Gebiedsanalyse 2017 2. Centrum-Oost Stadsdeel Centrum

Home , Czaar Peterbuurt, Kadijken, Lastage, Nieuwmarkt, Oostelijke Eilanden

Gebied Centrum-Oost in het kort  Gemiddeld genomen is de sociaal economische positie, de leefsituatie en maatschappelijke participatie van bewoners Ontwikkeling van het gebied hoog en hebben jongeren een positieve uitgangssituatie.  Centrum-Oost is, naast Centrum-West, het tweede drukste gebied van de stad. De verblijversdichtheidsindex is hoog Aandachtspunten en gestegen in de wijken rond de uitgaanspleinen Rem-  Er vindt relatief veel overlast en criminaliteit plaats in brandtplein en Leidseplein. Er is relatief veel overlast, onder Centrum-Oost. Zowel high impact (o.a. overvallen) als high meer van groepen, dronken mensen op straat en horeca. volume (o.a. zakkenrollerij) delicten zijn hoog in Grachten-  In de wijken met uitgaansgebieden (Grachtengordel-Zuid, gordel-Zuid en Weteringschans (uitgaanspleinen). Nieuwmarkt/Lastage en Weteringschans) stijgen de cijfers  Bestaande woningen zijn vaak niet geschikt voor ouderen. over verloedering en vervuiling. Daarnaast zorgen Bewoners vinden de openbare ruimte ondanks het verkeersdrukte, taxi’s en touringcars en parkeren van zowel intensieve gebruik gemiddeld genomen schoon en goed auto’s als fietsen, voor druk op de openbare ruimte. onderhouden in 2015. Sindsdien heeft het stadsdeel juist  De bevolking- en winkelsamenstelling in Centrum-Oost meer signalen van vervuiling en verslechtering ontvangen. verandert. Onder meer door stijgende (huur)prijzen van  Vooral in de Grachtengordel-Zuid en De Weteringsschans woningen winkelruimten, en de toename van het aandeel worden relatief veel adressen aangeboden op AirBnB. 65+ers in vooral Grachtengordel-Zuid en de Nieuwmarkt.  Gebruik van alcohol, drugs en roken onder 15-16 jarigen is  De Oostelijke Eilanden wijken in samenstelling en relatief hoog. Volwassenen drinken relatief veel alcohol. woningvoorraad sterk af van de rest van Centrum-Oost.  In heel Centrum-Oost is de ervaren sociale cohesie gedaald en het wekelijks burencontact gemiddeld afgenomen. Ontwikkeling Centrum-Oost, 2012-2016 (+/- 1 jaar)  Centrum-Oost heeft bovengemiddeld overlast van verkeersdrukte en parkeren.

Aandachtsbuurten  Bewoners van de Nieuwmarktbuurt/Lastage ervaren veel overlast van dronken mensen, drugshandel en –gebruik. De buurttevredenheid is afgenomen en het oordeel over de toekomstige buurtontwikkeling is gedaald onder het stedelijk gemiddelde. In de buurten Lastage, Uilenburg en Zuiderkerkhof speelt relatief veel overlast van vervuiling.  In Grachtengordel-Zuid en Weteringschans liggen de uitgaanspleinen Rembrandtplein, Thorbeckeplein en het Leidseplein. De verblijversdichtheidsindex is hier hoog en toegenomen. In beide wijken is de veiligheidsindex, criminaliteitsindex en overlastindex hoog. Sterke punten  Bewoners op de Oostelijke Eilanden/Kadijken hebben een  Bewoners van Centrum-Oost zijn gemiddeld zeer tevreden minder gunstige sociaal economische positie dan met hun buurt, woning en woonomgeving en meer dan gemiddeld in Centrum-Oost. Vooral in de Czaar Peterbuurt, gemiddeld betrokken bij hun buurt. Ook is men boven Oostenburg en de Sarphatistrook. Ook zijn er signalen van gemiddeld tevreden over de ontwikkeling van de buurt. meer eenzaamheid in deze wijk. De Oostelijke Eilanden en  Centrum-Oost heeft relatief veel werkgelegenheid in de ICT Kazernebuurt zijn de enige buurten in Centrum met meer creatieve sector, zakelijke dienstverlening en het toerisme. dan 60% corporatiehuur. Op Kattenburg is dat 80%.

Wat is de gebiedsanalyse? Het gebied (zwart) in wijken (rood) en buurten (blauw) De gebiedsanalyses vormen het startpunt van de Amsterdamse gebiedscyclus. Iedere analyse beschrijft de toestand en ontwikkeling van één van de 22 gebieden in de stad. Daarbij wordt zowel gebruik gemaakt van statistieken en onderzoeksgegevens als van de signalen uit de buurt die professionals in het gebied opvangen. De gebiedsanalyse dient als onderlegger voor de gebiedsagenda 2019-2022.

Leeswijzer  Informatie over het gebied als geheel o.b.v. onderzoek, statistieken en feitelijke gebiedsinformatie ► Idem voor een wijk of buurt in het gebied Oog en oor informatie o.b.v. waarnemingen van professionals in het gebied

