DOCSLIB.ORG

KNACK.BE L 99 R DOMROEP S in S En Van De Van En Ook 1,2 Ook Talen Van 3 Vantalen N Het Dorp

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
KNACK.BE L 99 R DOMROEP S in S En Van De Van En Ook 1,2 Ook Talen Van 3 Vantalen N Het Dorp Wereld Suriname ‘Ik heb weleens geroepen: geef die mensen geweren’ Ze wou zilverpapiertjes naar Congo brengen, maar belandde in de moordpartijen van de Surinaamse burgeroorlog. Zuster Gerda Van Dooren schreef een beklemmend dagboek over haar vluchtelingenwerk, dat vandaag deel uitmaakt van een tentoonstelling in Amsterdam. DOOR ELLEN DE VRIES e Belgische zuster Gerda Van Doo- schrift dat dienst deed als dagboek noteer- ren woonde in Suriname toen daar de Van Dooren: D in 1986 een burgeroorlog uitbrak. De strijd tussen legerleider Desi Bouter- ‘Na een hele voorgeschiedenis waarin se en zijn voormalige lijfwacht Ronnie het conflict Bouterse-Brunswijk zich meer Brunswijk (zie kader) speelde zich gro- en meer toespitste werd in de nacht van 21 tendeels af in het leefgebied van de mar- juli de kazerne van Albina beschoten, bij rons. Ooit ontvluchtten die nazaten van de brug Stolkertsijver waar een militaire Afrikaanse slaven de plantages, nu renden post is, worden 12 militairen gegijzeld. In ze opnieuw voor hun leven. Ook zuster Albina zijn die dag scholen en kantoren len vallen om, er wordt geschreeuwd en Gerda. In haar pakkende dagboeken gesloten. (...) De hele week worden er raz- geslagen.’ beschreef de franciscanes de chaos van de zia’s gehouden in Moengotapoe. Alle man- oorlog en het uitzichtloze bestaan in de nen en jongens boven de 16 jaar worden 21 juli 1986: het begin van de Binnen- vluchtelingenkampen. De dagboeken vor- opgepakt en voor verhoor mee naar Al- landse Oorlog, zoals de strijd tussen leger- men onderdeel van de tentoonstelling bina genomen. Verschillende dagen wor- leider Desi Bouterse en Ronnie Brunswijk Kunst van Overleven – marroncultuur in den ze vastgehouden. In de recreatiezaal genoemd wordt. De vijandelijkheden Suriname, die momenteel in het Tropen- en onder de huizen van de militairen zit- speelden zich grotendeels af in het binnen- museum in Amsterdam loopt. ten ze te wachten op verhoor. Dat dit niet land van Suriname, het domein van mar- Op de eerste bladzij van het school- zacht gebeurt horen we tot bij ons. Stoe- rons (bosnegers) en Inheemsen. Bruns- 8 december 1982 30 jaar strijd in Suriname December moorden: 16 mensen, Als er één figuur de recente geschiedenis van Suriname heeft beheerst, dan wel Desi Bouterse. onder wie Rambocus en Daal, worden opgepakt en naar Fort Zeelandia, het De gewezen sportcoach veroverde in 1982 de macht na een militaire coup. Hij regeerde zijn hoofdkwartier van het Surinaamse land als dictator en schoolde zich in de jaren negentig om tot democratisch politicus. leger, gebracht. In de nacht van 8 op 9 december worden 15 van hen dood- 25 februari 1980 Militaire Midden 1982 Vakbondsleider geschoten. De 16 e man, Fred Derby, coup door Desi Bouterse Cyrill Daal leidt toenemend wordt om nog onbekende redenen en groep onderofficieren. verzet tegen bewind Bouterse. vrijgelaten. 25 november 1975 11 maart 1982 19 november 1982 Suriname wordt Mislukte coup - Rambocus wordt onafhankelijk van poging door tot 12 jaar cel Nederland. militair Surendre veroordeeld. Rambocus. Desi Bouterse in 1982 en 2003 Cyrill Daal Fort Zeelandia Fred Derby 98 R 25 NOVEMBER 2009 R WWW.KNACK.BE GF raal werk. Eens was Albina met zijn wit- leger waren gedood, onder wie jonge kin- te zoetwaterstranden en wuivende pal- deren en zwangere vrouwen. Een ware men een geliefde badplaats. Maar de bur- exodus kwam op gang. Op de avond van geroorlog raasde door het stadje, 1 de cember klopte een vader met een baby vernielde het strandhotel, de withouten van vijf maanden op zijn arm en een scha- landhuizen, de kerk. Ook het huis waar- re kleine kinderen achter zich aan bij de in Gerda samen met twee andere nonnen zusters op de deur. woonde was doelwit van de militairen. Via een walkietalkie had ze elke ochtend ‘Het is moeilijk om weer te geven wat contact met de Franse kloosterorde in het er in ons omging toen deze man in alle rust nabijgelegen Frans-Guyana. Het laatste zijn verhaal vertelde. Zaterdag plusmi- wat ze riep, was: ‘Ik ga nu stoppen, ze nus 15.00 uur kwamen zo’n 200 militai- gaan schieten, ze komen dichtbij.’ Samen ren (gewapend met karbijnen en zo) Moi- met streekgenoten vluchtten de zusters wana binnenvallen. De deur van zijn in een klein bootje naar het Franse Saint huisje werd opengegooid. Er werd gescho- Laurent, aan de overzijde van de grens- ten op zijn vrouw, die dodelijk getroffen rivier. Daar werd voorlopige opvang neerviel. Hijzelf dook met een kind (twee voor de vluchtelingen geregeld. De jaar) onder het bed. De militairen zagen zusters vonden onderdak bij hun Franse hem niet. Dit was zijn geluk, anders was collega’s. hij ook neergeschoten. Hij bleef onder het bed liggen tot alles wat rustig leek te wor- Zuster Gerda schreef op 29 november den. Zijn vrouw leefde nog, één uur spra- in haar fijne handschrift: ken ze samen voordat ze stierf. Hij wik- kelde haar in een laken, maar kon haar ‘Als we thuiskomen zit een man van niet begraven. Hij vluchtte toen snel het GERDA VAN DOOREN Papatam op ons te wachten. Hij moest bos in, daar trof hij zijn tante met een ‘Mijn dagboek was vluchten bij de beschieting van Papa- reeks kinderen onder wie ook zijn baby een manier om alles tam, er werd in het wilde weg geschoten van vijf maanden. (...) Van zaterdagnacht te verwerken.’ vanaf de militaire boot. Een vrouw trok tot maandag zochten ze zich een weg door haar jurk uit om te tonen dat ze een het bos.’ vrouw was, maar er werd gewoon door- geschoten. Een oude man die vlak bij de Niet erg religieus wijk en zijn guerrillaleger wilden een eind oever in een bootje peddelde werd ‘Mijn dagboek was een manier om alles maken aan het regime van Bouterse. Het beschoten, de man werd getroffen en ver- te verwerken’, zegt Gerda Van Dooren wan- leger kamde de streek uit op zoek naar dween in de rivier, zijn lijk werd niet neer we haar ontmoeten in Borgerhout. Ook guerrillastrijders. De lokale bevolking gevonden. In paniek vluchtte iedereen al is de oorlog al lang voorbij, als ze eraan werd ervan verdacht Brunswijk – zelf een het bos in. Ze kwamen ‘s nachts aan in terugdenkt, krijgt ze het koud. De dag- marron – te steunen. Saint Laurent.’ boekjes, knipsels en foto’s uit de vluchte- Gerda Van Dooren woonde op het lingenkampen liggen voor haar op tafel. moment dat de gevechten losbarstten al Het was nog maar de opmaat. Later Niets in haar uiterlijk – kort grijs haar, bei- twaalf jaar in Suriname. In Albina en zou blijken dat er op diezelfde dag in ge trui boven een lange broek – wijst erop omgeving verrichtte ze jeugd- en pasto- Moiwana circa 40 dorpelingen door het dat ze non is. Ze vist het kenteken onder L 8 augustus 1992 Mei 2005 November 2007 President Ronald Na verkiezingen vormen drie partijen Begin proces in de zaak van de Venetiaan bekrachtigt BELGA een regering. Een daarvan is de A- decembermoorden. Hoofdverdachte een vredesakkoord Combinatie van Brunswijk, die in de is Desi Bouterse, die afwezig blijft tussen verschillende politiek is ge stapt. De belangrijkste op de zittingen. Enkele maanden rebellengroepen en de oppositiepartij, de Nationaal Demo- voor de start van het proces biedt Surinaamse regering. cratische Partij, wordt geleid door hij wel zijn excuses aan. Hij zegt Een groot deel van de Bouterse. In 2010 zijn nieuwe ver- verantwoordelijk te zijn voor de vluchtelingen keert Ronald Venetiaan kiezingen gepland. moorden, maar ontkent erbij terug. aanwezig te zijn geweest. 