Zo vanzelfsprekend is Nooit had Carlijn Achtereekte het goud van Kramer niet iets gewonnen MAANDAG 12 FEBRUARI 2018 VERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 PRECIES OP TIJD GEPIEKT SP3 volkskrant.nl

Zijlstra: ik loog over gesprek met Poetin

Natalie Righton waar hij naar terug wil. En zijn ant- Omdat dit ook implicaties voor hem of Den Haag woord was: d at is Rusland, Wit-Rus- zijn bedrijf kon inhouden.’ land, Oekraïne en de Baltische Staten. De premier weet volgens Zijlstra al Minister Halbe Zijlstra van Bui- En Kazachstan was nice to have.’ een tijdje dat zijn minister onwaarhe- tenlandse Zaken heeft jarenlang Zijlstra heeft het verhaal naar eigen den heeft verteld over zijn contacten gelogen over een ontmoeting met zeggen sinds ‘begin 2014’ zowel bin- met Rusland. ‘Ik heb Mark Rutte een Vladimir Poetin. In tegenstelling nen als buiten de VVD verteld. Hij zou paar weken geleden geïnformeerd tot zijn eerdere beweringen was als Shell-medewerker samen met over de uitspraken van Poetin en de de VVD’er in 2006 niet aanwezig Shell-topman Jeroen van der Veer en wijze waarop ik de bron van deze infor- op een bijeenkomst met de Russi- Poetin in de datsja hebben gezeten. matie heb willen beschermen’, zegt sche president in diens buiten- Dit zeiden zijn spindocters in oktober Zijlstra. Rutte zit in Pyeongchang en huis. Premier Mark Rutte is al ‘en- vorig jaar bij zijn aantreden als minis- was zondag niet bereikbaar voor com- kele weken’ op de hoogte van het ter. Zij gebruikten de anekdote om de mentaar. nepverhaal. Zijlstra wil niet zeggen van wie hij het geopolitieke verhaal hoorde, om- Dit heeft Zijlstra dit weekeinde toege- dat hij de bron en diens bedrijf dan in geven in een gesprek met de Volkskrant. problemen zou brengen. Twee goed in- Uit onderzoek van de krant bleek dat gevoerde bronnen melden dat het om collega’s grote twijfels hadden over het Ik heb Van der Veer zelf gaat, maar de minis- waarheidsgehalte van het treffen met ter en Van der Veer willen dit niet be- Poetin. ‘Het is niet verstandig geweest. Mark Rutte vestigen. Ik had het anders moeten doen’, zegt Poetins woorden, zoals die door Zijl- Zijlstra na confrontatie met het onder- geïnformeerd stra worden geciteerd, zijn zwaarbela- zoek. over de wijze den omdat het Westen ze zou kunnen De ontboezeming komt op een on- opvatten als een verkapte oorlogsver- gelegen moment. Morgen vliegt Zijl- waarop ik de klaring tegen de Baltische Staten, met stra voor het eerst als minister naar alle geopolitieke gevolgen van dien. Moskou voor een ontmoeting met zijn bron heb willen Ruslandkenners achten het onwaar- ambtgenoot Sergej Lavrov. Het onder- schijnlijk dat Poetin zijn militair-stra- werp MH17 staat hoog op de agenda. beschermen tegische dagdromen in deze bewoor- Rutte III beschuldigt het Russische re- dingen heeft gedeeld met niet-Russi- gime openlijk van het verspreiden van Halbe Zijlstra minister van sche gasten. desinformatie hierover. Nu blijkt de ei- Buitenlandse Zaken De bewindsman houdt vol dat de ‘in- gen minister van Buitenlandse Zaken houd van de boodschap klopt’ en vindt jarenlang een onware anekdote over daarom dat hij ‘geen desinformatie Poetin te hebben verteld. kritiek op de gebrekkige buitenlan- heeft verspreid’. Hij denkt niet dat de Onder meer op een VVD-congres in dervaring van de kersverse minister te Russen zijn nepverhaal tegen hem zul- mei 2016 waarschuwde Zijlstra zijn kie- pareren. len gebruiken. ‘Als ze dat al zouden pro- zers voor een oorlog met Rusland. ‘Ik Zijlstra heeft het verhaal van iemand beren, dan maak ik meteen de afslag was begin 2006 aanwezig in de datsja anders geleend, geeft hij nu toe. Dit naar de inhoud. Dan zal ik zeggen: wilt van Vladimir Poetin’, zegt Zijlstra in de deed hij naar eigen zeggen om zijn u dan ontkennen dat dit verhaal waar toespraak die online nog circuleert. ‘Ik bron te beschermen. ‘Ik heb toen de is? Ze weten zelf ook donders goed wat was medewerker. Ik was weggestopt keuze gemaakt: oké, dit is een belang- er in het hoofd van Poetin omgaat.’ achter in het zaaltje waarin het plaats- rijk geopolitiek verhaal. De implicaties vond. Maar ik kon heel goed horen wat daarvan zijn stevig. Ik heb het verhaal het antwoord van Vladimir Poetin was toen naar mijzelf getrokken, om te zor- PAGINA 4-5 op de vraag wat hij verstond onder gen dat de persoon die er wel bij was ‘Ik ben het verhaal gaan wegduwen Halbe Zijlstra. Foto Jiri Buller / de Volkskrant Groot Rusland. Want Groot Rusland is zelf niet de onthullende factor werd. omdat het de verkeerde lading kreeg’

Advertentie JAARGANG 96 € 2,75 VOETNOOT DIVERSITEIT 48 pagina’s NUMMER België € 3,10 28528 Duitsland € 3,35 oensdag was ik op Hoe diverser de politie, hoe Frankrijk € 3,35 het hoofdbureau minder vanzelfsprekend het et- Luxemburg € 3,10 van de Amsterdam- nisch profileren. Landelijk heeft Oostenrijk € 3,35 W se politie om met 25 procent van de nieuwe in- Peter Slort, ‘portefeuillehouder stroom agenten een migratie- diversiteit’, en Willem Hinskens, achtergrond, in Amsterdam is woordvoerder bij de Amster- dat 50 procent. damse politie, te spreken. Slort: ‘Persoonlijk vind ik een Slort stelde: ‘De richtlijnen hoofddoekje bij de politie geen ABCCDCCEF zijn duidelijk, etnisch profileren probleem. Neutraliteit zit in ge- is verboden maar het komt he- drag. De eerste vrouwen bij de laas nog voor. Ik wil dat niet politie hadden geen leven. Nu is goedpraten, maar een diender een vrouwelijke politiechef nor- Overal en altijd de die twee keer een auto met een maal. Over dertig jaar zijn hoofd- Pools kenteken stopt, beide ke- doekjes bij de politie normaal. Volkskrant lezen? ren is de bestuurder beschon- Momenteel is de samenleving er Zet de V op ken, zal denken: Polen zitten nog niet klaar voor.’ uw telefoon dronken achter het stuur.’ Arnon Grunberg Kijk op volkskrant.nl/digitaal

DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM [email protected] TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 DE VOLKSKRANT 4 MAANDAG 12 FEBRUARI 2018 Ten eerste

Nee, hij heeft nooit met Poetin in één ruimte gezeten, zoals hij steeds heeft beweerd, erkent Halbe Zijlstra nu. Hij zou diens woorden hebben gehoord van een bron die hij wil beschermen. ‘En de inhoud is gewoon waar.’

Door Natalie Righton ‘Ik ben het gaan wegduwenomdat het de verkeerde lading kreeg’