Gebiedstypering ► De Weesperbuurt/Plantage is een ruimer opgezette wijk met meer groen. De Hortus en Artis trekken hier veel Wijken in Centrum-Oost mensen. Daarnaast zijn de Universiteit van Amsterdam op  Centrum-Oost omvat het zuidelijk deel van de het Roeterseiland en de onderwijs- en overheidsdiensten Grachtengordel, de Weteringschans, de Nieuwmarktbuurt rondom Waterlooplein en Weesperstraat een belangrijke en Lastage, de Weesperbuurt, de Plantagebuurt, de trekker van studenten en werknemers. Kadijken en de Oostelijke Eilanden. Het centrum bestaat uit ► Oostelijke Eilanden is een gemengde woonbuurt, gebouwd een middeleeuwse kern, ontstaan aan weerszijden van de in de jaren ’70 en ’80 ten tijde van de stadsvernieuwing. Er is Amstel, die op organische wijze schilsgewijs is uitgebreid relatief veel corporatiebezit. Ten opzichte van de andere tot aan het einde van de zestiende eeuw. Daaromheen ligt delen van Centrum-Oost zijn de Oostelijke Eilanden sociaal- de planmatig aangelegde zeventiende-eeuwse economisch wat zwakker. grachtengordel. ► De Kadijken zijn van eerdere datum dan de Oostelijke  Het centrum van Amsterdam is een beschermd Eilanden. Aan de uiterste oostrand staat het Funenpark, stadsgezicht, de Grachtengordel heeft de status van een nieuwbouwgebied met dure (koop)woningen, hier UNESCO Werelderfgoed. wonen veel gezinnen met kinderen (30%). Ook op de ► De Grachtengordel-Zuid met zijn grote statige grachten- Kadijken wonen huishoudens met een wat sterkere sociaal- panden en de Weteringschans zijn welgestelde woon- economische positie. buurten met relatief veel hoogopgeleiden en hoge inkomens. In deze wijken liggen ook (inter)nationaal bekende uitgaanslocaties als het Rembrandtplein en het Leidseplein. Bevolking Hier is drukte en overlast een aandachtspunt voor de leefbaarheid in de buurt. Bevolkingssamenstelling ► De Nieuwmarktbuurt en De Lastage vormen een  Begin 2017 wonen er 43.194 mensen in Centrum-Oost. Er overgangsgebied tussen de drukte op de wallen en is een kleine toename in de afgelopen jaren (2011:42.000). Nieuwmarkt en de rustigere woonbuurten in de oostelijke Samen vormen ze 26.470 huishoudens. binnenstad. Er staan in deze buurt redelijk wat  Het aandeel nieuwe stedelingen ligt met 40% boven het corporatiewoningen uit de jaren ‘80, waarmee de buurt ook stedelijk gemiddelde (29%). Dit zijn personen tussen de 18 wat lagere inkomens kent. en 55 jaar van Nederlandse of westerse herkomst die na hun 18e naar de stad zijn gekomen. Door de vergrijzing neemt dit aandeel licht af.

 Bewoners wonen hier relatief vaak alleen (61% versus 53%  Veel bewoners die in de babyboomjaren na 1946 geboren in Amsterdam) en er wonen weinig gezinnen met kinderen zijn, bereikten tussen 2005 en 2017 de 65-jarige leeftijd. In (16% versus 25%) en weinig jongeren (12%). Centrum-Oost nam het aantal 65-plussers in die periode  Het aandeel bewoners met een westers migratie- toe van 3.600 naar 6.000. In 2025 staat de teller op 8.000. achtergrond neemt toe naar 25% (Amsterdam: 17%). Ook  Het aandeel 65-plussers nam toe van 9% in 2005 naar 14% het aandeel bewoners van niet-westerse herkomst stijgt in 2017. In 2025 is het aandeel 18%. In heel Amsterdam licht maar minder snel. steeg het aandeel van 11% in 2005 naar 12% in 2017. In 2025  Het aandeel 65 plussers (14%) neemt al jaren toe en ligt zal 14% van de bevolking 65 jaar of ouder zijn. Het aandeel iets boven het stedelijk gemiddelde (12%). tot en met 17 jaar blijft naar verwachting gelijk: 11% in ► In de Grachtengordel-Zuid is het aandeel nieuwe 2025. stedelingen hoog (45%) maar dalend. Er wonen verhoudingsgewijs veel mannen (55%) en wat meer stellen Bevolking Centrum-Oost naar leeftijd, 1 januari 2005, 2017 en zonder kinderen (24%). 2025

► Ook op de Weteringschans is het aandeel nieuwe 100

100

12.000

60 90

10 70 stedelingen hoog (46%) en dalend. In deze0 wijk wonen 90 mensen veelal alleen (59%), het aandeel huishoudens met

kinderen neemt echter toe (15%) maar is nog beneden 80

gemiddeld. Hier wonen daarnaast wat 8.000 meer stellen zonder kinderen (24%). 70 ► In Nieuwmarkt/Lastage is het aandeel 65 plussers met 16%

naar bovengemiddeld niveau gestegen. 60 4.000 ► In de Weesperbuurt/Plantage wonen mensen wat vaker 50 alleen (64%). Het aandeel 75-plussers is door het

verdwijnen van een aantal verzorgingshuizen naar 40

gemiddeld niveau gezakt. 0 ► Oostelijke Eilanden lijken qua huishoudenssamenstelling op 30 het gemiddelde van de stad. Vergeleken met de rest van 20 het gebied wonen er wat meer mensen4.000 met een niet- westerse migratie-achtergrond (24%), dit aandeel neemt 10 af. In vergelijking met de rest van Centrum wonen hier

relatief veel gezinnen met kinderen en 8.000 jongeren. Het 0 aandeel jongeren neemt echter wel af, terwijl er 800 600 400 200 0 200 400 600 800 verhoudingsgewijs meer ouderen in het gebied komen. m v 2005 2025 bron: OIS Aandeel nieuwe stedelingen en 65-plussers,12.000 2005-2017 % 50 Centrum Oost, % nieuwe Stedelijke ontwikkeling en wonen stedelingen Amsterdam, % nieuwe 40 stedelingen Centrum Oost, % 65-plussers Buurtwaardering  In Centrum-Oost zijn bewoners gemiddeld zeer tevreden Amsterdam, % 65-plussers 30 over hun buurt (8,1 versus 7,5 gemiddeld in Amsterdam). De verwachte ontwikkeling van de buurt wordt hoger dan 20 gemiddeld beoordeeld (7,4 versus 7,1), maar neemt wel licht af. Ook de betrokkenheid van buurtbewoners is

10 positief en het hoogst van alle gebieden in de stad (6,7 versus 6,2).

