ISSN 1507-5648

NR 9 (267) wrzesień 2016

DOŻYNKI GMINNE Święto plonów tym razem odbyło się w sołectwie Łęgajny. Ludowe święto połączono z obrzędem dożynkowym za ukończenie żniw i prac polowych. Finałem dożynek były tańce, świętowanie, dyskusje… Dziękujemy bardzo i gratulujemy wszystkim tym, którzy przyczynili się do organizacji tegorocznych dożynek. Za każde wieńce dożynkowe, które były jak małe dzieła sztuki, za wszystkie przepiękne, ręcznie wykonane manekiny, lalki, drogowskazy, stoiska sołeckie. To wszystko spowodowało, że wieś była doskonale przygotowana na świętowanie. Książka na październik Biblioteka Miejska w Barczewie Federico Moccia „Amore 14” Carolina ma prawie czternaście lat. Jest wyjątkowa, jak wiele dziewczyn w jej wieku. To magiczny okres. Są przyjaciółki, z którymi dzieli się dni i sekrety. Są pierwsze pocałunki skradzione w cieniu klatki schodowej. Jest szkoła, są żarty pod adresem nauczycieli i przygotowania do egzaminów. Jest cudowna babcia i superbrat, który pomaga jej marzyć. A miłość? Czy ma oblicze spotkanego przypadkiem Massimiliana? Amore 14 to podróż przez uczucia, entuzjazm, z jakim spotyka się pierwszą miłość, ból niespodziewanego rozczarowania, tego pierwszego, przyprawiającego o bezdech, to strata bliskiej osoby, to nagły miłosny gest, którego się nie spodziewałaś. Źródło: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/48116/amore-14

KRONIKA POLICYJNA

7 sierpnia – nieznany sprawca usiłował 26 sierpnia – próbowano skraść meble dokonać włamania do barczewskiej ogrodowe z barczewskiego Baru przy stacji paliw. Sprawca nie zdołał pokonać Ratuszu. Sprawca został zatrzymany zabezpieczeń. w czasie kradzieży. Noc z 14 na 15 sierpnia – dokonano 29 sierpnia – na drodze krajowej nr 16 włamania do zniczomatu znajdującego w okolicach Barczewa zatrzymano się na cmentarzu przy ulicy Kościuszki nietrzeźwego kierowcę. w Barczewie. Nieznany sprawca W sierpniu barczewscy funkcjonariusze dokonał kradzieży bilonu o wartości zatrzymali 15 dowodów rejestracyjnych 60 zł. i jedno prawo jazdy. Godziny pracy Urzędu Miejskiego 22 sierpnia – w miejscowości Na podstawie danych komisariatu w Barczewie: Kronówko skradziono samochód policji w Barczewie opracowała poniedziałek 8:00 - 16:00 osobowy Volkswagen Passat o wartości Patrycja Nowicka 14 tys. zł. Sprawca nieustalony. wtorek-piątek 7:00 - 15:00 Między 23 a 25 sierpnia – w miejsco- PODZIĘKOWANIA wości nieznani sprawcy Barczewscy funkcjonariusze policji Aktualne godziny pracy wybili otwór w transformatorze składają podziękowania Burmistrzowi Informacji Turystycznej: i dokonali kradzieży 100 l. oleju oraz Radnym Rady Miejskiej o wartości 3 tys. zł. poniedziałek - piątek w Barczewie za sfinansowanie zakupu 25 sierpnia – w miejscowości komputerów i urządzeń biurowych. 7:00 - 15:00 Kronówko skradziono pszenicę i olej Nabyty sprzęt pozwoli na usprawnienie napędowy o wartości 600 zł. Trwa funkcjonowania naszego komisariatu. ustalanie sprawcy.

WIADOMOŚCI BARCZEWSKIE Wydanie bieżące i numery archiwalne dostępne są w Biurze Informacji w Barczewie, Pl. Ratuszowy 1 oraz na www.wb..pl

Redaktor naczelny Redaktor Współpraca: D. Gnatowska, N. Machałek, M. Słota, A. Zwierzchowska, SIO w Barczewie, Wydział Informacji Turystycznej Urzędu Miejskiego w Barczewie, W. Zdaniuk, Robert Tokarski Patrycja Nowicka e-mail: [email protected] Oprac. graf. okładki: Zbigniew “Ramsko” Kozłowski Redaktor Redaktor Zdjęcie na okładce: Wojciech Zenderowski Lidia Zelman Zbigniew “Ramsko” Kozłowski e-mail: Wydawca: [email protected] Centrum Kulturalno-Biblioteczne Adres: Barczewo, ul. Słowackiego 5 Redaktor Tel. / fax. 89 514 82 81 Redaktor, korekta Magdalena Łowkiel-Klimek e-mail: [email protected] Natalia Szałaj

Druk: “Algraf” Tadeusz i Halina Matuszewicz 11-300 Biskupiec, ul. Harcerska 19, tel. 89 715 34 92 Redaktor, skład DTP: Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam, Redaktor nie zwraca tekstów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo skracania Zbigniew Kozłowski Bertrand Abramczyk i opracowywania tekstów, nie odpowiada i nie zamieszcza tekstów anonimowych. e-mail: Redakcja informuje o możliwości zamieszczenia reklam. [email protected] www.wb.barczewo.pl

2 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 Z Urzędu Miejskiego

Wyniki konsultacji społecznych w sprawie Budżetu Obywatelskiego jako części budżetu gminy Barczewo na 2017 rok Zakończył się właśnie kolejny etap formalnym przez Komisję ds. Budżetu elektronicznie. Łącznie oddano 28 głosów, budżetu obywatelskiego, w którym wyło- Obywatelskiego w dniu 10 sierpnia 2016 r. z których ważne było 25 głosów. nione zostały zwycięskie projekty. Do Z uwagi na fakt, iż były to jedyne Sumaryczna liczba głosów nie- realizacji przyjęto trzy projekty: i spełniające wszelkie kryteria projekty ważnych oddanych papierowo wyniosła 67, 1. Budowa Placu Zabaw przy ulicy Lipowej z ww. osiedli, zostały wybrane do realizacji co stanowi 11 % wszystkich oddanych (Osiedle Domków Jednorodzinnych) i nie podlegały procedurze głosowania. głosów. Sumaryczna liczba głosów nie- 2. Budowa placu zabaw i rekreacji (Osiedle Ponadto, w dniu 9 września 2016 r. wnio- ważnych oddana elektronicznie wyniosła 3. Nowe Miasto) skodawca projektu pt. „Budowa toru Za najczęstsze przyczyny nieważności 3. II etap budowy i wyposażenia „Jarzębi- rowerowego pumptrack” wycofał swój głosów uznano: brak lub nieczytelny podpis nowego placu rekreacji i sportu” (Osiedle projekt. Ostatecznie, w dniach od 12 do 25 głosującego, brak daty głosowania lub data Stare Miasto) września 2016 r. odbyło się głosowanie wykraczająca poza okres głosowania, brak W tym roku procedura przebiegała w celu wyboru jednego spośród następu- pełnego adresu zamieszkania, oddanie nieco inaczej, niż w roku ubiegłym. Zmiana jących projektów z osiedla Stare Miasto: dwóch kart do głosowania lub oddanie dotyczyła przede wszystkim podziału 1. Plac do ćwiczeń – Street Workout głosu elektronicznie oraz w formie papie- budżetu na trzy osiedla. Mieszkańcy 2. II etap budowy i wyposażenia „Jarzębi- rowej. każdego z osiedli mogli zgłosić swój nowego placu rekreacji i sportu” Najwięcej głosów ważnych oddano na projekt, do kwoty 80 000 zł. Do Budżetu Z dwóch urn wyjęto łącznie 597 karty projekt nr 2, tj. II etap budowy i wypo- Obywatelskiego jako części budżetu gminy do głosowania, z których ważnych było sażenia „Jarzębinowego placu rekreacji Barczewo na 2017 rok zgłoszono 5 pro- 530. Głosy można było oddać także i sportu”. jektów: 1. Plac do ćwiczeń – Street Workout (Osiedle Stare Miasto, ul. Północna) 2. Budowa toru rowerowego pumptrack (Osiedla Stare Miasto, ul. Północna) 3. II etap budowy i wyposażenia „Jarzębi- nowego placu rekreacji i sportu” (Osiedle Stare Miasto, ul. Targowa) 4. Budowa Placu Zabaw przy ulicy Lipowej (Osiedle Domków Jednorodzinnych) 5. Budowa placu zabaw i rekreacji (Osiedle Nowe Miasto, ul. Miła). Zgłoszone projekty zostały pozy- tywnie zweryfikowane pod względem

Umowa na budowę drogi podpisana Barczewo jako pierwsza do- pełniła wszelkich niezbędnych formalności i w poniedziałek, 12 września, podpisała umowę o dofinansowanie na budowę drogi gminnej od drogi powiatowej 1448N przez Nikielkowo i Wójtowo do DK 16. W imieniu gminy Barczewo umowę podpisywali: burmistrz, pan Lech Jan Nitkowski oraz skarbnik, pani Dorota Kondratowicz. Województwo repre- zentował zaś marszałek, pan Gustaw Marek Brzezin oraz wicemarszałek, pan Miron Sycz. Nowa droga zostanie wybudowana ze środków Regionalnego Programu Opera- cyjnego Województwa Warmińsko- Mazurskiego na lata 2014-2020. Całkowity koszt projektu to ponad 16 mln zł, z czego wysokość dotacji wyniesie blisko 14 mln zł. Projekt przyczyni się do poprawy Wybudowane połączenie drogowe z bez- bezpieczeństwa ruchu w miejscu po- kolizyjnym zjazdem, 7-metrową szero- Urząd Miejski w Barczewie łączenia drogi dojazdowej do lotniska i DK kością jezdni oraz separacją ruchu Wydział Informacji Turystycznej 57. Stworzony zostanie czytelny układ samochodowego, pieszego i rowerowego, Fot. Urząd Miejski w Barczewie skrzyżowania, co pozwoli na ograniczenie zapewni bezpieczeństwo wszystkim użyt- liczby kolizji i wypadków drogowych. kownikom ruchu.

GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 3 Z Urzędu Miejskiego

Odnowiony Zespół Szkolno - Przedszkolny Mamy Żłobek ! w Łęgajnach Pracujący rodzice najmłodszych dzieci w Barczewie mają Kolejna duża wi- powód do radości. Po przeszło 12 latach do naszego miasta powrócił zerunkowa zmiana Żłobek Miejski. Znajduje się on przy ulicy Słowackiego 7, pojawiła się w naszej w budynku Przedszkola Miejskiego w Barczewie. gminie za sprawą Po burzliwych dyskusjach, decyzją burmistrza oraz Rady modernizacji Zespołu Miejskiej w Barczewie, podjęta została decyzja o utworzeniu Szkolno - Przed- szesnastu miejsc dla najmłodszych dzieci, których rodzice pragną szkolnego w Łęgaj- łączyć obowiązki rodzicielskie z aktywnością zawodową. nach. W ramach jed- Z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Gmina nej inwestycji zostały Barczewo uzyskała 309 551,00 zł, z czego wkład własny gminy zrealizowane dwa za- wyniósł 126 400,00 zł. dania. Środki pozyskane z pierwszego modułu dotacji pozwoliły Pierwszym dzia- doposażyć placówkę, między innymi w meble do sali i kuchni, za- łaniem była adaptacja bawki czy sprzęty strychu na pomiesz- na plac zabaw. czenia szkolne, wraz Przeprowadzony ze zmianą pokrycia został także re- dachu. W ramach tego działania został wyremontowany strych mont korytarza, i poddasze, a pomieszczenia te zaadoptowano na dwie sale lekcyjne szatni, toalet oraz oraz bibliotekę. W szkole pojawiły się także nowe toalety. Wykonano wjazdu i placu na również szereg innych robót malarskich czy instalacyjnych. terenie obiektu. Drugim zadaniem inwestycyjnym była zmiana sposobu Dyrekcja żłobka użytkowania lokalu mieszkalnego na pomieszczenia przedszkolne. zapowiada jed- W wyniku tego działania powstały cztery nowe pomieszczenia: sala nak, że to nie zajęć, szatnia, pomieszczenie biurowe oraz pomocnicze. koniec prac w o- Wyremontowana placówka stwarza jeszcze lepsze warunki biekcie i na jego edukacji dzieci i młodzieży. terenie. Z rezerwy środków programu: „Maluch” miasto otrzymało bowiem dodatkowo 42 908,00 zł. Zaplanowanych jest jeszcze Urząd Miejski w Barczewie szereg innych działań, mających na celu poprawę warunków pobytu Wydział Informacji Turystycznej dzieci, jak również pracy ich opiekunów. Fot. Arch. UM (2)

Zwiększenie zaangażowania miesz- kańców wsi w życie publiczne, aktywizacja i integracja lokalnej społeczności oraz dało radę podniesienie estetyki miejscowości poprzez zagospodarowanie terenu wokół stawu mieszkańców sołectwa, w centrum wsi – oto główne założenia projektu pt. „Razem Damy wieś zyskała czysty i a- Radę”, zrealizowanego przez sołectwo Szynowo. Projekt został trakcyjny teren, który nie dofinansowany ze środków Programu „Działaj Lokalnie IX” tylko upiększa Szy- Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, realizowanego przez nowo, ale przede wszyst- Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz Lokalną Grupę kim daje możliwość Działania – Stowarzyszenie „Południowa Warmia”. spędzenia wolnego cza- W ramach projektu mieszkańcy wsi zagospodarowali teren su przez cały rok (zimą wokół stawu oraz własnoręcznie wykonali nowe ławki, stół i miejsce staw pełni funkcję lodowiska), czy też zorganizowania spotkań całej na ognisko. Należy dodać, że w miejscu obecnego stawu dawniej społeczności, a co za tym idzie, coraz lepszej integracji. znajdowało się dzikie wysypisko śmieci. Dzięki wspólnej pracy Podsumowaniem projektu był Rodzinny Piknik Wędkarki „Razem na Ryby”. Odbiorcami projektu byli mieszkańcy sołectwa Szynowo (miejscowości Szynowo i Tęguty), a także turyści odwiedzający miejscowości oraz mieszkańcy pobliskich wiosek. Szczególne podziękowania należą się mieszkańcom sołectwa, którzy brali czynny udział w pracach projektowych oraz pomogli w przy- gotowaniu i zrealizowaniu Pikniku, a także wszystkim paniom, które upiekły pyszne ciasta. Specjalne podziękowania dla sponsorów nagród i upominków: Rodzinny Salon Fryzjerski, Drogeria Szminka, Cukiernia Delicja oraz LGD „Południowa Warmia”.

Urząd Miejski w Barczewie Wydział Informacji Turystycznej

Fot. Arch. UM, sołectwo Szynowo

4 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 Wydarzenia Wojewódzka inauguracja roku szkolnego 2016/2017 w Szkole Podstawowej nr 1 w Barczewie Ogromny zaszczyt spotkał Szkołę Podstawową nr 1 im. Feliksa Nowo- wiejskiego w Barczewie, która 1 września stała się gospodarzem wojewódzkiej inauguracji nowego roku szkolnego. Spotkanie w szkole poprzedziła uro- czysta msza święta, sprawowana w kościele świętej Anny w Barczewie pod prze- wodnictwem księdza arcybiskupa Józefa Górzyńskiego, koadiutora diecezji war- mińskiej. Następnie na dziedzińcu barczewskiej podstawówki zebrali się zaproszeni goście, uczniowie i ich rodzice, aby odśpiewać hymn „O Warmio moja miła” oraz złożyć kwiaty pod pomnikiem Feliksa Nowowiejskiego. Na inaugurację przybyli parlamentarzyści, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, służby mundurowe, związkowcy oraz poczty sztandarowe szkół powiatu ol- sztyńskiego. Swą obecnością uroczystość uświetnili m.in. pani Lidia Staroń – senator RP, pani Anna Wasilewska – poseł RP, pan Jerzy Gosiewski – poseł RP, pan Janusz teresowań oraz nabywania kompetencji Wojewoda Artur Chojecki także Cichoń – poseł RP, pan Artur Chojecki – społecznych. Wyraziła również nadzieję, że zwrócił się do dzieci rozpoczynających wojewoda warmińsko-mazurski, pan pierwszoklasiści, wpatrując się w postać naukę w szkole. Podkreślił, że wchodzą Krzysztof Marek Nowacki – warmińsko- w bardzo ważny etap swego młodego życia mazurski kurator oświaty, pan Marcin i to od nich zależy, ile zaczerpną ze Andrzej Kuchciński – członek Zarządu skarbnicy wiedzy. Kurator Krzysztof Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Marek Nowacki w swoim przemówieniu Zebranych powitała Jolanta Pastu- zaznaczył, że oto tu, w Barczewie, szenko – dyrektor szkoły oraz burmistrz inauguruje nowy rok szkolny dla prawie Barczewa, Lech Jan Nitkowski. 190 tysięcy uczniów z Warmii i Mazur, Szczególnie serdeczne słowa popłynęły do odniósł się także do faktów z bohaterskiej uczniów rozpoczynających naukę w kla- historii naszego kraju i wskazywał sylwetki sach pierwszych oraz ich rodziców. bojowników o wolność Polski jako wzorce Dyrektor Pastuszenko zapewniła obec- godne naśladowania. nych, że w tej szkole każdy uczeń nie tylko W szkole noszącej imię kompozytora zdobywa wiedzę i umiejętności, będące patrona szkoły, będą kochać swoją „Roty”, a także w roku ogłoszonym przez podstawą do dalszego kształcenia, ale także ojczyznę i wyrosną na dobrych i ho- Sejm RP Rokiem Feliksa Nowowiejskiego ma możliwość rozwijania talentów i zain- norowych ludzi. nie mogło zabraknąć odniesień do tej wspaniałej postaci. Uczniowie klasy trze- ciej, przygotowani przez swoją nau- czycielkę Bogumiłę Lisowską, zapre- zentowali spektakl „Mały Feluś wyrusza w świat”, który przybliżył życie i twórczość Nowowiejskiego, a uczniowie Powiatowej Szkoły Muzycznej w Dywitach z filią w Barczewie muzycznie uświetnili to spotkanie. Społeczność Szkoły Podstawowej nr 1 im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie składa serdeczne podziękowania wszyst- kim, którzy pomogli nam w jakikolwiek sposób w przygotowaniu i przepro- wadzeniu tej doniosłej uroczystości. Jesteśmy przekonani, że godnie pełniliśmy honory gospodarzy i reprezentowaliśmy gminę Barczewo oraz promowaliśmy nasze miasto i postać wielkiego Warmiaka rodem z Barczewa – Feliksa Nowowiejskiego.