mdat dat nigheid zou aanschuiven bij miljar- Twee andere voormalige Shell-col- klopt’, ant- denonderhandelingen tussen Shell lega’s, die tot 2006 als direct leiding- woordt Halbe en Poetin? gevenden van de huidige minister Zijlstra (49) Maandenlang weigerde Zijlstra op- werkten, vertelden dat Zijlstra in die zaterdagoch- heldering te geven op vragen hier- tijd weliswaar was doorgegroeid tot tend onom- over van de Volkskrant. Na Van der de wereldwijde manager van het wonden op de Veers uitspraak dat Zijlstra nooit met creditcardproject – een ‘hoge project- vraag waarom hem mee was naar Poetin, probeer- functie’ in Londen – maar ‘vanuit die voormalig Shell-topman Jeroen van den Zijlstra’s woordvoerders de dis- functie had hij geen directe toegang ‘Oder Veer blijft volhouden dat Zijlstra crepantie weg te poetsen met de be- tot de heer Van der Veer’. Over een er niet bij was tijdens zijn ontmoetin- wering dat hij weliswaar ‘niet aan de eventuele ontmoeting met Poetin zei gen met de Russische president Vladi- gesprekstafel had gezeten, maar wel de een: ‘Hij heeft mij er in ieder geval mir Poetin in 2006. We zitten in de in de ruimte aanwezig was’. nooit iets over verteld.’ De ander: ‘Het persruimte op Schiphol, Zijlstra is net Daarmee werd de suggestie gewekt is niet aannemelijk.’ teruggekomen van een dienstreis dat Van der Veer hem misschien was Geconfronteerd met deze citaten naar Japan. Gekleed in een trui en met vergeten. Dat vond Van der Veer dan en na vele telefoontjes biecht Zijlstra vermoeide ogen geeft hij binnen een weer een merkwaardige suggestie. de onwaarheden op in de persruimte minuut toe: ‘Het is vrij simpel: ik was ‘Dat lijkt mij onwaarschijnlijk’, zei hij van Schiphol. daar niet bij.’ in januari na nieuwe vragen van de De twijfels over het waarheids - Volkskrant. Hoe het kon dat de minis- Dus u was niet bij Poetin? gehalte van Halbe Zijlstra’s ontmoe- ter dit dan toch bleef volhouden? ‘Dat ‘Daar was iemand anders bij. Die ting met Poetin begonnen direct na moet de heer Zijlstra zelf maar uitleg- heeft mij dat persoonlijk verteld. Op zijn aantreden als minister van Bui- gen.’ En: ‘Ik herhaal: Ik heb nooit tege- de vraag wat Poetins definitie was van tenlandse Zaken, eind oktober vorig lijk met de heer Poetin en de heer Zijl- Groot Rusland, antwoordde hij: ‘Dat Door VVD-prominenten is nadruk- naamde bezoek aan Poetin, red.) en jaar. Volgens VVD-prominenten was stra in één kamer gezeten.’ is Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en kelijk bij media geplugd dat u met toen kreeg het een heel andere Zijlstra voorafgaand aan zijn poli- De twijfel groeide omdat ook an- de Baltische Staten.’ Ik vond het van Jeroen van der Veer in die datsja lading. Want toen werd het: kijk die tieke carrière ‘voor Shell de wereld dere oud-Shell-collega’s die zich groot belang om dat geopolitieke ver- met Poetin zat. Zijlstra eens internationale ervaring over gevlogen’ en was hij zodoende meldden niet konden geloven dat haal te vertellen. Ik heb daar toen in ‘Ik weet eerlijk gezegd niet wat de hebben. Terwijl ik alleen dat inhoude- samen met Van der Veer terechtgeko- Zijlstra destijds bij Poetin was be- één-op-ééngesprekken met anderen VVD geplugd heeft. Ik was daar niet lijke verhaal wilde vertellen. Vanaf men in het buitenhuis van de Russi- land. ‘Zijlstra had de positie daar to- weleens aan gerefereerd. Ik heb het van op de hoogte.’ dat moment heb ik iedereen die daar sche president. taal niet voor’, zegt een voormalige verhaal toen naar mijzelf getrokken een vraag over stelde gezegd: ik ga ‘Al mijn bezoeken aan president P, Shell-collega die tot 2005 de afde- om te zorgen dat de persoon die bij Dat verhaal. Als onderstreping daar niks over zeggen. Want ik dacht: daar was Halbe niet bij’, mailde Van ling leidde waarvoor Zijlstra ging het gesprek aanwezig was niet de ont- van uw buitenlandervaring. ik ga dit verhaal niet verder aanwak- der Veer vorig jaar na vragen van de werken. ‘Hij was toen maar een sim- hullende factor zou zijn. Omdat dat ‘Ja, dat was ook waarom het oncom- keren.’ Volkskrant. Het verhaal had argwaan pele ingehuurde kracht. Hij was be- ook implicaties voor hem of zijn be- fortabel werd.’ gewekt op de redactie, omdat Poetin trokken bij het opzetten van een cre- drijf kon inhouden.’ Heeft u nooit getwijfeld of het slechts bij hoge uitzondering Neder- ditcardsysteem voor Shell-mana- Heeft u ook binnen de VVD verstandig was om uzelf daar te landers ontmoet en dan alleen als zij gers. Zijlstra moest de software daar- Wanneer heeft hij de anekdote volgehouden dat u in die datsja situeren in het buitenhuis van zeer hooggeplaatst zijn, zoals de voor uitrollen. We zaten met een aan u verteld? was met Jeroen van der Veer? Poetin terwijl u daar helemaal koning. Zijlstra was gemeenteraads- man of zes op een afdelinkje boven ‘In de eerste helft van 2014. Ik had ‘Ja, altijd. Ik heb nooit een ander ver- niet was geweest? lid in Utrecht in de tijd dat hij Poetin Den Haag Centraal. Wij kwamen toen als VVD-fractievoorzitter sessies haal verteld. Want du moment dat je ‘Nou, er was wel een afweging van: beweerde te hebben ontmoet. Hij niet in de búúrt van Van der Veer, met mensen om bepaalde onderwer- het anders vertelt en je daar wél zegt: oké hoe vertel je dit zonder de bron te werd via zijn eenmansbedrijf welis- laat staan bij Poetin.’ Hij noemde pen te bespreken. Dit was een één-op- joh het was iemand anders, dan is de onthullen? Ik dacht toen: het geeft waar soms ingehuurd voor ict-projec- het idee dat Zijlstra samen met de ééngesprek over onder meer Rusland. kans dat iemand het gaat vertellen het verhaal inhoudelijk veel meer ten voor Shell, maar was een kleine Shell-topman en Poetin in een ka- Ik heb overal – ook in publieke uitin- aanwezig... dan is dus alsnog bekend kracht als je het verhaal dan uit jezelf zelfstandige ondernemer. Was het mer zat ‘volstrekt belachelijk’ en gen – nooit de link met hem gelegd.’ wie het wel was. Mensen hebben mij vertelt. Maar het feit dat we dit inter- aannemelijk dat Zijlstra in die hoeda- ‘lachwekkend’. wel gevraagd: waarom was je daar? view nu hebben... nu denk ik dat het Met Shell, zei ik dan. Eerlijk gezegd is niet verstandig was. Ik sta er nog wel daar ook op een gegeven moment de achter dat ik de bron niet heb ge- naam van Van der Veer aan gekop- noemd. Maar ik had het anders moe- peld. Want het was ook wel bekend ten doen.’ dat die daar zat. Het wordt dan hear- say. Bij de Volkskrant noemen we ‘Het was eigenlijk nooit een item, bronnen soms ook niet bij naam. Het moet ook niet zo worden dat ik een verhaal tot ik minister ging worden. Ik zat in Maar we gaan niet zeggen dat we Londen en ik weet nog dat iemand zelf iets van Poetin hebben ge- vertel dat ik heb gehoord van het neefje van mij dat AD-verhaal toestuurde hoord als dat niet zo is. (waarin melding werd gemaakt van ‘Nee, maar het moet ook niet zo wor- de achterbuurvrouw haar moeder.’ Zijlstra’s en Van der Veers zoge- den dat ik een verhaal vertel dat ik DE VOLKSKRANT MAANDAG 12 FEBRUARI 2018 5 Interview Halbe Zijlstra Ten eerste

Minister van Buitenlandse Za- ken Halbe Zijlstra staat op het Binnenhof de media te woord voorafgaand aan de wekelijkse ministerraad. Foto Bart Maat / ANP

dat je definitie is, wil dat nog niet zeg- gen dat hij meteen met het leger de grens overtrekt.’

U waarschuwt uw toehoorders op het VVD-congres van 21 mei 2016 wel voor oorlog met Rusland. U zegt letterlijk: ‘Een wereld waarin het heel goed mogelijk is dat wij in Europa weer te maken krijgen met een oorlog. Een oorlog met Rusland.’ U zegt dat bovendien op basis van een ervaring die er niet was. ‘Ja, klopt. In die speech geef ik een aan- tal bedreigingen aan die er op dat mo- ment spelen. Je moet bedenken: Oekraïne was aan de gang, de Krim was geweest. Als je dan ook de Balti- sche Staten noemt, die zijn lid van de Navo. Als hij dat ook zou doen, dan hebben we een probleem. Het is niet voor niets dat de Navo forward pre- senceheeft neergezet (vooruitgescho- ven militairen eenheden, red.). Omdat tin omgaat, dus ze zullen ook niet het gevaar dat van Rusland uitgaat na- heel verrast zijn.’ tuurlijk breder werd herkend.’ Was het verstandig om de bron te beschermen op De Russen zeggen geregeld tegen Maar de woorden zo formuleren, de Nederlandse regering en het dat heb ik Poetin nog niet horen de manier waarop ik het heb gedaan? Nee, dat was onderzoeksteam van MH17 dat zij doen. Dat zou het Westen direct desinformatie verspreiden. Bent u kunnen opvatten als een dreige- onverstandig. Maar de informatie is juist niet bang dat de Russen nu een ment. Heeft u die woorden wel stok hebben om ons mee te echt goed begrepen? slaan. Zie je wel: jullie eigen mi- ‘ Jazeker.’ nister verspreidt desinformatie. ‘Het is geen desinformatie.’ U noemt de dreiging vanuit Rus- land reëel, maar tot een oorlog heb gehoord van het neefje van de Ik heb het ook gevraagd, maar ik dat de Volkskrant wekenlang vra- Nou, u hebt verteld dat u daar zal het toch niet komen vanwege achterbuurvrouw haar moeder.’ heb het antwoord niet gekregen. gen heeft gesteld. U had het ook was met Poetin en dat is niet de Navo-beschermingsmaatrege- ‘Omdat er ook een element aan vast- in oktober of na uw aantreden in waar. len? U was fractievoorzitter van de zit dat ik niet op papier kan beant- november kunnen vertellen. ‘De inhoud is gewoon waar.’ ‘Gezien het geopolitieke beeld dat in VVD. U had kunnen zeggen: wij woorden. Anderen hebben eerder de ‘Bij het aantreden heb ik gezegd: ik ga het Kremlin leeft, zou het heel onver- spreken vaak met mensen die in- vraag gesteld, die hebben het ant- er verder niks over zeggen.’ U hebt verteld dat u daar was met standig zijn om Navo-troepen uit ternationaal opereren en de woord gekregen.’ hun leider en dat is niet waar. Oost-Europa terug te trekken.’ boodschap is zus en zo. Heeft u Maar u heeft niet gezegd: ik was ‘Dat de boodschapper een ander was, uzelf niet gewoon wat groter wil- U gaat nu ook op papier bevesti- er niet. dat is waar, daar draai ik niet omheen. Heeft u het in 2016 niet iets te len maken met dat verhaal? gen dat u er niet was, dus waarom ‘Klopt.’ Daar moet je gewoon open over zijn. sterk aangezet? Toen was er toch ‘Nee, dat is ook waarom ik, toen het heeft u dat toen niet gedaan? Maar de boodschap zelf, de informa- ook al Navo-bescherming? die wending nam voor mijn aantre- ‘Toen het verhaal speelde, heb ik het Aangezien u komende week naar tie is gewoon juist. Was het verstan- ‘Als je het hebt over de geopolitieke den, dat ik het ben gaan wegduwen. weggeduwd, Ja, je kunt een publiek Moskou gaat, komt u in een onge- dig om de bron te beschermen? Ja. gevaren: die waren er in 2016, maar Omdat het precies de verkeerde la- statement doen: o, by the way, ik was makkelijke situatie. U hebt iets Was het verstandig om de bron te be- zijn er nu nog steeds. Een oorlog met ding kreeg. Het ging namelijk niet daar niet bij.’ verteld over Poetin en dat is niet schermen op de manier waarop ik het Rusland is reëel op het moment dat je meer om de inhoud. Maar het ging zo. Bent u niet bang dat de Rus- heb gedaan? Nee, dat was onverstan- als Navo niet zorgt dat je voorzorgs- om dit punt.’ Ja. sen dat tegen u gaan gebruiken? dig. Maar de informatie is juist.’ maatregelen neemt. Die hebben we ‘Ja, maar dat was op dat moment hele- ‘Als zij hier een discussie over willen, genomen.’ Had u dan niet beter toen al kun- maal niet aan de orde. Ik heb aan ie- ga ik die graag aan. Maar wel op de in- Het is nogal wat, ook inhoudelijk, nen zeggen: ik was er niet? dereen gezegd die het toen vroeg : houd. Ik praat graag met hen over wat dat u zegt dat Poetin oorlog zou Dus die waarschuwing tegen Rus- ‘Nou, degenen die dat toen hebben joh, ik ga er niks meer over zeggen.’ er gebeurt in Oost-Oekraïne en op de zoeken met Europa. land, daar staat u nog steeds ach- gevraagd, hebben dat antwoord ook Krim. Als het goed is weten ze don- ‘Hij zegt wat anders. Hij zegt: dit is ter? gekregen.’ Ik zit hier nu aan tafel met u, na- ders goed wat er in het hoofd van Poe- mijn definitie van Groot Rusland. Als ‘Ja.’ Neuroloog Farid Abdo: ‘Als de nabestaanden echt geen orgaandonatie DinSDag 13 FEbruari 2018 willen, dan doen we het niet, ongeacht de wens van de donor’ p11 volkskrant.nl

