GMINNASTRATEGIAROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓWSPOŁECZNYCH GMINYWAŚNIÓWNALATA2008–2015

OPRACOWANIE:GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowie Waśniów2008

1 SPISTREŚCI 5 WSTĘP ROZDZIAŁ1 8 METODYPRACYNADSTRATEGIĄ 8 1.1 Współpracazewnętrznadlapotrzebopracowaniastrategii 8 1.2. Podstawyprawneidokumentyprogramowewzakresieplanowaniapolitykispołecznej 8 1.3. Powołaniezespołuekspertówijegozadania 10 ROZDZIAŁ2 12 TWORZENIEDIAGNOZYSPOŁECZNEJGMINYWAŚNIÓW 12 2.1 Celizakresprzedmiotowydiagnozy 12 2.2 Metodydiagnozy 12 2.3 Terenbadańidobórpróby 15 2.4 Organizacjabadań 16 ROZDZIAŁ3 17 DIAGNOZASPOŁECZNAGMINYWAŚNIÓW 17 3.1 Ogólnacharakterystykagminy 17 3.2 Sytuacjademograficzna 19 3.3 IndywidualnajakośćŜyciamieszkańców 23 3.3.1 Problemyspołeczneizasobyśrodowiskowedoichrozwiązywania 23 3.3.2 ZadowoleniezposzczególnychdziedziniaspektówŜycia 28 3.3.3. Praktykireligijne 30 3.4 WarunkiŜyciagospodarstwdomowych 31 3.4.1. Charakterystykagospodarstwdomowychiichgłówneźródłautrzymania 31 3.4.2 Sytuacjamaterialnagospodarstwdomowychizaspokojeniepotrzebkonsumpcyjnych 33 3.4.3. Warunkimieszkaniowegospodarstwdomowych 35 3.5 DostępdodóbriusługspołecznychumoŜliwiającychaktywnośćiintegracjęspołeczną 37 3.5.1 Edukacja 38 3.5.1.1 Poziomwykształceniamieszkańcówgminy 38 3.5.1.2 Edukacjaprzedszkolna 38 3.5.1.3 Gminnysystemoświaty 39 3.5.1.4 Osobyospecjalnychpotrzebachedukacyjnych 41 3.5.1.5 AspiracjerodzicówwzakresieedukacjidzieciimłodzieŜy 45 3.5.1.6 Edukacjaustawicznakadr 46 3.5.2 Kulturaiwypoczynek 47 3.5.3 Zdrowieiopiekazdrowotna 48 3.5.3.1 Problemyzdrowotne 48 3.5.3.2 Dostępdoopiekizdrowotnej 49 3.5.3.3 Lekiiapteki 51 3.5.3.4 Personelwpodstawowejopiecezdrowotnej 51 3.6 Transportikomunikacja 51 3.7. Zabezpieczeniespołeczne 52 3.7.1 Instytucjeiświadczeniapomocyspołecznej 52 3.7.2 Świadczeniarodzinne 57 3.7.3 Opiekanadrodzinąidzieckiem 58

2 3.7.4 Sytuacjanarynkupracy 63 3.7.4.1 Osobypracujące 63 3.7.4.2 Indywidualnaaktywnośćekonomiczna 64 3.7.4.3 Osobybezrobotne 66 3.7.4.4 Pomocosobombezrobotnym 68 3.8 Bezpieczeństwopubliczneipatologiespołeczne 69 3.8.1 Przestępczość 69 3.8.2 UzaleŜnienia 70 3.8.2.1 Alkoholizm 71 3.8.2.1.1 Konsumpcjaalkoholu 71 3.8.2.1.2 Dostępnośćalkoholu 73 3.8.2.1.3 ProblemyspołeczneizdrowotnezwiązanezuŜywaniemalkoholu 74 3.8.2.2 Narkomania 75 3.8.2.2.1 UŜywanienarkotykówprzezmłodzieŜszkolną 75 3.8.2.2.2 ProblemoweuŜywanienarkotyków 76 3.8.2.2.3 Dostępnośćnarkotyków 77 3.8.3 Działaniaprofilaktyczne 77 3.9 Grupyspołecznezwiększonegoryzykawykluczeniaspołecznego 81 3.9.1 Osobydługotrwalebezrobotne 82 3.9.2 Osobyniepełnosprawnewtymosobyzzaburzeniamipsychicznymi 82 3.9.3 Gospodarstwadomowezproblememubóstwa 90 3.9.4 Osobyopuszczającezakładypenitencjarne 93 3.9.5 Osobybezdomne 93 3.9.6 Kobiety,zatrudnienieiichszansewŜyciupublicznym 94 3.10 Stanspołeczeństwaobywatelskiego 98 3.11 Komunikacjamiędzymieszkańcamigminy 103 3.12 Działaniawładzlokalnychnarzeczwspólnotysamorządowej 104 3.13 Społeczeństwoinformacyjneinowoczesnetechnologiekomunikacji 106 3.14 WiedzaiopinienatematintegracjizkrajamiUniiEuropejskiej 109 3.15 Głównewynikiprzeprowadzonychbadań 111 121 ROZDZIAŁ4 ANALIZASWOT 121 ROZDZIAŁ5 135 KIERUNKIROZWOJUSPOŁECZNEGOGMINY 135 5.1Misjagminy 135 5.2Wizjagminy 135 5.3Celestrategicznewlokalnejpolitycespołecznej 136 5.3.1 Szczegółowyopiscelówstrategicznych 137 5.3.2 Szczegółowyopiscelówoperacyjnychidziałań 144 ROZDZIAŁ6 WDRAśANIEGMINNEJSTRATEGIROZWIĄZYWANIAPROBLEMÓWSPOŁECZNYCH 150 6.1 ZarządzanieiwdraŜanie 150 6.2 Instrumentyfinansowedorealizacjistrategii 153 6.2.1 PodstawyprawneuchwałybudŜetowejgminy 153 6.2.2 Finansowanierealizacjicelówgminnejstrategiirozwiązywaniaproblemówspołecznych 153 6.2.2.1 FunduszestrukturalneUniiEuropejskiej 154

3 6.2.2.2 NarodoweStrategiczneRamyOdniesienia2007–2013 154 6.2.2.3 InstrumentysłuŜącerealizacjiprojektówwspółfinansowanychzbudŜetuUE 156 6.2.2.4 Instrumentypromocjizatrudnienia 157 6.2.2.5 ŚrodkiPaństwowegoFunduszuRehabilitacjiOsóbNiepełnosprawnych 158 6.2.2.6 PartnerstwoPubliczno–Prywatne 158 6.2.2.7 Instrumentywspomagająceintegracjęspołeczną 158 6.2.2.8 Potencjałorganizacjipozarządowych 159 6.3 Monitorowanie 163 6.4 Ewaluacja 164 6.5 Informacjaipromocjastrategiiwśrodowiskulokalnym 166 6.6 Wynikikonsultacjispołecznych 167 6.6.1 Celipodstawyprawnekonsultacji 167 6.6.2 Przebiegkonsultacji 168 6.6.3 Najczęściejzgłaszaneuwagiipostulaty 169 6.6.4 Wynikikonsultacji 169 6.6.5 Wnioski 169 ZAŁĄCZNIKI 1. Planrealizacjistrategiiw2009r. 2. Raportyzespotkańiwarsztatów 3. ZarządzenieWójtaGminyWaśniówwsprawiepowołaniaZespołuEkspertówdlacelów opracowaniastrategii. 4. ZarządzenieWójtaGminyWaśniówwsprawiepowołaniaZespołukoordynatorówdlacelów wdraŜaniastrategii.

4 WSTĘP Zasadniczym warunkiem stabilności demokratycznego społeczeństwa jest spójność społeczna. „Społeczeństwa podzielone i nierówne są nie tylko niesprawiedliwe, ale nie gwarantują równieŜ stabilności w dłuŜszym okresie. Wielu ludzi jest w praktyce wykluczonychzkorzyści,jakieprzynosipostępspołecznyiekonomiczny;rządymusządbać nietylkootobydobrzedziałałagospodarka,alerównieŜbydobrzedziałałospołeczeństwo; rozwój gospodarczy, któremu nie towarzyszy rozwój społeczny spowoduje powaŜne problemyprędzejczypóźniej.WzmocnieniespójnościspołecznejmoŜebyćpostrzegane,jako strategia ograniczenia ryzyka załamania społecznego i politycznego w przyszłości.” 1 Zagwarantowanie odpowiedniej pomocy i zasobów gwarantujących spójność społeczno ekonomicznąwymagacelowychiaktywnychdziałańlokalnejpolitykispołecznej.Zgodnie zzapisamiwart.7ust.1ustawyzdnia8marca1990r.osamorządziegminnym (Dz.U.z2001.,Nr142poz.1591zpóźniejszymizmianami)dorealizacjizadańpolityki społecznejdelegowanesąsamorządygminne.Art.17ust.1ustawyzdnia12marca2004r. opomocyspołecznejstawiaprzedsamorządemgminyzadanieopracowaniagminnejstrategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. W związku z powyŜszym opracowano niniejszy dokument. Opracowanie zawiera raport o sytuacji społecznejmieszkańcówGminyWaśniów,któryzostałprzygotowanynapodstawiewyników badań własnych przeprowadzonych na terenie Gminy Waśniów dla potrzeb opracowania strategii, badań społecznych prowadzonych na terenie Województwa Świętokrzyskiego w latach 2004 – 2006 oraz informacji uzyskanych z instytucji społecznych obsługujących mieszkańców gminy. W zestawieniu SWOT wyszczególniono mocne i słabe strony oraz szanse i zagroŜenia występujące w sferze społecznej. W planowaniu zadań strategicznych uwzględniono: • prymatsprawdzieckai młodegopokoleniawŜyciuspołeczności, w świetle, której grupąpriorytetowąsądzieciimłodzieŜ • kompensację oraz solidarność międzypokoleniową, w świetle, której grupą priorytetowąsąseniorzy

1Marginalizacjaiwykluczeniespołeczne2005/2006,DrRyszardSzarfenberg,Wykład6Wykluczenie społecznewdziałaniachUniiEuropejskiejiRadyEuropy.

5 • integrację społeczną, w świetle, której priorytetem będzie wspieranie osób zagroŜonych lub dotkniętych ubóstwem, bezrobociem, uzaleŜnieniami, długotrwałą chorobą, bezdomnością, opuszczających zakłady karne i innych naraŜonych na wykluczeniespołeczne. Wobec sygnalizowanych problemów Samorząd Gminy Waśniów postuluje następującecelestrategicznelokalnejpolitykispołecznejnalata2008–2015: Celgłówny: Kształtowanieoptymalnychwarunkówsocjalnobytowychorazsolidarnych stosunkówmiędzyludzkich,sprzyjającychekonomicznejispołecznejspójności wspólnotylokalnej Celstrategiczny1 ZapobieganiekryzysowymsytuacjomŜyciowymjednostekirodzinoraz eliminowanieczynnikówsprzyjającychmarginalizacjiiwykluczeniuspołecznemu Celstrategiczny2 Dostarczaniewysokiej,jakościusługspołecznych,wspierającychintegrację społecznąiaktywnośćzawodowąmieszkańcówgminy Celstrategiczny3 Wzmocnieniepodmiotowościobywateliiichwspólnotoraztworzenie korzystnychwarunkówdlarozwojuinstytucjispołeczeństwaobywatelskiego ZałoŜone cele są kompatybilne do zapisów w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienianalata2007–2013iprogramówsektorowychzeszczególnymuwzględnieniem dokumentów w dziedzinie polityki społecznej: Strategia Polityki Społecznej 20072013, NarodowaStrategiaIntegracjiSpołecznejdo2010r..

6 Dla realizacji celów strategicznych formułowane będą gminne programy wynikające zregulacjiprawnychwskazanychwtreściopracowania,jakoinstrumentyprawneplanowania strategicznego,tj.: GminnyProgramuProfilaktykiIRozwiązywaniaProblemówUzaleŜnień GminnySystemProfilaktykiiOpiekiNadDzieckiemiRodziną GminnyProgramWspółpracyzOrganizacjamiPozarządowymi GminnyProgramPrzeciwdziałaniaPrzemocywRodzinie Zadania priorytetowe będą przedmiotem projektów przygotowywanych przez róŜne instytucje polityki społecznej, jako inicjatywy środowiskowe podejmowane w ramach dostępnych programów powiatowych, wojewódzkich, krajowych i integracji z UE. WstrategiiprezentowanyjestpodziałkompetencjiwewdraŜaniuzaplanowanychdziałań,na róŜnych poziomach organizacyjnych, które realizowane będą w perspektywie współpracy wielosektorowej na zasadach: jawności, partnerstwa, pomocniczości, profesjonalizmu iefektywności.Wskazujesiępotencjalneźródłafinansowaniastrategiarealizowanabędzie z publicznych środków krajowych, publicznych środków wspólnotowych oraz środków prywatnych. Realizacja gminnej strategii oraz wynikających z niej programów i projektów operacyjnych będzie przedmiotem systematycznego procesu monitorowania oraz ewaluacji. Punktem odniesienia do oceny postępów realizacji celów dla obydwu tych procesów będą wskaźniki: • Instytucjonalne gromadzone z instytucji reagujących na problemy społeczne zdefiniowanewstrategii,jakodominującewgminie • Wynikające z programów i projektów operacyjnych realizowanych stosownie do priorytetów załoŜonych w strategii przez poszczególne podmioty, wymagane przez instytucjewdraŜająceifinansująceprzedkładaneofertywspółpracy • Wkońcowejfaziewodniesieniudowskaźnikówprzyjętychdlapriorytetówzawartych w Strategii Polityki Społecznej 2007 – 2013, Narodowej Strategii Integracji Społecznej,którychosiągnieciezaplanowanona2010 • Uzyskane z badań ankietowych obejmujących uczestników programów i projektów operacyjnych. Wcelachstrategicznychuwzględnionokoordynacjędziałańzinstytucjamipolitykispołecznej zeszczeblapowiatowegoiwojewódzkiegoorazzorganizacjamipozarządowymi.

7 ROZDZIAŁ1

METODYPRACYNADSTRATEGIĄ

1.1. WSPÓLPRACAZEWNĘTRZNADLAPOTRZEBOPRACOWANIASTRATEGII GminnaStrategiaRozwiązywaniaProblemówSpołecznychdlaGminyWaśniówopracowana została przy współpracy instytucji zewnętrznych na szczeblu powiatowym i wojewódzkim. Współpraca obejmowała fazę diagnozy i planowania. Diagnozę społeczną sporządzono na podstawiefaktówizdarzeńdotyczącychmieszkańcówspołecznościlokalnej,odnotowanych w dokumentach archiwalnych w zakresie spraw prowadzonych przez: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrowcu Świętokrzyskim, Wojewódzki Zespół Ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Kielcach, Powiatową Poradnię PedagogicznoPsychologiczną w Ostrowcu Świętokrzyskim, Komendę Policji w Waśniowie, Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego. Dla celów opracowania strategii zawarto1umowęzewnętrzną.Zakresprzedmiotowyumowyobejmowałpodstawoweetapy planowania strategicznego, z wyłączeniem etapów: konsultacji społecznych i eksperckich, promocji zaprojektowanych działań oraz wdraŜania strategii, które to pozostały w kompetencjach Samorządu Gminy Waśniów. Zgodnie z zapisami umowy dla potrzeb opracowaniastrategiiSamorządGminyWaśniówudostępniłposiadanedokumentybazowe, którestanowiływyjścioweźródłopoznaniasytuacjispołecznejwgminie:  StrategiaZrównowaŜonegoRozwojuGminyWaśniów  PlanRozwojuLokalnegoGminyWaśniównalata2004–2013. 1.2.PODSTAWYPRAWNEIDOKUMENTYPROGRAMOWEWZAKRESIE

PLANOWANIAPOLITYKISPOŁECZNEJ  Lokalnestrategierozwiązywaniaproblemówspołecznychjakoustawowezadania administracjisamorządowej: 1. Ustawazdnia8marca1990r.osamorządziegminnym (Dz.U.z2001r.,Nr142poz.1591zpóźn.zm.) 2. Ustawazdnia6grudnia2006r.ozasadachprowadzeniapolitykirozwoju (Dz.U.Nr227,poz.1658) 3. Ustawazdnia12marca2004r.opomocyspołecznej (Dz.U.Nr64,poz.593,zpóźn.zm.)

8 4. Ustawazdnia29grudnia2005r.oustanowieniuprogramuwieloletniego „PomocpaństwawzakresiedoŜywiania” (Dz.U.Nr267poz.2258i2259) 5. Ustawazdnia28listopada2003r.oświadczeniachrodzinnych (Dz.U.Nr228,poz.2255zpóźn.zm.) 6.Ustawazdnia27sierpnia2004r.oświadczeniachopiekizdrowotnejfinansowanych ześrodkówpublicznych (Dz.U.z2004r.Nr210poz.2135) 7.Ustawazdnia26października1982r.owychowaniuwtrzeźwości iprzeciwdziałaniualkoholizmowi (Dz.U.z2002r.,Nr147,poz.1231zpóźn.zm.) 8.Ustawazdnia29lipca2005r.oprzeciwdziałaniuprzemocywrodzinie (Dz.U.z2005r.Nr180poz.1493) 9.Ustawazdnia29lipca2005r.oprzeciwdziałaniunarkomanii (Dz.U.Nr179,poz.1485) 10.RozporządzenieRadyMinistrówzdnia13września2005r.wsprawieKrajowego ProgramuZwalczaniaAIDSiZapobieganiaZakaŜeniomHIV (Dz.U.Nr189poz.1590) 11. Ustawazdnia19sierpnia1994r.oochroniezdrowiapsychicznego (Dz.U.Nr111,poz.535) 12. Ustawazdnia13czerwca2003r.ozatrudnieniusocjalnym (Dz.U.Nr122,poz.1143) 14. Ustawazdnia24kwietnia2003r.przepisywprowadzająceustawęodziałalności poŜytkupublicznegoiowolontariacie (Dz.U.Nr96,poz.874) 15. Ustawazdnia24kwietnia2003r.odziałalnościpoŜytkupublicznego iowolontariacie (Dz.U.Nr96,poz.873zpóźn.zm.) 16. Ustawazdnia20kwietnia2004r.opromocjizatrudnieniaiinstytucjachrynkupracy (Dz.U.Nr99,poz.1001) 17. Ustawazdnia27sierpnia1997r.orehabilitacjizawodowejispołecznejoraz zatrudnianiuosóbniepełnosprawnych (Dz.U.Nr123,poz.776zpóźn.zm.) 18. KartaPrawOsóbNiepełnosprawnych

9 17.UchwałaSejmuRzeczypospolitejPolskiejzdnia1sierpnia1997r. • Dokumentyprogramowezdziedzinypolitykispołecznej 1. NarodoweStrategiczneRamyOdniesienianalata20072013 2. NarodowaStrategiaIntegracjiSpołecznejdo2010r. 3. NarodowyProgramZdrowianalata2006–2015 4. KrajowyProgramPrzeciwdziałaniaNarkomaniinalata2006–2010 5. Krajowy Program Zapobiegania ZakaŜeniom HIV, Opieki nad śyjącymi z HIV iChoryminaAIDSnalata2004–2006 6. NarodowyProgramProfilaktykiiRozwiązywaniaProblemówAlkoholowychnalata 2006–2010 7. RządowyProgram–FunduszInicjatywObywatelskich (UchwałaNr193/2004RadyMinistrówzdnia11sierpnia2004r.wsprawie ustanowieniaprogramuwieloletniegopodnazwą:RządowyProgram–Fundusz InicjatywObywatelskich) 8. Strategiawspieraniaspołeczeństwaobywatelskiegonalata20072013 9. PoakcesyjnyProgramWsparciaObszarówWiejskich 10. StrategiaPolitykiSpołecznej2007–2013 17. Program Osłonowy Przeciwdziałania Wykluczeniu Społecznemu Osób Bezdomnych iZagroŜonychBezdomnością 19. Rządowyprogram„Posiłekdlapotrzebujących” (Uchwała Nr 212/2004 Rady Ministrów z dnia 7 września 2004 r. w sprawie RządowegoProgramu„Posiłekdlapotrzebujących” 20. NarodowyPlanDziałańnaRzeczDzieci2004–2012„PolskadlaDzieci” 20.Program„BezpieczneŚwiętokrzyskie”––grudzień1999r.zaakceptowany przezWojewodęŚwiętokrzyskiego,MarszałkaWojewództwaŚwiętokrzyskiego, ŚwiętokrzyskiegoKomendantaWojewódzkiegoPolicji • StrategiaRozwojuGminyWaśniów

10 1.3.POWOŁANIEZESPOŁUEKSPERTÓWIJEGOZADANIA Napodstawieart.31iart.33ust.1i3wzwiązkuzart.2ust.1,art.7.ust.1,pkt6ustawy zdnia8marca1990r.osamorządziegminnym(tekstjednolityDz.U.z2001r.,Nr142 zpóźn.zm.),wzwiązkuzart.17ust.1pkt1ustawyzdnia12marca2004r.opomocy społecznej(Dz.U.Nr64,poz.593)orazZarządzeniemNr36WójtaGminyWaśniówzdnia 15.12.2006 r. powołano Zespół Ekspertów do spraw opracowania strategii rozwiązywania problemówspołecznych.Uczestnikamizespołubylipracownicywłaściwychmerytorycznie komórek organizacyjnych Urzędu Gminy w Waśniowie oraz instytucji zewnętrznych ze szczeblagminnegoipowiatowego,którewramachswoichfunkcjizajmująsięplanowaniem strategicznym w sferze lokalnej polityki społecznej. Do współpracy zaproszono równieŜ lideróworganizacjipozarządowych. Uczestnicyzespołu: Koordynator: PaniJaninaKamińskaKierownikGminnegoOśrodkaPomocySpołecznej Członkowie: 1)BoŜenaKargulDyrektorPoradniPsychologicznoPedagogicznej wOstrowcuŚwiętokrzyskim 2)KatarzynaWróbelPrzedstawicielPowiatowegoUrzęduPracy wOstrowcuŚwiętokrzyskim 3)WiesławaWanatNauczycielPSPwWaśniowieiGimnazjumwWaśniowie 4)MarzenaKarczDyrektorDomuKulturywWaśniowie 5)EwaKrakowiakPrzedstawicielZakładuOpiekiZdrowotnejwWaśniowie 6)MirosławHameraPrzedstawicielPosterunkuPolicjiwWaśniowie 7)BarbaraKwiecieńPracowniksocjalnyGminnegoOśrodkaPomocySpołecznej wWaśniowie 8)UrszulaJasiakPrzedstawicielorganizacjipozarządowych (TowarzystwoPrzyjaciółWaśniowa) CeleizadaniaZespołuEkspertów: 1.Pełnieniefunkcjikonsultacyjnejiopiniodawczejdlawykonawcyzleconegozadania, dotyczącegoopracowaniaprojektuGminnejStrategiiRozwiązywaniaProblemów SpołecznychdlaGminyWaśniównalata2008–2015.

11 2.Przeprowadzeniekonsultacjispołecznychopracowanegoprojektustrategii. 3.PrzedłoŜenieprojektustrategiiorganowistanowiącemugminyorazprojektu uchwaływprzedmiotowejsprawie. 4.Promocjastrategiiwśrodowiskulokalnym. 5.MonitorowanieiewaluacjadziałańGminnejStrategiiRozwiązywaniaProblemów Społecznych. Zespółobradowałzgodniezustalonymharmonogramem,odbył2posiedzenia,którezostały zaprotokołowane.ObsługęadministracyjnotechnicznązespołuzapewniłGminnyOśrodek PomocySpołecznej. Nadzórnadwykonaniemzarządzeniapowierzonokierownikowi GminnegoOśrodkaPomocySpołecznejwWaśniowie.

ROZDZIAŁ2

TWORZENIEDIAGNOZYSPOŁECZNEJGMINYWAŚNIÓW

2.1 CELIZAKRESPRZEDMIOTOWYDIAGNOZY Diagnoza społeczna jest pierwszym etapem planowania strategicznego. Odnosząc się do opisu jakości i warunków Ŝycia danej zbiorowości umoŜliwia zdefiniowanie zasadniczych problemów będących w polu zainteresowania lokalnej polityki społecznej i ostatecznie sformułowanie celów strategicznych w tej dziedzinie. Zakres diagnozy sporządzonej dla celów planowania strategicznego w Gminie Waśniów odpowiada głównym sferom działań w polityce społecznej i obejmuje: strukturę demograficzną społeczności lokalnej, sytuację i tendencje gospodarcze w gminie, powiecie i województwie, sytuację mieszkaniową iinfrastrukturę,sytuacjenarynkupracy,sytuacjęedukacyjną,opisstanuopiekizdrowotnej, charakterystykę Ŝycia kulturalnego, stan bezpieczeństwa, zasoby transportowe ikomunikacyjne,charakterystykęgrupspołeczniewraŜliwychorazstanimoŜliwościpomocy społecznejorazkondycjęspołeczeństwaobywatelskiegoiinformacyjnego. 2.2 METODYDIAGNOZY Diagnoza została sporządzona w oparciu o analizę dokumentów archiwalnych, wypoŜyczonychzinstytucjispołecznychdziałającychwedługwłaściwościterytorialnychdla Gminy Waśniów, Powiatu Ostrowieckiego i Województwa Świętokrzyskiego oraz wyniki

12 badańankietowychprzeprowadzonychwśródmieszkańców Gminy Waśniów, wprzypadku patologii społecznych i problemów osób niepełnosprawnych równieŜ wśród mieszkańców WojewództwaŚwiętokrzyskiego. Tabela1.Zakresmerytorycznyiprocedurapozyskiwaniawskaźnikówinstytucjonalnych Podstawowa Niezbędneinformacje Źródłainformacji kategoria informacji Demografia Liczbazamieszkałejludności - GłównyUrządStatystyczny Gęstośćzaludnienia - BankDanychRegionalnych Ruchnaturalnyludności - RocznikiStatystyczneWojewództwa Migracjeludności Świętokrzyskiegozalata20002007 Strukturawiekuzamieszkałejludności Prognozaludności Dostępdodóbr Wydatkigminynazadaniawłasne - GłównyUrządStatystyczny iusług BankDanychRegionalnych społecznych Gospodarka Zasobymieszkaniowe - GłównyUrządStatystyczny mieszkaniowa WyposaŜeniemieszkań - BankDanychRegionalnych Ludnośćwmieszkaniach Dodatkimieszkaniowe UrządGminywWaśniowie Edukacjawtym Poziomwykształceniazamieszkałejludności NarodowySpisPowszechnyLudności wychowanie 2002 przedszkolne Liczbadzieciobjętychwychowaniem RocznikiStatystyczneWojewództwa przedszkolnym Świętokrzyskiego LiczbadzieciimłodzieŜyuczęszczających RocznikiStatystyczneWojewództwa doszkółnaterenieGminyWaśniów Świętokrzyskiego UrządGminywWaśniowie Niepełnosprawniuczniowie UrządGminywWaśniowie PoradniaPsychologicznoPedagogiczna wOstrowcuŚwiętokrzyskim WyposaŜenieszkółwkomputery - GłównyUrządStatystyczny BankDanychRegionalnych Pomocspołeczna Instytucjeiświadczeniapomocyspołecznej - GminnyOśrodekPomocySpołecznej BudŜetnazadaniapomocyspołecznej - Sprawozdaniezudzielonychświadczeń Liczbaświadczeniobiorcówpomocyspołecznej pomocyspołecznej–pienięŜnychw Typyrodzinkorzystającychzpomocy naturzeiusługach–MPiPS–03 społecznej - Systeminformatycznypomocy Powodyprzyznawaniapomocyspołecznej społecznej„Pomost” Liczbagospodarstwdotkniętychproblemem - Wywiadyśrodowiskoweklientów ubóstwa pomocyspołecznej Świadczeniarodzinne - Sprawozdaniarzeczowofinansoweo zadaniachzrealizowanychześrodków budŜetupaństwawzakresieświadczeń rodzinnych (ZałącznikNr1doRozporządzeniaRady Ministrówzdnia14kwietnia2004r.) Opiekanad LiczbadziecizterenuGminyWaśniów - PowiatoweCentrumPomocyRodzinie dzieckiemirodziną umieszczonychwplacówkach wOstrowcuŚwiętokrzyskim opiekuńczowychowawczych LiczbadziecizterenuGminyWaśniów umieszczonychwrodzinachzastępczych Świadczeniaalimentacyjne Zdrowieiopieka Problemyzdrowotnemieszkańcówgminy - GminnyOśrodekZdrowiawWaśniowie

13 zdrowotna Liczbaudzielonychporadwzakresieochrony - Rocznesprawozdaniaodziałalnościi zdrowiaprzezmiejscowezakładyochrony zatrudnieniuwpodstawowej zdrowia ambulatoryjnejopiecezdrowotnejMZ ProfilaktykazdrowotnadzieciimłodzieŜy 11 Lekiiapteki PersonelwPOZ Rynekpracy Pracującywgłównymmiejscupracy - GłównyUrządStatystyczny iaktywność Podmiotygospodarcze - BankDanychRegionalnych ekonomiczna - RocznikiStatystyczneWojewództwa Świętokrzyskiegozalata20002007 - PowiatowyUrządPracywOstrowcu Świętokrzyskim Bezrobocie Liczbaosóbbezrobotnych WojewódzkiUrządPracywKielcach Strukturaosóbbezrobotnych Pomocosobombezrobotnym Problemy Liczbaosóbniepełnosprawnychzamieszkałych - NarodowySpisPowszechnyLudności społeczne– wgminie 2002 niepełnosprawność Strukturawiekuosóbniepełnosprawnych Poziomwykształceniaosóbniepełnosprawnych Aktywnośćekonomicznaosób niepełnosprawnych Orzeczeniaoniepełnosprawnościwydanedla - WojewódzkiZespółDs.Orzekaniao mieszkańcówpowiatuwlatach20032006 Niepełnosprawności Orzeczeniaopotrzebiekształceniaspecjalnego - PoradniaPsychologicznoPedagogiczna iindywidualnegodlaniepełnosprawnych wOstrowcuŚwiętokrzyskim uczniówzpowiatuostrowieckiego Edukacjaniepełnosprawnychuczniów - UrządGminywWaśniowie - Badaniaspołeczne Aktywizacjaspołecznaizawodowaosób - Badaniaspołeczne niepełnosprawnych Bezpieczeństwo Liczbastwierdzonychprzestępstwwtym - PosterunekPolicjiwWaśniowie publiczne przestępstwanieletnich ipatologie Strukturastwierdzonychprzestępstw społeczne Osobyirodzinydotknięteproblemami - Rocznesprawozdaniezdziałalności uzaleŜnień samorządówwzakresieprofilaktykii Działaniaprofilaktyczneorganizowane rozwiązywaniaproblemów wśrodowiskulokalnym alkoholowych–PARPAG1 Zasobyśrodowiskowedlacelówprofilaktyki, - SprawozdaniezrealizacjiKrajowego interwencjiipomocy ProgramuPrzeciwdziałaniaNarkomanii WydatkizbudŜetugminynaprogramy - Sprawozdaniazrealizacjigminnych profilaktyczne programówprzeciwdziałania uzaleŜnieniom - Ankieta2005Lecznictwoodwykowe PARPA - Badaniaspołeczneorganizowaneprzez SamorządWojewództwa ŚwiętokrzyskiegoESPAD, - Wzorcekonsumpcjialkoholu wWojewództwieŚwiętokrzyskim Współpraca Organizacjepozarządowedziałającenaterenie - SamorządWojewództwa Zorganizacjami gminy,powiatuostrowieckiego,województwa Świętokrzyskiego pozarządowymi świętokrzyskiego - RocznikiStatystyczneWojewództwa Świętokrzyskiego20042007 Prawolokalnedoorganizowaniawspółpracy - UrządGminywWaśniowie

14 Do badań opinii publicznej zastosowano kwestionariusz ankiety, który opracowano na podstawieprojektubadawczegoJanuszaCzapińskiegoiTomaszaPanka„Diagnozaspołeczna 2005 – warunki i jakość Ŝycia Polaków”. ZapoŜyczenia mają charakter skrótów imodyfikacji.Pomiarsytuacjispołecznejwykonanywramachbadańwłasnychuwzględnia ekonomiczne i pozaekonomiczne aspekty Ŝycia mieszkańców Gminy Waśniów, w tym międzyinnymi: 1. Problemyspołeczneodczuwaneprzezmieszkańców 2. Bezpieczeństwopubliczne 3. WarunkiŜyciagospodarstwdomowych 4. JakośćŜyciaodczuwanąprzezmieszkańcówGminyWaśniów 5. Dostępdopodstawowychdóbriusługspołecznych 6. Działaniawładzlokalnych 7. Więzispołeczneiświatopoglądmieszkańców 8. WyposaŜeniewnowoczesnetechnologiekomunikacyjne 9. KształceniedzieciimłodzieŜy 10. Organizowanieczasuwolnego 11. Dostępdoświadczeńzdrowotnych 12. Dostępdoinformacjipublicznej 13. Warunkitransportuikomunikacji 14. Jakośćobsługiinstytucjirynkupracy 15. Indywidualnąaktywnośćekonomicznąmieszkańców 16. ZagroŜeniewykluczeniemspołecznym,wtymszansekobietwzatrudnieniuiŜyciu publicznym 17. Postawyizachowaniaobywatelskie 18. WiedzęiopinienatematintegracjizUniąEuropejską Przeprowadzonebadaniadostarczyłykluczowychinformacjidlapotrzebplanowania strategicznegowsferzerozwiązywaniaproblemówspołecznych. 2.3TERENBADAŃIDOBÓRPRÓBY BadaniazostałyprzeprowadzonenaterenieGminyWaśnióww2006r.,uczestniczyliwnich mieszkańcyreprezentującywszystkiemiejscowościgminy.

15 Tabela2.Ogólnacharakterystykabadanejpróby

Respondenci Cechyspołecznoekonomicznerespondentów Liczba % Ogółem 150 100 Płeć MęŜczyzna 73 48,7 Kobieta 77 51,3 Wiek 1824lata 20 13,3 2534lata 30 20 3544lata 26 17,3 4559lat 40 26,7 6064lata 10 6,7 65iwięcejlat 24 16 Wykształcenie PodstawoweiniŜsze 50 33,3 Zasadniczezawodowe 52 34,7 Średnie 40 26,7 Policealne 2 1,3 WyŜsze 6 4 Główneźródłoutrzymania Pracapozarolnictwemnajemna 22 14,7 Pracapozarolnictwemnarachunekwłasny 2 1,3 Pracawrolnictwie 39 26 Renciści 19 12,7 Emeryci 33 22 Utrzymywani 35 23,3 Typgospodarstwadomowego Gospodarstwajednorodzinne 96 64 Gospodarstwadwurodzinne 23 15,3 Gospodarstwa3iwięcejrodzinne 2 1,3 Gospodarstwanierodzinne 29 19,3 2.4ORGANIZACJABADAŃ Koncepcja badań zaprojektowana została przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej we współpracy z wykonawcą zleconego zadania. Badania ankietowe w terenie przeprowadzili pracownicy socjalni miejscowego gminnego ośrodka pomocy społecznej, pod nadzorem kierownika jednostki. Analizę jakościową i opis teoretyczny materiału badawczegowykonanowramachumowyzewnętrznej,zawartejwceluopracowaniagminnej strategiirozwiązywaniaproblemówspołecznych.

16 ROZDZIAŁ3DIAGNOZASPOŁECZNAGMINYWAŚNIÓW

3.1OGÓLNACHARAKTERYSTYKAGMINY

Gmina Waśniów połoŜonajest w północnowschodniej części Województwa Świętokrzyskiego i w zachodniej części Powiatu Ostrowieckiego. Zajmuje obszar 111 km 2 na terenie północno – zachodniej części WyŜyny Sandomierskiej, co stanowi 18 % obszaru Powiatu Ostrowieckiego.PodwzględemzajmowanejpowierzchniGminaWaśniówjestnaczwartymmiejscu wśródsześciugminPowiatuOstrowieckiego.Wjejskładwchodząnastępującesołectwa:Waśniów, , Boleszyn, Czajęcice, CzaŜów, , , Grzegorzowie, Janowice, JeŜów, ,Kraszków,Milejowice,Momina,Nosów,Pękosławice,Piotrów,Prusinowice,, Sarnia Zwola, Nowy Skoszyn, Sławęcice, Strupie, , ŚnieŜkowice, Wojciechowice, Worowice, Wronów, Zajączkowice. Instytucje zapewniające obsługę ludności koncentrują się w miejscowościach: Waśniów, Boleszyn, Garbacz, Wronów. Układkomunikacyjnygminytworząjednadrogawojewódzka,nr751odługości16,0 kmnatrasieNowaSłupia–OstrowiecŚwiętokrzyski,drogipowiatoweołącznejdługości83, 0 km oraz gminne o długości 65, 4 km. Według stanu na 31.12.2007 r. ludność Gminy Waśniów liczyła 7095 co stanowiło ponad 6 % ogółu ludności zamieszkałej w Powiecie Ostrowieckim. Z Narodowego Spisu Powszechnego 2002 wynika, iŜ w Gminie Waśniów funkcjonują ogółem 1 973 gospodarstwa domowe, w tym 1 283 gospodarstwa domowe z uŜytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego. W rejestrze REGON na koniec 2007 roku na terenie Gminy Waśniów zarejestrowanych było ogółem 248 podmiotów gospodarki narodowej, w tym jedna spółka handlowa, co stanowiło 2, 3 % wszystkich podmiotów w Powiecie Ostrowieckim. Niefunkcjonująspółkizudziałemkapitałuzagranicznego.Wedługstanunakoniec2007roku w wśród Podmiotów Gospodarki Narodowej odnotowano 9 podmiotów zsektorapozarządowego.Odpowiedniodozapisówustawowych samorząd gminy realizuje współpracęzorganizacjamipozarządowymi. Infrastruktura społeczna na terenie gminy obejmuje placówki kultury, placówki oświatowe iochronyzdrowia. • Placówkikultury: GminnyOśrodekKulturywWaśniowie,GminnaBibliotekaPublicznawWaśniowie • Placówkioświaty: Gimnazja:Momina,Waśniów

17 SzkołyPodstawowe:Boleszyn,Momina,NowySkoszyn,Waśniów

• Placówki ochrony zdrowia: Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Waśniowie iOśrodekzdrowiawGarbaczu W sieci obiektów handlowych według danych na koniec 2006 roku funkcjonowało 36sklepówcodajewskaźnik201,17ludnościprzypadającejna1sklep. Stanbezpieczeństwa publicznego, kontrolowany jest przez Posterunek Policji w Waśniowie oraz Komisariat PolicjiwKunowie.

Tabela 3. Wybrane wskaźniki rozwoju Gminy Waśniów w relacji do Województwa ŚwiętokrzyskiegoiPowiatuOstrowieckiegow2007roku

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Ostrowiecki Świętokrzyskie Ludnośćwskaźnikiwedługmoduługminnego Gęstośćzaludnieniana1km2 64 187 109 Przyrostnaturalnyna1000ludności 2,0 2,3 1,4 Liczbakobietna100męŜczyzn 101 109 105 MałŜeństwana1000ludności 7,4 6,4 6,6 UrodzeniaŜywena1000ludności 10,0 8,6 9,3 Zgonyna1000ludności 11,9 10,9 10,7 Udziałludnościwedługekonomicznychgrupwiekuwodsetkach Przedprodukcyjnym 21,4 18,2 19,4 Produkcyjnym 60,5 64,2 63,1 Poprodukcyjnym 18,2 17,6 17,4 WskaźnikobciąŜeniademograficznego Ludnośćwwiekunieprodukcyjnymna100osóbwwieku 65,3 55,9 58,4 produkcyjnym Ludnośćwwiekupoprodukcyjnymna100osóbwwieku 85,0 96,8 89,6 przedprodukcyjnym Ludnośćwwiekupoprodukcyjnymna100osóbwwieku 30,0 27,5 27,6 produkcyjnym Bezrobotni Ogółem 418 8645 83339 Udziałkobiet(%) 55,5 57,5 55,2 Pracującywgłównymmiejscupracy Ogółem 206 21126 224728 Udziałpracującychkobiet(%) 75,7 45,9 47,5 Poziomwykształceniamieszkańcówwwieku13latiwięcej(%)/ wgNSPL2002r./: WyŜsze 2,5 8,9 13,8 Policealne 1,3 3,9 3,8 Średnie 15 28,4 30,6 Zasadniczezawodowe 27,3 24,5 18,00 Podstawoweukończone 47,4 30,7 26,9 Podstawowenieukończoneibezwykształceniaszkolnego 6,4 3,7 3,8 Nieustalone X X 3,1 Wydatkinajednegomieszkańcaogółemwzł. 1885,62 1869,52 2175,64 Źródłapoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych,RocznikiStatystyczne WojewództwaŚwiętokrzyskiego2000–2007,NSPL2002r.

18 3.2 SYTUACJADEMOGRAFICZNA Wykres1.

LudnośćzamieszkaławGminieWaśniównatlesytuacjidemograficznej wWojewództwieŚwiętokrzyskimiwPowiecieOstrowieckimw2007r.

8,25% 0,51%

91,24%

WojewództwoŚwiętokrzyskie PowiatOstrowiecki GminaWaśniów

Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych Wedługstanunakoniec2007rokumieszkańcyGminyWaśniówstanowili0,51%ludności zamieszkałejwWojewództwieŚwiętokrzyskimi6,15%ludnościzamieszkałejwPowiecie Ostrowieckim.

Tabela4.Ludność,wskaźnikimoduługminnegowlatach20002007

Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Liczbaludności 7104 7115 7048 7074 7056 7071 7057 7095 Gęstośćzaludnienia 64 64 63 64 64 64 63 64 Liczbakobietna100męŜczyzn 101 101 101 100 101 101 100 101 MałŜeństwana1000ludności 5,0 3,8 5,9 5,3 4,9 5,0 4,9 7,4 UrodzeniaŜywena1000ludności 11,2 10,4 9,8 9,7 10,5 10,0 11,6 10,0 Zgonyna1000ludności 11,8 10,3 13,7 10,4 13,2 11,3 13,2 11,9 Przyrostnaturalnyna1000 0,5 0,1 3,9 0,7 2,7 1,3 1,5 2,0 Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych, GminaWaśniówwdniu31grudnia2007rokuliczyła7095ludności,coprzypowierzchni 111 km 2 oznaczało gęstość zaludnienia 63 mieszkańców na 1 km 2. Na 100 męŜczyzn przypadało 101 kobiet. W 2007 roku w porównaniu do 2005 i 2006 roku zmniejszył się przyrostnaturalnyludności.

19 Tabela5.Migracjeludnościwlatach20002007 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Napływludności 69 58 47 65 58 82 67 78 Odpływludności 71 54 93 56 47 54 84 66 Saldomigracji 2 4 46 9 11 28 16 12 Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych

W2007r.wporównaniudo2006rokuzwiększyłsięnapływludności.

Wykres2.

DynamikaliczbyludnościzamieszkałejwGminieWasniówwlatach20002007

7140

7120 7115 7104 7100 7095

7080 7074 7071 7060 7056 7057 7048 7040

7020

7000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych

Naprzestrzenilat2000–2007obserwujesięzmianyspadkoweiwzrostowewliczbie zamieszkałejludności.W2007rokuwporównaniudo2006r.notujesięnieznacznywzrost liczbyzamieszkałejludności.

20 WtabeliponiŜejprezentowanyjestudziałludnościwedługekonomicznychgrupwiekuwGminieWaśniówwporównaniudoWojewództwa ŚwiętokrzyskiegoiPowiatuOstrowieckiegowlatach2000–2007. Tabela6.Ludnośćwedługekonomicznychgrupwiekuwlatach20002007 Wiek WojewództwoŚwiętokrzyskie PowiatOstrowiecki GminaWaśniów mieszkańców

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Wliczbachbezwzględnych Ogółem 7104 7115 7048 7074 7056 7071 7057 7095

1313689 1310200 1306042 1301392 1297774 1285007 1279838 1275550 118832 118251 117614 117262 116904 116599 115859 115333 Przedprodukcyjny 1813 1761 1671 1624 1573 1542 1517 1211

319649 306824 294502 282657 272879 264275 255615 193087 27984 26659 25450 24340 23313 22581 21729 16344 Produkcyjny 3925 4005 4049 4124 4176 4225 4253 4596

766994 775791 784722 792412 798163 802420 804330 860316 71784 72395 72923 73487 73947 74217 74127 78660 Poprodukcyjny 1366 1349 1328 1326 1307 1304 1287 1288

216007 216767 216661 216529 217651 218312 219893 222147 19064 19197 19241 19435 19644 19801 20003 20329 Wodsetkach Przedprodukcyjny 24,3 23,4 22,6 21,7 21 20,6 20,0 19,4 23,5 22,5 21,6 20,8 19,9 19,4 18,8 18,2 25,5 24,8 23,7 23,0 22,3 21,8 21,5 21,4 Produkcyjny 58,4 59,2 60,1 60,7 61,5 62,4 62,8 63,1 60,4 61,2 62,0 62,7 63,3 63,7 64,0 64,2 55,3 56,3 57,4 58,3 59,2 59,8 60,3 60,5 Poprodukcyjny 16,4 16,5 16,6 16,6 16,8 17,0 17,2 17,4 16,0 16,2 16,4 16,6 16,8 17,0 17,3 17,6 19,2 19 18,8 18,7 18,5 18,4 18,2 18,2 Źródłoinformacji :GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych

AnalogiczniedosytuacjiwPowiecieOstrowieckimwGminieWaśniówod2000rokuspadaliczbaludnościwwiekuprzedprodukcyjnym isukcesywnierośnieliczbaludnościwwiekuprodukcyjnym.

21 Tabela7.WskaźnikiobciąŜeniademograficznegowGminieWaśnióww2007roku natlesytuacjiwPowiecieOstrowieckimiwWojewództwieŚwiętokrzyskim Wyszczególnienie GminaWaśniów Powiat Województwo Ostrowiecki Świętokrzyskie Ludnośćwwiekunieprodukcyjnym na100osóbwwiekuprodukcyjnym 65,3 55,9 58,4 Ludnośćwwiekupoprodukcyjnym na100osóbwwiekuprzedprodukcyjnym 85,0 96,8 89,6 Ludnośćwwiekupoprodukcyjnym na100osóbwwiekuprodukcyjnym 30,0 27,5 27,6 Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych

W świetle rozpoznanej sytuacji demograficznej w 2007 r. wskaźniki obciąŜenia demograficznego dotyczące Gminy Waśniów są bardziej niekorzystne, niŜ dla Powiatu OstrowieckiegoiWojewództwaŚwiętokrzyskiego.

Tabela8.Prognozaludnościwtys.nalata20052030

Jednostkaterytorialna 2005 2010 2015 2020 2025 2030 WojewództwoŚwiętokrzyskie 1283,1 1263,6 1244,6 1222,5 1194,4 1158,7 PowiatOstrowiecki 60,5 59,3 58,0 56,4 54,6 52,6 Źródłoinformacji: RocznikStatystycznyWojewództwaŚwiętokrzyskiego2004 W najbliŜszych latach sytuację demograficzną będą charakteryzowały dwa podstawowe trendyspadekliczbyludnościorazintensywnestarzeniesiępopulacji.

22 3.3 INDYWIDUALNAJAKOŚĆśYCIAMIESZKAŃCÓW 3.3.1 Problemyspołeczneizasobyśrodowiskowedoichrozwiązywania Wykres3.

