Aquametr s.c. Ul. Wojska Polskiego 5A, 62-030 Luboń tel: 501 101 601, 507 065 300 www.aquametr-poznan.pl

hydrogeologia, geologia, geotechnika, wiertnictwo

PROJEKT ROBÓT GEOLOGICZNYCH na wykonanie otworu awaryjnego nr 4 na terenie trzeciorzędowego ujęcia gminnego w miejscowości Gułtowy

: : Poznań woj.: wielkopolskie

Wnioskodawca, Finansujący: Zakład Komunalny, 62-025 Kostrzyn ul. Poznańska 2

Opracował: mgr Bartosz Owczarczak upr. nr V-1555

mgr Michał Krzyżanowski upr. nr V-1373

Luboń, marzec 2014 r.

Aquametr s.c. Bartosz Owczarczak, Michał Krzyżanowski Numer identyfikacji podatkowej (NIP): 779-23-48-916 REGON: 301015603 Numer konta: Polbank EFG Spółka Akcyjna Oddział nr 196 w Poznaniu ul. Obornicka 229, nr 05 2340 0009 1960 2420 0000 0087 Spis treści 1 WSTĘP ...... 3 2 LOKALIZACJA PROJEKTOWANYCH ROBÓT ...... 3 3 OMÓWIENIE DOTYCHCZASOWYCH PRAC GEOLOGICZNYCH...... 4 3.1 WYKORZYSTANE MATERIAŁY ...... 5 4 BUDOWA GEOLOGICZNA ...... 5 5 WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE ...... 6 5.1 JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH ...... 7 5.2 STAN UDOKUMENTOWANIA REGIONALNEGO ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ...... 8 6 PRZEDSTAWIENIE MOŻLIWOŚCI OSIĄGNIĘCIA CELU ROBÓT GEOLOGICZNYCH ...... 8 6.1 OPIS I UZASADNIENIE LICZBY, LOKALIZACJI I RODZAJU PROJEKTOWANYCH WYROBISK ...... 8 6.2 PRZEWIDYWANA KONSTRUKCJA OTWORU WIERTNICZEGO ...... 8 6.3 ZAMYKANIE HORYZONTÓW WODONOŚNYCH ...... 9 6.4 SPOSÓB I TERMIN LIKWIDACJI OTWORÓW WIERTNICZYCH ...... 9 6.5 CHARAKTERYSTYKA I UZASADNIENIE PRZEPROWADZENIA BADAŃ GEOFIZYCZNYCH ...... 9 6.6 OPRÓBOWANIE OTWORU ...... 9 6.7 ZAKRES OBSERWACJI I BADAŃ TERENOWYCH ...... 10 6.7.1 Obserwacje poziomów i pomiarów przepływu wód ...... 10 6.7.2 Próbne pompowanie ...... 10 6.7.3 Pomiary temperatury i ciśnienia ...... 11 6.7.4 Badania i pomiary specjalistyczne ...... 11 6.8 PRACE GEODEZYJNE ...... 11 6.9 ZAKRES BADAŃ LABORATORYJNYCH...... 11 6.10 PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ DOPŁYWU WODY ...... 12 6.11 PRZEWIDYWANA JAKOŚĆ ODPOMPOWANEJ WODY ...... 12 6.12 SPOSÓB ODPROWADZENIA WODY Z POMPOWANIA OCZYSZCZAJĄCEGO I POMIAROWEGO ...... 12 7 PRÓBKI GEOLOGICZNE PODLEGAJĄCE PRZEKAZANIU ORGANOWI ADMINISTRACJI GEOLOGICZNEJ ...... 12 8 HARMONOGRAM PROJEKTOWANYCH PRAC ...... 13 9 WPŁYW ZAMIERZONYCH ROBÓT GEOLOGICZNYCH NA OBSZARY CHRONIONE ...... 13 10 RODZAJ DOKUMENTACJI GEOLOGICZNEJ MAJĄCEJ POWSTAĆ W WYNIKU ROBÓT GEOLOGICZNYCH ...... 13 11 WNIOSKI ...... 14

Spis załączników: 1. Mapa topograficzna 1 : 100000 2. Mapa dokumentacyjna 1 : 50000 3. Mapa geologiczno gospodarcza 1 : 50000 4. Mapa sytuacyjno - wysokościowa 1 : 500 5. Przekrój hydrogeologiczny 6. Projekt geologiczno – techniczny otworu nr 4