Zijlstra legde woorden Poetin verkeerd uit

Natalie Righton land’, schrijft Van der Veer. Hij vindt de in- Den Haag terpretatie van Zijlstra ‘dat huidig Rusland graag meer of veel invloed wil in wat Groot- Minister Halbe Zijlstra van Buiten- Rusland was, logisch’. Maar, zegt Van der landse Zaken heeft Poetins uitspra- Veer, die ‘interpretatie in agressieve zin’ is ken over Groot-Rusland verkeerd ‘niet aan mij noch mijn woordgebruik’. geïnterpreteerd. De woorden van de Van der Veer herkent zich ook niet in het Russische president waren in de eer- citaat over Kazachstan. ‘Hoe ik de specifieke Vier ste plaats ‘historisch’ bedoeld en landen destijds aan Zijlstra heb verteld, duidden niet op een militair voorne- herinner ik mij niet. Maar de term ‘nice to gouden men om het huidige Rusland uit te have’ is niet een zegswijze van mij.’ breiden. Ex-topman van Shell Het rijtje landen dat wordt genoemd medailles Jeroen van der Veer, de maakte vroeger inderdaad deel uit van een Dat blijkt uit een toelichting van de voor- bron van Zijlstra. groot Russische Rijk. Het is geen geheim Foto Epa malige Shell-topman Jeroen van der Veer dat Poetin daar trots op is. Maar Rusland- bij vier aan de Volkskrant. Van der Veer vormde de kenners achten het onwaarschijnlijk dat bron van Zijlstra’s gewraakte uitspraken. hij zijn militair-strategische dagdromen Winterspelen Hij was als president-directeur van Shell in Zijlstra’s aangehaalde bewoordingen bij verscheidene gesprekken met de Rus- heeft gedeeld met niet-Russische gasten. sische president aanwezig en sprak daar- ‘Dat is uitermate onwaarschijnlijk’, zegt en weer moet wüst op over later, in 2014, met toenmalig VVD- bijvoorbeeld Rusland-specialist Gijs zoek naar een fractievoorzitter Zijlstra. Kessler van het Internationaal Instituut geldschieter p3 Zijlstra’s geloofwaardigheid als minis- voor Sociale Geschiedenis Amsterdam. ‘Als ter staat ter discussie nadat hij maandag Zijlstra zijn bron heeft geloofd, vraag ik me in een interview met de Volkskrant heeft af hoe goed beslagen hij ten ijs komt als opgebiecht dat hij heeft verzonnen dat hij minister. Een andere mogelijkheid is dat bij Poetin op bezoek is geweest. Zijlstra Zijlstra heeft volgens hij op deze manier zijn politieke visie op ‘leende’ het verhaal van Van der Veer en Van der Veer de van Poetin objectiviteit probeert te verlenen. De glazen hem gehoorde woor- concludeerde uit diens woorden dat er den van Poetin ver- Beide kanten op pleit dit niet voor hem.’ oorlog dreigt met Rusland. keerd geïnterpreteerd. Een woordvoerder van het Kremlin bollen van ‘Ik kon heel goed horen wat hij ver- Foto anp heeft nog niet gereageerd op vragen van stond onder Groot-Rusland’, zei Zijlstra op de Volkskrant over de juistheid van de woor- Jeff Koons een VVD-partijcongres in mei 2016. ‘Want den die aan Poetin zijn toegeschreven. Het Groot-Rusland is waar hij naar terug wil. Russische persbureau Interfax schrijft wel En zijn antwoord was: ‘D at is Rusland, Wit- dat Zijlstra heeft toegegeven dat hij ‘twaalf v zocht hem Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. jaar lang heeft gelogen over zijn aanwezig- op in zijn En Kazachstan was nice to have.’ heid bij een bijeenkomst met de Russische Zijlstra wordt door zijn coalitiepartners president Vladimir Poetin’. new yorkse gesteund omdat ‘de inhoud van het ver- atelier haal niet ter discussie staat’. De leugen was Minister Zijlstra wilde niet dat de Volks- v4-6 ‘onverstandig’, oordeelt premier Mark krant zou onthullen dat Van der Veer zijn Rutte, maar Zijlstra hoeft niet af te treden. bron was, omdat hij Van der Veer en Shell Het klopt wel dat hij in een breder ge- dan mogelijk in de problemen zou bren- sprek met Zijlstra over Poetin heeft gespro- gen. Maandag bleek dat Zijlstra het mail- ken, laat Jeroen van der Veer per verkeer tussen de krant en Van der Veer e-mail aan de Volkskrantweten. Maar de op- ten onrechte opvoert als bewijs dat hij de advertenties merking van Poetin over Groot-Rusland PAGINA 4-5 waarheid heeft gesproken over poetin. Hij ORGAANDONATIEWET was ‘historisch bedoeld’: ‘Historisch gezien De pijnlijkste vragen over dwingt de Volkskrantdaarmee alles open- is Groot-Rusland groter dan huidig Rus- de afaire-Zijlstra baar te maken. Senaat wil laatste woord voor nabestaanden

Eerste Kamerleden doen ver- VOETNOOT GEWETEN woede pogingen om de positie van nabestaanden te verstevigen in de discussie over een nieuwe ang heb ik gedacht dat het De wezenlijke belofte van ex- den, want na de overwinning op orgaandonatiewet. Nabestaanden nieuwe extreem-rechts, dat treem-rechts is dat het de kiezer het geweten rest de jungle en op zouden, net als nu, het laatste verschilt van het oude om- zal verlossen van zijn slechte ge- die jungle zitten ook de veelal soci- woord moeten krijgen. Dit wil een Ldat het bevolkingsgroepen weten. Daarom moet alles wat aal zwakke aanhangers van groep senatoren vastleggen. De tegen elkaar ophitst maar geweld hem daaraan herinnert, bijvoor- extreem-rechts niet te wachten. pogingen zijn bedoeld om twijfe- niet expliciet verheerlijkt, om beeld het politiek correcte taalge- Wie extreem-rechts effectief wil lende Eerste Kamerleden over de identiteit ging. Nu denk ik dat het bruik, tot vijand worden ver- bestrijden, zal de al te begrijpe- streep te trekken. Vandaag debat- om schuld en geweten gaat. Kijk klaard. lijke behoefte van de kiezer verlost teert de Eerste Kamer weer over naar de vijanden van extreem- Het nationalisme en het te worden van zijn slechte gewe- het initiatiefwetsvoorstel van rechts: de gutmenschen en de racisme – zwartjes zijn dom, maar ten serieus moeten nemen. D66-Kamerlid Pia Dijkstra. Het is linkse kerk. ú niet – zijn doekjes voor het bloe- Arnon Grunberg de bedoeling dat de 75 senatoren daarna stemmen. Maar als het debat over het voorstel van PvdA, Overal en altijd de SP, GroenLinks, 50Plus en de Onaf- Volkskrant lezen? € 2,75 hankelijke senaatsfractie van de JAARGANG 96 belgië € 3,10 provinciale partijen uitloopt, kan Zet de V op 48 pagina’s Duitsland € 3,35 de stemming ook worden ver- uw telefoon NUMMER Frankrijk € 3,35 daagd. 28529 luxemburg € 3,10 Kijk op volkskrant.nl/digitaal oostenrijk € 3,35 ABCCDCCEF TEN EERSTE pagina 10-11

DE VOLKSKRANT BV Jacob bontiuSplaatS 9, poStbuS 1002, 1000 ba, aMStErDaM [email protected] tEl.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 DE VOLKSKRANT 4 DINSDAG 13 FEBRUARI 2018 Ten eerste Affaire-Zijlstra

Mark Rutte vindt dat Halbe Zijlstra een ‘grote fout’ heeft gemaakt door te liegen over een bezoek aan Poetins datsja. Maar aftreden is onnodig, vinden de premier en zijn coalitiegenoten. De oppositie heeft daarentegen veel vragen. Pijnlijke vragen.

