NUMMER #67 MAART 2021

m a g a z i n e

De metamorfose van de Thomas van Aquinostraat FOTOREPORTAGE VAN MARIA MONTESSORIGEBOUW

‘De hele wereld is mijn werkgebied’ MARJOLEIN VAN DE WATER, CHEF BUITENLAND DE VOLKSKRANT

RONA JUALLA VAN OUDENHOVEN ZET ZICH IN VOOR DIVERSITEIT EN GELIJKHEID OP DE CAMPUS ‘De universiteit moet meebewegen met de veranderende wereld’ colofon Radboud Magazine is het kwartaalblad voor alumni en relaties van de Radboud Universiteit

Redactieadres (ook voor adreswijzigingen) Dienst Marketing & Communicatie DMC Postbus 9102 | 6500 HC Nijmegen Tel: 024-361 22 30 E-mail: [email protected]

Redactie Paul van den Broek (bladcoördinator)

Medewerkers aan dit nummer Leoni Andriessen, Willem Claassen, Joep Dorna, Susanne Geuze, Annemarie Haverkamp, Jos Joosten, Lara Niké Maassen, Bea Ros, Jozien Wijkhuijs, Machiel van Zanten (eindredactie), Peter Zunneberg

Fotografie Dick van Aalst, Bert Beelen, Duncan de Fey, Koen Harperink, Erik van ’t Hullenaar, Goedele Monnens

Illustraties Esther Aarts

Vormgeving en opmaak Gloedcommunicatie, Nijmegen www.gloedcommunicatie.nl

Drukwerk Zalsman B.V. Radboud Magazine wordt gedrukt op MAGAZINE #67 houtvrij PlanoPlus en verpakt in milieu- vriendelijk rietsuikerfolie. Drukkerij

Zalsman B.V., levert ‘CO2-neutraal a la Zalsman’ een bijdrage aan een beter milieu en een betere wereld.

REDACTIONEEL DE EENZAME STUDENT Gek eigenlijk dat zo veel studenten desondanks Stel je voor hoe de studenten van nu later terug- ‘iets voor zichzelf’ willen. Eigen keuken, eigen neutraal denken aan hun huisgenoten. Aan hoe ze tijdens ­badkamer… De studentenhuisvesting speelt drukwerk de coronacrisis op elkaar aangewezen waren. daar op in door steeds meer studio’s te bouwen. Hoe ze onuitputtelijk samen aten, binnen de Zou de coronacrisis die behoefte veranderen? Redactieraad muren van hun huis toch feestjes vierden of Pas op langere termijn kunnen we terugkijken op prof. dr. Otto Boerman, elkaar oppepten als ze er even helemaal door- wat de crisis in gang heeft gezet. Voor nu zitten prof. mr. Paul Bovend’Eert, heen zaten. ‘Mijn huisgenoten zijn als mijn we er nog middenin. Twee deskundigen hebben Rob Janssen, MA, ­tweede familie’, zegt Hieke Zoon in dit nummer. nog steeds vertrouwen in de veerkracht van prof. dr. Margot van Mulken (voorzitter), Dat veel studenten last hebben van eenzaam- ­studenten. Als het gaat om hun psychische groei drs. Koen Overeem, Judith de Rooy, heid, blijkt telkens weer uit onderzoeken naar en hun toekomstige carrière, denken ontwikke- prof. dr. Floris Rutjes, hun welzijn. In een jaar van sociale isolatie voelen lingspsychologe Yvonne van den Berg en arbeids- drs. Mascha van Vark, ze zich extra alleen. De rol van huisgenoten, die marktdeskundige Maarten Wolbers dat het dr. Hartger Wassink er nu eenmaal gewoon zijn, is dan cruciaal. ­uiteindelijk goed komt. coverfoto: goedele monnens foto: dick van aalst

Volkskrant-journalist MarjoleinVolkskrant-journalist van de Water houdt contact met alle uithoeken van de wereld Vertrekkend collegelid Wilma de Koning deelt vijf leiderschaps- lessen Diversiteitsmanager wil moedige gesprekken voeren over veranderende wereld Beeld: Maria Montessori, een nieuwe architectonische parel op de campus Vrienden delen al een halve eeuw hun liefde voor sport en het recht Scheidend archeoloog Eric ­Moormann kijkt dankzij het heden anders naar het verleden Studenten in coronatijd: gebrek aangefrustreerd over dankbaar voorcontact, maar nieuwe kansen

ZIE PAGINA 28 JUBILEREND CENTRUM VOOR PARLEMENTAIRE GESCHIEDENIS BLIKT TERUG ÉN VOORUIT 12 6 18 22 34 36 INHOUD Over een jaar of wat kunnen we ook nog eens aanbellen bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, dat dit jaar zijn vijftigste verjaardag viert. Hoe beïnvloedde corona ons stemgedrag? De politieke keuzes? Dat deze turbulente tijd ­minder uitzonderlijk is dan we nu denken, ­vertellen de jubilarissen alvast op pagina 29. De Nijmeegse huisgenoten die zich nu aan elkaar vasthouden, zijn tegen die tijd ongetwijfeld ­vrienden voor het leven geworden. 4 RADBOUD MAGAZINE 67

kortnieuws TEKST PAUL VAN DEN BROEK

SAMENLEVING natuur met persoonlijke drijf- Paul van Tongeren nieuwe Denker des Vaderlands veren, zoals lekker buiten zijn, samenwerken en iets opsteken. Het activeren van jongeren blijkt lastig, zo signaleert Ganzevoort. Hij adviseert een flexibeler orga- nisatie. “Vaak is het vrijwilligers- werk één vaste dag per week. Voor jongeren zou het helpen als ze af en toe mogen aansluiten.” FOTO: BERT BEELEN