2 1 Wstęp Niniejszy projekt został opracowany na zlecenie Zakładu Komunalnego w Kostrzynie w celu zaprojektowania prac i robót geologicznych na wykonanie otworu awaryjnego na terenie gminnego ujęcia w miejscowości Gułtowy. Prace i roboty geologiczne obejmą wiercenie jednego trzeciorzędowego otworu awaryjnego o głębokości około 135,0 m, wykonanie badań hydrogeologicznych, laboratoryjnych i geodezyjnych oraz opracowanie dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne wód podziemnych przedmiotowego ujęcia. Aktualnie na terenie gminnego ujęcia wód podziemnych w miejscowości Gułtowy składa się z dwóch czynnych studni nr 2 i 3. Projektowana studnia ma zapewnić w przyszłości ciągłość pracy ujęcia w przypadku awarii jednej z istniejących studni eksploatowanych od 30- 35 lat. Według danych uzyskanych od inwestora wynika że pobór wody z ujęcia Gułtowy w 2010 roku wyniósł około 142 000 m3/r. Ujęcie to realizuje zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę na terenie gminy Kostrzyn.

2 Lokalizacja projektowanych robót Projektowaną studnię awaryjną nr 4 planuje się wykonać na terenie gminnego ujęcia wód podziemnych w miejscowości Gułtowy na działce oznaczonej numerem ewidencyjnym 131/11. Miejscowość Gułtowy znajduje się we wschodniej części gminy Kostrzyn w powiecie poznańskim, województwie wielkopolskim. Gułtowy zlokalizowane są przy drodze Kostrzyn – Gułtowy – Giecz - Środa Wlkp. Projektowane wiercenie ma być zrealizowane na działce wykorzystywanej jedynie jako działka wodociągowa. Na jej powierzchni znajduje się: budynek stacji uzdatniania wody, dwa zbiorniki retencyjnej, odstojnik wód popłucznych, dwie studnie (nr 2 i 3). Działka jest ogrodzona i oznakowana tablicami informującymi o ujęciu wód podziemnych. Przedmiotowa działka zlokalizowana jest w zachodniej części miejscowości Gułtowy. W granicach nieruchomości, na które projektuje się wykonać przedmiotowe roboty Geologiczne nie ma żadnych obiektów chronionych. Najbliżej położony obszar chroniony znajduje się w odległości ok. 3,3 km na północ od terenu projektowanych robót. Jest to specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Cybiny o kodzie PLH300038. Chroniony w ramach Natury 2000. Rzeka Cybina stanowiąca oś podłużną obszaru Natura 2000 jest prawobrzeżnym dopływem Warty, do której wpada w km 240,5. Jej źródła znajdują się w

3 pobliżu wsi Nekielka, a w swym biegu płynie ona przez tereny należące do gmin: Nakla, Kostrzyn, Pobiedziska, Swarzędz i miasto Poznań. Całkowita jej długość wynosi nieco ponad 41 km, a powierzchnia zlewni 195,5 km (Gołdyn, Grabia 1998). W obrębie obszaru Natura 2000 znajduje się odcinek doliny rzecznej oraz fragmenty przyległych terenów na odcinku między 10 a 41 km biegu rzeki, czyli od jej ujścia z Jeziora Swarzędzkiego do przecięcia granicy gmin Kostrzyn i Nekla. Cechą charakterystyczną doliny Cybiny jest duża zdolność retencjonowania wód. Przyczyniają się do tego z jednej strony liczne jeziora i sztuczne zbiorniki wodne, z drugiej strony gleby torfowe wyścielające jej dno. Sztuczne zbiorniki powstały przez spiętrzenie wód rzecznych (zbiorniki zaporowe), uformowanie zbiorników w dolinach w sąsiedztwie rzek (stawy rybne) oraz eksploatację torfu lub piasku (torfianki, wyrobiska poeksploatacyjne). Do naturalnych jezior polodowcowych należy Jezioro Swarzędzkie, Jezioro Uzarzewskie, Góra i Iwno. Dwa z nich: Jezioro Swarzędzkie i Iwno zostały sztucznie podpiętrzone. Na stawach w dolinie Cybiny oraz przyujściowych odcinkach jej dopływów prowadzona jest intensywna hodowla ryb (głównie karpia).