Kamer wil spoeddebat over leugen

Natalie Righton reageren op de leugen van Zijlstra. Wel Den Haag liet woordvoerder Maria Zacharova we- ten dat Zijlstra woensdag nog gewoon Minister Halbe Zijlstra van Bui- welkom is in Rusland. ‘We wachten in tenlandse Zaken moet zich van- Moskou op onze Nederlandse colle- daag in de Tweede Kamer verant- ga’s.’ woorden nadat hij maandag in de Premier Mark Rutte, die al ‘enkele Volkskrant heeft bekend dat hij weken’ wist dat Zijlstra had gelogen loog over een ontmoeting met de over zijn bezoek aan Poetins datsja, Russische president Vladimir Poe- vindt dat zijn partijgenoot nog ‘geloof- tin. De Tweede Kamer eist ophel- waardig’ is. Wel vindt hij dat Zijlstra dering van de minister. een ‘grote fout’ heeft gemaakt door te beweren dat hij zelf bij Poetin was, ter- Regeringspartijen CDA en D66 steu- wijl hij de anekdote in werkelijkheid nen het verzoek van de oppositie voor van iemand anders leende: ‘Het was een spoeddebat aan het einde van de een onverstandige aanpak om het op middag. Volgens meerdere oppositie- die manier te doen, maar het was rele- Toenmalig Shell- Weet hij een deel suggereerden meteen al dat Zijlstra partijen staat de geloofwaardigheid vante informatie die hem ter ore was topman Jeroen van moet vertrekken. De PVV kent doorgaans van de bewindsman op het spel. De co- gekomen.’ Volgens Rutte weten de Rus- der Veer (links) van de oppositie ook weinig genade en de PvdA heeft de alitiepartijen VVD, CDA, D66 en Chris- sen heel goed dat de inhoud klopt. ‘Er eind december 1 vertrouwensvraag eveneens op tafel ge- te overtuigen? tenUnie blijven de minister voorals- is ook geen sprake van nepnieuws’, zei 2006 in het Krem- legd. Zijlstra kan vooralsnog alleen hoop nog steunen. hij. ‘Er is alleen sprake van beschermen lin in Moskou in putten uit de milde reactie van de kleine Zijlstra is nog steeds van plan om van een bron.’ overleg met de Ik heb gelogen. Vertrouw me. SGP op zijn misstap. dinsdagavond naar Moskou te vliegen. Ook andere coalitiepartijen blijven Russische presi- Er zijn weleens politici met een beter De vooruitzichten worden er niet be- Hij heeft daar voor woensdag een af- Zijlstra steunen. ‘Ik waardeer zijn open- dent Poetin verhaal begonnen aan het debat van ter op nu er ook weer twijfels zijn over spraak met zijn Russische ambtgenoot hartigheid’, reageerde D66-leider Pech- (rechts) en andere hun leven, maar Halbe Zijlstra moet het het belangrijkste verdedigingsargument Sergej Lavrov. Het kabinet-Rutte III be- told maandagochtend. ‘Ik moet de eer- partners van het ermee doen. Zelf vindt de VVD’er in elk van Zijlstra. Volgens de VVD’er deed hij schuldigt het Russische regime open- ste Rus nog tegenkomen die zijn fou- zogeheten Sacha- geval dat hij nog geloofwaardig kan ope- net alsof hij in 2006 zelf in Poetins datsja lijk van het verspreiden van desinfor- ten zelf rechtzet.’ Het CDA vindt het lin-project. Voor dit reren. ‘Bij geloofwaardigheid hoort ook was om de identiteit van zijn bron te be- matie over onder meer de vliegramp handelen van Zijlstra weliswaar ‘niet olie- en gasplat- dat wanneer je zo’n domme fout maakt, schermen. Verder zou de strekking van met de MH17. verstandig’, maar vindt het tegelijker- form in Oost-Sibe- je dat gewoon toegeeft’, zei hij maandag zijn verhaal wel kloppen. Nu blijkt dat Het Russische ministerie van Bui- tijd wel goed dat hij heeft gewaar- rië werkte Shell tegen Nu.nl. die bron – oud-Shell-topman Jeroen van tenlandse Zaken wilde maandag niet schuwd voor de Russische ambities toentertijd samen Het was voor de overlevingskansen der Veer – toch iets andere herinneringen om hun buurlanden te betrekken bij met staatsbedrijf van Zijlstra in alle opzichten beter ge- heeft. ‘Kazachstan is nice to have’, waren ‘Groot-Rusland’. ChristenUnie-Kamer- Gazprom. weest als hij zijn zonden eerder had op- volgens Zijlstra de woorden van Poetin. lid Joël Voordewind noemt het hande- Foto Reuters gebiecht. Mogelijkheden genoeg. Al in Dat was dus niet zo. En sprak de Russi- i len van Zijlstra ‘onjuist en ook onno- oktober publiceerde de Volkskrant een sche president nu over de toekomst van dig’. eerste artikel over de ongerijmdheden ‘Groot-Rusland’ of het verleden? LEUGEN ZIJLSTRA IN De oppositie neemt de kwestie hoog in zijn datsja-verhaal. De VVD’er heeft Zijlstra moet nu gaan uitleggen wat er op. ‘Het gaat niet meer alleen om de ge- daarna maandenlang vragen over de precies gebeurd is in een datsja waar hij BUITENLANDSE MEDIA loofwaardigheid van de minister, maar kwestie ontweken. Pas toen de Volkskrant nooit was. om die van Nederland’, zegt PvdA-bui- dreigde ook zonder zijn weerwoord over Het nieuws over de liegende Ne- tenlandwoordvoerder Lilianne Plou- te gaan tot publicatie, besloot de minis- derlandse minister werd maan- men. GroenLinks-Kamerlid Bram van ter van Buitenlandse Zaken zijn nepver- dag overgenomen door ver- Ojik: ‘Het trekt een wissel op de geloof- haal op te biechten. Kan Zijlstra nog schillende Russische media. Zo waardigheid van Zijlstra en zijn uit- Een van de gevolgen: Zijlstra moet nu functioneren? schrijft het Russische persbu- spraken kunnen in de toekomst op elk om genade smeken in een Kamer die al 2 reau Interfax dat Zijlstra heeft gewenst moment door Rusland of an- vol in de campagnestand staat voor de toegegeven dat hij ‘twaalf jaar deren tegen ons gebruikt worden.’ gemeenteraadsverkiezingen. Zeker bij lang heeft gelogen over zijn De PVV, SP en Forum voor Democra- de oppositie is er nu nog minder aan- Een Nederlandse minister van Buiten- aanwezigheid bij een bijeen- tie trekken in twijfel of Zijlstra’s positie drang tot mededogen. landse Zaken moet volgens het cliché komst met de Russische presi- als minister nog houdbaar is. De par- Toch moet de minister in elk geval een koopman en dominee zijn. Vooral die dent Vladimir Poetin’. Ook me- tijen spreken van ‘desinformatie’ deel van de oppositie overtuigen dat hij laatste rol wordt voor Zijlstra problema- dia in andere delen van de we- (PVV), ‘explosieve informatie’ (SP) en door kan als vaandeldrager van de Neder- tisch. Zijn biecht is inmiddels via inter- reld deden er verslag van. Jour- ‘aftreden’ (Forum). landse diplomatie. Met alleen de steun nationale persbureaus als Reuters en AP nalist Glenn Greenwald schreef Vanmiddag moet blijken of de ver- van de coalitie wordt de lucht wel erg ijl de hele wereld overgegaan. Bij elk lastig op The Intercept: ‘Nepnieuws is dedigingslijn van Zijlstra over de wel- voor Zijlstra. Een meerderheid van één ze- buitenlands bezoek kan het voorval op- zeker iets om je zorgen over te iswaar onhandig gepresenteerde, tel is een wankele vertrouwensbasis voor gerakeld worden. Zeker als Zijlstra kri- maken wanneer het afkomstig maar ‘correcte boodschap’ standhoudt een minister van Buitenlandse Zaken die tiek uit op een ander land, liggen de jij- is van buitenlandse tegenstan- in de Kamer. Zijlstra herhaalde maan- onder meer moet beslissen over interna- bakken voor de hand. Wie luistert er ders, maar het is minstens zo dag voor de camera’s dat het ‘dom’ was tionale missies. Juist bij dat soort kwes- naar een belerend lesje van een minister zorgwekkend en bedreigend, zo om te liegen. ‘Ik heb daar veel spijt van.’ ties is ‘breed draagvlak’ essentieel. die ooit fabuleerde dat hij bij Poetin in niet meer, wanneer het afkom- Of hij nog geloofwaardig door kan als De potentiële ontsnappingsroutes een datsja zat? stig is van de eigen regeringen minister, is aan de Kamer, vindt Zijlstra. zijn beperkt voor de VVD’er. SP, Groen- De misstap van Zijlstra raakt ook de en media.’ Hij wil niet vooruitlopen op het debat. Links en Forum voor Democratie (FvD) kabinetscampagne van minister Kajsa DE VOLKSKRANT DINSDAG 13 FEBRUARI 2018 5 Ten eerste