0 ► In de Nieuwmarktbuurt/Lastage is de tevredenheid met de 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 buurt groot, maar wel iets gedaald. In 2013 kreeg de buurt Bron: OIS nog een 8,2, in 2015 een 7,9. De verwachting over de

toekomst daalde nog sterker: van 7,5 naar 6,8. Het ligt Bevolkingsprognose daarmee onder het gemiddelde van de stad.  Tussen 2017 en 2025 zal het aantal inwoners naar ► Op de Oostelijke Eilanden/Kadijken is de verwachting over verwachting toenemen van 43.200 naar 44.500; een stijging de toekomst juist positiever geworden, van 7,3 in 2011 naar van 3% versus 7,6% gemiddeld in Amsterdam. 7,8 in 2015.

► De buurttevredenheid in de Grachtengordel-Zuid en bereiken en waarvan alle vertrekken gelijkvloers liggen) dan Weteringschans is bovengemiddeld (8,3). Ondanks een gemiddeld in de stad (19% versus 26%). Vier op de tien lichte afname is ook de verwachte ontwikkeling van de huishoudens vindt hun woning geschikt om oud in te buurt hier hoger dan gemiddeld. worden, vergelijkbaar met het gemiddelde in de stad (37% versus 40%). Rapportcijfer voor verwachte ontwikkeling van de buurt, 2005- ► Met name in de Grachtengordel-Zuid en de 2015 Weteringsschans is het aandeel nultredewoningen laag rapportcijfer 8,5 (8%-10%). Op de Weteringsschans geven daarnaast weinig

A03 Grachtengordel-Zuid huishoudens aan dat de woning geschikt is om oud in te 8,0 worden (28%). Dit geldt ook voor 65+ers (32%). Toch geeft A04 Nieuwmarkt/ 7,5 maar 4% van de 65+ers aan te willen verhuizen. Lastage

7,0 A07 De Weteringschans Ruimtelijke ontwikkelingen 6,5 A08 Weesperbuurt/  In de bevolkingsprognose van OIS wordt uitgegaan van een Plantage totaal van 1525 extra woningen tussen 2017 en 2025. Dat is 6,0 A09 Oostelijke Eilanden/ Kadijken flink hoger dan in de vorige prognose. De meeste nieuwe 5,5 Amsterdam woningen worden tot 2025 gerealiseerd binnen de Nieuwe Plantage (voormalig verpleeghuis St. Jacob) en Stadswerf 5,0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 Oostenburg. bron: WIA Daarnaast zijn er plannen voor ca. 800 woningen op het Wonen Marineterrein, ca. 250 woningen op het Zeeburgerpad. En  Er staan ruim 25.000 woningen in Centrum-Oost. De ca. 100 woningen op de Hoogte Kadijk. Deze plannen zijn woningvoorraad is redelijk gelijk verdeeld over koop (32%), nog onzeker en vormen geen onderdeel van de prognoses corporatie (36%) en particuliere huur (32%). De helft van de van 2017. woningen heeft een sociale huur.  De gemiddelde huur in de vrije sector neemt wel sterk toe, van €1077 in 2011 naar €1306 in 2015 (gemiddeld in Verkeer en openbare ruimte Amsterdam €1123).  Bewoners van Centrum-Oost zijn zeer tevreden met hun Openbare ruimte woning (rapportcijfer 8,1 versus 7,6 gemiddeld in ► In Centrum-Oost is het de afgelopen jaren drukker Amsterdam). De verhuisgeneigdheid is met 23% net onder geworden, met name in de Grachtengordel-Zuid. het gemiddelde van Amsterdam (26%). Er is in 2015 een Grachtengordel-Zuid is het drukste deel, in dit deel liggen lichte toename te zien ten opzichte van 2013. de drukbezochte uitgaanspleinen Rembrandtplein en  De gemiddelde WOZ-waarde is met €4126 per vierkante Thorbeckeplein , de Bloemenmarkt, Reguliersbreestraat, de meter zeer hoog (gemiddeld €3200 in de stad). Munt en winkelgebied Leidsestraat. De ► In de Oostelijke Eilanden en de Nieuwmarktbuurt staan verblijversdichtheidindex is hier tussen 2014 en 2016 sterk relatief veel corporatiewoningen (meer dan 60%). Op toegenomen van 469 naar 521 (Amsterdam gemiddeld: Kattenburg zelfs meer dan 80%. 108). De Weteringschansbuurt, met het Leidseplein, scoort ► In Grachtengordel-Zuid zijn bovengemiddeld veel 421 op de verblijversdichtheidsindex. De toename van woningen met een hoge huur. verblijvers is hier wat minder sterk (403 in 2014). ► In alle wijken ligt de tevredenheid hoog. Op buurtniveau ► In de Nieuwmarkt/Lastage is de verblijversdichtheid was de waardering in de Czaar Peterbuurt laag, maar dit is nauwelijks toegenomen en ligt nu op 145. In de met de oplevering van de nieuwbouw verbeterd. De Weesper/Plantage buurt is het wat rustiger, hier is de tevredenheid met de woning nam hier toe van een 7,0 in verblijversdichtheid wel wat meer toegenomen (van 119 2011 naar een 7,8 in 2015. Ook de WOZ-waarde nam toe naar 131). De Oostelijke Eilanden/Kadijken is een rustige (van ruim €3400 per vierkante meter in 2015 naar bijna wijk gebleven (64). €3700 in 2016). Professionals uit het gebied geven aan dat op de  Per 100 woningen staan er 6 adressen aangeboden op Nieuwmarkt zelf (het plein) het aantal verblijvers veel AirBnB. Dit is hoger dan gemiddeld in de stad (4 per 100 groter is dan gemiddeld in de wijk Nieuwmarkt/Lastage. woningen). In Weesperbuurt/Plantage zijn meer  Het aanbod aan AirBnB is wat groter in de Grachtengordel- onderwijsvoorzieningen bijgekomen, waardoor het drukker Zuid en de Weteringsschans (beide 8 per 100 woningen), dit is met studenten in de Weesperbuurt. zijn wijken met meer koopwoningen waardoor de

mogelijkheden hier groter zijn. Centrum-Oost telt wat

minder nultredewoningen (woningen die zonder trap zijn te

Verblijversdichtheid-index, 2014-2016 ► Hoe dichter bij het stadshart hoe lager de cijfers voor de 600 Amsterdam parkeervoorzieningen voor auto en fiets. Bewoners geven

