28 TECHNIKA Dreambox DM 8000 HD PVR DVD, czyli ws DREAMBOX i DVB-T Jednym z atutów DM8000 jest mo¿liwoœæ kszta³towania konfiguracji sprzêtowej w bardzo szerokim zakresie, miêdzy innymi poprzez instalacjê dodatkowych g³owic. Po- stanowiliœmy zatem rozszerzyæ zakres testów i zaprezentowaæ po raz pierwszy na na- szych lamach mo¿liwoœci Dreamboxa w zakresie odbioru DVB-T (Digital Video Broad- casting – Terrestrial), czyli cyfrowej telewizji naziemnej. Oczywiœcie zadania i mo¿liwoœci DVB-T (cyfrowej telewizji naziemnej) s¹ inne ni¿ DVB-S (cyfrowej telewizji satelitarnej), jednak w zwi¹zku z wprowadzan¹ (wreszcie) w Polsce cyfryzacj¹ telewizji naziemnej, publikacje na jej temat bêd¹ siê pojawiaæ coraz czêœciej. Tym bardziej, ¿e z rozmów jakie co tydzieñ w ramach dy¿urów redakcyjnych mam przyjemnoœæ prowadziæ z naszymi Czytelnikami, wynika, ¿e temat DVB-T staje siê coraz bardziej zauwa¿alny i cieszy siê coraz wiêkszym zainteresowaniem. Pojawia- j¹ siê pytania, a sygna³y wy³aniaj¹ce siê z niemrawych, niestety, na razie dzia³añ ofi- cjalnych, zachêcaj¹ do baczniejszego rozgl¹dania siê po naszym ubogim jeszcze ryn- ku. Oficjalny start DVB-T w Polsce przewidziano na wrzesieñ tego roku, ca³a operacja G³owica cyfrowej telewizji naziemnej DVB-T przygotowana do instalacji bêdzie realizowana etapowo. Pierwszymi regionami objêtymi cyfryzacj¹ (nie póŸniej w odbiorniku Dreambox. ni¿ do 30 wrzeœnia 2009) maj¹ byæ (na podst. Og³oszenia Przewodnicz¹cego KRRiT z 3 lutego 2009 roku o mo¿liwoœci uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programu Korzystaj¹c z dostêpnoœci sygna³u DVB-T, postanowiliœmy zaprezentowaæ telewizyjnego) Zielona Góra, ¯agañ, Warszawa, Poznañ oraz, w miarê mo¿liwoœci tech- Dreambox DM 8000 HD w roli odbiornika telewizji naziemnej, a umo¿liwi³a nicznych Rzeszów i Wis³a. W drugim etapie (nie póŸniej ni¿ do dnia 31 marca 2010 ro- to g³owica Philips TU1216 DVB-T, znajduj¹ca siê w ofercie polskiego dystry- ku) wystartowaæ maj¹ Kalisz, Czêstochowa, Opole, Szczecin, Bydgoszcz, Wroc³aw, butora, firmy Satwell www.satwell.pl. Oczywiœcie tuner musi wspieraæ prze- Lublin, Olsztyn, Konin, Pi³a, Bia³ogard, Œwinoujœcie, Koszalin, Lêbork, P³ock, Opoczno, twarzanie strumienia MPEG-4 (h.264), co, jak wiadomo, testowany model 8000 Jelenia Góra, K³odzko, Zakopane-Rabka, Dêblin, Zamoœæ, Elbl¹g, Gi¿ycko, I³awa, jak HD bez trudu potrafi. Ale w handlu znajduje siê spora liczba odbiorników DVB- równie¿ Rzeszów i Wis³a, jeœli nie zosta³yby uruchomione w etapie pierwszym. Etap T wspieraj¹cych wy³¹cznie kompresjê MPEG-2, do których zakupu zachêca ni- trzeci (nie póŸniej ni¿ do dnia 31 lipca 2011 roku) obejmie wszystkie obszary nieujête ska cena. Poniewa¿ w niektórych lokalizacjach nadal prowadzone s¹ testy w w poprzednich etapach. Wy³¹czanie nadajników analogowych tak¿e bêdzie postêpo- MPEG-2, wiec odbiorniki te dzia³aj¹, ale z chwil¹ uruchomienia oficjalnego waæ sukcesywnie wed³ug opracowanego kalendarza i zakoñczy siê (wed³ug przytoczo- przekazu w MPEG-4 stan¹ siê dla odbioru polskich multipleksów bezu¿ytecz- nego wy¿ej og³oszenia) nie póŸniej ni¿ do 31 lipca 