Odsetekosóbbadanychwskazującychposzczególneproblemyspołeczne wGminieWaśniów

Inne 2,7

Problemybrakudostępudoinformacji,poradnictwaidoradztwa 18

Problemytransportoweikomunikacyjne 11,3

ProblemyzagroŜeniabezpieczeństwapublicznegomieszkańców 8

Problemyedukacyjne 12,7

Problemyosóbopuszczajacychzakładykarne 1,3

Problemyimigrantów,repatriantów,uchodźców 0

Peoblemyprzemocywrodzinie 20

Problemynarkomanii 2,7

Problemyalkoholowe 64

Trudnasytuacjamieszkaniowa 10,7

Problemystarszychosób 16,7

Sieroctwobiologiczneispołeczne/dziecizaniedbane,opuszczone/ 6,7

Trudnasytuacjarodzinwielodzietnychiniepełnych 36

Bezdomność 2,7

Ubóstwo/bieda 49,3

Problemyzdrowotne 33,3

Problemyosóbniepełnosprawnych 11,3

Bezrobocie 74,7

0 10 20 30 40 50 60 70 80

23 Jakodominująceproblemyspołecznerespondenciuznająbezrobocie74,7%,problemy alkoholowe 64%, ubóstwo/biedę – 49, 3%, trudną sytuację rodzin wielodzietnych i niepełnych – 36% oraz problemy zdrowotne 33,3 %. W dalszej hierarchii postrzegają przemoc w rodzinie 20%, brak dostępu do informacji, poradnictwa i doradztwa – 18%, problemy osób starszych 16, 7%, problemy edukacyjne 12, 7%, problemy transportu i komunikacji – 11, 3%, problemy osób niepełnosprawnych 11, 3%, poczucie bezpieczeństwa publicznego – 8%, sieroctwo biologiczne i społeczne – 6,7%. Marginalnie respondenci sygnalizują problem osób opuszczających zakłady karne, narkomanię ibezdomność.Wkategoriiinnychproblemówankietowaniodnosząsiędostanutechnicznego dróg lokalnych, braku dostępu do nowoczesnych technologii komunikacyjnych tj.Internetu,problemówtransportowychitrudnejsytuacjimieszkaniowej. Tabela9. Wskazaniarespondentów JakzazwyczajPan(i)reagujenakłopoty,czytrudnesytuacjewswoimŜyciu? ogółem%* N=150

Zwracamsięoradęipomocdoinnychludzi 49

Mobilizujęsięiprzystępujędodziałania 11

Sięgampoalkohol 3

Pocieszamsięmyślą,ŜemogłobyćjeszczegorzejlubŜeinnymjestgorzej 36

Poddajęsię,niewiem,corobić 2

ZaŜywamśrodkiuspakajające 9

ModlęsięopomocdoBoga 53

Zajmujęsięinnymirzeczami,któreodwracająuwagęipoprawiająnastrój 19 *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkakategorii Wsytuacjachtrudnych,mieszkańcygminyodwołująsięnajczęściejdoswoichuczuć religijnychorazlicząnapomocinnych. Tabela10. Czysłyszał(a)Pan(i),ŜektośwmiejscuPana(i)zamieszkaniastosował Wskazaniarespondentów przemocwrodziniewobecdzieci? % N=120 Tak 11 Nie 89

24 Zobserwacjiśrodowiskaprzezbadaneosoby,wynika,iŜdziecisąofiaramiprzemocywedług 11%ankietowanych. Tabela11. Wskazaniarespondentów CzywPana(i)otoczeniuŜyjąniŜejwymienioneosoby? %* N=85 NaduŜywającealkoholu 27 Bezdomni 0 Narkomani 0 Dziecizaniedbane 13 Osobyniepełnosprawne 17 Osobyzproblememzdrowiapsychicznego 8 Osobywymagającestałejopieki 16 Osobybezrobotne 48 Inneosobywymagającepomocy 0 * Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜankietowaniwskazująkilkakategorii W swoim bliskim otoczeniu ankietowani najczęściej spotykają osoby bezrobotne – 48%, osobyniepełnosprawne17%,osobywymagającestałejopieki–16%orazzaniedbanedzieci –13%. Tabela12. CzyuwaŜaPan(i)ŜejeszczecośpowinnozostaćzrobionedlaniŜejwymienionychosób? /naduŜywającychalkoholu,bezdomnych,narkomanów,dziecizaniedbanych,osóbniepełnosprawnych,osób zproblememzdrowiapsychicznego,osóbwymagającychstałejopieki,osóbbezrobotnych,innychosób wymagającychpomocy/ Cytowanewypowiedzibadanych: „Zaktywizowaćdziałanianarzeczosóbbezrobotnych–szkoleniadlabezrobotnychikursyzawodowe”, „OrganizowaćspotkaniagrupAA”,„Tworzenienowychmiejscpracy”,„Skierowanienaleczenieosób naduŜywającychalkoholu”,„Zwiększenieszansnauczestnictwowpracachinterwencyjnych”,„MoŜliwość skorzystaniazporadypsychologicznej”,”ZorganizowanieruchusamopomocowegonarzeczosóbuzaleŜnionych odalkoholu”,”Pomocosobomniepełnosprawnym”,”Stworzyćdomypomocyspołecznej,hospicja”, ”Utworzeniezakładugospodarkikomunalnej”,„Przedszkoladladzieci”,„Poradnictwodlasamotnych matek”,„Poradnictwodlarodzinwktórychstosowanajestprzemoc”,”Schroniskadlabezdomnych”,” ZapewnieniedzieciomimłodzieŜywarunkówdoorganizowaniaczasuwolnego”,”Odpowiedniaterapia uzaleŜnionych”,„Większaopiekazestronypaństwa”,”Większapomocspołecznapaństwa”,,”Pomocdzieciom zaniedbanym”,„Pomocosobomzproblemamizdrowiapsychicznego”,„Opiekapielęgniarek środowiskowych”,”świetliceśrodowiskowedladzieciwspierającejewnauce”,”zbiórkaodzieŜydlarodzin ubogichiwielodzietnych”,”Praceporządkowedlaalkoholików”,”Doradztwozawodowedlabezrobotnych absolwentów”,UmoŜliwićdostępdokultury”,„Organizowaniezajęćpozaszkolnych”,„Organizowaniesportu dladzieciimłodzieŜy”,„Udostępnianiebazyplacówekoświatowychwceluorganizowaniazajęćpozalekcyjnych wtymsportowych”,”Więcejtroskioosobystarsze”,„Świetlicaiposiłkidladziecizaniedbanych”, „ZagospodarowaćczasmłodzieŜy”,„Zwiększonapomocsocjalnadlaosóbpotrzebujących”,„akcjaszklanka mlekadlakaŜdegoucznia”,„Pomocwnauce”,”Półkoloniedladzieci”,”Feriezimoweiletnie”,”Wakacjedla dziecipozostającychnawsi”,„Drogilokalnebezbezpiecznychchodników”,„PosiłkiwkaŜdejszkole”

25 WocenierespondentównaleŜyrozwijaćśrodowiskowysystemwsparciaspołecznego ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci i młodzieŜy, osób starszych oraz osób uzaleŜnionych, dla których domagają się moŜliwości uczestnictwa w programach terapeutycznych.Badanisugerujęrozwójinfrastrukturyspołecznej,gdzieobokjejzasadniczej rolitakiejjakpomocosobomirodzinomdysfunkcyjnym upatrują zwiększenia moŜliwości zatrudnienia osób bezrobotnych. Wskazują na potrzebę rozwijania róŜnych akcji charytatywnych na rzecz rodzin ubogich. Za niezbędne uznają stworzenie korzystnych warunkówśrodowiskowychdoorganizowaniaczasuwolnegodladzieciimłodzieŜy,rozwoju sportuorazkorzystaniazdóbriwytworówkultury.DuŜymzainteresowaniemankietowanych sądziałaniaaktywizująceosobybezrobotne. Tabela13. CzysąnatereniePana(i)miejscowości/gminyinstytucjelubosoby Wskazaniarespondentów * zajmującesięproblemaminiŜejwymienionychosób? % N=95 Alkoholików 33 Bezdomnych 7 Osóbbiednych 87 Narkomanów 0 Dziecizaniedbanych 5 Niepełnosprawnych 11 Psychiczniechorych 0 Osóbwymagającychstałejopieki 10 Bezrobotnych 9 Opuszczającychzakładykarne 0 *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkakategorii Ankietowani najczęściej są zorientowani na temat instytucjonalnej obsługi osób biednych i uzaleŜnionych od alkoholu. Biorąc pod uwagę, Ŝe powyŜsze pytanie zawiera ustawowe kategorieklientówpomocyspołecznej,awgminiefunkcjonujeośrodekpomocyspołecznej, moŜna domniemywać, Ŝe respondenci nie posiadają zasadniczej wiedzy na temat zakresu świadczeń udzielanych przez ops. Konfrontując wypowiedzi w tej kategorii pytania z potrzebami dotyczącymi rozwoju infrastruktury społecznej, rozpoznanymi wcześniej, moŜnawnioskowaćrównieŜobrakuusługspołecznychodpowiedniodowymienionychgrup problemowych. Tabela14. KtórezinstytucjizajmującychsiępomaganiemnajsłabszymgrupomspołecznymPana(i)zdaniem funkcjonująsprawnieizadawalającodlaklienta? Proszęjenazwać * Wielokrotniewymieniasię„OśrodekPomocySpołecznej”„GminnąKomisjęds.RozwiązywaniaProblemów Alkoholowych”,„śadna”,„SchroniskoŚw.BrataAlbertawSkoszynie”,„Szkoły”,„ZakładOpieki Zdrowotnej”,„UrządGminy”,„Dośćzadowalającowszystkie”,„Policja”,„Niematakichnaterenie gminy”,„PowiatowyUrządPracy”,„PowiatoweCentrumPomocyRodzinie”, *Zacytowanowszystkieodpowiedziudzieloneprzezrespondentów

26 Tabela15. KtórezinstytucjizajmującychsiępomaganiemnajsłabszymgrupomspołecznymPana(i)zdaniem funkcjonująnieprawidłowo? Proszęjenazwać * „Placówki kultury ze względu na ograniczoną działalność w czasie, w szczególności w dniach wolnych od pracy”, „Biblioteka wraz z czytelnią ze względu na niedogodny czas dostępu”, „Wszystkie”, „Małe zainteresowanie osobami – liczą się tylko papierki”, „Gminny Ośrodek Kultury”, „Nie zauwaŜyłem aby instytucjespecjalnieprzejmowałysiętymdoczegosąpowołane”,„GminnyOśrodekPomocySpołecznejnie zawsze pomoc trafia do tych najbardziej potrzebujących”, „Na terenie gminy nie ma instytucji które zajmowałyby się problemem bezrobocia”, „Urząd Gminy”, „GOPS”, „Nic nie robią myślą tylko o swoich sprawach”,„Niematakich,zpowodumałychśrodkówfinansowychwszystkiekwalifikująsiędopoprawy”, * Zacytowanowszystkieodpowiedziudzieloneprzezrespondentów Z przekroju instytucji społecznych funkcjonujących na terenie Gminy Waśniów iPowiatuOstrowieckiegoniejednokrotniewopiniiankietowanychosóbwymieniasiętesame placówki,jakofunkcjonującezadawalającodlaklientaijednocześnienaganne.Interpretując uzyskane informacje naleŜy wziąć pod uwagę, iŜ wiele z nich wymaga doskonalenia ewentualniemodernizacjiwcelupoprawyobsługizewnętrznej.Wkategoriifunkcjonujących niesprawnie dominują instytucje kultury. Respondenci oczekują poszerzenia oferty środowiskowejwsferzeinstytucjirynkupracy.Zdziałaniaurzędówadministracjipublicznej nie jest zadowolonych 37% ankietowanych osób – najczęściej wskazują na potrzebę posiadania znajomych – 29%, 9% czuło się w takich sytuacjach bezsilnie, doświadczało upokorzenia. Tabela16. Wskazania CzysątakiesprawywPana(i)gminie,którewymagająpodjęcianatychmiastowego respondentów działania? N=138 % Tak 88 Nie 12 JeŜelitak,toproszęwymienić,jakie? * „Walkazbezrobociem”,„DyscyplinamłodzieŜy”,”Budowakanalizacji”,„Bezpiecznepobocza”,„Zwiększenie kontroli dróg przez policję”, „ Poprawa stanu nawierzchni”, „Budowa dróg asfaltowych”, „Kontrola szamb przy gospodarstwach bo w większości ścieki odprowadzane są do strumieni i wód rzek”, „Brak lekarzy specjalistów w ośrodku zdrowia takich jak ginekolog, reumatolog, neurolog, brak specjalisty z zakresu rehabilitacji”,„ Stworzenie nowych miejsc pracy”, „Alkoholizm”, „Bezrobotnych”, „Bardzo wiele jest takich spraw”,”Jednąsprawąjestalkoholizm,adrugąwałęsającesiępsy”,„UtworzenieświetlicbydzieciimłodzieŜ mogłysięspotykaćpozajęciachszkolnych”,„Alkoholizm”,”Dzieci zaniedbanewrodzinachpatologicznych”, „Otoczyćopiekądziecizrodzinbiednych”,„Organizowaćspotkaniazdziećmi,niepełnosprawnymi,np.Mikołaj, Dzień Dziecka, Choinka”,” Opieka nad dziećmi i dorosłymi osobami niepełnosprawnymi”, „Zmniejszenie bezrobocia”, „DoŜywianie dzieci w szkołach”, ”Wodociągi, kanalizacja”, „Pomoc w znalezieniu pracy”, „Dostęp do informacji”, „Poradnictwo , walka z patologią, „Bezrobocie”, „Dzieci zaniedbane”, ”ZuboŜenie społeczeństwa”, „Ukryte bezrobocie” , „Więcej miejsc pracy dla ludzi młodych”, „Budowa sieci wodociągowej”,„ZapewnieniemieszkańcomdostępudoInternetu”,„Budowaprzedszkoladlamałychdzieci”, „OpiekanaddziećmizaniedbanymiizapewnienieimbezpłatnegowyŜywieniawszkole”,„Internetwszkołach sprawnie działający”, „Stworzenie centrum informacji dla bezrobotnych”, „Zapewnienie lepszej opieki zdrowotnej w szczególności specjalistycznej” , „Brak domu kultury czynnego w godzinach wieczornych i w święta”,„Stołówkadladzieci”,„Halasportowa”,„Miejscapracy”,”Głodnedzieci”,„Alkoholizm”,„Rozwój zajęćpozalekcyjnych”. * Zacytowanowszystkiekategorieodpowiedziudzielonychprzezrespondentów

27 Wśródlokalnychbolączekankietowanipodejmujązarównoproblemyspołecznejakiinne, które mają wpływ na sferę społeczną np. z zakresu infrastruktury technicznej, w tym drogowej. Wymieniane są równieŜ problemy natury ekologicznej. Respondenci odczuwająograniczeniawsferzeochronyzdrowiawzakresieświadczeńspecjalistycznych. Dostrzegają potrzebę organizowania działań integracyjnych na rzecz osób niepełnosprawnych.Wielepropozycjidotyczyposzerzeniamiejscowejofertyinstytucjonalnej w dziedzinie opieki nad dzieckiem i rodziną. Przedmiotem zainteresowania jest poprawa stanu porządku publicznego. Przy niekorzystnej sytuacji na rynku pracy, ankietowani zwracają uwagę na bezrobocie osób młodych, proponują, aby na szczeblu gminnym uruchomićcentruminformacjidlaosóbbezrobotnych. Zwracająuwagęnadotkliwydeficyt usługkulturalnorekreacyjnych,równieŜograniczeniainfrastrukturalnewtychdziedzinach. Tabela17. CzynatereniePana(i)gminyupowszechnianesąinformacjenatemat: Wskazaniarespondentów% * N=130 ZdrowegostyluŜycia 15 ZapobieganiaróŜnymchorobom 30 Zapobieganiaproblemomalkoholowym 30 Zapobieganiaproblemomnarkotykowym 10 MoŜliwościpomocyosobomniepełnosprawnym 0 MoŜliwościpomocyosobomstarszym 0 MoŜliwościpomocydzieciomosieroconym,zaniedbanym,krzywdzonym 5 MoŜliwościpomocysamotnymmatkom 0 Przeciwdziałaniaprzemocywrodzinie 15 *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkakategorii Działania z zakresu edukacji społecznej najczęściej dotyczą profilaktyki zdrowotnej. Sporadycznieupowszechniasięinformacjenatematrozwiązańprawno–instytucjonalnych wsferzerozwiązywaniaproblemówspołecznych. 3.3.2ZADOWOLENIEZPOSZCZEGÓLNYCHDZIEDZINIASPEKTÓWśYCIA DoocenysatysfakcjiankietowanychosóbzwłasnegoŜyciazastosowanoniŜejwymienione wskaźniki: • społeczne–zadowoleniezestosunkówznajbliŜszymiwrodzinieizeznajomymioraz zmałŜeństwaizdzieci • materialne – zadowolenie z sytuacji finansowej rodziny, z obecnych dochodów rodziny, z moŜliwości zaspokojenia potrzeb Ŝywnościowych, z wyposaŜenia domu, zwarunkówmieszkaniowych,zdostępnychdóbriusług

28 • środowiskowe – zadowolenie z sytuacji w kraju, z miejscowości zamieszkania, z norm moralnych panujących w otoczeniu, ze stanu bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania • zdrowotne–zadowoleniezeswegozdrowia • inne – zadowolenie z własnych osiągnięć, z perspektyw na przyszłość, z wykształcenia, zesposobuspędzaniawolnegoczasu,zuczestnictwawkulturze,zpracy Tabela18.

Wskazaniarespondentów%* Wjakimstopniuzadowolony(a)jestPan(i)z: Bardzo Bardzo Zadowolony(a) Niezadowolony(a) zadowolony(a) niezadowolony(a) N=130 KontaktówznajbliŜszymiwrodzinie 45 55 0 0 Sytuacjifinansowejwłasnejrodziny N=120 25 55 20

Kontaktówzeznajomymi N=110 30 60 7 3

Obecnychdochodówrodziny N=110 0 35 40 25

MoŜliwościzaspokojeniapotrzebŜywnościowych N=110 10 45 40 5

WyposaŜeniadomuiposiadanychdóbrmaterialnych N=110 5 35 55 5

MoŜliwościzaspokojeniapotrzebzwiązanychzkulturą N=110 15 65 20

MoŜliwościleczenia N=140 10 40 45 5

Stanuswojegozdrowia N=140 10 35 50 5

SwoichosiągnięćŜyciowych N=130 15 45 30 10

Sytuacjiwkraju N=115 20 60 20

Warunkówmieszkaniowych N=140 18 43 29 10

MiejscowościwktórejPan(i)Ŝyje N=148 15 60 15 10

Poziomudostępnychdóbriusług N=130 15 20 60 5

Perspektywnaprzyszłość N=110 0 15 76 9

Swojegowykształcenia N=110 8 45 37 10

Sposobuspędzaniawolnegoczasu N=110 6 15 45 34

Pracy N=80 8 42 39 11

Dzieci N=70 23 67 8 2

MałŜeństwa N=100 29 61 17 3

Stanubezpieczeństwawmiejscuzamieszkania N=110 15 60 20 5

Sposobuzarządzaniagminą N=90 7 53 28 12

Normmoralnychpanującychwotoczeniu N=140 3 47 41 7 *Procentywliniipionowejniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkakategorii

29 W kategorii wypowiedzi „bardzo zadowolony(a)” , „zadowolony(a)” najwyŜsze wskaźniki dotyczą relacji społecznych. W sferze materialnej notuje się wiele ocen negatywnych. RównieŜwarunkiśrodowiskowe,zdrowotneipozostałe nie satysfakcjonują znacznej grupy ankietowanych. 3.3.3PRAKTYKIRELIGIJNE Wśródczynnikówwpływającychnakształtowaniesięstrukturspołecznychiekonomicznych uwzględniasięrównieŜreligie.Biorąctopoduwagęzapytanorespondentówowyznania religijne. Tabela19. CzyuwaŜasięPan(i)zaosobę?N=115 Wskazaniarespondentów%

NaleŜącądokościołakatolickiego 98,5 NaleŜącądoinnejwspólnotyreligijnej 0,7 NienaleŜącedoŜadnejwspólnotyreligijnej 0,8 Najszerzejpraktykowanąreligiąjestchrzescijańctwownurcierzymskokatolickim.Innenie sąmasoworozpowszechnione. Tabela20. Czydokościołanamszę?N=113 Wskazaniarespondentów% NiechodziPan(i)wogóle 1 ChodziPan(i)rzadziejniŜrazwmiesiącu 11 Częściej,aleniecotydzień 35 PrzewaŜnierazwtygodniu 53 CzęściejniŜrazwtygodniu JakkolwieknotujesięzróŜnicowanypoziominstytucjonalnychpraktykreligijnychtoniemal wszystkieosobywyznaniarzymskokatolickiegopraktykująobrzędyreligijne.

30 3.4 WARUNKIśYCIAGOSPODARSTWDOMOWYCH 3.4.1CHARAKTERYSTYKAGOSPODARSTWDOMOWYCHIICHGŁÓWNE ŹRÓDŁAUTRZYMANIA Wykres4.

Rodzajegospodarstwdomowych wGminieWaśniów

Nierodzinne4iwiecej osobowe 0

Nierodzinne3osobowe 7

Nierodzinne2osobowe 27

Nierodzinne1osobowe 346

Nierodzinneogółem 380

Trzyiwięcejrodzinne 20

Dwurodzinne 293

Jednorodzinne4iwięcej 625 osobowe

Jednorodzinne3osobowe 282

Jednorodzinne2osobowe 373

Jednorodzinneogółem 1280

Gospodarstwadomowe 1973 ogółem

0 500 1000 1500 2000 2500 Źródłoinformacji :NarodowySpisPowszechny2002GospodarstwaDomowe W strukturze gospodarstw domowych dominują gospodarstwa jednorodzinne, stanowiąone64,9%wszystkichgospodarstw,wgrupietejwiększośćstanowiągospodarstwa jednorodzinne 4 i więcej osobowe – 48,8%. W dalszej kolejności są gospodarstwa nierodzinne–19,3%orazdwurodzinne–14,9%.

31 Wykres5.

Główneźródłautrzymaniagospodarstwdomowych wGminieWaśniów

Pozostajacenautrzymaniu 18

Inneniezarobkoweźródło 31

Zasiłekpomocyspołecznej 11

Zasiłekdlabezrobotnych 22

Rentarodzinna 56

Rentasocjalna 6

Rentaztytułuniezdolnościdopracy 174

Emeryturarolna 281

Emeryturapracownicza,kombatanckaipochodne 258

Pracanarachunekwłasnywswoimgospodarstwie 763 rolnym

Pracanarachunekwłasnypozarolnictwem 29

Pracanajemnawrolnictwiewsektorzeprywatnym 14

Pracanajemnapozarolnictwemwsektorzeprywatnym 132

Pracanajemnapozarolnictwemwsektorze 174 publicznym

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Źródłoinformacji :NarodowySpisPowszechny2002GospodarstwaDomowe Głównymźródłemutrzymaniadlamieszkańcówgminyjestpracanarachunekwłasnywe własnymgospodarstwierolnym.Notujesięwysokiudziałniezarobkowychźródełutrzymania 43,4%wszystkichgospodarstwdomowych.

32 3.4.2STUACJAMATERIALNAGOSPODARSTWDOMOWYCHI ZASPOKOJENIEPOTRZEBKONSUMPCYJNYCH Przedmiotemanalizybyłpoziomzabezpieczeniapotrzebgospodarstwrodzinnychprzy osiąganychdochodach. Tabela21. CzyprzyaktualnymdochodzienettoPana(i)gospodarstwodomowe Wskazaniarespondentów% wiąŜekonieczkońcem? N=130 Zwielkątrudnością 45 Ztrudnością 30 Zpewnątrudnością 5 Raczejłatwo 15 Łatwo 5 DochodybieŜąceuzyskiwaneprzezankietowaneosobywwiększościniesąnatylewysokie, abybezproblemówpokrywałyniezbędnewydatkizwiązanezprowadzeniemgospodarstwa domowego. Tylko 20% respondentów przyznaje, iŜ nie boryka się z trudnościami wgospodarowaniudomowymbudŜetem. Tabela22. Któreznastępującychokreśleńnajlepiejcharakteryzujesposób gospodarowaniadochodemwPana(i)gospodarstwiedomowym? Wskazaniarespondentów% N=143 Starczanawszystkoijeszczeoszczędzamynaprzyszłość 2 Starczanawszystkobezspecjalnychwyrzeczeń,lecznieoszczędzamyna 9 przyszłość śyjemyoszczędnieidziękitemustarczanawszystko 5 śyjemybardzooszczędnie,abyodłoŜyćnapowaŜniejs zezakupy 43 Pieniędzystarczananajtańszejedzenie,ubranieiopłatęzaprąd,gaz, 21 wodę,mieszkanieorazspłat ękredytu Pieniędzystarczananajtańszejedzenie,ubranieiopłatęzaprąd,gaz, 3 Wodę,mieszkanie,aleniestarczanaspłatękredytu Pieniędzystarczananajtańszejedzenie,ubranie,aleniestarczanaopłaty 5 prąd,gaz,wodęimieszkanie

Pieniędzystarczatylkonanajtańszejedzenie,aleniestarczanaubranie 9

Pieniędzyniestarczanawetnanajtańszejedzenie 3 Zwypowiedzirespondentówwynika,iŜbardzoniskiodsetekgospodarstwdomowychmoŜe pozwolić sobie na gromadzenie oszczędności z myślą o róŜnych wydatkach losowych w perspektywie czasu. Znaczna część badanych musi ograniczać się w wydatkach związanychzzabezpieczeniempierwszorzędowychpotrzebsocjalnych.

33 Tabela23. Czywciąguostatnich2latbyływPana(i)gospodarstwiedomowymtakie Wskazaniarespondentów%* problemyfinansowe,Ŝeniestarczałona? N=143 Kulturęprasę,ksiąŜki,kino 27 Wypoczynekkolonie,obozydladzieci,wyjazdyrodzinne,wyjazdydorosłych 61 Leczeniewtymzakuplekarstw 19 Kształcenieidokształcanie 27 Zakupubrania,butów 9 ZakupsprzętuirzeczydowyposaŜeniadomu 47 Zakupśrodkówczystościiwydatkinahigienęosobistą 9 *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkakategorii W szerszym katalogu potrzeb socjalnych ankietowani w swojej sytuacji materialnej najczęściej rezygnują z wypoczynku dla siebie i swoich dzieci 61%. Oczekiwane wyposaŜenie mieszkania w sprzęt uŜytku domowego stanowi problem dla 47% badanych osób. Nie są w pełni zaspokajane równieŜ potrzeby zdrowotne, edukacyjne i kulturalne respondentów.

Tabela24. Czywciąguostatnich2latsytuacjamaterialnaPana(i)gospodarstwa Wskazaniarespondentów% domowego? N=123 Znaczniesiępoprawiła 3 Trochęsiępoprawiła 17 Anisięniepoprawiłaaniniepogorszyła 43 Trochęsiępogorszyła 15 Znaczniesiępogorszyła 12 Trudnopowiedzieć 10 Statusmaterialnywiększościgospodarstwdomowychod2latutrzymujesięnatymsamym poziomie–43%.Zmianynagorszeodczuwa27%badanych. Tabela25. KiedyŜyłosięPanułatwiej–przedzmianąustrojowądo1989r.czyobecnie? Wskazaniarespondentów% N=130 ŁatwiejŜyłomisięprzedrokiem1989 75 ObecnieŜyjemisięłatwiej 21 Trudnopowiedzieć 4 W zdecydowanej przewadze ankietowani przyznają, iŜ łatwiej Ŝyło im się przed zmianami ustrojowymi, co dowodzi, Ŝe mają trudności z odnalezieniem się w warunkach gospodarki wolnorynkowej. Zdarzają się teŜ pozytywne oceny przemian ustrojowych, wktórychankietowanidostrzegająwiększydostępdodóbrmaterialnych.

34 3.4.3WARUNKIMIESZKANIOWEGOSPODARSTWDOMOWYCH Zasoby mieszkaniowe Gminy Waśniów na koniec 2006 roku stanowiło 1859 mieszkań, z tego właścicielem 6 mieszkań była gmina. Wszystkie pozostałe są własnością prywatnąmieszkańcówgminy. Tabela26. ZasobymieszkaniowezamieszkanenaterenieGminyWaśniówwlatach1999–2006

Wyszczególnienie 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Mieszkania 2005 2004 2006 1773 1854 1857 1859 1859 Izby 5891 5892 5905 6204 6439 6460 6470 6474 PowierzchniauŜytkowamieszkańwm2 117788 117849 118071 139137 144100 144500 144788 144878 Liczbaizbwmieszkaniach 2,94 2,94 2,94 3,50 3,47 3,48 3,5 3,5 Liczbaosóbw1mieszkaniu 3,63 3,63 3,63 4,00 3,82 3,80 3,80 3,80 Liczbaosóbna1izbę 1,23 1,23 1,23 1,14 1,10 1,09 1,09 1,09 PowierzchniauŜytkowa1mieszkania 58,7 58,8 58,9 78,7 77,7 77,8 77,9 77,9 PowierzchniauŜytkowana1osobę 16,2 16,2 16,2 19,6 20,4 20,5 20,5 20,5 Własnośćgminy Mieszkania 9 4 2 10 2 2 6 6 Izby 26 11 6 33 6 6 21 21 PowierzchniauŜytkowamieszkańwm2 461 173 72 440 72 72 247 247 Źródłopoznania :RocznikiStatystyczneWojewództwaŚwiętokrzyskiego2000–2007, GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych W 2006 roku w porównaniu do 2002 roku dostrzega się wzrost liczby mieszkań o 4,9%. Dotyczyonbudownictwaindywidualnego.Nierozwijasiębudownictwowinnychformach własności. PoniŜejanalizowanyjeststanzaopatrzeniawpodstawoweurządzeniatechnicznosanitarne.

Tabela27. MieszkaniawyposaŜonewurządzenia 2002 2003 2004 2005 2006 sanitarno–techniczne Wodociąg 1241 1226 1229 1231 1233 Ustępspłukiwany 845 849 852 854 856 Łazienka 886 890 893 895 897 Centralneogrzewanie 1126 1130 1134 1136 1138 Gazsieciowy 0 0 0 0 0 Źródłopoznania :GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych Wedługstanunakoniec2006rokumieszkaniazdostępemdowodociągustanowiły65,7%, zaopatrzonewustępspłukiwany46%,włazienkę48,3%,wcentralneogrzewanie61,2%. Wświetleprezentowanychdanychstatystycznychwielemieszkańfunkcjonujewwarunkach substandardowych.

35 W subiektywnej ocenie warunków mieszkaniowych uwzględniono moŜliwość uŜytkowania samodzielnegomieszkaniaprzezrodziny. Tabela28. ProszępowiedziećzjakiegotytułuPana(i)gospodarstwodomowe uŜytkujemieszkanie? Wskazaniarespondentów% N=150

Własnośćbudynkuprywatnego 82 Własnośćwbudynkukomunalnym,zakładupracy 0,7 Członkostwowspółdzielni–mieszkaniewłasnościowe 4 Członkostwowspółdzielni–mieszkanielokatorskie 0 Najemmieszkania,opłataczynszuregulowanego(dawnyprzydział 0 mieszkaniakwaterunkowego,zakładowego) Najemmieszkania,opłataczynszuwolnego 0 Mieszkaniesocjalne 0 Podnajemczęścimieszkania 0 Urodzicówlubinnejrodziny 13,3 Większośćrespondentów–82%zamieszkujewewłasnymbudynkuprywatnym,ponad13% korzystazwsparciasocjalnegorodziny. Rodziny, które są w trudnej sytuacji dochodowej korzystają na podstawie Rozporządzenia Radyministrówzdnia28grudnia2001r.(Dz.U.Nr156,poz.1817zpóźn.zm.)zdodatków mieszkaniowych, przyznawanych przez gminę w ramach otrzymywanych dotacji budŜetowychnatencel. Tabela29.Dodatkimieszkanioweprzyznawanewlatach20002007 Rok Liczbagospodarstw Kwotawypłaconych Kwotaśrodkówfinansowych pobierającychdodatki dodatków zaplanowanychnawypłacenie dodatków 2000 13 6016,03 X 2001 18 11103,93 X 2002 19 9993,20 X 2003 17 5081,00 5165,00 2004 13 4515,40 10500,00 2005 9 4000,77 10500,00 2006 6 1956,54 5000,00 2007 2 516,48 3098,00 Źródłopoznania :UrządGminywWaśniowie

36 3.5DOSTĘPDODÓBRIUSŁUGSPOŁECZNYCH UMOśLIWIAJĄCYCHAKTYWNOŚĆIINTEGRACJĘSPOŁECZNĄ Badającrealizacjęzadańpolitykispołecznejpoddanoanaliziewydatkigminywlatach 2000–2006. Tabela30.

Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Wydatkiogółem 7930719 7718709 8947237 8578395 12349990 13051996 13950900 13320016 Wliczbachbezwzględnych Rolnictwo 357033 865718 872953 909671 926689 870418 963929 445515 Transportiłączność 263651 499120 1490707 914132 1161782 2975624 1496049 1403569 Gospodarkakomunalnaiochrona środowiska 554278 611331 495920 535494 1300030 676079 694400 619510 Gospodarkamieszkaniowaoraz niematerialneusługikomunalne 64304 0 0 0 0 0 0 0 Oświataiwychowanie 4851276 3480240 3739702 3816458 6089450 4526729 4753300 5372091 Kulturaiochronadziedzictwa narodowego 79434 84295 83879 88412 97414 129896 148500 177058 Ochronazdrowia 95010 62295 123830 86188 78892 101913 103600 113831 Opiekaspołeczna 653196 864603 838790 821060 1236318 1923454 3879800 3219023 Kulturafizycznaisport 0 0 553 1030 7599 1444 3600 9916 Administracjasamorządowa 1000156 1121180 1192388 1234241 1243009 1518599 1490200 1547301 Wydatkina1mieszkańca X X 1263..56 1.219,04 1.748,79 1.848,72 1976,89 1885,62 Procentowyudziałposzczególnychskładnikówwwydatkach Rolnictwo 4,5 11,2 9,8 10,6 7,5 6,7 6,9 3,3 Transportiłączność 3,3 6,5 16,7 10,7 9,4 22,8 10,7 10,5 Gospodarkakomunalnaiochrona 7,0 7,9 5,5 6,2 10,5 5,2 4,9 4,7 środowiska Gospodarkamieszkaniowaoraz 0,8 0 0 0 0 0 0 0 niematerialneusługikomunalne Oświataiwychowanie 61,2 45,1 41,8 44,5 49,3 34,7 34,1 40,3 Kulturaiochronadziedzictwa 1,0 1,1 1 1 0,8 1 1,1 1,3 narodowego Ochronazdrowia 1,2 0,8 1,4 1 0,6 0,8 0,7 0,9 Opiekaspołeczna 8,2 11,2 9,4 9,6 10 14,7 27,8 24,1 Kulturafizycznaisport 0 0 0,006 0,01 0,06 0,01 0,03 0,07 Administracjasamorządowa 12,6 14,6 13,3 14,4 10,1 11,6 10,7 11,6 Źródłopoznania :GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych Największa część budŜetu przeznaczana jest na oświatę i wychowanie, administrację iopiekęspołeczną.Do2003r.rosnąwydatkinaadministracjępubliczną,w2004r.obserwuje się ich spadek i w dalszych latach utrzymują się one na zbliŜonym poziomie. Najmniej wsferzepolitykispołecznejwydajesięnacelemieszkaniowe,kulturyiochronydziedzictwa narodowegoorazkulturyfizycznejisportu.Wlatach20042006rośniekwotawydatkówna 1 mieszkańca w ogólnej kwocie wydatków publicznych, w 2007 r. występuje spadek tych wydatków.

37 3.5.1EDUKACJA 3.5.1.1POZIOMWYKSZTAŁCENIAMIESZKAŃCÓWGMINY Wedługstanunakoniec2007r.współczynnikskolaryzacjibruttodlaszkółpodstawowych wynosił 102,41, dla gimnazjów 109,39 oraz netto dla szkół podstawowych 102,01 i dla gimnazjów105,18. Tabela31.Ludnośćwwieku13latiwięcejwedługpoziomuwykształceniaigrupwieku Poziomwykształcenia Średnie Wyszczególnienie Ogółem ztałcenia WyŜsze Policealne Razem Ogólnokształcące Zawodowe Zasadniczezawodowe Podstawowe ukończone Podstawowe nieukończoneibez wyks Nieustalony Ogółem 5896 148 77 883 239 644 1620 2793 375 0 MęŜczyźni 2923 64 11 361 58 303 1038 1312 137 0 Kobiety 2973 84 66 522 181 341 582 1481 238 0 Źródłopoznania: NarodowyPowszechnySpisLudności2002 Odsetekosóbzwykształceniemponadpodstawowymw2002rokuwynosił46,26%, wtymosobyzwykształceniemwyŜszymstanowiły2,5%.Wgrupieosóbzwykształceniem wyŜszymwiększośćstanowiłykobiety–56,8%.OgólnienaterenieGminyWaśniówkobiety sąlepiejwykształconeniŜmęŜczyźni . 3.5.1.2EUKACJAPRZEDSZKOLNA

Wychowaniuprzedszkolnemupodlegajądzieci wwieku 36 lat. W szeregu zadań własnychgminyzawartyjestmiędzyinnymiobowiązekzakładaniaiprowadzeniaprzedszkoli publicznych.Odrokuszkolnego2004/2005dziecisześcioletniemająmiećzagwarantowane ustawowo prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego. Według stanu na koniec grudnia 2006 r. wychowanie przedszkolne na terenie Gminy Waśniów realizowane było w4oddziałachprzedszkolnychusytuowanychprzyszkołachpodstawowych.

38 Tabela32.Liczbadziecizamieszkałychnatereniegminyobjętychwychowaniem przedszkolnymwlatach2003–2007 Liczbdzieciobjętychwychowaniemprzedszkolnym Liczbadzieciwrocznikach Rok Liczba % 36lat 6lat 36lat 6lat 36lat 6lat 2000 340 85 93 85 27,3 100 2001 334 84 98 84 29,3 100 2002 319 93 92 93 28,8 100 2003 315 83 95 83 30,1 100 2004 294 75 85 75 28,9 100 2005 291 69 81 69 27,8 100 2006 286 84 86 84 30,0 100 2007 288 70 75 70 26,0 100 Źródłopoznania :GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych,GminaWaśniów Zanalizyuczestnictwadzieciwwychowaniuprzedszkolnymwynika,Ŝejestonodostępnedla wszystkichdzieciwsytuacjiobligatoryjnegoobowiązku,czylidla6latków.Natomiastdzieci wwieku35latmająograniczonemoŜliwościkorzystaniazprzedszkola. Wśród barier, które utrudniają wychowanie przedszkolne dzieci w wielu 35 lat naleŜy wymienić:  Ograniczone warunki środowiska domowego i niski poziom świadomości rodziców w zakresie znaczenia edukacji przedszkolnej, który nie zapewnia prawidłowej stymulacjirozwojuosobowegodziecka,  BrakfunduszywgminieuniemoŜliwiającyupowszechnienieedukacjiprzedszkolnej, szczególniewodniesieniudodzieciwwieku35lat,  Brak nauczycieli przeszkolonych w zakresie alternatywnych form edukacji przedszkolnej. 3.5.1.3GMINNYSYSTEMOŚWIATY System oświatowy na terenie Gminy Waśniów tworzą szkoły podstawowe oraz gimnazja. Nie funkcjonują szkoły ponadgimnazjalne. Edukację na poziomie wyŜszym zapewniająplacówkizterenuPowiatuOstrowieckiegoorazinnenajbliŜszewWojewództwie Świętokrzyskim.WGminieWaśniówdziałają4szkołypodstawoweoraz2gimnazja.

39 Tabela33.Liczbaszkółiliczbauczniówwlatach19992007 Rokszkolny Szkołypodstawowe Gimnazja Liczbaszkół Liczba Absolwenci Liczbaszkół Liczba Absolwenci uczniów uczniów 1999/00 9 744 124 1 91 X 2000/01 7 650 223 1 184 X 2001/02 7 645 102 1 269 X 2002/03 7 630 98 1 277 72 2003/04 7 611 106 1 276 96 2004/05 7 596 105 2 309 76 2005/06 4 566 125 2 329 98 2006/2007 4 518 88 2 368 113 2007/2008 4 508 89 2 339 109 Od roku szkolnego 1999/00 do 2004/05 zmniejszyła się liczba uczniów w szkołach podstawowycho19,9%. Wrokuszkolnym2006/07wszkołachnaterenieGminyWaśniów zatrudnionychbyło94.nauczycieli,zczego80stanowiłykobiety.WykształceniemwyŜszym zawodowymlegitymowałosię6nauczycieli,wyŜszymmagisterskim86nauczycieli.Wśród zatrudnionych nauczycieli 94 posiadało wykształcenie pedagogiczne . Wśród czynników utrudniających dostęp dzieci i młodzieŜy do szkół respondenci wymieniają problemy komunikacyjne13%ankietowanych.Gminaposiada2gimbusyprzeznaczonedoprzewozu uczniów. Baza dydaktyczna działających placówek oświatowych wymaga remontów i modernizacji jak równieŜ zakupu urządzeń i sprzętu wspomagających proces nauczania. Dla celów krzewienia kultury fizycznej niezbędna jest równieŜ poprawa infrastruktury sportowej /hale sportowe, boiska/. Istotnym elementem edukacji jest zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieŜy w róŜnych formach nieobowiązkowych zajęć pozalekcyjnych. Wzmacniają one efekt edukacji, sprzyjają wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci i młodzieŜy pochodzących z rodzin ubogich i dysfunkcyjnych, atakŜezwiększająmoŜliwościuczestnictwawkulturze. Tabela34. CzyPana(i)dzieckokorzystazzajęćnadobowiązkowych Wskazaniarespondentów% wszkolelubinnychinstytucjachwzakresie: N=125 Językówobcych 11 Zajęćsportowych 17 Muzyki,rytmiki,tańca 3 Zajęćkomputerowych 11

40 Dokształcaniazprzedmiotówobjętychzajęciamiobowiązkowymi 2 (korepetycji) Treningupamięci 0 Zajęćplastycznych 2 Innych 3 Niekorzysta 57 Nieznacznyodsetekrespondentówinformuje,Ŝeichdziecikorzystająznadobowiązkowych zajęć edukacyjnych. Uczestnictwo dotyczy najczęściej zajęć sportowych, nauki języków obcychorazzajęćkomputerowych.Zbadańwynika,iŜwbardzowąskimzakresieplacówki szkolnerealizująfunkcjekulturalne. 3.5.1.4.OSOBYOSPECJALNYCHPOTRZEBACHEDUKACYJNYCH

Integralnączęściąsystemuedukacjijestsystemkształceniaosóbniepełnosprawnych. DzieciimłodzieŜzzaburzeniamiiodchyleniamirozwojowymikierowanisądoodpowiedniej formy kształcenia na podstawie orzeczenia wydanego przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych oraz innych poradniach specjalistycznych.WpostępowaniutymstosowanesąproceduryokreśloneRozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie kształceniaspecjalnegolubindywidualnegonauczaniadzieciimłodzieŜyorazszczegółowych zasadkierowaniadokształceniaspecjalnegolubindywidualnegonauczania(Dz.U.Nr13, poz. 114.) Na wniosek rodziców lub opiekunów prawnych zespoły orzekają o potrzebie kształceniaspecjalnego,potrzebieindywidualnegonauczaniadladzieciimłodzieŜy,których stan zdrowia uniemoŜliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych dla dzieci i młodzieŜy z upośledzeniem umysłowym wstopniugłębokim.

Tabela35.OrzeczeniaPoradniPsychologicznoPedagogicznejwOstrowcuŚwiętokrzyskim wydanedlauczniówzterenuGminyWaśniówwlatach1999–2006wedługrodzajów orzeczeńietapówkształcenia Lp. Poszczególneetapy Orzeczeniaopotrzebie Orzeczeniaopotrzebie kształcenia kształceniaspecjalnego indywidualnegonauczania 1999/2000 2000/2001 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 19992000 2000/2001 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 1. Dziecido3rokuŜycia 2. Dzieciwwieku 1 przedszkolnym 3. Uczniowieszkół 2 5 3 3 3 3 2 2 1 2 podstawowych

41 4. Uczniowiegimnazjum 1 3 2 1 1 5 5. Uczniowieszkół ponadpodstawowych 21 /ponadgimnazjalnych 6. MłodzieŜnieuczącasięi niepracująca Razem 4 6 7 6 5 3 3 2 2 7 Źródłopoznania: PowiatowaPoradniaPsychologicznoPedagogiczna Interwencjapsychopedagogicznapodejmowanajestnajczęściejnaetapiekształcenia wszkolepodstawowej. Tabela36. OrzeczeniaPoradniPsychologicznoPedagogicznejwOstrowcuŚwiętokrzyskim. wydanedlauczniówzterenuGminyWaśniówwlatach1999–2006,wedługrodzajów orzeczeń Lp. Orzeczeniaopotrzebiekształceniaspecjalnegouczniów Ogółem 1999/2000 2000/2001 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 1. Kształceniawszkołachponadpodstawowychdlauczniów zproblemamizdrowotnymi 3 2. Rodzinnychdomówdziecka 3. Domówdziecka 4. Specjalnychośrodkówszkolnowychowawczych 5. Placówekresocjalizacyjnych 6. Zwolnieniaodspełnianiaobowiązkuszkolnego 7. Zuszkodzonymwzrokiem 1 8. Zuszkodzonymsłuchem 2 9. Zupośledzeniemumysłowymwstopniulekkim 5 2 2 4 3 10. Zupośledzeniemumysłowymwstopniuumiarkowanymlubznacznym 3 4 1 1 11. Zupośledzeniemumysłowymwstopniugłębokim 12. Zautyzmem 13. Zniepełnosprawnościąruchową 1 1 14. ZzaburzeniamisprzęŜonymi 15. Niedostosowanychspołecznie 16. Zzaburzeniamizachowania 17. zagroŜonychuzaleŜnieniem Razem Orzeczeniaopotrzebieindywidualnegonauczania 3 3 2 2 7 Źródłopoznania :PowiatowaPoradniaPsychologicznoPedagogiczna Naprzestrzeni6latorzeczeniawydawaneprzezporadniępsychologicznopedagogiczną dla uczniów z terenu Gminy Waśniów dotyczyły najczęściej dzieci i młodzieŜy z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim . Obserwuje się znaczną liczbę uczniów niepełnosprawnych,uktórychorzekasiępotrzebękształceniaindywidualnego.

Zgodniezzapisamiustawyzdnia7września1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.) dziecko niepełnosprawne, posiadające specjalne potrzeby edukacyjne ma prawo do pobierania nauki we wszystkich typach szkół,

42 dostosowania treści, metod i organizacji nauczania do ich moŜliwości psychofizycznych, pomocypsychologicznopedagogicznej.KształcenieosóbniepełnosprawnychwzaleŜnościod ich deficytów i moŜliwości zdrowotnych moŜe być prowadzone w róŜnych formach organizacyjnych: w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych oraz specjalnych ośrodkach szkolnowychowawczych, specjalnychośrodkachwychowawczych.

Wychowaniemprzedszkolnymobejmujesiędzieciniepełnosprawnewwiekuod3do 6 lat, jednakŜe w przypadku dzieci zakwalifikowanych przez poradnię psychologiczno pedagogiczną do kształcenia specjalnego, wychowaniem przedszkolnym moŜe być objęte dziecko w wieku powyŜej 6 lat, nie dłuŜej jednak niŜ do ukończenia przez nie 10 lat. Do oddziałów przedszkolnych na terenie Gminy Waśniów w poszczególnych uczęszczały dzieciniepełnosprawnewlatach:2004/2005–1dziecko,2005/2006–3dzieci.

