Texel (Gedeeltelijk) - 14 West Medemblik Blad 14 Oost Medemblik - 15 West Stavoren (Noordhollands Gedeelte) 'Blad 19 West Alkmaar
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
l Blad 9 West Texel (gedeeltelijk) - 14 West Medemblik Blad 14 Oost Medemblik - 15 West Stavoren (Noordhollands gedeelte) 'Blad 19 West Alkmaar Bodemkaart van Schaal l: 50 000 Nederland Uitgave 1995 sc-dlo r L Bladindeling van de BODEMKAART van NEDERLAND schaal 1 : 50 000 verschenen kaartbladen, eerste uitgave verschenen kaartbladen, herziene uitgave deze kaartbladen Bodemkaart van Nederland l: 50 000 Toelichting bij de kaartbladen Blad 9 West Texel (gedeeltelijk) - 14 West Medemblik Blad 14 Oost Medemblik - 15 West Stavoren (Noordhollands gedeelte) Blad 19 West Alkmaar door H. Rosing Wageningen 1995 m DLO-STARING CENTRUM Instituut voor onderzoek van het Landelijk Gebied Hoofdprojectleider. Ing. H. Rosing Projectleiders: Ing. H. Rosing en G. A. Vos Projetmedewerkers: A.H. Booij, Ing. A.E. Clingeborg, D.A. Eilander, P.C. Kuijer en K. Wagenaar Wetenschappelijke begeleiding en coördinatie: Ir. C. van Wallenburg Technische redactie: Ing. H. Rosing Presentatie: DLO-Staring Centrum, Wageningen Druk: Van der Wiel en Smit B.V., Arnhem Copyright: DLO-Staring Centrum, Wageningen, 1995 CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Bodemkaart Bodemkaart van Nederland: schaal l : 50 000. -Wageningen : DLO-Staring Centrum Toelichting bij de kaartbladen 9 West Texel (gedeeltelijk), 14 West en 14 Oost Me- demblik, 15 West Stavoren (gedeeltelijk) en 19 West Alkmaar / door H. Rosing - III. Met kaarten Met lit. opg. ISBN 90-327-0261-0 Trefw.: bodemkartering; Texel /bodemkartering; Medemblik /bodemkartering; Stavoren /bodemkartering; Alkmaar. Het DLO-Staring Centrum is een voortzetting van: ICW Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding IOB Instituut voor Onderzoek van Bestrijdingsmiddelen, afd. Milieu LB Afd. Landschapsbouw, Rijksinstituut voor Onderzoek in de Bos- en Landschapsbouw 'De Dorschkamp' STIBOKA Stichting voor Bodemkartering Inhoud 1 Inleiding 9 1.1 Opzet van de toelichting 9 1.2 Het gekarteerde gebied 10 1.3 Opname en gebruikte gegevens 10 2 Geologie 13 2.1 Inleiding 13 2.2 Het Pleistoceen •• 13 2.2.1 Formatie van Drente 13 2.2.2 Eemformatie 14 2.2.5 Formatie van Kreftenheye 15 2.2.4 Formatie van Twente 15 2.3 Het Holoceen 15 2.3.1 Inleiding 15 2.3.2 Basisveen 18 2.3.3 Laag van V eisen (Afzettingen van Calais I) 19 2.3.4 Beemster Afzettingen (Afzettingen van Calais II t/m IV) 20 2.3.5 Afzettingen van het Hauwert Complex (Afzettingen van Calais III, IV en Duinkerke 0) 21 2.3.6 Oude Duin-en Strandafzettingen 24 2.3.7 Hollandveen 26 2.3.8 Oer-U Afzettingen (Afzettingen van Calais IV en Duinkerke O enl) 29 2.3.9 Almere en Zuiderzee Afzettingen (Afzettingen van Duinkerke III) 30 2.3.10 Zijpe Afzettingen (Afzettingen van Duinkerke III) 31 2.3.11 Ue Afzettingen (Afzettingen van Duinkerke III) 33 2.3.12 Jonge Duin-en Strandafzettingen 34 3 Bewonings- en ontginningsgeschiedenis 37 3.1 Inleiding 37 3.2 Bevolkingsontwikkeling, bestuur, waterstaat en infrastructuur 38 3.2.1 Bevolking 38 3.2.2 Bestuur 38 3.2.3 Waterstaat 39 3.2.4 Verkeer en vervoer 41 3.3 Ontginning en bewoning: historisch-geografische landschappen 41 3.3.1 Wieringen 42 3.3.2 Duinen en duinontginningen 43 3.3.3 Veenontginningen .46 3.3.4 Droogmakerijen . 