ONDERWIJS Het lezen van boeken maakt betere dokters Het Radboudumc en de Biblio- theek Gelderland Zuid slaan de handen ineen bij een nieuw vak Paul van Tongeren, emeritus hoogleraar wijsgerige ethiek aan de voor geneeskundestudenten, 'HET GAAT ERVAN ­Radboud Universiteit, is de nieuwe Denker des Vaderlands. Hij vervult waarin zij literatuur gebruiken deze rol in de periode april 2021 tot april 2023. Hij neemt dit voorjaar voor hun toekomstige baan als UIT DAT DE MENS het stokje over van één van zijn voormalige studenten, Daan Roovers. arts. De gedachte achter het vak EEN HOMO ECONO- Van Tongeren is door de Stichting Maand van de Filosofie aangewezen ‘Literatuur en empathie’ is dat het MICUS IS: KOEL EN als zesde Denker des Vaderlands, en daarmee de tweede Radboud- lezen van fictie het inlevingsver- CALCULEREND. hoogleraar die deze eer te beurt valt. René ten Bos was de nationale mogen in kwetsbare mensen en MAAR MENSEN ZIJN denker tussen 2017 en 2019. Andere voorgangers zijn René Gude, de problemen waar zij tegenaan JUIST HEEL SLECHT Hans Achterhuis, Marli Huijer en de genoemde Daan Roovers. lopen, versterkt. Arts-docent In een artikel in NRC vanwege zijn benoeming bepleitte Van Tongeren Remco Haringhuizen: “Als arts IN HET INSCHATTEN een grotere betrokkenheid van de burger bij de samenleving. Ook VAN RISICO'S EN onderstreepte hij het belang van ‘een overheid die de burger niet als KANSEN, HELEMAAL consument behandelt’. In Trouw vertelde hij wel eens gedacht te heb- IN CRISISSITUATIES ben aan het vervullen van deze functie. ‘Maar ik ben in elk geval nooit ALS ALLES IN verbaasd geweest dat ik het níet werd. En inmiddels dacht ik: er zijn BEWEGI­NG IS.' dingen die voorbijgaan. Dat heb ik ze ook gezegd toen ze voor mijn deur stonden: weten jullie wel hoe oud ik ben?’ Van Tongeren is 70 jaar. ESTHER-MIRJAM SENT, HOOGLERAAR ECONOMISCHE THEORIE EN ­ECONOMISCH BELEID, WAARSCHUWT VOOR HET RISICO VAN DE VOORSCHOT- ONDERZOEK REGELING AAN ONDERNEMERS IN werken aan natuurherstel en CORONATIJD. De Volkskrant, 9 maart. Wat beweegt de groene vrijwilliger? onderhoud), de vertellers Over de hele wereld zetten tal- (natuureducatie) en een groep moet je je kunnen inleven in je loze vrijwilligers zich in voor de die zich bezighoudt met bestuur patiënt, dat is onmisbaar bij het natuur: via citizen science, activi- en beleid. leveren van goede, persoonsge- teiten als bomen planten of het Met een enquête onder zo’n richte zorg. Onderzoek op het organiseren van natuurexcur- vierduizend vrijwilligers brengt gebied van medisch onderwijs sies. Wie zijn deze mensen en Ganzevoort een aantal kenmer- laat zien dat het lezen en met waarom zetten ze zich in? Vol- ken van ‘de’ groene vrijwilliger elkaar bespreken van boeken gens bedrijfswetenschapper aan het licht. De tellers zijn voor- ­bijdraagt aan de empathische Wessel Ganzevoort, die hierop in al mannen, de hele groep is vaardigheden van studenten en maart promoveerde, telt Neder- door de bank genomen hoogop- artsen. Ik hoop dat studenten FOTO: GEERT VAN DE VEN land zo’n 130.000 groene vrijwil- geleid en op leeftijd (gemiddeld geïnspireerd raken om ook ná ligers, actief in vier door hem 62 jaar). De meest genoemde deze cursus af en toe een boek onderscheiden soorten: de tel- activiteit is het herstelwerk in de te lezen.” lers (van bijvoorbeeld vlinders of natuur. De vrijwilligers combine- De boeken die aan bod komen, vogels), de herstellers (die mee- ren een sterke band met de zijn geselecteerd op de thematiek KORT NIEUWS MAART 2021 5

IN DE MEDIA BESTUURSRECHTJURIST MARLIES VAN ECK ‘Ik schrik van de reacties die ik krijg’

Het proefschrift van Marlies van Eck uit 2018 moet je niet zijn’, krijg je dan als burger te horen. over de rechtsbescherming van burgers bij Het verbaast me niet dat de belangstelling voor van traumatische ervaringen, ­geautomatiseerde overheidsbesluiten riep deze geautomatiseerde systemen toeneemt. Niet alleen zoals verwaarlozing of seksueel maanden opnieuw een golf van media-aandacht vanwege de affaires, ook omdat we als burger steeds misbruik. Aan de orde komen op. Vanwege de ‘toeslagenaffaire’ bij de Belas- meer in die technologie herkennen en er steeds onder meer Wij zijn licht van tingdienst wees ze in de media keer op keer op meer zelf mee doen. Het is geen ver-van-mijn-bed- ­Gerda Blees, Miss Dakloos de gebrekkige bescherming, in onder meer show meer. Maar het baart me wel zorgen dat het (Lydia Rood), Concept M (Aafke Trouw, NRC, Het Parool en NOS.nl. nodig is keer op keer op de schaduwkanten te Romeijn) en Zomervacht van ­wijzen. Ik heb mijn proefschrift geschreven als Jaap Robben. “Ik verbaas me erover dat het maar niet doordringt ­buitenpromovendus. Als ik er een subsidie voor hoe de algoritmes werken van onze overheidsdien- had moeten aanvragen bij onderzoeksorganisatie POLITIEK sten. In sommige media verwijs ik naar stukken uit NWO, was die waarschijnlijk afgeketst. Hoezo zijn Lijsttrekker Volt 1993, want toen werd hier al onderzoek naar de geautomatiseerde­ besluiten van de overheid zo studeerde­ Bedrijfs­ gedaan. De overheid gebruikt deze systemen al heel interessant, zou ook daar de reactie zijn geweest. kunde in Nijmegen lang. Ze zijn onzichtbaar, en vaak komt er geen De online haatcampagne die onlangs oplaaide over Een paar jaar geleden werkte mens meer aan te pas. En dan zegt nota bene de Sigrid Kaag heeft me aan het denken gezet. Ook ik hij nog bij ABN Amro, tot hij in Rekenkamer in een recent onderzoek dat het wel krijg enorm veel over me heen. Iedereen vormt zich de zomer van 2018 zijn baan meevalt. Natuurlijk, de algoritmes zijn nodig en een mening en deelt die op Twitter of LinkedIn, opzegde. Laurens Dassen (35) ­miljoenen keren per jaar werkt het heel goed en soms heel vervelende reacties van bijna altijd FOTO: ERIK VAN ’T HULLENAAR besloot zich vol in te zetten voor heel snel, en kunnen we vertrouwen stellen mannen, met kleinerende en persoonlijke Volt, een pan-Europese partij die in de geautomatiseerde beslissingen. aantijgingen. Nee, seksistisch wil ik ze niet in 2017 in Italië werd opgericht Maar als het om uitzonderingen gaat en noemen, maar ze hebben wel met mijn als reactie op de Brexit. je als burger je rechten wilt halen, dan ont- vrouw-zijn te maken. Mannelijke collega’s “Volt staat voor méér Europa”, staan er grote moeilijkheden. Omdat de om me heen krijgen zulke reacties niet. zei hij in 2019 tegen universi- systemen zo onzichtbaar zijn, en omdat Ik wil graag impact hebben en leg de teitsblad Vox. “Problemen als instanties vanwege de verknoping dingen graag uit in de pers, maar nu ­klimaatverandering, belasting- ervan veelal niet thuis geven. ‘Bij ons ga ik toch een stapje terugdoen.” ontduiking en migratie kunnen we niet op nationaal niveau ­aanpakken – daar moet veel betere Europese samenwerking voor komen. Ook hier in ­Nederland wil ik dat laten zien.” Dat hij het serieus meende, is gebleken. De alumnus bij Bedrijfskunde aan de Radboud zoek maken Radboud-socio­ teit verwerpt, maar geen tolereert in je omgeving”, zegt Universiteit, won met zijn partij logen Saskia Glas en Niels bezwaar heeft tegen homo­ Saskia Glas. De manier van Volt drie zetels bij de landelijke ­Spierings onderscheid tussen seksuele buren. “Het is een vrij geloofsbeleving blijkt van verkiezingen. Sindsdien heeft homoseksualiteit in het alge- veelvoorkomende religieuze invloed op de houding. Zo heb- hij een eigen werkkamer in meen en een homoseksueel als interpretatie om homoseksuali- ben moslims die af en toe naar het gebouw van de Tweede buur. Bijna de helft verwerpt teit te zien als een zonde, maar de moskee gaan liever geen Kamer. Dassen, geboren in beide, terwijl ongeveer een op dat betekent natuurlijk niet dat homoseksuele mensen als ­Eindhoven, woont inmiddels de vijf weliswaar homoseksuali- je homoseksuele mensen niet buren, maar geen problemen in Amsterdam. met homoseksualiteit op zich- zelf. Vromere moslims veroor­ ONDERZOEK delen het fenomeen homo­ Islam zorgt niet per se seksualiteit vaker dan moslims ILLUSTRATIE : CLIFF VAN THILLO voor homo-intolerantie die religie minder centraal stel- Radboud-onderzoek onder len in hun leven. “Door te doen negenduizend moslims in negen alsof de islam per se haaks staat landen in de Arabische wereld op homotolerantie, verdrukken laat een divers beeld zien van de we juist alternatieve interpreta- manier waarop moslims hun ties van de islam en maken we geloof belijden en van hun het homoseksuele moslims niet ­opinie over homoseksualiteit en makkelijker in hun zoektocht”, homoseksuelen. In hun onder- aldus ­Glas. 6 RADBOUD MAGAZINE 67 INTERVIEW MAART 2021 7