De Weteringschans 500 onvoldoendes in Grachtengordel Zuid (5,2 en 5,0), Grachtengordel-Zuid Weteringschans (5,3 en 4,8) en Nieuwmarkt/Lastage (5,5 en

400 Nieuwmarkt/Lastage 5,2). De parkeervoorzieningen in Oostelijke Eilanden/

Oostelijke Kadijken krijgen in 2015 een 6,8. Het Funen , en in mindere 300 Eilanden/Kadijken Weesperbuurt/Plantage mate de Czaar Peterbuurt, springen er hier in negatieve zin uit (5,5 en 6,0). 200 ► De Sarphatistraat is sinds 2016 een OV-fietsstraat. Fietsers

100 geven de nieuwe inrichting een 8,3, bewoners en ondernemers een 7,1.

0 2014 2016 Bron: OIS Duurzaamheid en water  De overlast van vervuiling in het gebied is iets toegenomen en ligt nabij het stedelijk gemiddelde (6,4; Amsterdam: Kwetsbaarheid bij extreme regen (bron: www.Rainproof.nl) 6,2). Ook de verloedering ligt op gemiddeld niveau (28), net als de verschillende zwerfvuilscores.  Bewoners van Centrum-Oost geven in 2015 relatief goede cijfers voor het schoonhouden van de straten (6,9). Ook het onderhoud is naar tevredenheid (7,0). ► In de buurten Lastage (4,7), Uilenburg (5,5) en Zuiderkerkhof (5,3) ervaren bewoners wel overlast van vervuiling. Rond de Nieuwmarkt zelf gaat het nu beter maar in de Amstelveldbuurt zijn bewoners lang niet meer zo tevreden op dit punt. ► Bewoners van Grachtengordel-Zuid signaleren sinds 2016 bovengemiddeld veel tekenen van verloedering (32). Ook is de overlast van vervuiling hier toegenomen. ► In de Weesperbuurt (5,8) en de Sarphatistrook (5,8) zijn

bewoners niet tevreden over de speelvoorzieningen. In de

Lastage en de Amstelveldbuurt is de tevredenheid hierover  De blauwe vlakken in de kaart laten zien in welke straten/ juist met (ruim) één punt toegenomen. buurten een sterk verhoogde kans bestaat op overlast en ► Over het groen in de Nieuwmarkt/Lastagebuurt zijn schade bij extreme neerslag. In de rode/oranje/gele vlakken bewoners niet erg te spreken (5,7). Ook het onderhoud en geldt dit voor panden en (kwetsbare) infrastructuur. schoonhouden hiervan krijgen lage cijfers. Schoonhouden  In 2015 leverden geregistreerde zonnepanelen in het gebied van stoepen en straten is hier als enige wijk in Centrum- 16 Kwpiek vermogen per 1.000 woningen, dat is minder dan Oost gedaald. gemiddeld in de stad (39,2 Kwpiek per 1.000 woningen).

 De gemiddelde stikstofdioxide concentratie, een maat voor Verkeer 3 luchtkwaliteit, in dit gebied is 31 µg/m . Dit is onder de  Er is meer dan gemiddeld overlast van verkeer in Centrum- 3 WHO advieswaarde van 40 µg/m . Er is een aantal buurten Oost. in dit gebied waar op meetpunten een stikstofdioxide  In Grachtengordel-Zuid en Nieuwmarkt/Lastage is er 3 concentratie van 40 µg/m of hoger wordt gemeten. Dat bovengemiddeld veel overlast van verkeersdrukte en zijn de Scheepvaarthuisbuurt, Rapenburg en Weesperbuurt. verkeerslawaai. In Grachtengordel-Zuid is ook relatief veel Er zijn ook een aantal buurten waar de concentratie op overlast van agressief gedrag in het verkeer. 3 bepaalde meetpunten hoger is dan 35 µg/m . Dat zijn Van Volgens professionals in het gebied is er rondom de Loonbuurt, Rembrandtpleinbuurt, Reguliersbuurt, uitgaanspleinen sprake van overlast door taxi’s. Op de Oosterdokseiland, Scheepvaarthuisbuurt, Rapenburg, uitvalswegen is daarnaast ook overlast van touringcars. Uilenburg, Valkenburg, Waterloopleinbuurt, Weesperbuurt,  De parkeervoorzieningen in Centrum Oost krijgen Sarphatistrook. gemiddeld een 6,0 (Amsterdam 6,4). Genoemde buurten zijn plekken met relatief veel  Het oordeel over parkeervoorzieningen voor fietsen is in doorgaand verkeer. Centrum-Oost beduidend lager dan gemiddeld.  Het particuliere elektriciteitsverbruik in Centrum-Oost is gelijk aan het elektriciteitsverbruik in Amsterdam 5