3 Omówienie dotychczasowych prac geologicznych Na terenie ujęcia gminnego w miejscowości Gułtowy obecnie znajdują się dwie studnie (nr 2 i 3). Wcześniej zaopatrywała w wodę część mieszkańców wsi Gułtowy studnia nr 1, która została wykonana na terenie byłego PGR-u w 1952 roku przez firmę Kopczyński w Poznaniu. Studnia ta miała głębokość około 89,0 m i eksploatowała trzeciorzędowe piętro wodonośne. Jednak wraz ze wzrostem liczby ludności i wzrostem zapotrzebowania na wodę podjęto decyzję o wybudowaniu nowego ujęcia gminnego, które w szerszym zakresie realizowało by zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę. W tym celu w 1975 roku na specjalnie wydzielonej działce wodociągowej wykonano nowy otwór nr 2 o głębokości 134,0 m, który zlokalizowano w odległości około 1,0 km od otworu wykonanego na terenie PGR-u. Wykonawcą nowego ujęcia było PZRW „Wodrol” w Jasinie, które przedłożyło dokumentację hydrogeologiczną ustalająca zasoby eksploatacyjne. Dla tego ujęcia zostały zatwierdzone zasoby eksploatacyjne w kat.B z utworów trzeciorzędowych-mioceńskich w ilości Q = 46,0 m3/h przy depresji s = 35,0 m – decyzja Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu Nr GP-G-423-132/75 z dnia 12 grudnia 1975 roku. W 1982 roku na działce wodociągowej odwiercono studnię awaryjną nr 3 o głębokości 135,0 m. Dla dokumentowanego otworu ustalono wydajność w ilości Q = 46,0 m3/h przy depresji S = 28,2 m w ramach ustalonych zasobów eksploatacyjnych dla

4 studni nr 2. Awaryjny charakter przejęła również studnia nr 1 znajdująca się na terenie PGR-u ale docelowo przeznaczono ją do likwidacji.

3.1 Wykorzystane materiały 1. Rozmiarek B., 1975 r.- Dokumentacja hydrogeologiczna na ujęcie wód podziemnych z utworów trzeciorzędowych-mioceńskich w miejscowości Gułtowy. Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę „Wodrol” w Jasinie. 2. Samsel-Śniatała A., Piaszyk B., 1982 r. – Aneks nr 1 do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wody podziemnej z utworów mioceńskich. Biuro Projektów Wodnych Melioracji w Poznaniu. 3. Dokumentacja hydrogeologiczna Regionu Poznańskiego Dorzecza Warty zawierająca ocenę zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych z utworów czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Hydroconsult Sp z o .o. w Warszawie, Oddział w Poznaniu, 1999 rok. 4. Hołysz J., 2007 r. – Projekt Budowlany. Remont Stacji Uzdatniania wody.

4 Budowa geologiczna Rozpoznanie budowy geologicznej rejonu projektowanego otworu awaryjnego oparte jest o archiwalne otwory hydrogeologiczne wykonane na terenie gminnego ujęcia w miejscowości Gułtowy oraz w najbliższych miejscowościach w gminie Kostrzyn. Szczegółową budowę geologiczną oraz przestrzenne rozmieszczenie osadów przedstawia przekrój hydrogeologiczny (zał.3). W rejonie projektowanego ujęcia rozpoznano osady czwartorzędowe oraz częściowo osady trzeciorzędowe. Miocen osady miocenu występują na całym analizowanym obszarze. Strop tych osadów zalega przeważnie na głębokości 60-80 m, jednak w miejscach głębokich wcięć erozyjnych osadów czwartorzędowych występują na głębokości poniżej 100 m. Bezpośrednio w rejonie projektowanego ujęcia strop trzeciorzędu występuje na głębokości 75,0 m tj. na rzędnych 30-35 m npm. Miąższość ich jest zmienna i waha się najczęściej w granicach 120-140 m. W spągu tych utworów wyróżnia się wyraźnie seria spągowa piasków środkowego miocenu. Seria ta ma dość stałą miąższość rzędu 30-35 m. Tworzą ją najczęściej piaski drobnoziarniste, pylaste i mułkowate. Górną część utworów miocenu stanowi seria węglowa z mułkami lub piaskami bardzo drobnoziarnistymi i mułkowatymi. Miąższość tej serii jest bardzo zmienna i waha się od kilku do 40 m. Składa się na nią jeden lub kilka pokładów węgla brunatnego z przewarstwieniami mułkowo – piaszczystymi, zaliczone do miocenu środkowego i dolnej części miocenu górnego.