Dik zeven jaar woonde Marjolein van de Water in Brazilië. Van daaruit werkte ze als correspondent Latijns-Amerika voor de Volkskrant. Vorig jaar kwam ze terug om chef van de buitenlandredactie te worden. “Goede buitenland- journalistiek kan de empathie vergroten en voorkomen dat we te veel gaan navelstaren.”

TEKST ANNEMARIE HAVERKAMP FOTO’S DUNCAN DE FEY ‘De wereld heeft te weinig toehoorders’ 8 RADBOUD MAGAZINE 67

ier dagen ploegen door de modder. verschrikkelijke dingen doen, hebben een persoonlijk Balanceren langs de rand van een ravijn, verhaal dat daar uiteindelijk toe heeft geleid. Dat pleit waarin dode muilezels liggen. Slapen op ze niet vrij, helemaal niet zelfs, maar het helpt wel ze een matje tussen zwaarbewapende als mensen te blijven zien.” guerrillero’s. De tocht met FARC-strijders Vdwars door de jungle van Colombia is misschien wel de BEROOFD indrukwekkendste trip die Marjolein van de Water ooit Haar appartement in de Amsterdamse Baarsjes oogt maakte. Het was in november 2016, de FARC had na strak. Rechte bank, nieuwe lagen verf. Veel planten. zestig jaar een vredesakkoord getekend met de Ruim een jaar geleden streek ze hier neer, in haar Colombiaanse regering. De guerrillero’s zouden voor- eerste koophuis. Sindsdien fietst ze elke ochtend dwars goed hun wapens inleveren en hun schuilplaatsen in door Amsterdam naar het redactiekantoor en ’s avonds het regenwoud verlaten. “Ik kende deze groep strijders weer terug. omdat ik eerder een artikel over hen had geschreven. Het is gek, zegt ze, om niet meer steeds over je Nu vroegen ze of ik mee wilde op hun laatste reis. schouder te hoeven kijken. In Brazilië, het land waar ze Dat verhaal was te mooi om te laten liggen.” zevenenhalf jaar woonde, is het een risico om in het donker alleen de straat op te gaan. “Ik ben een paar De trip ging te voet over een bijna drieduizend meter keer beroofd.” Ze kent het gevoel van een mes op je hoge bergkam. 45 rebellen baanden zich een weg door huid en een pistool tegen je hoofd. een kolkende rivier en langs dorpjes die draaiden op De functie van ‘chef buitenlandredactie’ kwam precies cocaïneplantages en laboratoria. Uit de Volkskrant- op het juiste moment voorbij. Van de Water had reportage van Van de Water: ‘Rio Mina bestaat uit behoefte aan meer rust en regelmaat. “Als correspon- anderhalve straat, grotendeels gevuld met hoeren en dent was ik de helft van de tijd op reis. Daar was ik kroegen. Het is maandagmiddag, straalbezopen wel een beetje klaar mee. Daarbij viel ik in herhaling. mannen zingen luidkeels mee met de Mexicaanse Als je zo lang ergens werkt, ontkom je er niet aan dat narco-klassiekers die uit de speakers schallen.’ bepaalde verhalen terugkomen. Voor de krant is dat Onderweg voerde ze indringende gesprekken met de helemaal niet erg, want lezers herinneren zich dat strijders. Over het waarom van hun lidmaatschap niet, maar als journalist wil ik liever een frisse blik van de FARC. Antwoord van een jonge rebel zonder houden.” opleiding of geld: “De keuze was beperkt. Het was De begeerde regelmaat kreeg ze, meer dan haar lief guerrilla, leger of drugsmaffia.” was. Ze had in Amsterdam haar koffers nog niet De FARC heeft duizenden doden op haar geweten. uitgepakt of corona nam de wereld over. Geen feestjes Maakt dat alle rebellen ‘fout’? Nee, vindt Van de meer, alle grenzen dicht, binnenblijven. “Ja, nu heb Water. “Zo simpel ligt het niet. Ik wil juist laten zien ik dus extreem veel structuur”, zegt ze met een brede dat er geen heldere scheidslijn loopt tussen goed en lach. Gelukkig mag ze nog naar de krant, waar een fout of dader en slachtoffer. Ook mensen die klein clubje chefs en eindredacteuren de koffie­auto­ maat in leven houdt. “Het leuke aan de journalistiek is dat iedere dag anders is en je nooit weet wat het nieuws gaat worden.” Haar werkdag bestaat nu voornamelijk uit bellen. Zo’n vijftien correspondenten telt de Volkskrant, en als 'Ik wil juist laten zien aanvoerder houdt Van de Water met alle uithoeken van de wereld nauw contact. dat er geen heldere Hebben de correspondenten er baat bij dat jij zelf een van hen was? “Ik denk het wel, omdat ik weet hoe het is. Collega’s zonder buitenlandervaring realise- scheidslijn loopt tussen ren zich niet altijd dat je voor een reportage in Rusland soms zeven tijdzones verder moet vliegen. Of dat je, om in een dorp in Colombia te komen, acht uur over goed en fout of dader een onbegaanbare weg hobbelt. Dat je vaak geen inter- net hebt, dat het lastig kan zijn om een visum te rege- en slachtoffer' len. Al die logistieke dingen … op reportage gaan is INTERVIEW MAART 2021 9 10 RADBOUD MAGAZINE 67

'Ik denk dat de wereld om wie het gaat. Als journalist heb ik dat ook altijd gepro- beerd. De extreem conservatie- een mooiere plek zou ve opvattingen van aanhangers van president Bolsonaro in worden als iedereen Brazilië deel ik absoluut niet, maar als ik voor de krant over hen schreef, deed ik altijd mijn de kans zou krijgen best sec hun perspectief te laten zien. Lezers krijgen daardoor misschien meer begrip voor de een tijdje in een ander achtergronden: waarom hebben mensen dat soort opvattingen? land te wonen' De kracht van een correspon- dent is dat hij of zij je als lezer echt even naar zo’n plek kan brengen, en méér doet dan vertellen wat er gebeurt.”