2013 roku. ne. Choæ w rejonach przygranicznych bêdzie je mo¿na u¿yæ do odbioru na- Ogromne opóŸnienia (s¹ w Unii Europejskiej kraje, gdzie proces cyfryzacji telewi- ziemnej telewizji cyfrowej zza granicy, od s¹siadów, którzy wykorzystuj¹ MPE- zji naziemnej ju¿ dawno siê zakoñczy³) i brak konkretnych wytycznych poskutkowa³y G-2 (np. Czechy, Niemcy). W zwi¹zku z tym przy zakupie (tak¿e telewizorów z brakiem sprzêtu do odbioru, ale paradoksalnie póŸne zabranie siê do tego procesu, wbudowanymi tunerami DVB-T) nale¿y zwracaæ uwagê, aby urz¹dzenia wspie- umo¿liwi³o wybór MPEG-4 jako standardu kompresji (co i tak nie zmienia faktu, ¿e ta- ra³y MPEG-4 (h.264). Niestety, na razie wielkiego wyboru nie ma, bowiem do kie decyzje mo¿na by³o podj¹æ ju¿ dawno temu). Jednak dyskusje na temat opóŸnieñ tej pory nie ukaza³a siê oficjalna specyfikacja techniczna sprzêtu odbiorczego nic ju¿ nie zmieni¹, warto wiêc zaj¹æ siê stanem faktycznym. Zastosowanie MPEG-4 (dla Polski), w zwi¹zku z czym wielu producentów nie zdecydowa³o siê na ra- pozwoli (miêdzy innymi) na zwiêkszenie liczby kana³ów w jednym multipleksie przy zie na produkcjê bez gwarancji, ¿e ich sprzêt na pewno spe³ni wymagania pol- zachowaniu jakoœci (zale¿noœæ tê znamy z telewizji satelitarnej, w której tak¿e, choæ skiego rynku. Ci, którzy zaczêli to robiæ, podeszli trochê intuicyjnie, zak³adaj¹c, znacznie wolniej ze wzglêdu na nasycenie rynków odbiornikami MPEG-2, nastêpuje ¿e polski ustawodawca oprze siê jednak na œwiatowych normach i nie wymy- przejœcie z MPEG-2 na MPEG-4), a tak¿e umo¿liwi emisjê kana³ów w wysokiej roz- œli jakichœ nadzwyczajnych udziwnieñ czy wymagañ. dzielczoœci. Instalacja g³owicy DVB-T w DM8000 HD jest zadaniem ma³o skomplikowa- Z ca³¹ pewnoœci¹ uruchomienie regularnego nadawania naziemnej telewizji cyfro- nym, ale trzeba przygotowaæ siê do niej z odpowiedni¹ starannoœci¹ i docho- wej zamiesza na multimedialnym rynku. Dostêp najpierw do siedmiu, a potem do kil- waæ zasad postêpowania w takich wypadkach. Przed rozkrêceniem odbiorni- kunastu kana³ów o dobrej, lub bardzo dobrej jakoœci obrazu, w dodatku bez podpisy- ka nale¿y od³¹czyæ wszelkie kable, tak¿e te, które wydaj¹ siê „niegroŸne” (na wania terminowych umów i koniecznoœci ponoszenia comiesiêcznych op³at abona- mentowych, bêdzie bodŸcem do przesiadki na DVB-T dla osób, które z oferty telewi- zji satelitarnej korzystaj¹ przede wszystkim w podstawowym zakresie (pakiety mini, powitalne itp.). Na pocz¹tku platformy cyfrowe odczuj¹ byæ mo¿e efekty „t¹pniêcia” na rynku, ale z biegiem czasu, sytuacja jednak powinna siê unormowaæ i z ca³¹ pew- noœci¹ og³oszenie koñca telewizji satelitarnej by³oby przedwczesne. Zapewne wszyst- kie formy telewizyjnego przekazu bêd¹ siê wzajemnie uzupe³niaæ. Mo¿na zak³adaæ (czas poka¿e, czy s³usznie), ¿e platformy skupi¹ siê na ofercie tematycznej, która nie bêdzie (przynajmniej na pocz¹tku) dostêpna w przekazie naziemnym, chocia¿ póŸniej, kiedy pojawi siê wiêcej multipleksów, zapewne zechc¹ i dla siebie wykroiæ czêœæ te- go tortu i zaproponuj¹ kana³y kodowane w DVB-T. Zapewne utrzymaj¹ tak¿e mocn¹ pozycjê