Fot. Arch. SP 1 (3) Danuta Gnatowska

GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 5 Wydarzenia Europejskie Dni Dziedzictwa w Barczewie Spacer z Feliksem Nowowiejskim szlakiem zabytków Barczewa Tegoroczne obchody Europejskich Dni Dziedzictwa odbyły się pod hasłem „Gdzie duch spotyka się z przestrzenią – świątynie, arcydzieła, pomniki”. Z tej okazji Centrum Kulturalno-Biblioteczne wraz z Salonem Muzycznym im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie, w trwającym Roku Feliksa Nowowiejskiego, zaprosiło wszystkich chętnych gości 17 września na „Spacer z Feliksem Nowowiejskim szlakiem za- bytków Barczewa”. W sobotnią piękną pogodę, dzięki naszej wyobraźni, przenie- śliśmy się w czasie i wybraliśmy się na spacer z Feliksem Nowowiejskim, jego żoną Elżbietą i synami – Jankiem i Kazikiem. Naszą wycieczkę przywitał sam burmistrz Barczewa, pan Lech Jan Nitkowski. Spacer prowadził Feliks Nowowiejski z rodziną. Fot. W. Zdaniuk (2) Zastanawialiśmy się, jacy mogli być, jak się i nauczyciele z Gimnazjum nr 2 w Mrągowie. spektakl. Dziękujemy również pani Krystynie zachowywali, którymi uliczkami biegał Finał Spaceru odbył się w Skarbcu Kultury Szter kierującej Galerią Sztuki „Synagoga”, Feliks, gdy był mały. Europejskiej, gdzie odbył się wspaniały ks. Markowi Paszkowskiemu, proboszczowi Naszym przewodnikiem po ciekawych występ uczniów naszej barczewskiej Szkoły parafii św. Anny, księżom oraz Jerzemu zabytkach miasta był pan Wojciech Zende- Podstawowej im. Feliksa Nowowiejskiego, Paczkowskiemu, a także proboszczowi rowski, który jest największą skarbnicą w przedstawieniu „Mały Feluś wyrusza i ojcom z kościoła św. Andrzeja za wspaniałą wiedzy o naszym mieście. Trasa spaceru w świat”, przygotowanym pod okiem prezentację tych przepięknych zabytków rozpoczęła się od starego miasta, gdzie nauczycielki, pani Bogumiły Lisowskiej. Barczewa, natomiast panu Włodzimierzowi zwiedziliśmy kościoły, Synagogę, Salon Dziękujemy bardzo serdecznie wszyst- Zdaniukowi za fotografowanie naszej wę- Muzyczny im. F. Nowowiejskiego, Skarbiec kim osobom, które włączyły się w „Spacer”, drówki. Szczególnie też dziękujemy Asi Kultury Europejskiej. Następnie oglądaliśmy szczególnie niezawodnym państwu Jadwidze Mariuk i Marcie Kruk za wypożyczenie pomnik Feliksa przy Szkole Podstawowej, i Wojciechowi Zenderowskim za wszelką mikroportów, które pomogły nam swobodnie potem dowiedzieliśmy się ciekawych in- pomoc, Hubertowi Chrzonowi i Kacprowi i głośno do Państwa mówić! W rolę Feliksa formacji o nieistniejących pomnikach przy Cąkale – harcerzom i uczniom z Zespołu wcielił się Bertrand Abramczyk, a Elżbietę poczcie, a także o budynku Szpitala Pomocy Szkół w Barczewie, którzy świetnie odegrali Nowowiejską odegrała Magdalena Łowkiel- Maltańskiej, Zakładzie Poprawczym, synów Elżbiety i Feliksa, oraz pani Bogumile Klimek. Dziękujemy wszystkim Państwu za Zakładzie Karnym oraz innych ciekawych Lisowskiej i grupie teatralnej ze Szkoły liczne przybycie i do następnego razu! obiektach naszego miasta. Spacer był Podstawowej nr 1 w Barczewie za wspaniały wydarzeniem, w którym każdy mógł wziąć M. Łowkiel-Klimek udział, dlatego spacerowali z nami stali mieszańcy Barczewa, a także osoby, które niedawno tu zamieszkały oraz młodzież Konferencja naukowa „Warmia w czasach Feliksa Nowowiejskiego” Rok Feliksa Nowowiejskiego obfituje w wiele rozmaitych wydarzeń rozrywko- wych, ale także naukowych, które wzboga- cają wiedzę o tym ważnym kompozytorze. 15 września 2016 r. w Skarbcu Kultury Europejskiej w Barczewie odbyła się Konferencja Naukowa pt. „Warmia w cza- sach Feliksa Nowowiejskiego”, którą zorga- nizował Ośrodek Badań Naukowych w Olsztynie wraz z Centrum Kulturalno- Bibliotecznym i Salonem Muzycznym im. F. Nowowiejskiego w Barczewie, Centrum dzieje się w Roku Feliksa Nowowiejskiego Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Ol- i jak wiele jeszcze ważnych celów przed sztynie i Urząd Marszałkowski w Olsztynie. nami do zrealizowania. Prof. dr hab. Patronat honorowy nad konferencją objęli: Stanisław Achremczyk, dyrektor OBN w Ol- marszałek województwa warmińsko- sztynie, w swoim powitalnym przemówieniu mazurskiego, Gustaw Marek Brzezin, oraz podkreślił wagę postaci Feliksa Nowowiej- burmistrz Barczewa, Lech Jan Nitkowski. skiego w kulturze Warmii i Mazur, co rów- Pan burmistrz w swoim przemówieniu nież zaznaczył Marcin Kuchciński, członek wyraził radość z faktu, że tak wiele inicjatyw Ciąg dalszy na str. 8 6 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 Wydarzenia OKNA Z WIDOKIEM NA SZTUKĘ Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze, oddział w Barczewie, pozys- kało 21 tys. zł. ze Starostwa Powiatowego w Olsztynie na wstawienie czterech nowych okien w barczewskiej synagodze, na ścianie budynku przylegającej do ulicy Kościuszki. Pieniądze pochodzą z pro- gramu dotyczącego renowacji zabytków będących pod opieką stowarzyszeń. Wymiana okien była koniecznością – te, które służyły budynkowi dotychczas, były już nieszczelne. Oprócz utraty wewnętrznej temperatury pomieszczenia, często zdarzały się zalania, co powodowało nie tylko niszczenie synagogi, ale też dzieł sztuki znajdujących się w galerii. Reno- wacja odbywała się pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Fot. Arch. “Pojezierze” Remont był możliwy dopiero po uprzednim barczewskiego „Pojezierza”. stycznego, który w tym obiekcie zależny zbadaniu starych okiennic, należało dobrać Członkowie stowarzyszenia opieku- jest od warunków atmosferycznych. m. in. odpowiedni kolor i drewno, z którego jącego się synagogą starają się w miarę Barczewska synagoga to miejsce tętniące są wykonane. swoich możliwości odnawiać obiekt. życiem, wernisaże, koncerty, spotkania Za wyprodukowanie i montaż okien W zeszłym roku wymieniono dach. Okna to autorskie. Każde z tych wydarzeń ma swój odpowiedzialna była firma Mazur Kolor nie jedyna inwestycja planowana na ten niepowtarzalny klimat, co za każdym z Dźwierzut. – Jestem ogromnie szczę- rok. Za 6 tys. zł, które przekazano razem podkreślają ich uczestnicy. To też śliwa, że udało nam się zrealizować ten stowarzyszeniu w formie 1% podatku dla miejsce twórczej pracy i rodzących się