mier kan hij gewoon aanblijven omdat ‘de inhoud van het verhaal staat’. Hoe sterk is ‘Daarom is hij nog geloofwaardig.’ de coalitie? Deze vier pijnlijke Een vertrek van Zijlstra zou ook afstra- 4 len op Rutte, die toch al niet zo’n beste reputatie heeft als personeelsmanager. In het vorige kabinet sneuvelden drie Zijlstra heeft tijdens zijn lange carrière VVD-ministers en twee VVD-staatssecre- op het Binnenhof veel goodwill opge- vragen gaan het tarissen. Het kabinet-Rutte III is amper bouwd. De Fries staat bekend als een jo- van start of zijn minister van Buiten- viale en betrouwbare onderhandelings- landse Zaken wankelt al. partner. Het verklaart voor een deel de Dat is des te pijnlijker omdat de be- milde reacties vanuit de coalitie. D66-lei- noeming van Zijlstra op Buitenlandse der Alexander Pechtold ging daar het lot van Zijlstra Zaken meteen vragen opriep. De Fries verst in. Hij prees zelfs Zijlstra’s ‘open- had zich nooit een toonbeeld van diplo- hartigheid’. ‘Ik moet de eerste Rus nog matie getoond en op het internationale tegenkomen die zijn fouten rechtzet.’ toneel had hij weinig ervaring. Juist om Er zijn ook zakelijke redenen voor de die kritiek te weerspreken gingen VVD- solidariteit met de VVD-bewindsper- spindoctors het verhaal over het ver- soon. De prille coalitie moet nog bewij- bepalen meende bezoek van Zijlstra aan Poetin zen dat de samenwerking hecht blijft, recyclen. Als Zijlstra’s politieke loopbaan ook onder moeilijke omstandigheden. dinsdag eindigt, dan komt dat ook door Zolang premier Rutte achter Zijlstra de keuze van de premier om hem naar staat, zijn ook CDA, D66 en ChristenUnie Buitenlandse Zaken te sturen. Op een an- bijna verplicht loyaal te blijven. Anders dere post was er waarschijnlijk nooit dreigt zelfs een kabinetscrisis. meer iets van Zijlstra’s verzonnen ver- Het is vooral de vraag wat de houd- Ollongren tegen fake news in het hart. hoonde gisteren al dat de desinformatie Het lot van haal vernomen. baarheidsdatum van de loyaliteit is. Heel De D66-bewindspersoon wil dat mensen nu juist vanuit Nederland blijkt te ko- Zijlstra hangt Rutte zal er alles aan doen om zijn ver- Nederland kan nu zien hoe Zijlstra tij- zich bewust worden van het gevaar van men: ‘De pot verwijt de ketel dat hij trouweling overeind te houden, maar dens het VVD-congres in 2016 zonder desinformatie, maar nu moet ze uitleg- zwart ziet.’ ook samen welke prijs wil hij betalen? Electorale ri- met de ogen te knipperen loog over zijn gen waarom het verzinsel van Zijlstra met het lot valen als de PVV en FvD zullen met sardo- bezoek aan de datsja. Zeker iemand als weinig kwaad kan. Het was jaren gele- nisch genoegen blijven terugkomen op Buma betaalt een prijs als hij daar nu den en hij heeft er afstand van genomen, van de ‘de leugens van de VVD’. Ook buiten het vergoelijkend over doet. De CDA-leider aldus Ollongren. Ondertussen circu- Wat wil premier. De Binnenhof zal er weinig begrip zijn. Me- heeft in het verleden op hoge toon ge- leerde op internet de ene gemanipu- de premier? twee trekken dia als Het Financieele Dagblad en Elsevier waarschuwd voor ‘de verdere teloor- leerde foto na de andere. Halbe bij de 3 al jaren op – niet onbelangrijk voor de VVD – zijn nu gang van het vertrouwen in de politiek’. maanlanding, Halbe bij de moord op al helder in hun oordeel: Zijlstra kan be- Hij hekelde de ‘hele en halve onwaarhe- Kennedy, Halbe bij een vissende Poetin. ter zijn biezen pakken. den’ die het vorige kabinet zou hebben Veel problematischer lijkt nog Neder- Het lot van Zijlstra hangt ook samen met Rutte zegt altijd dat hij loyaal is aan verkondigd. De titel van zijn laatste boek landse positie met betrekking tot MH17. het lot van de premier. De twee mannen zijn mensen, maar die loyaliteit gaat ver- paste in die stijl: Tegen het cynisme. Juist op dat uiterst gevoelige dossier is trekken al jaren op. Ze waren namens de gezeld van een grote onwil om te erken- Als het CDA en de rest van de coalitie de positie Zijlstra het meest verzwakt. VVD de architecten van dit kabinet. Rutte nen dat een keuze niet goed heeft uitge- toch trouw blijft aan Zijlstra, kan de mi- Zijn voorganger Bert Koenders kon in kan zich niet afzijdig houden, al was het pakt. Ministers als Ard van der Steur en nister van Buitenlandse Zaken misschien 2016 de Russische ambassadeur nog op maar omdat Zijlstra meteen verklaarde Ivo Opstelten mochten van de premier overleven. Het cynisme in de politiek zal het matje roepen, omdat het Kremlin dat zijn partijleider ‘al enkele weken’ op aanblijven, terwijl ze hun vertrouwen in er niet minder om zijn geworden. ‘onjuiste en onacceptabele’ uitspraken de hoogte was van de leugen. Rutte zag de Kamer eigenlijk al hadden verspeeld. had gedaan over het onafhankelijke on- er geen aanleiding in om stappen te on- Het werd een lijdensweg. Voor Zijlstra derzoek naar de ramp. Kan de VVD’er dat dernemen. Zijlstra mag dan ‘een grote dreigt hetzelfde. Als hij aanblijft, kan hij PEILING PAGINA 6 ook geloofwaardig doen? Geert Wilders fout’ hebben gemaakt, volgens de pre- zich geen fouten meer permitteren. Kan Zijlstra aanblijven? DE VOLKSKRANT 4 WOENSDAG 14 FEBRUARI 2018 Ten eerste

DUITSLAND Schulz treedt terug, chaos dreigt bij SPD De Duitse sociaal-democratie juridisch onmogelijk. Terwijl de dreigt af te glijden in chaos. SPD achter gesloten deuren Zijlstra stapt op na Dinsdagavond trad Martin druk was met het schuiven met Schulz officieel terug als SPD- poppetjes, vertaalde de partij- partijvoorzitter. Als tijdelijke crisis zich naar een nieuw virtu- opvolger had hij fractievoorzit- eel populariteitsdieptepunt. In ter Andrea Nahles aangewezen, een peiling van het weekblad zijn ‘grootste fout’ maar het partijbestuur besloot Der Spiegel haalde de SPD 17 pro- op het laatste moment anders. cent, nog maar 2 procent boven In april mogen de leden een de rechtse AfD. De beslissing is nieuwe voorzitter kiezen. Tot overigens geen motie van wan- Nog voor het Kamerdebat over zijn verzonnen ontmoeting met die tijd krijgt de Hamburgse trouwen van het partijbestuur burgemeester Olaf Scholz de lei- aan Nahles, eerder een poging Poetin is begonnen, maakt een geëmotioneerde Halbe Zijlstra zijn ding. Deze constructie kwam om de gemoederen tot bedaren tot stand na kritiek op de ‘ach- te brengen zodat Nahles straks vertrek bekend als minister – en waarschijnlijk uit de politiek. terkamertjesdeal’ tussen Schulz kan beginnen met een officieel en Nahles, die niet met het par- mandaat. Het zou het voor het Natalie Righton baar dat ik het land zo lang heb mogen afloop is niet representatief voor zijn tijbestuur was overlegd. Boven- eerst in de 155-jarige geschiede- Den Haag dienen. Het is jammer dat het op deze carrière.’ dien is Nahles op dit moment nis van de sociaal-democraten manier eindigt.’ Later op de avond zal Segers herhaalt zijn boodschap over geen lid van het partijbestuur. zijn dat een vrouw de scepter Een brok in zijn keel. De tranen weg- hij een ‘glas wijn drinken’ met zijn de genadeloze politiek: ‘We zitten hier Dat maakt het voorzitterschap zwaait. Sterre Lindhout slikkend. Halbe Zijlstra (49) wordt vrouw, zegt Zijlstra. Hij ziet zichzelf allemaal als zwakke mensen die vroeg overmand door emoties als hij zijn af- niet terugkeren in de politiek. Zijn of laat een misstap maken en genade treden als minister van Buitenlandse schouders hangen. Hij duwt zich een nodig hebben.’ Kees van der Staaij (SGP) Zaken aankondigt in de plenaire zaal weg door de journalisten met vragen. noemt Zijlstra ‘een integer persoon.’ van de Tweede Kamer. Het was zijn Rutte neemt het stokje over. Hij er- De rest van de oppositie kent die ge- Dat de grote gevechtsoperaties achter de droombaan, hij werkte elf jaar met kent dat ook hij is aangedaan door het nade niet. ‘Zijlstra verzon gewoon een hart en ziel voor de VVD om beloond te ontslag van zijn minister. ‘We ver- of ander lulverhaal’, zegt Thierry Bau- rug zijn, betekent niet dat we IS definitief worden met een ministerspost. Na am- trouwden elkaar. Ik mis hem enorm.’ det van het Forum voor Democratie. Sa- hebben verslagen per vier maanden struikelt Zijlstra over Binnen in de plenaire zaal discussië- men met GroenLinks hamert hij erop een onnodige leugen. ‘Het is de groot- ren Kamerleden of ze nog een debat dat Zijlstra chantabel was en dat Rutte ste fout in mijn gehele carrière.’ willen met de premier. De PVV vindt had moeten ingrijpen. Rex Tillerson De Amerikaanse minister van Buitenlandse Za- Nog voordat het Kamerdebat over Ook andere oppositieleden sparen ken waarschuwt dinsdag in Koeweit dat terreurgroep Islami- zijn verzonnen ontmoeting met Poetin Rutte niet. Ze leggen hem het vuur aan tische Staat nog niet is uitgeschakeld. Tillerson stelde dat de kan beginnen, leest Zijlstra zijn verkla- de schenen over het niet-informeren jihadisten in Syrië en Irak proberen ondergronds te gaan. ring voor. ‘Ik sta hier met een zwaar ge- Volgens Rutte van de Kamer zodra hij van Zijlstra moed. Ik had het niet moeten doen. ging het om ‘een hoorde dat hij had gelogen. Rutte lijkt Het spijt mij zeer.’ Hij oordeelt hard even in de problemen te komen als hij SEKSUELE UITBUITING ISRAËL over zichzelf: ‘Mijn geloofwaardigheid zonde, maar geen beweert dat hij ‘geen herinnering meer moet boven iedere twijfel verheven doodzonde’ heeft’ of hij binnen de VVD heeft ge- Eis tot 5 jaar cel tegen ‘Politie ziet grond voor zijn.’ Om het ambt van minister van deeld dat Zijlstra had gelogen. PvdA’er Buitenlandse Zaken ‘niet te belasten, Asscher, in het vorige kabinet vicepre- Hongaarse familie aanklacht Netanyahu’ zie ik geen andere optie dan vandaag het niet nodig nu Zijlstra ‘in een waar- mier, zegt dat hij dit niet gelooft omdat mijn ontslag aan te bieden aan Zijne dige toespraak zijn aftreden heeft be- hij Rutte kent als een ‘control freak’. Wegens de seksuele uitbui- De Israëlische politie ziet vol- Majesteit de Koning. Ik doe dat met kendgemaakt’, zegt Raymond de Roon. Rutte erkent dat hij een ‘politieke in- ting van zeker 21 jonge vrou- doende redenen premier spijt in mijn hart.’ Maar het debat komt er op verzoek van schattingsfout’ heeft gemaakt. Rutte wen heeft het Openbaar Mi- Benjamin Netanyahu aan te Premier Rutte staat in Vak K naast de coalitiepartijen toch. VVD, CDA, D66 noemt twee cruciale momenten waar nisterie (OM) straffen van klagen voor twee gevallen Zijlstra en omhelst zijn partijgenoot. en ChristenUnie willen de gifbeker vol- het bij hem misging. ‘Ik ben niet aan- achttien maanden tot vijf jaar van omkoping. Volgens de Ook Rutte is emotioneel. Hij en Zijlstra ledig leegdrinken en niet op een later geslagen op het stuk van oktober (toen cel geëist tegen een Hon- krant Haaretz gaat het in zijn persoonlijk ‘bevriend’, zal hij later moment – nóg dichter bij de gemeen- de Volkskrant al schreef over twijfels gaarse familie. De meisjes, ‘zaak 1000’ om de beschuldi- vertellen. Kamervoorzitter Arib schorst teraadsverkiezingen van 21 maart. over Zijlstra’s Poetinbezoek, red.). En ik vaak pas 18 of 19 jaar oud, wer- ging dat Netanyahu buiten- het debat zodat partijen kunnen over- VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff heb deze week gedacht dat Zijlstra een den naar Nederland gehaald sporige cadeaus van rijke leggen: hoe nu verder? De bloeddor- en partijleiders Sybrand Buma (CDA), zonde had begaan, maar geen dood- om vooral in Den Haag in de weldoeners heeft aangeno- stige oppositie krijgt niet het debat dat Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan zonde. Mijn overtuiging was: met een prostitutie te werken. men in ruil voor politieke het wenste. Zijlstra vertrekt al voor de Segers (CU) erkennen dat het aftreden goed parlementair debat is dit politiek De tien verdachten zijn een gunsten. ‘Zaak 2000’ behelst strijd is gestreden. van Zijlstra onvermijdelijk was gewor- op te lossen. Zo zat ik in de wedstrijd.’ broer en zussen met hun part- een deal die Netanyahu wilde De oud-bewindsman wordt buiten den. Ze benadrukken ook dat ze Zijlstra Het resultaat is een bitter verlies. ners die bewust meisjes kozen sluiten met de uitgever van de Kamer opgewacht door een haag al die jaren van een andere kant heb- Rutte mag blijven, zij het dat 43 Kamer- die het moeilijk hadden, bij- het dagblad Yedioth Ahro- journalisten. In het felle licht van de ca- ben gezien: ‘eerlijk en zonder verbor- leden een motie van wantrouwen te- voorbeeld omdat ze uit een noth. In ruil voor positieve mera’s oogt hij vermoeid. ‘Dit was het gen agenda’ (Buma), ‘een rechtdoor gen hem steunen. Maar zijn vriend en gebroken gezin kwamen. Vol- berichtgeving zou de pre- dan’, zegt hij.‘Na elf jaar. Ik ben dank- zeepoliticus’(Pechtold). Dijkhoff: ‘Deze partijgenoot Zijlstra vertrekt. gens het OM wisten de jonge mier de concurrerende krant vrouwen dat zij als prostituee Israel Hayom benadelen. Ne- gingen werken, maar waren tanyahu, die alle aantijgin- hun werkomstandigheden gen ontkent, is sinds de af- heel anders dan eerder in faire ruim een jaar geleden Hongarije was aangegeven. ging spelen al meermalen als ANP verdachte verhoord. ANP Welke opvolgers heeft de VVD?

