dan vroeger. Zijn gitaargeluid Waarschijnlijk heeft Eno voor No Line On The Horizon Gijs Bakker, Aldo Bakker, Henk Stallinga, Tjep…. rure, de kop en schotel die Oppen- partij te spelen in I Go Crazy If I Don’t Go Crazy To- was ooit zo karakteristiek dat er sprake was van een ‘typi- veel inbreng gehad in de opbouw van de nummers. Die heim bedekte met de vacht van een sche U2-gitaar’, waarmee men doelde op de echoënde Bono had voor deze plaat een aantal rollen bedacht: de opbouw is verrassend wijdlopig, zelfs een ‘t y p i s ch ’ U2- gazelle, en poses van de actrices die night. Als titel van de nieuwe cd wordt gekozen klankwaaiers die vaak het leitmotiv van de nummers journalist, een Marokkaans-Franse motoragent, een sol- nummer als Magnificent, compleet met echoënd gitaarin- zijn ontleend aan foto’s van Man Ray. voor No Line On The Horizon, enerzijds een ver- vormden. daat in Afganistan. Hij zingt steeds als één van hen, om, tro en Bono-jodel, onderbreekt zichzelf voor meerdere zij- „Waarom moet er altijd een spoor

wijzing naar het uitzicht van Bono uit de werkka- Juist de manier waarop The Edge zijn gitaargeluid met zoals hij zei, niet als zichzelf te hoeven denken, want: ‘I’m wegen. Dat Eno deze vrije vorm aanmoedigt blijkt uit ver- ALEXANDRE JACOBUS KROPHOLLER (1881-1973) a ch t e r b l ij v e n ? ” vraagt Josephine Ba- delay-(‘uitstel’)-effecten manipuleerde, was de reden dat sick of being Bono’. gelijkend onderzoek: ook op de door Eno geproduceerde Chair, one of a pair, circa 1910 k e r. mer in zijn huis aan de Ierse kust, anderzijds een Oak and leather de muziek van U2 in de jaren tachtig werd omschreven als Soms schemeren verwijzingen naar Bono’s andere car- laatste cd van Coldplay – nog zo’n band die met Eno wil 291/2 in. high - 205/8 in. wide- 187/8 in. deep „Om continuïteit aan ons leven te verwijzing naar het wegvallen van ruimte en tijd ‘s t a d i o n r o ck ’. Door het gebruik van delay kreeg de groep rière, als politiek activist en onderhandelaar over het werken om het aangeboren gevoel voor bombast te neu- geven”, zegt Dora Maar. als beperkende factor. een weids geluid dat ook in een stadion tot zijn recht komt kwijtschelden van de financiële schuld van Afrika, in de traliseren – horen we de nummers lustiger meanderen Een continuïteit die aan de film,

