Bakı Dövlət Universitetinin Nügədi Tədris Təcrüibə Bazasında Cofirafiya
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
+ I 1-*;+** .E a3-r*' l I Niigedi tedris-tecrtibe ve istirahet merkezinin agilryr (18 sentyabr 2013-cii il) AZoRIIAycAN REspuBt,ix,q.st rausir, Nnzinliyi rIAKI oOvlar uNivnnsirnri BAKr DOVLAT UNiVERSirpriXiX XuCeOi TODRiS.'IOCRUBO BAZASINDA COGRAT.iYI FAKULTOSI TALOBALORiXiX eol. recnUselenixix regxit ixe oain METODiX VESAiT Bah Ddvlal Universitetinin Cogru/iya .faktiltasi Elnti $ttrasrnm 2013-cii il l3 nov-abr tarixli j saylr iclasrnm qaran ila ta.sdiq cdilmisdir (Protokol llb3. I 3. I 1.20 I 3) BAKI.2OI3 Elmi redaktor: AkadernikA.M.Maharramov Raygilar': Akadernik Hesen Oliyev adrna AMEA-nrn Geomorfologiya gobasinin rntidiri, c.e.d. Tanrlverdiyev X.K. g(ce+ ) Azerbaycan Ddvlet Pedaqoji Universite- ( tinin iqtisadi Co[rafiya ve Co[rafiyanrn bPn Tsdrisi Metodikasr kafedrasrnrn dosenti, c.e.n. Mammadov M.X. Bakr Dovlat Universitetinin Ntigedi tadris_tecri.ibe bazasmda cofirafiya fakiiltasi talebelerinin giil tacriibelarinin tagkiline dair metodik vesait, Bakr Ddvlat Universiteti Neqriyyatr, 2013, 224 seh. DA os 7F ce ea "t Bakr Dtivlat Universiteti Nagriyyatr, 2013 MUNDaRic.qr 6n stiz (A. M. Maharrantov)..... l. Bakr-Niigadi margrutunun iimumi cofrafi tahlili."' 1.1. Fiziki-cofirafi tehlil fl/.O. Qaribov)... n d 1 .2. iqtisadi-cofrafi tehlil (7. G. H a s a nov, V. O. Ofa iyev) l8 1.3. Geodeziya gebekasinin tehlili (M.H.Qoca,nanov, O.T.Talfiov, M.K.Orucov) .......... ......."""""""'24 s n rov, i. U. d u t t ay ev .32 1 . 4. Hidrorneteoroloj i tahyl (S. M. i ka da lt ) 1 .5. Turizm obyektlerinin tehlili (H. B. Soltan ova) ...... " "" " " "'33 (E. 3 8 1 . 6. Toponimlerin tehlili B. Nur iyev) ......... -........... " " " " " " " 2. Orazinin fiziki-cofrafi saciyyasi............... """'41 2.1. Co$rafimovqeyi va serhedle ri (Y.O.Qaribov).... " " "" " " "4| 2.2. Oroqrafi ya va relyef (Y. O. Qar ib ov) ........ -............ " " " " " "'43 2.3. Tedris-tocriibe sahesinin topoqrafik tesviri (M.M.Mehbalryev, R.V.Bayramov)............. """""'55 2.4. Geciojr qurulug (Y.O Qaribov)............. """""'58 2.5. iqlirn seciyyasi (O.5. Mammadov, O.O.Hasanaliyev, M.M.Maharramova)... """""""'62 2.6. Hidroloji xiisusiyyatlar (F-O.imanov, A.A.Qtrliyeva, N.i.Hasanova, R.F.Racabov)..-......' """""""68 2.6.1. Qaylor....... ..""""""'68 2.6.2. Yeraln su1ar......... ..""""""""""90 2.6.3. Stini su obyektlari.. """"""""""'96 2.T.Torpaqdrttiyti (Y.O.Qaribov).................!...r.!"""':""""""'99 2.8. Bitfi orttiyti (Y.O.Qaribov)............. .....""""'102 2.g.Heyvanlaralarni (Y.O.Qaribov)............. """'105 2.10. Tebii landgaftlar ( N.S.ismayilova)......... "" 106 2. 1 1. Milli parklar (Y.O.Qaribov, A.A-Nuriyev) """"""""""'126 3. Orazinin iqtisadi va sosial-cografi saciyyasi va turizm-rekreasiya ehtiyatlan ""'129 3.1. iqtisadi v: sosial-cografi seciyye (T.G-Hasanov, V.O. Ofandiyev)............. 129 J 3. 1. 1 . Ohali va yagayry mantaqa1ari................. 3.1.2. Sanaye sahalari..... 3.1.3. Kand tasarrti.fafi . 136 3.1.4. Naqliyyat va sosial xidmat sahalari..... 138 3.2. Twrzm-rekreasiya ehtiyatlan (H. B. Soltanova)...., 143 4. Qirl tedris-tacrtiba iglarinin aparrlmasrnrn praktiki teqkili........ ........153 4.1. Fiziki colrafiya iizre qdl tedris tecrtibesinin tegkili (Y.O.Qaribov)............. .............153 4.2. iqtisadi ve sosial cografiya tizre gol todris tecrtibesinin teqkili (T.G.Hasanov, V.O.OJandiyev)...... ...........157 4.3. Geodeziya ve kartoqrafiya tzre gol tadris tecrtibesinin tegkili (M.H.Qocamanov, R. M. Ohl intonov,Z.A. Ba{ntanov)...1 63 4.4. Hidrorneteorologiya ixtisasr iizra gdl tedris tacrtibasinin tagkili (F.O.imanov,i.S.Ottyeva).............. ............186 4.5. Cografiya rntiellirnliyi ixtisasi iizre gdl tecrtibesinin tegkili (V.O.Ofandiyev, N.S.SeyJitllaveva).... ........188 4.6.Turizm ve rekreasiyatzre gol tadris tacrtibasinin tegkili (H.B.Soltanova)........... ............208 Odabiyyat ......222 4 6N s6z Dtinya universitetlerinin reytinqini n-tiiayyenleEdinnek tigtin mtixtalif tisullar rndvcuddur. Bunlardan en mtikernmella- rindan birinda mezunlann qahq biliyinin uzurtdmtirltiltiyii esas gdttirtiltir. Daha aydrn desek, telebenin tehsil aldrfir mtiddatda elde etdiyi biliklarin ne qeder onun yaddaqrnda qalmasr vacib arnildir. Bu arnili gticlendinnek tigtin Bakr Dcivlet Universite- tinde gortilen tedbirler srastnda nezeri bilikleri tecrtibi vardig- larle mohkemlendirmek tisuluna tisttinliik verilir. Bu sahedo atrlan rniihtirn addunlardan biri 2013-cti il sentyabnn lS-de Quba Tedris-tocrtibe va istirahat Merkezinin istifadaye veril- mesi olmugdur. Biz burada l0 faktiltenin, o citmlcderr Cofra- fiya fakiiltasinin telabalarinin gdl tacrtibasini tagkil ederok on- lann daha intellektli olmastna gahgaca[rq. Yeri gelmiEken, rnen bu merkaz barade oxuculara qtsa melutnat vermok istayirem, gtinki iller citdtikca, burada btittin kollektiv tarefindan gortilen boytik igler unudula bilar ve yaxud, bezilerine ele gele bilar ki, bu merkez ele-bela, gox sada bir [isulla emale gehnigdir. Necc deyerler, tarixi yalnrzyaqanaqyox, ltem da yannaq lazttndtt... Belelikla, Tedris-tecrtibe va istirahet tnerkezinin esast Azarbaycan Respublikasr Nazirlar Kabinetinin (o vaxtkr Azarbaycan SSR Nazirler Soveti) 10 iyul 1967-ci il tarixli 388 saylt serencamlna esasen Quba fayonunun Jdanov adtna sovxo- zunun (indiki 2-ci Niigedi kendi) orazisinden torpaq sahasinin aynlmast ile qoyuhnugdur. NS sedri Onver Olixanovun inzala' drfr serencamda deyilir: "Kolxoz ve sovxozlann dovlot, ictilnai ve diger telebatlar tigtin torpaq saheleri ayrllmastna razirq verdiyini nazere alaraq, ... Quba rayonu icraiyye Kornitesino tapgrnlsrn ki, Jdanov adtna sovxozutl arazisindon 8 hcktar tor- paq sahasini S.M.Kirov adtna Azarbaycan Ddvlet Universiteti- nin biologiya faktiltesi iigiin tedris-tecriibe bazasr taEkil etrnek- den otrti ayrrsln". 5 Belelikle, rektor Mehdi Oliyev ve biologiya faktiltesinin dekanr Hebibe Qasrmovanrn rehberlik etdiyi ntimayende heyeti 1967-ci ilin sentyabrrnda ilk defe bazanrn erazisine ayaq bas- drlar. Lakin bu arazi tasevvtir edilen baza meflrurnundan gox uzaq idi. Yagayrq menteqesinden uzaq, yolsuz, baxrrnsrz srx meqa erazisi, alma ba[lan ve kolluqlar qonaqlan dtigtinrnsye vadar edir. insan aya[r deyrneyen bu yerlerde tecrtiba derslerini teqkil etmek flgtin yalntz tebietin verdiyi nemetlari var idi. Rektorluq ve dekanhq bazaya yol agrnaq, erazide hcg olrlazsa, gadrr qurmaqdan 