gemiddeld (2.500 kWh). Wel wordt er wat meer gas bijgekomen; meer dan in Centrum-West. Deze toename verbruikt (1.200 versus 1.100 kWh/vastgoedobject). kon plaatsvinden onder het vorige hotelbeleid.  Het zakelijke elektriciteitsverbruik is met 32.000  Het aantal coffeeshops is sinds 2015 met 3 gedaald tot 29 kWh/vastgoedobject veel hoger in Centrum-Oost dan in coffeeshops. Deze zijn vooral geconcentreerd in Amsterdam gemiddeld (20.800 kWh/vastgoedobject). Ook Grachtengordel-Zuid, Nieuwmarkt/Lastage en het gasverbruik is hoger (5.000 versus 4.100 Weteringschans. kWh/vastgoedobject).  Er zijn relatief weinig startende ondernemers (8% versus Het zakelijk energiegebruik ligt hier onder meer hoog door 10% gemiddeld in de stad). In absolute zin gaat het om 836 dat er relatief veel bedrijvigheid is in Centrum-Oost die starters. relatief veel energie vergt waaronder de uitgaans- en  Ook het aandeel zzp’ers is met 49% lager dan het cultuurgelegenheden. Amsterdams gemiddelde van 56%.  De winkelleegstand in Centrum Oost is in 2017 hoger dan in West: 2,4% van de winkelvoorraad en 2,9% van de Economie en cultuur winkelvloeroppervlakte, maar dit is lager dan het stedelijk gemiddelde van 3,6% en 4,5%. Bedrijvigheid  Naast de BIZ(Bedrijfsinvesteringszone) Van Dam tot opera  Centrum-Oost telt 10.258 vestigingen, ofwel 9% van alle die deels in Centrum West ligt, is de Utrechtsestraat-BIZ in vestigingen in Amsterdam. Er zijn hier 50.224 banen, 10% het oostelijk deel gecontinueerd. Daarnaast zijn van alle banen in Amsterdam, wat neerkomt op 1.209 ondernemers in Centrum Westgeorganiseerd in de banen per 1000 inwoners. In Amsterdam zijn dat gemiddeld Knowledge Mile BIZ, grofweg Mr. Visserplein, 600 banen. Weesperstraat, Wiboutstraat, Rembrandttoren.  Het aantal banen neemt met 6% iets minder snel toe dan  Ondernemers in Stadsdeel Centrum zijn daarnaast gemiddeld (9%) tussen 2013 en 2017. georganiseerd in de vereniging Amsterdam City, die deel  Veel banen zijn te vinden in de horeca (9.310) verspreid over uitmaakt van Amsterdam XL. 819 vestigingen (8% van alle vestigen in Centrum-Oost) wat ► In Grachtengordel-Zuid is relatief gezien de meeste neerkomt op 19 horecavestigingen per 1.000 inwoners werkgelegenheid: 16,3 duizend banen over 2400 (gemiddeld zijn dat er in Amsterdam 6). vestigingen. Dit komt neer op 2.417 werkzame personen op  Daarnaast is er ook relatief veel werkgelegenheid in de ICT, 1.000 inwoners. De sectoren met de meeste banen in deze creatieve sector en zakelijke dienstverlening (7.061 , 9.200 wijk zijn de zakelijke dienstverlening (4.300 banen), het en 13.766 banen) toerisme (5300 banen) en de ICT-sector (1.700 banen). Er  Er werken in dit gebied 14.199 personen in toerisme (een zijn hier relatief weinig starters. kwart van alle banen in het toerisme) in 1.198 vestigingen ► In Grachtengordel-Zuid zijn veel hotels (38 van de 118) met (12% van alle vestigingen in het toerisme in Amsterdam) bijna 3.400 bedden, wat neerkomt op 627 bedden per 1.000  Zes procent van alle vestingen is een winkel, ofwel 658 inwoners. Daarnaast zijn er 73 cafés en 127 restaurants. In zaken, waarvan 131 voor dagelijkse boodschappen en 527 totaal zijn er 55 horecavestingen op 1.000 inwoners. Het voor niet-dagelijkse boodschappen. Net als in Centrum- horeca-aanbod wordt met een 8,9 zeer goed beoordeeld. In West is het aandeel winkels voor dagelijkse boodschappen de rest van Centrum-Oost wordt deze met een 8,0 bovengemiddeld toegenomen (met 11%) ten opzichte van beoordeeld. 2013 terwijl juist het aantal winkels voor niet-dagelijkse ► Grachtengordel-Zuid is ook een belangrijk winkelgebied boodschappen is afgenomen met 2%. met 272 winkelruimtes wat neer komt op 50 winkels per De toename van winkels voor dagelijkse boodschappen 1.000 inwoners. De winkelhuren in de komt ook door op toeristen gerichte kaas-, ijs-, en Leidsestraat/Koningsplein variëren van 1.700 tot en 2.600 bakkerswinkels. euro per m2 per unit per jaar. Tussen 2016 en 2017 zijn de  Bewoners beoordelen het aanbod van winkels gemiddeld huren gelijk gebleven, in de jaren ervoor heeft er een met een 7,3. Dat is gemiddeld in Amsterdam. stijging plaatsgevonden. Het aanbod van  In de Grachtengordel-Zuid en Weteringschans zijn winkelvoorzieningen wordt met een 8,4 goed beoordeeld. bewoners zeer tevreden over het aanbod aan winkels (8,6 ► De Weteringschans is net als Grachtengordel- Zuid een en een 8,4). gemengde en diverse wijk. Er zijn 14 duizend banen over  De koopkrachtbinding in 2016 in dit gebied is (net als in ruim 2100 vestingen. Dit levert ruim 1600 banen per 1000 2014) 56% voor dagelijkse boodschappen en 15% voor niet- inwoner op. Ook hier is een mix van kantoren, horeca, dagelijkse boodschappen. Dit is relatief laag, veel bewoners winkels en publieksvoorzieningen; er zijn 68 cafés en winkelen buiten Centrum- Oost (bijv. in Centrum-West). 136restaurants en 41 hotels met samen 2200 bedden: dit  Er zijn in 2017 118 hotels met 10.266 bedden, ruim de helft levert 36 horecavestigingen op per 1.000 inwoners. De van het aantal in Centrum-West. Dit komt neer op 238 winkelhuren in de Utrechtse straat stijgen weer en liggen in bedden per 1.000 inwoners. Er zijn sinds 2014 1.525 bedden 2016 tussen de 350 en 800 euro per m2 per jaar. De