49 3.3.5 Aandijkingen ofjonge zeekleipolders 52 3.4 Recente veranderingen 52 4 Bodemgeografie 57 4. l Inleiding 57 4.2 Het veengebied 57 4.2.1 Gedeeltelijk verveend gebied 57 4.2.3 Met-verveend gebied 62 4.3 Het pleistocene zandgebied 62 4.4 Het kustzandgebied 63 4.4.1 .. Strand en .zeezandbank 63 442 Jonge duinen en dumvalleien 63 443 Str^andwallen, strandvlakten en oude duinen 66 4.4:4 Wadzanden 68 4.5 Het zeekleigebied 69 4.5.1 Droogmakerijen 69 4.5.2 Westfriese zeekleigebied 72 4.5.3 Pikkleigebied 75 4.5.4 Jonge zeekleipolders 11 5 Veengronden 83 5.1 Veenvorming en veensoorten 83 5.2 Bodemvorming 84 5.2. l Fysische rijping; krimp en zetting 84 5.2.2 Afbraak van het veen; verwering en vertering 84 5.2.3 Veraarding 84 5.3 De eenheden van de eerdveengronden 85 5.4 De eenheden van de rauwveengronden 87 6 Moerige gronden 95 6.1 Inleiding 95 6.2 De eenheden van de moerige podzolgronden 95 6.3 De eenheden van de moerige eerdgronden 97 7 Podzolgronden 101 7.1 De eenheden van de moderpodzolgronden 101 7.2 De eenheden van de humuspodzolgronden 102 8 Dikke eerdgronden 107 8.1 De eenheden van de kalkloze enkeerdgronden 107 8.2 De eenheden van de kalkhoudende enkeerdgronden 110 8.3 De eenheden van de tuineerdgronden 111 9 Kalkloze zandgronden 113 9.1 Inleiding 113 9.2 Moedermateriaal 113 9.2.1 Korrelgrootte 113 9.2.2 Hydrofobie 113 9.3 De eenheden van de eerdgronden 114 9.4 De eenheden van de vaaggronden 118 10 Kalkhoudende zandgronden en kalkhoudende bijzondere lutumarme gronden 123 10.1 Inleiding 123 10.2 De eenheden van de kalkhoudende zandgronden 123 10.2.1 De eenheden van de kalkhoudende eerdgronden 123 10.2.2 De eenheden van de kalkhoudende vaaggronden 125 10.3 De eenheden van de kalkhoudende bijzondere lutumarme gronden 131 11 Zeekleigronden 133 11.1 Inleiding 133 11.2 Moedermaterïaal 133 11.3 Bodemvorming 133 11.3.1 Ontkalking 134 11.3.2 Homogenisatie 134 11.3.3 Menselijke invloed bij de bodemvorming 134 1-1.3.4 Fysische en chemische rijping 135 '-::':'-'''-:'' • T36 11.4 De eenheden van de eerdgronden 136 11.5 De eenheden van de vaaggronden 145 12 Oude kleigronden 171 12.1 De eenheid van de oude kleigronden 171 13 Samengestelde legenda-eenheden 173 13. l Associaties van twee of drie enkelvoudige legenda-eenheden 173 13.2 Associaties van vele enkelvoudige legenda-eenheden 180 14 Toevoegingen en overige onderscheidingen 187 14.1 Toevoegingen 187 14.2 Overige onderscheidingen 191 15 Grondwatertrappen 193 15.1 Inleiding 193 15.2 Kartering van de grondwatertrappen 193 15.3 Beschrijving van de grondwatertrappen 194 16 Bodemgeschiktheid 197 16.1 Inleiding 197 16.2 Beoordelingsfactoren 197 16.3 De geschiktheid voor bloembollenteelt 197 1.6.4 Toelichting bij de geschiktheidsbeoordeling voor bloembollenteelt 199 Literatuur 201 Aanhangsel l Alfabetische lijst van kaarteenheden en hun oppervlakte 212 Aanhangsel 2 Analyse-gegevens 222 Aanhangsel 3 Interpretatie van de kaarteenheden 232 Aanhangsel 4 De kaarteenheden gerangschikt naar hun geschiktheid 240 r l Inleiding 1.1 Opzet van de toelichting De basisbegrippen en de algemeen gebruikte indelingen zijn opgenomen in een afzonderlijke handleiding (Steur en Heijink, 1991), die bij deze toelichting is gevoegd. Voor de omschrijving van de verschillende kaarteenheden is gebruik gemaakt van representatieve profielschetsen. Dikwijls is daarbij ook de voorkomende spreiding in het organische-stofgehalte