5 Górny miocen to seria ilasta tzw. iłów poznańskich. Ten kompleks ilasty dzieli się na dwie części. Dolną część stanowią iły zielone tłuste lub pylasto – piaszczyste z przewarstwieniami piasków i mułków, a górną - iły pstre z przerostami piasków mułkowatych i drobnych zailonych. Miąższość serii ilastej jest bardzo zmienna i dochodzi do 80 m. Czwartorzęd wykształcony jest jako kompleks glin zwałowych oraz lokalnie w dolinach cieków i rzek jako kilkumetrowe fluwialne osady piaszczyste. Zlodowacenie południowopolskie – reprezentowane jest przez gliny zwałowe o miąższości od kilku do około 40-50 m zalegające przeważnie w zagłębieniach erozyjnych powierzchni podczwartorzędowej. Zlodowacenie środkowopolskie – reprezentowane jest przez kompleks glin zwałowych przeważnie o miąższości około 50-60 m oraz lokalnie w rejonie projektowanego ujęcia 75,0 m. Osady te zalegają na głębokości kilku metrów pod wierzchnią warstwą glin zlodowacenia bałtyckiego bądź lokalnie pod osadami piaszczystymi związanymi z ciekami wodnymi. Zlodowacenie bałtyckie – reprezentowane jest przez zalegające od powierzchni terenu gliny zwałowe oraz lokalnie w dolinach cieków fluwialne osady piaszczyste o miąższości około kilku metrów.

5 Warunki hydrogeologiczne Na podstawie archiwalnych otworów hydrogeologicznych, wykonanych w rejonie projektowanego ujęcia stwierdzono występowanie jednego mioceńskiego poziomu wodonośnego zaliczonego do miocenu górnego. Mioceński poziom wodonośny zalega pod pokrywą glin i iłów na głębokości około 75,0 m., a jego warstwę tworzą piaski drobne, mułkowate pylaste o miąższości przeważnie 15-25 m. Ujęta warstwa wodonośna przewarstwiona jest kilkumetrowymi soczewami węgla brunatnego oraz mułków. Subartezyjskie zwierciadło wody w okresie budowy archiwalnych studni na ujęciu gminnym w miejscowości Gułtowy stabilizowało się na głębokości 22,6 m w studni nr 2 oraz na głębokości 25,3 m w studni nr 3. Ujęty poziom wodonośny charakteryzuje się następującymi parametrami hydrogeologicznymi: - współczynnik filtracji k = 0,09-0,122 m/h - przewodność warstwy T = 1,6-2,0 m2/h

6 Poziom zasilany jest na drodze przesączania się wód z nadległych poziomów wodonośnych oraz bezpośrednio przez infiltrację opadów poprzez nadległy kompleks słabo przepuszczalnych glin i iłów. Moduł zasilania infiltracyjnego poziomu mioceńskiego w tym rejonie przyjęty na podstawie badań modelowych Poznańskiego Dorzecza Warty wynosi 0,78 m3/h/km2. Strefą drenażu dla tego poziomu jest dolina Warty, płynąca w odległości około 27,0 km od przedmiotowego ujęcia.

5.1 Jakość wód podziemnych Jakość wód podziemnych została opisana w oparciu o analizę wody pobranej z ujęcia gminnego 17 maja 2007 roku. Zgodnie z wytycznymi rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku (Dziennik Ustaw Nr 143 poz. 896 § 3.1.) określa się dobry stan chemiczny ujętej wody podziemnej. Wg § 2.1. tego rozporządzenia woda mieści się w IV klasie niezadowalającej jakości wód podziemnych, z niewielką przewagą zawartości Ca(HCO3)2, zawierająca 0,78 g/dm3 substancji rozpuszczonych, o suchej pozostałości z odparowania 1 litra 0,31 g/dm3, o odczynie lekko zasadowym zbliżonym do obojętnego (pH=7,1), 3 o podwyższonej utlenialności nadmanganianowej (4,0 mg O2/dm – po 30 minutach 3 ogrzewania), o słabo wyczuwalnym zapachu siarkowodorowym (0,03 mg H2S/dm ), o podwyższonej zawartości substancji eutroficznych pochodzenia naturalnego – 3 neogenicznego (azotu amonowego w stężeniu 0,78 mg NH4/dm i fosforanów w ilości 0,45 mg 3 3 3 PO4/dm ), o śladowej zawartości chlorków i siarczanów (6 mg Cl/dm i 3 mg SO4/dm ), pod względem bakteriologicznym bez zastrzeżeń. Woda podziemna wypompowana na powierzchnię jest klarowna i bezbarwna. Po zetknięciu z tlenem powietrza lekko mętnieje (4 NTU) i zabarwia się pozornie na żółto (barwa pozorna 35 mg Pt/dm,3 barwa sączona 15 mg Pt/dm3), wskutek wytrącania się części humusu, koloidalnej siarki z utleniania siarkowodoru oraz związków żelaza, obecnych w zwiększonych ilościach (0,93 mg Fe/dm3 - przy zawartości dopuszczalnej w wodzie do picia 0,2 mg Fe/dm3), zawiera zwiększone ilości związków manganu (0,28 mg Mn/dm3 - przy zawartości dopuszczalnej w wodzie do picia 0,05 mg Mn/dm3). Skład wody podziemnej nie odpowiada warunkom obowiązującym dla wody pitnej, zgodnie z załącznikami do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku (Dziennik Ustaw Nr 61 poz. 417).