na terenach o utrudnionym dostêpie do telewizji naziemnej (np. górzystych), choæ emisja SFN, polegaj¹ca na synchronicznej pracy nadajników na jednym kanale, otwiera zupe³nie nowe mo¿liwoœci w tym zakresie. Zapewne to telewizja satelitarna bêdzie g³ównym medium dostarczaj¹cym programy w wysokiej rozdzielczoœci, ponie- wa¿ mimo uwieñczonego sukcesem testowego przekazu TVP HD w DVB-T, pojem- noœæ naziemnego „eteru” mo¿e siê okazaæ niewystarczaj¹ca dla nieustannie rosn¹ce- go apetytu mi³oœników HDTV. Zatem z du¿¹ doz¹ prawdopodobieñstwa mo¿na zak³a- daæ, ¿e w efekcie uruchomienia DVB-T (a potem kolejnych us³ug, np. DVB-H) uzyska- my usystematyzowany rynek, na którym ka¿dy segment bêdzie mia³ swoj¹ grupê od- biorców, a segmenty te bêd¹ siê wzajemnie uzupe³niaæ. Na szczêœcie DVB-T nie jest na terenie Polski tematem ca³kowicie nieznanym. Od kilku lat firma TP Emitel prowadzi w wybranych lokalizacjach testy emisji cyfrowej te- lewizji naziemnej, zaœ mieszkañcy terenów przygranicznych mog¹ siê cieszyæ DVB-T od s¹siadów. Testy maj¹ to do siebie, ¿e niczego nie mo¿na zaplanowaæ, bo w koñ- cu s¹ to tylko testy i wszystko mo¿e siê zmieniæ. Ale jak mówi znane przys³owie, lep- Monta¿ dodatkowej g³owicy u³atwia przemyœlana konstrukcja. Po lewej szy rydz ni¿ nic. Testy maj¹ bowiem kluczowe znaczenie nie tylko dla nadawców, stronie widaæ jeszcze jedno wolne gniazdo. Mo¿na w nie w³o¿yæ dowoln¹ dziêki nim tak¿e lokalne firmy instalatorskie mog¹ zdobywaæ doœwiadczenie i kiedy g³owicê DVB-S, DVB-S2, DVB-T lub DVB-C, a w przysz³oœci zapewne tak- przyjdzie czas na prawdziwy start, na pewno bêd¹ sobie radziæ lepiej. ¿e DVB-T2, jeœli takie siê pojawi¹. TECHNIKA 29 szystkomaj¹ca skrzynka marzeñ – czêœæ III

Tylny panel po zainstalowaniu g³owicy DVB-T. Widaæ wyjmowan¹ zaœlepkê do czwartej g³owicy (Tuner D) Po wejœciu do opcji skanowania pojawia siê ekran ze spor¹ iloœci¹ danych, w wiêkszoœci niespotykanych przy programowaniu telewizji satelitarnej. East, Africa: DVB-T Frequencies), a w razie potrzeby w³¹czenia napiêcia zasi- laj¹cego wzmacniacz anteny aktywnej. Aby zaprogramowaæ odbiór, nale¿y przejœæ do Szukania serwisów, a potem do Rêcznego skanowania (te same opcje, co przy wyszukiwaniu programów satelitarnych) i w pierwszej pozycji od góry wybraæ w³aœciwy tuner. Teraz trzeba wybraæ typ skanowania Jeden transponder i wpisaæ czêstotli- woœæ multipleksu (na razie w Enigmie nie zaimplementowano zestawu czê- stotliwoœci naziemnych, ale zapewne w miarê wzrostu popularnoœci odbioru DVB-T zostanie to uzupe³nione) i klawiszem OK uruchomiæ przeszukiwanie. Wiêkszoœæ opcji mo¿na pozostawiæ na Auto, ale mo¿e siê zdarzyæ, ¿e mimo obecnoœci sygna³u i wpisania w³aœciwej czêstotliwoœci, Dreambox nic nie wy- szuka. Takie sytuacje w czasie testów mia³y miejsce kilka razy (przede wszystkim przy programowaniu multipleksu MPEG-4), ale za ka¿dym razem pomaga³o krótkie prze³¹czenie kilku opcji konfiguracyjnych na dowoln¹ war- toœæ i powrót na Auto. Interesuj¹co wypad³y testy nagrywania programów na twardym dysku. Po- niewa¿ nie wystêpuje tutaj kodowanie, nie ma ograniczeñ z tego wynikaj¹cych.