NEW YORK Remco Meijer je vanzelf een keer aan de beurt. Den Haag Van Baalen was lid van de Tweede Miljoenen na overschilderen graffiti Kamer en is sinds 2009 lid van het Gezocht: een nieuwe minister van Europees Parlement. Toen, en in Buitenlandse Zaken. Vereist: een 2014, was hij lijsttrekker bij de Eu- VVD-lidmaatschap, het liefst wat ropese verkiezingen. Hij heeft politieke ervaring en vooral de be- veel buitenlandervaring boven- reidheid het risico te nemen voor- dien. tijdig op het Haagse slagveld te Han ten Broeke Jeanine Hennis Zou misschien Edith Schippers sneuvelen. (53) te porren zijn voor een terug- Heeft de VVD opvolgers in huis keer in de politiek? Voor zover be- voor Halbe Zijlstra? Tijdens de for- kend heeft zij nog geen nieuwe matie zong veelvuldig de naam baan geaccepteerd. Ze is ervaren, rond van Han ten Broeke (48), Ka- zij het niet speciaal op de buiten- merlid sinds 2006 en woordvoer- landportefeuille, en beheerst het der buitenland bovendien. Snel, verkeer met de Tweede Kamer. Er scherp en slim. Hij kent de Haagse zijn meer voorbeelden van be- mores, voor premier Mark Rutte windslieden die ferm het Binnen- altijd een belangrijke pre als hij hof verlieten maar later toch te- mensen voor politieke posities Hans van Baa- Edith Schip- rugkeerden – zie in dit kabinet zoekt. Zijlstra moest beloond wor- len pers Foto’s ANP CDA-minister Ank Bijleveld. den en kreeg voorrang, dus wie Rutte liet na het terugtreden weet is nu Ten Broeke aan de datuur kunnen zijn: haar aftre- van Zijlstra dinsdag weten ‘tijd’ te beurt. den op 4 oktober ligt nog zo vers nemen voor het zoeken naar een Een projectontwikkelaar in New York moet 5,4 miljoen euro beta- In de fractie heeft nog altijd Jea- in het geheugen, dat deze vaca- opvolger. De politieke leiding len aan een groep graiti-artiesten vanwege het overschilderen nine Hennis (44) zitting, de minis- ture waarschijnlijk te vroeg komt. over het ministerie is voorlopig van hun werk, en het latere slopen van de gebouwen waarop de ter van Defensie die in het vorige Dan is er de ervaren rot Hans in handen van Sigrid Kaag, de pieces te zien waren. Het complex 5Pointz in de wijk Queens kabinet de eindstreep net niet van Baalen (57), voor wie het D66-minister voor Ontwikke- groeide in de jaren negentig uit tot een centrum voor straatkunst haalde. Dat zou meteen het be- adagium zou kunnen gelden: als lingssamenwerking en Buiten- en hiphop. Nu staan er appartementengebouwen. Foto AFP zwaar tegen een mogelijke kandi- je al zo vaak bent gepasseerd, kom landse Handel. 6 ZATERDAG ZATERDAG 17 FEBRUARI 2018 DE VOLKSKRANT Hoe Zijlstra’s leugen hem achtervolgde

Nog voor hij werd benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken, maakte het datsja-verhaal Halbe Zijlstra kwetsbaar. Een reconstructie van de ontmaskering in vijf delen.