zoveel meer dan een verhaal maken. Ik begrijp dat, Wat is volgens jou de functie van buitenlandjourna­ correspondenten hoeven het me niet de hele tijd uit te listiek? “Dat je zichtbaar en voelbaar maakt wat er in leggen. Ik weet ook dat het soms eenzaam kan zijn en de wereld gebeurt. Ik denk dat goede buitenlandjour- dat het dus belangrijk is dat je af en toe iets hoort uit nalistiek de empathie kan vergroten en voorkomt dat Amsterdam. Niet alleen: hoe laat komt je stuk? Maar we te veel gaan navelstaren. Door een bredere context ook: heb je de vlucht een beetje goed doorstaan? Als te bieden, kunnen we beter relativeren wat hier in correspondenten het gevoel hebben dat ze bij mij hun Nederland speelt. Het helpt ons te doen beseffen dat verhaal kwijt kunnen, weet ik zeker dat hun stukken we in een land wonen waar alles extreem goed geregeld ook beter worden.” is. Dat we heel veel geluk hebben gehad dat we hier geboren en opgegroeid zijn en gebruik kunnen maken Houd je de Braziliaanse kranten nog bij? “Veel van alle faciliteiten.” ­minder dan toen ik daar zelf zat. Ik moet een enorme inhaalslag maken omdat nu de hele wereld mijn In Nederland gingen mensen onlangs de straat op werkgebied is. Jaren heb ik me verdiept in Latijns- tegen de avondklok. We maken ons boos over de Amerika, nu lees ik ook over China en Rusland en kappers die lange tijd dicht bleven. Hoe kijk jij met de Verenigde Staten.” jouw ervaring tegen dat soort verontwaardiging aan? “Als journalist heb ik geleerd: probeer niet te NIET OORDELEN ­oordelen, maar te begrijpen waar die woede vandaan Van de Water, geboren in Bergen op Zoom, studeerde komt. Iedereen heeft zijn eigen redenen. Die avondklok van 1998 tot 2004 culturele antropologie in Nijmegen. is ook ingrijpend en is een inbreuk op burgervrij­ Haar interesse lag bij etniciteit en conflicten die heden. Voor veel mensen kan dat heel beangstigend daardoor ontstaan. Voor veldwerk vertrok ze naar voelen.” Mexico, waar ze als een blok viel voor de Latijns- Amerikaanse cultuur. Ze leerde Spaans, bleef hangen, Jij zegt niet: stel je niet aan en wees blij met hoe kwam terug, ging voor een ngo werken, volgde een goed je het hebt. “Nee, maar ik denk wel dat de master journalistiek in Amsterdam en werd in 2012 wereld een mooiere plek zou worden als iedereen de buitenlandcorrespondent voor de Volkskrant. kans zou krijgen een tijdje in een ander land te wonen. Antropologie en journalistiek zijn een goede combina- Het wederzijds begrip zou enorm toenemen. Nederland tie, zegt ze. “Bij antropologie leer je vanuit de ander is een land waarin de politiek gewoon goed functio- iets te begrijpen. Je kijkt door de ogen van de mensen neert. Natuurlijk gebeuren hier ook dingen die niet INTERVIEW MAART 2021 11

door de beugel kunnen, kijk maar naar de de gevaarlijke rivier zou waden. tv-ploeg waren ze onlangs betaald voor een kusscène toeslagenaffaire. Maar het komt wél aan Van de Water en de fotograaf – in het riool.” het licht en hopelijk verandert er iets waar- vele malen rijker dan de door zo’n kwestie de volgende keer voor­ migranten – namen zelf een Wat vind je daarvan? “Heel kwalijk. Niet alleen komen kan worden. In heel veel landen zou vlot om goede foto’s te kunnen omdat je het publiek misleidt als je dingen in scène zo’n affaire niet eens een schandaal worden maken van de overtocht. De zet, maar ook omdat de mensen om wie het gaat dus of de kranten halen. Als ik in Brazilië correspondent kreeg last van denken dat het zo werkt.” ­vertelde dat een Nederlandse minister was haar geweten: kon ze toekijken afgetreden vanwege een bonnetjesaffaire, hoe het kleine meisje mis- Wat is uiteindelijk jouw antwoord op de vraag wat vroegen ze: hoezo? Daar verrijken politici schien wel zou verdrinken? geïnterviewden eraan hebben als je een verhaal zich met miljoenen tegelijk en blijven ze Van de Water betaalde vijf komt halen? “Ik denk dat het een meerwaarde heeft gewoon aan. ­dollar voor moeder en kind en voor de wereld als geheel wanneer mensen zich via de “Ik begrijp dat mensen in Nederland besloot achteraf hun overtocht journalistiek beter in anderen kunnen verplaatsen. Op emotioneel worden vanwege de corona- niet in haar verhaal op te de lange termijn leidt dat tot meer begrip. Maar een maatregelen. Alleen als ze gaan roepen nemen. “Want we veranderden transgender in het riool van Jamaica profiteert daar op dat Nederland een dictatuur is … nee. de loop van de geschiedenis.” korte termijn natuurlijk niet van. Wat ik wel weet, is dat Dan denk ik toch: die term is aan inflatie Het is lastig zuiver te blijven, mensen het prettig vinden als je de tijd voor ze neemt en onderhevig.” zegt ze. Vooral als andere jour- naar ze luistert. Dat ze voelen dat ze serieus genomen nalisten minder principieel worden. De wereld heeft te weinig toehoorders.” PARASIET zijn en wel gewoon geld neer- Toen Van de Water afscheid nam als tellen voor een spectaculair VEERKRACHT correspondent Latijns-Amerika, schreef ze verhaal. “Ik was eens bij jonge Aan een oudroze muur in haar appartement hangt een indrukwekkend artikel in de Volkskrant, homo’s en transgenders die in een grote foto uit Rio de Janeiro. We zien een jongetje waarin ze zich de vraag stelde of ze een het riool van Kingston woon- onder water in een wolk van luchtbellen. “Van een parasiet was. Zij zoog zich vol met de den omdat ze waren uitgekotst bevriende fotograaf met wie ik veel samenwerkte”, ­verhalen van anderen om er vervolgens door de maatschappij. Ze ­vertelt ze. Het schrijven van verhalen mist ze wel een Nederlandse krant mee te verrijken. ­vroegen aan de fotograaf nu ze chef is. Evenals de reizen, de avonturen en Uit haar afscheidsartikel (januari 2020): wat hij wilde dat ze deden. de ‘lichtheid’ van het leven in Brazilië. “Het is een ‘Ik reisde het continent over, waaide aan Seks hebben? Wat zou dat ­cliché, maar wel waar: terwijl het bestaan daar minder op afgelegen plaatsen, klopte onaan- schuiven? Door een Engelse makkelijk is, beheersen de mensen de kunst om gekondigd op deuren, stelde allerhande alles niet te zwaar te nemen. Ze hebben een enorme vragen en bleef urenlang hangen. Overal veerkracht. Die heb ik ook altijd willen weergeven waar ik kwam, mocht ik binnenkijken Geboren 1979 in mijn stukken. Ik houd niet van journalistiek die in levens en werd ik ontvangen met een (Bergen op Zoom). mensen in slachtofferkampen wegzet.” hartverwarmende generositeit. Ik zoog Studie culturele antropolo- Waar ze blij van wordt, is het contact met de de informatie gulzig op, de verzamelde gie Radboud Universiteit correspondenten. Het meedenken over verhalen, flarden van levensverhalen vormden de (1998-2004), master jour­ vechten voor voldoende buitenlandstukken in de bouwstenen voor mijn artikelen. Dat was nalistiek Universiteit van krant. Ook in die producties moet – waar het kan – mijn werk. Maar zij dan?’ Amsterdam (2009-2011). een zekere lichtheid doorklinken, vindt ze. “Ik houd Een van de spelregels in de journalistiek Loopbaan medewerker ook van vrolijke verhalen waarmee je de lezer even uit is dat je je bronnen niet betaalt. Op meer- Peace Brigades Internatio- de kille Nederlandse winter trekt en het gevoel geeft dere momenten wrong dat principe. Zoals nal, Mexico (2006-2007), in een warm oord zijn ochtendkoffie te drinken.” toen ze aan de grens van Guatemala een woordvoerder XminY Fonds Zelf houdt ze van de lente. Weer naar buiten, af en reportage schreef over migranten die met (2007-2009), redacteur toe de trein pakken naar Nijmegen voor een bezoekje een vlot over een rivier naar Mexico reis- Noticias.nl (2007-2012), aan vrienden. Misschien wordt ze over een paar jaar den, in de hoop uiteindelijk de VS te berei- correspondent Latijns-­ opnieuw correspondent (“ik plan nooit ver vooruit”), ken. Een moeder met een vierjarig kind Amerika de Volkskrant maar dan zeker niet in een land waar het kouder is twijfelde of ze vijf dollar zou neertellen (2012-2020), chef buiten- dan hier. Lachend: “In Afrika misschien. Rusland om mee te varen op een vlot of toch door land de Volkskrant. is uitgesloten.” 12 RADBOUD MAGAZINE 67