projekt. Dziękuję też Wydziałowi Bu- organizacji pożytku publicznego, Syna- artystycznych pomysłów. Na jeden z takich downictwa Powiatowego za współpracę, goga zyska nowe ogrodzenie. Sympatycy pomysłów czekają teraz stare okna. Ich oraz inż. Andrzejowi Juszczykowi, który galerii planują także dalsze starania przyszłość jeszcze nie jest znana. Wiadomo nas zawsze wspiera. Zawsze powtarzam, że o fundusze na renowację pozostałych jednak, że po wielu latach obcowania żeby coś się zdarzyło, trzeba marzyć. Dla okien. z dziełami sztuki, same staną się jednym nas te okna to spełnienie marzeń – Jednym z efektów przeprowadzanych z nich. powiedziała Krystyna Szter, prezes prac ma być wydłużenie sezonu arty- Patrycja Nowicka Spotkanie z poetką i malarką W czwartek, 15 września br., w Galerii Podczas spotkania autorka recytowała Sztuki „Synagoga” w Barczewie odbyło się swoje wiersze oraz podzieliła się inspira- spotkanie z poetką i malarką Ewą Bucałą, cjami dla swojej poezji i malarstwa. W swo- połączone z wystawą malarską i dorobkiem im dorobku ma ponad 50 wystaw indywidu- pisarskim. Krystyna Szter, prezes Stowa- alnych i zbiorowych, a lista miejscowości, rzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Poje- w których miała wystawy, jest długa. Jej zierze”, oddział w Barczewie, gorąco obrazy znajdują się w zbiorach prywatnych przywitała wspaniałą osobowość, jaką jest w Polsce i za granicą m.in. w Szwecji, Nie- Ewa Bucała – członkini Stowarzyszenia. mczech, Finlandii, Hiszpanii, Kanadzie, Pani Ewa Bucała wiele mówiła o sobie i o Włoszech, USA. W swoim dorobku ma tym, że ma dwie pasje twórcze: malarstwo wiele nagród i wyróżnień. i poezję. Mówiła o poezji i o tym, jak Za swój największy sukces życiowy powstają jej obrazy. Pasja malowania Ewa Bucała uważa wychowanie laureatów zrodziła się w dzieciństwie i umocniła się międzynarodowego konkursu plastycznego z chwilą wygrania konkursu plastycznego (KONSTU). Jej nazwisko znajduje się w Paryżu w roku 1957. Od tej pory malarka w Leksykonie „Grupy literackie w Polsce bierze udział w plenerach, przeglądach 1945-1989” autorstwa Ewy Głębickiej. i konkursach. Jest laureatką wielu nagród, Natomiast jej wiersz „Wezwanie” w 2015 wyróżnień i konkursów poetyckich. roku zyskał uznanie panelu sędziowskiego W poezji debiutowała tomikiem „Wize- i Kapituły Polisch American Poets Acade- runki Moje” (1987). Kolejne tomiki my i znajduje się w antologii „Na ostrzu ukazywały się już systematycznie. chwili”, będącej pokłosiem tego konkursu. Dodajmy, że Ewa urodziła się w Gdyni. emeryturze i mieszka w Olsztynie. Jak Na zakończenie Krystyna Szter wrę- Wyższą Szkołę Pedagogiczną ukończyła podkreśliła, od najmłodszych lat jej czyła bukiet kwiatów wraz z życzeniami w Olsztynie i przez dwadzieścia lat zainteresowania skupiały się wokół zdrowia i dalszej owocnej twórczości. mieszkała w Bartoszycach, gdzie uczyła literatury i sztuki. Tekst i foto: W. Zenderowski plastyki w szkole. Obecnie jest na GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 7 Wydarzenia/Informacje Galeria Sztuki „Synagoga” Wybrano nowe władze W czwartek, 15 lipca br., w Galerii wiatowego Urzędu Pracy w Olsztynie Sztuki „Synagoga”, odbyło się zebranie pracowali: Rafał Wiszniewski, Bogumiła sprawozdawczo-wyborcze Stowarzyszenia Silska, Beata Polakowska, Anna Krzywo- Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” szonek i obecnie Monika Zgryza. Na w Olsztynie, oddział Barczewo, działa- koniec podziękowała za współpracę jącego przy Galerii Sztuki „Synagoga”. instytucjom państwowym i samorządo- Przypomnijmy, że poprzednie wybory wym z Olsztyna i Barczewa, zakładom odbyły się 15 czerwca 2012 roku, w wyniku pracy, mediom i licznym stowarzyszeniom. których wybrano Zarząd Stowarzyszenia Przedstawiła także dokonania, a były to: SK „Pojezierze” w osobach: prezes naprawa dachu – S SK „Pojezierze” w Ol- Krystyna Szter, zastępca prezesa Marian sztynie, wymiana 4 okien – Powiat Ol- Sawicki, członkowie: Anna Korybut- sztyński, pomalowanie ścian zewnętrznych Dziemidowicz, Danuta Nowakowska, przez członków Stowarzyszenia. Ponadto Barbara Poleszak, Wiesława Zdaniuk sprawozdanie zawiera imienny wykaz i Krystyna Wyrzykowska. darczyńców przekazanych przedmiotów Prezes Krystyna Szter zebranie spra- i dokonanych zakupów. Prezes Krystyna wozdawczo-wyborcze rozpoczęła od wrę- Szter nadmieniła, że od początku siedzibą czenia dyplomów z podziękowaniami dzięki pracy i zaangażowaniu członków władz Uniwersytetu Trzeciego Wieku jest członkom Zarządu i osobom za ich Stowarzyszenia podwoje synagogi mogły właśnie Stowarzyszenie. współpracę w okresie kadencji na rzecz zawsze stać otworem dla prezentowania Po sprawozdaniu była dyskusja, Stowarzyszenia. dorobku artystów profesjonalnych i niepro- zgłaszano nowe pomysły i nowe plany. Po Następnym punktem było złożenie fesjonalnych. To także duża rzesza wyborze komisji skrutacyjnej odbyły się przez Krystynę Szter obszernego spra- turystów, których wpisy w kronikach są wybory do zarządu stowarzyszenia. wozdania za okres 2012-2016. W tym tego dowodem. Nowy zarząd stanowią: prezes Kry- okresie Stowarzyszenie zorganizowało: 41 W części końcowej sprawozdania styna Szter, zastępca prezesa Marian różnych wystaw, 23 koncerty, 10 wykładów Krystyna Szter jeszcze raz podziękowała Sawicki oraz członkowie: Alicja Czar- tematycznych, jedno przedstawienie tea- wszystkim tym, którzy mieli swój wkład necka-Zyskowska, Barbara Poleszak, Anna tralne, 9 spotkań autorskich związanych pracy przy organizowaniu poszczególnych Wojszel, Władysława Wrotek i Arkadiusz z promocja książki, 5 warsztatów artystycz- imprez, w tym wolontariuszom, a byli to: Zawadzki. Ponadto wybrano komisję nych oraz 3 plenery artystyczne. Przez Emilia Birkos, Piotr Dziemidowicz, A- rewizyjną. cztery lata mury dawnej bożnicy ży- gnieszka Staniszewska, Joanna Zawadzka, Na koniec prezes Stowarzyszenia dowskiej zamieniały się w galerię sztuki, Władysława Wrotek, Arkadiusz Zawadzki zaprosiła do zwiedzania wystawy i na a przychylna, ciepła atmosfera sprzyjała i Tomasz Rok. Dodała, że w okresie słodki poczęstunek. spotkaniom, koncertom i wykładom. To sprawozdawczym, w ramach stażu z Po- W. Zenderowski