Tabela37 .Liczbaniepełnosprawnychuczniówpobierającychnaukęwszkołachnaterenie GminyWaśniówwlatach2000–2007

Rokszkolny Liczbaniepełnosprawnychuczniów Szkołypodstawowe Gimnazja 2000/2001 2001/2002 2 2002/2003 1 2003/2004 2 2004/2005 4 2005/2006 7 2006/2007 7 2007/2008

Źródłopoznania: UrządGminywWaśniowie

Niepełnosprawni uczniowie korzystają z nauczania na etapie kształcenia w szkole podstawowej i w placówkach specjalnych działających na terenie Ostrowca Świętokrzyskiego. Na terenie Gminy Waśniów od 2000 roku kształcono w szkołach podstawowych23niepełnosprawnychuczniów.

Uczniowie niepełnosprawni, szczególnie z niepełnosprawnością umysłową zajmują niskiepozycjenaskaliakceptacji.Większośćspośródnichjestizolowana–50%wypowiedzi badanych uczniów i 63, 3% wypowiedzi badanych rodziców lub odrzucona – 30% wypowiedziuczniówi1,7%wypowiedzirodziców.Tylkonielicznedziecisąakceptowane– 15% odpowiedzi badanych osób. Same dzieci niepełnosprawne postrzegają siebie w roli uczniaszkołyintegracyjnejpozytywnie–60%uczniówi50%rodzicówlubambiwalentnie

43 33,3%uczniówi40%rodziców.Pragnądobrzeiefektywnierealizowaćnowądlasiebierolę społeczną i uzyskać za to odpowiednie gratyfikacje. RóŜnią się zasadniczo motywami uczęszczania do szkoły. Uczniowie z niepełnosprawnością ruchową wskazują głównie motywy poznawcze – 68, 4%, społeczne 45% i hedonistyczne 53, 3%, zaś ich koledzy z niepełnosprawnością umysłową – motywy społeczne 63, 3%, hedonistyczne 48, 3% ipoznawcze18,3%.

Większośćznichmaulubionychkolegówwedług80%wypowiedzirodzicówi66,7% wypowiedziuczniów.Rzadziejbadanidostrzegająsympatieinnych–65%rodzicówi40% uczniów.RealnośćocenyuczniówzniepełnosprawnościąumysłowąmoŜebyćprzyczynąich poczuciaodrzucenia,odmiennościikrzywdy.

Rodzice niepełnosprawnych dzieci w kształceniu integracyjnym obserwują małe zainteresowanieproblemamidzieckazestronypedagogów,niskątolerancjępełnosprawnych rówieśników i niektórych nauczycieli, podkreślają utrudnienia w postaci barier architektonicznychorazduŜejodległościdoszkoły. Wopiniinauczycielinegatywneaspektyedukacjiintegracyjnejtoniewłaściwydobór uczniów niepełnosprawnych do tej formy nauczania, duŜa róŜnorodność upośledzeń, słaba pomoc finansowa w zabezpieczeniu potrzeb klasy, niewystarczające wsparcie ze strony specjalistów. Zdrowi rówieśnicy deklaratywnie akceptują dzieci niepełnosprawne, co moŜe być efektemzamierzonychdziałańnauczycieli.Według80%badanychuczniówniepełnosprawni koledzy powinni chodzić do szkół ogólnodostępnych. Badania socjometryczne ujawniają jednak pewien dystans psychologiczny we wzajemnych relacjach tych uczniów. W tej sytuacjikoniecznejestprowadzeniewklasachintegracyjnychszereguzajęćmającychnacelu pokonanie barier psychologicznych i społecznych, wzajemne poznanie się, zrozumienie iakceptację. Środowisko rodzinne uczniów z niepełnosprawnością umysłową częściej niŜ dzieci zniepełnosprawnościąruchowąjestmniejkorzystnewychowawczo.Tylko40,9%uczniów zniepełnosprawnościąumysłowąuzyskałoocenępozytywną i 22,7% wyraźnie negatywną. AtmosferaemocjonalnategośrodowiskastwarzapoczuciezagroŜenia,samirodzicenieradzą sobiezwychowaniemdzieckaniepełnosprawnegoumysłowo,atrudnościfinansoweobniŜają statussocjoekonomicznyrodzin.Środowiskotowdecydującysposóbwpływanaosiągnięcia dydaktyczne,uspołecznienieimotywacjedzieckadonauki.

44 Środowiskorodzinnedziecizniepełnosprawnościąruchowąw60%naleŜyuznaćza pozytywneizaledwiew5%zanegatywne.Niepełnosprawnośćdzieckawpływanaatmosferę uczuciowądomu–według59,1%badanych, czyniącja napiętą, przepełniona nadmiarem przykrychprzeŜyćiproblemów,niedającatymsamympoczuciabezpieczeństwa.Trudności finansowedla43,1%badanychtogłównaprzyczynaróŜnorodnychproblemówtychrodzin. Środowiskorodzinnewszerszymzakresieiwiększym stopniu niŜ uwarunkowania szkolne decydujeorezultatachedukacjiintegracyjnejdzieci. 2 System pedagogiczny dla potrzeb osób niepełnosprawnych wymaga poprawy organizacji warunkównauczania,zmianwmetodyceprowadzeniazajęćorazpoprawywewzajemnych relacjachmiędzyuczniamiinauczycielami.WymagateŜciągłegodoskonaleniawzakresie tworzenia dla dzieci niepełnosprawnych odpowiednich warunków do funkcjonowania wrodzinie,wszkoleiwśrodowiskulokalnym,atakŜestosowaniaspecyficznychprogramów wspomagającychichrozwój. 3.5.1.5ASPIRACJERODZICÓWWZAKRESIEEDUKACJIDZIECIIMŁODZIEśY Zakresprzedmiotowyprzeprowadzonychbadańobejmowałpoziomaspiracjirodziców wkwestiiedukacjidzieciimłodzieŜy. Tabela38. Jakipoziomwykształcenia Wskazaniarespondentówwgpoziomuwykształcenia% chciał(a)byPan(i)zapewnić WyŜsze Policealne Średnie Zawodowe Podstawowe Ogółem swoimdzieciom? iniŜsze N 6 2 40 52 50 150 Gimnazjum Zawodowe Liceumprofilowane 11 4 Liceumogólnokształcące Technikum,liceum 10 45 19 zawodowe Szkołapomaturalna 60 19 27 SzkoławyŜsza,licencjat 20 7 SzkoławyŜsza 100 100 100 10 25 43 Z badań wynika, iŜ rodzice generalnie rozumieją wpływ wykształcenia na powodzenie iszanseŜycioweswoichdzieci.Wbadanychgospodarstwachdomowychwiększośćznich chciałabyzapewnićswoimdzieciomwykształceniewyŜsze–43%.Większeaspiracjemają rodzice,którzysamiposiadająwykształcenieponadzawodowe.NapoziomieniŜszymrodzice 2Indywidualneiśrodowiskoweuwarunkowaniaskutecznejintegracjiedukacyjnejdzieckaniepełnosprawnego, Prof.drhab.WładysławaPilecka,UniwersytetJagielloński,AkademiaŚwiętokrzyskaw:Materiałyz konferencjipopularnonaukowej„EuropejskiRokOsóbNiepełnosprawnych”,Kielce2004,

45 zainteresowani są wyuczeniem swoich dzieci konkretnego zawodu, co prognozuje pozytywnie. WzestawiesformułowanychpytańzwróconosiędorodzicówoocenęmoŜliwościspełnienia swoichaspiracjiwzględemedukacjiichdzieci. Tabela39. Wskazaniarespondentów% Czyjestnatoszansa? N=150 DuŜeszanse 27 Umiarkowaneszanse 53 Małeszanse 11 Brakszans 9 Stosunkowowysokiewskaźnikiodpowiedzidotycząpozytywnegonastawieniarespondentów doplanówzwiązanychzwykształceniemswoichdzieci.Niepokójodczuwa20% ankietowanychosób. W badaniach podjęto próbę zidentyfikowania przyczyn ewentualnego braku szans na realizacjęzamierzeńedukacyjnych. Tabela40. Wskazaniarespondentów% JeŜeliPana(i)dziecko/dzieciniemająszansuzyskaćoczekiwanego poziomuwykształcenia,toproszęokreślićzjakichpowodów:

N 30 Zewzględunastanzdrowia 7 Zewzględówmaterialnych 60 Brakszkołybliskomiejscazamieszkania 13 Dzieckomakłopotyznauką 11 Dzieckopodjęłopracę 2 Dzieckoniechcedalejkształcićsię 7 Niewartozdobywaćdalszegowykształcenia 0 Zapewnienie oczekiwanego poziomu wykształcenia dla swoich dzieci moŜe być nierealne najczęściej z powodów finansowych – 60%. Wśród czynników, które mogą uniemoŜliwić dalsze kształcenie wymienia się teŜ brak szkoły blisko miejsca zamieszkania – 13%, co pośrednio moŜna wiązać i z sytuacją ekonomiczną rodziny i ze stanem zdrowia dziecka. NotujesięteŜkłopotydzieciwnauce,cosugerujekoniecznośćorganizowaniaróŜnychform wspieraniadzieciimłodzieŜywnauce.

46 3.5.1.6EDUKACJAUSTAWICZNAKADR Postęptechnologicznywymagaumiejętnościszybkiegoprzystosowaniasiędozmian. Kształcenie ustawiczne jest niezbędnym środkiem do aktualizowania kwalifikacji. Jego realizacja to takŜe sposób na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. WiąŜe się z tym poprawa sytuacji na rynku pracy, mniejsze ryzyko utraty pracy, wzrost dochodów. Potrzebywzakresieedukacjiustawicznejkadrniebyłybezpośrednioprzedmiotem. Sytuację w tej dziedzinie moŜna odnieść do wskaźników wojewódzkich. WWojewództwieŚwiętokrzyskimudziałosóbuczącychsięidokształcającychsięwliczbie ludnościwwieku25–64lataw2003r.wynosił3,5%,w2004r.4,3%,w2005r.4,1%. Podtymwzględemwojewództwojestna13miejscuwkraju. 3.5.2.KULTURAIWYPOCZYNEK śyciem kulturalnym na terenie Gminy Waśniów sterują dwie placówki kultury tj. Gminny Ośrodek Kultury w Waśniowie oraz Biblioteka Publiczna w Waśniowie z filiami wMominieiwSarniejZwoli.PręŜniedziałaKołoGospodyńWiejskichwNowymSkoszynie oraz Dziecięcy Zespół Ludowy „Miniaturka”. Gminny Ośrodek Kultury jest inicjatorem i organizatorem licznych imprez kulturalnych dla dzieci, młodzieŜy i osób dorosłych – przeglądy piosenki, tańca, teatrzyki szkolne, turnieje i festyny. Wspiera działalność miejscowych organizacji pozarządowych tj. „Towarzystwa Przyjaciół Waśniowa”. Oczekiwaną przez mieszkańców gminy działalność GOK utrudniają ograniczenia bazy lokalowej. W planie rozwoju lokalnego uwzględniono jej poprawę poprzez adaptację niewykorzystanychbudynkówlubbudowęnowegoobiektu.Tegosamegorodzajuproblemy dotyczą działalności biblioteki publicznej, której modernizacja jest równieŜ zadaniem priorytetowymwplanierozwojulokalnego. Tabela41. Wskazaniarespondentów% Wyszczególnieniepytań Tak Nie CzysąwokolicymiejscawktórychmoŜePan(i)spędzaćwolnyczas? 21 79 N=110 Czysąwokolicytakiemiejsca,gdziedzieciimłodzieŜmogąspędzaćwolny 9 91 czas?N=110 CzydziałająwPana(i)miejscuzamieszkaniainstytucjekulturalne? 7 93 N=110

47 Badania opinii publicznej potwierdzają stan faktyczny w tej sferze, który skutkuje duŜym niezadowoleniem z miejscowej oferty kulturalnej. Niezadowolenie to wynika nie tylko z warunków środowiskowych. WiąŜe się teŜ z sytuacją ekonomiczną gospodarstw domowych,którauniemoŜliwiamieszkańcomorganizowanie aktywnego Ŝycia kulturalnego wewłasnymzakresie/Tabela22/.Badanioczekująofertykulturalnejwgodzinachwolnych odpracy,sygnalizują,Ŝepogodzinachpracybrakjestdostępudobibliotekiiczytelni.Padają sugestieutworzeniakawiarenkiinternetowej. 3.5.3ZDROWIEIOPIEKAZDROWOTNA 3.5.3.1PROBLEMYZDROWOTNE GłówneprzyczynyzgonówwPowiecieOstrowieckimwedługdanychstatystycznych GłównegoUrzęduStatystycznego,BankuDanychRegionalnychza2005r.,stanowiąchoroby układu krąŜenia 618 tj. 51,1% wszystkich zgonów, w następnej kolejności choroby nowotworowe 282 tj. 23,3%, zewnętrzneprzyczyny zachorowaniaizgonu–78tj.6,4%, choroby układu oddechowego – 53 tj. 4,3% i choroby układu trawiennego –41tj.3,46 %.MieszkańcyGminyWaśniówwwieku19latiwięcejnajczęściejchorująna chorobyukładukrąŜenia.W2006rokuchorobyukładukrąŜeniastanowiły56%wszystkich rozpoznanych schorzeń. Choroby układu oddechowego stanowiły 3,2%. Ponadto w 2006 roku większe wskaźniki notuje się w odniesieniu do cukrzycy (119osób tj. 12,4%) oraz chorób mięśniowokostnych tkanki łącznej (102 osoby tj. 10,7%). U dzieci i młodzieŜy dolat19najliczniejrozpoznajesięw2006r.wadywzroku100osóbtj.26%orazzaburzenia rozwojufizycznego–96osóbtj.25%. Samoocenastanuzdrowiamieszkańcówgminybyłaprzedmiotemprowadzonychbadań. Tabela42. JakogólnieoceniaPan(i)swójstanzdrowia?N=140 Wskazaniarespondentów% Bardzodobry 10 Dobry 20 Raczejdobry 15 Raczejzły 40 Zły 10 Bardzozły 5 Pozytywnieswójstanzdrowiaocenia45%ankietowanychosób.RóŜnedolegliwościzgłasza 55%badanychosób.

48 Tabela43. JakogólnieoceniaPan(i)swojesamopoczuciepsychiczne?N=145 Wskazaniarespondentów% Bardzodobre 10 Dobre 50 Raczejdobre 27 Raczejzłe 13 Niekorzystnieswojesamopoczuciepsychiczneocenia28%badanychosób. Tabela44. JaksilnejestPana(i)pragnienieŜycia?N=143 Wskazaniarespondentów% 1 2 3 4 7 5 4 Skalaoceny 6 6 7 9 8 12 9 36 10 26 Przy codziennych trudnościach niewiele badanych odczuwa załamania. NajniŜsza ocena w oznaczonej skali dotyczy 4 pkt i zaznacza ją 7% badanych. W tych warunkach niezbędnajestkontynuacjatakichusługjakporadnictwo,wtymspecjalistyczne. 3.5.3.2DOSTĘPDOOPIEKIZDROWOTNEJ Zgodnie z art.6. ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210 poz.2135 z późn.zm.), dozadańwłasnychgminynaleŜy: • Opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających zrozpoznanychpotrzebzdrowotnychistanuzdrowiamieszkańcówgminy • Inicjowanie i udział w wytyczaniu kierunków przedsięwzięć lokalnych zmierzających dozaznajamianiamieszkańcówzczynnikamiszkodliwymidlazdrowiaorazichskutkami • Podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowiamieszkańcówgminy. Dostęp do świadczeń medycznych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w Gminie Waśniów zapewnia Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Waśniowie. W strukturach organizacyjnych zakładu funkcjonują dwie przychodnie w Garbaczu iwWaśniowie.

49 Tabela45. Placówka Liczbaudzielonychporadogółem Liczbaosóbobjętychopiekąwedługumowy ochrony zNFZ zdrowia 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Przychodniaw 15971 14652 16095 19979 18057 18623 22.861 Waśniowie Dzieci 4403 4093 4471 4403 5209 5042 5103 6568 6489 6510 6518 6495 6534 6471 Przychodniaw 8161 6713 6825 8755 7031 6622 8062 Garbaczu Dzieci 1343 1133 1066 1062 1336 1359 1576 Od2001rokuusługimedycznekontraktowanesązNFZnatymsamympoziomie.Wofercie programów zdrowotnych finansowanych przez samorząd gminy realizowane są programy profilaktykiirozwiązywaniaproblemówalkoholowych.Dlacelówhigienyszkolnejzapewnia się dyŜury pielęgniarki w placówkach oświatowych. Ze specjalistycznych świadczeń medycznych mieszkańcy korzystają w Przychodni i Szpitalu Rejonowym w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz w innych zakładach ochrony zdrowia na terenie województwa. Miejscowe zakłady ochrony zdrowia wymagają rozbudowy, remontu i modernizacji oraz doposaŜenia w niezbędne urządzenia i aparaturę medyczną, co zapisano w Planie Rozwoju LokalnegoGminyWaśniównalata2004–2013. Tabela46. Wyszczególnieniepytań Wskazaniarespondentów % WPana(i)miejscuzamieszkaniadostępdoopiekimedycznejjest: N=140 Bardzodobry 10 Dobry 30 Raczejdobry 10 Raczejzły 43 Zły 7 Wskaźnikiocenydostępudoświadczeńmedycznychzarównowkategoriiocenpozytywnych jakiocennegatywnychkształtująsięwgranicach50%.Sygnalizowanyjesttrudnydostępdo specjalistów w róŜnych dziedzinach, ze względu na bariery transportowe oczekiwane są w miejscu zamieszkania usługi rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych.

50 Tabela47. CzyPan(i)lubktokolwiekwPana(i)gospodarstwiewciąguostatnich Wskazaniarespondentów%* 2latkorzystałzusług? N=140 PlacóweksłuŜbyzdrowiaopłacanychprzezNarodowyFunduszZdrowia 89 Placówek,wktórychtrzebapłacićzwłasnejkieszeni 15 Placówekopłacanychprzezpracodawcę 3 *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkaokreśleń ZasadniczymźródłemfinansowaniaświadczeńmedycznychdlarespondentówjestNarodowy FunduszZdrowia.Znacznaczęśćbadanych–15%korzystazprywatnychusług zdrowotnych,pokrywająckosztyleczenianawłasnyrachunek.Wfinansowaniuświadczeń zdrowotnychuczestnicząteŜpracodawcy. Tabela48.

Czywciąguostatnich2latzdarzyłosięwPana(i)gospodarstwiedomowym, Wskazaniarespondentów%* Ŝe: N=140* Niestarczyłopieniędzynawykupienielekówzalecanychprzezlekarza 29 ZpowodubrakupieniędzynieleczyliPaństwozębów 31 ZpowodubrakupieniędzymusieliPaństwozrezygnowaćzprotezzębowych 9 ZpowodubrakupieniędzymusieliPaństwozrezygnowaćzwizytyulekarza 11 ZpowodubrakupieniędzymusieliPaństwozrezygnowaćzbadań 17 medycznych(np.badanialaboratoryjnych,prześwietlenia,EKGitp.) ZpowodubrakupieniędzymusieliPaństwozrezygnowaćzzabiegów 24 rehabilitacyjnych ZpowodubrakupieniędzymusieliPaństwozrezygnowaćzwyjazdu 35 dosanatorium ZpowodubrakupieniędzymusieliPaństwozrezygnowaćzleczenia 4 wszpitalu *Procentyniesumująsię,do100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkaokreśleń Zaspokajaniepotrzebzdrowotnychankietowanychosób w wielu sytuacjach uwarunkowane jest indywidualnymi moŜliwościami budŜetowymi. Kryzysowe sytuacje dotyczą zarówno zaopatrzenia medycznego na poziomie podstawowym jak i specjalistycznym, w tym usług diagnostycznychirehabilitacyjnych. 3.5.3.3LEKIIAPTEKI Gminę obsługują 2 apteki prywatne, w których zatrudnia się 3 farmaceutów. W wyniku analizy informacji uzyskanych od ankietowanych osób odnotowano zdarzenia, w których z powodów finansowych chorzy muszą rezygnować z zakupu niezbędnych leków – 29% wypowiedzi.

51 3.5.3.4PERSONELWPODSTAWOWEJOPIECEZDROWOTNEJ Wedługstanuna31.12.2006r.łączniewpodstawowejopiecezdrowotnejzatrudnionychbyło 4lekarzy,wtym1lekarzrodzinny,1pediatra,9pielęgniarek.Wgrupieśredniegopersonelu medycznego funkcjonują 3 pielęgniarki środowiskowe rodzinne oraz 1 środowiskowa nauczaniaiwychowania. 3.6TRANSPORTIKOMUNIKACJA Transport i komunikacja spełniają waŜne funkcje w rozwoju lokalnym z punktu widzenia mobilnościmieszkańcówdlapotrzebedukacji,zatrudnienia,rekreacjiiwypoczynku,ochrony zdrowiaitp.MieszkańcygminyWaśniówobsługiwanisąprzedewszystkimprzeztransport PaństwowejkomunikacjiSamochodowej,któryorganizowanyjestprzeznastępującychPKS w Ostrowcu Świętokrzyskim. Wśród pierwszoplanowych spraw wymagających pilnej interwencji ankietowani wymieniają konieczność poprawy infrastruktury drogowej poprzez budowę nowych dróg oraz remonty juŜ funkcjonujących. Problem ten został podjęty wStrategiiZrównowaŜonegoRozwojuGminyWaśniów. Tabela49. CzywPana(i)miejscowościwystępująproblemytransportu Wskazaniarespondentów%* ikomunikacji?JeŜelitaktokogodotyczą?N=147 DojazdudzieciimłodzieŜydoszkoły 13 Dojazduosóbdorosłychdopracyzarobkowej 35 Dojazdu do miejscowości gdzie zlokalizowane są najbliŜsze instytucje 19 ochronyzdrowia Dojazdu do miejscowości gdzie zlokalizowane są najbliŜsze instytucje 45 kultury,sportuirekreacji Transportuikomunikacjiosóbniepełnosprawnych 78 *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkaokreśleń ProblemykomunikacyjneodczuwanesązarównoprzezmłodzieŜszkolnąjakiosobywwieku aktywnościzawodowej.WaŜnąkwestiąsąbarierytransportowedlaosóbniepełnosprawnych. NaterenieGminyWaśniówŜadnazinstytucjispołecznychniedysponujeśrodkiemlokomocji przystosowanymkonstrukcyjniedoprzewozuosóbniepełnosprawnych. 3.7ZABEZPIECZENIESPOŁECZNE

52 3.7.1INSTYTUCJEIŚWIADCZENIAPOMOCYSPOŁECZNEJ Pomoc społeczna jest zorganizowanym systemem usług społecznych i instytucji, funkcjonującymwwarunkachstacjonarnychiśrodowiskowychwcelupomocyjednostkom i grupom społecznym w osiągnięciu satysfakcjonującego standardu Ŝycia. Podstawowe zasoby instytucji pomocy społecznej stanowią zasoby ludzkie tj. kadry oraz instrumenty działaniatakiejak:pracasocjalna,poradnictwo,pomocmaterialnawrazzeświadczeniami finansowymiorazusługi.WoferciepomocystosowanesąrównieŜinstrumentyaktywizujące: kontrakt socjalny, prace społecznie uŜyteczne oraz zatrudnienie socjalne i wspierane. NaterenieGminyWaśniówpomocspołecznąorganizujesamorządgminny,powiatowyoraz organizacje pozarządowe tj. Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta „Nasze Gospodarstwo”, które prowadzi schronisko dla samotnych rolników w Skoszynie. GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowiewedługstanunakoniecgrudnia2006r. zatrudniał 5 osób, w tym 3 pracowników socjalnych posiadających specjalizację I stopnia z zakresu pracy socjalnej. Rejon opiekuńczy według stanu na koniec 2006 r. liczył 7057 mieszkańców. W tej sytuacji nie są spełnione standardy zatrudnienia określone w ustawie zdnia12marca2004r.opomocyspołecznej,wedługktóregoośrodki pomocyspołecznej powinny zatrudniać pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku: 1 pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców, nie mniej jednak niŜ 3 pracowników. W miejscowym ośrodku pomocy społecznej wskaźnik ten wynosi 2 352 mieszkańcówna1pracownikasocjalnego. Tabela50.ZestawieniebudŜetugminynacelepomocyspołecznej,wtymnaświadczenia udzielaneklientompomocyspołecznejwlatach2000–2007. Rok Kwotawypłaconychświadczeń Udział%kwoty Udział%kwoty Udział%kwoty Wydatki wypłaconych wypłaconych wypłaconych wbudŜecie Ogółem Wramach Wramach świadczeń świadczeń świadczeń gminyna zadań zadań wogólnejkwocie wramachzadań wramachzadań pomoc wydatkównapomoc zleconych własnych społeczną zleconych własnychgmin społeczną wogólnejkwocie wogólnejkwocie ogółem gmin wypłaconych wypłaconych świadczeń świadczeń 2000 631.196,00 389.535,00 343.750,00 45.785,00 61,7 88,2 11,8 2001 864.603,00 543.508,00 473.543,00 69.965,00 62,9 87,1 12,9 2002 838.790,00 553.650,00 502.631,00 51.019,00 66 90,8 9,2 2003 821.060,00 503.644,00 467.147,00 36.497,00 61,3 92,8 7,2 2004 1.236,318,00 307.411,00 165.535,00 141.876,00 24,9 53,8 46,2 2005 1927160,00 250.342,00 90.600,00159.742,00 12,99 36,2 63,8 2006 2899767,26 1.272.420,00 1.023.498,00 248.922,00 43,88 80,4 19,6 2007 646.739,12 444.969,30 114.369,12 333.600,18 68,80 25,70 74,30 Źródłopoznania: GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowiesprawozdanieMPiPS–03, UrządGminywWaśniowie

53 Wydatki na świadczenia pomocy społecznej były największe w 2006 roku. Od 2004 r. zmieniają się proporcje wydatków na świadczenia pomocy społecznej w ramach zadań własnychizleconychgminyzewzględunazmianyorganizacyjnewsystemiezabezpieczenia społecznego.

54 Tabela51.RzeczywistaliczbaosóbirodzinzamieszkałychwGminieWaśniów,którewtrybiedecyzjizostałyobjętepomocąspołeczną wramachzadańzleconychiwłasnychgminwlatach20002007 Odsetekludnościzamieszkałejna Liczbaosób,którymprzyznano tereniegminykorzystającej świadczenia Liczbarodzin Liczbaosóbwrodzinach zpomocyspołecznejwstosunkudo wtrybiedecyzji Wyszczególnienie ogółuzamieszkałejludności 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Świadczeniaprzyznane wramachzadańzleconych 282 437 539 316 313 218 312 269 280 358 352 313 313 218 312 269 1093 1506 1769 1198 1279 750 1245 15,4 21,2 25,1 16,9 18,1 10,6 17,6 13,3 izadańwłasnych Świadczeniaprzyznane 166 169 170 191 54 26 31 33 164 167 167 188 54 26 31 33 643 656 644 738 156 47 60 9,1 9,2 9,1 10,4 2,2 0,7 0,9 0,7 wramachzadańzleconych Świadczeniaprzyznane 116 268 369 125 259 192 281 236 116 191 185 125 259 192 281 236 450 850 1125 460 1123 703 1185 6,3 11,9 16 6,5 15,9 9,9 16,8 12,6 wramachzadańwłasnych Pomocudzielana wpostacipracysocjalnej X X X X X X 156 120 216 227 170 228 228 99 126 120 971 911 658 935 1018 465 630 13,7 12,8 9,3 13,2 14,4 6,6 8,9 7,2 ogółem Wtymwyłącznie X X X X X X 83 80 151 139 97 147 122 67 83 80 491 602 388 626 517 267 302 6,9 8,5 5,5 8,8 7,3 3,8 4,3 5,1 wpostacipracysocjalnej Źródłopoznania: GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowiesprawozdanieMPiPS–03,UrządGminywWaśniowie Świadczeniamipomocyspołecznejobejmowanonajwięcejludnościwlatach2001–2002.Wnastępnychlatachobserwujesię sukcesywnyspadek,przyczymod2004r.jestonrównieŜefektemzmianinstytucjonalnych.W2006r.dostrzegasięwzrostliczbyludności korzystającejzpomocyspołecznejwwynikuwzrostuwskaźnikaubóstwaorazstopybezrobocia.Niewielkiodsetekklientówpomocy społecznejkorzystazpracysocjalnej.Nierealizujesiękontraktówsocjalnych.

55 W2006r.zpomocyspołecznejwramachzadańwłasnych,82osobyotrzymałyzasiłki celowe tj. 16,1%, w tym najczęściej z powodu bezrobocia, długotrwałej choroby i niepełnosprawności, z posiłku skorzystało 256 osób tj. 50,3% i były to dzieci, zzasiłku celowego skorzystała 1 osoba w wyniku zdarzenia losowego, zasiłki celowe przyznano dla170osóbtj.33,4%.Zporadnictwaspecjalistycznegoskorzystały73rodziny,wktórych funkcjonowało328osób.Wramachzadańzleconych31osóbtj.3,6%otrzymałozasiłkistałe w tym 21 tj. 2,4% osób samotnie gospodarujących, zasiłki celowe na pokrycie wydatków związanychzklęskąŜywiołową832osobytj.96,4%. Zzasobówpomocyspołecznejmogąkorzystaćjednostki,rodzinyigrupy,definiujące własną sytuację Ŝyciową, jako trudną czy problemową. Tabela poniŜej prezentuje liczbę klientów pomocy społecznej rejestrowanych w dokumentach ośrodka pomocy społecznej wposzczególnychkategoriachproblemówzidentyfikowanychuosóbirodzinzamieszkałych wGminieWaśniów. Tabela52.PowodytrudnychsytuacjiŜyciowych,wktórychprzyznawanoświadczenia pomocyspołecznejmieszkańcomgminyWaśniówwlatach20002007 Liczbarodzin Liczbaosóbwrodzinach Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ubóstwo 4 8 1 4 3 12 16 14 38 6 4 28 Sieroctwo 1 1 4 1 2 1 25 1 Bezdomność 1 1 1 1 1 3 Potrzebaochronymacierzyństwa 35 50 30 38 24 8 13 1 150 209 123 166 110 47 86 5 Wtymwielodzietność X X X X 1 7 12 1 X X X X 42 45 82 5 Bezrobocie 93 97 114 129 147 106 115 86 361 350 451 474 820 429 442 297 Niepełnosprawność 68 76 118 83 39 34 57 53 234 233 398 254 176 122 145 122 DługotrwałalubcięŜkachoroba 77 61 31 26 13 44 45 25 241 277 130 68 72 109 148 71 Bezradnośćwsprawachopiekuńczo wychowawczychiprowadzenia 8 24 7 14 19 6 7 11 47 135 46 81 135 28 27 76 gospodarstwadomowego Rodzinyniepełne 4 10 1 5 6 4 7 15 38 6 22 34 15 27 Rodzinywielodzietne 4 11 5 7 8 2 11 34 94 37 54 75 13 76 Przemocwrodzinie X X X X X X X X Alkoholizm 1 3 1 1 1 5 3 4 1 5 Narkomania TrudnościwprzystosowaniudoŜyciapo 3 3 3 4 3 2 3 3 7 11 3 4 opuszczeniuzakładukarnego Brakumiejętnościwprzystosowaniudo ŜyciamłodzieŜyopuszczającejplacówki X X X X X X X X opiekuńczowychowawcze Trudnościwintegracjiosób,które X X X X X X X X otrzymałystatusuchodźcy Zdarzenielosowe X X X X 4 3 2 3 X X X X 31 19 10 10 Sytuacjakryzysowa X X X X X X X X KlęskaŜywiołowalubekologiczna 69 8 69 1 21 Źródłopoznania: GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowiesprawozdanieMPiPS–03

56 Najczęściej klienci pomocy społecznej borykali się z problemem bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej choroby oraz bezradności w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Ten ostatni problem dotyczył rodzinniepełnych. W2006rokuwporównaniudo2005r.rośnieliczbaosóbpobierających świadczeniaztytułuochronymacierzyństwa.Wlatach2000–2007notujesięrównieŜosoby i rodziny z problemem ubóstwa, sieroctwa, bezdomności oraz integracji społecznej poopuszczeniuzakładukarnego.

Wykres6.

Rodzinykorzystajacezpomocyspołecznej wlatach20002006wedługtypurodzin

497 500 431 449 400 313 313 312 300 273 271 251 201 187 218 199 200 151

100 32 63 30 84 43 31 29 28 13 34 21 18 20 27 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Rodzinyogółem Rodzinyzdziećmiogółem Rodzinyniepełneogółem Rodzinyemerytówirencistówogółem

Źródłopoznania: GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowiesprawozdanieMPiPS–03 Najczęściejzpomocyspołecznejkorzystająrodzinyzdziećmi,w2006rokustanowiły one 63,8% wszystkich rodzin pobierających świadczenia. W dalszej kolejności są rodziny emerytówirencistów–8,97%orazrodzinyniepełne–8,65%. W celu ochrony poziomu Ŝycia osób, rodzin i grup społecznych ośrodek pomocy społecznej w ramach zadań własnych oraz programów rządowych „Posiłek dla potrzebujących” i „Pomoc Państwa w zakresie doŜywiania” wspiera doŜywianie osób irodzin. Tabela53.RealizacjaprogramudoŜywianiawlatach20002007 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ogółemliczbauczniówobjętych 10 130 227 239 279 289 325 324 doŜywianiem Dziecido7rokuŜycia 66 62 Pozostałeosoby 104 115 KosztdoŜywianiaogółem 3.316,00 6.577,00 12.551,00 17.987,00 48.430,00 66.106,00 126.150,0 158.045,0 0 0 ztegoze własnychgminy 3.316,00 6.577,00 12.551,00 17.087,00 27.180,00 7.706,00 14.150,00 33.045,00 środków dodatkowychzrezerwy 0 0 0 0 21.250,00 58.400,00 112.000,0 125.000,0 budŜetowej 0 0 Źródłopoznania: GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowie

57 W latach 2000 – 2007 sukcesywnie rośnie liczba uczniów objętych doŜywianiem. Mieszkańcy gminy, którzy pozbawieni są opieki rodzinnej korzystają z pobytu w domach pomocy społecznej. Na terenie Powiatu Ostrowieckiego funkcjonują 2 domy pomocy społecznejdlaosóbprzewleklesomatyczniechorychwOstrowcuŚwiętokrzyskim.

Tabela54.LiczbaosóbzterenuGminyWaśniówumieszczonychwdomachpomocy społecznejwlatach20002007 Typdomupomocyspołecznej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 DlaludzistarychwKałkowieGodowie 1

Dlaosóbprzewleklesomatyczniechorychw 3 12 7 3 OstrowcuŚwiętokrzyskim DompomocySpołecznej„Relax”wBrodach 2 Razem 4 12 7 5 Ogółemwlatach2000–2006wdomachpomocyspołecznejumieszczono28osóbzterenu GminyWaśniów. 3.7.2 ŚWIADCZENIARODZINNE W dziale zabezpieczenia społecznego realizowane są równieŜ świadczenie rodzinne, przewidzianeustawązdnia28listopada2003r.oświadczeniachrodzinnych(Dz.U.Nr228 poz.2255zpóźn.zm.),któreobejmujązasiłekrodzinnyidodatkidozasiłkurodzinnegooraz świadczeniaopiekuńczetj.zasiłekpielęgnacyjnyiświadczeniepielęgnacyjne. Tabela55.WydatkinaświadczeniarodzinneiświadczeniobiorcywIVkwartalewlatach 20042007 Rok Zasiłkirodzinnezdodatkami Świadczeniaopiekuńcze Dodatkidozasiłków Świadczenia Ogółem Zasiłkirodzinne Ogółem Zasiłkipielęgnacyjne rodzinnych pielęgnacyjne Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Wydatki Wydatki Wydatki Wydatki Wydatki Wydatki świadczeń świadczeń świadczeń świadczeń świadczeń świadczeń 2004 563.146,00 6226 171.090,00 3719 392.056,00 2507 105,852,00 484 50.832,00 353 55.020,00 131 2005 1.023.380,00 14033 387.314,00 8399 636.066,00 5634 267.132,00 1375 161.712,00 1123 105.420,00 252 2006 1.462.736,00 22595 736.152,00 14386 726.584,00 8209 487.093,00 2720 353.421,00 2401 133.672,00 319 2007 1.628.925,00 22406 877.508,00 14412 751.417,00 7994 574.911,00 3166 432.531,00 2827 142.380,00 339 Źródłopoznania: UrządGminywWaśniowie,Sprawozdaniarzeczowofinansowezrealizowanychświadczeń. W strukturze świadczeń rodzinnych dominują zasiłki rodzinne z dodatkami. W 2004 roku 40, 3% pobierających zasiłki rodzinne otrzymywało dodatki rodzinne, w2005roku40,1%,w2006r.36,3%,w2007r.35,7%.

58 Wramachświadczeńopiekuńczychczęściej przyznawanesązasiłkipielęgnacyjne–w2004 roku72,9%,w2005roku81,7%w2006r.88,3%w2007r.89,3% Tabela56.Strukturadodatkówdozasiłkówrodzinnychwydatkiiliczbaświadczeń wIVkwartalewlatach20042007 Odsetekświadczeń Liczbaświadczeń wposzczególnych Wyszczególnienie rodzajachdodatków 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 Urodzeniedziecka 17 42 70 46 0,7 0,7 0,9 0,6 Opiekanaddzieckiemwokresiekorzystaniazurlopuwychowawczego 190 244 240 207 7,6 4,3 2,9 2,6 Samotnewychowywaniedzieckaiutrataprawadozasiłkudlabezrobotnych 0 0 0 0 0 0 0 0 Samotnewychowywaniedziecka 1357 1709 516 532 54,1 30,3 6,3 6,7 Kształcenieirehabilitacjadzieckaniepełnosprawnego 365 772 1115 1212 14,6 13,7 13,6 15,2 Kształcenieirehabilitacjadzieckaniepełnosprawnegodo5rokuŜycia 46 87 108 87 1,8 1,5 1,4 1,1 KształcenieirehabilitacjadzieckapowyŜej5rokuŜycia 319 685 1007 1125 12,7 12,2 12,3 14,1 Rozpoczęcierokuszkolnego 280 748 976 869 11,2 13,3 11,9 10,9 Podjęcieprzezdzieckonaukiwszkolepozamiejscemzamieszkania 298 1205 2307 2303 11,9 21,4 28,1 28,8 Wydatkizwiązanezzamieszkaniemwmiejscowościwktórejznajdujesięszkoła 33 128 145 84 1,3 2.3 1,8 1,1 Wydatkizwiązanezdojazdemdomiejscowości,wktórejznajdujesięszkoła 265 1077 2162 2219 10,6 19,1 26,4 27,8 Wychowaniedzieckawrodziniewielodzietnej X 914 2985 2825 X 16,2 36,4 35,3 Razem 2507 5634 8209 7994 100 100 100 100 Źródłopoznania: UrządGminywWaśniowie,Sprawozdaniarzeczowofinansowezrealizowanychświadczeń. W 2007 r. dodatki rodzinne najczęściej przyznawano z powodu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia dziecka poza miejscem zamieszkania oraz kształceniairehabilitacjidzieckaniepełnosprawnego. 3.7.3OPIEKANADRODZINĄIDZIECKIEM Prawa rodziny i prawa dziecka stanowią dobro chronione przede wszystkim przez zapisyKonstytucjiRP: • Art. 71 ust.1 „Państwowswojejpolitycespołecznejigospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietneiniepełne,mająprawodoszczególnejpomocyzestronywładzpublicznych”. • Art. 72 ust.1 i 2 „ Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. KaŜdy ma prawo Ŝądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem,wyzyskiemidemoralizacją.Dzieckopozbawioneopiekirodzicielskiejma prawodoopiekiipomocywładzpublicznych. Właściwymiwsprawachochronyprawidobradzieckaorganamiwładzypublicznejsąprzede wszystkim organy samorządu terytorialnego. Z analizy zadań pomocy dziecku i rodzinie określonychwprzepisachustawyzdnia12marca2004r.opomocyspołecznejwynika,Ŝe gminazobowiązanajestdotworzeniagminnegosystemuprofilaktykiiopiekinaddzieckiem

59 i rodziną oraz powiat odpowiedzialny za infrastrukturę instytucjonalną umoŜliwiającą wykonywaniezadańdotyczącychpomocydzieckuirodziniewsystemiezintegrowanym. Wykres7.

Rodzinyzdziećmiwgospodarstwachdomowych naterenieGminyWaśniów

248

337

332

917

271

378

Rodzinyzjednymdzieckiem 410

1059

1973

0 500 1000 1500 2000 2500 Źródłopoznania: NarodowySpisPowszechnyLudności2002 NSPL 2002 szacuje, Ŝe rodziny z dziećmi zamieszkują 53, 7% gospodarstw domowych. Rodzinyzjednymdzieckiemstanowią38,7%,zdwojgiemdzieci35,7%,ztrójkąlubwięcej 25,6%.MałŜeństwazdziećmistanowią86,6%rodzinzdziećmi.

60 Wykres8.

DzieciwrodzinachzamieszkałychnaterenieGminyWaśniów

Dziecidolat 24pozostającena 424 utrzymaniuwwieku1824

Dziecidolat24 pozostajacenautrzymaniu 329 wwieku1517

Dziecidolat24 pozostającenautrzymaniu 806 wwieku714

Dziecidolat24 pozostającenautrzymaniu 333 wwieku36

Dziecidolat24 pozostającenautrzymaniu 222 wwieku02

Dziecidolat24 pozostającenautrzymaniu 2114 ogółem

Dzieciwrodzinachogółem 2811

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Źródłopoznania: NarodowySpisPowszechnyLudności2002 WedługdanychNSPL2002wrodzinachzameldowanychnaterenieGminyWaśniów zamieszkuje2811dzieciogółem.Wtym75,2%stanowiądziecidolat24pozostającena utrzymaniu. W grupie pozostających na utrzymaniu 10, 5% stanowią dzieci w wieku 02,15,8%wwieku36,38,1%wwieku714,15,6%wwieku1517i20,1wwieku1824.

61 Tabela57.Dzieciobjęteopiekąwlatach20002007wramachkompetencjisamorządu powiatowego Rok Liczbadzieci Dzieciumieszczone Dzieciumieszczone objętychopieką wplacówkach wrodzinachzastępczych ogółem opiekuńczowychowawczych Liczba % Liczba % 2000 4 1 25 3 75 2001 2 0 0 2 100 2002 3 0 0 3 100 2003 5 1 20 4 80 2004 3 1 33,3 2 66,7 2005 8 3 37,5 5 62,5 2006 4 0 0 4 100 2007 8 0 0 8 100 Źródłopoznania: PowiatoweCentrumPomocyRodziniewOstrowcuŚwiętokrzyskim W 2005 r. w porównaniu do 2000 r. rośnie liczba dzieci, objętych opieką poza naturalnym środowiskiem rodzinnym. W 2006 roku obserwuje się spadek problemów opiekuńczowychowawczych. W rozwiązaniach interwencyjnych dominuje forma rodziny zastępczej. W2006r.wypłacono1064zaliczekalimentacyjnychnakwotę232.593,00zł,wtym ześrodkówbudŜetupaństwa2.114,00zł.orazześrodkówbudŜetugminy2.115,00zł..

WszereguniekorzystnychzjawiskizagroŜeńobciąŜającychfunkcjonowanierodzin zdziećminaleŜywymienić:  Bezrobocie–problemdostrzega74,7%ankietowanych  Przemoc w rodzinie dostrzega 20% ankietowanych w tym 11% stosowaną wobec dzieci  Bezradność rodzin w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego: w ewidencji GOPS w 2000 r. – 8 rodzin, którym przyznanoztegopowoduświadczeniapomocyspołecznej,w2001roku–24rodziny, w 2002 roku – 7 rodzin, w 2003 roku 14 rodzin, w 2004 roku – 19 rodzin, w2005roku–6rodzin,w2006r.–7rodzin,w2007r.–11rodzin  Trudną sytuację materialną rodzin wielodzietnych i niepełnych – dostrzega ją 36% ankietowanych  W2004r.z107gospodarstwwieloosobowychdotkniętychubóstwemodnotowano97 rodzindziećmitj.90,65%gospodarstwwieloosobowych

 Dziecizaniedbaneiopuszczone–problemrozpoznawanyprzez6,7%ankietowanych

62  W2004rokurodzinyzdziećmistanowiły85,8%rodzinkorzystającychzeświadczeń pomocyspołecznejzpowoduubóstwa  Brak moŜliwości organizowania czasu wolnego dla dzieci i młodzieŜy – dostrzega 91%ankietowanychosób,wtymzgłaszasięograniczeniainfrastrukturykulturalnej isportowej  Problemy edukacyjne – ograniczone moŜliwości uczestnictwa w wychowaniu przedszkolnym dzieci w wieku 35, brak moŜliwości uczestnictwa w pozalekcyjnych zajęciach rozwojowych zgłasza 57% ankietowanych, szans na uzyskaniewłaściwegowykształceniaprzezswojedzieciniewidzi9%ankietowanych z tego znaczna większość z powodów finansowych, w strukturze dodatków do świadczeńrodzinnychdodatkizpowodurozpoczęciaroku szkolnego przez dziecko stanowiąw2004r.11,1%,w2005r.13,3%,w2006r.11,9%  Wlatach2000–2007obserwujesięrozwójrodzinnychformopieki,jednakrealizuje sięjąwwarunkachrozłąkidzieckaześrodowiskiemrodzinnym  Ponad13%dzieciniewychowujesięwzwiązkachmałŜeńskich(NSPL2002)  Samotne wychowywanie dziecka – w strukturze dodatków do zasiłków rodzinnych stanowiw2004r.54,1%,w2005r.,w2006r.30,3%,6,3%iw2007r.6,7%  Wychowanie dziecka w rodzinie wielodzietnej w strukturze dodatków do zasiłków rodzinnychstanowiw2005r.16,25%,w2006r.–36,4%,w2007r.35,3%  Wydatkizpowodukształceniadzieckapozamiejscem zamieszkania w strukturze dodatkówdozasiłkówrodzinnychstanowiąw2004r.1,9%,w2005r.21,4%., w2006r.28,1%,w2007r.28,8%

 Kształcenie i rehabilitacja dziecka niepełnosprawnego w strukturze dodatków do

zasiłkówrodzinnychstanowiw2004r.14,6%,w2005r.13,7%.,w2006r.13,6% ,

w2007r.15,2%

Otoczenieinstytucjonalnelokalnegosystemuprofilaktykiiopiekinaddzieckiem irodziną:

 Placówki oświatowe w Gminie Waśniów oraz na terenie Powiatu Ostrowieckiego, wtymszkołyspecjalne  GminnyOśrodekKultury  GminnyZakładOpiekiZdrowotnejwWaśniowie  GminnyOśrodekPomocySpołecznejwWaśniowie

63  Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wWaśniowie  PosterunekPolicjiwWaśniowieiKunowie  PowiatoweCentrumPomocyRodziniewOstrowcuŚwiętokrzyskim  RodzinyzastępczefunkcjonującenatereniePowiatuOstrowieckiego  PlacówkiopiekuńczowychowawczefunkcjonującenatereniePowiatu Ostrowieckiego–placówkasocjalizacyjnawMałachowiegm.Ćmielów  PoradniaPsychologicznoPedagogicznawOstrowcuŚwiętokrzyskim  SądRejonowywOstrowcuŚwiętokrzyskim  PowiatowyUrządPracywOstrowcuŚwiętokrzyskim  ParafieKościołaRzymskoKatolickiego–Waśniów,Boleszyn,Momina, Grzegorzowice,,NowySkoszyn.  Organizacjepozarządowefunkcjonującenatereniegminy,powiatuiwojewództwa Podstawowym dokumentem programowym, w którym do chwili obecnej rozwiązywane są kwestie problemowe w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną jestGminnyProgramProfilaktykiiRozwiązywaniaProblemówAlkoholowychuchwalanyna kaŜdyrokkalendarzowyorazPowiatowaStrategiaRozwiązywaniaProblemówSpołecznych PowiatuOstrowieckiego,przyjętaUchwałąNrXXXV/282/06RadyPowiatuzdnia22marca 2006r.. 3.7.4SYTUACJANARYNKUPRACY 3.7.4.1OSOBYPRACUJĄCE Rynek pracy obejmuje całokształt zagadnień związanych z kształtowaniem podaŜy pracy ipopytunapracę.Podstawowekategorierynkupracytozasobypracy,strukturazatrudnienia orazwielkośćistrukturabezrobocia.WGminieWaśniówludnośćw wiekuprodukcyjnym według stanu na koniec 2006 roku stanowiła 60,03%. Analiza jakości zasobów pracy wykazujeniskiodsetekosóbowysokichkwalifikacjach–2,5%orazwysokiodsetekosób zniskimikwalifikacjami47,4%napoziomiepodstawowymi6,4%napoziomieniŜejniŜ podstawowym. Tabela58.Pracującywgłównymmiejscupracy Rok Pracującyogółem PracującymęŜczyźni Pracującekobiety 1999 268 70 198 2000 239 63 176 2001 220 58 162 2002 228 69 159 2003 233 63 170

64 2004 225 59 166 2005 233 64 169 2006 202 48 154 2007 206 50 156 Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych Liczba pracujących mieszkańców Gminy Waśniów na koniec 2007 roku wynosiła 206 osób. W porównaniu do 1999 roku była mniejsza o 62 osoby tj. o 23,1%. Wśród zatrudnionychogółemkobietystanowiły75,7%,męŜczyźni24,3%. Tabela59.PodmiotygospodarkinarodowejzarejestrowanewrejestrzeRegon Wyszczególnienie 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ogółem 165 192 205 216 226 229 230 238 248 Sektorpubliczny 16 16 14 14 14 15 14 14 14 Sektorprywatny 149 176 191 202 212 214 216 224 234 Spółkihandlowerazem 1 1 1 1 1 1 Spółkihandlowezudziałemkapitału X x x x x zagranicznego Spółkicywilne X x x x 10 9 x Spółdzielnie 3 2 2 2 2 2 2 2 2 Spółkiprowadzoneprzezfundacje, X x x x 8 8 8 9 9 stowarzyszenia,organizacjespołeczne Osobyfizyczneprowadzącedziałalność 127 153 161 172 181 184 187 192 203 gospodarczą Źródłopoznania: GłównyUrządStatystyczny,Bankdanychregionalnych W2007rokuwporównaniudo1999rokurośnieliczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanychwsystemieREGONo83tj.o50%.Wsektorzeprywatnymw2007roku prowadziły działalność 234 podmioty tj. 94,4%, w sektorze publicznym 14 tj. 5,6%. Działalnośćgospodarcząnajczęściejprowadząosobyfizyczne–86,8%.WsystemieREGON odnotowano9organizacjipozarządowych.