Door Natalie Righton Foto’s Freek van den Bergh

DE EERSTE ARGWAAN stra over de kwestie heeft kunnen spre- 16 – 26 OKTOBER 2017 ken. De krant wordt doorverwezen naar zijn nieuwe woordvoerders bij Buiten- ‘Een verrassende keuze.’ Het zijn de landse Zaken, want: ‘Hij is nu minister.’ meest gehoorde woorden op het Bin- Op donderdag 26 oktober om 14.51 uur nenhof als op 16 oktober 2017 duidelijk – net ná de bordesscène - stuurt de Volks- krant Een minister wordt dat Halbe Zijlstra naar voren daarom een e-mail naar de twee wordt geschoven als de nieuwe minister vaste woordvoerders van de minister van Buitenlandse Zaken. Verrassend, van Buitenlandse Zaken. Onderwerp van want hij staat niet bekend om zijn bui- de email: ‘Urgent: wederhoor Zijlstra.’ tenlandervaring. De minister zal persoonlijk de vol- Dat zien journalisten verkeerd, vinden gende ochtend vóór 12 uur bellen met VVD-spindoctors. Zijlstra is ‘de wereld het antwoord, laat zijn kersverse woord- met een overgevlogen voor Shell’ en zou een voerder weten. Volgens haar ligt het alle- bomaanslag in Colombia hebben mee- maal ‘best ingewikkeld’ en is er ‘geen gemaakt. En, zo wordt benadrukt: hij simpel ja of nee’ op het datsja-verhaal te ontmoette zelfs ooit president Poetin in geven. diens buitenhuis in Rusland. Daar zou Zijlstra zakt dan al verder weg in een hij, in gezelschap van Shell-topman moeras van onwaarheden.Bij het kennis- Jeroen van der Veer, hebben gehoord hoe makingsgesprek met zijn communica- groot geheim Poetin zijn plannen ontvouwde om tieteam op vrijdag 27 oktober zegt Zijl- terug te keren naar een Groot Russisch stra dat hij de datsja-vragen van de Volks- Rijk. Het zou Zijlstra’s blik op de geopoli- krant ‘persoonlijk wil oplossen’, vertelt tiek voorgoed hebben veranderd. een van de aanwezigen. Enkele teamle- Het verhaal wekt verwondering op de den zullen zichzelf later voor het hoofd Volkskrant-redactie. Hoe kwam Zijlstra slaan dat ze toen niet hebben doorge- terecht in die datsja? Poetin ontmoet vraagd. jaarlijks misschien twee of drie Neder- landers en dan alleen als ze hoogge- plaatst zijn, zoals de koning. Zijlstra was ZIJLSTRA DUIKT voor zijn Kamerlidmaatschap slechts ge- 27 OKTOBER ‘17 – 8 JANUARI 18 meenteraadslid in Utrecht geweest. Met zijn ICT-eenmansbedrijf begeleidde hij Zijlstra belt die vrijdag niet met de Volks- inderdaad soms projecten voor Shell, krant. ‘ Ik ben het gaan wegduwen’, zal maar hij zat zeker niet in de bedrijfstop. hij later toegeven. Zijn woordvoerder Argwaan dat het datsja-verhaal mis- belt wel. Deze zegt dat de minister te schien niet klopt, ontstaat voor het eerst druk is, en voegt daaraan toe dat Zijlstra Vladimir Poetin. Ik was medewerker. Ik met NRC Handelsblad, waarin hij ook ver- op woensdag 25 oktober 2017 om 15.28 wil ‘bevestigen noch ontkennen’ dat hij was weggestopt achterin het zaaltje telt over zijn ervaringen in de datsja. Net uur als de Volkskrant een e-mail van als ondernemer ooit in een buitenhuis waarin het plaatsvond. Maar ik kon heel voor zijn aftreden op 13 februari beweert Jeroen van der Veer krijgt doorgestuurd met Poetin was. De reden is dat hij ‘niet goed horen wat het antwoord van Vladi- Zijlstra in de beantwoording van Kamer- waarin staat: ‘In al mijn bezoeken aan op het verleden wil ingaan’. In al mijn mir Poetin was op de vraag wat hij ver- vragen dat hij tijdens dit gesprek in de- president P, daar was Halbe niet bij.’ Ze vertelt er ook bij dat binnen het mi- bezoeken aan stond onder Groot Rusland. Want Groot cember voor het eerst al heeft toegege- Wanneer de krant de hoofdwoord- nisterie inmiddels wordt gezegd dat Zijl- president P, Rusland is waar hij naar terug wil. En ven dat hij ‘niet zelf bij de bijeenkomst voerder van de VVD-fractie vraagt hoe stra wel in de datsja was, maar niet aan zijn antwoord was: Dat is Rusland, Wit- met president Poetin aanwezig was’. Het het zit, belooft hij navraag te doen bij de gesprekstafel zat. Ook zouden som- daar was Rusland, Oekraïne en de Baltische transcript dat NRC Handelsblad heeft van Zijlstra zelf. Zijlstra maakt zich dan al mige mensen er ‘belangen’ bij hebben Halbe niet bij Staten. En Kazachstan was nice to have.’ dat gesprek schept een ander beeld. Zijl- zorgen, zal hij later toegeven in het inter- om niet te vertellen dat de gesprekken Zijlstra noemt hierin voor het eerst stra laat in het midden of hij elders in de view van 10 februari waarin hij al zijn met Poetin plaatsvonden. Ook bij de VVD Shell-topman een datum van zijn vermeende bezoek: datsja zat. ‘Waar ik was gaan we maar leugens opbiecht. ‘Ik zat in Londen en ik vinden ze dit een plausibele verklaring. Jeroen van der Veer ‘Begin 2006.’ Dat maakt het makkelijker even niet op in’, zegt Zijlstra. NRC besluit weet nog dat iemand mij dat AD-verhaal De Volkskrant publiceert dit weer- in een aan de Volks- om gericht vragen te stellen aan mensen daarop de hele passage te schrappen. De toestuurde (waarin het verzonnen woord op zaterdag 27 oktober. Een paar krant doorgestuurde die Zijlstra in die tijd kenden. minister ontsnapt zo aan de waarheid. datsja-verhaal stond, red.) en toen kreeg dagen later neemt een voormalige Shell- mail In de dagen en weken erna, als de het een heel andere lading. Want toen collega van Zijlstra contact op. Hij heeft Volkskrant aan Zijlstra’s woordvoerder werd het: kijk die Zijlstra eens interna- het stukje gelezen en kan het niet gelo- vraagt wanneer de minister kan uitleg- VAN DER VEER LAAT tionale ervaring hebben. Terwijl ik alleen ven. ‘Hij had de positie daar totaal niet gen hoe het zit met die datsja, is de be- ZIJLSTRA VALLEN dat inhoudelijke verhaal wilde vertellen. voor’, zegt de man die meer dan twintig windsman te druk, op reis of ziek. De 9 JANUARI – 9 FEBRUARI 2018 Vanaf dat moment heb ik iedereen die jaar bij Shell werkte. ‘Zijlstra was toen woordvoerder herhaalt vanaf dat mo- daar een vraag over stelde gezegd: ik ga maar een simpele ingehuurde kracht. ment consequent dat de minister het Als de minister ruim twee maanden in daar niks over zeggen. Want ik dacht: ik Hij was betrokken bij het opzetten van verhaal ‘het beste zelf persoonlijk kan functie is, in januari, vermoedt de Volks- ga dit verhaal niet verder aanwakkeren.’ een creditcardsysteem voor Shell-mana- uitleggen’. Maar er komt geen afspraak. krant dat zijn eerste bezoek aan Moskou Achteraf gezien is dit het moment dat gers. We zaten met een man of zes op een In november doet de Volkskrant ook in aanstaande is. Het MH17-dossier is be- de nog niets eens aangetreden minister afdelinkje boven Den Haag Centraal. Wij Moskou navraag naar Zijlstra’s Rusland - langrijk voor Nederland, dus Zijlstra van Buitenlandse Zaken chantabel werd. kwamen niet in de búúrt van Van der ervaring. Een woordvoerder van presi- moet vast persoonlijk contacten gaan Hij droeg een groot geheim met zich Veer, laat staan bij Poetin.’ Hij noemt het dent Poetin laat weten dat bij het Krem- leggen in Rusland. Het datsja-verhaal mee. idee dat Zijlstra samen met de Shell-top- lin niets bekend is over een eerdere ont- wordt weer relevant: heeft Zijlstra een De volgende dag – het is donderdag 26 man en Poetin in een kamer zat ‘vol- moeting van Zijlstra, Poetin en Van der goede band met Poetin en kan dat hel- oktober – gaat het hele kabinet inclusief strekt belachelijk’ en ‘lachwekkend’. Veer. ‘Helaas hebben we de lijst met aan- pen in het MH17-dossier? Zijlstra op het bordes op de foto met de Op 31 oktober stuit de krant op het wezigen niet meer.’ Dat is vreemd, want De Volkskrant dient op dinsdag 9 ja- koning. De Volkskrant belt weer met de filmpje van het VVD-congres van 21 mei iedereen die in de buurt komt van de nuari daarom wederom schriftelijke vra- VVD-woordvoerder voor een reactie in 2016, waarop te zien is hoe Zijlstra zijn president wordt om veiligheidsredenen gen in bij Buitenlandse Zaken. De zegs- de editie van die zaterdag. Maar hij sms’t leugen publiekelijk verkondigt. ‘Ik was uitgebreid gescreend. terug dat hij de vorige dag niet met Zijl- begin 2006 aanwezig in de datsja van In december heeft Zijlstra een gesprek LEES VERDER OP PAGINA 9 DE VOLKSKRANT ZATERDAG 17 FEBRUARI 2018 ZATERDAG 7

AFTREDEN Halbe Zijlstra en Mark Rutte nadat Zijlstra de verklaring heeft afgelegd waarin hij zijn aftreden bekendmaakte. DE VOLKSKRANT ZATERDAG 17 FEBRUARI 2018 ZATERDAG 9 Hoe Zijlstra’s leugen hem achtervolgde