Konferencja naukowa „Warmia w czasach Feliksa Nowowiejskiego” Ciąg dalszy ze str. 6 Zarządu Województwa Warmińsko- Mazurskiego. Konferencję prowadził dr Jerzy Kiełbik. Historycy Ośrodka Badań Naukowych w Olsztynie przedstawili bardzo ciekawe tematy dotyczące Feliksa Nowowiejskiego i Warmii, a w szczegól- ności Barczewa i Olsztyna. Referaty wygłosili: dr Jan Chłosta (Feliks Nowo- wiejski – Warmiak z Barczewa, organista w Olsztynie), mgr Krzysztof Panasik (Feliks Nowowiejski jako kompozytor), prof. dr hab. Stanisław Achremczyk (Czasy cywilizacyjnych przemian), dr Jerzy Kiełbik (Od polskiego do niemieckiego Olsztyna), mgr Adam Płoski (Od manufaktury do fabryki – olsztyńskie rzemiosło i przemysł), Rafał Bętkowski (Olsztyn urzędniczy i garnizonowy), mgr Tadeusz Baryła liksie Nowowiejskim), Magdalena Szeląg wydanie publikacji książkowej, na którą (W latach dwóch wojen światowych: los (Początki Muzeum Feliksa Nowowiej- z niecierpliwością będziemy czekać i mamy Warmii i Warmiaków), dr hab. Ryszard skiego). W przerwie obrad, referenci oraz nadzieję na jej promocję również w Bar- Tomkiewicz (Gdy Wartenburg stał się przybyli słuchacze zwiedzili Salon Mu- czewie. Barczewem a Olsztyn stolicą woje- zyczny im. Feliksa Nowowiejskiego w Bar- M. Łowkiel-Klimek wództwa), dr Marcin Wakar (Pamięć o Fe- czewie. Efektem konferencji ma być Fot. Arch. CK-B (2) 8 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 Historia Barczewskie Kalendarium Powstanie Banku Spółdzielczego w Barczewie Wrzesień Budynek dzisiejszego Mazurskiego późniejszy Bank Spółdzielczy w Barczewie. 1346.09.04 – Jan II Stryprock jako Banku Spółdzielczego w Giżycku, Oddział Ważnym w historii banku był dzień 15 wikariusz generalny diecezji warmińskiej w Barczewie przy ul. Mickiewicza 40, września 1946 roku, kiedy w lokalu Ko- wydał przywilej lokacyjny na założenie pobudowany został w latach 1991-1993 mitetu Powiatowego Polskiej Partii Socja- przy jeziorze Dadaj wsi na 6 włókach. w miejscu, w którym w czasach niemieckich listycznej przy ul. Tadeusza Kościuszki, 1489.09.01 – biskup warmiński Łukasz znajdowała się apteka i drogeria pod odbyło się I Walne Zgromadzenie Reakty- Watzenrode wydał surowy zakaz szyldem „APOTHEKE * W. ARTICUS * wizacyjne Banku Ludowego – Spółdzielni sprzedaży trunków podczas odpustów. DROGERIE”. Właścicielem apteki był Oszczędnościowo-Pożyczkowej. Oto frag- 1598.09.01 – kardynał Andrzej Batory Werner Articus, a później August Frensch. menty protokołu: nakazał wybudować przy kościele pw. Wówczas po lewej stronie do budynku „W imieniu Komitetu Organizacyjnego św. Andrzeja Apostoła kaplicę pw. św. apteki przylegał mniejszy budynek, zebranie rozpoczął Kazimierz Kowalewski. Antoniego, aby w niej umieścić pomnik w którym Max Cohn miał sklep tekstylny. Obecni wybrali prezydium w składzie: grobowy dla siebie i brata Baltazara. W styczniu 1945 roku budynek apteki nie Władysław Naruszewicz – przewodniczący, 1772.09.13 – na mocy traktatu uległ zniszczeniu podczas bezpośrednich Edward Kaznocha – sekretarz, Józef petersburskiego (rozbiorowego), pruscy działań wojennych. Został podpalony przez Liszewski, August Bulitta i Paweł Nałęcz – urzędnicy w miejscu biskupiego herbu na niemieckich żołnierzy podczas wyco- ławnicy. Z porządkiem obrad I Walnego zamku w Barczewie zawiesili herb pruski. fywania się z miasta, gdyż medykamenty, Zgromadzenia Reaktywizacyjnego Banku 1831.09.07 – w Olsztynie wybuchła jakie w nim się znajdowały, zgodnie Ludowego – Spółdzielni Oszczędnościowo- wielka epidemia cholery. Jej skutki z rozkazami dowództwa niemieckiego nie Pożyczkowej zgromadzonych zapoznał odczuli także mieszkańcy Barczewa. miały dostać się w ręce czerwonoarmistów. przewodniczący Władysław Naruszewicz, 1846.09.10 – w Łęgajnach urodził się ks. Józef Kiszporowski, obrońca języka polskiego i organizator bibliotek parafialnych. 1854.09.18 – królowa Elisabeth, żona pruskiego króla Fryderyka Wilhelma III, pozytywnie odpowiedziała na prośbę pastora, dr Carla Zimmermanna, o przejęcie patronatu nad nowym domem sierot dla dziewcząt „Emahus” w Barczewie. 1864.09.20 – przed sędzią olsztyńskim stanął Augustyn Sokołowski ze Skajbot, agent Rządu Narodowego. 1899.09.17 – w „Gazecie Olsztyńskiej” ukazało się ogłoszenie, że „J. Nesenberg ze Skajbot ma tanio na sprzedaż dwukonny, mało używany wóz”. 1912.09.12 – jak donosi „Gazeta Olsztyńska”, w Barczewie drukarnię pana Bludana, wraz z budynkiem przy ulicy Kościelnej, nabył pan Emil Ehrnigket, dotychczasowy właściciel innej drukarni w mieście. 1926.09.30 – w Bawernicy urodził się Andrzej Hulanicki, zasłużony działacz społeczno-kulturalny. W maju 1945 roku, po przejęciu władzy a był ten porządek następujący: Zagajenie 1932.09.10 – Dom Starców św. Jerzego przez polską administrację, miejscowi i jego i wybór prezydium, uchwalenie reaktywi- i kaplicę znajdującą się w środkowym dawni mieszkańcy przystąpili do organizo- zacji Spółdzielni, zmiana nazwy i przyjęcie skrzydle budynku na piętrze poświęcił wania na nowo życia w mieście. Na wzorowego statutu Związku Rewizyjnego kanonik i arcyprezbiter barczewski, ks. przełomie maja i czerwca 1946 roku Józef Spółdzielni RP., podpisanie statutu, wybory Jan Heller. Liszewski, Augustyn Bulitta i Kazimierz Rady Nadzorczej, ustalenie wysokości Kowalewski zainicjowali powołanie w mie- wpisowego i oznaczenie najwyższej sumy 1936.09.20 – w Barczewie odbyło się ście Komitetu Organizacyjnego do utwo- zadłużenia Spółdzielni, uchwalenie przy- zebranie Stowarzyszenia Sodalicji rzenia instytucji bankowej na wzór stąpienia do Związku Rewizyjnego Spół- Mariańskiej. przedwojennej kasy kredytowo-pożyczko- dzielni RP i do Banku Gospodarstwa 1946.09.01 – rozpoczął się pierwszy wej. Nikogo w mieście nie trzeba było Spółdzielczego oraz inne sprawy związane rok szkolny szkoły podstawowej dla przekonywać, jak ważną i prestiżową z rozpoczęciem działalności Spółdzielni”. skazanych odsiadujący wyrok instytucję dla odradzającego się po wojnie W dalszej części protokołu z walnego w barczewskim więzieniu. życia w mieście miał stanowić miejscowy zebrania, w którym uczestniczyli również 1946.09.04 – rozpoczął się pierwszy bank. przedwojenni członkowie Spółdzielczej rok szkolny w Szkole Podstawowej Na podstawie archiwalnych dokumen- Kasy Kredytowo-Pożyczkowej z o.o. („Spar w Barczewie. tów możemy zapoznać się z historią und Kreditengenossenschaft, eGmbH – 1946.09.15 – w Barczewie, w lokalu pierwszej powojennej placówki, jaką był Ciąg dalszy na str. 11 Ciąg dalszy na str. 10 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 9 Wydarzenia Uroczyste obchody 650-lecia lokacji Nikielkowa W sobotę, 27 sierpnia br., odbyły się uroczyste obchody 650-lecia lokacji Nikielkowa. Uroczystości rozpoczęto mszą św. w miejscowym kościele pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, należącym do parafii św. Anny na Zielonej Górce w Olsztynie. Proboszczem jest ks. kan. dr Hubert Tryk, a diecezjalnym księdzem pomocniczym ks. Marcin Sawicki. Stamtąd do świątyni przybyła pielgrzymka, która wraz z wiernymi uczestniczyła w mszy świętej. W uroczystościach lokacji Nikiel- kowa uczestniczyli: Andrzej Maciejewski – poseł na Sejm RP, Lech Jan Nitkowski – burmistrz Barczewa, Dariusz Jasiński – z- ca burmistrza Barczewa, Krystyna Szter – radna Powiatu Olsztyńskiego, Marek Szter – radny Sejmiku Wojewódzkiego, Andrzej Fot. Arch. UM/IT Maciejewski – przewodniczący Rady Maciejewski, było odsłonięcie i poświę- kulturowego Nikielkowa. Kolejny mówca Miejskiej w Barczewie, mjr Marek Kulwicki cenie tablicy o treści „DLA UPAMIĘ- w kilku zdaniach odniósł się do powojennej – dyrektor Zakładu Karnego, kom. Marek TNIENIA 650-LECIA LOKACJI NIKIEL- historii Nikielkowa, do 15 sierpnia 1958 Dumka – komendant Komisariatu Policji KOWA 1366-2016 - MIESZKAŃCY”. roku. Tego dnia ks. bp. Karol Wojtyła wraz w Barczewie oraz radni Rady Miejskiej Aktu odsłonięcia dokonali: Andrzej Ma- z studentami uczestniczył w spływie kaja- w Barczewie, dyrektorzy, prezesi stowa- ciejewski - poseł na Sejm RP, Jan Lech kowym Kanałem Elżbiety przy Nikiel- rzyszeń, sołtysi z Gminy Barczewo, a także Nitkowski - burmistrz Barczewa i Andrzej kowie. Z perspektywy czasu jest to wielkie licznie przybyli mieszkańcy Nikielkowa. Maciejewski - przewodniczący Rady Miej- wydarzenie. Uroczystej mszy św. przewodniczył ks. skiej w Barczewie. Podniosłym momentem Kulminacyjnym momentem uro- abp Wojciech Ziemba – metropolita był hymn Warmii „O Warmio moja miła”, czystości było złożenie pod płytę tablicy warmiński przy udziale duchownych: ks. upamiętniającej 650-lecie lokacji wsi prałata Bronisława Siekierskiego, ks. prałata Nikielkowo – „Kapsuły Pokoleń”. Aktu Mariana Matuszaka, ks. kanonika Jerzego dokonali sołtys Nikielkowa, Edward Macie- Mazura, ks. kanonika Andrzeja Adamczyka, jewski, oraz Rada Sołecka Nikielkowa, ks. Adama Łukowskiego oraz ks. kanonika którą stanowią: Piotr Wywrocki, Andrzej dr. Huberta Tryka – proboszcza parafii oraz Więcek, Marzena Wywrocka, Piotr księża z Dekanatu. W słowie do zgro- Ciąg dalszy na str. 11 madzonych abp Wojciech Ziemba nawiązał do 12 listopada 1366 roku – daty wystawienia dokumentu lokacyjnego dla Kalendarium wsi Nikielkowo wydanego przez kapitułę Ciąg dalszy ze str. 9 warmińską oraz do przypadającej w tym Komitetu Powiatowego PPS, odbyło się roku 1050 rocznicy Chrztu Polskiego. Dodał, że oba wydarzenia, obchody lokacji walne zgromadzenie Reaktywizacyjnego który na skrzypcach zagrała uczennica i chrztu, łączy historyczna wartość chrześci- Banku Ludowego – Spółdzielni Alicja Jara – mieszkanka Nikielkowa. jańska, o której nie możemy zapominać. Oszczędnościowo - Pożyczkowej. Przemawiając do zebranych, burmistrz Oprawę muzyczną podczas sprawowanej 1946.09.25 – w Barczewie powstał Barczewa, Lech Jan Nitkowski, w kilku liturgii uświetnił chór Bel Canto z Olsztyna Społeczny Komitet Pomocy dla zdaniach odniósł się do pięknej historii pod dyrekcją dr Jana Połowianiuka. Podczas Odbudowy Warszawy. uroczystości kościelnych wniesiony został 1966.09.23 – uchwałą Prezydium wieniec dożynkowy, wykonany przez Miejskiej Rady Narodowej w Barczewie mieszkanki Nikielkowa. Ponadto na ręce ks. uzupełniono nazwy ulic przez dodanie proboszcza mieszkańcy przekazali szaty imion przy nazwiskach osób, których i naczynie liturgiczne. noszą ulice i place. Na zakończenie uroczystości kościel- 1986.09.13 – uczniowie Szkoły nych, wzruszającym momentem były Podstawowej w Barczewie gościli grupę podziękowania dla obecnych duchownych. harcerzy z Kręgu Seniorów b. ZHP Sołtys Nikielkowa, Edward Maciejewski, w Niemczech. wręczając wiązankę kwiatów ks. abp. 1986.09.27 – w Miejsko-Gminnym Wojciechowi Ziembie, podziękował za jego Ośrodku Kultury w Barczewie troskę i obecność, życząc zdrowia i długich w spotkaniu „pożniwnym” wystąpił lat posługi duszpasterskiej. Kwiaty z po- zespół „Krokowianki” z Krokowa. dziękowaniami od parafian otrzymali Nikielkowa, którą od 1366 roku tworzą jego 1996.09.01 – w Barczewku powstało pozostali duchowni uczestniczący w liturgii. mieszkańcy, zasługujący na szacunek i uzna- pierwsze na terenie gminy Przedszkole Drugim punktem uroczystości, które nie. To dzięki ich wytrwałości i wysiłkowi Niepubliczne „Kajtuś”. poprowadził sołtys Nikielkowa, Edward dziś mogą być dumni z dziedzictwa W. Zenderowski