Regisseur/ fotograaf maakt in op- zonder rommelig te kaatsen, zoals bij andere bands vaak teksten door. Ook deze zijn steeds verpakt in trefzeker rock dan bij het vroege Coldplay. RICHARD HUTTEN (BORN IN 1967) - E&Y (ÉDITOR) maar ook aan het leven ontbreekt. gebeurt. Opvallend zijn nu juist de uiteenlopende ge- ‘n’ roll-lingo: ‘Every generation has a chance to change the Zo, met behulp van drie trouwe producers (Steve Lilly- SEXY RELAXY, 2001 Terwijl ik noch mijn grootvader ooit dracht van U2 een dvd met elf filmpjes onder de Armchair, red polyester Tribute to Basic Instinct, signed daanten waarin de gitaar opduikt: vermomd als orgel, world(..)/ The sweetest melody is the one we haven't heard’, white voor de optimale weergave van de instrumenten), 281/2 in. high - 235/8 in. wide - 283/4 in. deep met een hengel naar de boot is ge- naam Linear bij de nummers. Linear is een min of ronkend als een motor, en in ‘’ zelfs een verwijzing naar Obama en zijn ‘nieuwe’ generatie. heeft U2 een nieuwe stijl gevonden. De uitwaaierende gi- gaan, spartelen de vissen die we zou- meer doorlopend beeldverhaal over een Algerijn- op een manier die we van U2 niet kennen: The Edge speelt Bono is luchtig (‘I run down the road like loose electri- taarakkoorden van The Edge maakten plaats voor uitwaai- If you wish to include your works of art in this or other sales, please contact den vangen rond in mijn geheugen. se motorrijder die van Parijs naar Noord-Afrika een serie glanzend uitgerekte noten, zo nadrukkelijk sen- city’), en vol zelfspot: ‘Stand up to rock stars, Napoleon in erende composities, die op hun beurt de muziek vleugels Catherine Chabrillat +33 1 53 30 30 52 - [email protected] Ik weet nog steeds niet of herinne- timenteel dat dit loopje uitgroeit tot het huilende zigeu- high heels/ Josephine, be careful of small men with big geven. Zat bij Achtung Baby een deel van de verrassing in het ringen zich in het verleden of in het reist. De dvd zit als extra bij de luxe-editie van No Specialist: Jean-Jacques Wattel Line On The Horizon. nerjongetje onder de gitaarsolo’s. ideas’, uit ‘Stand Up Comedy’. rauwe en ongepolijste geluid, No Line On The Horizon ver- heden afspelen. Er komen mensen Op de cd staan twee sobere nummers: het van een tradi- beeldt de dynamiek en rusteloosheid van het stadse leven 37 rue des Mathurins 75008 Paris T +33 1 53 30 30 30 www.tajan.com voorbij die deel uitmaken van het Agrément N°2001-006 du 7 novembre 2001 - Commissaire-priseur habilité : E. Kozlowski · Februari 2009: No Line On The Horizon ver- tional afgeleide ‘White As Snow’, en de afsluiter ‘Cedars Of De vraag is: wie was er tijdens de opnamen verant- op een zachtaardiger manier. De vloeibare klanken van een verleden zodra ik ze heb gezien. Lo- schijnt op 27 februari. Een week eerder blijkt de cd Lebanon’. In dat laatste, ‘spoken word’-achtige lied, met woordelijk voor het experiment? Veel van de muzikale pedalsteel, het nerveuze tikken van percussie, de broeieri- pen ze de geschiedenis in of gaan ze te zijn ‘gelekt’ op het internet, doordat een Austra- Bono bedachtzaam voor zich uit pratend, blijkt duidelijk durf van U2 wordt doorgaans toegeschreven aan geluids- ge orgels, de stemmenflarden, de brommende baspartijen een toekomst tegemoet? zijn tekstuele stijl. Hij leefde zich in voor dit nummer in magiër Brian Eno, die de band ten tijde van The Unforgetta- – hoe intens ook, ze respecteren de menselijke maat. Ik kijk mijn grootvader aan. Zijn lische werknemer van Universal Music per onge- het personage van een oorlogscorrespondent: ble Fire (’84) van hun hemelbestormende imago afhielp. Als het behoudende duo Larry Mullen (drums) en Adam gezicht is haarscherp. We halen de luk de digitale tracks gedurende een paar uur te ‘Yesterday I spent asleep Toch is niet helemaal duidelijk hoeveel Eno feitelijk bij- Clayton (bas) straks de macht grijpt, zijn er voorlopig vol- n rc b o e ke n . n l / o o g s t schouders op en werpen een hengel koop heeft aangeboden. U2 kondigt een wereld- Woke up in my clothes in a dirty heap draagt. Tijdens de sessies van mijlpaal-album Achtung Baby doende inzichten voorhanden om op voort te borduren. uit vanaf het balkon. tournee aan voor de zomer. Spent the night trying to make a deadline (’91) bijvoorbeeld was Eno grotendeels afwezig. Zijn voor- Met No Line On The Horizon heeft U2 zijn toekomst – weer – Honderd boeken die het denken en doen in de vorige eeuw bepaalden. Squeezing complicated lives into a simple headline’ naamste taak was toen, zoals te lezen in de recent versche- opengebroken. M A R I A B A R N A S

C U LT U R E E L S U P P L E M E N T N R C H A N D E L S B L A D C U LT U R E E L S U P P L E M E N T N R C H A N D E L S B L A D 6 V R I J D A G 2 7 F E B R U A R I 2 0 0 9 V R I J D A G 2 7 F E B R U A R I 2 0 0 9 7 6