3.7.4.2INDYWIDUALNAAKTYWNOŚĆEKONOMICZNA

Wszelkie strategie rozwiązywania problemów rynku pracy kładą silny nacisk na aktywne instrumentypromocjizatrudnienia,wśródktórychdominująszkolenianatematprowadzenia działalnościgospodarczejorazwsparciefinansowewcelupodjęciadziałalnościgospodarczej. W wyniku prowadzonych badań podjęto próbę rozpoznania na ile osoby bezrobotne zamieszkałenaterenieGminyWaśniówzainteresowanesąprzedsiębiorczościąwewłasnym zakresie.

65 Tabela60. Ludzieterazczęstorozmawiająopracyzarobkowej,stworzeniuwłasnejfirmy, Wskazania bądźozałoŜeniuspółkizkimśinnym respondentów% N=141

JestPan(i)zdecydowany(a)napodjęcietakiejdziałalności 12

JestPan(i)zdecydowany(a),Ŝetakiejdziałalnościniepodejmie 71

CzyniejestPan(i)zdecydowany(a) 9 Niemyślałem(am)otym 8 NapodjęciedziałalnościgospodarczejwwarunkachzagroŜeniabezrobociemzdecydowanych byłoby12%respondentów. Tabela61. Gdybydostał(a)Pan(i)niespodziewanie„narękę”100tys.zł,czypodjąłby(łaby) sięPan(i)ryzykapoświęceniaprzynajmniejznacznejczęścitejkwotynazałoŜenie Wskazania własnejfirmy? respondentów% N=111

Tak 11 Nie 89

WsytuacjiwsparciafinansowegowskaźnikosóbzainteresowanychzałoŜeniemwłasnejfirmy nieulegazmianom.

Tabela62. CzyzgadzasięPan(i)znastępującąopinią:„wartospróbowaćwłasnejdziałalności Wskazania gospodarczejnawłasnyrachuneknawet,gdyniemapewności,Ŝetosięuda”? respondentów% N=53

Zdecydowaniesięzgadzam 13

Raczejsięzgadzam 3

Zdecydowaniesięniezgadzam 47

Niemamzdania 37

Ankietowaniniesąskłonnidopodejmowaniaryzykazwiązanegozuruchomieniemwłasnej inicjatywy,jeŜeliniemajągwarancjijejpowodzenia.Zopinią,Ŝewartojestpodjąćryzyko zgadzasięzaledwie13%badanychi3%raczejsięzgadza.

66 3.7.4.3OSOBYBEZROBOTNE Pod pojęciem bezrobocia naleŜy rozumieć okresowe pozostawanie bez pracy osób w wieku produkcyjnym, które są zdolne i gotowe do jej podjęcia. PoniewaŜ problem bezrobocia jest problemem dominującym problem scharakteryzowano szerzej w kontekście sytuacjiwWojewództwieŚwiętokrzyskim.W2006rokubezrobocienaterenieWojewództwa Świętokrzyskiego było najniŜsze od siedmiu lat. Stopa bezrobocia w Województwie Świętokrzyskimwynosiła17,8%,wPowiecieOstrowieckim23,6%.Większośćbezrobotnych wwojewództwiew2006r.stanowiłyosobymłodewwieku 1834 lata tj. 51,4% ogółu bezrobotnych. Utrzymuje się zróŜnicowanie natęŜenia bezrobocia według poziomu wykształcenia. Najwięcej bezrobotnych tj. 57,8% posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe bądź gimnazjalne i niŜsze, najmniej wyŜsze tj.8,2%. Znaczny udział wśród bezrobotnychstanowiłyosobybezstaŜupracytj.28,4%orazbezkwalifikacjizawodowych 24,1%. Z ogółu bezrobotnych 52,9% oczekiwało na prace ponad rok, wśród długotrwale bezrobotnych najwięcej było osób w wieku 2534 lata i 45 –54 lata, o niskim poziomie wykształceniaibezstaŜupracy.Większośćbezrobotnychprzedzarejestrowaniempracowała w zakładach pracy naleŜących do sekcji: przetwórstwo przemysłowe, handel i naprawy, działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, administracja publiczna oraz budownictwo – łącznie 63,2%. W strukturze zawodowej bezrobotnych najwyŜszy udział stanowilirobotnicyprzemysłowiirzemieslnicy28%oraztechnicyiinnyśrednipersonel– 19%. Najwięcej bezrobotnych kobiet posiadało zawód zaliczany do grupy technicy i inny średni personel oraz pracownicy usług osobistych i sprzedawcy, natomiast męŜczyźni to wwiększościrobotnicyprzemysłowiirzemieślnicy.Wśródzarejestrowanychbezrobotnych do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki 67, 2% posiadało zawód, najczęściej byli to technicylubspecjaliści. W Województwie Świętokrzyskim utrzymuje się wysoki udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Populację osób bezrobotnych z obszarów wiejskich charakteryzuje niekorzystna struktura w porównaniu do mieszkańców miast: osoby młode w wieku 1834 lata –56,0%(w mieście 45,7%), z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnyminiŜszym63,7%(wmieście50,4%),udziałpozostającychbezpracyponadrok wynosił55,5%(wmieście49,6%).Naobszarachwiejskichwostatnichlatachwzrósłudział bezrobotnych kobiet. Pomimo lepszego wykształcenia, kobiety mają większe trudności ze znalezieniemzatrudnienia.Wśródbezrobotnychpodejmującychpracęudziałkobietwynosił 41,8%amęŜczyzn58,2%.Ponadpołowazzarejestrowanychkobiettj. 57,5%pozostawała

67 bez pracy powyŜej 12 miesięcy. Analogiczny odsetek wśród męŜczyzn wynosił 47,5%. OdsetekbezrobotnychkobietposiadającychprawodozasiłkuobniŜyłsięz9,4%w2005r. do9,15w2006r.,wprzypadkumęŜczyznwzrósłz13,5do13,7%.Liczbabezrobotnychdo 25rokuŜyciazmniejszyłasięo6,6tys.osóbtj.o23,4%wporównaniudogrudnia2005r. W2006r.codruginowozarejestrowanybezrobotnytoosobamłodawwiekudo25lattj. 41,3%napływu.Wśródogółuzaktywizowanych51,6%stanowiłyosobymłodedo25lat. Poziom bezrobocia w grupie osób niepełnosprawnych w latach 2005 – 2006 nieznacznieobniŜyłsię.Od1999rokusystematyczniezwiększasięliczbabezrobotnychosób niepełnosprawnychpodejmującychpracę.NajwyŜszyudziałwpopulacjibezrobotnychosób niepełnosprawnych stanowiły osoby w wieku 4554 lata tj. 41,6%, z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz podstawowym i podstawowym nieukończonym (63,5%), posiadającelekkistopieńniepełnosprawności(68,5%). 3 Skalę problemu bezrobocia na terenie Gminy Waśniów oszacowano na podstawie danychstatystycznychurzędupracy. Tabela63.Strukturaosóbbezrobotnychwedługrejestrupowiatowegourzędupracy Wyszczególnienie 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ogółem 472 536 606 568 602 599 541 506 418 MęŜczyźni 252 272 325 303 324 313 267 234 186 Kobiety 220 264 281 265 278 286 274 272 232

Źródłopoznania: RocznikiStatystyczneWojewództwaŚwiętokrzyskiegowlatach19992007, GłównyUrządStatystyczny,BankDanychRegionalnych

LiczbaosóbbezrobotnychwGminieWaśniównakoniec2007rokuwynosiła418osóbibyła niŜsza w porównaniu do 1999 r. o 54 osoby tj. o 11,4 %. Od 2003 r. liczba osób bezrobotnychsukcesywniespada..W2007r.kobietystanowiły55,5%osóbbezrobotnych.

Tabela64.PodstawowedaneobezrobociuwGminieWaśniówwlatach20062007 Wyszczególnienie Stanna30.06.2006r. Stanna30.06.2007r. Liczbaosóbbezrobotnychogółem 463 410 Wtymkobiety Liczba 249 242 % 53,8 59,0 Zwolnienizprzyczyndotyczących Liczba 20 19 zakładówpracy % 4,3 4,6 Zasiłkobiorcy Liczba 55 50

3AnalizaiocenasytuacjinarynkupracywWojewództwieŚwiętokrzyskimw2006r.,WojewódzkiUrząd Pracy,Kielce,kwiecień2007r

68 % 11,9 12,2 Wwiekumobilnym1844lata Liczba 388 347

% 83,8 84,6 Pozostającybezpracy>12miesięcy Liczba 243 205

% 52,5 50,0

Źródłopoznania: WojewódzkiurządPracywKielcach

W2007r.malejeliczbarejestrowanychosóbbezrobotnychwporównaniudo2006r..Rośnie odsetekbezrobotnychkobiet.Tylkoponad12%bezrobotnychuprawnionychjestdozasiłku. Utrzymuje się wysoki odsetek osób bezrobotnych w wieku mobilnym. Połowa osób bezrobotnychtoosobypozostającebezpracypowyŜej12miesięcy. 3.7.4.4POMOCOSOBOMBEZROBOTNYM Rozwiązania prawno – instytucjonalne w sferze zatrudnienia określa ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W zakresie aktywizacji zawodowej mieszkańcy Gminy Waśniów obsługiwani są przez PowiatowyUrządPracywOstrowcuŚwiętokrzyskim.W2006r.PowiatowyUrządPracy w Ostrowcu Świętokrzyskim otrzymał z Funduszu Pracy 6.137,3 tys. zł. na realizację aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu i 716,9 tys. zł. na realizację innych fakultatywnychzadańwtymzakresie.WramachSektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Powiatowy Urząd Pracy w Ostrowcu Świętokrzyskim realizowałprojekt„Bezpieczniewprzyszłość”nakwotę3599109,00zł.oraz„Gotowina zmiany” na kwotę 4 332 175,00 zł. Projekty adresowane były do młodzieŜy, w tym absolwentówwszystkichtypówszkółorazdoosóbdługotrwalebezrobotnych.

Wśródaktywnychinstrumentówrynkupracyosobombezrobotnymoferujesięprace interwencyjne, roboty publiczne, wsparcie podjęcia działalności gospodarczej, podjecie pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego, szkolenia, staŜe, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, prace społecznie uŜyteczne i inne. Ocena efektywnościpomocyosobombezrobotnymbyłaprzedmiotemprowadzonychbadań.

69 Tabela65. Wskazania Wyszczególnieniepytań respondentów% CzywedługPana(i)UrządPracypomagaosobombezrobotnym Tak Nie wotrzymaniuzatrudnienia? 11 89 N =41

Czyuczestniczył(a)Pan(i)wjakimśszkoleniudlaosóbbezrobotnych? 21 79 N= 41 CzyuwaŜaPan(i)Ŝeszkoleniaosóbbezrobotnychmogąimpomóc wotrzymaniuzatrudnieniaipowinnybyćorganizowane? 79 21 N=41 Czywokresieostatnichdwóchlatzdarzyłosię,Ŝeposzukiwał(a)Pan(i)pracy? 67 33 N=41 Respondenci bardzo nisko oceniają skuteczność działania urzędu pracy. Tylko 11%ankietowanychuznaje,Ŝebezrobotnimogąotrzymaćpracęwwynikuinterwencjipup. Szkoleniasąpodstawowyminstrumentemaktywnejpolitykirynkupracy.Tymczasemtylko 21%ankietowanychkorzystałoztejformypomocy.W większości ankietowani akceptują wsparcie osóbbezrobotnych na rynkupracypoprzez zapewnienieimmoŜliwościszkolenia w kierunku poprawy lub zmiany kwalifikacji – 79%. W ostatnich dwóch latach, aŜ 67% bezrobotnychposzukiwałopracynawłasnąrękę. 3.8BEZPIECZEŃSTWOPUBLICZNEIPATOLOGIESPOŁECZNE Analizującpowszechniewystępującezjawiskapatologiispołecznejuzasadnionymjest aby w profilaktyce środowiskowej uwzględnić te, które są najbardziej dotkliwe tj. przestępczość oraz zjawiska uzaleŜnień. Ich dotkliwość, przejawia się nie tylko w samym fakcie występowania, ale takŜe w tym, Ŝe swoimi bezpośrednimi i pośrednimi skutkami dotykającorazszerszekręgispołeczeństwa,wtymrównieŜdzieciimłodzieŜ. 3.8.1PRZESTĘPCZOŚĆ Przestępczość obejmuje wiele wykroczeń wobec prawa. W statystykach wyodrębnia się zabójstwa, uszczerbek na zdrowiu, udział w bójce lub pobiciu, przestępstwa drogowe, kradzieŜe rzeczy, kradzieŜ z włamaniem, rozbój, kradzieŜe rozbójnicze, wymuszenie rozbójnicze,przestępstwagospodarcze.

70 Tabela66.Przestępstwastwierdzonewzakończonychpostępowaniachprzygotowawczych wedługwybranychrodzajówprzestępstwwlatach20032006wPowiecie Ostrowieckim

Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 Zabójstwo 3 5 1 Uszczerbeknazdrowiu 72 55 55 37 Udziałwbójcelubpobiciu 64 53 43 36 Drogowe 332 355 384 635 KradzieŜrzeczy 636 738 670 519 KradzieŜzwłamaniem 682 624 445 447 Rozbój,kradzieŜrozbójnicza, 136 129 156 115 wymuszenierozbójnicze Gospodarcze 537 463 361 586 Razem 3749 4084 3009 3329 W2006r.natereniePowiatuOstrowieckiegostwierdzonowzakończonychpostępowaniach przygotowawczych 3329 przestępstw, co stanowiło 8,1 % przestępstw stwierdzonych na terenie Województwa Świętokrzyskiego, był to spadekwporównaniudo2003r.iwzrost wporównaniudo2005r. Stanbezpieczeństwapublicznegonatereniegminypoddanoocenieankietowanychosób. CzyczujesięPan(i)bezpieczniewieczoremnaulicywmiejscu Wskazaniarespondentów% swojegozamieszkania? N=149 Tak 69 Nie 31 Tabela70. Wedługsubiektywnychopinii31%ankietowanychosóbinformuje,Ŝenieczujesię bezpieczniewieczoremnaulicywmiejscuswojegozamieszkania. 3.8.2UZALEśNIENIA

PoniewaŜ gmina nie dysponuje lokalną diagnozą problemów uzaleŜnień, do oceny tego rodzaju zagroŜeń wykorzystano wyniki badań wykonanych w 2005 roku na próbie reprezentatywnejdlapopulacjimieszkańcówWojewództwaŚwiętokrzyskiego:

• WzorcekonsumpcjialkoholuwWojewództwieŚwiętokrzyskim–raportzbadań ankietowychzrealizowanychw2005rokuprzezPracownięBadańSpołecznych wSopocie,

71 • ESPAD–uŜywaniealkoholuinarkotykówprzezmłodzieŜszkolnąwWojewództwie Świętokrzyskim–raportzbadańankietowychzrealizowanychw2005rokuprzez KrajoweBiurods.PrzeciwdziałaniaNarkomanii.

3.8.2.1ALKOHOLIZM 3.8.2.1.1KONSUMPCJAALKOHOLU Tłem społecznym sprzyjającym rozwojowi zjawiska alkoholizmu jest rozpowszechniony wPolsceobyczaj częstegopiciaalkoholuinaduŜywaniago,piciabyle jakichjegogatunkówigłówniewódek.Wbadaniachspołecznychalkoholizm,pobezrobociu i przestępczości gospodarczej wskazywany jest przez mieszkańców Województwa Świętokrzyskiego na trzeciej pozycji jako najwaŜniejszy problem wymagający przeciwdziałania. W tabeli poniŜej przedstawiona jest ogólna charakterystyka spoŜywania alkoholuprzezdorosłychmieszkańcówWojewództwaŚwiętokrzyskiego. Tabela71.ŚrednierocznespoŜyciewlitrach100%alkoholuistrukturakonsumpcjinapojów alkoholowych. Wyszczególnienie Woj.Świętokrzyskie Polska Napojespirytusowe Średniadlawszystkichbadanych 1,80 2,02 Średniadlakonsumentównapojówalkoholowych 2,18 2,44 UdziałwspoŜyciu(odsetki) 49,2% 46,9% Wino Średniadlawszystkichbadanych 0,34 0,37 Średniadlakonsumentównapojówalkoholowych 0,41 0,44 UdziałwspoŜyciu(odsetki) 9,3% 8,6% Piwo Średniadlawszystkichbadanych 1,51 0,37 Średniadlakonsumentównapojówalkoholowych 1,84 0,44 UdziałwspoŜyciu(odsetki) 41,5% 8,6% Napojealkoholoweogółem Średniadlawszystkichbadanych 3,65 4,31 Średniadlakonsumentównapojówalkoholowych 4,44 5,18 Źródłopoznania: SamorządWojewództwaŚwiętokrzyskiego,PracowniaBadańSpołecznychwSopocie Średniow2005rokukaŜdymieszkaniecWojewództwaŚwiętokrzyskiegowypił 3,65l.stuprocentowegoalkoholu.WWojewództwieŚwiętokrzyskimstrukturaspoŜyciaróŜni siętylkonieznacznieodogólnopolskiej.WobuprzypadkachprzewaŜawódka,winostanowi najmniejszącześćspoŜywanychnapojówalkoholowych.

72 Tabela72.GrupyryzykawWojewództwieŚwiętokrzyskim–konsumpcjarocznapowyŜej 10litrówalkoholuwprzypadkumęŜczyzni7,5litrawprzypadkukobiet (%wśródkonsumentównapojówalkoholowych) Cechyspołecznodemograficzne Kobiety MęŜczyźni Ogółem Ogółem 3,0 17,8 10,7 Wiek 1829 6,1 14,5 10,9 3039 6,7 22,4 14,9 4049 2,2 27,7 16,4 5064 0,7 20,0 9,9 65iwięcej 0,0 0,0 0,0 Miejscezamieszkania MiastopowyŜej200tys. 2,6 6,8 4,5 Miasto50–200tys. 15,0 35,8 25,1 Miasto<50tys. 0,0 17,2 7,7 Wieś 1,0 16,4 9,7 Wykształcenie Podstawowe 0,0 22,9 12,9 Zawodowe 9,3 9,1 9,2 Średnie 1,3 26,2 11,6 WyŜsze 4,9 7,7 6,2 Statuszawodowy Pracazawodowa 4,0 13,8 10,4 Rencista,emeryt 0,5 10,2 4,7 Uczeń,student 3,6 12,2 7,5 Gospodynidomowa 5,0 5,0 Bezrobotny 5,4 32,8 21,3 Stosunekdoreligii Wierzącyipraktykujący 0,6 14,9 7,5 Pozostali 17,8 25,8 23,1 Dochódgospodarstwadomowego Do500zł. * * 13,6 501–1000zł. 3,2 19,3 12,0 1001–1500zł. 0,0 25,6 8,9 1501–2000zł. 3,2 6,9 4,8 2001–3000zł. 3,3 4,1 3,8 Ponad3000zł. * * * *niskapodstawaprocentowanian<15 Źródło poznania: Samorząd Województwa Świętokrzyskiego, Pracownia Badań Społecznych w Sopocie „WzorceKonsumpcjiAlkoholuwWojewództwieŚwiętokrzyskim”. Szacujesię,ŜewWojewództwieŚwiętokrzyskimjestokoło11%nadmierniepijących. Największyodseteknadmierniepijącychodnotowanowprzedzialewieku4049lat–16,4%, bezrobotnych–21,3%,onajniŜszychdochodach–13,6%,niewierzącychalbowierzącychale niepraktykujących – 23,1% oraz z wykształceniem podstawowym – 12,9% iśrednim–11,6%.Inicjacjaalkoholowamamiejsceprzedupływem18rokuŜycia,niemal 40%badanychpodaje,ŜespoŜywałoalkoholprzeduzyskaniempełnoletniości.

73 WynikibadańESPADujawniająŜeeksperymentowaniezpiciemchociaŜrazwŜyciu podejmowało 86,1% gimnazjalistów z klas trzecich i 94,2% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych.Względnieczęstotj.na30dniprzedbadaniem,uŜywałoalkohol44,5% uczniówzgrupy1516latkówi64,5%uczniówzgrupy starszej. Zwraca uwagę fakt, Ŝe wtymczasie15,3%uczniówztrzecichklasgimnazjalnychi24,7%uczniówzklasszkół ponadgimnazjalnychprzekraczałoprógnietrzeźwości.Picienadmiernewtymczasieujawnia 37,4% uczniów młodszych i 51,6% uczniów starszych. Najbardziej rozpowszechnionym napojemalkoholowymwśródmłodzieŜyszkolnejjestpiwo,nadrugimmiejscujestwódka, adopieronatrzecimwino.WprzypadkukaŜdegoznapojówalkoholowychodsetkipijących sąwyŜszewśródchłopcówniŜwśróddziewcząt. 3.7.2.1.2DOSTĘPNOŚĆALKOHOLU NaterenieGminyWaśnióww2003rokuna1punktsprzedaŜynapojówalkoholowych przypadało88,09mieszkańców,w2004roku96,35,w2005roku224,w2006roku220.Na 1 punkt sprzedaŜy napojów alkoholowych o zawartości powyŜej 18% alkoholu w2003rokuprzypadało822mieszkańców,w2004roku732,3,w2005roku925,w2006 roku920. Analizując przytoczone dane statystyczne w latach 2003 – 2006 dostrzega się Ŝe nieznacznie zmniejsza się liczba punktów sprzedaŜy napojów alkoholowych wGminieWaśniów 4. Badając okazje picia przez mieszkańców Województwa Świętokrzyskiego najwyŜsze wskaźniki uzyskano przy takich odpowiedziach jak: imieniny i urodziny – 28,7%, zaplanowanespotkanietowarzyskie22,0%,bezspecjalnejokazji12,7%,niezaplanowane spotkanie towarzyskie 11,8% , wesele 7,1% , Święta Wielkanocne i BoŜe Narodzenie 4,7% , inne sytuacje 3,6%. Napoje alkoholowe najczęściej spoŜywane są w mieszkaniu, wdalszejkolejnościwymienianyjestlokalgastronomiczny,wgronieosóbzrodziny iznajomych.Wwynikuprowadzonychbadańrozpoznajesię,Ŝewieleosóbkupujealkohol znielegalnychźródeł,wprzypadkuwódkitakieinformacjepodaje8,3%badanychosób.

4 PARPA – G1 Roczne sprawozdania z działalności samorządów gminnych w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych

74 3.8.2.1.3PROBLEMYSPOŁECZNEIZDROWOTNEZWIĄZANEZUśYWANIEM ALKOHOLU Spośródbadanychosób12,7%przyznaje,Ŝekierowałosamochodemlubinnympojazdem mechanicznympodwpływemalkoholuwczasieostatnich12miesięcy.Wskaźniktenjest znaczniewyŜszyniŜwbadaniachogólnokrajowych–2,9%.NajwyŜszewskaźnikitakich zachowańodnotowanowprzypadkuosóbwprzedzialewieku1829lat(19,5%)oraz3039lat (22,2%).SpoŜywaniealkoholuwmiejscupracyujawnia17,9%badanychosób.Wśródwielu problemówzdrowotnychzwiązanychznaduŜywaniemalkoholumieszkańcówWojewództwa Świętokrzyskiegonajczęściejbyłoprzebywanieztegopowoduwszpitalu–takiesytuacje rozpoznanow17%gospodarstwdomowych.Ztegosamegopowodu5%badanych uczestniczyłowwypadkulubkolizjidrogowej.Leczeniechorobywątrobylubtrzustkipo spoŜyciualkoholubyłoproblememzdrowotnymdla3%badanychosób. ProblemstanowisprzedaŜnapojówalkoholowychosobomnieletnim.Ponad26%badanych przyznaje,Ŝesprzedawcybezsprzeciwuudostępniająalkoholosobomnieletnim. WWojewództwieŚwiętokrzyskim56%badanychbyłoświadkiemprzykrychsytuacji rodzinnychwwynikunaduŜyciaalkoholu,13%respondentówpoinformowało,Ŝewich najbliŜszymotoczeniudoszłodoprzemocypsychicznej,a7%ujawniło,Ŝewciąguostatnich 12miesięcywichnajbliŜszejrodziniemiałmiejsce,conajmniejjedenprzypadekprzemocy fizycznej.AlkoholspoŜywanyjestrównieŜprzezkobietywciąŜydotakichzachowań przyznałosię14,2%badanychkobiet. GminnaKomisjaRozwiązywaniaProblemówAlkoholowychwWaśniowieprowadzi rozmowy interwencyjnomotywujące w związku z naduŜywaniem alkoholu – w 2004 r. odnotowano38rozmów,w2005r.32,w2006r.–27,w2007r.19Wwynikuodbytych rozmówwystąpiładosąduzwnioskiemozobowiązaniedopodjęcialeczeniaodwykowego 2004r.wobec22osób,w2005r..wobec14osób,w2006r.wobec12osób,w2007r.14 osób.

Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ośrodki pomocyspołecznejwśródwielukategoriiklientówudzielająświadczeńosobomirodzinom dotkniętymproblememalkoholowym. 5W2004r.zpomocyskorzystało12osób,kosztytej pomocywynosiły3000,00zł,w2005r.15osóbnakwotę.4500,00zł.,w2006r.18osóbna kwotę6.000,00zł,w2007r.8osób.Doizbywytrzeźwieńprzewiezionow2004r.95osób,w 2005r.77osób,w2006r.68osób,w2007r.77osóbzamieszkującychwGminieWaśniów.

5Art.7ustawyzdnia12marca2004r.opomocyspołecznej(Dz.U.z15kwietnia2004r.,nr64.poz.593,zezm.)

75 3.8.2.2NARKOMANIA Narkomania, jako uzaleŜnienie od chemicznych środków silnie odurzających objęła w Polsce i w Województwie Świętokrzyskim takŜe, prawie wszystkie kategorie wiekowe społeczności. Dowodzą tego zarówno wyniki badań społecznych jak i statystyki instytucji reagujących na problemy narkotykowe, w tym ochrony zdrowia, policji, sądów, które to prezentowanesąponiŜej.

3.8.2.2.1UśYWANIENARKOTYKÓWPRZEZMŁODZIEśSZKOLNĄ Według wyników badań ESPAD młodzieŜ Województwa Świętokrzyskiego jest silnie zagroŜonazarównoprzezlegalneśrodkipsychoaktywnejakinielegalne.

ChęćspróbowanianarkotykuwyraŜa18,7%uczniówtrzecichklasgimnazjóworaz34,3% drugichklasszkółponadgimnazjalnych.WysokiewskaźnikibadańpotwierdzająuŜywanie przez młodzieŜ narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu. Dla młodzieŜy z trzecich klas gimnazjum najwyŜszy odsetek odpowiedzi dotyczył uŜywania leków uspokajających inasennychbezprzepisulekarza–15,9%,wdalszejkolejnościmarihuanylubhaszyszu– 13,1%. Te same tendencje odnotowano dla młodzieŜy drugich klas szkół ponadgimnazjalnych: marihuana i haszysz – 27,9%, leki 18,3%. W świetle przeprowadzonychbadańmoŜnauznać,Ŝe4,3%uczniówtrzecichklasgimnazjówi9,8% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych uŜywa marihuany lub haszyszu, co najmniejrazwmiesiącu.Wedługtegowskaźnikawobugrupachnadrugimmiejscupod względem rozpowszechnienia są równieŜ leki uspakajające i nasenne przyjmowane bez przepisu lekarza. Wskaźniki uŜywania narkotyków przez młodzieŜ szkolną w poszczególnych okresach czasowych zróŜnicowane są według płci. Chłopcy wwiększychodsetkachsięgająpokaŜdązsubstancjizwyjątkiemlekówuspakajających inasennychprzyjmowanychbezprzepisulekarza,którepreferowanesąprzezdziewczęta.

NaleŜy zaznaczyć, Ŝe zjawisko uŜywania leków uspakajających i nasennych w celach innych niŜ medyczne ma szerszy zakres niŜ zjawisko uŜywania ich według przepisu lekarzawcelachleczniczych. 6

6Raport„Narkotyki,narkomaniawWojewództwieŚwiętokrzyskimw2004roku,SamorządWojewództwa Świętokrzyskiego

76 3.8.2.2.2PROBLEMOWEUśYWANIENARKOTYKÓW Danezlecznictwadotycząceleczeniazaburzeńpsychicznychizaburzeńzachowania, spowodowanych uŜywaniem substancji psychoaktywnych innych niŜ alkohol i tytoń (rozpoznanianrF11F16,F18,F19wedługXRewizjiMiędzynarodowejKlasyfikacjiChorób iPrzyczynZgonów)wskazująnatendencjewzrostowezjawiskanarkomanii w Województwie Świętokrzyskim. W 2004 roku przyjęto do lecznictwa stacjonarnego 200 osób ogółem, co dało 15,5 leczonych na 100000 ludności (2003 r. – 13,0). Po raz pierwszy do leczenia zgłosiło się 119 osób, co stanowiło 60,7% osób leczonych ogółem, wskaźnikleczonychporazpierwszyna100000ludnościwynosił9,2.Wśródprzyjętychdo lecznictwa stacjonarnego w 2004 roku 31% leczonych stanowiły kobiety od 2001 roku (51,3%)notujesiętendencjespadkowewtejpopulacji.Osobywwiekudo18latstanowiły 9,5%tendencjespadkoweod2002roku(14,8%). 7W2005rokuwporadniachodwykowych nazaburzeniaspowodowaneuŜywaniemsubstancjipsychoaktywnych leczono ogółem 51,8 osób na 100000 ludności w tym 28,6 osób po raz pierwszy, w 2006 r. 59,2 na 100000 ludności,wtym32,2porazpierwszy. Strukturaosóbleczonychwtychporadniachzewzględunarodzajstosowanejsubstancji prezentowała się następująco: opiaty – 2, 1%, kanabinole – 27, 9%, leki uspakajające i nasenne – 19, 1%, kokaina – 0, 3%, inne substancje pobudzające/ kofeina/ 16, 3%, substancjehalucynogenne–0,6%,lotnerozpuszczalniki–1,87%,kilkasubstancjilubinne substancjepsychoaktywne–31,7%. 8WgrupienarkomanówiniekcyjnychzagroŜeniemmogą byćchorobyzakaźneszerzącesiępoprzezstosowaniezakaŜonegosprzętumedycznego–igły, strzykawki. W 2005 roku na terenie województwa Świętokrzyskiego wystąpiło 5 nowych zakaŜeń wirusem HIV, nie dotyczyły one osób uŜywających narkotyki. Nie odnotowano nowychzachorowańnaAIDS.LiczbaosóbprzyjętychdooddziałuterapeutycznegoAresztu Śledczego w Kielcach w latach 2000 – 2005 zamyka się w granicach 54 – 77 osób. W2004rokuzpowoduprzedawkowanianarkotykówzmarło4mieszkańcówWojewództwa Swiętokrzyskiego,costanowiło1,7%wszystkichzgonówwkrajuwgkrajowejdefinicji: F1112,F1416,F19,X42,X62,Y12,X44,X64,Y14 9 7JanuszSierosławski,NarkomaniawPolscew2004r.,DaneLecznictwaStacjonarnego,InstytutPsychiatrii iNeurologiiwWarszawie 8Biuletyninformacyjny„Statystykaogólna”,ŚwiętokrzyskieCentrumMonitorowaniaOchronyZdrowia wKielcach20002006 9Raport„Narkotyki,narkomaniawWojewództwieŚwiętokrzyskimw2004roku,SamorządWojewództwa Świętokrzyskiego

77 3.7.2.2.3DOSTĘPNOŚĆNARKOTYKÓW Dostęp do substancji nielegalnych oceniany jest przez młodzieŜ z terenu Województwa ŚwiętokrzyskiegowduŜymstopniujakołatwy.BadanamłodzieŜnajwyŜejoceniadostępność marihuany. Propozycję uŜywania marihuany lub haszyszu otrzymywało 20,6% badanych uczniów, amfetaminy 7,8 %, kokainy 5,3%. Wśród miejsc gdzie łatwo moŜna nabyć marihuanę lub haszysz młodzieŜ wskazuje dyskotekę i bar – 37%, mieszkanie dealera – 24,1%,uliceipark–19,5%orazszkołę–17%. 10 3.7.2.3DZIAŁANIAPROFILAKTYCZNE Profilaktyka uzaleŜnień jest jednym z szeregu działań słuŜących ochronie zdrowia psychicznego.Realizowanajestnatrzechpoziomach: • uniwersalnym,wktórymdziałaniakierowanesądowszystkichbezwzględunastopień ryzyka rozwoju problemów ze zdrowiem psychicznym w tym z uŜywaniem substancji psychoaktywnych,najakienaraŜonesąposzczególneosoby; • selektywnym, w którym działania adresowane są do jednostek lub grup osób, które są w wyŜszym niŜ przeciętny stopniu naraŜone na rozwój problemów związanych zuŜywaniemśrodkówpsychoaktywnych; • wskazującym,wktórymdziałaniaukierunkowanesąnajednostkiszczególniezagroŜone rozwojemproblemów związanych z uŜywaniem substancjipsychoaktywnychzpowodu uwarunkowań biologicznych, psychologicznych czy społecznych lub u których rozpoznanojuŜpierwszesymptomyzaburzeń. 11 DziałaniaprofilaktycznenatereniegminyprowadzonesąnapodstawieniŜejwymienionych aktówprawnych: • Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października1982r. • Ustawyzdnia29lipca2005r.oprzeciwdziałaniunarkomanii(Dz.U.Nr179,poz.1485) • RozporządzeniaRadyMinistrówzdnia27czerwca2006r.wsprawieKrajowego ProgramuPrzeciwdziałaniaNarkomaniinalata2006–2010(Dz.U.Nr143,poz.1033)

10 Raport„Narkotyki,narkomaniawWojewództwieŚwiętokrzyskimw2004roku,SamorządWojewództwa Świętokrzyskiego 11 Tworzeniegminnychprogramówprzeciwdziałanianarkomanii,Wsparciewojewództwispołeczności lokalnychwzapobieganiunarkomanii,Materiałyszkoleniowe,red.KatarzynaOkulicz,SzymonApacki, Warszawa2006

78 • RozporządzeniaRadyMinistrówzdnia13września2005r.wsprawieKrajowego ProgramuZwalczaniaAIDSiZapobieganiaZakaŜeniomHIV(Dz.U.Nr189poz.1590) • Ustawyzdnia7września1991r.,osystemieoświaty(Dz.U.z2004r.Nr256,poz. 2572) • RozporządzeniaMinistraEdukacjiNarodowejzdnia21maja2001r.wsprawiestatutów publicznegoprzedszkolaorazpublicznychszkół(Dz.U.z2001r.Nr61,poz.624) • Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola orazpublicznychszkół(Dz.U.z2002r.Nr10,poz.96) • RozporządzenieMinistraEdukacjiNarodowejiSportuzdnia31`stycznia2003r. wsprawieszczegółowychformdziałalnościwychowawczejizapobiegawczejwśród dzieciimłodzieŜyzagroŜonychuzaleŜnieniem(Dz.U.z2003r.Nr26,poz.226 • Ustawazdnia19sierpnia1994r.oochroniezdrowiapsychicznego (Dz.U.Nr111,poz.535) • Ustawazdnia29lipca2005r.oprzeciwdziałaniuprzemocywrodzinie (Dz.U.z2005r.Nr180poz.1493) ZadaniagminywzakresieprofilaktykiuzaleŜnieńfinansowanesąwyłącznieze środkówpochodzącychzwpływówzakorzystaniezzezwoleńnasprzedaŜnapojów alkoholowych. Tabela73.FinansowaniedziałańprofilaktycznychnaterenieGminyWaśniów wlatach2003–2007 Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 2007 Łącznawysokośćśrodkówfinansowychuzyskanychprzez gminęztytułurocznychopłatzakorzystaniezzezwoleńna sprzedaŜnapojówalkoholowych,orazzezwoleńna 61062,21 55170,76 sprzedaŜnapojówalkoholowychwydanych 62699,00 62865,00 60656,00 przedsiębiorcom,którychdziałalnośćpoleganaorganizacji przyjęćatakŜejednorazowychzezwoleńnasprzedaŜ napojówalkoholowych. Łącznawysokośćśrodkówfinansowychzaplanowanychw 61062,21 55170,00 budŜeciegminynarealizacjęgminnegoprogramu 62699,00 62865,00 60656,00 profilaktykiirozwiązywaniaproblemówalkoholowych. Inneśrodkifinansowe. Wysokośćśrodkówfinansowychfaktycznie 61062,21 55170,00 wykorzystanychnarealizacjęgminnegoprogramu 62699,00 62865,00 60656,00 profilaktykiirozwiązywaniaproblemówalkoholowych. 100% 100% 100% 100% 100,00 Wykorzystaniedysponowanychśrodkówfinansowych. Źródłopoznania :PARPA–G1Rocznesprawozdaniazdziałalnościsamorządówgminnychwzakresie profilaktykiirozwiązywaniaproblemówalkoholowych

79 Wposzczególnychlatachdysponowaneśrodkibyływykorzystywanewcałościnacele profilaktyki. WzasobachkadrowychdlacelówprofilaktykiuzaleŜnieńniemawyznaczonejosoby dlacelówkoordynacjidziałańróŜnychinstytucjiwtejsferze.Zadaniaprofilaktykiprowadzi osobalegitymującasięwykształceniemśrednim,zatrudnionawstrukturachurzędugminy. Tabela74.Strukturawydatkówprzeznaczonychnaceleprofilaktykiw2007r. Lp. Wyszczególnienie Kwota % 1. PracaGminnejKomisjiRozwiązywaniaProblemówAlkoholowych 11316,37 18,53 2. PomocGOPSdlaosóbirodzinzproblememalkoholowym 3. Programyterapeutycznerealizowanewplacówkachlecznictwaodwykowego 4. Działaniamającenacelupoprawędostępnościpomocyterapeutycznej, rehabilitacyjnejdlaosóbuzaleŜnionychiwspółuzaleŜnionychodalkoholu 5. Programyterapeutycznerealizowanewplacówkachlecznictwaodwykowego 6. Prowadzeniepunktukonsultacyjnegodlaosóbirodzinzproblemem alkoholowym 7. DziałaniaCentrumIntegracjiSpołecznej 8. Pomocdlaofiarprzemocywrodzinie 6000,00 9,83 9. Szkolneprogramyprofilaktyczne 8280,00 13,56 10. Środowiskoweprogramyprofilaktyczne 0 0 11. Świetlicesocjoterapeutyczne 0 0 12. Świetliceopiekuńczowychowawcze 7484,02 12,26 13. DoŜywianiedzieciwświetlicach 4600,69 7,53 14. Kolonie,obozy 20460,00 33,51 15. PozalekcyjnezajęciasportowedladzieciimłodzieŜy 360,32 0,59 16. Edukacjapubliczna 0 0 17. Badaniaiekspertyzy 2560,00 4,19 Natereniegminyniefunkcjonująplacówkilecznictwaodwykowego.Obsługęludnościwtym zakresie zapewnia Poradnia odwykowa w Ostrowcu Świętokrzyskim. Nie działają stowarzyszenia i grupy samopomocowe na rzecz trzeźwości. Brak jest punktu konsultacyjnegoitelefonuzaufania.

Wminionychlatachgminaniewspieraładziałańwceluzwiększeniadostępnościpomocy terapeutycznej,rehabilitacyjnejdlaosóbuzaleŜnionychiwspółuzaleŜnionychodalkoholu.

Nie funkcjonują na terenie gminy instytucje integracji społecznej. Ograniczenia instytucjonalne dotyczą równieŜ systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W środowiskach rodzinnych, w których rozpoznano zjawiska przemocy w rodzinie podejmowane były rozmowy interwencyjne ze sprawcą przemocy, natomiast dzieci będące ofiarami przemocy rekrutowano do uczestnictwa w zajęciach w świetlicy socjoterapeutyucznej. Na terenie gminy funkcjonuje 1 świetlica realizująca program socjoterapeutyczny i 1 realizująca program opiekuńczowychowawczy. Dzieci, które uczestnicząwtychprogramachobjętesądoŜywianiem.WceluzapobieganiauzaleŜnieniom

80 wśród dzieci i młodzieŜy realizowane są programy szkolne, brak jest programów środowiskowych.

Przeciwdziałanienarkomanii Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii wyodrębnia zakres zadańwłasnychdlagminy: • Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŜnionychiosóbzagroŜonychuzaleŜnieniem, • Udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii pomocy psychospołecznejiprawnej, • Prowadzenieprofilaktycznej działalności informacyjnej,edukacyjnejorazszkoleniowej wzakresierozwiązywaniaproblemównarkomanii,wszczególnościdladzieci imłodzieŜy,wtymprowadzeniezajęćsportowo–rekreacyjnychdlauczniów,atakŜe działań na rzecz doŜywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczowychowawczychisocjoterapeutycznych, • Wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, słuŜącychrozwiązywaniuproblemównarkomanii, • Pomoc społeczna osobom uzaleŜnionym i ich rodzinom dotkniętym ubóstwem i wykluczeniem społecznym, integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób zwykorzystaniempracysocjalnejikontraktusocjalnego. Nowa ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii w lipcu 2005 roku formalnie uregulowała moŜliwości finansowania zadań zapobiegania i zwalczania narkomanii ze środków finansowych uzyskanych przez gminę z tytułu rocznych opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaŜ napojów alkoholowych, oraz zezwoleń na sprzedaŜ napojów alkoholowychwydanychprzedsiębiorcom,którychdziałalnośćpoleganaorganizacjiprzyjęć a takŜe jednorazowych zezwoleń na sprzedaŜ napojów alkoholowych. W związku z tym gmina stosownie do rozpoznanych potrzeb łączy działania profilaktyczne ukierunkowane jednocześnie na profilaktykę alkoholową i narkotykową. Najczęściej są to działania ocharakterzeinformacyjnoedukacyjnymprowadzonewramachprofilaktykiszkolnej. 3.9GRUPYSPOŁECZNEZWIEKSZONEGORYZYKA, WYKLUCZENIASPOŁECZNEGO

81 Według Narodowej Strategii Integracji Społecznej wykluczenie społeczne definiowanejestjakobraklubograniczeniemoŜliwościuczestnictwa,wpływania,korzystania osóbigrupzpodstawowychpraw,instytucjipublicznych,usług,rynków,którepowinnybyć dostępne dla kaŜdego. Pomimo wielu czynników składających się na proces wykluczenia społecznego,moŜnawyróŜnićkilkanajwaŜniejszychgrupspołecznych,wszczególnysposób zagroŜonych wykluczeniem lub juŜ podlegających temu procesowi. Do grup takich moŜna zaliczyć: • osobydługotrwalebezrobotne • osobyniepełnosprawne • chorychpsychicznie,wrozumieniuprzepisówoochroniezdrowiapsychicznego • osobyirodzinyubogie • więźniówiosobyopuszczającezakładykarne • bezdomnych • uchodźcówiimigrantów • Romów • uzaleŜnionychodalkoholu • uzaleŜnionychodnarkotyków 3.9.1OSOBYDŁUGOTRWALEBEZROBOTNE Wrozumieniuprzepisówustawyopromocjizatrudnieniaiinstytucjachrynkupracyosoba długotrwalebezrobotnatoosobapozostającawrejestrzepowiatowegourzędupracyłącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich dwóch lat z wyłączeniem okresów odbywania staŜu i przygotowania zawodowego w miejscu pracy. W pierwszym półroczu 2006 roku na terenie Gminy Waśniów odnotowano 243 osoby długotrwale bezrobotne co stanowiło52,5%populacjibezrobotnych,natomiastwpierwszympółroczu2007r.205osób, costanowiło50%populacjibezrobotnych. 3.9.2OSOBYNIEPEŁNOSPRAWNEWTYMOSOBYZZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI W ujęciu medycznym niepełnosprawność postrzegana jest, jako rezultat uszkodzeniaczystanuzdrowianatomiastwujęciuspołecznym,jakowynikbarier,zktórymi

82 osoba niepełnosprawna spotyka się w środowisku. Problem niepełnosprawności dotyczący gminyWaśniówopisanyzostałzdwóchperspektyw.Zperspektywymedycznej,jakoliczba osób zamieszkałych na terenie Gminy Waśniów, posiadających prawne orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez uprawnione instytucje i liczba osób odczuwających niepełnosprawność biologicznie, a takŜe liczba osób korzystających z przysługujących im uprawnień. Z perspektywy społecznej, jako moŜliwości uczestnictwa osób niepełnosprawnych w Ŝyciu społecznym i zawodowym z punktu widzenia przystosowania środowiskafizycznegodlapotrzebosóbniepełnosprawnych,dostępnych usługorazpostaw społecznych. Liczbę osób niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie Gminy Waśniów oszacowanonapodstawiewynikówostatniego,przeprowadzonegow2002rokuNarodowego Powszechnego Spisu Ludności oraz dokumentów źródłowych będących w dyspozycji instytucjiorzekającychoniepełnosprawnościdlapotrzebrehabilitacjispołecznejizawodowej orazedukacjiosóbniepełnosprawnych. WedługdanychNPSLw2002r.wGminieWaśniów zamieszkiwało ogółem 1048 osóbniepełnosprawnychwtymwwieku13latiwięcej1024tj.97,7%,Wgrupietej68,9% stanowiąosobyzprawnymorzeczeniemniepełnosprawnościi31,1%zniepełnosprawnością biologiczną. Większość stanowią kobiety – 532 osoby tj. 50,8%, męŜczyźni 516 osób tj. 49,2%. Wykres9.