Lessen in leiderschap van Wilma de Koning

Acht jaar zat ze in het hoogste globale leiderschapsadviezen uit het boekje. “Het is heel belangrijk je te verdiepen in de organisatie: wie bestuur van de Radboud werken er, wat is de cultuur, wat is hier normaal en ­Universiteit, een positie die waar wordt over gemopperd?” De lessen die ze heeft geleerd aan de universiteit zijn niet zomaar toepasbaar Wilma de Koning deze zomer voor topbestuurders in andere organisaties. “Elders verruilt voor een directeur- gaat het weer anders, en vaak gemakkelijker: je schap bij de KNAW. Tal van ­formuleert je beleid en gaat daarmee de boer op in de organisatie, maar aan de universiteit moet je éérst vaak moeilijke beslissingen je draagvlak creëren, dan pas komt het beleid. Dat kwamen op haar bord. vergt geduld, terwijl ik eigenlijk ongeduldig van aard Vijf lessen van een door de ben. In Nijmegen heb ik geleerd geduld te oefenen.” wol geverfde bestuurder. 2 WEES VASTHOUDEND “Dé oplossing bestaat niet.” “Gij moet dit en gij zult dat: zulke oekazes zullen aan een universiteit niet werken. Mijn inzet is steeds

TEKST PAUL VAN DEN BROEK FOTO DICK VAN AALST om sámen tot de conclusie te komen dat het anders moet. Dan blijf ik argumenten aandragen. Als het spannend wordt, zeg ik in een overleg: ‘We hoeven het niet eens te zijn, maar geef mij de ruimte om míjn kijk GOED LEIDERSCHAP VERGT op de zaak uit te leggen.’ En bij een volgend overleg zal 1 AANPASSING­ ik erop terugkomen. Het vergt geduld én vasthoudend- Wie goed leiding wil geven, moet zich heid om je doelen te bereiken.” En dan vindt ze het kleuren naar de organisatie. Wilma de prima om kleine stapjes in de goede richting te zetten. Koning (1962) is sinds 2013 vicevoorzitter “Het werken met proeftuinen is vaak een eerste stap van het college van bestuur. In juli in de verandering. Daarmee kun je laten zien dat het begint ze als algemeen directeur van de kan werken, en anderen verleiden het ook zo te doen.” Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). “Iedere organi- DURF ONPOPULAIR TE ZIJN satie verlangt een eigen aanpak”, aldus 3 Wilma de Koning staat te boek als streng, ze De Koning, die afstand neemt van al te heeft de confrontaties binnen de universiteit niet ​RADBOUD UNIVERSITEIT MAART 2021 13

geschuwd. “Ja, de gesprekken konden soms fel zijn. Als het lastig wordt, krabbel ik niet snel terug. De vuist hoeft heus niet op tafel, maar als iets me niet zint, zal ik beklemtonen ‘dat het zo echt niet kan’.” De Koning laat haar “stip aan de horizon” niet los. Ze houdt daar- bij de menselijke maat voor ogen, “maar je hoeft geen vrienden te maken”. Geduld oefenen moest ze leren, streng is ze van zichzelf. Met een lach vertelt ze over een ‘360-gradenfeedback’ waarin ze ook haar kinderen heeft betrokken. “En die zeiden hetzelfde wat ik ook in de organisatie terugkrijg: dat ik streng ben.”

4 KIJK OOK ZELF IN DE SPIEGEL De Radboud Universiteit streeft naar meer vrou- wen aan de top. In de acht jaar met De Koning aan het roer is het percentage vrouwelijke hoogleraren gestaag gegroeid, tot 30, wat Nijmegen in de top drie van Nederlandse universiteiten brengt. “Dit beleid is ook een kwestie van tijdig aan de bel trekken: aan- dacht opeisen dat het anders moet.” Zo stelde ze het thema aan de orde in een overleg met alle decanen. “Je moet je als bestuurder ook een spiegel voorhouden: wat kunnen we zelf voorleven om meer vrouwen aan de top te krijgen? Dit hangt immers samen met de ­leiderschapscultuur.” Ook in het wekelijks overleg met haar twee collega’s in het college van bestuur blijft ze hier aandacht voor vragen als er weer een hoogleraar- benoeming voorbijkomt. “Ik kijk bij een voordracht voor een benoeming tot hoogleraar vooral naar de ­ procedure. Als ik zie dat er twee benoembare kandida- ten zijn – een man en een vrouw – met een voordracht voor de man, dan trek ik aan de bel.” Dat heeft in ten minste één geval geleid tot een herziene voordracht, met de benoeming van een vrouw. “We zijn in deze organisatie allemaal verantwoordelijk voor de cultuur, ik zal niet nalaten mijn steentje daaraan bij te ­ dragen.”

DOE HET SAMEN 5 Met samenwerken kom je verder, aldus De Koning, zowel binnen als tussen faculteiten en een­ heden. Dat geldt ook voor de leden van het college van bestuur. Ze kijkt terug op een prettige samenwerking in de loop der jaren, met haar collega’s in het bestuur en binnen tal van overlegorganen op de campus. De succesvolle uitvoering staat of valt met die samen- werking. Zo wijst ze op enkele “mooi gelukte dossiers” als het duurzaamheidsbeleid en de bouwontwikkelin- gen op de campus, naast onder meer de reorganisatie van de ondersteunende diensten. “De kracht van samenwerking die ik op onze campus heb ervaren, draag ik, naast alle goede herinneringen, voor altijd met me mee.” 14 RADBOUD MAGAZINE 67 STUDENTENLEVEN

Het Radboud Fonds ondersteunt initiatieven die het studentenwelzijn verbeteren. Wilt u daar- In de lente van 2020 sprak Radboud Magazine met vijf aan bijdragen? Lees studenten over hun leven in een lockdown. Destijds meer over de campagne ­konden ze niet weten dat ze nu, bijna een jaar later, van het Radboud Fonds op pagina 46. nog steeds thuis zouden zitten. “Mijn huisgenoten zijn als een tweede familie.”