en de textuur van de verschillende lagen mede aangegeven. Eventuele analyse-gegevens van deze profielen zijn opgenomen in 10W WADDENZEE ;T 10W 15W Afb. l Gemeentelijke indeling naar de toestand op l januari 1995. De nummers verwijzen naar de opsomming in de tekst. aanhangsel 2. Aanhangsel l geeft een alfabetische lijst van de kaarteenheden met aantal kaartvlakken en hun oppervlakten per blad. De geschiktheidsbeoordeling voor akkerbouw, weidebouw, bosbouw en bloem- bollenteelt berust op het systeem van afzonderlijke beoordelingsfactoren (Van Soesbergen, et al., 1986). De geschiktheidsclassificatie van de kaarteenheden is zowel in de volgorde van de legenda (aanhangsel 3) als in de volgorde van afnemende geschiktheid voor elk van de genoemde gebruiksvormen (aanhangsel 4) vermeld. 1.2 Het gekarteerde gebied Deze toelichting heeft betrekking op een groot deel van de 'Kop van Noord-Holland'. Het gebied omvat het vaste land van blad 9 West (Texel), geheel blad 14 West en Oost (Medemblik), het Noordhollands deel van blad 15 West (Stavoren) en blad 19 West (Alkmaar). In dit deel van Noord-Holland komen de volgende gemeenten of delen daarvan voor (afb. 1): Texel (1), Den Helder (2), Wieringen (3), Wieringermeer (4), Anna Paulowna (5), Zijpe (6), Schagen (7), Schoorl (8), Harenkarspel (9), Niedorp (10), Opmeer (11), Noorder Koggenland (12), Medemblik (13), Wervershoof (14), Andijk (15), Enkhuizen (16), Stede Broec (17), Heerhu- gowaard (18), Langedijk (19), Bergen (20), Alkmaar (21), Obdam (22), Schermer (23), Heiloo (24), Egmond (25), Castricum (26), Limmen (27), Akersloot (28), Graft-De Rijp (29), Beemster (30), Wormerland (31), Uitgeest (32), Krommenie (33), Heemskerk (34), Beverwijk (35) en Velsen (36). 1.3 Opname en gebruikte gegevens Het gebied van deze kaartbladen is in de periode 1984-1990 systematisch gekarteerd. Het veldwerk is uitgevoerd .door A.H. Booij, Ing. A.E. Clingeborg, D. A. Eilander, P.C. Kuijer, K. Wagenaar, G.A. Vos en Ing. H. Rosing. Bij het vervaardigen van de bodemkaarten is gebruik gemaakt van een aantal reeds aanwezige, meer gedetailleerde bodemkaarten (afb. 2). De genoemde, dikwijls oude kaarten werden omgezet in-; de:- legenda van bodemkaart .!•••- 50 000 en. vereenvoudigd/Daarbij zijn een aantal veschillen ontstaan tussen deze kaarten en de detailkaarten, die enerzijds het gevolg, zijn .van schaalverschillen, anderzijds .ook. van accentverschuivingen in de interpretatie. Ook de na de detailopname uitgevoerde egalisaties, diepe grond- bewerkingen, wijzigingen in de ontwatering enz., hebben veelal tot wijziging van het kaartbeeld geleid. Aanvullend veldwerk was hiervoor noodzakelijk. Een aantal grondwaterstanden, gedurende een reeks van jaren gemeten in stam- en peilbuizen, is ter beschikking gesteld door het TNO, Grondwater en Geo-Energie te Delft. Deze gegevens zijn zeer belangrijk als referentiepunten bij het schatten van het verband "tussen profielkenmerken en de actuele grondwaterhuishouding. Ook voor een goede interpretatie van de gemeten grondwaterstanden in boorgaten zijn de stam- en peilbuisgegevens onmisbaar. De auteur is voor de samenstelling van de toelichting veel dank verschuldigd aan de projectmedewerkers. De auteur is eveneens veel dank verschuldigd aan Ir. G.G.L. Steur, oud-medewerker van de Stichting voor Bodemkartering, voor zijn com- mentaar op de tekst van het hoofdstuk Geologie.