7 5.2 Stan udokumentowania regionalnego zasobów wód podziemnych Przedmiotowe ujęcie znajduje się w obrębie Poznańskiego Dorzecza Warty (podrejon

B1 – prawobrzeżna Warta na N od WDK) dla którego m.in. zostały zatwierdzone zasoby dyspozycyjne w ilości Q = 1819 m3/h z utworów trzeciorzędowych – decyzja Ministra Środowiska nr DG kdh/BJ/489-6249/99 z dnia 27.12.1999 r. Przy rozdziale zasobów dyspozycyjnych dla poszczególnych ujęć w obszarze Poznańskiego Dorzecza Warty, ujęcie wód podziemnych w miejscowości Gułtowy otrzymało zasoby dyspozycyjne w ilości Q = 15,59 m3/h.

6 Przedstawienie możliwości osiągnięcia celu robót geologicznych

6.1 Opis i uzasadnienie liczby, lokalizacji i rodzaju projektowanych wyrobisk Według uzyskanych danych od inwestora trzeciorzędowe ujęcie wód podziemnych w miejscowości Gułtowy zaopatruje w wodę miejscowości: Gułtowy, , Siedlec, Brzeźno, Antonin, Leśna Grobla, Drzązgowo, Sokolniki Drzązgowskie. Pobór wody z ujęcia w 2010 roku wyniósł około 142 000 m3. W związku z powyższym średni dobowy pobór wody wynikający z przeliczenia rocznego wynosi około 390 m3/d. Przyjmując stopień nierównomierności dobowego rozbioru wody w ilości (Nd =1,2) maksymalny dobowy 3 rozbiór wody wynosi około Qmaksd = 450-500 m /d. Projektuje się wykonanie jednego otwór awaryjny nr 4, który będzie wykonany na terenie istniejącego ujęcia gminnego w miejscowości Gułtowy gm. Kostrzyn. Ujęcie gminne zlokalizowane jest na działce o powierzchni 0,2617 ha oznaczonej numerem ewidencyjnym 131/11. Grunty znajdujące się na tej działce według wypisu z rejestru gruntów zakwalifikowane są jako inne tereny zabudowane. Właścicielem działki 131/11 jest . Dokładną lokalizacje projektowanego otworu awaryjnego przedstawiono na mapie sytuacyjno-wysokościowej w skali 1: 500 (zał. 4).

6.2 Przewidywana konstrukcja otworu wiertniczego Projektuje się wykonanie otworu awaryjnego nr 4 do głębokości około 135,0 m w celu ujęcia do eksploatacji trzeciorzędowej, mioceńskiej warstwy wodonośnej. Wiercenie projektuje się wykonać w kolumnie rur osłonowych zaczynając od Ø 508, poprzez Ø 457, Ø 406, Ø 355 mm a kończąc na Ø 298 mm. Warstwę wodonośną projektuje się ująć kolumną filtrową - traconą (filtr siatkowy owinięty siatką nylonową) wykonaną z rur

8 PVC-KV DN 150 (Ø 165 mm), z częścią roboczą o łącznej długości około 15,0 m. Ze względu na przewarstwienia warstwy wodonośnej soczewami węgli brunatnych projektuje się wykonać odcinek międzyfiltrowy o długości około 6,0 m. Wokół filtra należy wykonać obsypkę, której granulację należy dostosować do uziarnienia warstwy wodonośnej następnie zasypkę żwirową. Orientacyjną konstrukcję projektowanego otworu przedstawiono na załączniku nr 6 natomiast faktyczną konstrukcję ustali nadzór geologiczny na podstawie stwierdzonych warunków geologicznych i hydrogeologicznych. Dopuszcza się wykonanie projektowanego otworu awaryjnego nr 4 metodą odwrotnego obiegu płuczki wiertniczej przy zachowaniu projektowanej konstrukcji otworu (zachowaniu średnic kolumny filtrowej i odpowiedniej grubości obsypki wokół filtra).