1986 November 2001 15 augustus 2005: Begin van de Binnenlandse Oorlog Start vooronderzoek Het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens in tussen legerleider Desi Bouterse naar rol van Bouterse in Costa Rica veroordeelt de staat Suriname tot het betalen van 3 en zijn voormalige lijfwacht Ronnie de decembermoorden. miljoen dollar aan de overlevenden en de nabestaanden van de Brunswijk, een marron (bosneger) die slachtoffers van de moordpartij in Moiwana. Er moet ook 1,2 het verzet tegen Bouterse aanvoert. miljoen worden uitgetrokken voor de ontwikkeling van het dorp. BRON: ANP, DECEMBERMOORDEN.COM, CARIBIANA.NL, WERELDOMROEP WWW.KNACK.BE R 25 NOVEMBER 2009 R 99 Wereld Suriname L haar kleding vandaan: ‘Soms vergeet ik het de, op om terug te keren. De Fransen loof- om te doen.’ Grapt: ‘Als ze ernaar vragen den oprotpremies uit. Twee keer ging de zeg ik: het kruis zit vanbinnen, hè?’ zuster mee op inspectietocht in Suriname, Moengo Het nieuwe gebouw waarin ze woont, Paramaribo daarna vertikte ze het. ‘Er was niets voor GUYANA Albina Saint- staat pal naast het met klimop begroeide Laurent die mensen. Het hout en zink dat werd uit- maar bouwvallig verklaarde oude kloos - gedeeld om huizen van te bouwen was niet Marowijne ter. Daar bracht ze haar vormingstijd door. genoeg.’ Ze pleitte vergeefs om eerst de Ooit wou ze uitgezonden worden naar FRANS- mannen te laten terugkeren om de dorpen Congo. Dat kende ze van de zilverpa- GUYANA op te bouwen. Toen in augustus 1992 ein- SURINAME piertjes die ze spaarde voor ‘de arme kind - delijk vrede gesloten werd, keerden veel jes’. Het werd Suriname. vluchtelingen terug. Een klein groepje Een luisterend oor bieden was alles wat weigerde en vluchtte de bossen in. ‘Ze ze kon doen als ze de vluchtverhalen hoor- waren bang en hadden niets meer in Su- de. Soms, voegt ze toe, huilde ze gewoon riname’, zegt ze. Ze herinnert zich hoe mee. Uit onmacht. ‘Ik heb weleens geroe- plaatselijke bewoners betoogden dat de BRAZILIË ZUID- pen: geef die mensen geweren, dan kun- AMERIKA vluchtelingen weg moesten. ‘Ik hoop dat nen ze zich tenminste verweren.’ ‘Maar SAMENSTELLING BEVOLKING jullie nooit zelf hoeven te vluchten’, zuster, dat is niet erg religieus’, was de schreeuwde ze.
Load more

Recommended publications
  • PDF Van Tekst
    OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 30 bron OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 30. Stichting Instituut ter Bevordering van de Surinamistiek, Nijmegen 2011 Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/_oso001201101_01/colofon.php Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. [Nummer 1] Afbeelding omslag Goudwerkers aan het werk in de omgeving van Benzdorp (foto Marjo de Theije, November 2010) OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 30 6 Woord vooraf Dit themanummer bevat inleidingen, aangevuld met een aantal gastbijdragen, van het IBS colloquium van november 2010 dat in het teken stond van de ontwikkelingen in het binnenland van Suriname: De wetten van de jungle; Het Surinaamse binnenland: obstakels, ontwikkelingen en mogelijkheden. Voorafgaand aan een bespreking van de bijdragen in dit themanummer schets ik een beeld van de belangrijkste ontwikkelingen in het Surinaamse binnenland.1 De goudmijnbouw is sinds de jaren negentig van de twintigste eeuw gegroeid tot een van de belangrijkste economische sectoren in Suriname. In 2010 bedroeg de goudproductie ruim dertig ton met een waarde van naar schatting US$ 1 miljard. Van deze opbrengst verdient de staat slechts een fractie, wat samenhangt met de aard van de goudmijnbouw in Suriname. In het laatste decennium van de vorige eeuw werd de kleinschalige goudmijnbouw nog dominant uitgeoefend door (legale en illegale) Braziliaanse goudzoekers (garimpeiros) en Marrons (porknokkers of porknockers). Ten minste 20.000 personen vinden in deze sector emplooi, terwijl in 2009 slechts 115 kleinschalige goudproducenten stonden geregistreerd, die niet of nauwelijks inkomstenbelasting betaalden.