TEKST LEONI ANDRIESSEN EN JOEP DORNA FOTO’S DICK VAN AALST Studentenleven zonder feestjes

MARIJN KUIPERS MAART 2021 15

HIEKE ZOON FLORIS BOONE

MARIJN KUIPERS FLORIS BOONE Gefrustreerd. Dat is hoe Marijn Kuipers ‘IK HEB EEN PRIMA Waar veel jongeren moeite (24) haar gevoel omschrijft. Ze is gefrus- LEVEN, MAAR HET IS hebben om te gedijen in treerd vanwege de uitzichtloosheid, het coronatijd, gaat het Floris gebrek aan ondersteuning en haar studie. EEN STUK SERIEUZER­ Boone (30) juist voor de wind. “Ze zeggen dat iedereen één keer per week GEWORDEN‘­ Hij verhuisde vorig jaar in de naar de uni kan komen, maar dat gebeurt lente naar een nieuwe kamer, niet. Mijn hele masterjaar heb ik nog geen waardoor hij de zomerse hitte college op de universiteit gehad. Jammer, in zijn SSH&-studio ontweek. want ik hoopte er nieuwe mensen te “Ik zit nu goed in deze kamer”, ontmoeten.” HIEKE ZOON zegt hij over de studio in Oost. Waar ze echt van baalt, is haar herkansing Hieke Zoon (25) woonde tijdens de eerste lockdown De grootste verandering is zijn voor statistiek. “Voor dat vak had ik veel tijdelijk weer bij haar ouders in Culemborg. Nu is ze nieuwe baan: hij rondde moeite gedaan. Dat de colleges nu digitaal terug in Nijmegen. “Mijn vrienden kwamen ook terug afgelopen oktober zijn studie zijn, helpt niet. Al doen de docenten echt en ik ging stage lopen bij het Stedelijk Gymnasium”, geneeskunde af en begon een hun best.” Als Marijn dit jaar niet al haar vertelt Hieke. “Mijn huisgenoten zijn ook terug- maand geleden als basisarts vakken haalt, mag ze geen geld meer lenen gekomen, ze zijn als een tweede familie. We spelen op de longafdeling van het bij DUO. “Dat veroorzaakt stress. Ik maak veel spelletjes en eten samen.” Radboudumc. “Met die baan me veel zorgen of ik rond blijf komen.” Toen Vox haar vorig jaar interviewde, had Hieke net ben ik heel blij”, zegt hij. “Ik De overheid doet te weinig om studenten besloten een educatieve master te volgen na haar ben er een stuk gelukkiger door te helpen, vindt ze, terwijl bedrijven alle- master Environment and Society. Ze wilde nog geen geworden. Nu heb ik het gevoel maal ondersteund worden. “Pas toen afscheid nemen van het studentenleven. “Het was echt iets voor mensen te de verkiezingen eraan kwamen, begon een beetje een ondoordachte keuze”, zegt ze. “Ik wilde kunnen betekenen.” de politiek te praten over studenten.” vooral nog niet beginnen met werken.” De master Dat Floris in een gelukkige “Gelukkig heb ik ook veel om dankbaar bleek echter een schot in de roos. “Het lesgeven bevalt positie verkeert, beseft hij maar voor te zijn”, zegt Marijn. “Aan mijn supergoed, ik ga straks werk zoeken als aardrijkskunde- al te goed. Voordat hij aan zijn huisgenoten heb ik veel. We vormen docent op een middelbare school.” baan begon, zat hij constant eigenlijk een grote bubbel met elkaar en En het studentenleven? “Dat heb ik niet meer”, zegt thuis. “Ik miste een ritme. onze partners.” Daaronder valt ook Hieke. “Ik heb een prima leven, maar het is een stuk Soms bleef ik tot twee uur Marijns nieuwe Franse vriend – ze hebben serieuzer geworden.” Vóór corona ging ze bijna elke ’s nachts wakker zonder echt elkaar ontmoet tijdens de eerste lockdown. dag wel een drankje doen. iets te doen. Wat mij toen heel Met kerst gingen ze voor het eerst samen Een serieuze baan stelt Hieke ook nu weer even uit. erg heeft geholpen, is een vaste Nijmegen uit, om Marijns ouders op Texel Na het huidige drukke collegejaar, waarin ze twee routine in mijn leven brengen. te bezoeken. “Bizar hè, voor de eerste keer. masters afrondt, gunt ze zichzelf een paar maanden Iets simpels als je bed op- Het zal helaas nog wel een tijdje duren rust. “Als corona het toelaat, ga ik misschien wel een maken, kan al enorm helpen.” voordat ik zijn ouders in Frankrijk kan tijdje in Wenen wonen, dat wil ik al heel lang. Lekker ontmoeten.”­ in een koffietentje werken en de stad leren kennen.” ​ 16 RADBOUD MAGAZINE 67 STUDENTENLEVEN