6.3 Zamykanie horyzontów wodonośnych Na podstawie rozpoznania hydrogeologicznego prawdopodobnie w rejonu projektowanego ujęcia występuje jeden mioceński poziom wodonośny, lokalnie rozdzielony warstwą węgli ale w celu zamknięcia potencjalnych wód czwartorzędowego piętra wodonośnego zaplanowano wykonanie na głębokości około 80,0 m korka iłowego (zał.6).

6.4 Sposób i termin likwidacji otworów wiertniczych Jeżeli z projektowanego otworu nie osiągnie się zakładanej wydajności, inwestor może zdecydować o jego likwidacji. Może to nastąpić po przeprowadzeniu pompowania oczyszczającego lub pomiarowego. W przypadku likwidacji projektowanego otworu wiertniczego zostaną wyciągnięte z otworu wszystkie rury osłonowe oraz cały zainstalowany w otworze osprzęt. W trakcie wyciągania rur osłonowych otwór będzie likwidowany wydobytym urobkiem w kolejności zgodnej z głębokościami na jakich występował. Ostatnie dwa metry odwiertu od powierzchni terenu zostania zaiłowana a w miejscu lokalizacji otworu rozstanie umieszczona pyta betonowa z informacja o głębokości otworu i dacie jego likwidacji.

6.5 Charakterystyka i uzasadnienie przeprowadzenia badań geofizycznych Nie przewiduje się wykonywania żadnych badań geofizycznych

6.6 Opróbowanie otworu Podczas prac wiertniczych należy pobierać próby gruntu wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. (Dz.U.Nr 153 z dnia 28 grudnia 2001 r., poz.1780

9 i 1781) z każdej napotkanej warstwy minimum co 2,0 m, a z warstwy wodonośnej nie rzadziej niż co 1,0 m.

6.7 Zakres obserwacji i badań terenowych

6.7.1 Obserwacje poziomów i pomiarów przepływu wód Poziom statycznego zwierciadła wody będzie mierzony za pomocą świstawki hydrogeologicznej od zniwelowanej krawędzi rury studziennej lub osłonowej. Pomiary przepływu wody podczas pompowania pomiarowego będą prowadzone za pomocą wodomierza.

6.7.2 Próbne pompowanie Pomiary dynamicznego zwierciadła wody w czasie pompowania studni powinny być wykonywane z dokładnością nie mniejszą niż 5 cm. Minimalna częstotliwość pomiarów powinna odpowiadać schematowi: 0,5 min; 1,0; 1,5; 2,0; 3,0; 5,0; 7,0; 10; 12; 15; 20; 25; 30; 35; 40; 45; 50; 60 i dalej co 15 min. W zależności od przebiegu pompowania po 4 h zwierciadło wody powinno być mierzone co 2h. Ostatecznie o czasie i częstotliwości pompowania podejmie decyzję nadzór geologiczny. Pompowania pomiarowe należy prowadzić przy stałym nadzorze lub dozorze geologicznym. Należy zwrócić szczególną uwagę na obserwacje fazy filtracji nieustalonej podczas opadania zwierciadła wody i wzniosu po pompowaniu w pierwszych godzinach i zapewnić na ten czas zwiększoną obsługę pomiarową. Przed rozpoczęciem pompowania pomiarowego należy wykonać kilkakrotnie pomiary położenia zwierciadła wody w otworze w celu określenia stanu, do którego odnosić się będą wyniki uzyskane podczas pompowania. Należy także wykonać krótkotrwałą próbę sprawności działania pompy i przyrządów pomiarowych. W zależności od wyników uzyskanych w trakcie pompowania oczyszczającego, pompowanie indywidualne studni będzie trwało około 24-72 godz. Reasumując pompowanie otworu zaleca się przeprowadzić według poniższego schematu: 1. Pompowanie oczyszczające, zrywami przez okres konieczny do całkowitego oczyszczenia się wody z zawiesin mineralnych po każdorazowym włączeniu pompy. Projektuje się, że łączny czas tego pompowania będzie wynosił około 12 godz. 2. 24 godz. przerwa technologiczna i dezynfekcja otworu.