Utrechtsestraat is één van best beoordeelde winkelstraten Openbare orde en veiligheid van Amsterdam. In 2016 wordt deze met een 8,4 beoordeeld; vooral uiterlijk, sfeer en bediening en service Veiligheid worden hoog beoordeeld. Gemiddeld worden de  In Centrum-Oost vindt relatief veel criminaliteit plaats, de winkelgebieden in Amsterdam met een 7,2 beoordeeld. veiligheidsindex scoort hoog (120). Uit het gebied komen signalen van leegstand van  De score op de criminaliteitsindex (122) is een van de winkelruimte en afname van diversiteit van het aanbod in hoogste van alle 22 gebieden. Dit komt met name doordat de Utrechtsestraat. er veel high volume delicten als zakkenrollerij, ► In Nieuwmarkt/Lastage zijn er 2.200 vestigingen en 13,3 vermogensdelicten en fietsendiefstal voorkomen. duizend banen. Dit komt neer op 1.200 banen per 1000  De score op de index voor high impact delicten is ook hoger inwoners. Een groot deel van deze banen is te vinden in het dan gemiddeld (116 versus 87). Dit speelt vooral in toerisme (met bijna 2.800 banen). Daarnaast zijn er 60 Weteringschans (146), Grachtengordel-Zuid (166) en restaurants en 31 cafés. Veel hiervan zijn te vinden op of Nieuwmarktbuurt (108). Het gaat vaak om rond de Nieuwmarkt. Het aanbod van dag-horeca wordt in uitgaansgerelateerd geweld op en rond de uitgaanspleinen. dit winkelgebied met een 7,6 in 2016 dan ook hoog  Bewoners voelen zich wel veilig in hun buurt. Gemiddeld beoordeeld. In totaal krijgt dit winkelgebied een 7,3 als ongeveer even veilig als in heel Amsterdam. Dit ontstaat rapportcijfer. Men is minder tevreden met de doordat de veiligheid door meer factoren wordt bepaald keuzemogelijkheden food en de algemene bereikbaarheid dan alleen criminaliteit. De drukte in het gebied speelt en parkeermogelijkheden. Het andere winkelgebied in deze hierin een rol: drukte zorgt voor een gevoel van veiligheid, wijk, Waterlooplein/Jodenbreestraat wordt beoordeeld met maar geeft ook mogelijkheden voor criminaliteit. een 7,2. Men is tevreden over de algemene bereikbaarheid en de veiligheid, maar minder over de parkeer- Overlast mogelijkheden en keuzemogelijkheden food-winkels.  In Centrum-Oost is meer overlast dan gemiddeld ► Het aandeel vestigingen in de ICT-sector is in de (overlastindex 158). Ook is de overlast toegenomen (2014: Nieuwmarkt/Lastage ook relatief hoog:20% (bijna 2100 146, en 2015: 149). banen). 15% Van alle banen is te vinden bij de overheid ► In Grachtengordel-Zuid was deze toename sterk, de index (1700), waarvan een groot deel te herleiden is tot de steeg van 173 in 2015 naar 208 in 2016. Ruim een kwart gemeente Amsterdam. (28%) van de bewoners van deze wijk geeft ook zelf aan dat ► De Weesperbuurt/Plantage en de Oostelijk Eilanden zijn de overlast het afgelopen jaar is toegenomen. De index- wijken met respectievelijk 1300 en bijna 470 banen per 1000 score voor verloedering steeg van 125 naar 151 en de index inwoners. In beide wijken zijn relatief veel zzp’ers te vinden: voor personenoverlast van 220 naar 265. In deze wijk komt 55% en 66%. Ook het aandeel in de creatieve industrie is veel uitgaansbezoek. hier hoog: 37% in de Weesperbuurt en 38% in de Oostelijke  Ook op de Weteringschans, met het Leidseplein, is veel Eilanden. In beide buurten zijn relatief weinig winkels: twee overlast van personen (index personenoverlast: 245) en van en drie per 1.000 inwoners. horecagelegenheden (18% van de bewoners geeft aan veel ► in de Weesperbuurt/Plantage is het aandeel werkzame overlast te ervaren van horecagelegenheden). personen bij de overheid hoog (19%). Daarnaast is hier ook  Er is relatief weinig overlast van jongeren in Centrum-Oost het aandeel dat in de sector onderwijs werkt hoog vanwege (8% van de inwoners van Centrum-Oost tegenover 11% in de aanwezige universiteit op het Roeterseiland (14%). heel Amsterdam). Op de Oostelijke Eilanden wordt Vanwege het Sarphatihuis en GGD is het aandeel banen in gemiddeld iets meer overlast van jongeren ervaren (12%). de zorg hoog (21%). Uit de buurtenquête 2017 Centrum-Oost blijkt dat op de Oostelijke Eilanden 49% weleens overlast van jeugd in de Cultuur buurt ervaart. Dit is meer dan in de overige buurten van  Ten opzichte van het aantal inwoners telt het gebied veel Centrum-Oost. publiekstoegankelijke cultuurvoorzieningen (10,8 per 1.000  In Centrum-Oost wordt daarentegen veel overlast ervaren inwoners versus 6,8 in Amsterdam). van dronken mensen op straat (30% versus 14% gemiddeld ► Het Rembrandt/ Thorbecke- en Leidseplein zijn populaire in de stad). Ook overlast van drugshandel en –gebruik uitgaansgebieden met horecaconcentraties. Rondom het speelt hier meer (10% ervaart hier overlast van versus 6% Leidseplein zijn ook veel cultuurvoorzieningen.. gemiddeld in Amsterdam). ► Rondom het Waterlooplein is ook een concentratie van ► In Nieuwmarkt/Lastage wordt zowel de meeste publiekstoegankelijke cultuurvoorzieningen zoals musea en drugsoverlast (17%) als de meeste overlast door dronken de opera. mensen op straat (42%) ervaren door de inwoners.  De culturele participatie van de bewoners van Centrum ► De Weesperbuurt/Plantage scoort gemiddeld voor Oost is met 65% hoger dan gemiddeld (50%). Amsterdam als het gaat om criminaliteit en beter als het