Po uruchomieniu odbiornika g³owica terrestrialna automatycznie pojawi³a siê na liœcie zainstalowanych g³owic. przyk³ad HDMI). Pomijaj¹c bowiem zagro¿enie pora¿enia pr¹dem elektrycz- nym, mo¿liwe jest uszkodzenie odbiornika w wyniku przeskoku ³adunku, czy te¿ wyrównania potencja³ów poprzez obwody odbiornika. To szczególnie istot- ne, kiedy instalacja domowa ma kilka pod³¹czeñ do sieci elektrycznej w ró¿- nych pokojach, urz¹dzenia nie s¹ uziemione (a praktyka dowodzi, ¿e z regu³y nie s¹), a elementem zestawu urz¹dzeñ jest komputer stacjonarny z impulso- wym zasilaczem. Po od³¹czeniu kabli i rozkrêceniu obudowy nale¿y wyj¹æ za- œlepkê na tylnym panelu. Aby to uczyniæ, nie trzeba niczego wy³amywaæ (jak w niektórych obudowach komputerowych zaœlepki œledzi), lecz wystarczy j¹ wy- sun¹æ do góry. Nastêpnie nale¿y umieœciæ g³owicê w gnieŸdzie stykowym, zwracaj¹c uwagê na specjalne zaczepy na tylnym panelu, które stabilizuj¹ jej po³o¿enie. System samoczynnie rozpoznaje g³owicê i uaktywnia sterowniki. Konfigura- cja ogranicza siê do wyboru rodzaju i strefy (nale¿y wybraæ Europe, Middle

W multipleksie MPEG-4 z nadajnika w Chor¹gwicy ko³o Krakowa Dream- Minimalna iloœæ opcji konfiguracji g³owicy naziemnej. box wyszuka³ 8 serwisów. 30 TECHNIKA

Odbiór TVP HD (doskona³a jakoœæ) pokaza³, ¿e w naziemnym przekazie realny jest przekaz kana³ów w wysokiej rozdzielczoœci. Wa¿ne jest tutaj okreœlenie „realny”, bowiem co do samego faktu mo¿liwoœci technicz- nych emisji nikt nie mia³ w¹tpliwoœci, natomiast pewne obiekcje budzi- ³o praktyczne wdro¿enie HDTV, ze wzglêdu na wiêksze zapotrzebowanie na pasmo. Jeœli by³by jakikolwiek problem z uzyskaniem polskich znaków diakrytycz- nych, nasz¹ mapê mo¿na rêcznie ustawiæ w konfiguracji teletekstu. szym z nich retransmitowane s¹ TVP1, TVP2, TVP Info (Katowice) i TVP Sport, natomiast w drugim oprócz wymienionych (z t¹ ró¿nic¹, ¿e TVP Info nadawana jest w wersji warszawskiej) s¹ jeszcze TVP HD i trzy stacje radio- we (PR1, PR2, PR3). Jest to przy okazji doskona³a ilustracja, ¿e jednak opóŸ- nienie wdra¿ania DVB-T i oczekiwanie na MPEG-4 (h.264) nie by³o ca³kiem pozbawione sensu i uzyskujemy w zwi¹zku z tym wymierne korzyœci, bo dziêki wyborowi takiego rodzaju kompresji, w jednym multipleksie zmieœci siê wiêcej kana³ów. Testowy odbiór potwierdzi³ dobr¹ jakoœæ obrazu (jak na SD oczywiœcie). W przypadku niektórych programów nie odbiega³a ona od programów retrans- mitowanych satelitarnie, a wrêcz bardzo dobry by³ obraz w