10 3. Pompowanie pomiarowe, jednostopniowe, przez okres około 24-72 godz., z wydajnością ustaloną przez nadzór hydrogeologiczny na podstawie wyników pompowania oczyszczającego, nie mniejszą od projektowanej maksymalnej wydajności studni tj. 40,0 m3/h. 4. Obserwacja wzniosu zwierciadła wody do czasu jego stabilizacji – częstotliwość pomiarów analogiczna do pomiarów wykonanych w trakcie pompowania. Na czas pompowania pomiarowego otworu awaryjnego nr 4 pozostałe studnie na ujęciu powinny być wyłączone z eksploatacji a pobór wody z ujęcia może odbywać się w tym czasie tylko za pomocą zbiorników retencyjnych bądź w przypadku połączenia z innym wodociągiem z sąsiedniego ujęcia gminnego. O ostatecznym sposobie, czasie indywidualnych pompowań pomiarowych studni i niezbędnym zakresie pomiarów podejmie decyzje nadzór hydrogeologiczny.

6.7.3 Pomiary temperatury i ciśnienia Temperatura wody w otworze zostanie zmierzona podczas pobierani próbek wody przeznaczonych do analizy fizyko – chemicznej. Pomiarem ciśnienia wody w warstwie wodonośnej będzie pomiar głębokości statycznego zwierciadła wody.

6.7.4 Badania i pomiary specjalistyczne Nie przewiduje się wykonywania pomiarów specjalistycznych.

6.8 Prace geodezyjne Prace te obejmą domierzenie otworu do stałych punktów w terenie oraz ustalenie rzędnej terenu przy otworze i rzędnej zwierciadła wody w studni.

6.9 Zakres badań laboratoryjnych Przewiduje się z wykonanego otworu hydrogeologicznego, pobranie próbki wody do analizy fizyko-chemicznej i bakteriologicznej. Próbka wody do analizy powinna zostać pobrana z otworu po pompowaniu pomiarowym do aseptycznego naczynia w ilości około 2 litrów. Badania wody powinny obejmować m.in. następujące parametry fizyczno-chemiczne: Mętność, barwę pozorną i rzeczywistą, zapach, pH, twardość ogólną, twardość niewęglanową, zasadowość, żelazo ogólne, mangan, amoniak, azotyny, azotany, siarkowodór i siarczki, siarczany, chlorki, sód, potas, utlenialność, suchą pozostałość i mineralizację, wapń, magnez, fluor, fosforany, przewodnictwo wodne oraz bakteriologia.

11 Ponadto przewiduje się wykonanie analizy sitowej próbki gruntu pochodzącej z warstwy wodonośnej. Ilość próbek poddanych analizie sitowej będzie uzależniona od zróżnicowania litologicznego przewidzianej do nafiltrowania warstwy wodonośnej.

6.10 Przewidywana wielkość dopływu wody Przewidywaną wielkość dopływu wody określono na podstawie obliczeń dla wydajności dopuszczalnej otworu. Dla projektowanej konstrukcji otworu nr 4 dopuszczalną wydajność filtra oblicza się wzorem: 3 Qdop = 3,14 x d x l x Vdop = 41,1 m /h, gdzie: d = 0,2815 m średnica filtra z obsypką l = 15,0 m długość filtra

Vdop – dopuszczalna prędkość wlotowa wody do filtra wg wzoru Abramowa

Vdop = 60 gdzie k [m/d] Stąd:

Vdop 74,67 m/d = 3,1 m/h (dla kśr = 0,1 m/h – na podstawie wyników pompowań sąsiednich otworów na ujęciu w m. Gułtowy) Obliczenia wykazują, że projektowany otwór awaryjny nr 4 zapewni ciągłość pracy ujęcia gminnego w miejscowości Gułtowy w okresach maksymalnego dobowego rozbioru wody.

6.11 Przewidywana jakość odpompowanej wody Jakość odpompowanych wód będzie identyczna jak jakość wód podziemnych opisana w rozdziale 5.1. Woda z pompowania oczyszczającego i pomiarowego nie będzie zwierać substancji niebezpiecznych.

6.12 Sposób odprowadzenia wody z pompowania oczyszczającego i pomiarowego Woda z pompowania pomiarowego i oczyszczającego zostanie odprowadzona za pomocą węzy z szybkozłączem do kanalizacji deszczowej w ulicy przy której znajduje się teren projektowanych robót geologicznych. Kanalizacja deszczowa w m. Gułtowy administrowanej przez Zakład Komunalny z siedzibą w Kostrzynie.