gaat om overlast in vergelijking met het Amsterdamse gewichtleerlingen is in Centrum-Oost dan ook laag (3%) in gemiddelde. De Oostelijke Eilanden/Kadijken scoort vergelijking met Amsterdam (14%). beduidend beter op overlast en criminaliteit in vergelijking ► Het aandeel basisschoolleerlingen met hoogopgeleide met heel Amsterdam. ouders is met name hoog in de Grachtengordel-Zuid (87%) en de Weesperbuurt/Plantage (85%). Brandveiligheid  Van de middelbare scholieren heeft twee derde  Het aantal branden in het gebied is hoger dan het hoogopgeleide ouders (Amsterdam: 43%). gemiddelde van Amsterdam: 2,1 versus 1,6 per 1.000 ► Dit aandeel is het hoogst in de Weteringschans (78%). woningen. ► In Grachtengordel-Zuid zijn relatief veel branden, namelijk  Het aandeel havo/vwo adviezen is in Centrum-Oost 4,2 per 1.000 woningen. bovengemiddeld: 77% tegenover 52% in Amsterdam. Slechts 10% van de leerlingen krijgt een advies voor pro/lwoo (praktijkonderwijs of VMBO met Onderwijs, jeugd en diversiteit leerwegondersteuning) tegenover 16%. ► Met name in de Grachtengordel-Zuid ligt het aandeel Jeugd en jeugdhulp havo/vwo basisschooladviezen met 94% erg hoog.  In Centrum-Oost wonen relatief weinig jongeren tot 18 ► In Oostelijke Eilanden/Kadijken krijgt daarentegen 18% van jaar (12% versus 18% in heel Amsterdam). De meerderheid de leerlingen een advies voor pro/lwoo. is van Nederlandse herkomst (58% versus 40%). Daarnaast hebben de jongeren vaker een westerse herkomst (22% Aandeel havo/vwo adviezen per woongebied, 2015 % versus 14%) en minder vaak een niet-westerse (20% versus 100 90 47%). 80  Het aandeel minimajongeren is laag (11% versus 22% 70 60 gemiddeld in de stad). 50 ► In de Oostelijke Eilanden/Kadijken ligt het aandeel 40 30 minimajongeren met 19% hoger dan in de overige delen 20 van Centrum-Oost, maar wel onder het gemiddelde van de 10 0 stad (19%).  Het gebruik van jeugdzorg is in het algemeen lager dan Centrum Oost Amsterdam gemiddeld. Dit is in lijn met de relatief lage score op de bron: OJZ risicofactorenindex kindermishandeling (66 versus 100) en

op angstklachten (11% versus 12%), depressie (8% versus  Van de jongeren tussen de 18 en 23 jaar verlaat slechts 4% 10%), eenzaamheid (5% versus 9%), piekeren (5% versus het onderwijs zonder startkwalificatie (9% in Amsterdam). 9%) en prosociaal gedrag (83% versus 77%) onder 4de ► In Oostelijke Eilanden/Kadijken ligt dit aandeel iets hoger klassers (15-16 jarigen). (7%), maar nog altijd onder het Amsterdams gemiddelde.  Het middelengebruik onder 4de klassers is hoger dan  Het aandeel studenten is gelijk aan het Amsterdams gemiddeld. Zo drinkt 23% 1x per maand of vaker alcohol gemiddelde (8%). Hiervan is een relatief groot aandeel versus 12% gemiddeld, 10% gebruikt minstens universitair student (61% tegenover 41% in Amsterdam), maandelijks cannabis (versus 7%) en 13% rookt 1x per terwijl het aandeel MBO-studenten juist erg laag ligt (9% maand over vaker (Amsterdam: 9%). tegenover 23% in Amsterdam gemiddeld).  Het aandeel 10-jarigen met overgewicht en obesitas is in

Centrum-Oost lager dan gemiddeld (11% versus 21%). Diversiteit  Het aandeel verdachten onder de jeugd van 12 tot 24 jaar  Bewoners in Centrum-Oost oordelen veel positiever over de is lager dan gemiddeld (1,6% versus 2,8%). omgang tussen groepen dan gemiddeld in de stad ► Ook dit aandeel jeugdige verdachten is hoger in de (rapportcijfer 7,4 versus 7,0). Oostelijke Eilanden/Kadijken (2,3%).  Verder uiten bewoners van Centrum-Oost veel meer

acceptatie van de rechten van homoseksuele en lesbische Onderwijs paren (score: 4,7) dan gemiddeld (4,4).  In Centrum-Oost zijn weinig scholen: zeven basisscholen en  Het rapportcijfer voor sociale cohesie is echter in alle wijken één middelbare school. in Centrum-Oost gedaald tussen 2014 (6,0) en 2016 (5,7).  Relatief weinig peuters in Centrum-Oost worden tot de ► Bewoners van de Weesperbuurt/ Plantage en de Oostelijke doelgroep van de voorschool gerekend (14%) ten opzichte Eilanden/ Kadijken rapporteren relatief vaak discriminatie van het Amsterdams gemiddelde (34%). (respectievelijk 18% en 19% versus 14% gemiddeld in  Driekwart van de basisschoolleerlingen heeft Amsterdam). hoogopgeleide ouders (48% in Amsterdam). Het aandeel