Osoby niepełnosprawne według ekonomicznych grup wieku 2%

29%

35%

Przedprodukcyjny

Produkcyjny

Mobilny

Niemobilny

Poprodukcyjny 25% 9% Wykres10.

83 Osobyniepełnosprawnewedługpoziomuwykształcenia 1% 0% 0% 8% 15%

19%

WyŜsze

Policealne

Średnie(zawodowei ogolnokształcące) Zasadniczezawodowe

Podstawoweukończone

Podstawowenieukończone

Nieustalony 57% Wykres11.

Osobyniepełnosprawnewedługaktywnosciekonomicznej 0% 21%

Aktywnizawodowo

Pracujący

Biernizawodowo

Nieustalonystatusna rynkupracy 59% 20%

Oceniając dynamikę narastania problemu niepełnosprawności skorzystano z danych statystycznych Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Kielcach w zakresie orzecznictwa realizowanego przez Powiatowy Zespół Ds. Orzekania oNiepełnosprawnościwOstrowcuŚwiętokrzyskim. Wykres12.

84 OrzeczeniaoniepełnosprawnościwydaneporazpierwszyprzezPowiatowy ZespółDs.Orzekaniaoniepełnosprawności wlatach20032006

2000

1500 1517 1448

1000 1192 916 604 500 423 566 451 0 2003 2004 2005 2006

OsobypowyŜej16rokuŜycia Osobyprzed16rokiemŜycia Źródłopoznania :WojewódzkiZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościwKielcach Naprzestrzenilat2003–2006obserwujesięwzrost liczby orzeczeń wydanych dla osóbprzed16rokiemo25,4%Ŝyciaispadekliczbyorzeczeńwydanychdlaosóbpo16roku Ŝyciao4,7%. Dlaosóbwwieku16latiwięcejustalono3stopnieniepełnosprawności,wktórych uwzględniasięstopieńniezdolnościdozatrudnieniaizarobkowania:znaczny,umiarkowany, lekkiorzekaneprzezpowiatowy,wojewódzkilubbyłykrajowyzespółorzekającyostopniu niepełnosprawności. Znacznystopieńniepełnosprawnościmaosobaonaruszonejsprawności organizmu,którajest:

1. Niezdolnadopodjęciazatrudnienia,

2. Zdolna do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej, wymagająca – niezbędnej w celu pełnienia ról społecznych – stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby wzwiązku ze znacznieograniczonąmoŜliwościąsamodzielnejegzystencji.

Umiarkowanystopieńniepełnosprawnościmaosobaonaruszonejsprawności organizmu,którajestzdolnadowykonywaniazatrudnienianastanowiskupracy przystosowanymodpowiedniodopotrzebimoŜliwościwynikającychzniepełnosprawności, wymagającawcelupełnieniarólspołecznychczęściowejlubokresowejpomocyinnejosoby wzwiązkuzograniczonąmoŜliwościąsamodzielnejegzystencji.

Lekki stopień niepełnosprawności ma osoba o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia, niewymagająca pomocy innej osoby wpełnieniurólspołecznych.

Wykres13.

85 OrzeczeniawydaneprzezPowiatowyZespółDs.Orzekania oNiepełnosprawnościdlaosóbpowyŜej16lat

1000 821 800 498 520 600 415 408 398 415 430 281 242 379 400 266 200 0 2003 2004 2005 2006

Znaczny Umiarkowany Lekki

Źródłopoznania :WojewódzkiZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościwKielcach DlamieszkańcówPowiatuOstrowieckiegowlatach2003–2004wydanonajwięcejorzeczeń z lekkim stopniem niepełnosprawności, w 2005 r. z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.W2006r.orzeczeniazlekkimstopniemniepełnosprawnościstanowiły 29,7%,zumiarkowanymstopniem35,9%izeznacznymstopniem34,4%. Szczegółowe zagadnienia w obszarze rehabilitacji społecznej i zawodowej reguluje ustawazdnia27sierpnia1997r.orehabilitacjispołecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Stanowi ona, Ŝe rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań (organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych,edukacyjnychispołecznych)zmierzającychdoosiągnięciaprzywspółudziale tych osób moŜliwie najwyŜszego poziomu ich funkcjonowania, jakości Ŝycia i integracji społecznej. Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobom niepełnosprawnym uzyskanie i utrzymanie zatrudnienia, czemu słuŜy szkolnictwo zawodowe, poradnictwo ipośrednictwopracy.Rehabilitacjaspołecznamanaceluwłączenieosóbniepełnosprawnych doudziałuwróŜnychformachŜyciazbiorowego.

Tabela75.LiczbaicelzłoŜonychwniosków–osobywwieku16latiwięcejzamieszkałe wPowiecieOstrowieckim Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 Odpowiedniezatrudnienie 874 1041 1074 960 Szkolenie 1 2 Terapiazajęciowa 8 20 12 15 Przedmiotyortopedyczne 29 87 97 168 Środowiskowewsparcie,usługi 118 196 479 448 socjalne Zasiłekstały 325 277 1 1

86 Zasiłekpielęgnacyjny 426 651 861 1019 Kartaparkingowa 1 1 5 3 Inneulgiiuprawnienia 83 17 43 103 Źródłopoznania :WojewódzkiZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościwKielcach Najczęściejosobyniepełnosprawnezabiegająoorzeczenieoniepełnosprawnościdlacelów zatrudnienia,wdalszejkolejnościwsparciafinansowegoprzezinstytucjepomocyspołecznej. RozpoznawanesąrównieŜpotrzebyzaopatrzeniawsprzętpomocniczo–ortopedyczny. Niewieleosóbkorzystazkartparkingowych.

Tabela76.Liczbaorzeczeńoniepełnosprawnościwydanychwlatach2003–2006przez PowiatowyZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościdlaosóbwwieku16lat iwięcejzamieszkałychnatereniePowiatuOstrowieckiegowedługprzyczyn niepełnosprawności

Lp. Kody Razem

2003 2004 2005 2006 U/upośledzenieumysłowe/ 1. 75 39 45 52 P/chorobypsychiczne/ 2. 87 75 112 108 L/zaburzeniagłosu,mowyichorobysłuchu/ 3. 80 74 89 173 O/chorobynarząduwzroku/ 4. 170 108 118 124 R/upośledzenienarząduruchu/ 5. 494 428 649 710 E/epilepsja/ 6. 88 44 63 71 S/chorobyukładuoddechowegoikrąŜenia/ 7. 820 473 633 731 T/chorobyukładupokarmowego/ 8. 47 48 64 78 M/chorobyukładumoczowopłciowego/ 9. 41 47 47 57 N/chorobyneurologiczne/ 10. 239 285 312 373 I/innewtymschorzeniaendokrynologiczne 11. 183 151 244 316 metaboliczne,zaburzeniaenzymatycznechoroby zakaźneiodzwierzęce,zeszpecenia,chorobyukładu krwiotwórczego/ 12. Razem 2324 1772 2376 2793 Źródłopoznania :WojewódzkiZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościwKielcach

87 U dorosłych mieszkańców Powiatu Ostrowieckiego w wieku 16 lat i więcej rozpoznaje się róŜnie rodzaje niepełnosprawności. Dominują choroby układu krąŜenia iukładuoddechowego,wnastępnejkolejnościupośledzeniafunkcjinarząduruchuzduŜym wzrostemwlatach20052006ichorobyneurologiczne.SąteŜosoby,uktórychrozpoznaje sięupośledzenieumysłoweichorobypsychiczne.

Tabela77.Liczbaorzeczeńoniepełnosprawnościwydanychwlatach2003–2006przez PowiatowyZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościdlaosóbwwieku przed16rokiemŜyciazamieszkałychnatereniePowiatuOstrowieckiegowedług przyczynniepełnosprawności

Lp. Kody Razem

2003 2004 2005 2006 U/upośledzenieumysłowe/ 1. 23 19 14 33 P/chorobypsychiczne/ 2. 12 10 7 11 L/zaburzeniagłosu,mowyichorobysłuchu/ 3. 23 16 21 24 O/chorobynarząduwzroku/ 4. 10 5 18 12 R/upośledzenienarząduruchu/ 5. 43 47 48 36 E/epilepsja/ 6. 46 32 66 30 S/chorobyukładuoddechowegoikrąŜenia/ 7. 188 162 277 267 T/chorobyukładupokarmowego/ 8. 16 6 6 8 M/chorobyukładumoczowopłciowego/ 9. 17 21 26 30 N/chorobyneurologiczne/ 10. 24 38 47 45 I/innewtymschorzeniaendokrynologiczne 11. 49 67 74 70 metaboliczne,zaburzeniaenzymatycznechoroby zakaźneiodzwierzęce,zeszpecenia,chorobyukładu krwiotwórczego/ 12. Razem 451 423 604 566 Źródłopoznania :WojewódzkiZespółDs.OrzekaniaoNiepełnosprawnościwKielcach

W orzecznictwie osób przed 16 rokiem Ŝycia obserwuje się te same tendencje couosóbstarszych,ztymŜenadrugiejpozycjisąinnewymienione wtabelischorzenia. RośnieliczbaorzeczeńzupośledzeniemumysłowymwtejgrupiewiekowejirównieŜnotuje sięchorobypsychiczne.

88 Oceniając stan infrastruktury społecznej pod względem przystosowania obiektów iusługdlapotrzebosóbniepełnosprawnych,naleŜyzwrócićuwagę,iŜwwieluinstytucjach uŜytkupublicznegonatereniegminyniezostałyzlikwidowanebarierytechniczne.

Do oceny warunków integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych wykorzystanowynikibadańspołecznychprowadzonychnatereniekrajuw2006r.wramach projektu „ Gmino, jaka jesteś”, w części dotyczącej działalności gmin na rzecz osób niepełnosprawnych w Województwie Świętokrzyskim. W ocenie 48% osób niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie Województwa Świętokrzyskiego stan ich domu/mieszkania jest raczej w złym i tragicznym stanie, praktycznie nie nadaje się do mieszkania.Podstawoweudogodnieniawgospodarstwachdomowychtakiejak:zimnawoda bieŜąca, toaleta/wc spłukiwana wodąbieŜącą, łazienka z wanną lubprysznicem, wodociąg, ciepła woda bieŜąca są dostępne dla średnio 49% badanych osób. Tylko 25% badanych przyznaje,Ŝeposiadawewłasnychgospodarstwachudogodnieniaarchitektoniczne,takiejak: róŜne uchwyty, dostosowane łazienki, antypoślizgowe posadzki, dodatkowe poręcze, dostosowane progi w podłogach, poszerzone futryny, windy, podnośniki. Rozpoznając wyposaŜenie gospodarstw domowych osób niepełnosprawnych w nowoczesne technologie 8% badanych informuje, Ŝe posiada komputer osobisty i 4% dostęp do Internetu. WWojewództwieŚwiętokrzyskim14%osóbniepełnosprawnychpodejmujepracęzarobkową nieformalnie, 2% dorywczo na umowęzlecenie i 1% pracę najemną na pół etatu. W zakładach pracy chronionej zatrudnionych jest 10% osób niepełnosprawnych w wieku aktywnościzawodowej,natomiast75%naotwartymrynkupracy.Wśródpracujących28% wykonujepracęwmiejscuzamieszkania,33%natereniegminy,19%pozagminąnaterenie powiatu, 7% poza powiatem na terenie województwa. W systemie wsparcia społecznego osobyniepełnosprawne zamieszkującenatereniewojewództwanajczęściejszukająpomocy w ośrodkach pomocy społecznej – 84%, w samorządzie gminnym 56%, w Oddziałach PaństwowegoFunduszuRehabilitacjiOsóbNiepełnosprawnych21%,wParafiiiuksiędza 21%, w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych – 15%, w Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie – 9%, w Powiatowym Urzędzie Pracy – 11%. Najmniejszy wskaźnik notuje się wodniesieniudoorganizacjipozarządowych–5%.RodzinasłuŜypomocądla39%badanych osób. W ocenie działalności tych instytucji w skali od 51 pkt dla wszystkich instytucji, niepełnosprawniprzyznająocenywprzedziale23,1pktnajgorzejocenianesąsamorządy gminne,którychdziałaniaoceniasięna2pkt.Wanalizieformpomocyoferowanejosobom niepełnosprawnymprzezgminypozaofertąpomocy,któraustawowojestwkompetencjach

89 powiatu,najniŜszewskaźniki,dotyczątakichdziałańjak:likwidacjabarierarchitektonicznych na terenie gminy – 21%, pomoc prawna – 19%, działania wspierające edukację dzieci imłodzieŜy–3%,działaniawsferzekultury–4%,pomocpsychologiczna119%,pomoc wuzyskaniuśrodkatransportu–6%. 12

Kwestiapostawspołecznychwobecosóbniepełnosprawnychwynika,międzyinnymi z badań dotyczących edukacji integracyjnej osób niepełnosprawnych. Jakkolwiek wyniki badań w większości wyraŜają wolę idei integracji, to z perspektywy potrzeb osób niepełnosprawnych zarówno w rodzinnych środowiskach wychowawczych jak i szkolnych niezbędnesądalszedziałaniawkierunkupoprawymoŜliwościfunkcjonowaniaspołecznego tejgrupy.

3.9.3GOSPODARSTWADOMOWEZPROBLEMEMUBÓSTWA Wpolitycespołecznejiwbadaniachnadubóstwemstosuje się róŜne mierniki tego zjawiska,najbardziejpowszechneznichto: 1) Kwota,którazgodniezobowiązującąustawąopomocyspołecznej(miesięcznydochód nettowgospodarstwiedomowym)uprawniadoubieganiasięoprzyznanieświadczenia zpomocyspołecznej,jakoustawowągranicęubóstwa 2) Poziomminimumsocjalnego,liczonyprzez InstytutPracy i Spraw Socjalnych (IPiSS), stanowiącymiaręintegracjispołecznej,jakogranicęostrzegającąprzedubóstwem 3) Poziomminimumegzystencji,szacowanyprzezIPiSS,jakogranicęubóstwaskrajnego W2004rokuwykonanoanalizęewidencjiosóbirodzinGminnegoOśrodkaPomocy Społecznej w Waśniowie w celu oceny zagroŜenia mieszkańców gminy wykluczeniem z powodu ubóstwa. Wyodrębniono te osoby i rodziny, których dochody miesięczne nie przekraczająwartościodpowiedniodoprzyjętychpowyŜejmierników.

Tabela 78. Liczba rodzin ogółem korzystających z pomocy społecznej według kryterium dochodowegookreślonegowustawieopomocyspołecznej

12 RaportzbadańprowadzonychwramachProjektu„Gminojakajesteś”,współfinansowanegoześrodków EuropejskiegoFunduszuSpołecznegoorazPFRON,ZespółBadańSpołecznychPentorResearchInternational S.A.,Warszawa2006

90 Rodzinyogółem Gmina Oliczbieosób 1 2 3 4 5 6iwięcej Ogółem Dochód miesięczny Dochódmiesięczny316złiponiŜej 461złi poniŜej WAŚNIÓW 113 6 6 13 27 24 37 Źródłopoznania :Systeminformatycznypomocyspołecznej„Pomost ” Ogółemzpowoduubóstwaw2004rokuopswspierał113gospodarstwdomowych.W tym odnotowano 6 gospodarstw jednoosobowych, co stanowiło 5,3 % i 107 gospodarstw wieloosobowychcostanowiło94,7%ogółurodzinwtejkategoriiproblemowej.Najwięcej gospodarstwubogichstanowiłyrodzinypowyŜej6osób,tj.32,7%.

Tabela79.Liczbarodzinemerytówirencistówkorzystającychzpomocyspołecznejwedług kryteriumdochodowegookreślonegowustawieopomocyspołecznej

Rodzinyemerytówirencistów Oliczbieosób Gmina 1 2 3 4iwięcej Ogółem Dochódmiesięczny Dochódmiesięczny316złiponiŜej 461złiponiŜej WAŚNIÓW 9 0 2 2 5 Źródłopoznania :Systeminformatycznypomocyspołecznej„Pomost” Z powodu ubóstwa pomoc otrzymywało 9 rodzin emerytów i rencistów, co stanowiło 7,96%rodzinwspieranychwtejkategoriiproblemowej.Wrodzinachemerytówirencistów z dochodem 316 zł. i poniŜej najliczniej występowały rodziny powyŜej 4 osób w gospodarstwie 5 rodzin tj. 55,56 % rodzin emerytów i rencistów otrzymujących świadczeniapomocyspołecznejzpowoduubóstwa. Tabela80.Liczbarodzinzdziećmikorzystającychzpomocyspołecznejwedługkryterium dochodowegookreślonegowustawieopomocyspołecznej

Gmina Rodzinyzdziećmi Ogółem Oliczbiedzieci Dochódmiesięczny316złiponiŜej. 1 2 3 4 5 6 7iwięcej WAŚNIÓW 97 19 30 26 10 5 4 3 Źródłopoznania :Systeminformatycznypomocyspołecznej„Pomost” Z 107 gospodarstw wieloosobowych dotkniętych ubóstwem odnotowano 97 rodzin z dziećmi tj. 90,65% gospodarstw wieloosobowych. Ubóstwo występuje we wszystkich typachrodzinzdziećmi.

91 Tabela81.Liczbarodzinniepełnychkorzystającychzpomocyspołecznejwedługkryterium dochodowegookreślonegowustawieopomocyspołecznej

Gmina Rodzinyniepełne Ogółem oliczbiedzieci. Dochódmiesięczny316złiponiŜej 1 2 3 4iwięcej WAŚNIÓW 22 7 5 5 5 Źródłopoznania :Systeminformatycznypomocyspołecznej„Pomost” Rodzinyniepełnestanowią19,47%rodzinwspieranychzpowoduubóstwa.Wgrupie tejnajwięcejjestrodzinzjednymdzieckiem. Ustalając zasięg ubóstwa, wśród rodzin korzystających z pomocy społecznej zidentyfikowanotegospodarstwadomowe,wktórychkryteriadochodowesąrówneiniŜsze niŜ wartości minimum socjalnego i minimum egzystencji wyliczane przez Instytut Pracy i SprawSocjalnychdlaokreślonychmodelirodzin.Kategoriaminimumsocjalnegowyznacza takipoziomwarunkówbytowych,któryumoŜliwiareprodukcję sił witalnych człowieka na kaŜdym etapie jego rozwoju biologicznego, posiadanie i utrzymanie potomstwa oraz zachowanie faktycznej więzi ze społeczeństwem. śycie na takim poziomie nie jest równoznaczne z egzystencją w ubóstwie, ale jest to linia ostrzegająca. Społeczny obszar ubóstwa rozciąga się pomiędzy granicznymi kategoriami minimum egzystencji i minimum socjalnego. Minimum egzystencji jest miarą ubóstwa bezwzględnego, oznacza taki poziom Ŝycia, poniŜej którego występuje biologiczne zagroŜenie Ŝycia człowieka oraz niemoŜność jegopsychofizycznegorozwoju.

Tabela82.Liczbagospodarstwkorzystającychzpomocyspołecznejprzydochodachna poziomieminimumsocjalnegoiponiŜej

Gmina Ogółem Gospodarstwa Gospodarstwapracownicze Emeryckie 1osobowe 2osobowe 3osobowe 3osobowe 4osobowe 5osobowe 1osobowe 2osobowe M+K M+K M+K M+K M+K/2 M+K +DM +DM M+K/2 M+K +DM +DS +DS +2xDS Wysokośćminimumsocjalnegośredniorocznaw2004r.,wzł.razem 819,5 1339,7 1878,3 1940,8 2416,6 2973,6 757,1 1216,0 Wysokośćminimumsocjalnegośredniorocznaw2004r.,wzł.naosobę 819,5 669,8 626,1 646,9 604,2 594,7 757,1 608,0 Liczbagospodarstw WAŚNIÓW 2 1 0 0 0 1 0 0 0 Źródłopoznania :Systeminformatycznypomocyspołecznej„Pomost WedługwytypowanychmodeligospodarstwwewidencjiGOPSwWaśniowieodnotowano

92 2gospodarstwapracownicze,wktórychdochodybyłyrównowaŜnewartościśredniorocznej minimumsocjalnegoiponiŜejnakoniec2004roku.

Tabela83.Liczbagospodarstwkorzystającychzpomocyspołecznejprzydochodachna poziomieminimumegzystencjiiponiŜej

Gmina Ogółem Gospodarstwa Gospodarstwapracownicze Emeryckie 1osobowe 2osobowe 3osobowe 3osobowe 4osobowe 5osobowe 1osobowe 2osobowe M+K M+K M+K M+K M+K/2 M+K +DM +DM M+K/2 M+K +DM +DS +DS +2xDS Wysokośćminimumegzystencjiśrednioroczna2004r.,wzł.razem 371,2 611,5 864,0 951,4 1210,1 1550,4 367,7 604,6 Wysokośćminimumegzystencjiśredniorocznaw2004r.,wzł.naosobę 371,2 305,8 288,0 317,1 302,1 310,1 367,7 302,3 Liczbagospodarstw WAŚNIÓW15 3 3 8 1 0 0

Źródłopoznania: Systeminformatycznypomocyspołecznej„Pomost”

MmęŜczyznawwieku2560lat,Kkobietawwieku2560lat,M+K/2wydatkinapoziomieśredniej arytmetycznejdlagospodarstwamęŜczyznyikobiety, DMdzieckomłodszewwieku46lat,DSdzieckostarszewwieku1315lat,Wprzypadkugospodarstw emeryckichsymboleMiKoznaczająmęŜczyznęikobietępowyŜej60rokuŜycia. /Analizadokonanawtabeli5 i6dotyczytylkotychmodelirodzin,dlaktórychIPiSSwykonujeokresowewyliczenia./

Ogółemdlawymienionychmodelirodzin15gospodarstwkorzystałozeświadczeńpomocy społecznejwwarunkachdochodównapoziomieminimumegzystencji.Sątogospodarstwa pracownicze, w tym gospodarstwa z dziećmi, najwięcej jest tego typu gospodarstw 4osobowych–53,33%.

3.9.4OSOBYOPUSZCZAJĄCEZAKŁADYPENITENCJARNE

W latach 2000 – 2005 w ewidencji gminnego ośrodka pomocy społecznej odnotowano łącznie 16 rodzin i 27 osób w tych rodzinach, korzystających z pomocy w sytuacji opuszczenia zakładu karnego przez jednego z członków rodziny – udzielono pomocy finansowej.

93 3.9.5OSOBYBEZDOMNE

Wedługustawyopomocyspołecznejosobabezdomnatoosobaniezamieszkująca wlokalumieszkalnymwrozumieniuprzepisówoochronieprawlokatorówimieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodów osobistych, a takŜe osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma moŜliwości zamieszkania. Na terenie Gminy Waśniów w latach 2001 – 2004 trzykrotnie odnotowano zjawisko bezdomności. Stosownie do zadań własnych gminy osoby te otrzymały pomoc w formie: schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania. Pomoc została udzielona przy współpracy z organizacją pozarządową – Schronisko Św. Brata Alberta w Skoszenie, która prowadzi aktywnądziałalnośćwtymzakresienatereniegminy. 3.9.6KOBIETY,ZATRUDNIENIEIICHSZANSEWśYCIU PUBLICZNYM Pomimo, Ŝe kobiety legitymują się lepszym wykształceniem, statystyki dowodzą, Ŝe kobietom w większym stopniu zagraŜa bezrobocie. Populacja osób pracujących zamieszkałych na terenie gminy jest zróŜnicowana wedługpłci.W2006r.iwpierwszym półroczu2007r.kobietystanowiływiększośćwgrupieosóbbezrobotnych–59%.Poznanie czynników dyskryminujących kobiety z terenu Gminy Waśniów na rynku pracy oraz w innych wymiarach Ŝycia społecznego i zawodowego było przedmiotem prowadzonych badań. Tabela84. Wskazaniarespondentów*% CzyzdaniemPana(i): Wedługpłci Ogółem Kobiety MęŜczyźni N 130 76 54 ZarównomęŜczyznajakikobietapowinnizarabiaćnautrzymaniedomu 38,5 23,07 15,38 MęŜczyznapowinienzajmowaćsięzarabianiempieniędzy,akobieta 19,2 7,7 11,5 powinnatroszczyćsięodomidzieci MęŜczyźnipowinnimiećwiększyniŜdotychczaswkładwpracedomowe 42,3 27,7 14,6 * Procentyniesumująsiędo100,zewzględunawielokrotneodpowiedzirespondentów

94 Wświetleprezentowanychwynikówbadańpartnerstwowprowadzeniugospodarstwa domowego nie jest powszechnym poglądem wśród mieszkańców gminy. Respondenci wmniejszościpodzielająkwestięwspólnejodpowiedzialnościobupłcizastanekonomiczny gospodarstwadomowego.Znacznyodsetekosób42,3%,wtym27,7%kobiet,przyznaje, Ŝe męŜczyźni powinni bardziej angaŜować się w prace domowe, co dowodzi, Ŝe w środowisku lokalnym powszechny jest stereotyp wyłączności kobiety do prowadzenia domu. Tabela85. Wskazaniarespondentów% Wedługpłci CzywedługPana(i): Ogółem Kobiety MęŜczyźni N 150 77 73 PracującazawodowomatkamoŜezapewnićswoimdzieciomrównie 41 33 8 duŜociepłaibezpieczeństwa,cokobietamatkaniepracująca zawodowo Jesttozeszkodądlamałegodziecka,gdyjegomatkapracuje zawodowo 22 11 11 BiorącwszystkopoduwagęjesttozeszkodądlaŜyciarodzinnego, 37 7 30 gdykobietapracujenapełnymetacie Większość respondentów akceptuje pracujące matki – 41%, znaczna grupa – 59% jest przeciwnikiemtakiejsytuacji.Samekobietywwiększościsązwolenniczkamiemancypacji. Tabela86. CzywPana(i)otoczeniuzamieszkująkobietybiorące Wskazaniarespondentówogółem% udziałwsprawowaniuwładzypublicznej? Tak Nie N=123

Tak 31 79 JeŜelinie,tozjakichpowodów? *Zacytowanoodpowiedzirespondentów „brakdobregowykształcenia” Znacznaczęśćankietowanychosóbwswoimotoczeniuspotykakobietywykonującewładzę publiczną–31%.Odpowiedzinegatywneudzielanesąwkontekściebrakustosownego wykształceniadowypełnianiafunkcjipublicznych.

95 Tabela87.

CzywPana(i)otoczeniuzamieszkująkobietywykonująceczynności Wskazaniarespondentówogółem% kierowniczewwaŜniejszychinstytucjachnatereniegminy? N=138 Tak Nie 15,7 84,3 JeŜelinie,tozjakichpowodów? * „niesądyspozycyjnebowychowujądzieci”„małojesttakichmiejscpracy”„brakwłaściwychkwalifikacji” „brakwykształcenia” *Zacytowanowszystkieodpowiedzirespondentów Niewiele ankietowanych zna kobiety, którym powierzono funkcje kierownicze w pracy zawodowej – 15,7%. W uzasadnieniu wypowiedzi negatywnych pojawia się brak miejsc pracy, równieŜ kwestia braku odpowiedniego wykształcenia oraz obciąŜenie obowiązkami wychowawczymiwrodzinie. Tabela88. Wskazaniarespondentówogółem% CzywPana(i)miejscowościdostępnesąusługi taksą,aleniewszystkie opiekuńczowychowawczenadmałymidziećmii rodzinymogąznich taksą niema innymiczłonkamirodziny,któreumoŜliwiają korzystaćzewzględu kobietomwykonywaniepracyzawodowej? nawysokieopłaty N=141 13,9 86,1 Ponad86%informuje,ŜenatereniegminysąograniczonemoŜliwościwspieraniafunkcji opiekuńczej–wychowawczejrodziny,coniesprzyjaaktywizacjizawodowejkobiet. Tabela89. CzyuwaŜaPan(i),Ŝekobietyposzukującepracyzamieszkałena Wskazaniarespondentówogółem% obszarachwiejskichoczekująwsparciaipomocy? Tak Nie N=150 100 0 JeŜelitak,tojakiej?* „przychylnościmiejscowychwładz”,„kursówiszkoleń”,„warsztatówwzakresiebudowaniapoczuciawartości dlakobietzamieszkałychnawsi”,„pomocwzałatwianiuformalnościprawnychiurzędowych”,„doradztwojak załoŜyć prywatną firmę”, „więcej informacji na temat miejsc pracy”, „ pomocy finansowej na stworzenie własnej działalności”, „dokształcania”, „kursów językowych” ,„dojazdu do pracy”, „kursy kwalifikacyjne” „miejsc pracy” „podnoszenia kwalifikacji w danym zawodzie” „pomocy prawnej” „utworzenie Ŝłobków i przedszkoli,gdziemogłybyzostawiaćdzieci”,„rozwójusługwktórychmogłybypracowaćkobiety–zakłady krawieckie, fryzjerskie, hafciarskie, przetwórstwa owocowowarzywnego”, „dostęp do róŜnych informacji”, pomocpsychologiczna,„giełdapracy”,„doradztwo”,kursy”,”informacjenatematofertpracy”. *Zacytowanowszystkieodpowiedzirespondentów Badani jednogłośnie wskazują na potrzebę pomocy kobietom w uzyskaniu zatrudnienia. SugerująróŜnorodneformypomocy,któresąprzedmioteminstrumentówaktywnejpolityki rynku.

96 Tabela90. Wskazaniarespondentów% CzywPana(i)otoczeniuzamieszkująkobietyzainteresowanepodjęciem Tak Nie własnejdziałalnościgospodarczej? N=122 49,3 50,7 Zwypowiedzibadanychosóbwynika,iŜwielekobietjestzainteresowanychprowadzeniem własnejdziałalnościgospodarczej–49,32%. Tabela91. CzywPana(i)otoczeniumieszkająkobiety,któremająproblemyze Wskazaniarespondentów% znalezieniempracyzewzględunaniskielubnieaktualnekwalifikacje Ogółem zawodowe? N 150 Tak 74 Nie 26 WedługankietowanychosóbproblemyzatrudnieniawielukobietwiąŜąsięwduŜejmierze zbrakiemkwalifikacji,któresąoczekiwaneprzezpracodawców. Tabela92. Wskazaniarespondentów% CzywedługPana(i)spostrzeŜeńpracodawcychętniezatrudniająkobiety? Ogółem N 150 Tak 11,3

Nie 88,7 JeŜelinietozjakiegopowodu?* „uwaŜają, Ŝe są za stare” „kobieta moŜe iść na urlop macierzyński i zwolnienie lekarskie do opieki nad dzieckiem”, „ kobiety są mało dyspozycyjne”, „niskie kwalifikacje zawodowe”, „obawiają się urlopów wychowawczych i zwolnień lekarskich”, „kobiety nie mogą wykonywać cięŜkiej fizycznej pracy”, „brak stanowisk pracy dla kobiet”, „pracodawcy wolą męŜczyzn, „zwolnienia lekarskie w przypadku choroby dziecka”„niskiekwalifikacje”. *Zacytowanowszystkieodpowiedzirespondentów Zobserwacjiidoświadczeń88,7%ankietowanychosóbpracodawcyniechętniezatrudniają kobiety.Wśródpowodówtejsytuacjiankietowaninajczęściejodwołująsiędoobowiązków macierzyńskich kobiety. Wskazują teŜ na brak miejsc pracy stosownych do predyspozycji fizycznych kobiet oraz niezadowalające kwalifikacje. Według nich bariery w zatrudnieniu moŜestanowićrównieŜwiekkobietywprzypadkukobietstarszych. Tabela93. Wskazaniarespondentów% CzyPana(i)zdaniemkobietyzPana(i)miejscowościmają większeproblemywpozyskaniuzatrudnienianiŜmęŜczyźni? Ogółem N 150 Tak 62

97 Nie 38 JeŜelitaktozjakiegopowodu?* „brakzakładówpracy”,„brakmiejscpracy”,„likwidacjazakładówpracynp.Wólczanki”,„ograniczenia wwykonywaniupracychałupniczej”,„brakwykształceniaizakładówpracy”„brakwolnychetatówdla kobiet” „większość zajęć jest typowo fizycznych i są przeznaczone dla męŜczyzn”, „macierzyństwo iurlopwychowawczy”„brakmoŜliwościpodjęciapracy”. *Zacytowanowszystkieodpowiedzirespondentów Zdaniem62%badanychosóbkobietymająwiększeproblemyzeznalezieniempracy niŜmęŜczyźni.PodawanesątesameargumentyjakpowyŜejbrakofertpracystosownych dlakobietipowinnościrodzicielskie. 3.10STANSPOŁECZEŃSTWAOBYWATELSKIEGO ZpunktuwidzeniarozwojuaktywnościobywatelskiejmieszkańcówGminyWaśniów odniesiono się do podstawowych wskaźników indeksu społeczeństwa obywatelskiego, wymienionychponiŜej:

• przynaleŜnośćmieszkańcówdoorganizacjipozarządowych,potrzeby w tym zakresie iaprobatatakiejdziałalności,

• zaangaŜowaniemieszkańcówwdziałaniaprospołeczne,

• udziałwwyborachprezydenckich,parlamentarnychisamorządowych

• znajomośćmiejscowychwładz,

• udziałwzebraniachpublicznych,

• relacjemiędzyinstytucjamispołeczeństwaobywatelskiego.

Według stanu w 2007 roku w systemie REGON Głównego Urzędu Statystycznego zarejestrowanych było 9 organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie Gminy Waśniów. Współpraca samorządu gminnego z organizacjami pozarządowymi prowadzona jestnazasadachokreślonychwustawieodziałalnościpoŜytkupublicznegoiowolontariacie. Prowadzonajestwformachfinansowychipozafinansowych,wktórychmoŜnawyodrębnić: • zlecanierealizacjizadańpublicznych • wzajemneinformowaniesięoplanowanychkierunkachdziałalnościiwspółdziałania wceluzharmonizowaniatychkierunków • konsultowaniezorganizacjamipozarządowymiiinnymipodmiotamiwłaściwymiwedług zapisówustawowychprojektówaktównormatywnychwdziedzinachdotyczących działalnościstatutowejtychorganizacji

98 • tworzeniewspólnychzespołówdoradczychiinicjatywnychzudziałemprzedstawicieli trzeciegosektora. W2006r.organizacjepozarządoweniewystępowałyzofertąwspółpracydoSamorządu Gminy Waśniów. W świetle obowiązujących regulacji prawnych samorząd gminy moŜe organizowaćwspółpracęztrzecimsektoremniezaleŜnieodsiedzibyorganizacji,jeŜelitylko działania organizacji odpowiadają właściwościom terytorialnym gminy. Zatem we współpracy moŜna uwzględnić równieŜ podmioty trzeciego sektora z terenu Województwa Świętokrzyskiego,którychwRejestrzeREGONw2007r.odnotowano2660orazzPowiatu Ostrowieckiego,gdziedziałalnośćprowadziło188organizacjipozarządowych.

99 Organizacjepozarządoweprofilstatystycznysferdziałania wedługustawyodziałalnościpoŜytkupublicznegoiowolontariacie

0,10% 0,40% 2,10% 0,10% 7,30% 1,50% 2,30% 33,10% 5,50% 0,10% 1,20% 5% 0,20% 21,20% 4,20% 0,30% 0,20%

17,30% 11,90%

0,90% 13% 1,90% 19,90% 0,30% 9,20% 1,40%

Pomocspołeczna,wtympomocrodzinomiosobomwtrudnejsytuacjizyciowejorazwyrównywanieszanstychrodziniosób

Zapewnieniezorganizowanejopiekibyłymzołnierzomzawodowym,którzyuzyskaliuprawnieniedoemeryturywojskowejlubrentyinwalidzkiej,inwalidomwojennymiwojskowymoraz kombatantom Działalnośćcharytatywna

Podtrzymywanietradycjinarodowej,pielęgnowaniepolskościorazrozwójświadomościnarodowej,obywatelskiejikulturowej

Działanianarzeczmniejszościnarodowych

Ochronaipromocjazdrowia

Działanianarzeczosóbniepełnosprawnych

PromocjazatrudnieniaiaktywizacjizawodowejosóbpozostającychbezpracyizagroŜonychzwolnieniemzpracy

UpowszechnianieiochronaprawkobietorazdziałalnośćnarzeczrównychprawkobietimęŜczyzn

Działalnośćwspomagającarozwójgospodarczy,wtymrozwójprzedsiębiorczości

Działalnośćwspomagającarozwójwspólnotispołecznościlokalnych

Nauka,edukacja,oświataiwychowanie

KrajoznawstwoorazwypoczynekdzieciimłodzieŜy

Kultura,sztuka,ochronadóbrkulturyitradycji

Upowszechnianiekulturyfizycznejisportu

Ekologiaiochronazwierzątorazochronadziedzictwaprzyrodniczego

Porządekibezpieczeństwopubliczneorazprzeciwdziałaniepatologiomspołecznym

Upowszechnianiewiedzyiumiejętnościnarzeczobronnościpaństwa

Upowszechnianieiochronawolnościiprawczłowiekaorazswobódobywatelskich,atakŜedziałańwspomagającychrozwójdemokracji

Ratownictwoiochronaludności

Pomocofiaromkatastrof,klęskŜywiołowych,konfliktówzbrojnychiwojenwkrajuizagranicą

Upowszechnianieiochronaprawkonsumentów

Działanianarzeczintegracjieuropejskiejorazrozwijaniakontaktówiwspółpracymiędzyspołecznościami

Promocjaiorganizacjawolontariatu

Działalnośćwspomagającatechnicznie,szkoleniowo,informacyjnielubfinansowoorganizacjepozarzadoweiinnewłaściwepodmioty

Brakinformacjinatematsferyzadańpublicznych

100 Tabela94. Wskazaniarespondentów% Wyszczególnieniepytań Tak Nie

CzyjestPan(i)członkiemjakiejśorganizacji,stowarzyszenia,partii, komitetu,rady,związku,lubgrupyreligijnej? 17 83 N=150 CzyznaPan(i)kogośdziałającegospołecznienarzeczinnychludzi? 27 73 N=150 PrzynaleŜnośćdoorganizacjipozarządowychdeklaruje17%badanychosób.Osoby działającespołeczniewswoimotoczeniuspotyka27%badanych. Tabela95. Czywciąguostatnich2latangaŜował(a)sięPan(i)wdziałanianarzecz Wskazaniarespondentów% społecznościlokalnej(gminy,środowiskazamieszkania)?

Tak 11

Nie 89 Mieszkańcygminypopierajądziałalnośćorganizacjipozarządowych,alesaminieujawniają duŜejaktywnościwdziałaniachprospołecznych,tylko31%ankietowanychosóbprzyznajeŜe miałotegorodzajudoświadczenia. Tabela96.

Wyszczególnieniepytań Wskazaniarespondentów% CzywPana(i)miejscuzamieszkaniadziałająjakieś Tak 35 stowarzyszenialubfundacjeniosącepomocosobom potrzebującym? Nie 65 N=150 Dzieciom 35

osobomstarszym 11

Komuudzielająpomocyistniejąceorganizacjespołeczne? osobomsamotnym 17 N=150 * osobomniepełnosprawnym 1 * Procentyniesumująsiędo100,gdyŜrespondencizaznaczalikilkakategorii osobomuzaleŜnionymodalkoholu 1 Innym 23

101 CzyuwaŜaPan(i)ŜetakieorganizacjewPana(i) Tak 97 miejscowościsąpotrzebne? N=150 Nie 3

Osobomstarszym 71 JeŜeliPan(i)uwaŜa,Ŝeteorganizacjesąpotrzebne,to,komu Osobomsamotnym 39 najbardziej? N=150* Osobomniepełnosprawnym 34 * Procentyniesumująsiędo100,gdyŜrespondencizaznaczalikilkakategorii Dzieciomzrodzinpatologicznychi 87 ubogich Innym 3 Spośród badanych osób 35% dostrzega działalność organizacji pozarządowych na terenie gminy. Ich działalność dotyczy udzielania pomocy dzieciom – 35% odpowiedzi, osobom starszym –11%, samotnym –17% oraz osobom uzaleŜnionym od alkoholu iniepełnosprawnym–1%.Badanipopierajądziałalnośćorganizacjipozarządowych–97% badanychprzyznaje,Ŝesąonepotrzebne.Najbardziejwsferzewspieraniaosóbstarszych– 71%,dziecizrodzinpatologicznychiubogich–87%iwdalszejkolejnościosóbsamotnych iniepełnosprawnych. WedługdokumentówźródłowychUrzęduGminywWaśniowiewostatnichwyborach prezydenckich uczestniczyło 42% uprawnionych, parlamentarnych 48%, natomiast wwyborachsamorządowych61%.

Tabela97.

CzyznaPan(i)nazwiskaosóbsprawującychwładzęwPana(i)gminie? Wskazaniarespondentów%* N=150

Wójta 97

Któregośzradnych 81 Komendantapolicji 57 Dyrektoraszkoły 91 Innych /dyrektorabanku,komendantaOchotniczejStraŜyPoŜarnej, 21 PrezesaTowarzystwaPrzyjaciółWaśniowa *Procentyniesumująsiędo100,poniewaŜrespondenciwskazywalikilkakategorii

102 Najbardziej popularną osobą w gronie wykonujących waŜne funkcje publiczne na terenie gminyjestwójt97%wypowiedziorazdyrektorszkoły91%.Wdalszejkolejnościbadani wymieniająradnych81%,komendantapolicji57%. Tabela98. GdywPana(i)społecznościlokalnejludzierobiącośdlaogółu,toktozwykledaje Wskazania pomysłluborganizujetakiedziałania? respondentów%* N=149 Ktośzmiejscowychwładz 69

Ksiądz,parafia 31

Nauczyciel,szkoła, 27

Właścicielfirmy,miejscowybiznesmen 3

Jasam 7

Organizacjespołeczne 9

Dziennikarze

Inneosoby 11

Niewiem 17

Niktnierobiniczegodlaogółu 35

*Procentyniesumująsiędo100,gdyŜrespondencizaznaczalikilkakategorii Działania na rzecz społeczności lokalnej najczęściej inspiruje miejscowa władza 69% wypowiedzi i ksiądz wraz z parafią –31% . Znaczącą rolę jako lokalni liderzy odgrywają według 27% badanych nauczyciele szkół. Znaczna część badanych zajmuje stanowisko,Ŝeniktnierobiniczegodlaogółu–35%. Tabela99. Wskazaniarespondentów% CzyposiadaPan(i)wpływnasprawygminy? Tak 27

Nie 73 Tylko27%ankietowanychosóbwyraŜaprzekonanie,ŜemoŜemiećwpływnabiegzdarzeń wśrodowiskulokalnym.

103 Tabela100. Wskazaniarespondentów% OdczegolubodkogoPana(i)zdaniemzaleŜyjakośćPana(i)Ŝycia?

Odwładz 53

Odemniesamego/samej 13

Odinnychludzi 11

Odlosu,opatrzności 23 ZanalizypowyŜszychwypowiedziwynika,ŜemieszkańcygminyWaśniówwzdecydowanej przewadzeprzejawiająpasywnepostawywinicjatywachnarzeczpoprawyjakościwłasnego Ŝycia. Tabela101.

Czywciąguostatnich2latbył(a)Pan(i)najakimśzebraniupublicznym Wskazaniarespondentów% pozamiejscempracy?

Tak 39

Nie 61

Stosunkowo niewielki odsetek badanych osób uczestniczy w zebraniach publicznych organizowanychpozamiejscempracy39%.

3.11KOMUNIKACJAMIĘDZYMIESZKAŃCAMIGMINY WsytuacjiwieluzagroŜeńśrodowiskowych,trudnościodczuwanychprzezosoby igrupyspołeczneistotnajestintegracjakomunikacyjnaspołecznościlokalnej,którąmierzy sięrodzajem,intensywnościąkontaktówistosunkówmiedzyczłonkamidanejgrupylub poszczególnymigrupami. Tabela102.

CzywśródPana(i)bliskichznajomych? Wskazaniarespondentów% N=150 Wszyscydobrzesięznają 63

Większośćznasiędobrze 37

Większośćznasię,alesłabo Prawieniktnikogoniezna

104 Wopinii63%ankietowanychosóbwichmiejscuzamieszkania wszyscy dobrze się znają. Według37%badanychwiększośćznasiędobrze. Tabela103. CzyutrzymujePan(i)kontaktyzsąsiadem: Wskazaniarespondentów% N=150 Tak Nie Tylkopowitania 97 3 Wzajemnapomoc 34 66 Podejmowaniewspólnychdziałań 11 89 Inne Nie Rodzajkontaktówwśrodowiskulokalnymnajczęściejsprowadzasiędopowitania.Niskie wskaźnikidotyczącewzajemnejpomocyiwspólniepodejmowanychdziałańdowodzą powierzchownychrelacjiinterpersonalnych,którenieskutkująwaktywnościobywatelskiej. Tabela104. CzyodczuwaPan(i)brakwzajemnejŜyczliwościwmiejscuPana(i)zamieszkania? Wskazania N=150 respondentów% Tak 39 Nie 61 Brak wzajemnej Ŝyczliwości w swoim środowisku zamieszkania odczuwa 39% ankietowanych. Stosunkowo wysoki wskaźnik osób doświadczających Ŝyczliwości jest wyrazemdobregoklimatudorozwojugrupsamopomocowychiprzesłaniemdotego,abyje animować. W odpowiedzi na pytanie „Gdyby znalazł(a) się Pan(i) w trudnej dla siebie sytuacji Ŝyciowej i był(a) by Pan(i) osoba samotną, to, do kogo zwrócił(a) by się Pan(i) o pomoc?, ankietowani najczęściej wskazują ośrodek pomocy społecznej, wójta oraz instytucjeKościoła. 3.12DZIAŁANIAWŁADZLOKALNYCHNARZECZWSPÓLNOTY SAMORZĄDOWEJ Tabela105.

CzyuwaŜaPan(i),Ŝeobecnewładzegminydobrzereprezentują Wskazaniarespondentów% interesymieszkańców? N=150 Tak 42 Nie 11 Niemamzdania 47

105 Według 42 % badanych osób władze gminy dobrze reprezentują interesy społeczności lokalnej. Krytycznie wypowiada się 11% badanych, 47% nie ma własnego zdania w tej sprawie. Ta ostatnia wypowiedź świadczy o małym zainteresowaniu mieszkańców gminy perspektywamijejrozwoju. Tabela106.

CzywładzePana(i)gminywspółpracujązmieszkańcamiprzyrozwiązywaniuproblemów Wskazania lokalnych(np.przedpodjęciemwaŜnychdecyzjipytająsięozdaniemieszkańcówlubich respondentów% reprezentantówtakichjakradyosiedli,radysołeckie,organizacjespołeczne)? N=150 Tak 11 Nie 53 Niemamzdania 36 Zwypowiedzibadanychosóbwynika,ŜenaterenieGminy Waśniów nie sąpraktykowane uspołecznioneformypodejmowaniadecyzjiwsprawachrozwojulokalnego,takiejakdebaty i konsultacje społeczne lub teŜ są one wyrazem niskiej frekwencji w tego rodzaju inicjatywach. Tabela107.

Wskazania CzywładzesamorządowenatereniePana(i)gminydbajądostatecznieo : respondentów * N=149 Tak Nie NajuboŜszych 53 47 Bezpieczeństwo(ochronaprzedzłodziejami,światładlapieszych,) 44 56 Jakośćwody(wodociągi,ujęciawody,oczyszczalnie) 67 33 Drogi 29 71 Szkolnictwo 79 21 Opiekęzdrowotną 75 25 Czystość(składowanieiutylizacjaodpadów,porządeknaulicach) 37 63 Rozwójgminy(ściąganiekapitału,walkazbezrobociem) 11 89 Wedługzapisówustawyosamorządziegminnymdozadań własnych gminy naleŜy szereg zadań, które mają sprzyjać rozwojowi gminy w aspekcie społecznym, kulturalnym igospodarczym.Badającwtejkwestiiopiniemieszkańców,uzyskanoinformacje,Ŝewładze gminy najbardziej starają się w sprawach zaopatrzenia w wodę, szkolnictwa i ochrony zdrowiaorazpomocyspołecznej.Biernośćwładzankietowanisygnalizująwsprawachwalki zbezrobociemiochronyśrodowiska.