7 Próbki geologiczne podlegające przekazaniu organowi administracji geologicznej Próbki geologiczne z przedmiotowego wiercenia są próbkami czasowego przechowywania i wykonawca zobowiązany jest do przechowywania próbek w magazynie, a

12 ich likwidacja może nastąpić po przyjęciu dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej przez właściwy organ administracji geologicznej. Z przeprowadzonej likwidacji sporządza się protokół. Próbki te wykonawca jest zobowiązany udostępniać nieodpłatnie na wezwanie organu właściwego do zatwierdzenia prac geologicznych w miejscu i terminie uzgodnionym między organem, a wykonawcą prac geologicznych.

8 Harmonogram projektowanych prac Wnioskodawca planuje zrealizować wiercenia na przełomie lata i jesieni 2014 r. W tym celu zostanie ogłoszony przetarg. Projektowane roboty geologiczne mogą nastąpić dopiero po zatwierdzeniu niniejszego projektu przez Starostę Poznańskiego. Harmonogram projektowanych prac przedstawia się następująco: prace wiertnicze – wiercenie 1 otworu o głębokości około 135,0 m, filtrowanie, pompowania oczyszczające, pompowania pomiarowe (wznios i opad) – około 2 miesiące prace laboratoryjne – wykonanie analizy fizyko – chemicznej pobranej wody oraz wykonanie analiz granulometrycznych ujętej warstwy wodonośnej – około 2 tygodni Dokumentacja hydrogeologiczna zostanie opracowana w terminie 2 miesięcy od zakończenia robót wiertniczych, hydrogeologicznych i laboratoryjnych. Inwestor planuje zakończyć powyższe prace i roboty geologiczne do końca 2015 roku.

9 Wpływ zamierzonych robót geologicznych na obszary chronione Projektowane roboty geologiczne nie będą miały żadnego wpływu na obszary chronione, ze względu na znaczne ich oddalenie od działki wodociągowej na której będzie prowadzone wiercenia. Najbliżej położony obszar chroniony to Dolina Cybiny. Zlokalizowana jest ona w odległości ok. 3,3 km na północ od terenu na którym będą przeprowadzone projektowane roboty.

10 Rodzaj dokumentacji geologicznej mającej powstać w wyniku robót geologicznych Po zakończeniu prac i robót geologicznych opracowany zostanie dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej.

13 Dokumentacja m.in. powinna zawierać: wyniki prac wiertniczych wyniki prac laboratoryjnych (analizy wody, analizy granulometryczne) wyniki obliczeń hydrogeologicznych obszar zasilania, obszar zasobowy ujęcia wyniki prac geodezyjnych wnioski i zalecenia

11 Wnioski

1. W celu zapewnienia ciągłości pracy ujęcia w przypadku awarii jednej z istniejących studni na ujęciu gminnym w miejscowości Gułtowy projektuje się wykonać awaryjny otwór nr 4. 2. Projektowany otwór awaryjny będzie miał głębokość około 135,0 m i będzie ujmował trzeciorzędowy-mioceński poziom wodonośny w ramach ustalonych zasobów eksploatacyjnych ujęcia z utworów trzeciorzędowych w ilości Q = 46,0 m przy depresji s = 35,0 m 3. Projektowany otwór awaryjny nr 4 wraz z pozostałymi istniejącymi studniami na ujęciu w m. Gułtowy będzie realizował zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę 4. Przedmiotowe ujęcie znajduje się w obrębie Poznańskiego Dorzecza Warty (podrejon

B1 – prawobrzeżna Warta na N od WDK) dla którego m.in. zostały zatwierdzone zasoby dyspozycyjne w ilości Q = 1819 m3/h z utworów trzeciorzędowych – decyzja Ministra Środowiska nr DG kdh/BJ/489-6249/99 z dnia 27.12.1999 r. 5. Niniejszy projekt wymaga zaopiniowania przez Urząd Gminy w Kostrzynie oraz zatwierdzenia w Starostwie Powiatowym w Poznaniu. Do zatwierdzenia przedkłada się 2 egzemplarze projektu. 6. Wykonawca prac geologicznych jest zobowiązany zgłosić na piśmie zamiar przystąpienia do wykonywania robót geologicznych Okręgowemu Urzędowi Górniczemu w Poznaniu oraz w Urzędzie Gminy w Kostrzynie oraz w Starostwie Poznańskim, co najmniej na 2 tygodnie przed zamierzonym terminem rozpoczęcia prac. 7. Wykonawca projektowanego otworu przed jego odwierceniem powinien przedłożyć do Dyrektora OUG w Poznaniu plan ruchu zakładu górniczego.

14