    [Show full text]
  • The Making of Ronnie Brunswijk in Nederlandse Media
    The making of Ronnie Brunswijk in Nederlandse media Brunswijk verdachte ‘De binnenlandse oorlog in Suriname was als oorlogsverslaggever een van mijn mooiste reizen. Het was een bijna zwart-wit verhouding. The good guy tegen de bad guy’, zei Arnold Karskens, doorgewinterd oorlogsjournalist, tijdens de presentatie van zijn boek Rebellen met een reden eind oktober 2009 tegen de Wereldomroep. In die Binnenlandse Oorlog (1986-1992) – zoals de strijd tussen Ronnie Brunswijk en voormalig bevelhebber van het Nationaal Leger Desi Bouterse genoemd wordt – was Bouterse in de ogen van Karskensthe bad guy. ‘Want Desi Bouterse was natuurlijk verantwoordelijk voor veel doden in Suriname.’ De strijd van Brunswijk was wat Karskens betreft‘een rechtmatige strijd tegen de dictatuur’ [i] En vóór terugkeer van de democratie. Niet iedereen zal het met Karskens eens zijn geweest. Sommigen – ook buiten de kring van Bouterse-getrouwen – menen dat de Binnenlandse Oorlog het democratiseringsproces dat kort daarvoor in gang was gezet, juist verstoorde![ii] Met zijn uitspraak bevestigde Karskens het beeld dat er bestaat van partijdigheid van het Nederlandse journaille bij de Binnenlandse Oorlog. Tijdens de gesprekken die ik voerde voor mijn boek Suriname na de Binnenlandse Oorlog kreeg ik het verwijt vaak te horen. Zo wilde ex-commandant Henk Roy Matui – Mato – wel praten over de reden waarom de Tucayana Amazones zich mengden in de strijd tussen Bouterse en Brunswijk, maar niet voordat hij zijn hart had gelucht. Hij vond: de Nederlandse media maakten Brunswijk ‘groter’ dan hij was (De Vries 2005:133). Henk Herrenberg (1988:14, 27-28), voormalig minister van Buitenlandse Zaken en vertrouwenspersoon van Bouterse, beschuldigde Nederlandse media er zelfs van een ‘burgeroorlog’ te hebben gepropageerd.
    [Show full text]
  • Disaster Risk Reduction Country Document for Suriname, 2014 February 2017 National Coordination Center for Disaster Relief (NCCR)
    1 Disaster Risk Reduction Country Document for Suriname, 2014 February 2017 National Coordination Center For Disaster Relief (NCCR) National coordination: National Coordination Center For Disaster Relief (NCCR) Colonel Jerry Slinjgard, Coordiantor NCCR Uno Kranenburg, Director NCCR Regional coordination: Alexcia Cooke, UNISDR Author: Maggie Schmeitz Cover photo: provided by NCCR This document covers humanitarian aid activities implemented with the financial assistance of the European Union. The views expressed herein should not be taken, in any way, to reflect the official opinion of the European Union, and the European Commission is not responsible for any use that may be made of the information it contains. ECHO UNISDR European Commission's Humanitarian Aid and Civil United Nations Office for Disaster Risk Protection Department Reduction Office for Central America and the Caribbean Regional office for the Americas Managua, Nicaragua Ciudad del Saber (Clayton), Panamá Email: [email protected] Email: [email protected] URL: http://ec.europa.eu/echo/ URL: http://www.eird.org/ http://www.dipecholac.net/ http://www.unisdr.org/americas 2 Message from government authorities Reducing the risks that are associated with disasters is a crucial and literally life-saving aspect within the broad range of issues around disaster preparedness and management. That is why NCCR, the National Coordination Center for Disaster Management, embraces the old Surinamese saying of “Dringi dresi wakti siki”; take precautionary measures to prevent and be resilient against diseases! This report, the Country Document on Disaster Risk Reduction (DRR) is a key part of the efforts to indeed increase Suriname's preparedness and resilience against potential disasters.
    [Show full text]
  • Introduction
    NOTES Introduction 1. In Suriname, ethnic groups are commonly known as bevolkingsgroepen (population groups). Population groups do not necessarily overlap with ethnic or racial groups as both Creoles and Maroons are of (predominantly) African descent. In this case ancestry determines the category, as Maroons are defined as descendants of people who fled enslavement at the plantations. The Maroon populations consists of Ndyuka (or Okanisi), Sa(r)amaka, Matawai, Aluku (or Boni), Kw(i)inti, and Pa(ra)maka. Maroons are also known as boslandcreolen (Bushland Creoles) a term introduced in the 1960s and still in use as an official (and popular) term. Prior to the 1960s Maroons were called bosnegers (Bush Negroes), a term still used in Maroon languages (businengre). The Amerindians are divided into Arawaks (or Lokono), Caribs (Kari’na), Trio, Wayana, Akuriyo, Sikïïyana, Tunayana (Katwena), and Mawayana. In Suriname, the British Indian population is often referred to as “Hindustanis,” after Hindustan. The term “East Indian” is not used as it may lead to confusion with the term “Javanese” who originally are from the Netherlands East Indies. I will interchangeably use the terms British Indians and Hindustanis until 1927, when Hindustanis born in Suriname became Dutch subjects. 2. Interview by Anouk de Koning, Saramacca, April 5, 2007. 3. Jeroen Trommelen, “De onmacht van een ambassadeur,” www.volkskrant.nl (accessed March 23, 2010). Original July 18, 1998, adapted January 16, 2009. One of Van Mierlo’s predecessors, Chris van der Klaauw (1977–1981), compared the Dutch influence in Suriname in 1980 with that of a “super power” (Kagie 2012: 144).
    [Show full text]