 De spanningenindex is voor de Oostelijke Eilanden/  De netto arbeidsparticipatie voor Centrum-Oost is bijna Kadijken met een score van 98 rondom het stedelijk gelijk aan die van Amsterdam als geheel (66% Centrum- gemiddelde, en is verbeterd vergeleken met 2013 (101). In Oost versus 68% Amsterdam). alle andere wijken van Centrum-Oost is de score op de spanningenindex veel gunstiger dan het stedelijk Participatie gemiddelde.  Bijna alle bewoners van Centrum-Oost hebben een dagbesteding zoals (vrijwilligers)werk, mantelzorg of opleiding, (95% van de bewoners van 19-64 jaar versus 88% Werk, inkomen en participatie gemiddeld in de stad) en dit is toegenomen (was 91%). Volgens professionals in het gebied is dat op de Oostelijke Werk en inkomen Eilanden niet het geval. Veel trede 1 en 2 bijstandsklanten  De sociaaleconomische positie van de bewoners van hebben geen dagbesteding. Centrum-Oost ligt boven het gemiddelde stadsniveau. Het  Sociale uitsluiting, een situatie waarin mensen vanwege gemiddeld inkomen is met €37.800 hoger dan gemiddeld in omstandigheden als weinig financiële middelen of gebrek de stad (€33.200). aan zorg niet volledig kunnen deelnemen aan de  De inkomensongelijkheid is in Centrum-Oost iets groter samenleving, komt in het gebied dan ook weinig voor (3% dan gemiddeld. versus 8%). ► In alle wijken ligt het inkomensniveau hoger dan het  Men heeft relatief weinig contact met buren (36% wekelijks stadsgemiddelde, op buurtniveau zijn er twee waar het versus 51%), terwijl dat in voorgaande jaren nog relatief inkomen laag ligt: de Reguliersbuurt en de Czaar veel was. De mate van contact met overige buurtbewoners Peterbuurt. Het aantal Vroeg Erop Af meldingen en het ligt op het gemiddelde stadsniveau. aantal dossiers Schuldhulpverlening zijn gedaald in de  De inzet voor de buurt of stad ligt hoog, 32% versus 24%, Czaar Peterbuurt. Voor de Reguliersbuurt is dit niet bekend. maar ligt wel lager dan in 2014. ► In de buurten Oostenburg (10%) en de Sarphatistrook (17%)  De participatie in vrijwilligerswerk ligt op gemiddeld niveau is het aandeel 15-64 jarigen dat WWB-levensonderhoud (31% versus 35%) en is minder dan in voorgaande jaren. ontvangt, veel groter dan gemiddeld. In beide buurten  De helft is lid van een vereniging (52% versus 50%). neemt het aandeel bijstandsontvangers met een grote  Maar weinig bewoners voelen zich verwant met een geloof afstand tot de arbeidsmarkt toe. Ook de geregistreerde (20% versus 34%) of bezoeken een gebedshuis (8% versus werkloosheid is hoog in Oostenburg en de Sarphatistrook 18%). (17%).  Centrum-Oost heeft relatief weinig minimahuishoudens Educatie en inburgering (15% versus 20% gemiddeld in Amsterdam).  In het gebied wonen 1,6 statushouders per 1.000 inwoners, ► De wijk Oostelijke Eilanden/Kadijken komt met 19% in de dat is relatief weinig (Amsterdam: 6,1 per 1.000). buurt van het Amsterdamse gemiddelde. In de buurten Kattenburg (21%), Oostenburg (25%), Czaar Peterbuurt (24%) en de Sarphatistrook (25%) wonen de meeste Welzijn, zorg en sport minimahuishoudens. Dit geldt ook voor de buurt Nieuwmarkt (23%). Welzijn  De standaard leefsituatie-index, een samengestelde score Bijstand trede 1 en 2, 2015-2017 op het gebied van gezondheid, participatie en leefbaarheid % 7 die het gemiddelde welzijnsniveau van een buurt beschrijft, wijkt niet sterk af van het gemiddelde (107 versus 105), 6 Amsterdam maar is wel minder gunstig dan in eerdere jaren (109 in 2012 Centrum-Oost en 2014). 5 Grachtengordel-Zuid  Ernstige eenzaamheid komt relatief weinig voor in (6% 4 Nieuwmarkt/Lastage versus 13%) en maar weinig bewoners ervaren geen regie De Weteringschans over hun eigen leven (5% versus 10%). 3 Weesperbuurt/Plantage Volgens professionals in het gebied speelt eenzaamheid Oostelijke Eilanden 2 een rol in de Weesperbuurt/Plantage en de Oostelijke /Kadijken Eilanden/Kadijken. 1

0 Zorg 2015 2016 2017  De gezondheid is op alle indicatoren positiever dan Bron: RVE Inkomen gemiddeld. 9

 Ook qua leefstijl doen de bewoners het op de meeste aspecten goed of gemiddeld (roken), alleen komt overmatig en/of zwaar alcoholgebruik relatief vaak voor (23% versus 17%).  Men geeft ongeveer even vaak informele hulp als gemiddeld (44% versus 41%).  Er wordt iets vaker mantelzorg verleend dan gemiddeld (11% versus 9%).  De tevredenheid over het aanbod van buurthuizen en zorgen welzijnsvoorzieningen is gemiddeld. Er zijn relatief veel zorgvoorzieningen (inclusief zzp’ers in de zorg) in dit gebied (11,5 per 1.000 bewoners versus 7,1). ► Ouderen (65-plus) die wonen in de Weesperbuurt/Plantage en de Oostelijke Eilanden/Kadijken zijn minder tevreden over het aanbod aan zorgvoorzieningen in de buurt dan gemiddeld. In deze laatst genoemde wijk ligt het aanbod aan deze voorzieningen, in tegenstelling tot in andere wijken, onder het gemiddelde.

Sport  In Centrum-Oost sport 74% minimaal een keer per maand. De sportdeelname is hiermee gemiddeld voor de stad (77%).  Het aandeel 10-jarigen dat lid is van een sportvereniging is hoog in Centrum-Oost (90% versus 73% in Amsterdam).  Er zijn meer sportvoorzieningen per 1.000 inwoners in het gebied dan gemiddeld in heel de stad (0,60 versus 0,45), maar het rapportcijfer dat bewoners geven voor het aanbod van sportvoorzieningen is iets lager (6,4 versus 6,9).

Kernindicatoren

Kernindicatoren (vervolg)

Legenda tabel voorpagina en kernindicatoren De kleuren geven aan hoe de waardes van een indicator verspreid zijn over de stad. De kleuren geven niet aan of de verschillen statistisch significant zijn en hebben geen relatie met gestelde normen of beleidsdoelen.

> 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 - 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 SD rond gemiddelde 0,5 - 1 SD minder / slechter dan gemiddeld > 1 SD minder / slechter dan gemiddeld geen gegevens beschikbaar

Deze en meer cijfers zijn voor meerdere jaren en op verschillende schaalniveaus terug te vinden in het Basisbestand Gebieden Amsterdam van OIS (zie ook: http://www.ois.amsterdam.nl/visualisatie/dashboard_kerncijfers.html). Op deze site staan ook de definities en bronnen vermeld van alle indicatoren.