6trii gerait dtizeltmak tigtin dtiz 2 il galrqdr. Nehayat, 1970-ci ilin yayrnda biologiya fakliltesinin ycni de- kanr Qara Mustafayev ve bir qrup telebesi tazace sahnmrg ct- firrla gelib alma a[aclannln altrnda qurulan gadrrlarda ilk tecrti- beleri kegdiler. Bele "gadrr-tecrtibe praktikasr" l99l-ci iledek davam etdi. 1989-cu ilde Xocah geharinin inkiEafi ile slaqedar heyata 6 _- kegirilen Ddvlet Proqramrna uy[un olaraq, Rusiya Fcderasiya- srndan ahnan taxta konstruksiyah ikirnartabali binalardan biri o vaxtkr dekan Akif Quliyevin gexsi sayleri neticesinda univer- siteta verildi ve hemin l6 rnenzrlli,4T otaqlr ev 1990-cr ilin sonlannda Ntigedi kendinde qurulub baga gatdr. l99l-ci ildan etibaren telebeler, nehayet, rahat otaqlarda yerlegerek tecrtibe kegrnaye bagladrlar. Lakin bu xogbextlik da uzun stirntedi. Er- rnenilerin tecavijzij neticasinde 1993-ci.i ilde Qubadhdan qagqur dtigan 38 aile rntiveqqeti ya$amaq tiqi.in bazada yerlegdirildi, bu "mtiveqqetrhk" 2012-ci ilo kirni davarn etdi ve bu 20 il erzinde talabalerin tecrtibe dersleri ile bagh arzulart (Alttagac tadris- tecrtibe bazasrndakl yanmglq derslsri nazara ahnasaq) tireklarinde qaldr. 2007-ci ilden Qubanrn Gtilazi kandinde baqlanan siirtigrnanin yaratdr[r problernleri hell etrnek, hemin kendi yeni araziye kciglinnek rneqsadile diivlet terefinden rayonun A;a[r Atuc kendi erazisinde 60 hektar torpaq sahesi ayrrldr ve hernin yerde her birinin heyetyanr sahesi 8 sot olan 189 rnenzil inga olundu. 2012-ci i1 rnartrn 6-da istifadeye verilen harnin qese- benin sakinlerinin bir qisrni da hayat geraitini yaxgrlagdrnnaq arzusu ile mtiracietler edan BDU-nun tedris-tecrtibe bazastnda maskunlaqan qagqrnlar oldu va bu hadise yeni tadris-tacrtibe rnarkezinin (bazasrnrn yox) tikintisine qerait yaratdr. (Bir rntiddat sonra BDU-nun Ehni $urasr "Biologiya faktiltasinin tedris-tecrtiba bazasf' adrnrn deyigdirilerak "Bakt Dovlet Universitetinin Tedris-tecrtibe ve Istirahet rterkezi" olmasr haqqrnda qerar qebul etdi.) Artrq istifadeye yararsrz veziyyata dtigen ikimertebali taxta konstruksiyah evi ve onun atrafindakr tikilileri berpa etmek rniimktn deyildi. Uzun rntiddet "rniivoqqeti" istifada- giler terefinden berbad hala dtigen, ternelina qadar gtirtiyen binanr XXI esrin telebesi tigtin tamir etrnokdense, yeni bina tikrnak daha olverigli idi. Ondan ingaatgrlar tigtin rntiveqqati 7 daldanacaq yeri ve anbar kimi istifade etmek qoran ila bir qeder arahda - gozel bir dafeteyi yerde begrnartebeli yeni bi- nanrn temeli qoyuhnafia bagladr. (Bagr belah, bir zamar Xocalrda tikilmesi nezarde tutulan, lakin universitete bagtgla- nan, sonra ele Qarabafidan qagqrn dtigen soydaglanmrza qismet olan ikirnertebeli taxta bina qagqrnlar gedenden az sonra elektrik xatlarinin qlsa qapanmasr naticesinde alrgrb yanrn saatrn erzinde kiile dondti... Gdrtintir, onun da qisrnetinde Xocah taleyi var imig...) 2023.16 kvadrat rnetrlik ternelin tizerinde timutni sahesi 8400 kvadrat metr olan begmartebali binanrn tikilmasi qarara ahndr. Bu, erazice BDU-nun 2008-ci ilde istifadeya verilsn onmertebeli 3-cti tadris korpusunutr sahesinden boytik idi. Nezere alanda ki, burada yalmz birtipli tedris auditoriyalan yox, hem de her birinde fordi sanitar qovgaft, dug kabinesi ve yataq dasti