106 3.13SPOŁECZEŃSTWOINFORMACYJNEINOWOCZESNETECHNOLOGIE KOMUNIKACJI Dostęp do nowoczesnych technologii komunikacji warunkuje sprawną obsługę petentów w instytucjach społecznych, ułatwia zdobycie informacji i korzystanie z usług, a takŜe umoŜliwia efektywne funkcjonowanie na rynku pracy. W tym zakresie edukacja informatyczna powinna przekazać podstawowe umiejętności wyszukiwania, przetwarzania ikorzystaniazinformacji.WszystkotowiąŜesięzmoŜliwościamitechnicznymiwzakresie wyposaŜeniawkomputery,oprogramowania,dostępudoInternetuorazkwalifikacjamikadr. Tabela108.

CzywPana(i)miejscowościsąłatwodostępnenowoczesnesposobyzdobywania wiedzyiinformacjinp.dostępdokomputerów,Internetu,kursy Wskazaniarespondentów dokształcające? % N=150

Tak 17 Nie 83 Poziom dostępu do nowoczesnych sposobów zdobywania wiedzy i informacji wśród ankietowanych jest bardzo niski. Tylko 17% badanych informuje, Ŝe ma moŜliwość korzystaniaztegorodzajutechnologiiiedukacji. Tabela109. CzywPana(i)gospodarstwiedomowymjest? Wskazaniarespondentów%* N=150 Telefonstacjonarny 59 Telefonkomórkowy 87 Telewizjastacjonarnalubkablowa 81 Komputerlublaptop 16 *Procentyniesumująsiędo100 Częstymnarzędziemkomunikacjisądlaankietowanychtelefonystacjonarneikomórkowe. Zinformacjitelewizyjnychwsiecistacjonarnejikablowejkorzysta81%badanych.Odsetek gospodarstwrespondentówwyposaŜonychwkomputerywynosi16%.

107 Tabela111. Wskazaniarespondentów% CzyzdarzasięPanu(i)osobiścieuŜywaćkomputera? Tak Nie N=150 44 66 JeŜelitak,togdziePan(i)uŜywakomputera? N=150

Tylkowdomu 16 Tylkowpracy 11 Wdomuiwpracy 12 Innesytuacje 5 Spośródankietowanychosób44%korzystaosobiściezkomputera.UŜytkownicy komputerówkorzystająznichzarównowdomujakiwpracy,najrzadziejwinnych sytuacjach–5%badanychosób. Tabela112. Wskazaniarespondentów JakoceniaPan(i)swojeumiejętnościposługiwaniasiękomputerem? %

Bardzowysokie 1

Wysokie 3

Przeciętne 2

Niskie 38 Niewszystkieosobykorzystającezkomputerówpotrafiąwpełniwykorzystywaćich moŜliwości. Samoocena umiejętności korzystania z komputera jest bardzo niska. Zaledwie 3% badanych ocenia je na poziomie wysokim, przeciętne umiejętności deklarują 2 osoby iaŜ38%ankietowanychoceniaje,jakoniskie. Tabela113. CzykorzystaPan(i)zInternetuipocztyelektronicznej–osobiścielubza pośrednictweminnychosób? Wskazaniarespondentów% N=150 Takosobiście 9

Takzapośrednictweminnychosób 12

Niekorzystam 79

108 Korzystanie z komputera nie zawsze idzie w parze z umiejętnością korzystania zInternetuipocztyelektronicznej.Takjestwprzypadku79%uŜytkownikówkomputerów. Osobiście z Internetu i poczty elektronicznej korzysta tylko 9 % ankietowanych, za pośrednictweminnychosób12%. Tabela114. Wskazaniarespondentów% CzyPan(i)dzieckouŜywakomputerawdomulubpozadomem? Tak 87

Nie 13 Korzystniej kształtują się wskaźniki dotyczące uŜywania komputera przez dzieci respondentów–87%.Mniejlicznajestgrupadzieci,któraniemadostępudokomputera– 13%,comoŜebyćrównieŜzwiązanezwiekiemdzieci. Tabela115. CzyPan(i)dzieckokorzystazInternetuwdomulubpozadomem? Wskazaniarespondentów% Tak 43

Nie 44 ZnacznierzadziejdziecirespondentówkorzystajązInternetu–43%odpowiedzi. Spośródankietowanychosób45%zainteresowanychjestzakupemsprzętu. W szkołach na terenie Gminy Waśniów uczniowie mają do dyspozycji 75komputerów(w2006r.64komputery),wtym64(w2006r.–53)komputerysąnastanie posiadania szkół podstawowych i 11 (b.z. od 2006 r.) na stanie gimnazjów. Funkcjonuje 6(w2006r.–4)pracownikomputerowych,5(w2006r.3)wszkołachpodstawowych i1(od.2006r.b.z.)wgimnazjum.DoInternetupodłączonychjest48komputerów,ztego 37 w szkołach podstawowych i 11 w gimnazjach. Komputeryzacją objęto 50% funkcjonującychszkół. Tabela116. CzywPana(i)gminieistnieje?N=150 Wskazaniarespondentów% Lokalnaprasa 15 Lokalneradio Lokalnatelewizja Wlokalnychmediachfunkcjonujelokalnaprasa.

109 3.14WIEDZAIOPINIENATEMATINTEGRACJIZKRAJAMIUNII EUROPEJSKIEJ Integracja europejska stwarza szereg moŜliwości wsparcia finansowego dla potrzeb rozwojulokalnegowramachabsorpcjiśrodkówzfunduszystrukturalnychUE.Stądistotnesą postawy społeczne w zakresie integracji z krajami UE oraz wiedza na temat dostępnych instrumentów i zakresu wsparcia, systemu instytucji wdraŜających wszelkiego rodzaju programy pomocowe oraz procedur postępowania, które obowiązują projektodawców ibeneficjentówostatecznejpomocy. Tabela117. CzyuwaŜaPan(i),ŜeprzystąpieniePolskidoUniiEuropejskiejpomoŜew Wskazaniarespondentów% rozwojunaszegokraju? N=150 Tak 49

Nie 11

Trudnopowiedzieć 40 MieszkańcyGminyWaśniówwduŜejczęściniemająustabilizowanegopogląducodoszans, którestwarzaintegracjaeuropejska.Znacznagrupabadanychtj.49%,dostrzegapozytywne stronytegoprocesu,niewielkiodsetekbadanych–11%ujawnianegatywnepostawy. Tabela118. CzyprzystąpieniePolskidoUniiEuropejskiejbędziemiałonaPana(i)Ŝycie Wskazaniarespondentów% wpływ: Pozytywny 43

Raczejpozytywny 18

Raczejnegatywny 9

Negatywny 3

Niebędziemiałowpływu 27 Wwymiarzeosobistymwiększośćankietowanychosóbpostrzegaintegracjęeuropejską wkategoriachpozytywnych–61%.

110 Tabela119. CzyposiadaPan(i)wiedzęnatematmoŜliwościotrzymaniapomocy Wskazaniarespondentów% wramachprzynaleŜnościdoUniiEuropejskiej? Tak 13

Nie 87 PostawyankietowanychosóbwobecintegracjieuropejskiejmoŜedeterminowaćpoziomich wiedzywtymzakresie,87%ankietowanychprzyznaje,iŜnieposiadawiedzynatemat moŜliwościotrzymaniapomocywramachprzynaleŜnościdoUniiEuropejskiej. Tabela120.

CzynatereniePana(i)miejscowościsąupowszechnianeinformacjenatemat Wskazaniarespondentów% UniiEuropejskiej? N=150

Tak 19

Nie 81 Niedobór wiadomości na temat polityki Unii Europejskiej jest wynikiem ograniczonych działań informacyjnoedukacyjnych, 81% badanych osób zgłasza, Ŝe w ich miejscowości zamieszkanianieupowszechniasiętegorodzajuwiedzy. Tabela121. CzywiePan(i)ktonatereniePana(i)gminymoŜeudzielićtakich Wskazaniarespondentów% informacji? N=150 Tak 11

Nie 89 Większośćankietowanych–89%,nieorientujesięjakieinstytucjezajmująsięinformacją ipromocjąprogramówiinicjatywwspólnoty.

111 Tabela122. Wskazaniarespondentów% CzyjestPan(i)zainteresowany(a)pozyskaniemtakichinformacji? N=150 Tak 97

Nie 3

ZapozytywnenaleŜyuznać,Ŝeniemalwszyscyankietowani–97%,wtymrównieŜsceptycy integracjizUE,jestzainteresowanychzdobyciemwiedzynatematspołecznych igospodarczychaspektówintegracjipaństwUE. 3.15GŁÓWNEWYNIKIPRZEPROWADZONYCHBADAŃ

1.W2007r.obserwujesięnegatywnezjawiskademograficzne.Ujemnyprzyrostnaturalny iujemnesaldomigracjipowodująspadekliczbyludności.Zanalizystrukturywiekuludności wynika,ŜewnajbliŜszychlatachbędziezmniejszaćsięliczbaosóbwwiekuprodukcyjnym i rosnąć liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Sytuacja ta z jednej strony spowoduje, Ŝeznacznaczęśćludnościbędziemiałazagwarantowaneźródłodochoduwramachsystemu zabezpieczenia społecznego, a z drugiej strony dotkliwy moŜe być problem bezrobocia ze względu na gorsze wykształcenie ludności w wieku produkcyjnym powyŜej 40 roku Ŝycia i niedopasowanie ich kwalifikacji do wymagań rynku pracy oraz ich niemobilność. Nieobserwujesięzjawiskasfeminizowanialudności. 2.Wrandzezidentyfikowanychproblemówspołecznychnapierwszymmiejscumieszkańcy gminysytuująproblembezrobociaorazproblemyalkoholowe.Znaczneodsetkiwypowiedzi badanychdotycząproblemuubóstwaibiedy,problemówrodzinwielodzietnychiniepełnych, problemuprzemocywrodziniewtymprzemocystosowanejwobecdzieci,problemówosób starszych. W mniejszych rozmiarach, ale równieŜ, jako komplikujące sytuację społeczną gminy rozpoznaje się problemy transportu i komunikacji oraz problemy edukacyjne. Zgłaszany przez ankietowane osoby brak dostępu do informacji, poradnictwa i doradztwa niewątpliwie moŜe utrudniać rozwój aktywnych form pomocy społecznej w środowisku lokalnym. Taka sytuacja koresponduje poniekąd ze sposobem rozwiązywania problemów przez osoby w nieuwikłane, które najczęściej w tych warunkach liczą na opatrzność losu i oczekują wsparcia innych osób. Rzadko podejmują własny wysiłek w kierunku zmiany

112 swojej niekorzystnej sytuacji Ŝyciowej. Nieodzownym jest równieŜ rozwój poradnictwa prawnegoiobywatelskiego. 3. Mieszkańcy oczekują zmodernizowania w duŜym stopniu środowiskowego systemu wsparcia społecznego, skłaniając się w kierunku rozwoju instytucjonalnych form pomocy metodami aktywnymi oraz w kierunku rozwoju aktywności obywatelskiej. Wskazują na potrzebę rozwoju infrastruktury i usług edukacyjnych, oraz integracyjnosocjalnych. Zpopulacjimieszkańców,jakogrupydocelowepomocywyodrębniasięosobyubogie,osoby uzaleŜnioneodśrodkówpsychoaktywnych,osobyniepełnosprawne,dzieciimłodzieŜwtym dziecizaniedbane,osobybezrobotne,samotnematki,osobystarszewtymosobywymagające stałejopieki. 4.Opiniemieszkańcówodziałalnościinstytucjispołecznych,wtymadministracjipublicznej sugerują, Ŝe niezbędna jest poprawa sytuacji w zakresie standardów zarządzania i obsługi klientawtymkulturyetycznejpracownikówtychinstytucji 5.Jakopriorytetowedziałaniadopodjęciaprzezlokalnych decydentów mieszkańcy typują sytuację na lokalnym rynku pracy i rozwój usług zatrudnieniowych, stan infrastruktury technicznej – kanalizację, drogi, chodniki, pobocza, problemy ochrony środowiska, niezadowalający dostęp do świadczeń zdrowotnych ze szczególnym zwróceniem uwagi na świadczenia specjalistyczne w dziedzinie ginekologii, reumatologii, neurologii oraz rehabilitacji, stan bezpieczeństwa publicznego związany z narastaniem patologii, przestępczości i naraŜeniem na pokąsanie przez wałęsające się psy, rozwój usług opiekuńczych i socjoterapeutycznych dla dzieci i młodzieŜy, rozwój imprez rekreacyjnych i integracyjnych, problem ograniczonego dostępu do nowoczesnych technologii komunikacyjnychwszczególnościdoInternetu,problemograniczonegodostępudoinstytucji sportuikultury,atakŜeusługwyrównującychszanseedukacyjnedzieciimłodzieŜymniej uzdolnionejczyzaniedbanejwśrodowiskurodzinnym. 6.Obserwujesiębardzowąskizakresdziałańedukacji społecznej, najczęściej dotyczą one profilaktyki zdrowotnej. W mniejszym stopniu albo w ogóle nie prowadzi się edukacji w takich kwestiach społecznych jak integracja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych, promowanie i upowszechnianie róŜnych form pomocy i wychowania

113 dzieciosieroconych,zaniedbanychikrzywdzonych,integracja,wsparcieiszacunekdlaosób starszych. 7.ZwypowiedziankietowanychosóbmoŜnawnioskowaćopozytywnychizadowalających relacjach społecznych mieszkańców gminy, którym zapewne sprzyjają praktyki religijne wyznania rzymsko katolickiego. W ocenach swojej sytuacji materialnej oraz zasobów środowiskowychpodwzględemdostępnychdóbriusług,niezbędnychdoegzystencjirodziny dominują wypowiedzi niesatysfakcjonujące. Zwraca uwagę fakt, iŜ odczuwany jest deficyt tych usług, które są niedofinansowane w wydatkach budŜetowych gminy: kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, kultura fizyczna i sport, gospodarka mieszkaniowa, gospodarkakomunalnaiochronaśrodowiska. 8.W strukturze gospodarstw domowych dominują gospodarstwa jednorodzinne. Podstawowym źródłem dochodu mieszkańców Gminy Waśniów jest praca na rachunek własnyw gospodarstwierolnymorazniezarobkoweźródłautrzymaniatj.emerytury,renty izasiłki.ZnacznyodsetekbadanychodczuwaproblemybudŜetowewswoichgospodarstwach domowych, co stwarza problemy z zabezpieczeniem potrzeb zdrowotnych, edukacyjnych, kulturalnychisocjalnych,atozkoleiznajdujeswójodzewwstatystykachgminnegoośrodka pomocyspołecznej.Większośćnieakceptujewarunkówgospodarkiwolnorynkowej.Wśród podawanych argumentów ankietowani odwołują się do trudnej sytuacji na rynku pracy, do większych kosztów produkcji rolnej, do niskich płac w stosunku do wydatków na eksploatacjęlokalimieszkaniowychiinnychkonsumpcyjnychorazdopowszechnychpraktyk korupcyjnych.PodająteŜprzykładynaduŜywanianormpracyprzezpracodawców–„Tesco” pracawwarunkachtrudnychponad12godz. 9.Zasobymieszkaniowegminynajwyraźniejsąograniczonewodniesieniudofaktycznych potrzeb społecznych, wśród których rozpoznaje się trudną sytuację mieszkaniową rodzin. SytuacjatazwiązanajestzarównozmoŜliwościądysponowaniasamodzielnegomieszkania, moŜliwością opłaty dysponowanego lokalu, jak równieŜ z wyposaŜeniem w podstawowe instalacjetechnicznosanitarne. 10. Notuje się niekorzystną strukturę wykształcenia ludności zamieszkałej na terenie Gminy Waśniów, co przemawia za rozwojem róŜnych form i usług edukacji ustawicznej, w szczególności w zakresie kompetencji kluczowych. Niski odsetek dzieci uczestniczy

114 w edukacji przedszkolnej, co jest związane z kondycją finansową gminy, z niską świadomością rodziców dzieci z obszarów wiejskich odnośnie wagi wychowania przedszkolnego,którzyniewykonującpracyzawodowejlubkorzystajączpomocydziadków podejmujądecyzjęowychowywaniudzieckado5rokuŜyciawdomu. 11. Problemy edukacyjne związane są z niedostatecznym wyposaŜeniem szkół i placówek działających w systemie oświaty. Odczuwane są elementarne braki w podstawowej infrastrukturze technicznej i sanitarnej. W szkołach brakuje niezbędnych podręczników, pomocy naukowych, zaplecza technicznego z uwzględnieniem sprzętu informatycznego i dostępu do Internetu. Niezbędne jest współdziałanie i konieczność tworzenia wspólnej płaszczyznyporozumieniaiwspółpracywszystkichuczestnikówprocesuedukacjirodziców, nauczycieli i uczniów. Poszerzenie oferty edukacyjnej szkół w tym w kierunku wyrównywania szans edukacyjnych oraz zwiększenia roli szkoły w zakresie usług kulturalnych, rekreacyjnych, oraz integracyjnych w środowisku lokalnym wymaga doskonaleniazawodowegokadrypedagogicznejorazzarządzającej oświatą w administracji publicznej. Biorąc pod uwagę obiektywny i subiektywny obraz kształcenia integracyjnego rozpoznany w badaniach społecznych niezbędne są działania optymalizujące w zakresie edukacji niepełnosprawnych uczniów, zarówno w kontekście indywidualnych jak iśrodowiskowychuwarunkowań. 12. Mieszkańcy Gminy Waśniów mają ograniczone moŜliwości aktywnego Ŝycia kulturalnego, co jest związane z brakiem tego rodzaju infrastruktury, z ich sytuacją dochodową oraz z niewłaściwą organizacją pracy funkcjonujących placówek kulturalnych z uwagi na ich godziny i dni pracy, które są nieadekwatne do dysponowanego przez mieszkańców czasu wolnego od pracy. Dostęp do kultury utrudniają równieŜ problemy komunikacyjne. Bazę dla celów krzewienia i upowszechniania kultury w warunkach ograniczeńinfrastrukturalnychmogąstanowićplacówkioświatowefunkcjonującenaterenie gminyorazorganizacjepozarządowe. 13.Przesłaniedoorganizowaniaprofilaktykizdrowotnejpowinnastanowićaktualnasytuacja epidemiologiczna na terenie gminy, powiatu i województwa. Biorąc pod uwagę główne przyczynyzgonówwGminieWaśniówiPowiecieOstrowieckimniezbędnajestprofilaktyka chorób układu krąŜenia, chorób nowotworowych i układu oddechowego. Rozpoznawanie przypadków chorób psychicznych oraz niekorzystne samopoczucie psychiczne znacznej

115 grupyankietowanychprzemawiazapromocjązdrowiapsychicznego.Wświetlerozpoznanej sytuacji polityka zdrowotna powinna być kreowana w ramach polityki społecznej, a więc nastawiona na eliminowanie zagroŜeń zdrowotnych takich jak bezrobocie, problemy mieszkaniowe,naduŜywaniealkoholu,narkotyków,nikotyny, zanieczyszczenia środowiska, wypadki,apromocjazdrowiazasadniczymelementemwpływunazachowaniaprozdrowotne. Biorącpoduwagęzdarzenia,wktórychchorzyniezawszesąwstaniezrealizowaćwydatki związane z zakupem niezbędnych leków, wbilansiepotrzebzzakresupomocyspołecznej naleŜyuwzględniaćtegorodzajupomoccelową.WorganizowaniuusługmedycznychnaleŜy miećnauwadzepotrzebydzieciimłodzieŜyzewzględunarozpoznawaneunichproblemy zdrowotne zaburzenia wzroku i rozwoju fizycznego. W sytuacji, gdy mieszkańcy odczuwają ograniczony dostęp do leczenia, diagnostyki i rehabilitacji medycznej, a takŜe opieki stomatologicznej naleŜałoby rozwaŜyć moŜliwości poszerzenia oferty miejscowych zakładówzdrowiapoprzezrozbudowę,rozwójusługprywatnych,doposaŜeniewniezbędną aparaturęizwiększenieobsadypersonalnej. 14. W obszarze dotyczącym promowania zdrowego trybu Ŝycia naleŜy zwrócić uwagę na następujące niepokojące zjawiska: narastanie zachowań ryzykownych i antyzdrowotnych wśróddzieciimłodzieŜy,niewystarczającoskutecznysystemopiekinadmatkąidzieckiem, niedostatecznie rozwinięty system pomocy psychologicznopedagogicznej dla dzieci do 6 roku Ŝycia, ograniczone moŜliwości uczestnictwa dzieci i młodzieŜy w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych. W celu przeciwdziałania tym zjawiskom konieczne jest prowadzeniewszechstronnejedukacjizdrowotnejobejmującejzarównodziecijakirodziców, atakŜeorganizatorówirealizatorówprofilaktykiśrodowiskowejwróŜnychfazachzagroŜeń. Niezbędnym jest: rozwijanie społecznej świadomości i umiejętności podejmowania działań na rzecz poprawy zdrowia w ujęciu holistycznym, kształtowanie właściwych postaw izachowańwobeczagroŜeńichoróbcywilizacyjnychtakichjakuzaleŜnieniaiHIV/AIDS. 15. Stan bezpieczeństwa i porządku publicznego w odniesieniu do rozpoznanych zakłóceń w tej dziedzinie takich jak niezadowolenie z norm moralnych panujących w otoczeniu, bezpańskie psy, pijani kierowcy, niebezpieczne przejścia i chodniki przy drogach, zanieczyszczeniaśrodowiskanaturalnego,zagroŜeniarabunkowe,światładlapieszychiinne, wymaga równoległych przeobraŜeń na płaszczyźnie struktur społecznych, instytucji iświadomościspołecznej.

116 16. W 2006 roku ponad 17% zamieszkałej ludności korzystało ze świadczeń pomocy społecznej.Wsystemieświadczeńsocjalnychdominujepomocmaterialnawpostacizasiłków orazdoŜywiania.Pracęsocjalnąprowadzisięzniewielkągrupąklientów.Niepraktykujesię kontraktów socjalnych z klientami pomocy społecznej. Niezbędny jest jakościowy rozwój kadr pomocy społecznej dla celów pracy socjalnej z klientami pomocy społecznej, w określonych kategoriach problemowych. Problemy ekonomiczne klientów pomocy społecznejzwiązanesąnajczęściejzbezrobocieminiepełnosprawnościączłonkówrodziny. 17.Osobystarszeiprzewleklesomatyczniechorezamieszkałenatereniegminykorzystają z placówek stacjonarnych pomocy społecznej. Jest to sygnał, Ŝe w ofercie instrumentów opiekuńczych dlatejgrupyosóbniezbędnymjestrozwójusługśrodowiskowychwopiece długoterminowej, który jednocześnie moŜe być sposobem na stworzenie miejsc pracy dla osóbzamieszkałychnaobszarachwiejskich,wszczególnościdlakobiet. 18.Wnajtrudniejszejsytuacjiekonomicznejsąrodzinyzdziećmi,któreponadtoborykająsię zproblemamiopiekuńczowychowawczymi,zdrowotnymiiedukacyjnymi.WedługNPSL w2002rokunatereniegminyzamieszkiwało1059rodzinzdziećmi,wktórychpozostawało nautrzymaniuogółem2114dzieciwwiekudo24lat, w tym wprzedziale wieku 014 lat 1361dziecitj.64,4%.Rodzinyzdziećmiwspieranesąwramachrealizowanychprogramów doŜywiania oraz poprzez system świadczeń rodzinnych. Świadczenia rodzinne najczęściej przyznawane są w sytuacji problemów wychowawczych w rodzinach wielodzietnych, kształcenia dziecka poza miejscem zamieszkania oraz kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego.Wlatach2000–2006natereniegminynotujesięprzypadkiograniczenia władzy rodzicielskiej. W organizowaniu opieki nad dziećmi osieroconymi stosuje się rozwiązaniarodzinnewwarunkachrozłąkidzieckazrodzinąnaturalną.Abysystemopieki nad dzieckiem i rodziną przyniósł poŜądane efekty i był zgodny zzałoŜonymikierunkaminaleŜyzrobićwszystko,abydzieckopozostałowrodziniewłasnej zgodnie z zasadą pomocniczości nie wyręczając zbytnio rodziców, zapobiegać patologiom społecznym, tworzyć rodzinne formy opieki zastępczej tak, aby tylko w ostateczności kierować dzieci do placówek opiekuńczowychowawczych, przygotować wychowanków rodzin zastępczychiplacówekopiekuńczowychowawczychdosamodzielnegoŜycia.DąŜąc do zapewnienia skutecznego rozwiązywaniaproblemówrodziniichkryzysówkoniecznym jestopracowanieirealizacjalokalnegoprogramubudowaniasystemuopiekinaddzieckiem irodziną,któryuwzględniaćbędziepodstawowezasady:

117 • Wcześniej i bliŜej dziecka – zanim narosną problemy rodziny przy wsparciu specjalistów i pomocy w ramach placówek opiekuńczowychowawczych wsparcia dziennego, • Krócej–Ŝebyniezwalniaćzodpowiedzialnościrodzicówzadziecko, • Skuteczniej–jeślipozarodzinatowformachzbliŜonychdorodzinnych, • Godniej – jeśli w formach opieki całodobowej, to w warunkach optymalnych zapewniającychrozwójdziecka, • Efektywniej–dającszansenapowrótdorodzinylubnasamodzielnościgodneŜycie, • Bardziej ekonomiczne – poprzestając na formie adekwatnej do potrzeb bez niepotrzebnegostosowaniaformopiekicałodobowej. W środowiskowym systemie wsparcia społecznego oczekiwany jest rozwój instrumentów profilaktycznych kierowanych do rodzin i dzieci w kierunku wczesnego zapobiegania róŜnego rodzaju dysfunkcjom, ze szczególnym uwzględnieniem wielospecjalistycznej, kompleksowej i skoordynowanej pomocy dziecku zagroŜonemu niepełnosprawnością, organizowaniaczasuwolnegoirozwijaniazainteresowańdzieciimłodzieŜy(świetlice,kluby, placówki wsparcia dziennego, system doŜywiania dzieci w szkołach, doradztwo rodzinne ipsychologicznesłuŜącepomocąrodzinieiprzeciwdziałającepatologiom). 19. Z badań wynika, Ŝe do świadomości społecznej przebija się problem przemocy w rodzinie, w tym równieŜ stosowanej wobec dzieci. Zjawisko przemocy w rodzinie niejednokrotniewystępujewrodzinachzproblememalkoholowym. Problem ten dostrzega 20% badanych osób, co oznacza, Ŝe skala zjawiska wymaga szerszego podejścia systemowego. W warunkach ograniczonych moŜliwości pomocy zarówno ofiarom jak i sprawcom przemocy w rodzinie na terenie gminy niezbędny jest rozwój działań uprzedzających,interwencyjnych,wspierającychikorekcyjnoedukacyjnych. 20. W wyniku sporządzonej diagnozy zidentyfikowano grupy zwiększonego ryzyka wykluczeniaspołecznego. NaterenieGminyWaśniówwminionychlatachrozpoznawano środowiska dotknięte problemem ubóstwa. Wśród gospodarstw, które funkcjonowały na poziomiedochodówminimumegzystencji,notowanogospodarstwazdziećmi.Zwracauwagę problem diagnozowania sfery ubóstwa. JeŜeli porównuje się sprawozdania sektorowe MPiPS 03 i wyniki badania dokumentów dotyczących klientów pomocy społecznej wkwestiisytuacjidochodowejosóbirodzintoobserwujesięniespójneinformacje/w2004

118 r./.Jesttoprzesłaniedoszkoleniakadrwtejdziedzinie. WpopulacjimieszkańcówGminy Waśniów14,87%stanowiąosobyniepełnosprawne,któresąznacznągrupąwśródklientów pomocyspołecznej.ZbiorowośćosóbniepełnosprawnychjestzróŜnicowanamiędzyinnymi ze względu na wiek, płeć, poziom wykształcenia i przyczyny niepełnosprawności. Specyficzną grupą są osoby z zaburzeniami psychicznymi, dla których najistotniejszym pozostaje zmiana stereotypów dotyczących oceny przydatności społecznej tych osób wkierunkuakceptacjispołecznejwróŜnychśrodowiskachiwróŜnychaktywnościach.Taki stan rzeczy wyłania szerokie spektrum potrzeb osób niepełnosprawnych w sferze wychowania, opieki, leczenia, edukacji, aktywności zawodowej, udogodnień architektonicznych, zaopatrzenia ortopedycznego transportu i komunikacji i inne, które powinny być przedmiotem działań mających na celu modernizację środowiska fizycznego tych osób na szczeblu lokalnym. W kontekście skali problemów i potrzeb osób niepełnosprawnych organizacja wsparcia społecznego nie przystaje do przyzwyczajeń, moŜliwości i oczekiwań osób niepełnosprawnych. Sytuacja ta związana jest z faktem ustawowego wyłączenia samorządów gminnych z realizacji zadań na rzecz osób niepełnosprawnych finansowanych przez PFRON. Instytucją najbliŜszą osobom niepełnosprawnymjestGOPS,którynajbardziejsobieceniąwsystemiepomocy iktóryoferujeimnajczęściejwsparciefinansowe.Tymczasemzasadniczapomoczmierzająca dointegracjiześrodowiskiemosóbzdrowychskoncentrowanajestwpowiatowychcentrach pomocyspołecznej,doktórychniepełnosprawniniedocierajązarównozpowoduproblemów transportowychjakiniewiedzyodziałalnościtychinstytucji.Badaniapokazują,Ŝeinstytucje powiatowe i wojewódzkie znacznie gorzej są zakorzenione w świadomości osób niepełnosprawnych.Niezbędnesą,zatemdziałaniaedukacyjnenatematmoŜliwościpomocy osobom niepełnosprawnym i instytucji, które tę pomoc oferują oraz przysługujących im uprawnień w kontekście zobowiązań społecznych i zawodowych. Niezmiernie waŜne jest zapewnienie takiego systemu wsparcia osobom niepełnosprawnym, który pozwoli na usamodzielnienie się tych osób w takim stopniu, na jaki pozwala ich niepełnosprawność. MoŜe to zostać osiągnięte przez indywidualne programy rehabilitacji obejmujące poradnictwo, doradztwo, szkolenia, wsparcie psychologiczne oraz wyposaŜenie w sprzęt umoŜliwiającyprzełamywanieindywidualnychbarierfunkcjonalnych.GminapowinnadąŜyć do uczestnictwa w róŜnych programach zewnętrznych, które finansują ponadstandardowe działania integracyjne niedostępne w ofercie GOPS. WaŜnym ogniwem przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu powinny być zintegrowane usługi socjalne dla osób bezdomnych, obejmujące całoroczną i doraźną pomoc rzeczowofinansową świadczoną

119 szczególnie w okresach jesiennozimowych, indywidualny program wychodzenia z bezdomności oraz partnerstwo publicznospołeczne. Opuszczający zakłady karne obciąŜeni są na dwa sposoby: ich kwalifikacje najczęściej się przedawniły, a pobyt w wiezieniu stygmatyzuje ich w oczach pracodawców. Dlatego potrzebne są działania wzmacniające sytuację skazanych i byłych więźniów na rynku pracy i prowadzące ich do skutecznej resocjalizacji. Potencjalni kandydaci do wykluczenia społecznego to osoby uzaleŜnionezarównoodalkoholujakinarkotyków .Ichproblemyzwiązanesąpowrotem dotrzeźwościiwzwiązkuztymdoaktywnościzawodowej,comoŜeułatwićuczestnictwo wzajęciachreintegracjiwCentrachIntegracjiSpołecznejiwKlubachIntegracjiSpołecznej. 21.Wszystkie wyŜej wymienione kategorie społeczne potwierdzają zapotrzebowanie w środowiskowym systemie wsparcia społecznego na instrumenty aktywizacyjne łączące instrumenty pomocy społecznej i rynku pracy, takie jak: kontrakt socjalny obejmujący finansowąformęwsparciazaktywizacjązawodowąispołecznąpoprzeznowąformułęrobót publicznych oraz prac społecznie uŜytecznych, indywidualny program zatrudnienia socjalnego,zatrudnieniewspierane,ekonomiespołeczną. 22.LiczbaosóbbezrobotnychnaterenieGminyWaśniównajwiększabyław2001iw2003 roku, w latach następnych do 2007 roku zmniejsza się. Następuje sukcesywny rozwój prywatnej działalności gospodarczej, w tym prowadzonej przez osoby fizyczne. Jednak sytuacja ta ogólnie nie ma wpływu na wzrost aktywnościzawodowejmieszkańcówgminy. Wlatach1999–2006obserwujesięnieregularnyspadekliczbyosóbpracującychoponad 34%.Wbadaniachopiniipublicznejw2005rokuzidentyfikowano nieznaczną grupę osób zainteresowanych własną inicjatywą gospodarczą. W świetle tej sytuacji aktywizacja zawodowa osób pozostających bez zatrudnienia stanowi podstawowe zadanie dla lokalnej polityki społecznej. Wsparcie powinno być adresowane do wybranych grup docelowych, które doświadczają największych trudności związanych z wejściem i utrzymaniem się na rynku pracy: osoby młode, osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych, osoby bez staŜu pracy, osoby w wieku mobilnym i niemobilnym, osoby starsze, osoby niepełnosprawne, osobyzamieszkująceobszarywiejskie,definiowane,jakozwiększonegoryzykawykluczenia społecznego, w tym kobiety. Pierwszoplanowym działaniem powinno być ograniczanie zjawiskabezrobociadługookresowego,któreczęstoniedajeszanspowrotudozatrudnienia. WłagodzeniubezrobocianaleŜyrozwijaćinstrumentyaktywnejpolitykirynkupracy.

120 23. Jako priorytetowe zadanie jawi się równieŜ przeciwdziałanie stereotypowemu postrzeganiurolispołecznejkobiet,prowadzącemudonierównegotraktowaniapłci.Badania dotyczącesytuacjikobietwskazują,iŜczęściejsąonedotkniętebezrobociem,uzaleŜnieniem od świadczeń socjalnych, mają ograniczony dostęp do informacji, doradztwa, poradnictwa ikształceniaustawicznego.Utrudnionejestpodnoszeniekwalifikacjikobietwśrodowiskach wiejskich oraz matek przebywających na urlopach wychowawczych. To między innymi stereotyp dotyczący roli męŜczyzny, jako głównego Ŝywiciela rodziny sprawia, Ŝe dyskryminacja kobiet na rynku pracy jest akceptowana społecznie i powszechnie praktykowana. Postrzeganie kobiet, które urodziły dziecko, jako pracowników niedyspozycyjnych i o zdezaktualizowanych kwalifikacjach zawodowych prowadzą do wykluczeniaspołecznegokobietorazichmniejszejaktywności na rynkupracy. Przejawem łamania zasady równych szans jest takŜe niechęć pracodawców do zatrudniania kobiet w wieku reprodukcyjnym. Brak jest oczekiwanych, sprzyjających moŜliwościom podejmowaniapracyprzezkobietyrozwiązańsystemowychwzakresieopiekinaddzieckiem irodziną. 24. Wśród mieszkańców Gminy Waśniów dostrzega się niewielki stopień zainteresowania sprawamiwspólnymi,niewielumieszkańcówudzielasiępublicznie.Frekwencjawwyborach parlamentarnychisamorządowychdowodzi,Ŝeniewszyscychcąkorzystaćzeswoichpraw obywatelskich, a tym samym niejednokrotnie dobrowolnie rezygnują z moŜliwości zmiany sytuacji niezadowalającej. Mieszkańcy gminy w większości nie są świadomi moŜliwości swojego wpływu na decyzje władz samorządowych. Wręcz przeciwnie wierzą, Ŝe jakość Ŝycia sterowana jest głównie przez aparat władzy. Nie dotarły do nich nowe metody zarządzania sprawami publicznymi w warunkach administracji obywatelskiej, w której obywatele mogą wcześnie jakąś inicjatywę zablokować lub poprzeć, zmodyfikować lub zbudować koalicję na rzecz jej wprowadzenia. Mieszkańcy gminy zgłaszają opieszałość władz w sprawach, które w programach UE traktowane są priorytetowo, w takich jak bezrobocie i ochrona środowiska, które niejednokrotnie mogą być rozwiązywane bez partycypacjifinansowejzestronygminy.Informowanie,konsultowanieiwspółdecydowanie to trzy róŜne formy uczestnictwa w decyzjach władzy, które wymagają na terenie gminy upowszechnieniaiwprowadzeniadopraktykidziałania.Wpływnapolitykęiplanyorganów administracji publicznej ułatwiają zapisy ustawy o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie, które jak wynika z badań nie są respektowane w części dotyczącej

121 pozafinansowychform współpracy. Zwracauwagęsłaborozwiniętailościowoijakościowo infrastrukturatrzeciegosektoranatereniegminy. 25. W duŜym stopniu nie są dostępne dla mieszkańców gminy nowoczesne technologie komunikacyjne, zarówno ze względu na brak narzędzi elektronicznych, w tym równieŜ w szkołach jak i ograniczone umiejętności ich stosowania. Szansę na nagłośnienie wielu zaniedbywanych kwestii lokalnych czy teŜ informację społeczności o inicjatywach iprzedsięwzięciachwładzydająmedia.Tworząprzestrzeńdladebatypublicznejistająsięjej uczestnikami. Jednak tylko nieznaczna część ankietowanych osób korzysta z tej formy komunikacjispołecznej. 26.W warunkach integracji kraju z państwami Wspólnoty Europejskiej znaczna część ankietowanychosóbujawniazapotrzebowanienawiedzęnatematpolitykiUEorazdostępnej dla krajów członkowskich pomocy. Deficyty te stanowią przesłanie do organizowania róŜnego rodzaju szkoleń adresowanych do instytucji oraz jednostek i grup społecznych borykającychsięzespecyficznymiproblemami,któresąprzedmiotemwsparciaoferowanego wramachabsorpcjiśrodkówfunduszystrukturalnychUE. ANALIZASWOT MOCNESTRONY: WARUNKISOCJALNOBYTOWE • Uwzględnieniewstrategiirozwojugminypoprawyinfrastrukturytechnicznej,jakozadań priorytetowych • Podstawowaopiekazdrowotna • Istnieniepowszechnegoubezpieczeniazdrowotnego • PrawnemoŜliwościtworzeniaifinansowaniaprogramówopiekinaddzieckiemirodzinąna poziomiegminy,powiatu,iwojewództwa

• Rozwójrodzinnychformopiekiiwychowania • Placówkikulturybibliotekapublicznaiośrodekkultury • Placówkioświaty,któremogąbyćwykorzystanedlacelówkultury

122 • Wysokaspołecznaakceptacjakulturyorazpublicznychwydatkównakulturęwkierunku umoŜliwieniaaktywnegouczestnictwawkulturze • ObszaryrolniczestwarzającemoŜliwośćrozwojuprodukcjirolniczejorazagroturystyki iwzwiązkuztymperspektywypoprawysytuacjidochodowejwielurodzinzterenu gminy • ŚwiadomośćspołecznaodnośniewiększychmoŜliwościdostępudoinformacjipublicznej iusługspołecznychzapośrednictwemkomputera,Internetu,pocztyelektronicznej DOSTOSOWANIEZASOBÓWPRACYDOZMIENIAJĄCEGOSIĘRYNKUPRACY • DuŜyudziałludzimłodychwstrukturzezasobówpracy • RosnącapopularnośćprowadzeniaróŜnychformdziałalnościgospodarczej • Akceptacjaspołecznakoniecznościustawicznegodoskonaleniazawodowegokadr pracującychorazosóbbezrobotnych • MoŜliwośćskorzystaniazporadnictwaidoradztwazawodowegowstrukturach powiatowegourzędupracy PRZECIWDZIAŁANIEWYKLUCZENIUSPOŁECZNEMU • Regulacjeprawnepromująceiwspierająceintegracjęspołecznąorazpartnerstwopubliczno społecznewsprawachlokalnych • Rozwiązaniaprawnoinstytucjonalnewsferzerównościszans • AkceptacjaspołecznadlaideirównychszanskobietimęŜczyznnarynkupracyoraz wŜyciupublicznym • Instytucjepomocyiintegracjispołecznej,rynkupracyorazorganizacjepozarządowe funkcjonującenatereniegminy,powiatuiwojewództwa,któredysponująaktywnymi instrumentamipomocyiintegracji • GminnaKomisjaRozwiązywaniaProblemówAlkoholowych • Wysokipoziomzadowoleniazrelacjispołecznych • Wysokipoziomreligijnościmieszkańcówgminy • Udziałkobietwwykonywaniuwładzypublicznejnatereniegminy • Uregulowaniaprawnedotyczącerehabilitacjispołecznejizawodowejosób niepełnosprawnychstwarzającemoŜliwośćlikwidacjibarierkomunikacyjnych, transportowychiarchitektonicznych

123 • Akceptacjaspołecznadladziałańpodejmowanychnarzeczpoprawysytuacjiosób niepełnosprawnych • MoŜliwośćfinansowanianiezbędnychdziałańprofilaktycznych,wtymwzakresie wspieraniarodzinywwypełnianiufunkcjiopiekuńczowychowawczejwramach dysponowaniabudŜetemnaceleprofilaktykiuzaleŜnieńnamocyustawyowychowaniu wtrzeźwościiprzeciwdziałaniualkoholizmowi • Akceptacjaspołecznadlapriorytetowegotraktowaniadziałańnarzeczdziecizrodzin ubogichidysfunkcyjnych,osóbstarszych,uzaleŜnionych,długotrwalebezrobotnych, zaburzonychpsychicznieiinnychzagroŜonychwykluczeniemspołecznym • Zapotrzebowaniespołecznenaaktywneformypomocywrozwiązywaniunajbardziej nurtującychkwestiispołecznych • DziałalnośćKościołaKatolickiegoiinnychkościołówizwiązkówwyznaniowychwsferze wspieraniarodzinynapoziomieprofilaktykiiinterwencji • MoŜliwośćwspółpracymiędzyinstytucjonalnejimiędzysektorowejwramachplanowania iwdraŜaniazadańpolitykispołecznej SYSTEMEDUKACJIISZKOLEŃ • Wysokiwspółczynnikskolaryzacjinapoziomiepodstawowymigimnazjalnym • Niskiodsetekosóbprzedwcześniewypadającychzsystemuedukacji • Obowiązekszkolnyiobowiązeknaukido18rokuŜyciaorazobowiązekwychowania przedszkolnego6latków • IstnieniesystemuedukacjiirehabilitacjiobejmującegodzieciimłodzieŜniepełnosprawną •Siećplacówekoświatowychnatereniegminy,kadrypedagogiczneorazkadry administracyjnezarządzająceoświatą • Rosnącaświadomośćwartościedukacjiiaspiracjiedukacyjnych • SzerokaofertaedukacyjnapublicznychiniepublicznychuczelniwyŜszychnaterenie województwa • Zainteresowanieinformatyzacjąposzczególnychgrupspołecznych,szkoleniamizzakresu obsługikomputeraiwykorzystaniaInternetuorazpocztyelektronicznej

124 ADMINISTRACJAPUBLICZNAiPARTNERSTWO • Funkcjonowanieregulacjiprawnychokreślającychzasadywspółpracysektora publicznegoipozarządowego • Akceptacjaprzezspołecznośćlokalnąosóbwykonującychwładzępubliczną,jako aktywnychliderówlokalnych • Pozytywnyklimatspołecznydlabudowaniapartnerstwapublicznospołecznego • Pozytywna ocena wpływu sektora pozarządowego, na jakość rozwiązywania problemów lokalnych • MoŜliwość nawiązania współpracy z organizacjami pozarządowymi z terenu gminy, powiatu i województwa w ramach tworzonych rocznych programów współpracy wzakresierozwiązywaniadotkliwychproblemówspołecznych • Korzystnerozwiązanialegislacyjneodnośnieinformatyzacjiorganówrealizującychzadania publiczne,porządkującasferęprawnązwiązanązinformatyzacjąusługpublicznych SŁABESTRONY: WARUNKISOCJALNOBYTOWE • Zidentyfikowaneobszaryubóstwa • Starzeniesięspołeczeństwa • Niedoinwestowaniainfrastrukturatechniczna • Ograniczeniainstytucjonalnewśrodowiskowymsystemiewsparciaspołecznego • Problemymieszkaniowerodzin • Dysproporcjewdostępiedousługmedycznychwtymstomatologicznychzuwagina warunkiekonomiczneosóbirodzinorazorganizacjęusługochronyzdrowiaw szczególnościspecjalistycznych • NiedostatecznierozwiniętainfrastrukturapomocydlaosóbuzaleŜnionychiichrodzinoraz ofiarprzemocywrodzinie,niewystarczającajakościowoiilościowodostępność nowoczesnychusługterapeutycznychirehabilitacyjnychdlaosóbuzaleŜnionychichrodzin wtymzpowoduograniczonychzasobówkadrowychwambulatoryjnymlecznictwie odwykowym,zktóregokorzystająmieszkańcygminy • MałyzasięgprogramówterapeutycznychdlaczłonkówrodzinosóbuzaleŜnionych wszczególnościdladzieci

125 • Brakdostępudoprogramówdlaofiarprzemocywrodzinieikorekcyjnychprogramówdla sprawcówprzemocywrodzinie • BraklokalnejdiagnozyianalizyproblemówuzaleŜnień • Braksamorządowychprogramówzzakresupromocjizdrowiaiprofilaktykizdrowotnej • Wąskaofertaśrodowiskowychprogramówprofilaktycznych,edukacyjnych,wtymbrak ofertyedukacyjnejwceluzachowaniatrzeźwościprzyprowadzeniupojazdówibrak programówrealizowanychwzakładachpracy • Niezagospodarowane obszary działania w lokalnym systemie profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną: w sferze pomocy społecznej, edukacji, kultury, sportu i ochrony zdrowia. • Brakofertykulturalnejdostosowanejdopotrzeb,moŜliwościiczasuwolnego mieszkańcówgminy • Niskistopieńrozwojuinfrastrukturyrekreacyjnokulturalnejisportowejoraz niedofinansowanedziałaniawtejsferze • Niekorzystnepołączeniakomunikacyjneutrudniającemobilnośćmieszkańców • Niskaświadomośćekologicznamieszkańcówgminyizanieczyszczenieśrodowiska naturalnego • Niskipoziomdostępudonowoczesnychtechnologiikomunikacyjnychwszczególności takichjakkomputeriInternetzarównowwarunkachprywatnychjakisłuŜbowychwpracy zawodowejorazniskipoziomumiejętnościmieszkańcówgminywtymzakresie • NiskipoziomwiedzywzakresiekorzyścipłynącychzfaktuintegracjizWspólnotą Europejską DOSTOSOWANIEZASOBÓWPRACYDOZMIENIAJĄCEGOSIĘRYNKUPRACY

• Utrzymywaniesięniskiegopoziomuzatrudnieniaiwysokiegopoziomubezrobocia, duŜyudziałbezrobociadługotrwałego,tj.osób,którychaktywizacjajesttrudnaibardziej kosztowna, duŜyudziałosóbdługotrwalebezrobotnychbezprawadozasiłku • Niskipoziomaktywnościzawodowejosóbwwiekumobilnym • Niekorzystnasytuacjakobietnarynkupracy • Ogólnieniskiekwalifikacjezawodowekobietposzukującychpracęorazdezaktualizacja kwalifikacjizawodowychkobietwodniesieniudopotrzebrynkupracy