VERVOLG VAN PAGINA 7 zage te krijgen in de vertrouwelijke e- mail. Zeker is dat na deze poging NRC, vrouw belooft op zoek te gaan naar ‘een De Telegraaf en RTL Nieuws inzage hebben geschikt moment’ om met Zijlstra zelf te gehad in deze mail. spreken over de kwestie. De diplomate De verspreide e-mail zou volgens Bui- weet, zo stelt BZ achteraf, op dat mo- tenlandse Zaken tonen dat Zijlstra’s in- ment ook nog niet van de leugen van Zijl- houdelijke boodschap over Poetin wel stra. Dat krijgt ze op 31 januari pas te ho- degelijk klopte, de belangrijkste verdedi- ren. gingslijn van de minister en de coalitie. Drie weken later vraagt de Volkskrant De Volkskrant had toen al Van der Veers af- waarom de minister nog steeds geen wijkende interpretatie gepubliceerd, ge- antwoord wil geven. Een afspraak wordt baseerd op verder e-mailverkeer in de zowaar vastgelegd: op donderdag 1 fe- loop van maandag. Het is niet bekend of bruari om 18.00 uur heeft hij een paar Buitenlandse Zaken ook over die tweede minuten tijd. Maar op de dag zelf wordt en derde e-mail beschikte. de afspraak weer afgezegd. Zijlstra is te De Shell-topman vindt de situatie ver- druk en moet die donderdagavond naar velend voor de minister, zegt hij dinsdag het Bewindspersonenoverleg van de in een gesprek met de Volkskrant, maar VVD. Dat is een wekelijkse ontmoeting ergert zich er ook steeds meer aan hoe van de VVD-top. hij bij de kwestie betrokken wordt. Hij Premier Rutte heeft er ‘geen actieve heeft in totaal drie e-mails over de kwes- herinnering’ aan of hij de leugen van Zijl- tie gestuurd naar de Volkskrant-hoofd - stra tijdens dat topoverleg heeft gehoord redacteur en belt persoonlijk met hem. of op een ander moment in die week, zal Hij vindt de berichtgeving van de krant hij later tegen de Kamer zeggen. Ook Zijl- netjes, zegt hij, maar wil nu verder geen stra zou niet meer weten wanneer in die contact meer hierover. week hij Rutte heeft ingelicht. ‘We kun- Zijlstra trekt zijn definitieve conclusie nen het niet precies terughalen’, zegt als de Volkskrant op dinsdag 13 februari Rutte. AFSCHEID Halbe Zijlstra stapt in de auto nadat hij zijn aftreden bekend heeft gemaakt. net na het middaguur twittert hoe het De premier herinnert zich wel wát er gesprek tussen de krant en Van der Veer werd gezegd: ‘De heer Zijlstra vertelde is verlopen en waarom de krant conclu- mij: dit ernstige feit heeft zich voorge- deert dat Zijlstra’s boodschap over Poe- daan, ik heb daarover gelogen; de Volks- Op woensdag 7 februari belt de woord- dertussen bij Van der Veer en krijgt op tin ook inhoudelijk niet klopt. Zijlstra krant is met een stuk bezig en ik ga in dat i voerder om 07.15 uur ’s ochtends op met zondag een wat cryptische mail terug. belt met de VVD-top en de fractievoorzit- stuk volledige openheid geven; dat komt de vraag of de Volkskrant de publicatie Of de inhoudelijke boodschap van Poe- ters van de coalitiegenoten: ‘Ik stop er- zeer binnenkort.’ Rutte wil naar eigen WEERWOORD wil uitstellen als de minister bereid is tin klopt? ‘Qua strekking wel, dus Groot mee’. zeggen de primeur van de Volkskrant niet BUITENLANDSE om op zaterdag 10 februari face to face te Rusland is (historisch gezien) groter dan in de weg zitten en besluit daarom de ZAKEN praten en het ‘hele verhaal te vertellen’. huidig Rusland. Hoe ik de specifieke lan- Kamer niet de informeren. De Volkskrant accepteert het aanbod. Zijl- den destijds aan Zijlstra heb verteld, her- DE ROL VAN PREMIER RUTTE Op donderdag 1 februari deelt Shell- Op de vraag of het stra weet ondertussen wat hem te doen inner ik mij niet. (‘Nice to have’ is niet 13 FEBRUARI 2018 - HEDEN topman Van der Veer cruciale nieuwe in- klopt dat Buiten- staat. Vanuit Japan licht hij Van der Veer een zegswijze van mij).’ formatie met de Volkskrant, na een over- landse Zaken e- in over de aanstaande publicatie. De Omdat de e-mail nog vragen oproept Een brok in zijn keel. De tranen wegslik- leg in de Tweede Kamer. Op de vraag of mails heeft gelekt oud-Shell-topman is nodig voor de ver- en Ruslandkenners het onwaarschijnlijk kend. Zijlstra wordt overmand door het mogelijk is dat Zijlstra misschien wel tussen Van der dedigingslijn die Zijlstra heeft voorbe- achten dat Poetin deze woorden zo heeft emoties als hij zijn aftreden als minister in de datsja aanwezig was, maar dat hij Veer en de Volks- reid: de inhoud klopte wel. gezegd, besluit de Volkskrant het voor re- van Buitenlandse Zaken aankondigt in hem is vergeten, zegt hij: ‘Dat lijkt mij on- krant-hoofdredac- kening van Zijlstra te houden dat de in- de plenaire zaal van de Tweede Kamer. waarschijnlijk’. Hij moet er ook een teur, wil het depar- houd van Poetins boodschap klopt. Het was zijn droombaan. Na amper vier beetje bij lachen. En dan, luid en duide- tement geen uit- ZIJLSTRA TREKT ZIJN Tot verbazing van de Volkskrant-redac- maanden struikelt Zijlstra over een on- lijk: ‘Ik herhaal: ik heb nooit tegelijk met sluitsel geven. ‘U CONCLUSIE EN TREEDT AF tie zeggen Zijlstra, premier Rutte en coa- nodige leugen. ‘Het is de grootste fout in de heer Poetin en de heer Zijlstra in één vraagt om bevesti- 10 FEBRUARI – 13 FEBRUARI 2018 litiegenoten Pechtold en Segers voor de mijn gehele carrière.’ kamer gezeten.’ Hoe het kan dat de mi- ging of er achter- camera dat de inhoud van de boodschap Rutte omhelst Zijlstra en neemt het nister dit dan toch blijft volhouden? ‘Dat grondinformatie is Gekleed in een trui en met vermoeide klopt en is bevestigd aan de Volkskrant. stokje over. De premier erkent dat ook moet de heer Zijlstra zelf maar uitleg- gegeven vanuit BZ. ogen gaat Zijlstra zaterdagochtend zit- ‘Zo maakt Zijlstra misbruik van de off hij is aangedaan door het ontslag van gen.’ Maar de aard van ten aan de tafel in de persruimte van the record-belofte om de krant als een zijn minister. ‘We vertrouwden elkaar. Ik Kort erna vertellen twee andere voor- achtergrondinfor- Schiphol. ‘Omdat dat klopt’, antwoordt soort getuige à décharge op te kunnen mis hem enorm.’ Coalitiegenoten erken- malig Shell-collega’s dat Zijlstra in zijn matie is dat daar hij onomwonden op de vraag waarom voeren’, schrijft hoofdredacteur Phi- nen dat het aftreden van Zijlstra onver- vroegere werk naar hun weten geen di- niet op ingegaan voormalig Shell-topman Jeroen van der lippe Remarque maandag aan Van der mijdelijk was geworden. Maar bena- recte toegang had tot Van der Veer. Over kan worden.’ Veer blijft volhouden dat Zijlstra er niet Veer. Hij legt hem uit dat we door toe- drukken ook dat ze Zijlstra al die jaren een eventuele ontmoeting met Poetin, bij was. ‘Het is vrij simpel: ik was daar doen van de minister zijn identiteit niet van een andere kant hebben gezien: zegt de een: ‘Hij heeft mij er in ieder ge- Verder meldt het niet bij.’ meer anoniem kunnen houden en Dijkhoff: ‘Deze afloop is niet representa- val nooit iets over verteld.’ De ander: ‘Het departement: ‘Het Jeroen van der Veer, de leugen, alles vraagt hem om nadere herinneringen. tief voor zijn carrière.’ is niet aannemelijk.’ ministerie van Bui- komt op tafel. Hij heeft wel één verzoek: Van der Veer vindt het zielig voor de De oppositie kent geen genade. Groen- Om Zijlstra tot een antwoord te dwin- tenlandse Zaken is of de Volkskrant niet wil melden dat hij minister, laat hij de Volkskrant later we- Links en Forum voor Democratie hame- gen, belt de Volkskrant op vrijdag 2 fe- op 31 januari 2018, Van der Veer bij naam heeft genoemd. ten. De manier waarop hij zijn mail van ren erop dat Zijlstra chantabel was en bruari met het hoofd communicatie van ruim een week Hij wil Shell er graag buiten houden, in zondag heeft opgesteld, is expres een dat Rutte had moeten ingrijpen. Buitenlandse Zaken om de ernst van de voorafgaand aan het belang van het bedrijf. ‘Ik wil niet dat beetje vaag zodat hij zoveel mogelijk Ook andere oppositieleden sparen situatie te benadrukken. ‘Zijlstra moet het afgenomen in- je de connectie maakt dat ik zeg dat hij voor de minister opkomt, maar toch Rutte niet. Ze leggen hem het vuur aan nu echt gaan praten. Want wij gaan pu- terview met de het is’, zegt Zijlstra. Hij zegt zich wel te dichtbij de waarheid blijft. Na enig door- de schenen over het niet-informeren van bliceren. Desnoods met de mededeling Volkskrant, op de kunnen voorstellen dat de Volkskrant vragen schrijft en vertelt hij wat Poetin de Kamer zodra hij van Zijlstra hoorde dat Zijlstra weigert te antwoorden.’ Een hoogte gesteld van hem ‘niet zomaar meer gelooft’ als hij exact heeft gezegd: Zijlstra heeft de dat die heeft gelogen. PvdA’er Asscher uur later belt Zijlstra’s woordvoerder het volledige ver- een naam noemt en dus stuurt hij erop woorden van president Poetin over gelooft Rutte niet als hij zegt dat hij terug met een voorstel: een ‘breder ge- haal van voormalig aan om bij Van der Veer te checken of het Groot Rusland agressiever geïnterpre- ‘geen actieve herinnering’ heeft bij de sprek’ over het buitenlandbeleid van de minister Halbe Zijl- inhoudelijk klopt wat hij heeft gehoord teerd dan hij ze heeft gezegd. ‘Andere in- vraag of hij andere VVD’ers over de leu- minister nadat hij terug is uit Moskou: stra. De minister over Poetin. terpretaties (in agressieve zin) zijn niet gen heeft verteld. Asscher kent Rutte nog op vrijdag 16 februari. heeft steeds aan- Zijlstra oogt ontspannen. Hij vertelt aan mij noch mijn woordgebruik’, goed uit het vorige kabinet en noemt De Volkskrant slaat het voorstel af en gegeven persoon- na afloop van het interview over zijn schrijft Van der Veer. En ‘Kazachstan is hem een ‘controlfreak’. legt op dinsdag 6 februari om 13.00 uur lijk met de VK hier- zoon die hij naar hockey gaat brengen nice to have’ is helemaal nooit gezegd, Opvallend is dat Rutte ook stevig ont- een te publiceren artikel voor over de over te willen spre- en neemt vriendelijk afscheid. benadrukt hij nogmaals. kent dat er bij het ministerie is aange- valse datsja-beweringen. De minister ken. Dat lukte van- Zaterdagmiddag belt hij de VVD- Dat nieuws brengt de Volkskrant op drongen om pas tot publicatie over te krijgt 48 uur om te reageren. wege ziekte, inge- woordvoerder, die naar eigen zeggen maandagavond 12 februari. Zijlstra gaan na de reis naar Rusland. Groen- Diezelfde avond krijgt de krant het plande AO’s en de nog niets wist van de leugen. Zondag- denkt volgens ingewijden dan nog Links-leider Klaver herhaalt de vraag een aanbod om mee te vliegen naar Moskou (reis)agenda, de middag belt hij met een klein groepje steeds dat hij kan aanblijven. Hij heeft paar keer, maar Rutte antwoordt: ‘Er en in het vliegtuig met Zijlstra te spre- minister bezocht VVD’ers: Mark Rutte, Klaas Dijkhoff, Han die maandagochtend van Van der Veer wordt hevig nee geschud in het ambte- ken over de datsja en een ‘breder Rus- o.a. China en ten Broeke. Ook de fractievoorzitters van een kopie gekregen van de mail tussen lijk vak. Dus het antwoord is nee.’ Klaver land-verhaal’. Een snoepreisje? Buiten- Japan, pas op za- de coalitiepartijen en de drie vicepre- de Shell-topman en de Volkskrant waarin gelooft de premier niet, maar Rutte landse Zaken ontkent: ‘Dat is niet de in- terdag 10 februari miers krijgen een telefoontje. De lijn van staat dat ‘de strekking’ klopt (en ook de houdt vol: ‘Ik ben geen minister van Bui- druk die wij willen wekken.’ Waarom 2018, direct na te- het verhaal: ik heb gelogen. Maar de in- mitsen en maren erbij). Hij is ervan over- tenlandse Zaken, maar ik vertrouw deze Zijlstra het gesprek niet telefonisch kan rugkeer op Schip- houd van wat ik heb gezegd klopt. tuigd dat de Shell-topman hem steunt. mensen. Als zij nee zeggen, is het nee. voeren, wordt dan niet duidelijk. Buiten- hol.’ De coalitiegenoten geloven Zijlstra – Die e-mail wordt op dinsdag gelekt Echt, het zijn gewoon goeie ambtenaren. landse Zaken zegt achteraf dat de twee mede omdat hij hen vertelt dat de voor- door Buitenlandse Zaken in een poging Die gaan me hier echt niet iets voorlie- pogingen om het weerwoord in of na malige Shell-topman Van der Veer hem het ministerschap van Zijlstra te redden. gen. Dat klopt gewoon.’ Moskou te geven uitsluitend het gevolg steunt. Zowel bij de VVD als bij coalitie- Twee journalistieke bronnen bevestigen Rutte overleeft een motie van wan- waren van agendatechnische proble- partijen heerst zondagavond het idee aan de Volkskrant dat zij op dinsdag zijn trouwen, die door 43 Kamerleden wordt men. dat Zijlstra de leugen kan overleven. Ze benaderd door diplomaten van Buiten- gesteund. De oppositie waarschuwt: Het ultimatum wordt echter gehand- omarmen zijn verdedigingslijn. landse Zaken met de vraag of zij langs over de datsja-kwestie is het laatste haafd en de publicatie kruipt dichterbij. De Volkskrant checkt het verhaal on- wilden komen op het ministerie om in- woord nog niet gezegd.