LANA VAN OOSTERWAARD

‘PAS TOEN DE VERKIEZINGEN STIJN HORLINGS EN ABEL BUIJNSTERS ERAAN KWAMEN, BEGON DE POLITIEK DISPUUTVILLA OLIFANT zeven aspirant-leden die zich TE PRATEN OVER Abel Buijnsters (20) kan zich nog goed dit collegejaar aanmeldden, STUDENTEN’ herinneren hoe hij vorig jaar in de eerste ­vielen er al drie af. week van de lockdown met zijn huis- Als alles straks weer is zoals genoten op de bank zat. “We zeiden tegen het was, staat Abel een “grote oefeningen en een koude douche. Door de methode elkaar: over twee weken zijn we ervan af. chaos” te wachten. Veel uit te proberen, stapte ze uit haar comfortzone en dat Wat waren we naïef.” De politicologie- disputen, en ook Villa Olifant voelde goed. De koude douche is nu onderdeel van student heeft inmiddels last van ‘corona- zelf, hebben hun lustra niet haar ochtendritueel. sleur’: hij heeft er genoeg van om binnen kunnen vieren. “Er is straks De extra energie die deze nieuwe levensstijl oplevert, te zitten. een halfjaar lang om de week steekt Lana in haar scriptie. Ze onderzoekt de immu­ Abel is blij met zijn negen huisgenoten, wel ergens een lustrum te niteitsparadox. “Die beschrijft hoe onze obsessie met maar wordt soms ook ‘gek’ van de non- vieren. Niet te doen. Ik kan veiligheid ervoor zorgt dat we beschermingsmaat­ stopborrels die in Villa Olifant plaats- wel vast beginnen met regelen nemen die vervolgens zelf weer een gevaar vinden. “Er zitten elke dag wel mensen te sparen.” ­vormen: voor economie, welzijn en samenleving.” borrelen.” De drukte hoort erbij als je in Op Koningsdag moet de scriptie af zijn. Als alles een dispuuthuis woont, maar nu is het elke LANA VAN OOSTWAARD ­volgens plan verloopt, volgt ze na de zomer nog één dag ‘feest’ vanwege de gesloten kroegen. Ze zit in een flow. “Ik heb het vak en studeert ze in oktober af. “Vóór corona gingen we in de stad wat afgelopen jaar veel tijd besteed Na een jarenlange worsteling met haar gezondheid drinken, toen kon je thuis nog slapen en aan soul searching”, legt Lana door een burn-out en bijnieruitputting, gaat het nu studeren.” Sommige huisgenoten zitten er van Oostwaard (29) uit. De beter met Lana. “Ik beschouw mezelf niet als ziek, echt doorheen, merkt Abel. “Die kunnen masterstudent filosofie wilde maar ben ook nog niet helemaal genezen.” Het is een de drukte niet meer aan. Soms gaan ze iets nuttigs doen met de vele lange weg, waar ze aan blijft timmeren. De “zoektocht even naar hun ouders om bij te komen.” uren die ze thuis moest door- naar haar ziel” werpt in ieder geval vruchten af, blijkt Hoewel het druk is in huis, telt Abel zijn brengen. “Ik heb de kracht van uit de vastberadenheid over haar toekomst. “Ik wil niet zegeningen. “Ik heb vrienden die geen YouTube ontdekt. Je kan daar terug naar hoe de wereld was vóór corona. Ik hoop op huisgenoten hebben. Ik vond eerst dat ze leuke podcasts luisteren, yoga­ een betere wereld. Daaraan wil ik zelf ook bijdragen.” zich niet zo moesten aanstellen over de lessen volgen en inspiratie En dan is er nog de zomer van volgend jaar: “Dan ga maatregelen, maar snap nu hoe moeilijk opdoen.” ik trouwen”, glundert Lana. Tijdens de jaarwisseling het voor ze moet zijn.” Via het videoplatform leerde droeg haar vriend een gedicht voor en ging hij op zijn Hij heeft medelijden met de nieuwe ze bijvoorbeeld de Wim Hof- knie. Wanneer ze elkaar het jawoord geven, is dat ­dispuutleden. “Alle leuke dingen gaan methode kennen, waarbij je de hopelijk in heel andere omstandigheden dan in de niet door. Het is pittig voor ze.” Van de dag begint met ademhalings- zomer van afgelopen jaar. MAART 2021 17

Corona is al meer dan een jaar onder ons. In de media lezen we aan de lopende band over stress en uitzichtloosheid bij studenten. Je zou haast denken dat ze een loodzware toekomst tegemoet gaan. Klopt dat beeld? Twee Radboud-deskundigen blijven geloven in een goede afloop.

Yvonne van den Berg, Maarten Wolbers, ontwikkelingspsychologe socioloog en arbeidsmarktdeskundige Sociale banden zijn ontzettend belangrijk voor de Een valse start op de arbeidsmarkt. Dat is wat studenten ­ontwikkeling van jongvolwassenen, weet ontwikkelings- en alumni nu meemaken. Maar hoe blijvend is die valse psychologe Yvonne van den Berg. En met de huidige start, vraagt socioloog en arbeidsmarktdeskundige coronamaatregelen staan precies die onder druk. Toch ­Maarten Wolbers zich af. “Bij economische crises in het blijft ze positief als ze nadenkt over de lange termijn. verleden kwamen jongeren er uiteindelijk altijd bovenop. “Het is een lastige periode, maar veel studenten vinden De vraag is vooral in hoeverre de financiële situatie wel een manier om dat sociale aspect te behouden.” ­doorspeelt op andere, meer persoonlijke gebieden.” Die conclusie trekt ze op basis van onderzoek onder een Toen de coronacrisis de economie grotendeels stillegde, groep jongvolwassenen die al sinds hun geboorte door waren het vooral de zelfstandigen, flexwerkers en mensen een team van de Radboud Universiteit onderzocht wor- met nulurencontracten die als eersten hun congé kregen. den. De groep werd vóór de coronaperiode bestudeerd Een aanzienlijk percentage van de studenten is (of was) en kwam na de eerste lockdown, in het voorjaar van werkzaam op basis van zulke contracten en zag de 2020, terug. f­inanciële situatie achteruitgaan – en daarmee ook “In ons onderzoek is geen rekening gehouden met de hun kansen op een financieel stabiele toekomst. tweede lockdown en de avondklok”, plaatst Van den “Maar het is vaak een kwestie van krimp en groei”, Berg direct een stevige kanttekening. “Het zou me niet ­relativeert Wolbers. “De economie gaat op den duur verbazen als de cijfers daardoor weer wat veranderen.” weer aantrekken. Dan zijn het juist de flexwerkers die Bovendien, zegt ze, kampte een schrikbarend groot aan- als eersten aangenomen worden.” tal personen al vóór de coronacrisis met serieuze klach- Hij ziet moeilijkheden als het gaat om de levensfase ten als depressiviteit, stress of slapeloosheid. “Over die waarin (ex-)studenten zich bevinden. “Ze zitten in een groep, zo’n 10 procent, maak ik me zorgen. Voor hen is fase waarin ze veel belangrijke keuzes moeten maken. deze crisis extra zwaar.” Denk aan het op kamers gaan als jonge student, het Sociale ervaringen en contact met anderen zorgen kopen van een eerste huis of het starten van een gezin ervoor dat je mentaal en fysiek goed kan functioneren. na de studie.” “De studieperiode is bij uitstek de levensfase waarin op Belangrijke beslissingen zullen uitgesteld worden door dat gebied veel veranderingen optreden. Je verhuist naar de crisis, denkt Wolbers. En de vraag is in hoeverre dat een andere stad, maakt nieuwe vrienden, de relatie met gevolgen heeft op de lange termijn. “Er is natuurlijk je ouders wordt minder intens of je krijgt een partner. geen ideale leeftijd om op kamers te gaan of een huis Iedereen beleeft deze periode anders: voor de een is het te kopen. Maar het krijgen van een kind kun je niet een groot feest, waar het voor de ander vooral stress en onbeperkt­ uitstellen.” onzekerheid oplevert.” “Daarbij is voor zaken als het regelen van een hypotheek Door de coronacrisis komen deze ontwikkelingen onder of het opbouwen van pensioen ook een stabiel inkomen druk te staan. Toch ziet Van den Berg dat het gros van de nodig. Daar staan jongeren misschien niet zo bij stil, studenten vooralsnog de coronaperiode goed doorkomt. maar als je laat begint met pensioen opbouwen, krijg je “Uit onderzoek blijkt dat de sociale banden niet zozeer daar op latere leeftijd minder voor terug.” zijn afgenomen, maar vooral op een andere manier wor- Toch sombert de socioloog niet. “Jongvolwassenen zijn den ingevuld. Mensen gaan nu met één iemand buiten over het algemeen in staat om het op de een of andere wandelen, bijvoorbeeld. En het biertje in de kroeg wordt manier goed te maken voor zichzelf. In vorige crisis­ een online pizzaparty.” periodes zag je ook dat mensen financieel herstelden. De ‘zorgelijke’ 10 procent moet goed in de gaten worden Daarnaast moeten we niet vergeten dat tijdens een gehouden, vindt ze. “Ik hoop heel erg dat studenten zich crisis juist de creativiteit van mensen naar boven komt. op een bepaalde manier toch uit het sociale isolement Studenten kiezen voor een extra master of laten zich weten te trekken. Anders kunnen zij op de lange termijn omscholen. Op die manier weten ze er hopelijk een serieuze problemen overhouden.” draai aan te geven.” ‘Je hebt recht op een groter verhaal dan dat waarin je geboren bent’ INTERVIEW MAART 2021 19

Ze groeide op in Trinidad en Tobago, werkte in Canada en ze trouwde met een man uit Nederland. Het pendelen tussen al die werelden komt Rona Jualla van Oudenhoven nu goed van pas aan de Radboud Universiteit. Ze wordt op de campus de eerste strateeg ­diversiteit, gelijkheid en inclusie. "Dit gaat iedereen aan."