10 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 Wydarzenia/Informacje

Ciąg dalszy ze str. 10Uroczyste obchody 650-lecia lokacji Nikielkowa Laskowski i Tomasz Ochlak. Obok muzyczną, atrakcje dla dzieci i gastronomię. informacji o Nikielkowie kapsuła zawiera Uroczystości mogły się odbyć dzięki gazetę samorządową „Wiadomości Bar- osobom i firmom, które w szczególny czewskie”, gazetę parafialną, monety oraz sposób wsparły obchody 650-lecia lokacji szczególny dokument, jakim jest przesłanie Nikielkowa. o treści: „My, mieszkańcy Nikielkowa, Organizatorzy składają serdeczne zebrani 27 sierpnia 2016 roku na podziękowania, które otrzymują: ks. kan. dr uroczystościach upamiętniających 650-tą Hubert Tryk – proboszcz, Daniel Ruszczyk – rocznicę lokacji naszej wsi, zwracamy się przedsiębiorca budowlany, Arnold Op- z apelem do przyszłych pokoleń, aby nie penkowski – mieszkaniec Nikielkowa, zapomniały o mieszkańcach tej ziemi, Krzysztof Łachacz – prezes firmy Kar-Map którzy od 12 listopada 1366 roku tworzyli jej z Nikielkowa, Arkadiusz Hołownia – prezes historię. Pielęgnujcie tradycję swoich ojców firmy Almar z Nikielkowa, Firma Sontrans i dbajcie o rozwój ekonomiczny i infra- spotkanie połączone z tańcami. Tu na z gm. Dywity, Andrzej Więcek – rolnik strukturalny naszej małej ojczyzny, nie wysokości zadania stanęli organizatorzy. z Nikielkowa, Steven Myer – artysta malarz zapominajcie jednak o poszanowaniu dla Przygotowali namioty i parasole, pod z Nikielkowa, Marcin Mikołajewski środowiska naturalnego. Dbajcie, by pamięć którymi można było nie tylko odpocząć, ale – Zakład Mechaniki Samochodowej o nas i pokoleniach naszych poprzedników także skosztować domowych potraw z Nikielkowa, Zakład Budynków Komu- była dalej kultywowana, i żeby naszej i wypieków. nalnych w Barczewie, Piotr Laskowski historii bezpowrotnie nie pokryły piaski Organizatorami obchodów 650 lecia – prezes Stowarzyszenia Nasze Nikielkowo, czasu. Życzymy, by w Nikielkowie żyło się lokacji Nikielkowa byli: sołtys Nikielkowa, Paweł Kubicki – członek Stowarzyszenia Wam spokojnie i dostatnio, a codzienność Edward Maciejewski, oraz Rada Sołecka Nasze Nikielkowo i Adam Jara – mieszka- niech obdarza Was tylko tym, co dobre Nikielkowa w osobach: Piotr Wywrocki, niec Nikielkowa. i wymarzone”. Andrzej Więcek, Marzena Wywrocka, Piotr Organizatorzy szczególne podzięko- Po uroczystościach na miejscowym Laskowski i Tomasz Ochlak. W orga- wania składają paniom, które wykonały boisku dla wszystkich odbył się festyn nizowaniu pięknego przedsięwzięcia u- wieniec dożynkowy przy udziale miejsco- rodzinny, który zgromadził całą społeczność czestniczyło Stowarzyszenie „Nasze Nikiel- wych rolników oraz mieszkańcom Nikiel- wsi Nikielkowo. Organizatorzy przygo- kowo”, które wraz z mieszkańcami aktyw- kowa, za ich postawę i duże zaangażowanie towali wiele atrakcji, w tym konkursy, nie włączyło się w porządkowanie w przygotowywaniu jubileuszowych zabawy dla dzieci i wiele innych niespo- i upiększenie wsi. Ponadto Stowarzyszenie obchodów. dzianek. W sportowych zmaganiach nie uczestniczyło w organizowaniu festynu zabrakło dorosłych. Było też biesiadne rodzinnego, a także zadbało o oprawę Tekst i foto(3): W. Zenderowski

Ciąg dalszy ze str. 9 Powstanie Banku Spółdzielczego w Barczewie Wartenburg”) co do powstania instytucji Oszczędnościowo-Pożyczkowej z o.o. Spółdzielczy posiadał w terenie punkty w mieście byli zgodni. Po dyskusji członko- nastąpiło 19 kwietnia 1947 roku. Natomiast kasowe m.in. w Ramsowie, Lamkowie wie walnego zebrania reaktywowali Spół- 12 maja 1947 roku podmiot został wpisany i Barczewku. W 1991 roku w miejscu, dzielnię, przyjmując nazwę: Bank Ludowy – do rejestru sądowego pod adresem ul. w którym w czasach niemieckich znajdo- Spółdzielnia Oszczędnościowo-Po- Mickiewicza 38. W 1947 roku Rada wała się apteka i drogeria, rozpoczęto życzkowa z odpowiedzialnością ograni- Nadzorcza, której przewodniczył Feliks budowę nowego budynku dla potrzeb Banku czoną w Wartemborku. Powołano Radę Janiewicz, zarekomendowała księgową Spółdzielczego, którą w lutym 1993 roku Nadzorczą. Przyjęto także statut Związku Marię Zdaniuk na p.o. kierownika Banku ukończono. Obecnie bank mieści się przy ul. Rewizyjnego Spółdzielni R.P., uzupełniając Ludowego – Spółdzielni Oszczędnościowo- Mickiewicza 40. Od 1 stycznia 1999 roku, go o informację, że Spółdzielnia ma siedzibę Pożyczkowej. Jednocześnie powierzono jej po połączeniu z innymi bankami spół- w Wartemborku i swoją działalnością zorganizowanie siedziby banku z wyko- dzielczymi, Bank Spółdzielczy w Barczewie obejmuje miejscowości: Wartembork mia- rzystaniem prawa sukcesji w budynku przy zmienił nazwę na Mazurski Bank Spółdziel- sto i gminą wieś oraz ul. Mickiewicza 38. W budynku tym przed czy w Giżycku, oddział w Barczewie. Z tą i . Ustalono, że udział człon- wojną mieściła się Spółdzielcza Kasa datą nastąpiła rozbudowa usług bankowych. kowski wynosić będzie 500 zł. Po Kredytowo-Pożyczkowa z o.o., założona W chwili obecnej bank obsługuje naj- wyczerpaniu porządku obrad przewod- przez miejscowych Warmiaków. Ponadto większe podmioty z terenu miasta i gminy niczący Władysław Naruszewicz zamknął jedno z pomieszczeń służyło za skarbiec. Barczewo. W latach 2008-2011 w budynku posiedzenie walnego zebrania, któremu 25 listopada 1950 roku Bank Ludowy – banku z myślą o klientach dokonano wielu sekretarzował Edward Kaznocha. Spółdzielnia Oszczędnościowo-Pożyczko- modernizacji. Na podstawie archiwalnych doku- wa zmieniła nazwę na Gminną Kasę Po Marii Zdaniuk kolejnymi dyrekto- mentów 27 lutego 1947 roku, pod nr 1/1947, Spółdzielczą w Barczewie, a 31 sierpnia rami Banku Spółdzielczego w Barczewie Sąd Rejonowy w Olsztynie zarejestrował 1956 roku na Kasę Spółdzielczą w Bar- byli: Jan Wołosz, Feliksa Przybylska, Halina statut Banku Ludowego – Spółdzielni czewie. 24 maja 1961 roku powrócono do Młodawska i Jerzy Bujnowski. Oszczędnościowo-Pożyczkowej z o.o. pierwotnej nazwy, tj. Bank Ludowy – Spół- Obecnie funkcję dyrektora pełni Izabela w Barczewie. Pierwszy jego Zarząd sta- dzielnia Oszczędnościowo-Pożyczkowa Moszczyńska. nowili: Józef Liszewski, Antoni Kawecki w Barczewie, którą 18 października 1973 Tekst. Wojciech Zenderowski i Kazimierz Filemonowicz jako kasjer. roku zmieniono na Bank Spółdzielczy Foto. Bank Spółdzielczy w Barczewie w Otwarcie Banku Ludowego – Spółdzielni w Barczewie. W tym czasie Bank trakcie budowy z archiwum autora

GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 11 Informacje Smaczna i zdrowa żywność z barczewskiej gminy Każdy z nas, jako konsument, ceni sobie zdrową i smaczną żywność. Lubimy kupować rozsądnie, cieszyć się z za- kupionego towaru. W przypadku żywności rozkoszujemy się jej dobrym smakiem oraz wyglądem zakupionego jedzenia. A gdyby tak kupować od lokalnych producentów żywności? Bezpośrednio, po uprzednim zatelefonowaniu do właściciela gospo- darstwa, celem zakupu określonego dobra. W naszej gminie jest to możliwe. W miejscowości Bark możemy nabyć wspaniałe jabłka. Producentami jabłek są państwo Joanna i Jarosław Chiliccy. Prowadzą oni proekologiczny sad jabłko- wy, gdzie możemy kupić zdrowe, smaczne i pachnące jabłka. W tejże samej miejsco- wości znajdziemy gospodarstwo ogrod- nicze, prowadzone przez państwa Ilonę i Andrzeja Wasieczko. Gospodarze zao- ferują nam własnej produkcji warzywa. Niedaleko Barku, w miejscowości Łęgajny, czekają na nas różnego kształtu, koloru i kalibru pomidory. Mam tu na myśli te pomidory, uprawiane w Gospodarstwie Ogrodniczym Łęgajny z wieloletnią tra- dycją produkcji. W Barczewie możemy zakupić wspaniałe miody z pasieki pana Zygmunta Baczewskiego i pana Piotra Kiejdo. W Kierźlinach, w gospodarstwie „Nad Arem” zaopatrzymy się w twarogi, Fot. Zb. “Ramsko” Kozłowski sery, jogurty z mleka koziego. Produkty specjały innym ludziom. Kupno żywności bezpośrednio od producenta ma swoje atuty: mleczne pochodzące od małych przeżu- kupujemy wartościowe produkty, poznajemy nowych ludzi, rekomendujemy tę żywność waczy zaoferuje nam pani Helena Wró- innym, identyfikujemy się z miejscem, w którym żyjemy i ludźmi, którzy oferują nam blewska. Tak się składa, że osobiście znam swoje dobra. Myślę, że warto kupować żywność od lokalnych producentów w naszej tych producentów żywności, cenię sobie gminie. ich produkty i jednocześnie polecam ich Natalia Machałek PODZIĘKOWANIE Dożynki wojewódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w Barczewie składa Dożynki Wojewódzkie w tym roku odbyły się w Olsztynku. szczególne podziękowania za pomoc w przygotowaniu koncertu Olsztynecki Park Etnograficzny to idealne miejsce na zorga- QUO VADIS, będącego specjalnym wydarzeniem Międzynaro- nizowanie tego typu wydarzenia. Jest to jedyna lokalizacja dowego Festiwalu Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego w województwie warmińsko-mazurskim, w której dożynkowy w Barczewie. klimat można poczuć przez okrągły rok. Pragniemy podziękować wszystkim współorganizatorom, praco- Impreza dożynkowa to czas odpoczynku po ciężkich zbiorach. wnikom Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, Urzędu Miejskiego Jest to również świetna okazja to kultywowania tradycji ludowej, w Barczewie, Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej w Olsztynie, oraz która w naszym regionie jest bardzo bogata. parafianom i kapłanom parafii św. Anny i Szczepana w Barczewie, Dożynki to nie tylko ludowe zabawy, tańce, przyśpiewki, barczewskim Harcerzom, właścicielom Starego Folwarku lokalne potrawy, ale również sztuka. We wszystkich gminach w Tumianach i barczewskiego Baru Kąsek, a także innym zaanga- żowanym osobom. organizowane są konkursy na najpiękniejszy wieniec dożynkowy, Szczególne wyrazy uznania chcemy też skierować do członków zwycięskie wieńce reprezentują gminę na imprezie wojewódzkiej. chóru MODERATO, którzy przygotowali spotkanie i podjęli gościną W tym roku etap gminny wygrało sołectwo Łęgajny, którego wszystkich przybyłych artystów, stwarzając przy tym niesamowitą wieniec w Olsztynku rywalizował z 37 innymi. atmosferę i jednocześnie ukazując serdeczność ludzi mieszkających Jury zdecydowało, że główna nagroda w konkursie na w naszej gminie. najpiękniejszy wieniec dożynkowy trafi do gminy Ostróda, która Tylko wspólną pracą udało stworzyć się tak wyjątkowe wyda- wystąpiła z wieńcem przygotowanym przez mieszkańców wsi rzenie, które bez Państwa pomocy nie byłoby możliwe. Nowe Siedlisko. Drugie miejsce zajęło sołectwo Podleśna z gminy Jeszcze raz serdecznie wszystkim dziękujemy. Dobre Miasto, a trzecie sołectwo Skurpie w gminie Płośnica. Z poważaniem, członkowie Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich Urząd Miejski w Barczewie w Barczewie Wydział Informacji Turystycznej

12 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 Informacje INTEGRACYJNE WÓJTOWO Członkowie Stowarzyszenia Wspólne społeczeństwa. Wójtowo oraz Forum Animatorów Spo- Spotkanie rozpoczęło się o godz. 12. Po łecznych, wraz z Samopomocową Grupą przywitaniu gości uczestnicy otrzymywali Rodziców i Opiekunów Osób z Autyzmem kartę zawodnika i ruszali na szlak i Zespołem Aspergera, zorganizowali Wójtowskiej PZU Trasy Zdrowia, położo- w Wójtowie 10 września spotkanie integra- nej w lesie między Wójtowem a Kaplity- cyjne. Impreza odbyła się w ramach pro- nami. By ukończyć marsz, należało wyko- jektu „Aktywne społeczności Warmii nać ćwiczenia na każdej z dziewięciu stacji i Mazur”. ulokowanych na trasie. Podczas wykony- Do Wójtowa przybyło piętnaścioro cho- wania zadań uczestnicy wspierali siebie rych dzieci oraz ich opiekunowie. Autyzm wzajemnie, co tylko czyniło zabawę je- często powiązany jest z trudnościami w ko- szcze weselszą. munikowaniu się z otoczeniem i nawiązy- Pokonanie trasy nie było jedyną atrakcją waniem społecznych relacji. Podczas tego dnia. Po ukończeniu marszu rozpo- takich spotkań podopieczni uczą się, jak częły się gry i zabawy integracyjne, przygo- spędzać czas w grupie, współpracować towane przez animatorów. Dużym zaintere- z drugą osobą i budować więzi. Było to też sowaniem cieszyła się też ta część imprezy, ważne doświadczenie dla wszystkich w której przygotowywano dla gości figurki wolontariuszy i osób biorących udział w za- zrobione z balonów. Odbył się nawet bawie, Dzięki takim inicjatywom przeła- szermierski turniej z balonowymi szablami. mywana jest bariera między osobami, Zabawę zakończyło ognisko połączone u których zdiagnozowano autyzm, a resztą z piknikiem. Patrycja Nowicka Fot. Arch. autora XVII Plebiscyt „Barczewianin Roku” 2016 Kapituła „Barczewianin Roku”, działająca przy Stowarzyszeniu Inicjatyw Obywatelskich w Barczewie, ogłasza kolejną, siedemnastą edycję konkursu. Przypominamy, że w konkursie wybierać będziemy najbardziej zasłużonego i godnego tego zaszczytu mieszkańca ziemi barczewskiej. Prosimy o zgłaszanie osób (z uzasadnieniem) w sekretariacie Centrum Kulturalno-Bibliotecznego w Barczewie lub przesłanie zgłoszenia na adres Centrum Kulturalno-Biblioteczne, 11-010 Barczewo, ul. Słowackiego 5, z dopiskiem „Barczewianin Roku”, w terminie do 31 grudnia 2016 roku. Zasady wyboru laureata „Barczewianin Roku” § 9 Osobę do nominacji, z uzasadnieniem uwzględniającym całokształt pracy, z podkreśleniem pracy społecznej na rzecz środowiska lokalnego, do Kapituły może zgłaszać osoba fizyczna lub prawna, w tym organizacje pozarządowe w terminie do ostatniego dnia grudnia każdego roku. Zgłoszenie osdoby do nominacji przysługuje także członkowi Kapituły „Barczewianin Roku” podczas posiedzenia Kapituły. Nie mogą być zgłaszane osoby: radni, z nominacji, urzędnicy państwowi i samorządowcy oraz parlamentarzyści. § 10 Nominację na laureata „Barczewianin Roku” może otrzymać osoba zamieszkała nie mniej jak 20 lat i na stałe zameldowana na terenie miasta lub gminy Barczewa, zasłuzona i godna tego zaszczytu.