czasie emisji pro- gramów regionalnych TVP Info Katowice. By³o to szczególnie widoczne po przeskalowaniu przez Dreamboxa do 1080i i przes³aniu do telewizora przez z³¹cze DVI (HDMI). Niestety, podobnie jak to ma miejsce w przekazie satelitar- nym, tak¿e tutaj Telewizja Polska nie wykorzystuje zalet sygna³u cyfrowego i za- miast nadawaæ swoje programy (np. TVP Sport) w pe³nej panoramie (a¿ siê o to prosi, bo takie s¹ z regu³y otrzymywane materia³y), kaleczy obraz, emituj¹c Plansza Info o serwisie nie pozostawia najmniejszych w¹tpliwoœci, ¿e ma- letterbox. W czasach kiedy ju¿ nawet kana³y informacyjne u konkurencji zaczê- my do czynienia z przekazem HDTV. ³y nadawaæ panoramicznie to wstyd. W czasie odbioru programów radiowych z multipleksu MPEG-4 pojawia³y Dreambox pokazuje ca³¹ swoj¹ si³ê i potrafi nagrywaæ jednoczeœnie wszystkie siê dziwne efekty, dŸwiêk by³ modulowany i praktycznie nie da³o siê go s³u- kana³y z jednego multipleksu. Mo¿na oczywiœcie w tym czasie przejœæ do od- chaæ. Testy na dekoderze innej marki pozwoli³y stwierdziæ, ¿e radio odbierane bioru (a tak¿e nagrywania) programów satelitarnych. Wszystko pracuje nieza- jest prawid³owo i problemu nale¿y szukaæ raczej po stronie Enigmy. le¿nie i bez najmniejszych konfliktów. Dziêkujemy firmie SATWELL http://www.satwell.pl z Wroc³awia za udo- Nadawany do 9 marca Elektroniczny Przewodnik Programowy (EPG), by³ stêpnienie odbiornika Dreambox DM8000HD PVR DVD do testów. prawid³owo odczytywany przez Dreamboxa. Emisjê jednak zakoñczono, infor- Opracowa³ Z. Marchewka muj¹c, ¿e jest to koniec kilkumiesiêcznych testów tego typu rozwi¹zañ tech- Ilustracje autora nicznych. Za to ca³y czas na niektórych kana³ach nadawany jest teletekst. Z nim tak¿e Dreambox radzi sobie dobrze. W czasie testów korzystaliœmy z dostêpnoœci multipleksów cyfrowych DVB-T z nadajnika Wis³a Skrzyczne (multipleks MPEG-2, emisja na kanale 38, 610 MHz, moc nadajnika 500 W), oraz z nadajnika Kraków Chor¹gwica (multipleks MPEG-4, emisja na kanale 25, 506 MHz, moc 15 kW). W pierw-

Zdjêcie ekranu nie oddaje w pe³ni wysokiej jakoœci, jak¹ mo¿na by³o zaob- Plansza Status tunera (w menu Info o serwisie) pokazuje szczegó³owe pa- serwowaæ w czasie emisji programów regionalnych TVP Info z Katowic. rametry odbioru. W przypadku problemów z zaprogramowaniem, mo¿na Co prawda na razie œl¹ski multipleks nadawany jest w MPEG-2, ale zmia- ustawiæ takie w³aœnie wartoœci w menu skanowania. na kompresji nie wp³ynie negatywnie na jakoœæ obrazu.