126 • Ograniczeniawdostępnościusługopiekuńczowychowawczychdlaosóbwychowujących dzieci,zainteresowanychpodjęciempracyzarobkowej • BarierypsychospołecznewsferzerównościszanskobietimęŜczyzn,negatywnestereotypy dotyczącepodziałuróldomowychdlamęŜczyznyikobietyorazstanowiskpracy,niechęć pracodawcówdozatrudnianiakobiet • Trudnasytuacjamaterialnadoinwestowaniawindywidualnądziałalnośćprzedsiębiorczą • Negatywnenastawieniespołecznedopodejmowaniaindywidualnejdziałalności gospodarczej • OgraniczonemoŜliwościmobilnościprzestrzennejizawodowejmieszkańcówgminy zpowoduniekorzystnejsytuacjiwstrukturzewykształcenialudnościoraz niezadowalającychwarunkówkomunikacyjnych–transportitechnologieinformacyjne • Niskaskalakształceniaustawicznego,szczególniewśródpracownikównajbardziej zagroŜonychpasywnością–starszych,niskowykształconych,bezrobotnych • Wysokiezatrudnienieniskokwalifikowanychosóbwrolnictwieiukrytebezrobocie wrolnictwie • Niezadowalającypoziominwestycjiwrozwójprzedsiębiorstwitworzeniemiejscpracy • UtrzymującesięnarynkupracynierównościdotyczącekobietigrupnaraŜonychna wykluczeniespołecznewtymosóbniepełnosprawnych • SłabośćlokalnegoszczeblapublicznychsłuŜbzatrudnieniaorazdeficytpozapublicznych instytucjiiorganizacjizatrudnieniowych,niezadowoleniespołecznezdziałalnościtych słuŜb PRZECIWDZIAŁANIEWYKLUCZENIUSPOŁECZNEMU • DuŜyudziałwpopulacjiodsetkaosóbstarszych,niepełnosprawnych,przewleklechorychi zzaburzeniamipsychicznymi • Brakwzmocnieniakompetencji,jakościiliczebnościinstytucjipomocyspołecznej • NiskipoziomwspółpracyprogramowejiorganizacyjnejpomiędzyróŜnymiinstytucjami rynkupracyipomocyspołecznej • Potencjalnybrakrównościszansmieszkańcówwdostępiedowiedzy,informacji iinfrastruktury • Niska aktywność społeczna grup dysfunkcyjnych w samoorganizowaniu się w celu rozwiązywaniaswoichproblemów

127 • Ograniczonydostępdoinformacjiobywatelskiej,doradztwaiporadnictwa • NiskistopieńwykształceniaosóbzagroŜonychwykluczeniem • Ograniczonydostępdomediówdlacelówedukacjiiinformacjispołecznej • Słabo przystosowane środowisko fizyczne dla potrzeb osób niepełnosprawnych – bariery architektoniczne w obiektach uŜyteczności publicznej w tym w instytucjach pomocy społecznej, • Słaboprzygotowanakadradorozwiązywaniaproblemówniepełnosprawnychdzieci wsystemieszkolnictwaogólnodostępnego • Ograniczenia środowiskowe do mobilności terytorialnej osób niepełnosprawnych liczne barierytransportoweikomunikacyjne • BarierytechnicznewinfrastrukturzeedukacyjnejniewystarczającewyposaŜenieplacówek edukacyjnychwspecyficzneurządzeniaisprzętdydaktycznydlapotrzebnauczaniaosób niepełnosprawnych • Ograniczona działalność w zakresie edukacji publicznej w sferze rozwiązywania problemówspołecznych

• Brakinfrastrukturydlacelówreadaptacjispołecznejizawodowej SYSTEMEDUKACJIISZKOLEŃ

• Niskiwskaźnikupowszechnieniaedukacjiprzedszkolnej • Niedostateczna oferta zajęć pozalekcyjnych oraz bezpłatnych form spędzania czasu wolnegodzieciimłodzieŜy • Niskie upowszechnienie kształcenia ustawicznego wśród osób o niskich kwalifikacjach, wtymosóbstarszych • Ograniczony dostęp do nauki języków obcych oraz edukacji informatycznej, w tym dla osób,któreniesąobjętesystememoświatowym,wszczególnościwwiekuśrednim istarszym,któreteŜnieutrzymałysięwzatrudnieniu • NiezadowalającypoziomwiedzymieszkańcówgminynatematintegracjizUE • BrakaktywnościsamorządówwrealizacjiprojektówześrodkówEFSnadziałaniazzakresu integracjispołecznejizawodowejosóbniepełnosprawnych

128 ADMINISTRACJAPUBLICZNAiPARTNERSTWO • Niskistopieńpartycypacjiobywatelskiejwzarządzaniugminą • Ograniczeniawzakresiemetodiformwspółpracygminyzorganizacjamipozarządowymi • Ograniczonezasobyfinansowesamorządudoedukacjiustawicznejkadrpracujących • Niezadowoleniepetentówzobsługiadministracjipublicznej • Niewystarczającawiedzaiaktywnośćpracownikówadministracjisamorządowej, decydentówispołecznościlokalnejdopodejmowaniadziałańnarzeczosóbzagroŜonych wykluczeniemspołecznymwiedzaoinstytucjach,programachimoŜliwychźródłach finansowania • Niskipoziominformatyzacjiwadministracjipublicznejbrakelektronicznegosystemu obiegudokumentówwadministracji • Niskipoziomświadomościobywatelskiejmieszkańcówgminy SZANSE: WARUNKISOCJALNOBYTOWE • Zmianywłasnościowewsektorzeochronyzdrowia,rozwójsieciniepublicznychzakładów opiekizdrowotnejzszerokimspektrumświadczeńmedycznych • Infrastruktura lecznictwa onkologicznego i kardiologicznego na terenie Województwa Świętokrzyskiego • Dobrzerozwiniętawwojewództwiebazazakładówprzyrodoleczniczych,sanatoriów, szpitaliuzdrowiskowych,ośrodkówwypoczynkowo–sanatoryjnychorazpensjonatówi kwaterprywatnychwmiejscowościachuzdrowiskowychorazdobrzeprzygotowanakadra lekarskaipomocnicza • Udziałwprogramachrządowychzzakresuopiekinaddzieckiemirodziną • Wzrost udziału organizacji pozarządowych w Ŝyciu kulturalnym mieszkańców gminy poprzeznawiązaniewspółpracyzorganizacjamizterenupowiatuiwojewództwa • MoŜliwość uczestnictwa w róŜnych inicjatywach prewencyjnych w ramach programu „BezpieczneŚwiętokrzyskie” • Wysoki poziom potencjalnego dofinansowania z funduszy strukturalnych UE na cele politykispołecznej,rozwojuobszarówwiejskich,inwestycji,informatyzacjiiinnychdziałań prorozwojowych

129 • Aktywnośćgminywpozyskiwaniuśrodkówfunduszystrukturalnychnapriorytetowe potrzebyspołeczne DOSTOSOWANIEZASOBÓWPRACYDOZMIENIAJĄCEGOSIĘRYNKUPRACY • Propagowanieideirównościpłcinarynkupracy,podjęciedziałańnarzecz przezwycięŜeniastereotypówiniewłaściwychnastawieńzwiązanychzzatrudnianiem kobiet • Rozwójalternatywnychformimetodpracydlakobiet,ułatwiającychimłączenie obowiązkówrodzinnychzzatrudnieniem • Rozwijanieusługopiekuńczychwceluwspomaganiaaktywizacjizawodowejkobiet • Zwiększeniepopularnościpracywniepełnymwymiarzeczasu • AtrakcyjnaofertaedukacyjnadlaróŜnychgrupdocelowychrealizowanawramach programówaktywnejpolitykirynkupracy • WyŜszypoziomwykształceniarocznikówwchodzącychnarynekpracy • MoŜliwośćpoprawykompetencjizawodowychwramachprogramówaktywnejpolityki rynkupracy • Rozbudowainfrastrukturykomunikacyjnejułatwiającadojazdydopracy

• RozwójróŜnychformwspieraniamałychprzedsiębiorstwizatrudnienianawłasny rachunek • WdraŜanieprojektówwzakresieaktywizacjizawodowejosóbbezrobotnychorazintegracji społecznejosóbzagroŜonychwykluczeniemspołecznym • OtwarcierynkówpracywEuropieZachodniej,podejmowaniezatrudnieniana nichprzezczęśćosóbzPolski. • SwobodnyprzepływsiłyroboczejwramachEuropejskiegoObszaruGospodarczegooraz wdroŜenieirozwójsystemuEUROS PRZECIWDZIAŁANIEWYKLUCZENIUSPOŁECZNEMU • Tworzeniespójnegoikooperatywnegosystemuinstytucjipomocyspołecznejirynku pracyiinstrumentównarzeczaktywizacjispołecznejizawodowej

130 • Wzrastającapopularnośćekonomiispołecznej,umoŜliwiającejbudowaniekompleksowego systemuusługspołecznychistwarzającejszansezatrudnieniaiintegracjidlaosób wykluczonych • WymianainformacjiidoświadczeńnatematwdraŜanychpolitykintegracjispołecznej wdrodzewspółpracyzagranicznej • Wzrastającarolaorganizacjipozarządowychdziałającychwobszarzeintegracjispołecznej • Rozwójnarzędziiinstrumentówaktywizacyjnych,łączącychkorzyścispołeczne zekonomicznymi • Funkcjonowaniefunduszycelowychpozwalającychnaaktywizacjęosóbbezrobotnych itracącychpracę,wtymwszczególności:FunduszPracyorazPFRON • Pomocfinansowawpostacifunduszystrukturalnychprzeznaczonychnacelezatrudnienia iintegracjispołecznej

• SukcesywnewdraŜanieterytorialneustawyzdnia13czerwca2003r.ozatrudnieniu socjalnymjakopodstawyprawnejdoudzielaniapomocyosobomzagroŜonymtrwałym wykluczeniemspołecznymzpowodubrakuzatrudnienia(CIS,KIS) • Rzecznictwoorganizacjipozarządowychwsamorządachterytorialnychtj.Wojewódzkai PowiatoweSpołeczneRadyDs.OsóbNiepełnosprawnych

• ŚwiętokrzyskieCentrumWolontariatu • Konsekwentnarealizacjanarodowychdokumentówstrategicznychwdziedziniepolityki społecznejwszczególnościukierunkowanychnarozwójzatrudnienia,potwierdzonawolą politycznąpoprawysytuacjinarynkupracy SYSTEMEDUKACJIISZKOLEŃ • DynamicznyrozwójpodmiotówzwiązanychzedukacjąwregioniewtymrozwójróŜnych formedukacjiustawicznej • Promowaniewstrategiachiprogramachpolitykispołecznejwychowaniaprzedszkolnego dladzieciwwieku35lat,moŜliwośćupowszechnianiaedukacjiprzedszkolneji ustawicznejwramachPodstawWsparciaUE • SystempomocymaterialnejdlastudentówwramachpodstawwsparciaUE • MoŜliwośćwsparciafinansowegouczniówuzdolnionych,wszczególnościwzakresie przedmiotówmatematycznoprzyrodniczychitechnicznych

131 • MoŜliwośćwyrównywaniaszansedukacyjnychuczniówoutrudnionymdostępiedo edukacjiwramachprogramówUEpoprzezorganizowaniezajęćpozalekcyjnychi pozaszkolnych,wszczególnościwzakresierozwojukompetencjikluczowych • MoŜliwośćzwiększeniaszansedukacyjnychosóbniepełnosprawnychwramach programówcelowychPFRON • Systemporadnictwapsychologicznopedagogicznegowporadnipowiatowej • Programyedukacyjneupowszechniającezastosowanienowoczesnychtechnologii komunikacyjnych • DuŜailośćprogramówszkoleniowychnatematinstrumentówwsparciafinansowegoUE • Udoskonaleniedziałalnościszkoleniowejpoprzezwykorzystaniedostępudofunduszy strukturalnychUE ADMINISTRACJAPUBLICZNAiPARTNERSTWO • MoŜliwośćszkoleńsłuŜbpublicznychwramachprogramówoperacyjnych NSRO20072013 • MoŜliwość poprawy kompetencji kadr administracji publicznej w ramach dostępnych programówUE • Procesinformatyzacjijednostekadministracjiorazprzekonanieokoniecznościjego dalszegowdraŜania • Rozwójkompetencjisektorapozarządowegowkraju,wWojewództwieŚwiętokrzyskim, powiecieostrowieckimiGminieWaśniówreprezentującegoprawaiinteresygrup społecznychorazbudującegosiećusługspołecznychwtymwolontariatu • Gotowośćorganizacjipozarządowychfunkcjonującychnatereniewojewództwado partycypacjiwrealizacjizadapublicznych • Wzrostliczbyorganizacjipozarządowych

• Postępującaprofesjonalizacjadziałańorganizacjipozarządowych • Tworzeniewłaściwychwarunkówdorozwojuiwykorzystaniaaktywnościspołecznej– upowszechnianiekonsultacjispołecznychpoprzezdebatypublicznewsprawach lokalnych,forumorganizacjipozarządowych,itp. • MoŜliwośćznacznegozwiększeniaskalidziałańorganizacjiwoparciuowiększeniŜ dotychczaszasobyfinansowe–FIO,EOGEFS)

132 ZAGROśENIA: WARUNKISOCJALNOBYTOWE • Pogarszającasięsytuacjaekonomicznaobszarówwiejskichiwkonsekwencjiwzrost natęŜeniabiedyiubóstwa • Utrzymującasięstagnacjagospodarcza • Niskipoziomkapitałuiniedofinansowaniegospodarstwrolnych • Małaaktywnośćosobistamieszkańcówwdziałaniachnarzeczpozytywnejzmiany • Niekorzystneprzemianyspołecznokulturoweprowadzącedoograniczeniamiejscaosób starszychichorychwrodzinie • Degradacjaśrodowiskanaturalnegowwynikudziałalnościczłowiekabezzabezpieczenia właściwychfunkcjikomunalnych • Rozwójpatologiispołecznych • Niedostosowaniesposobufunkcjonowaniaochronyzdrowiaorazstrukturykadrowej imaterialnejsystemudozmieniającychsięwarunkówspołecznodemograficznych, epidemiologicznychiekonomicznych. • NiskipoziomwspółpracyprogramowejiorganizacyjnejpomiędzyróŜnymiinstytucjami rynkupracyipomocyspołecznej • Wysokiekosztyfunkcjonowaniasystemuochronyzdrowiaiwzwiązkuztympogorszenie dostępudospecjalistycznychusługzdrowotnych • Pogorszeniestanubezpieczeństwazdrowotnegoobywateli • Marginalizacjaobszarówwiejskichwkwestiachrozwojuspołeczeństwainformacyjnego DOSTOSOWANIEZASOBÓWPRACYDOZMIENIAJĄCEGOSIĘRYNKUPRACY • Utrzymywaniesięniskiegoprzyrostunaturalnego • Niskiezainteresowaniepracodawcówkształceniempracowników • Niskiwiekdezaktywacjizawodowej,zwłaszczakobiet • Niedostatecznerozpoznaniestrukturypopytunakwalifikacjezestronyprzedsiębiorstw iniedopasowaniedoniegosystemuszkoleń • NiedopasowaniepopytuipodaŜynapraceutrwalonestrukturąmigracjizarobkowych • Niezdolność/niechęćdługookresowobezrobotnychdoudziałuwprogramach

133 aktywizującychipodejmowaniawysiłkuedukacyjnego • Brakmotywacjidoprzechodzeniazszarejstrefydolegalnegozatrudnienia • Brakpolitykiracjonalizacjiiuelastycznianiarynkówpracy • KoniecznośćrestrukturyzacjibranŜisektorówgospodarkipociągającazasobąredukcję zatrudnienia • Koncentracjainstytucjiwspierającychrozwójprzedsiębiorczościwośrodkachmiejskich • Barierywewprowadzaniunowychformzatrudnieniainowoczesnejorganizacjipracy • Odpływosóbowysokichkwalifikacjachzagranicę PRZECIWDZIAŁANIEWYKLUCZENIUSPOŁECZNEMU

• Narastanieproblemówzwiązanychzubóstwemiwykluczeniemspołecznym • Utrzymującesiędługotrwałebezrobocie,któreprzekładasięnawykluczeniespołeczne • Brakwzmocnieniakompetencji,jakościiliczebnościkadrinstytucjipomocyspołecznej • Trudnościwkreowaniuhoryzontalnejpolitykinarzeczintegracjispołecznejwynikające zdominacjipolitykisektorowej • Nieefektywnapolitykaaktywizacjiwobecosóbniepełnosprawnych • Politykaspołecznapaństwazmierzającadoograniczaniawydatkówpublicznych,wtym szczególnienarehabilitacjęspołeczną, • Powszechnośćwystępowaniabarierarchitektonicznychitransportowych • BraksystemubadaniaprzydatnościzawodowejniepełnosprawnejmłodzieŜyizbytwąska ofertakształceniazawodowego • Załamaniesięsystemufinansującegorehabilitacjęosóbniepełnosprawnych • BrakmoŜliwościinstytucjonalnychdoabsorpcjifunduszypublicznychistrukturalnych • Nierównościwdostępiedoedukacjinaniekorzyśćdlaosóbniepełnosprawnych zamieszkałychnaobszarachwiejskichwszczególnościdokształcenianapoziomieśrednim iwyŜszym • Powszechnielansowanyipromowanykonsumpcyjny,rozrywkowystylŜyciamłodzieŜy, • Łatwydostępdośrodkówodurzającychipsychoaktywnychnatereniepowiatui województwa • Niewystarczającanatereniewojewództwasiećplacówekreadaptacjispołeczneji zawodowejosóbuzaleŜnionych • Długiczasoczekiwanianaleczeniewoddziałachodwykowych

134 • Niekorzystnaogólnasytuacjanarynkupracy,dyskryminacjakobietnarynkupracy SYSTEMEDUKACJIISZKOLEŃ • BrakinformacjioperspektywachkarieryporóŜnychścieŜkachedukacyjnych–ryzyko upowszechniania„tanich”i„łatwych”kierunkówstudiów • Braksystemuanaliziprognozrynkupracydotyczącychzapotrzebowaniana absolwentówookreślonychkwalifikacjach • Brakkultury/nawykuustawicznegokształceniasięosóbdorosłych • Dziedziczenieprzezdzieciniekorzystnegostatususpołecznegowrodzinachdotkniętych problememubóstwa • Słabepowiązanieprogramówkształceniazrynkiempracy ADMINISTRACJAPUBLICZNAiPARTNERSTWO • Upolitycznienieadministracjipublicznej • Rozproszonysystemdoskonaleniakwalifikacjizawodowychurzędników • Brakmotywacyjnegosystemuwynagradzania • Brakjednolitychstandardówpostępowaniadlapracownikówjednosteksamorządu terytorialnego • NadmiernaregulacjaprocedurświadczeniausługuniemoŜliwiającafunkcjonowanie innowacyjnympodmiotompozarządowym • Brakedukacjiobywateliopotencjalnejroliorganizacjipozarządowych • Słabakondycjafinansowaizapleczekadrowewiększościorganizacjipozarządowychoraz brakłatwegodostępudousługinfrastrukturalnych(doradztwo,szkolenia,itp.)dla organizacjizterenówmiejskich

135 ROZDZIAŁ5 KIERUNKIROZWOJUSPOŁECZNEGOGMINY 5.1MISJAGMINY Gminawykonujezadaniapublicznewimieniuwłasnyminawłasnąodpowiedzialność.Misją Gminyjestoptymalnezaspokojeniezbiorowychpotrzebmieszkańcówprzezpodejmowanie spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeŜonych ustawowo na rzecz innych podmiotów. Zamierzeniem samorządu lokalnego jest zapewnienie gminie wysokiego poziomurozwojuspołecznogospodarczegoorazwarunkówŜyciamieszkańców.

5.2WIZJAGMINY GminaWaśniówdoroku2015będzieto:

• Gminanaterenie,którejmieszkańcymajązapewnioneźródłoutrzymaniaizwiązaną ztymstabilizacjęiwarunkiwszechstronnegorozwoju,

• Gmina,wktórejmieszkańcybędąmielipoczuciebezpieczeństwasocjalnegowsytuacjach kryzysowychorazpoczuciabezpieczeństwapublicznego,

• Gminawolnaodpatologiispołecznych,

• Gminaowykształconejspołecznościlokalnej,

• Gmina, która charakteryzuje się odpowiednio rozwiniętą i wyposaŜoną siecią infrastruktury społecznej, zapewniająca mieszkańcom Ŝycia dostęp do róŜnych usług społecznychozadawalającymstandardzie,

• Gminazatrakcyjnąofertąwzakresiekultury,sportu,oświatyirekreacji,

• Gminaotwartapodwzględemkomunikacyjnym,

• Gminaodobrympoziomierozwojuprzedsiębiorczości,

• Gminaosilnejsiedzibiewzakresieobsługimieszkańców,

• Gminazamieszkiwanaprzezaktywnespołeczeństwoobywatelskie,

• Gminaprzygotowanadowyzwańcywilizacjiinformatycznej,

• Gminaodobrymstanieśrodowiska.

136 5.3CELESTRATEGICZNEWLOKALNEJPOLITYCESPOŁECZNEJ CELGŁÓWNY KSZTAŁTOWANIEOPTYMALNYCHWARUNKÓW SOCJALNOBYTOWYCHORAZSOLIDARNYCHSTOSUNKÓW MIĘDZYLUDZKICH,SPRZYJAJŚĄCYCHEKONOMICZNEJ ISPOŁECZNEJSPÓJNOŚCIWSPÓLNOTYLOKALNEJ Celestrategiczne Celeoperacyjne Stwarzaniekorzystnychwarunkówśrodowiskowychdlarozwoju, ochronyiwzmacnianiazdrowia. PromocjaintegracjispołecznejosóbigrupzagroŜonychwykluczeniem Zapobieganiekryzysowym społecznym. sytuacjomŜyciowymjednostek irodzinorazeliminowanie Budowasystemuwsparciadlaosóbwwiekupoprodukcyjnym. czynnikówsprzyjających marginalizacjiiwykluczeniu Rozwójgminnegosystemuprofilaktykiiopiekinaddzieckiemirodziną. społecznemu Rozwójgminnegosystemuprzeciwdziałaniaprzemocywrodzinie. WychowaniewtrzeźwościiprzeciwdziałanieuzaleŜnieniom. Kształcenieiwychowanie. Edukacjanarzeczzatrudnienia. Dostarczeniewysokiejjakości Efektywnezarządzaniesystememedukacji. usługspołecznychwspierających Dostępdodóbriusługkulturalnych. integracjęspołecznąiaktywność zawodowąmieszkańcówgminy Przeciwdziałaniebezrobociu. Aktywizacjaspołecznaizawodowaosóbniepełnosprawnych. Dostępdotransportu. Dostępdonowoczesnychtechnologiikomunikacji. Wzmocnieniepotencjałuinstytucjonalnegoadministracjilokalnej. Wzmocnieniepodmiotowości Informacjaobywatelska. obywateliiichwspólnotoraz tworzeniekorzystnychwarunków dlarozwojuinstytucji Partycypacjaspołecznawrealizacjizadańpublicznych . społeczeństwaobywatelskiego

137 5.3.1Szczegółowyopiscelówstrategicznych

Celstrategiczny Opisproblemu, WskaźnikiopisująceproblemydominującewGminieWaśniówi Koordynator Potencjalni naktóryodpowiada działaniapomocowe wdraŜaniacelu realizatorzy/partnerzy celstrategiczny strategicznego

• OdsetekosóbzamieszkałychwGminieWaśniówkorzystających zpomocyspołecznej • Odsetekrodzinzdziećmikorzystającychzpomocyspołecznej • GOPS 1.Zapobieganie Problemyzdrowotne • Liczbadziecikorzystającychzsystemuopiekipozaśrodowiskiem Kierownik • Gminnejednostkiochrony kryzysowym socjalneiopiekuńcze, rodzinnym(rodzinyzastępczeiplacówkistacjonarne) Gminnego zdrowia sytuacjom sytuacjekryzysowe • Relacjaosóbkorzystającychzpomocyśrodowiskowejdoliczby OśrodkaPomocy • Gminnejednostkioświatowe Ŝyciowym mieszkańcówgminyze osóbkorzystającychzpomocystacjonarnej Społecznej • Organizacjepozarządowe jednostek szczególnym • Odsetekdodatkówdoświadczeńrodzinnychpobieranych wWaśniowie • PowiatoweCentrumPomocy irodzinoraz uwzględnieniem zpowodusamotnegowychowywaniadziecka Rodzinie eliminowanie problemuubóstwa, • Odsetekdodatkówdoświadczeńrodzinnychpobieranych • PowiatowyUrządPracy czynników bezrobocia zpowodukształceniairehabilitacjidzieckaniepełnosprawnego • Policja sprzyjających iniepełnosprawności. • Odsetekdodatkówdoświadczeńrodzinnych • PFRON marginalizacjii pobieranychzpowodupodjęciaprzezdzieckonaukipoza • Samorządpowiatowy wykluczeniu miejscemzamieszkania społecznemu • Samorządwojewództwa • Liczbagospodarstwpobierającychdodatkimieszkaniowe • LiczbaosóbbezrobotnychwtymmłodzieŜikobiety • OdsetekLudnościwwiekupoprodukcyjnym • Liczbaosóbbezdomnych • Liczbaosóbzobowiązanychorzeczeniemsądudoleczenia odwykowego • LiczbaorzeczeńoniepełnosprawnościdlaosóbprzedipowyŜej 16rokuŜycia • Odsetekorzeczeńoniepełnosprawnościzpowoduchorób psychicznych • OdsetekrozpoznanychchoróbukładukrąŜenia • Odsetekrozpoznanychwadwzrokuudzieci • Odsetekrozpoznanychzaburzeńrozwojufizycznegoudzieci • Liczbaprogramówprofilaktycznychizdrowotnychdladzieci młodzieŜyiosóbdorosłychorazliczbaosóbwnich uczestniczących • Relacjapracownikówsocjalnychdoliczbyludnościwgminie

138 2.Dostarczenie Ograniczonydostępdo • Stopieńupowszechnieniaedukacjiprzedszkolnejwśróddzieci Kierownik • GOPS wysokiejjakości edukacjiprzedszkolnej, wwieku35lat ZakładuObsługi • Gminnejednostkioświatowe usługspołecznych edukacjiustawicznej • Odsetkimieszkańcówzwykształceniempodstawowym, Ekonomiczno • Organizacjepozarządowe wspierających osóbdorosłych,wąska zasadniczymiwyŜszym Administracyjnej • DomKulturywWaśniowie integrację ofertaedukacyjna • Udziałosóbdorosłychuczącychsięidokształcającychsię Placówek • GminnaBibliotekaPubliczna społecznąi placówekoświatowych, wliczbieludnościwwieku2564latawformachszkolnych Oświatowych wWaśniowie aktywność ograniczonydostępdo ipozaszkolnych wWaśniowie • PowiatowyUrządPracy zawodową kulturysportui • Liczbaszkółprowadzącychzajęciapozalekcyjneiwyrównawcze • SamorządPowiatowy mieszkańców rekreacji,niskistopień orazliczbauczniówwnichuczestniczących • SamorządWojewództwa gminy upowszechnienia • Odsetekszkółskomputeryzowanychiposiadającychpracownie Organizacjepozarządowe • programów komputerowe zdrowotnych • Liczbaszkółświadczącychpomocpsychologicznopedagogiczną • Liczbaprogramówzzakresuprofilaktykiipromocjizdrowia wśródmłodzieŜyszkolnejiichrodziców • Liczbaszkółprowadzącychporadnictwoidoradztwozawodowe • Liczbaorzeczeńwydanychdladzieciniepełnosprawnych opotrzebiekształceniaindywidualnego • MoŜliwośćspędzaniaczasuwolnegoprzezosobydorosłeoraz przezdzieci • Liczbainstytucjiiinicjatywkulturalnych • Liczbapunktówinformacjiobywatelskiejiliczbaosób korzystającychztejinformacji • PoziomumiejętnościTIKwśródosóbdorosłych • LiczbaszkółprowadzącychnauczaniewięcejniŜjednegojęzyka obcego • Dostępdoszkoleńdlaosóbbezrobotnychorazliczbaosób biorącychudziałwtychszkoleniach • Udziałwydatków(%)nacelespołecznewbudŜeciegminy • Liczbadziałającychorganizacjipozarządowych • GOPS 3.Wzmocnienie • Liczbaosóbwtychorganizacjach SekretarzGminy • Gminnejednostkioświatowe podmiotowości • LiczbainicjatywlokalnychpodejmowanychprzezNGOS • Organizacjepozarządowe obywateliiich iinicjatywpodejmowanychnarzeczrozwojuNGOS • DomKulturywWaśniowie wspólnotoraz • Odsetekosóbuczestniczącychwwyborach • GminnaBibliotekaPubliczna tworzenie • LiczbauchwałgminywsprawiewspółpracyzNGOS wWaśniowie korzystnych • LiczbaumówzawartychpomiędzyNGOSagminąwzakresie • Gminnejednostkiochrony warunkówdla

139 rozwojuinstytucji rozwiązywaniaproblemówspołecznychikwotawydatkówztytułu zdrowia społeczeństwa zawartychumóworazliczbauczestnikówprzedsięwzięćbędących • SamorządPowiatowy obywatelskiego przedmiotemzawartychumów • SamorządWojewództwa • Liczbazorganizowanychdebatikonsultacjiwsprawach • Organizacjepozarządowe społecznychgminy • PFRON • LiczbaosóbodwiedzającychstronęinternetowągminyBIP

140 5.3.2Szczegółowyopiscelówoperacyjnychidziałań Celstrategiczny1. ZapobieganiekryzysowymsytuacjomŜyciowymjednostekirodzinorazeliminowanieczynnikówsprzyjających marginalizacjiiwykluczeniuspołecznemu Celeoperacyjne Koordynator Działania,zadania,projekty wdraŜaniacelu 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 operacyjnego 1.Edukacjazdrowotnamieszkańcówgminy wkierunkurozwojuwiedzy,umiejętności imotywacjiwdziedziniezachowania Pracaciągła iumacnianiazdrowia,wszczególnościwzakresie Stwarzaniekorzystnych KierownikOśrodka choróbcywilizacyjnych. warunkówśrodowiskowych ZdrowiawWaśniowie 2.Wzmacnianieinicjatywidziałańspołecznychna dlarozwoju,ochronyi rzeczochronyzdrowia,wtyminicjowanie wzmacnianiazdrowia. iwspieraniegrupsamopomocy,współdziałanie zorganizacjamispołecznymiicharytatywnymidla celówochronyzdrowia. 3.Promocjaochronyzdrowiapsychicznego. 4.Promocjazdrowiawmiejscupracy. 5.Doskonaleniesystemuświadczeńzdrowotnych odpowiedniodopotrzeb Pracaciągła isytuacjiepidemiologicznejwgminie. 6.Tworzeniekorzystnychwarunków środowiskowychdokrzewieniairozwojukultury fizycznej,organizowaniawypoczynkuirekreacji zarównodladziecijakidladorosłychwcelu Pracaciągła umacnianiazdrowiaorazzapobieganiachorobom. 7.Poprawastanusanitarnegogminypoprzez intensywnąkontrolęzagroŜeńśrodowiskowychdla zdrowia,usprawnieniesystemuunieszkodliwiania nieczystościorazedukacjęekologiczną mieszkańcówgminy.

141 8.Nasileniedziałańwzakresiekontroliruchu drogowego. Pracaciągła 9.Zapewnieniebezpiecznegoruchupieszych poprzezbudowęinaprawęchodników. Pracaciągła 10.Zapewnieniedostępudolokalisocjalnychi mieszkańchronionychdlaosóbirodzin znajdującychsięwsytuacjachkryzysowychoraz poprawastandarduzaopatrzeniamieszkań substandardowych. 11.Zapobieganieprzestępczościipowrotowido przestępstwaorazredukowanieprzestępczości. Pracaciągła 1.Rozwójiupowszechnianieaktywnejintegracji Promocjaintegracji KierownikGminnego klientówpomocyspołecznej–pracasocjalna, społecznejosóbigrup OśrodkaPomocy kontraktysocjalne,zatrudnieniesocjalne, zagroŜonychwykluczeniem Społecznej szkolenia,zajęciareintegracjizawodoweju społecznym. pracodawcy,usługiocharakterzeedukacyjnym, zdrowotnymispołecznymorazinneformy Pracaciągła wsparciaindywidualnegoiśrodowiskowego umoŜliwiająceintegracjęzawodowąispołeczną osobomzespecyficznymitrudnościaminarynku pracy. 2.Podnoszeniekwalifikacjikadrpomocy iintegracjispołecznej. Pracaciągła 3.Wspieranierozwojudziałalnościpodmiotów integracjispołecznej–CentrówIntegracji X X Społecznej,KlubówIntegracjiSpołecznej, ZakładówAktywnościZawodowej. 4.Wspieranieorganizowaniakursówiszkoleń umoŜliwiającychnabycie,podniesienielub zmianękwalifikacjiikompetencjizawodowych Pracaciągła dlaosóbzagroŜonychwykluczeniemspołecznym.

142 5.Współdziałaniewzakresieorganizowania staŜuizatrudnieniasubsydiowanegoosób zagroŜonychwykluczeniemspołecznym worganizacjachpozarządowychoraz Pracaciągła spółdzielniachsocjalnychorazreintegracji społecznejizawodowej. 6.Wspieranierozwojuporadnictwa psychologicznego,psychospołecznego, zawodowegoiinnegowkierunku Pracaciągła reintegracjispołecznejizawodowej adresowanegodoosóbizagroŜonych wykluczeniemspołecznym. 7.Wspieranierozwojunowychformimetod wsparciaindywidualnegoiśrodowiskowego narzeczintegracjizawodowejispołecznej (wtymśrodowiskowejpracysocjalnej, Pracaciągła centrówaktywizacjilokalnej,animacjil lokalnej,streetworkingu,couchingu, treningupracy). 8.Wspieranierozwojuusługspołecznych przezwycięŜającychindywidualnebariery Pracaciągła wintegracjispołecznej,wtymwpowrocie narynekpracy. 9.Wpieranietworzeniaidziałalności środowiskowychinstytucjiaktywizującychosoby Pracaciągła niepełnosprawnewtymzaburzonepsychicznie. 10.Promocjaiwsparciewolontariatuwzakresie integracjiosóbwykluczonychizagroŜonych X X X wykluczeniemspołecznym.

143 11.Wsparciedlatworzeniaifunkcjonowania pozaszkolnychformintegracjispołecznej Pracaciągła młodzieŜy–świetliceśrodowiskowewtym zprogramemsocjoterapeutycznym,kluby środowiskowe,połączonezrealizacjądziałań wzakresiereintegracjizawodowejispołecznej. 12.Organizowanieakcjiikampaniipromocyjnych zzakresurównościszans,mobilnościi X X elastycznościzawodowej,promowaniapostaw aktywnychorazprzeciwdziałaniawykluczeniu społecznemu. 13.Prowadzenie,publikowanieiupowszechnianie badańianalizzzakresupolitykispołecznejw X X X kierunkuefektywnegofunkcjonowaniagminnej strategiirozwiązywaniaproblemów społecznych. 14.Promocjaekonomiispołecznejizatrudnienia wsektorzeekonomiispołecznej. Pracaciągła 15.Wspieranieinicjatywinformacyjnych, szkoleniowychipromocyjnychmającychnacelu Pracaciągła przeciwdziałaniewykluczeniuspołecznemu. 1.Kształtowaniepozytywnegowizerunkustarości Budowasystemuwsparciadla Prezesorganizacji wświadomościspołecznejpoprzezedukację osóbwwieku pozarządowej/wpisać iszkoleniasłuŜąceprzygotowaniudoŜyciana poprodukcyjnym. jakiej/ emeryturze,podnoszeniuwiedzyogólnej, Pracaciągła nabywaniunowychumiejętnościikwalifikacji zawodowych,korzystaniaznowychtechnologii, urządzeńorazsystemówinstytucjonalnych.

144 2.Promocjairozwójdziałańwspierających integracjęmiędzypokoleniową iwzmacniającychpoczucieodpowiedzialności Pracaciągła młodszychpokoleńzaopiekęnadosobami starszymizotoczeniarodzinnegoisąsiedzkiego. 3. Wspieranieiwzmacnianielokalnychspołeczności sąsiedzkichosóbstarych,zwłaszczaudzielających Pracaciągła wsparciawzajemnegoosobomdziałającymw ramachsamopomocy,wspieranieróŜnychform samoorganizacji,samodzielnościiuczestnictwa wŜyciuspołecznym . 4.TworzeniewarunkówiinfrastrukturysłuŜącej generowaniuzachowańsprzyjających Pracaciągła zdrowemuiaktywnemustarzeniusię. 5.Tworzenieinfrastrukturyprawno instytucjonalnejsprzyjającejzaradności isamodzielnościosóbstarszychiichopiekunów Pracaciągła zwłaszczawykorzystywaniezróŜnicowanychform usługiświadczeńoferowanychprzezorganizacje pozarządowe. 6.Zapewnieniewsytuacjachspecyficznych całodobowejidziennejopiekistacjonarnej Pracaciągła sprawowanejwdomupomocyspołecznej. 7.Eliminowanie/redukowanieczynników sprzyjającychizolacji,marginalizacji iwykluczeniuspołecznemuseniorówlub naduŜyciomistosowaniuprzemocywobec Pracaciągła najstarszegopokolenia. 8.Inspirowaniedziałańmającychnaceluochronę izabezpieczenierodzinnejsolidarności Pracaciągła isamopomocywewszelkichjejformach.

145 1.Usprawnienieprzepływuinformacjipomiędzy Rozwójgminnegosystemu KierownikGminnego instytucjamizajmującymisiępomocąrodzinieze profilaktykiiopiekinad OśrodkaPomocy szczególnymuwzględnieniemsektoraoświaty, Pracaciągła dzieckiemirodziną. Społecznej pomocyspołecznej,ochronyzdrowia,policji. 2.Edukacjarodzicównatematwpływuwłasnego funkcjonowanianarozwójdzieciiuczenie konstruktywnychsposobówrozwiązywania Pracaciągła sytuacjikonfliktowychpoprzezorganizowanie akcjiikampaniiedukacyjnych. 3.Edukacjarodzicówwzakresiepracyzdziećmi iwynikającychztegozagroŜeńdlaichzdrowia iŜyciazeszczególnymuwzględnieniem Pracaciągła wypadkówdzieciwiejskichmającychmiejsce wokresieŜniwipracrolnych. 4.EdukacjadzieciirodzicówwzakresiezagroŜeń związanychzdziałalnościąsektreligijnychi Pracaciągła subkulturmłodzieŜowych. 5.WdraŜaniewszkołach„Procedurpostępowania nauczycieliimetodwspółpracyzpolicją,innymi słuŜbamiiorganizacjamipozarządowymiw Pracaciągła sytuacjachzagroŜeniadzieciorazmłodzieŜy przestępczościąidemoralizacją,wszczególności narkomanią,alkoholizmemiprostytucją”. 6.Promowaniewśróddorosłychprawdziecka (rodzice,opiekunowie,nauczyciele,pedagodzy, Pracaciągła inneosobypracującezdziećmiimłodzieŜą). 7.Organizowaniegrupwsparciadlarodziców mającychproblemywychowawcze. 8.Prowadzeniegrupsocjoterapeutycznychdladzieci zzaburzeniamizachowania. Pracaciągła

146 9.Prowadzeniepunktuinformacyjnegodotyczącego miejscpomocyspecjalistycznej–terapeuci, Pracaciągła psychiatrzy,prawnicy,pracownicysocjalniitp.). 10.Udzielanieprofesjonalnejpomocyiwsparcia rodzinieidzieckuwnajbliŜszymśrodowisku dzieckapoprzezdziałaniaodpowiednio Pracaciągła przygotowanychspecjalistów,placówek opiekuńczowychowawczychwsparciadziennego orazinnychpodmiotów,którychdziałaniedaje potrzebnewsparciedzieckuirodzinie(rozwój poradnictwarodzinnegowtymspecjalistycznego, pracasocjalnazrodzinamiuktórychrozpoznano bezradnośćwsprawachopiekuńczo wychowawczychiprowadzeniugospodarstwa domowego). 11.Rozwójsystemuwspieraniarzeczowego iusługowegodladzieciwychowującychsię wrodzinachniezamoŜnych:doŜywianiewszkole, dostępdoopiekizdrowotnejzapośrednictwem Pracaciągła szkoły,zapewnienieniezbędnychprzyborów szkolnychitransportudoplacówekkształcenia orazumoŜliwienieimuczestnictwawzajęciach kulturalnosportowych. 12.Wsparciedlarodzinzdziećmi niepełnosprawnymi,celemwyrównaniaszansdla Pracaciągła dziecipodejmującychikontynuującychnaukę. 13.Wspieranieaktywizacjizawodowejbezrobotnych rodziców/opiekunówwceluprawidłowego Pracaciągła realizowaniefunkcjiekonomicznejrodziny. 1.Systematycznediagnozowaniezjawiskaprzemocy Rozwójgminnegosystemu Pełnomocnikwójtads. wrodzinieorazzasobówśrodowiskowychdo przeciwdziałaniaprzemocy rozwiązywania rozwiązywaniategorodzajuproblemów. Pracaciągła wrodzinie. problemów

147 alkoholowych/ 2.PodnoszeniewraŜliwościspołecznejwobec Przewodniczący przemocywrodzinie: GKRPA • organizowanielokalnychkampaniiedukacyjnych obalającychmityistereotypynatematprzemocy Pracaciągła wrodzinieusprawiedliwiającejejstosowanieoraz propagującychskutecznesposoby powstrzymywaniaprzemocy • wdraŜaniewszkołachprogramówedukacyjnych dotyczącychzapobieganiaprzemocywobec dzieciiosóbdorosłychnp.partnera,osoby starszej,osobyniepełnosprawnej. • PodnoszeniekompetencjisłuŜbzajmującychsię problematykąprzemocywrodzinie,ze szczególnymuwzględnieniemszkoleńnatemat Pracaciągła procedury„Niebieskichkart”. 3.Stworzenieorganizacyjnychikadrowych warunkówdoudzielaniaprofesjonalnejpomocy ofiaromprzemocywrodzinie: • rozwójsieciinstytucjiwspierającychofiary przemocywrodziniepunktówkonsultacyjnych, specjalistycznychośrodkówwsparcia,domów dlamatekzmałoletnimidziećmiikobietwciąŜy Pracaciągła ,ośrodkówinterwencjikryzysowej,mieszkań socjalnych, • rozwójprogramówterapeutycznychdlaofiar przemocywrodzinie, • udostępnieniedopublicznejwiadomości informatorówoinstytucjachudzielających pomocywsytuacjachdoświadczaniaprzemocy wrodzinie, • zabezpieczenieodpowiednichwarunkówdo przesłuchańdzieci(niebieskiepokoje)orazw miaręmoŜliwościdorosłychofiarprzemocyw rodzinie.

148 5.Działaniainterwencyjneikorekcyjnewobecosób stosującychprzemocwrodzinieizolowanie sprawcówodofiar,stosowanieprocedury „Niebieskichkart”,programykorekcyjno Pracaciągła edukacyjne,wykonywanieprzezsprawców przemocywrodziniepracspołecznie uŜytecznychprzyjednoczesnymuczestnictwie wprogramachkorekcyjnoedukacyjnych. 1. Edukacjapublicznanarzeczwychowaniaw Wychowaniewtrzeźwościi Pełnomocnikwójtads. trzeźwości. Pracaciągła przeciwdziałanie rozwiązywania uzaleŜnieniom. problemów 2. Organizowanieprofilaktykiszkolnej alkoholowych/Przewod iśrodowiskowej,wtymprowadzeniezajęć niczącyGKRPA sportoworekreacyjnychdlauczniów,atakŜe działańnarzeczdoŜywianiadzieci Pracaciągła uczestniczącychwpozalekcyjnychprogramach opiekuńczowychowawczych isocjoterapeutycznych. 3. PomociinterwencjanarzeczosóbzagroŜonych uzaleŜnieniem,uzaleŜnionychorazichrodzin • Pomocspołeczna Pracaciągła • Pomocterapeutycznairehabilitacyjna • Pomocpsychospołecznaiprawna 4. IntegracjaosóbzagroŜonychuzaleŜnieniem, uzaleŜnionychorazichrodzinześrodowiskiem lokalnym. Pracaciągła

149 5. Wspomaganiedziałańinstytucji,organizacji pozarządowychiosóbfizycznych, prowadzonychnarzeczrozwiązywania Pracaciągła problemówuzaleŜnień. Celstrategiczny2. Dostarczeniewysokiejjakościusługspołecznychwspierającychintegracjęspołecznąiaktywnośćzawodową mieszkańcówgminy Celeoperacyjne KoordynatorwdraŜaniacelu Działania,zadania,projekty 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 operacyjnego 1. Upowszechnianieedukacjiprzedszkolnej Kształcenieiwychowanie KierownikZakładuObsługi irozwójwszelkichalternatywnychform Pracaciągła EkonomicznoAdministracyjnej wychowaniaprzedszkolnego. PlacówekOświatowych wWaśniowie 2.WdraŜaniewszkołachopiekimedycznej Pracaciągła iprofilaktykizdrowotnej.

150 3.Wyrównywanieszansedukacyjnychoraz podtrzymywanieirozwijaniekompetencji Pracaciągła kluczowychosóbniepełnosprawnych. 4.Szkoławszystkichuczniów,otwartana społecznościlokalne. Pracaciągła 5.Programynakierowanenawczesne diagnozowaniedeficytówrozwojowychoraz wyrównywanieszansdzieci,uktórych Pracaciągła zaburzeniaiodchyleniarozwojowezostały wykryte. 6.Programyszansdlauczniówszczególnie Pracaciągła uzdolnionych. 7.Wsparciematerialnedlawybranychgrup młodzieŜyuczącejsięwkierunku Pracaciągła zapewnieniarównychszansedukacyjnych. 8.Podnoszeniekompetencjikulturalnych społecznościlokalnych. Pracaciągła 9.Zapewnieniewłaściwejbazymerytorycznej imaterialnejdlapotrzebedukacji,wtym Pracaciągła poprawastanutechnicznegoinfrastruktury oświatowej. 10.Wzmocnieniepomocypsychologiczno pedagogicznejnaterenieszkoły. Pracaciągła 11.Rozszerzeniezakresupracyszkołyo zagospodarowanieczasuwolnegouczniów. Pracaciągła 12.WyposaŜenieplacówekoświatowych wpracowniekomputerowe. Pracaciągła

151 13.Zapewnienieobsadypersonalnejiszkolenie kadrypedagogicznejwcelustworzenia Pracaciągła warunkówdonauczaniaTIK. 1. Programyedukacyjnerozwijające Edukacjanarzecz zainteresowanianaukamiścisłymi. Pracaciągła zatrudnienia Proszęwpisać koordynatora 2.Propagowaniekształceniaustawicznego Wskazanyktośzoświaty Pracaciągła 3.Rozwójsystemudoradztwaiporadnictwa zawodowego–tworzeniesystemuinformacji Pracaciągła zawodowejnabaziefunkcjonujących placówekoświatowych. 4.Rozwijaniekompetencjiosóbdorosłych. Pracaciągła 5.Edukacjaszkolnawzakresiejęzykówobcych Pracaciągła iTIK. 6.Edukacjaekologiczna. Pracaciągła Efektywnezarządzanie Proszęwpisać 1. Kształcenie,doskonalenieirozwójkadry systememedukacji pedagogicznej. Pracaciągła koordynatora Wskazanyktośzoświaty 2. Kształcenie,doskonalenieirozwójkadry zarządzającejoświatąwadministracji Pracaciągła samorządowej.