§ 11 Wybór laureata do tytułu „Barczewianin Roku” jest dwustopniowy. Ze zgłoszonych do nominacji, Kapituła wybiera laureat większością głosów. § 12 Laureat „Barczewianin Roku” jest wybierany za życia i tylko raz.

§ 13 Ogłoszenie wyników konkursu na laureata „Barczewianin Roku” nastąpi do końca lutego następnego roku za pośrednictwem prasy lokalnej lub innych środków przekazu.

§ 14 Wręczenie honorowego tytułu „Barczewianin Roku” w imieniu Kapituły dokonuje członek Kapituły - Burmistrz.

Barczewo, wrzesień 2016 roku.

GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 13 Informacje/Sport Barczewski senior aktywny rekreacyjnie i ruchowo „Studenci Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Barczewie oraz członkowie Stowarzyszenia Społeczno - Kulturalnego „Pojezierze” z siedzibą w Galerii Sztuki „Synagoga” w Barczewie realizowali projekt współfinansowany z funduszy Gminy Barczewo pod nazwą: „Barczewski senior aktywny rekreacyjnie i ruchowo”. Realizując powyższe zadanie, 20 września 2016 roku, mogli m.in. spraw- dzić swoją wiedzę na temat sławnego w świecie barczewianina, poprzez udział w miejskich podchodach „dorosłych skautów” pod hasłem „Śladami Feliksa Nowowiejskiego”. Uczestnicząc w kilku etapach miej- skich podchodów „dorosłych skautów”, seniorzy mieli okazję przygotować się do pełnienia funkcji „GOŚCINNEGO PRZEWODNIKA PO BARCZEWIE”. ma dobre warunki do rekreacji, aktywnej turystyki i wypoczynku wśród przyrody.(...) „Jeżeli sami przekonamy się o tym, to łatwiej nam będzie zachęcić innych do wypoczynku na terenie naszej Gminy. Jeżeli, przy okazji dobrej zabawy, chcemy pokazać dobre produkty turystyczne, jakimi są: zabytki Barczewa i ośrodki szkoleniowo - wczasowe położone w lesie i nad jeziorami, to reklamujmy to przy różnych okazjach”. Adam Perczyński najlepszy w Pucharze Babiego Lata! Zawody żeglarskie o Puchar Babiego Lata 2016, organizowane przez Harcerski Klub Żeglarski Bryza i Harcerską stanicę Wodną Bryza, są stałym elementem olsztyńskiego kalendarza imprez sportowych. W sobotę 24 września rozegrano kolejną edycję tej imprezy. Gmina Barczewo miała swojego przedstawiciela, który wystąpił w klasie OMEGA. Mowa oczywiście o Adamie Perczyńskim, który od wielu lat rywalizuje na wodach w całym kraju. Żeglarz mieszkający na co dzień w Wójtowie (pełni również funkcję sołtysa) spisał się wyśmienicie w zawodach, na jachcie GRUPA HM zwyciężył w klasie OMEGA. Serdecznie gratulujemy i czekamy na kolejne starty Adama Perczyńskiego. Urząd Miejski w Barczewie Wydział Informacji Turystycznej Fot. Arch. UM (2) Graj w najlepszym klubie w Gminie Barczewo! GKS PISA BARCZEWO zaprasza dzieci na bezpłatne zajęcia piłki nożnej! Zajęcia odbywają się we wtorki i czwartki o godzinie 17:00 na Stadionie Miejskim przy szkole podstawowej. Zapraszamy dzieci z roczników: 2002-2005 – trener Marek Paprocki, tel. 518 970 666, 2006-2007 – trener Sebastian Kwiatkowski, tel. 533 981 121, 2008-2009 – trener Sławomir Długiński, tel. 606 247 839, 2010-2012 – trener Sebastian Kwiatkowski, tel. 533 981 121.

14 GAZETA SAMORZĄDOWA 9 (267) wrzesień 2016 INFORMACJA Informujemy o planowanej wystawce odpadów wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego dla mieszkańców miejscowości: Miasto Barczewo – w dniu 8.10.2016 r.

Łęgajny, Bark, , Sapunki, Bogdany, Nikielkowo – w dniu 7.10.2016 r.

Barczewski Dwór, Tęguty, Dąbrówka Mała, Szynowo, Biedowo, Żarek, , , Wrócikowo, Ruszajny, Czerwony Bór – w dniu 14.10.2016 r.

Wójtowo – w dniu 21.10.2016 r.

Rejczuchy, Odryty, Zalesie, , , , , , , Kierźliny, Kierzbuń, Studzianek, , , Bartołty Małe, Bartołty Wielkie, Leszno – w dniu 28.10.2016 r.

Stare Włóki, Kronowo, Próle, Lamkowo, Kołaki, Lamkówko, Kronowo, , Łapka – w dniu 4.11.2016 r.

Rycybałt, Dadaj, , Ramsówko, Koronowo, Ramsowo, Niedźwiedź, , Dobrąg – w dniu 18.11.2016 r. Do grupy odpadów wielogabarytowych zaliczamy m.in.: stoły, krzesła, szafy, tapczany, łóżka, fotele, dywany, materace, pierzyny, rowery, zabawki dużych rozmiarów, wózki dziecięce, wanny, brodziki, drzwi i okna (bez szyb). Do grupy odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego zaliczamy m.in.: chłodziarki, zamrażarki, pralki, zmywarki, mikrofalówki, odkurzacze, żelazka, tostery, suszarki, frytkownice, komputery, kalkulatory, telefony, monitory, laptopy, odbiorniki radiowe i telewizyjne, kamery, sprzęt piły, wiertarki, maszyny do szycia, zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy, np. kolejki i tory wyścigowe, gry wideo, itp. Odpady powinny być zgromadzone nie wcześniej, niż 24 godziny przed wyznaczonym terminem odbioru, zapewniając swobodny dostęp, oraz w miejscu łatwo dostępnym, bez konieczności wchodzenia na posesję. Proszę o wcześniejsze zgłoszenie nieruchomości, z których miałyby być odebrane odpady, na co najmniej 2 dni przed wyznaczonym terminem odbioru. Chęć odbioru ww. odpadów należy zgłosić telefonicznie: 1. KOMA Sp. z o.o. S.k.: (89) 526 26 26 (mieszkańcy Barczewa) 2. Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o.: (89) 514 84 66 lub (mieszkańcy gminy Barczewo) 3. Urząd Miejski w Barczewie: (89) 514 83 46 wew. 29 Monika Słota Urząd Miejski w Barczewie

Inicjatywy Stowarzyszenia “Dwa Jeziora” w Tumianach W roku 2013 Agencja Nieruchomości Rolnych w Ol- sztynie przekazała Gminie Barczewo działkę nad Jeziorem Tumiańskim z przeznaczeniem na teren rekreacyjny mieszkańców wsi, gości, turystów. W kwietniu 2014 roku członkowie Stowarzyszenia uporządkowali teren, usuwając śmieci, zeschniętą roślinność, porządkując dostęp do jeziora. W roku 2015 ze środków Funduszu Sołeckiego teren został splantowany, zakupiono stoły i ławy, kosz na śmieci, tablice informacyjne, zlecono opracowanie planu zagospodarowania działki. Członkowie Stowarzyszenia zakupili nasiona traw, systematycznie koszą działkę. W tym roku Stowarzyszenie “Dwa Jeziora” aplikowało w Konkursie grantowym “Działaj Lokalnie”. Otrzymaliśmy Fot. Arch. autora 4755,00 zł na budowę wiaty-zadaszenia nad stołami. naszą plażę mieszkańcy i turyści, często zdziwieni, że teren Budowa jest zgodna z planem zagospodarowania działki. jest zadbany tylko dzięki inicjatywie społecznej. W maju W pracach zaangażowani są nie tylko Członkowie w tym roku urządziliśmy na tym terenie majówkę dla Stowarzyszenia, ale wielu mieszkańców pod kierow- mieszkańców sołectwa. Udało nam się pozyskać sponsora, nictwem pana sołtysa, Franciszka Zarzeckiego. Na dzień więc nie tylko były kiełbaski, ale również konkursy dzisiejszy mamy położony polbruk, są kotwy montażowe. z nagrodami. Przygotowywana jest konstrukcja wiaty- malowanie Takie miejsca jednoczą mieszkańców i są zaczątkiem drewna. budowania społeczności lokalnej. W tym roku latem przekonaliśmy się, jak ważne jest Alina Zwierzchowska takie miejsce z ogólnym dostępem do jeziora, odwiedzali Prezes Stowarzyszenia ANGIELSKI w BARCZEWIE DZIECI (2 - 7) UCZNIOWIE - Egzaminy to pestka DOROŚLI - Angielski w pracy, w domu, w podróży

ZAPRASZAMY NA BEZPŁATNE LEKCJE POKAZOWE WE WRZEŚNIU www.whatsup-angielski.pl www.whatsup.edu.pl tel. 690 131 100