Algemeen

Interdisciplinariteit in maten en gewichten

Tom Michielsen 02-02-2004 Pag. 20 vrijdag 30 en zaterdag 31 januaridesingel, antwerpen

De Nachten

'Wij dolen weg zonder kompas': het zat verstopt in de virtuele videobrief, die Tom Lanoye had samengesteld met restanten van zijn monoloog 'Veldslag Voor Een Man Alleen'. Het herinnerde er de Nachten-gangers op gezette tijden aan dat ze niet alleen waren. Het was voorwaar een rustgevende gedachte in het gewriemel, want dat was het keer op keer als je het comfort van de pluche wilde omruilen voor een andere omgeving. Met twee grote zalen (blauwe en rode), drie middelgrote (foyer, trappenpodium en darkstage) en nog een dozijn kleinere ruimtes was het aanbod ruim genoeg om altijd iets te missen. Het enige houvast voor de bezoeker van het jaarlijkse interdisciplinaire cultuurfeest was het programmaboekje met een woordje uitleg en (richt)uren, maar helemaal zeker was hij nooit.

Lanoye, zelf op schrijfvakantie in Zuid-Afrika, deed trouwens zijn voordeel met de beeldregie van de videokunstenaar Toon Van Ishoven. In een verduisterde zaal gaf zijn enscenering op doek toevallige passanten soms de indruk dat de schrijver zelf op het podium stond. Het maakte hem meer aanwezig dan sommige dichters in de blauwe zaal, die niet eens de spot op zich gericht kregen. Waarom het hele podium verlicht bleef tijdens de solovoordrachten van onder meer de debutante Annelies Verbeke, Yves Petry en Bart Moeyaert blijft een raadsel. De wat monotone performances leden eronder. Moeyaert kon dat nog rechtzetten toen hij in de rode zaal wel alle aandacht van de schijnwerpers kreeg. Hij bloeide helemaal open tijdens het reciteren van een reeks vertederende gedichten uit zijn bundel 'Verzamel De Liefde'.

Muzikaal was deze uitgave van De Nachten er een van uitersten. Aan de ene kant vervoerden de uitbundige acts. Zoals die van het Noorse Kaizers Orchestra dat het publiek voor het eerst uit de zetels kreeg. Ook het Belgische Traktor paste in dit plaatje. Aan de andere kant waren er mooie, uitgepuurde sets van Sandy Dillon en Whip, die het publiek stil hielden en ontroerden. De eerste begeleidde zichzelf op , de tweede op akoestische gitaar. Ook Willem Van Ekeren had krassen op stembanden en ziel. Hij confronteerde, gezeten aan een Steinway, de muziek van Bach met de gedichten van Bukowski, en kwam tot een vruchtbare, verhelderende symbiose. De Texaanse postrockformatie Explosions In The Sky combineerde de twee uitersten en zette de sterkste soundtrack van het weekend neer. Maar een film was er niet.

Antwerpen deed zich muzikaal vooral opmerken met gastspots. Stef Kamil Carlens zong, begeleid door Dillon, 'A Girl Like Me' (sic). De DAAU-broers Lenski verrijkten de set van Mintzkov Luna met strijkers. mocht de Morphine-voorman Mark Sandman eer betonen tijdens de zwierige set van Twinemen met het groovy '11 O'Clock'. De poplegende Alex Chilton concerteerde samen met de Bangkok 3, een gelegenheidsformatie bestaande uit overwegend import-sinjoren - Pascal Deweze, Mauro Pawlowski en Karel De Backer. De invloedrijke songschrijver van Big Star legde het trio aanvankelijk een vrij gezapig tempo op, maar naarmate de set vorderde, kwam er toch vaart in. De Backer dook later ook op in de line-up van Flip Kowlier, die zijn nieuwe album in avant-première kwam voorstellen en wiens teksten aan diepgang hadden gewonnen. Thou-bunnies moesten het publiek warm maken voor een nieuwe cd van de Gentse groep, maar hun concert was te ongelijk om meteen te overtuigen. Trouwens, alle Belgische concerten moesten het in strakheid, geldingsdrang en kracht afleggen tegen Mauro & The Grooms.

De activiteiten in de verschillende darkrooms, aparte ruimtes voor installaties en experiment in een zijvleugel van deSingel, kenden veel bijval. De meest luidruchtige kamer behoorde Quinte toe. De voorman van hiphopformatie ABN deed aan 'toevalskunst'. Terwijl twee vrienden van de rapper in hun luie zetel computerspelletjes speelden, draaide een dj-duo krakende hiphopbeats en las hij voor uit populaire tijdschriften, songteksten en gedichten. In de kamer ernaast exposeerde hij schilderijen. Het multidisciplinaire karakter van De Nachten in ere houdend, declameerde de dichter Norbert De Beule uit zijn bundel 'YELLe!' terwijl een dj en een pianist hem rugdekking gaven. Het fel verjongde publiek kon de 26 gedichten over puberkwalen, permissieve ouders en luchtgitaren smaken, maar het reageerde erg onwennig op mengvormen die minder dicht bij de jeugdcultuur aanleunden en, toegegeven, niet altijd even organisch waren en schommelden in kwaliteit. Zo was de vrijdagvoorstelling van Transformer, een uit Nederland geïmporteerd estafettespel van disciplines, ontstellend hermetisch en te gefragmenteerd om ervan te kunnen genieten. Zaterdag bleek voor een gedecimeerd publiek dat het uiteindelijk allemaal afhing van de performers op het podium. Abstractie werd gecounterd met een vleugje humor en de elektronica-artieste Solex floot, zong en verknipte dat het een lieve lust was. Zo vielen de puzzelstukjes toch nog in elkaar.

Ondertussen misten we wel het maatschappelijke debat. De performers hadden vooral oog voor zichzelf en voor hun invloeden. Naast de videobrief van Lanoye waren er de mistevreden Amerikanen van Firewater en Twinemen (dat 'It's Not My Flag' bracht) en was er die ene poëet die zichzelf in vraag stelde: 'De dichter klaagt over de wereld die hij bederft'.

Tom PEETERS

Tom Michielsen © 2004 Uitgeversbedrijf Tijd NV