152 Dostępdodóbriusług DyrektorDomuKultury 1. Budowa,rozbudowaimodernizacja WWaśniowie infrastrukturydlapotrzebkultury Pracaciągła kulturalnych /domykultury,kluby,biblioteki,czytelnie/. 2. Przystosowanieinstytucjikulturydla potrzebosóbniepełnosprawnych. Pracaciągła 3. Zakupimodernizacjatrwałego wyposaŜeniadoprowadzeniadziałalności Pracaciągła kulturalnejwinstytucjachuŜyteczności publicznej. 4. Promocjaczytelnictwa. Pracaciągła 5. Rozwójinicjatywkulturalnychwprocesach Pracaciągła edukacji,integracji,socjalizacjii rehabilitacji. 6.RozwójróŜnorodnychformzajęć Pracaciągła kulturalnychdladzieciimłodzieŜyorazosób starszychnazasadachniekomercyjnych. 7.Wzmocnienieroliszkołyjakolokalnego centrumkultury,kształceniaustawicznego, Pracaciągła atakŜeośrodkaaktywnościobywatelskiej, otwartegonainnowacjeialternatywnesposoby poszukiwaniarozwiązańdlapojawiającychsię trudności.

153 8.BudowatoŜsamościlokalnejwoparciu Pracaciągła okulturę. 9.Działaniaedukacyjneiszkoleniowew Pracaciągła zakresiewzmacnianiazasobówludzkichdla potrzebanimacjikulturalnooświatowej. Przeciwdziałanie Proszęwpisać 1. Rozwijaniesystemuinformacjioinstytucjach X X X bezrobociu iofertachpomocydlaosóbbezrobotnych. koordynatora 2.Promowanieideikształceniaustawicznego wśródosóbbezrobotnychizagroŜonych Pracaciągła utratąpracy. 3.Kształtowanieorazpromowaniepostaw Pracaciągła przedsiębiorczych–rozwójsystemów wsparciaprzedsiębiorczościnp.tworzenie centrówrozwojuprzedsiębiorczości. 4.Pogłębionebadaniapotrzebszkoleniowych X X X zuwzględnieniemróŜnychgruposób bezrobotnych:osobybezrobotne niepełnosprawne,osobyzamieszkałena obszarachwiejskichwtymodchodzące zrolnictwa,osobypo50rokuŜycia,kobiety, osobyzagroŜonewykluczeniem społecznym. 5.Szkoleniaosóbbezrobotnychwramach Pracaciągła programówaktywnejpolitykirynkupracy.

154 6.Rozwójformimetodpośrednictwapracy. Pracaciągła 7.Rozwójporadnictwaiinformacjizawodowej Pracaciągła wformachindywidualnychigrupowych. 8.Akcjepromocyjneikampanieinformacyjne dotycząceaktywnościzawodowej, przedsiębiorczościimobilności,wtym X X równieŜpromująceaktywnośćzawodową osóbpo50rokuŜycia. Aktywizacjaspołeczna Proszęwpisać 1. Pozyskiwanieaktualnejwiedzynatemat izawodowaosób problemówioczekiwańosób niepełnosprawnych koordynatora niepełnosprawnychwzakresierehabilitacji X X Wskazanyktośz społecznejizawodowejwkierunku organizacjipozarządowych doskonaleniastandardutegorodzajudziałań lubwedługwłasnego orazpoprawyiichefektywności. uznania 2. Kształtowaniepostawakceptacjispołecznej Pracaciągła wobecosóbniepełnosprawnych. 3.Promowanieaktywnychpostawosób niepełnosprawnychwpokonywaniu codziennychtrudnościpoprzez Pracaciągła udostępnianieimwiedzyorozwiązaniach prawnoinstytucjonalnychwzakresie integracjispołecznejizawodowejoraz eliminowaniepostawroszczeniowych osóbniepełnosprawnychiichrodzin.

155 4.Zwiększeniezainteresowaniapracodawców zatrudnianiemniepełnosprawnych pracownikóworazkształtowaniedobrego Pracaciągła klimatuspołecznegoipozytywnego nastawieniaśrodowiskpracowniczychdo współpracyzosobaminiepełnosprawnymi. 5.Podnoszeniewiedzy,kwalifikacjioraz umiejętnościkomunikacyjnychotoczenia Pracaciągła współpracującegozosobami niepełnosprawnymiwzakresiemetodiform aktywizacjizawodowejispołecznej. 6.Zwiększaniezdolnościiumiejętnościosób niepełnosprawnychdosamodzielnego Pracaciągła poruszaniasięnaotwartymrynkupracyoraz adaptacjiiintegracjiwśrodowiskupracy wkierunkuutrzymaniasięwzatrudnieniu. 7.Przystosowanieśrodowiskafizycznegoosób niepełnosprawnychdlacelówaktywizacji Pracaciągła społecznejizawodowejwramachdziałań towarzyszącychpodejmowanym inicjatywomlokalnym(likwidacjabarier technicznych). Dostępdotransportu KierownikReferatu 1.Modernizacjairozbudowainfrastruktury TechnicznegowUG transportowejwceluzapewnienia Pracaciągła wWaśniowie swobodnegoprzemieszczaniasię mieszkańcówgminy. 2.Zapewnienietransportulokalnegoosobom niepełnosprawnymdlacelówedukacji.

156 3.Wspieraniedziałańmającychnacelu Pracaciągła organizowanietransportupublicznego. 1.Edukacjanarzeczrozwojuspołeczeństwa Dostępdonowoczesnych DyrektorGminnej informatycznegowramachobowiązku technologii BibliotekiPublicznej szkolnegodzieciimłodzieŜyorazróŜnych komunikacyjnych formedukacjiustawicznejosóbdorosłych Pracaciągła iinformacyjnych pracującychibezrobotnych. 2.Tworzeniekawiarenekinternetowychdla dzieciimłodzieŜy. 3.Utworzeniegminnegocentruminformacji zdostępemdoInternetudlaosób zainteresowanych. 4.ZapewnieniedostępudoróŜnegorodzaju szkoleńdlaosóbdorosłychzainteresowanych Pracaciągła własnymrozwojem. Wzmocnieniepotencjału Proszęwpisać 1.Poprawasprawnościinstytucjonalnej Pracaciągła instytucjonalnego administracjisamorządowej. administracjilokalnej koordynatora 2.Podnoszenieinterdyscyplinarnych kompetencjiurzędnikóworazkształtowanie Pracaciągła iwzmacnianieichpostawetycznych.

157 3.Wzmacnianiezdolnościwzakresie opracowywaniaiwdraŜaniakompleksowych Pracaciągła politykiprogramówwtymwzakresie programowaniawobszarachwsparciaUE orazstosowaniaobowiązujących instrumentówprawnychdorealizacjizadań publicznych. 4.WyposaŜeniekadryurzędniczej X X wumiejętnościposługiwaniasięjęzykiem obcym. 5.Zwiększeniewykorzystaniatechnologii informatycznychworganizacjipracy Pracaciągła administracjisamorządowejijejjednostkach organizacyjnychorazwświadczeniuusług publicznych. Celstrategiczny3. .Wzmocnieniepodmiotowościobywateliiichwspólnotoraztworzeniekorzystnychwarunkówdlarozwojuinstytucji społeczeństwaobywatelskiego

158 Celeoperacyjne KoordynatorwdraŜaniacelu Działania,zadania,projekty 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 operacyjnego Informacjaobywatelska. DyrektorGminnej 1.Zapewnieniedostępudoinformacji BibliotekiPublicznej obywatelskiejiporadnictwapoprzez rozwójinstytucjiinformacyjnychozasięgu Pracaciągła odpowiadającymterytorialniegminie– lokalnaprasa/biuletyn,biuraporad obywatelskich,pomocprawnanazasadach działalnościprobono. . 2.Tworzenie centrów informacji multimedialnej nabaziebibliotekszkolnychipublicznych. 3.Zapewnieniedostępupublicznegodo informacjidotyczącychpolitykUE imoŜliwościwsparciazestronyfunduszy Pracaciągła strukturalnychnarealizacjęzamierzeń rozwojowychpoprzezorganizowanie róŜnychformedukacjispołecznej. 1. Wzmocnieniekompetencjikadradministracji Partycypacjaspołeczna SekretarzGminy samorządowejmającychnaceluusprawnianie wrealizacjizadań współpracyzpartneramispołecznymi publicznych. iorganizacjamispołecznymi. 2.Diagnozowaniefunkcjonowaniadialogu obywatelskiego,jegokondycji,perspektyw ibarierwrozwojuorazpotrzebuczestników dialogu.

159 3.UpowszechnianieróŜnychformwspółpracy Pracaciągła wzakresiedziałańpolitykispołecznej pomiędzyadministracjąpubliczną iorganizacjamipozarządowymi. 4.Wzmocnienieszerokorozumianychdebat ikonsultacjispołecznych,dotyczących Pracaciągła działańlokalnejpolitykispołecznej,wtym konsultacjidokonywanychdrogą elektroniczną. 5.Monitorowanieiewaluacjawspółpracy Pracaciągła pomiędzyadministracjąpubliczną aorganizacjamipozarządowymi.

160 ROZDZIAŁ6WDRAśANIEGMINNEJSTRATEGII ROZWIĄZYWANIAPROBLEMÓWSPOŁECZNYCH 6.1ZARZĄDZANIEIWDRAśANIE Zgodnie z art. 17 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) za właściwe zarządzanie i wdraŜanie Gminnej Strategii RozwiązywaniaProblemówSpołecznychodpowiadaGminnyOśrodekPomocySpołecznej. ZewzględunazakresmerytorycznydziałaństrategicznychGOPSwspółpracujezgminnymi jednostkami organizacyjnymi oraz instytucjami zewnętrznymi, które realizują i wspierają zadanialokalnejpolitykispołecznej. ZadaniaGminnegoOśrodkaPomocySpołecznej: • opracowywanie rocznych planów działań we współpracy z innymi instytucjami dla celówGminnejStrategiiRozwiązywaniaProblemówSpołecznych, • przygotowywanie prognozy wydatków dla celów Gminnej Strategii Rozwiązywania ProblemówSpołecznychiokreśleniemoŜliwychźródełfinansowania, • przygotowywanie sprawozdań oraz innych dokumentów związanych z realizacją strategiiwewspółpracyzinnymiinstytucjamiuczestniczącymiwrealizacjistrategii, • dokonywanieocenypostępówrealizacjistrategii, • prowadzeniedziałańpromocyjnychiinformacyjnychwzwiązkuzrealizacjąstrategii, • gromadzenieiupowszechnianieinformacjioprogramachkrajowychiwspólnotowych wspierających realizację działań Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, • animowaniewspółpracyzorganizacjamipozarządowymidlacelówGminnejStrategii RozwiązywaniaProblemówSpołecznych.

161 PODMIOTYREALIZUJĄCESTRATEGIĘ GMINNASTRATEGIAROZWIĄZYWANIAPROBLEMÓWSPOŁECZNYCH NALATA20082015WGMINIEWAŚNIÓW INSTYTUCJEREALIZUJĄCE SAMORZĄDGMINY URZĄDGMINY JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE WAŚNIÓW WWAŚNIOWIE SAMORZĄDU GMINY GminnaKomisja GminnyOśrodek Rozwiązywania PomocySpołecznej Problemów Alkoholowych ZakładObsługi Ekonomiczno Administracyjnej Placówek ReferatTechniczny Oświatowych wWaśniowie Domkultury wWaśniowie ReferatFinansowy INSTYTUCJEWSPIERAJĄCE GminnaBiblioteka InstytucjewdraŜającepolitykęUE Publicznaw Waśniowie PaństwowyFunduszRehabilitacji OsóbNiepełnosprawnych Placówkioświatowe Agendyadministracjirządowej: Zakładopieki Zdrowotnej • KrajoweBiuroPrzeciwdziałania Narkomanii wWaśniowie • PaństwowaAgencjaRozwiązywania Problemów Alkoholowych OśrodekZdrowia SamorządWojewództwa Świętokrzyskiego wGarbaczu SamorządPowiatuOstrowieckiego Innipartnerzy Organizacjepozarządowe

PowiatowaSpołecznaRadads.Osób Niepełnosprawnych

162 6.2 INSTRUMENTYFINANSOWEDOREALIZACJISTRATEGII 6.2.1PODSTAWYPRAWNEUCHWAŁYBUDśETOWEJRADYGMINY Sposobyiźródłafinansowaniagminnejstrategiirozwiązywaniaproblemówspołecznych określanebędąnakaŜdyrokbudŜetowywedługobowiązującychregulacjiprawnych dotyczącychopracowaniaprojektuuchwałybudŜetowejgminy:

• Rozdział 6 „Gminna gospodarka finansowa” ustawy z dnia 8 marca 1990 r. osamorządziegminnym(Dz.U.z2001r.,Nr142,poz.1591zpóźn.zm.) • DziałIV„BudŜetjednostkisamorząduterytorialnego”ustawyzdnia30czerwca2005 r.ofinansachpublicznych(Dz.U.z2005r.Nr249,poz.2104,zpóźn.zm.) • Ustawyzdnia13listopada2003r.odochodachjednostek samorządu terytorialnego (Dz.U.Nr203,poz.1966) • RozporządzeniaMinistraFinansówzdnia14czerwca2006r.wsprawieszczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzącychzeźródełzagranicznych(Dz.U.107,poz.726zpóźn.zm.) • Uchwały Rady Gminy Waśniów w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budŜetowejgminy 6.2.2FINANSOWANIEREALIZACJICELÓWGMINNEJSTRATEGII ROZWIĄZYWANIAPROBLEMÓWSPOŁECZNYCH Realizacja celów gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych moŜe być finansowanawszczególnościz: 1. Publicznych funduszy krajowych, tj. środków budŜetu państwa oraz państwowych funduszy celowych, środków budŜetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych środkówjednostekorazformorganizacyjnoprawnychsektorafinansówpublicznych, 2.Publicznychśrodkówwspólnotowych ,atakŜezinnychźródełzagranicznych,wtym: • wramachfunduszystrukturalnych • wramachinicjatywwspólnotowych

163 3. Środków prywatnych stanowiących udziały w projektach realizowanych w ramach róŜnychprogramówkrajowychiwspólnotowych. 6.2.2.1FUNDUSZESTRUKTURALNEUNIIEUROPEJSKIEJ Fundusze strukturalne stanowią zasoby finansowe UE i umoŜliwiają pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarki krajów członkowskich drogą interwencji wkluczowychsektorachiregionach.WrealizacjicelówGminnejStrategiiRozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Waśniów na lata 2008 – 2015 zasadnicze znaczenie będą miałyniŜejwymienioneinstrumentyfinansoweUE: • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) udziela wsparcia inwestycjom produkcyjnym,rozwojowiinfrastruktury,lokalnyminicjatywomrozwojowymorazmałym iśrednimprzedsiębiorstwom. • Europejski Fundusz Społeczny – jest głównym instrumentem wspierającym działania podejmowanewramachEuropejskiejStrategiiZatrudnienia.WramachEFSwspieranesą kwestie horyzontalne, wspólne dla całego obszaru Unii i jej poszczególnych członków dotyczącerozwojulokalnego,równościszans,rozwojuspołeczeństwainformacyjnegooraz zrównowaŜonego rozwoju. Kwestia równości szans odnosi się w szczególności do promowania równych szans męŜczyzn i kobiet na rynku pracy, do wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób naraŜonych na wykluczenie społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób niepełnosprawnych. Rozwój społeczeństwa informacyjnego uwzględnia działania skierowanenapodwyŜszeniepoziomutechnologicznegopoprzezpodnoszenieumiejętności korzystania z nowoczesnych technik informacyjnokomunikacyjnych, aktualizowanie wiedzy o nowoczesnych formach zarządzania i organizacji pracy oraz podwyŜszanie poziomu wykształcenia. ZrównowaŜony rozwój łączy obszar społeczno gospodarczy zposzanowaniemśrodowiskanaturalnego. 6.2.2.2NARODOWESTRATEGICZNERAMYODNIESIENIA20072013 Podstawę do programowania interwencji EFRR i EFS oraz Funduszu Spójności stanowią Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Określają one działania o charakterze rozwojowym zaplanowane na lata 2007 – 2013 w zakresie promowania wzrostu

164 gospodarczego, wzrostu konkurencyjności oraz wzrostu zatrudnienia. SłuŜą jednocześnie zapewnieniu skutecznej pomocy na rzecz regionów i grup społecznie zmarginalizowanych orazpomocywrestrukturyzacjisektorówiregionówproblemowych.NSRObędąwdraŜane przy pomocy Programów Operacyjnych (PO) zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz przy pomocy Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) zarządzanych przez Samorządy poszczególnych województw, z których mogą korzystać międzyinnymijednostkisamorząduterytorialnego.Obszarywsparcia: RegionalneProgramyOperacyjne • Badaniairozwójtechnologiczny,innowacjeiprzedsiębiorczość • Społeczeństwoinformacyjne • Inicjatywylokalnewzakresiezatrudnieniairozwojuorazwsparciestruktur świadczącychusługilokalnewtworzeniunowychmiejscpracy • Środowisko • ZapobieganieizwalczaniezagroŜeńprzyrodniczychitechnologicznych • Turystyka • Inwestycjewkulturę • Inwestycjewtransport • Inwestycjeenergetyczne • Inwestycjewkształceniezwłaszczawzawodowe • Inwestycjewinfrastrukturęochronyzdrowiaiinfrastrukturęspołeczną • Wsparcieobszarówproblemowychwybranychmiast • Współpracamiędzyregionalna. ProgramOperacyjnyRozwójPolskiWschodniej • Nowoczesnagospodarka,wtymrozwójinfrastrukturyuczelniwyŜszych,infrastruktury

społeczeństwainformacyjnego,

• Wspieranieinnowacjiorazpromocjiiwspółpracy

• Systemymiejskiegotransportuzbiorowego

• Drogiwojewódzkiepoprawiającewewnętrznepowiązaniakomunikacyjnewojewództw

PolskiWschodniej

165 ProgramOperacyjnyInfrastrukturaiŚrodowisko

• Rozbudowaimodernizacjainfrastrukturytechnicznejwtymtransportowej, środowiskowej,energetycznej,kulturyizdrowia • Przedsięwzięciazzakresubezpieczeństwaruchudrogowego • Przedsięwzięciazzakresubezpieczeństwaekologicznego • Rozwójnowoczesnychusługmedycznych ProgramOperacyjnyKonkurencyjnaGospodarka • Wzmocnieniepozycjikonkurencyjnejprzedsiębiorstw • Zwiększeniewpływusektoranaukinagospodarkę • Tworzeniemiejscpracywnowoczesnejgospodarce • Doradztwoiszkolenianiezbędnedorealizacjiinwestycji • Rozwójnarzędzispołeczeństwainformacyjnego ProgramOperacyjnyKapitałLudzki • Zatrudnienie • Edukacja • Integracjaspołeczna • Adaptacyjnośćpracownikówiprzedsiębiorstw • Rozwójzasobówludzkichnaterenachwiejskich • Rozwójspołeczeństwaobywatelskiego • Budowasprawnejiskutecznejadministracjipublicznejorazpartnerskiegopaństwa • Rozwójpotencjałutrzeciegosektora • Promocjapostawzdrowotnychwśródosóbpracujących 6.2.2.3INSTRUMENTYSŁUśĄCEREALIZACJIPROJEKTÓW WSPÓŁFINANSOWANYCHZBUDśETUUE Projekty realizowane z udziałem środków UE muszą mieć zapewniony odpowiedni wkład krajowy,róŜnywzaleŜnościodrodzajudziałania.Środkinawspółfinansowaniezfunduszy unijnychpochodzićbędą:zczęścibudŜetupaństwabędącychwdyspozycjiposzczególnych ministrów lub rezerw celowych, środków funduszy celowych (Fundusz Pracy, PFRON, NFOŚiGW) oraz z budŜetów jednostek. Zgodnie teŜ z ustawą o finansach publicznych

166 w budŜecie państwa moŜe być tworzona odrębna rezerwa celowa na współfinansowanie zadańwynikającychzeWspólnejPolitykiRolnejorazprogramówiprojektówrealizowanych zudziałemśrodkówpochodzącychzbudŜetuUE. 6.2.2.4INSTRUMENTYPROMOCJIZATRUDNIENIA Instrumenty finansowe dla rynku pracy finansowane będą przede wszystkim ze środków Funduszu Pracy, który funkcjonuje na podstawie Ustawy o promocji zatrudnienia iinstytucjachrynkupracy.ŚrodkiFunduszusąprzekazywane w formie zapłaty, refundacji lubfinansowaniazakupuusługiinstrumentówrynkupracyprzewidzianychw/w.ustawą. NaleŜądonich: • finansowanie kosztów przejazdu do pracodawcy zgłaszającego ofertę pracy lub do miejsca pracy, odbywania staŜu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zajęć w zakresie poradnictwa zawodowego poza miejscem stałegozamieszkaniawzwiązkuzeskierowaniemprzezpowiatowyurządpracy, • finansowanie kosztów zakwaterowania w miejscu pracy osobie, która podjęła zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, staŜ, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania, w przypadku skierowania przezpowiatowyurządpracy, • dofinansowanie wyposaŜenia miejsca pracy, podjęcia działalności gospodarczej, kosztówpomocyprawnej,konsultacjiidoradztwa, • refundowanie kosztów poniesionych z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społecznewzwiązkuzzatrudnieniemskierowanegobezrobotnego, • finansowaniedodatkówaktywizacyjnych Dodatkowodlaosóbbędącychwszczególnejsytuacjinarynkupracy,czyli: bezrobotnychdo25.rokuŜycia,bezrobotnychdługotrwale,bezrobotnychpowyŜej50.roku Ŝycia, bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7 roku Ŝycia, bezrobotnych niepełnosprawnych, moŜna stosowaćnastępująceinstrumenty: • prace interwencyjne polegające na zwrocie przedsiębiorcy części kosztów wynagrodzeniazatrudnionegobezrobotnego, • stypendiumszkoleniowewwysokości40%kwotyzasiłku, • staŜ,

167 • przygotowaniezawodowe, • stypendiumdlaosóbkontynuującychnaukę, • robotypubliczne, • doposaŜeniestanowiskapracy, • refundacjakosztówopiekinaddzieckiem. Finansowanie tych instrumentów moŜliwe będzie równieŜ z innych niŜ Fundusz Pracy środkówpublicznych(budŜetpaństwa,jednostek). 6.2.2.5ŚRODKIPAŃSTWOWEGOFUNDUSZUREHABILITACJIOSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH PrzeznaczonesąnaróŜnegorodzajudziałaniadotycząceintegracjiosóbniepełnosprawnych, wtymrównieŜnawspółfinansowaniedziałańobjętychwsparciemEFS. 6.2.2.6PARTNERSTWOPUBLICZNOPRYWATNE(PPP) Celem upowszechnienia partnerstwa publicznoprywatnego jest zwiększenie atrakcyjności włączenia kapitału prywatnego w realizację zadań publicznych. Rozwój PPP jest podyktowany głównie ograniczeniami publicznych środków finansowych na pokrycie wydatków inwestycyjnych oraz wysiłkami na rzecz poprawy jakości i efektywności usług publicznych.UstawoweuregulowanieprocesuPPPpowinnodoprowadzićdozmianyprzez władzę publiczną filozofii finansowania zadań publicznych i skłonić kapitał prywatny do inwestycjiwtejdziedzinie. 6.2.2.7INSTRUMENTYWSPOMAGAJĄCEINTEGRACJĘSPOŁECZNĄ FunduszIntegracjiSpołecznej Fundusz ma być utworzony w ramach planowanego Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich, finansowanego z poŜyczki z Banku Światowego. Fundusz byłby wykorzystywany przez samorządy lokalne, przede wszystkim gminy, do zakupu szkoleń pracownikówsocjalnychodcertyfikowanychdostawcóworazdozakupuusługsocjalnychod dostawcówpublicznych,prywatnychipozarządowych. FunduszInicjatywObywatelskich Celemuruchomienia„RządowegoProgramu–FunduszInicjatywObywatelskich”(Program „FIO”) jest pobudzenie oraz wzmocnienie inicjatyw obywatelskich, z udziałem sektora

168 organizacjipozarządowych.ŚrodkiFIO,pochodzącezutworzonejnatęokolicznośćrezerwy celowej, będą przeznaczone na dofinansowanie: współpracy pomiędzy sektorami pozarządowym i publicznym w ramach partnerstwa publicznospołecznego oraz priorytetowych działań inicjowanych przez organizacje pozarządowe realizujących zadania publiczne, umoŜliwiających korzystanie ze środków Unii Europejskiej, wymagających zintegrowanych form działania, promujących upowszechnianie dobrych praktyk oraz modelowychrozwiązańsłuŜącychrozwojowispołeczeństwaobywatelskiego. DziałaniomdlaograniczeniawykluczeniaspołecznegosłuŜyćbędąrównieŜnastępujące instrumenty: • wdroŜeniesystemukontraktówsocjalnychjakonarzędziaaktywizacjiklientówpomocy społecznej • wdroŜeniesystemuwsparciadlaosóbwychodzącychzubóstwa, • tworzeniespółdzielnisocjalnych,mającychnaceluaktywizacjęzawodowąiułatwienie obecności na rynku pracy bezrobotnym oraz bezdomnym, którzy realizują indywidualny program wychodzenia z bezdomności. Instrument ten, przewidziany projektemUstawyospółdzielniachsocjalnych,będzieprzeznaczonyprzedewszystkim dla osób o tzw. niskiej zatrudnialności, mających problem ze znalezieniem pracy idługotrwalebezrobotnych, • dodatkimieszkaniowe–tosystemowyinstrumentpomocyświadczonejrodzinomzbyt ubogimdosamodzielnegoponoszeniaobciąŜeńztytułunajmu(utrzymania)mieszkań 6.2.2.8POTENCJAŁORGANIZACJIPOZARZĄDOWYCH W finansowaniu działań lokalnej polityki społecznej, zgodnie z zapisami ustawy o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie naleŜy uwzględnić moŜliwości partycypowania w kosztach tych działań organizacji pozarządowych. Dysponują one zasobami własnymi zgromadzonymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej składek członkowskich, darowizn od osób prywatnych i firm, a takŜe dotacji otrzymanych z róŜnych instytucji zewnętrznych. Mogą pozyskiwać środki finansowe na zadania dla których ostatecznymi beneficjentami będą mieszkańcy Gminy Waśniów z budŜetu centralnego np. z Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

169 Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji OsóbNiepełnosprawnychorazwramachabsorpcjifunduszystrukturalnych. • PaństwowaAgencjaRozwiązywaniaProblemówAlkoholowych Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wspiera rozwój lokalnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz środowisk i organizacji trzeźwościowychmiędzyinnymipoprzezzlecanieifinansowaniezadańwtymzakresie. • KrajoweBiuroPrzeciwdziałaniaNarkomanii Zgodnie z zapisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii powierza i wspiera wykonywaniezadańpublicznych,wrazzudzielaniemdotacjinafinansowanieichrealizacji na podstawie pełnomocnictwa ministra właściwegods.zdrowia wzakresie:działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i zapobiegawczej, leczenia, rehabilitacji ireintegracjiosóbuzaleŜnionych,ograniczaniaszkódzdrowotnychispołecznych. • PaństwowyFunduszRehabilitacjiOsóbNiepełnosprawnych Zgodniezart.36ustawyzdnia27sierpnia1997r.orehabilitacjizawodowejispołecznejoraz zatrudnianiuosóbniepełnosprawnychzadaniawzakresierehabilitacjizawodowejispołecznej mogą być realizowane na zlecenie Funduszu przez jednostki samorządu terytorialnego iorganizacjepozarządowewtymocharakterzelokalnym.WedługRozporządzeniaMinistra PracyiPolitykiSocjalnejzdnia13stycznia1999r.(Dz.U.Nr7poz.58zdnia26stycznia 1999r.)wsprawiezlecaniaprzezPaństwowyFunduszRehabilitacjiOsóbNiepełnosprawnych organizacjom pozarządowym oraz jednostkom samorządu terytorialnego zadań z zakresu rehabilitacjizawodowej,społecznejileczniczej,organizacjompozarządowymijednostkom samorząduterytorialnegomogąbyćzlecanenastępującezadania: 1) organizowanie i prowadzenie szkoleń i kursów, warsztatów, grup środowiskowego wsparciaorazzespołówaktywnościspołecznejdlaosóbniepełnosprawnych, 2) organizowanie szkoleń i warsztatów dla członków rodzin osób niepełnosprawnych, opiekunów i wolontariuszy bezpośrednio zaangaŜowanych w proces rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących procesu integracji osób niepełnosprawnych wnajbliŜszymśrodowiskuispołecznościlokalnej,zwiększaniaichaktywnościŜyciowej izaradnościosobistejorazniezaleŜnościekonomicznej,podnoszeniaumiejętnościpracy

170 zosobaminiepełnosprawnymi,wtymsprawowanianadnimiopiekiiudzielaniapomocy wprocesieichrehabilitacji, 3) prowadzenieterapiipsychologicznejdlaosób,którestałysięniepełnosprawnewstopniu znacznym lub umiarkowanym, w celu łagodzenia stresu spowodowanego niepełnosprawnością, 4) prowadzenie grupowych i indywidualnych zajęć, mających na celu nabywanie, rozwijanie i podtrzymywanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania, w tym w szczególności obejmujących naukę orientacji w przestrzeni i wykonywania czynności dnia codziennego przez osoby ociemniałe, zwiększających mobilność osób niepełnosprawnych ruchowo, ogólnie usprawniających osoby ze znacznym upośledzeniem ruchu i mowy, rozwijających umiejętności sprawnego komunikowania się z otoczeniem osób z uszkodzeniami słuchu, a takŜe ogólnie usprawniających zaburzone funkcje organizmu i ograniczających deficyty rozwojowe osóbzupośledzeniemumysłowym, 5) organizowanie imprez kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych dla osób niepełnosprawnychorazimprezocharakterzeintegracyjnymwspierającychaktywność osóbniepełnosprawnychwtychdziedzinach, 6) organizowanie targów, wystaw i innych imprez o charakterze wystawienniczym promujących aktywność osób niepełnosprawnych w róŜnych dziedzinach Ŝycia społecznegoizawodowego, 7) opracowywanie i wydawanie publikacji, w tym na nośnikach elektromagnetycznych i elektronicznych, w szczególności słuŜących przybliŜaniu problematyki niepełnosprawnościorazpodnoszeniuświadomościiwraŜliwościspołecznejnapotrzeby osóbniepełnosprawnych,umoŜliwiającychosobomniepełnosprawnymwypowiadaniesię wsprawachichdotyczącychorazprzejawianietwórczejiartystycznejekspresji,atakŜe propagujących sprawdzone rozwiązania w dziedzinie rehabilitacji, ze szczególnym uwzględnienieminformacjiopomocachtechnicznychdlaosóbniepełnosprawnych,oraz informujących o dostępnych usługach w zakresie transportu, komunikacji, turystyki iwypoczynku, 8) badania, ekspertyzy i analizy słuŜące pełniejszemu rozpoznaniu zjawiska niepełnosprawności oraz lepszemu zrozumieniu potrzeb róŜnych środowisk osób niepełnosprawnychorazpotrzebwynikającychzróŜnychrodzajówniepełnosprawności,

171 9) opracowanie i realizacja programów celowych słuŜących zaspokajaniu potrzeb i rozwiązywaniu problemów osób niepełnosprawnych, w tym w szczególności programówzwiązanychzaktywizacjąosóbniepełnosprawnychnarynkupracy, 10)prowadzenie rehabilitacji dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnej w róŜnych typach placówek. Dotacjefundacji FundacjaBankowaim.LeopoldaKronenberga www.citibank.pl//kronenberg Udzielawsparciainstytucjomnonprofitnaprzedsięwzięciamieszczącesięwramachdwóch głównychobszarówprogramowych: 1)Edukacja innowacjewedukacji, edukacjaekonomiczna, dziedzictwokulturoweitradycje, twórczośćartystycznadzieciimłodzieŜy. 2).Rozwójlokalny priorytetyopiekizdrowotnej, politykaspołeczna, naukaprzedsiębiorczości. FundacjadlaPolski www.fdp.org.pl Dotacja przeznaczona jest na stworzenie warunków dla realizacji projektów z zakresu filantropii,kulturyisprawspołecznychprzezosobyprywatne,instytucjeiprzedsiębiorstwa. 1. Program Dzieci Ulicy –wspieralokalneorganizacjepozarządoweprowadzącepracę środowiskowązdziećmiimłodzieŜą,dlaktórychulicastałasięmiejscemŜycia. Fundacjaim.StefanaBatorego www.batory.org.pl

Dotacjeudzielanesąorganizacjompozarządowymnakonkretneprzedsięwzięcia,atakŜena wzmocnienieinstytucjonalnewramachprogramów:

172 Programykrajowe: 1)Programspołeczeństwaobywatelskiego 2)ProgramTrzeciSektor 3)ProgramRównychszans

Programymiędzynarodowe 1)ProgramWspółpracyMiędzynarodowej 2)ProgramInicjatywObywatelskich 3)ProgramprzeciwdziałaniauzaleŜnieniom Funduszkanadyjski www.canada.pl Głównymi załoŜeniami Funduszu jest wspieranie inicjatyw zmierzających do rozwoju organizacji społecznych i samorządowych oraz uaktywnienia lokalnych społeczności w działaniunarzecz: kobiet,dzieciimęŜczyzn, niepełnosprawnych, reformdemokratycznych, ochronyśrodowiska. Fundacjakultury www.fundacjakultury.pl FundacjaKulturypromujerozwójkulturyisztukinarodowej. 6.3MONITOROWANIE Monitorowanie słuŜy zapewnieniu odpowiedniej jakości wdraŜania Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych. Jest ono prowadzone w aspekcie rzeczowym ifinansowymprzezZespółKoordynatorówpowołanyZarządzeniemWójtaGminyWaśniów dlacelówwdraŜaniastrategii: • Monitorowanie finansowe – monitorowanie zarządzania środkami przyznanymi na realizacjęzadańpriorytetowychstrategii. • Monitorowanierzeczowe–monitorowaniepostępurealizacjizadańpriorytetowych strategii

173 Podstawowymnarzędziemmonitorowaniarealizacjicelówstrategiisąrocznesprawozdania, sporządzanewterminiedodnia30marcanastępnegoroku.Monitorowanieprowadzonejest napoziomiecelówstrategicznychicelówoperacyjnych..Koordynatorzycelówoperacyjnych przekazują sprawozdania na temat postępów realizacji strategii koordynatorom celów strategicznych,którzypozapoznaniusięianalizieprzekazująjedoGOPS.KierownikGOPS weryfikuje sprawozdania pod względem merytorycznym. Postęp rzeczowy strategii jest mierzony za pomocą wskaźników określonych na poziomie celów strategicznych i operacyjnych. • liczbazrealizowanychprojektów/zadańwramachokreślonychdziałań, • liczbaosóbuczestniczącychwokreślonychtypachprojektów, • kwotawydatkówprzeznaczonychnarealizacjęprojektów/zadańzbudŜetugminy, • kwotawydatkówprzeznaczonychnarealizacjęprojektów/zadańwramachprogramów finansowanychzeźródełzewnętrznych, • liczba umów zewnętrznych zawartych na realizację projektów/zadań w tym liczba umówzawartychzorganizacjamipozarządowymi. Zespół monitorujący odpowiada za efektywność realizowanych działań. Do jego zadań naleŜy: • rekomendowaniedlaRadyGminyrocznychplanówdziałań, • okresowekontrolowaniepostępówwzakresieosiąganiacelówstrategicznych, • analizowanierezultatówwdraŜaniaGminnejStrategiiRozwiązywaniaProblemów Społecznych, • analizowanierocznychraportówzrealizacjidziałańGminnejStrategiiRozwiązywania ProblemówSpołecznych, • przedkładaniepropozycjizmianwdziałaniachGminnejStrategiiRozwiązywania ProblemówSpołecznych. 6.4EWALUACJA Ewaluacja słuŜy poprawie jakości, efektywności i spójności pomocy udzielanej w ramach GminnejStrategiiRozwiązywaniaProblemówSpołecznychwodniesieniudoposzczególnych grup docelowych pomocy oraz najbardziej dotkliwych problemów. Ocena zmian w sytuacji społecznej Gminy Waśniów w wyniku realizacji strategii

174 dokonywana będzie na podstawie ilościowej i jakościowej analizy danych pochodzących zmonitoringu,dialoguprowadzonegozinstytucjamirealizującymiiwspierającymistrategię oraz badań ankietowych prowadzonych w ramach ewaluacji programów i projektów operacyjnych.ProwadzonabędziedlakaŜdegoceluwkierunkuwyciągnięciawnioskówdla lokalnej polityki społecznej. W ramach oceny analizie będą poddawane czynniki przyczyniającesiędoosiągnięciazałoŜonegorezultatulubjegobraku.Ponadtodopomiaru zrealizowanych działań stosowane będą wskaźniki zastosowane jako bazowe do opisu sytuacji społecznej gminy w fazie postępowania diagnostycznego dla celów strategii. Standard informacji dotyczących efektów realizacji strategii będzie uwzględniał równieŜ wskaźnikiuznanezapodstawowewNarodowejStrategiiIntegracjiSpołecznej: • udział dzieci w wieku 35 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w tym dzieci niepełnosprawne, • udziałmłodzieŜydolat18uczestniczącejwsystemieedukacjiwtymniepełnosprawni uczniowie, • udział15latków,którzywbadaniuPISAdotyczącymumiejętnościczytaniaotrzymali wynik1lubponiŜej, • udziałmłodzieŜydo24 rokuŜyciapodejmującejkształcenie na poziomie wyŜszym wtymudziałmłodzieŜyniepełnosprawnej, • udział szkół prowadzących zajęcia wyrównawcze i relacja liczby dzieci objętych zajęciamiwyrównawczymidoliczbydzieciogółemwszkołach, • liczbaludnościdotkniętejproblememubóstwa/ustawowyprógubóstwa/ • liczbaosóbbezrobotnych/stopabezrobocia, • liczbabezrobotnejmłodzieŜy/stopabezrobocia, • stopapracującychosóbniepełnosprawnychwwiekuaktywnościzawodowej, • udział uczestniczących w aktywnych programach rynku pracy w tym udział osób niepełnosprawnych, • udziałosóbobjętychkształceniemustawicznymwgrupiewiekowej24–64, • zakresrealnegouprawnieniadoświadczeńpublicznegoubezpieczeniazdrowotnego, • uczestnictwokobietwciąŜywprogramachprofilaktycznychdlacięŜarnych, • udziałdzieciimłodzieŜywbadaniachprzesiewowych, • udział osób objętych programami lokali socjalnych oraz mieszkań chronionych w grupach: opuszczający placówki opiekuńczowychowawcze i rodziny zastępcze,

175 eksmitowani, opuszczający stacjonarne zakłady dla psychicznie chorych oraz upośledzonychumysłowo, • relacjapracownikówsocjalnychdoliczbymieszkańców, • relacja objętych pomocą środowiskową do liczby podopiecznych korzystających zusługstacjonarnych, • udział osób uczestniczących w działaniach NGOs i innych formach pracy społecznej orazsamopomocy • działalnośćpunktuinformacjiorazporadnictwaobywatelskiego Sprawozdaniazrealizacjistrategiiprzygotowywanebędąnajpóźniejdo30czerwcawroku następującymporokubazowym,publikowanebędąwBIPUrzęduGminyWaśniów. 6.5INFORMACJAIPROMOCJASTRATEGIIWŚRODOWISKULOKALNYM UchwałąNrzdniaRadyGminyWaśniów uchwalonoGminnąStrategięRozwiązywaniaProblemówSpołecznychdlaGminyWaśniów nalata2008–2015.WceluzaangaŜowaniadorealizacjistrategiijaknajwiększejliczbyosób i instytucji przewiduje się działania informacyjno promocyjne. Instrumenty działań informacyjnychipromocyjnych: • InternetBiuletynInformacjiPublicznejGminyWaśniów • Szkolenia i spotkania informacyjne – dla beneficjentów pomocy dostępnej w ramach absorpcji funduszy strukturalnych UE, organizowane we współpracy zróŜnymiinstytucjamipolitykispołecznej,obejmującezakrespomocyorazstosowane procedury. • Współpracazmediami–artykułyikomunikaty wprasielokalnejinformujące ostrategii,onajwaŜniejszychprzedsięwzięciachpodejmowanychwdanymroku kalendarzowymwtymoprojektachrealizowanychprzywspółfinansowaniu zewnętrznym,awszczególnościześrodkówUniiEuropejskiej • Debaty i warsztaty profilaktyczne dla animatorów działań profilaktycznych, młodzieŜyirodziców. • Festyny integracyjne na rzecz dzieci niepełnosprawnych, z rodzin patologicznych iubogich. • Seminaria i szkolenia na temat finansowania działań gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych, organizowane we współpracy z gminami

176 ościennymi, Starostwem Powiatowym w Ostrowcu Świętokrzyskim, Samorządem Województwa,zudziałemorganizacjipozarządowych. • MoŜliwość uczestnictwa w charakterze obserwatorów w posiedzeniach organów kolegialnychadministracjisamorządowej • Otwarteprezentacjeprojektówrealizowanychwramachstrategii 6.6WYNIKIKONSULTACJISPOŁECZNYCH 6.6.1CELIPODSTAWYPRAWNEKONSULTACJI Proceskonsultacjitrwałwokresie30.05.30.06.2008r.ibyłkontynuacjąwspółpracyróŜnych podmiotów lokalnej polityki społecznej, podjętej w ramach funkcjonowania zespołu zadaniowego powołanego dla celów opracowania strategii. Konsultacje miały na celu wywołanie debaty społecznej na temat strategii rozwiązywania problemów społecznych, uzyskanie opinii i uwag róŜnych środowisk i partnerów społecznych, zainteresowanych moŜliwościamirozwojuprzedsięwzięćiinicjatywprzywsparciuróŜnychinstytucjipolityki społecznej w ramach dostępnych programów gminnych, powiatowych, wojewódzkich, krajowych i wspólnotowych. Obowiązek przeprowadzenia konsultacji społecznych wynika zustawyzdnia8marca1990r.osamorządziegminnym,zgodniezktórąorganajednostek samorządu terytorialnego mogą przeprowadzać konsultacje społeczne w wypadkach przewidzianychustawąorazwinnychsprawachwaŜnychdlawspólnotysamorządowej. W odniesieniu do organizacji pozarządowych i innych podmiotów działających w sferze poŜytkupublicznegotakjakdefiniujeustawaz24kwietnia2003r.odziałalnościpoŜytku publicznego i o wolontariacie organy administracji publicznej , w tym samorządowej prowadząc działalność w sferze zadań publicznych we współpracy z organizacjami pozarządowymimogąjąprowadzićmiędzyinnymiwformiewzajemnegoinformowaniasięo planowanych kierunkach działalności i współdziałania w celu zharmonizowania tych kierunków oraz tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złoŜonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli właściwych organówadministracjipublicznej. 6.6.2PRZEBIEGKONSULTACJI Realizujączasadęjawnościdziałaniaprojektstrategiirozwiązywaniaproblemówspołecznych zostałpoddanykonsultacjomspołecznym.Proceskonsultacjirealizowanybyłpoprzezcykl

177 spotkań z przedstawicielami róŜnych instytucji społecznych funkcjonujących na terenie GminyWaśniów,PowiatuOstrowieckiegoiWojewództwaŚwiętokrzyskiegoorazzliderami środowiska lokalnego. Dyskusje toczące się podczas konsultacji koncentrowały się na zagadnieniach dotyczących zakresu działań merytorycznych strategii oraz moŜliwości finansowania tych działań. Projekt strategii został umieszczony na stronie internetowej GminyWaśniów.UczestnikomkonsultacjiumoŜliwionoskładanieiwyraŜanieopiniidrogą elektroniczną na specjalnie do tego celu wyznaczony adres emailowy . Konsultacje przeprowadzono z samorządami terytorialnymi, organizacjami pozarządowymi oraz instytucjamispołecznymiprowadzącymidziałalnośćwsferzepolitykispołecznejnaterenie gminy i powiatu. 1.Samorządyterytorialne: • SamorządWojewództwaŚwiętokrzyskiego • SamorządPowiatowywOstrowcuŚwiętokrzyskimipowiatowejednostki organizacyjnewsferzepolitykispołecznej 2.OrganizacjepozarządowezterenuGminyWaśniów, • SchroniskoŚw.BrataAlbertawSkoszynie • TowarzystwoPrzyjaciółWaśniowa 3.InstytucjespołecznezterenuGminyWaśniówiPowiatuOstrowieckiego • GminnyOśrodekPomocySpołecznej • PosterunekPolicjiwWaśniowie • PowiatowaSpołecznaRadads.OsóbNiepełnosprawnych • ZakładObsługiEkonomicznoAdministracyjnejPlacówekOświatowych wWaśniowie Celem konsultacji była realizacja zasady jawności działania, uzyskanie akceptacji społecznej oraz poparcia autorytetów środowiskowych dla proponowanych działań. Opinie róŜnych podmiotów w róŜnych sektorach polityki społecznej, tj. zabezpieczenia społecznego,ochronyzdrowia,oświaty,kultury,sportuirekreacji,któremogąbyćpartnerami w realizacji strategii, pozwoliły na sformułowanie optymalnych celów ipriorytetówlokalnejpolitykispołecznejnalata2008–2015.

178 6.6.3NAJCZEŚCIEJZGŁASZANEUWAGIIPOSTULATY Większość uwag zgłoszonych w procesie konsultacji społecznych dotyczyła konkretyzacji zapisów do rocznego planu działania na 2008 rok. Ponadto podjęto temat delegowania realizacji wybranych zadań w ramach Gminnego Programu Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów UzaleŜnień oraz Gminnego Systemu ProfilaktykiiOpiekinadDzieckiemiRodziną. 6.6.4WYNIKIKONSULTACJI Wwynikuprzeprowadzonychdyskusjiiustaleńzprzedstawicielamiśrodowiskopiniujących projekt Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych jak równieŜ po przeanalizowaniu zgłoszonych wniosków i propozycji w projekcie strategii dokonano następującychmodyfikacji: • Cześćdiagnostycznazostałauzupełnionaodanestatystyczneza2006r. • ZostaływprowadzonekorektywanalizieSWOT • ZostałyzmodyfikowanezapisydotyczącezadańpriorytetowychorazdziałańsłuŜących ichrealizacji. • Zostałyzmodyfikowanewskaźnikirealizacjistrategii. 6.6.5WNIOSKI PoddaneoceniezapisyprojektuGminnejStrategiiRozwiązywaniaProblemówSpołecznych wywołały zamierzoną dyskusję zarówno wokół diagnozy sytuacji społecznej Gminy WaśniówjakrównieŜwyznaczonychzadańpriorytetowych.TreśćdokumentuwduŜejmierze spotkała się z pozytywnym odzewem. DuŜe zainteresowanie budziły moŜliwości wsparcia działań strategii w ramach absorpcji funduszy strukturalnych UE. Głosy krytyczne i postulowane zmiany zostały uwzględnione w ostatecznej wersji projektu strategii rozwiązywania problemów społecznych. Opinie róŜnych podmiotów w róŜnych sektorach politykispołecznejtj.zabezpieczeniaspołecznego,ochronyzdrowia,oświaty,kultury,sportu i rekreacji, które mogą być partnerami w realizacji strategii pozwoliły na sformułowanie optymalnychcelówipriorytetówlokalnejpolitykispołecznejnalata2008–2015.

179 6.7.ZAŁĄCZNIKI 6.7.1PLANREALIZACJISTRATEGIIW2009ROKU 6.7.2RAPORTYZESPOTKAŃIWARSZTATÓW 6.7.3 ZARZĄDZENIE WÓJTA GMINY WAŚNIÓW W SPRAWIE POWOŁANIA ZESPOŁUEKSPERTÓWDLACELÓWOPRACOWANIASTRATEGII 6.7.4 ZARZĄDZENIE WÓJTA GMINY WAŚNIÓW W SPRAWIE POWOŁANIA ZESPOŁUKOORDYNATORÓWDLACELÓWWDRAśANIASTRATEGII

180