TEKST JOZIEN WIJKHUIJS FOTO’S GOEDELE MONNENS

e universiteit creëerde de functie vorig jaar. Van dienst Personeel en Organisatie werkt aan inclusie en Oudenhoven woonde en werkte toen nog in Canada diversiteit. In het voorlopige plan dat Van Oudenhoven en had een vergelijkbare functie aan Durham College, heeft opgesteld, belooft de universiteit te willen ‘bijdra- onderdeel van de University of Ontario. “Mijn man is gen aan een vrije en gezonde wereld, met gelijke rech- Nederlands en ik kom uit Trinidad en Tobago. We ten voor iedereen’. Ook wil ze ‘een goede invloed heb- Dpendelden al jaren tussen die twee werelden en Canada, maar hij ben op regionaal, nationaal en internationaal niveau’. had altijd de wens weer een tijd in Nederland te wonen.” Toen Samenwerking is daarbij volgens Van Oudenhoven hun twee kinderen naar de universiteit gingen, vonden ze het tijd essentieel. “Op de universiteit gebeurt al veel, maar het de stap te zetten. “Ik zocht werk en zag deze functie voorbijkomen. is nog te versnipperd. Bij letteren denken studenten en Ik heb gebeld om te vragen of het nodig was dat ik Nederlands medewerkers bijvoorbeeld al veel na over dekolonisatie, sprak. Dat bleek niet het geval, want de universiteit wil een meer maar dat weten mensen op andere faculteiten niet. internationale campus. Ik solliciteerde en the rest is history.” Ik ben er om mensen met elkaar te verbinden en te bekijken wat er nodig is.” MENSEN MET ELKAAR VERBINDEN De kunst om de universiteit te laten meebewegen met Van Oudenhoven is aangesteld om een universiteitsbrede strategie de veranderende wereld, stoelt op courageous conversati- te ontwikkelen op het gebied van diversiteit, gelijkheid en inclusie. ons. Moedige gesprekken, waarbij het de uitdaging is De wereld dringt zich op aan universiteiten in Nederland, zegt ze. iedereen te betrekken. “Vaak denken mensen dat het “Door de populariteit van social media en het feit dat we een niet ‘hun gesprek’ is. Gesprekken over diversiteit, ­global village zijn, worden studenten zich meer bewust van ontwik- gelijkheid en inclusie gaan veelal tussen mensen die kelingen in de wereld. Ze houden de uni- zich er toch al mee bezighouden. Het versiteit en de vorige generatie verantwoor- is vaak preken voor eigen parochie.” delijk en daar moeten we naar luisteren.” Daarom heeft ze de antiracismeweek Van Oudenhoven ziet haar functie als Op weg naar op de campus de ondertitel ‘join us in ­reactie op die veranderende wereld. “Een een inclusieve­ solidarity’ meegegeven. “Het gesprek organisatie die wil overleven, moet zich gaat iedereen aan. Hoe kunnen we de aanpassen. Overal ter wereld hoor je nu de universiteit definitie van termen als diversiteit, ras, roep om verantwoordelijkheid, solidariteit In haar eerste maanden heeft Rona kleur of gender zó veranderen, dat en alliantie met sociale gelijkheidskwes- Jualla van Oudenhoven een needs iedereen op de campus ziet dat dit ties.” Voor Nederland wijst ze op het assessment gemaakt, een inventarisa- beleid ook over hen gaat?” Nationaal diversiteits- en inclusieplan tie van de behoeftes die leven aan de 2020, dat ongeveer tegelijk met haar aan- universiteit op het gebied van diversi- KLIMAAT EEN STEM GEVEN stelling werd gepubliceerd. Hiermee in de teit, gelijkheid en inclusie. Op basis De onderwerpen die aan de orde pas lopen, maakt een universiteit beter, zegt daarvan schreef ze een voorlopig komen, beslaan een breed spectrum. ze. “Als iedereen zich veilig en gehoord plan van aanpak. De eerste versie Zo denkt Van Oudenhoven na over voelt, kunnen alle leden van de campus- van dit plan gaat naar iedere mede- een veilige omgeving, LHBTI-rechten, gemeenschap en de gemeenschap om ons werker en student van de universi- gendergelijkheid, gelijkheid voor men- heen goed samenwerken.” In haar voort- teit, voor feedback en aanvullingen. sen met alle soorten huidskleuren, gangsrapport schrijft ze: ‘Het zorgt ervoor Tegen de zomer moet er een eind- ­toegankelijkheid voor mensen met een dat de universiteit integer kan zijn, de kijk rapport op tafel liggen, waarna Van beperking, maar ook zaken als klimaat van anderen mee kan nemen in beslissin- Oudenhoven met wisselende teams en duurzaam inkopen. “Als we als uni- gen en een gerespecteerde bron van advies het plan gaat doorvoeren. Het uit- versiteit bijvoorbeeld apparatuur willen en onbevooroordeelde raad kan zijn.’ gangspunt bij alle stappen: er wordt lenen of inkopen, moeten we ons De universiteit heeft deze thema’s inmid- geen beleid opgelegd. Het ontwikke- afvragen waar we die vandaan halen. dels hoog op de agenda staan: studenten- len van een strategie doet de hele Kwam er kinderarbeid kijken bij het partijen zijn er veel mee bezig en ook de universiteit samen. produceren ervan? Wat is de druk op 20 RADBOUD MAGAZINE 67 INTERVIEW

het klimaat? Ik maak me hard voor kwetsbare groepen route naar vrijheid voor een meisje, maar op sociaal vlak was hij en entiteiten. Het klimaat is een kwetsbare entiteit die erg streng. En mijn moeder hield dat in stand.” Zo mocht Van geen stem heeft.” Oudenhoven bijna nooit naar feestjes en haar lange haren niet Onderdeel van haar vorige baan in Canada was het afknippen. “De verstikkende regels aan de ene kant en de vrijheid community partnership, lees: de relatie van de universi- om te leren aan de andere kant zorgden dat ik erover ging naden- teit met de directe gemeenschap. “Dat vond ik erg mooi ken. Waarom mochten jongens bepaalde dingen wel en ik niet?” en neem ik mee naar Nijmegen. Het laat zien dat alles Toen ze later met vlag en wimpel slaagde op de middelbare school, wat we doen, te maken heeft met onze gemeenschap. vroeg haar vader wat ze als cadeau wilde, ze mocht alles kiezen. De Radboud Universiteit bestaat bijvoorbeeld voor rond Lachend: “Toen zei ik dat ik mijn haar wilde afknippen. Uitein­ de zeventig procent uit eerste-generatiestudenten.” delijk liet hij dat toe, ik knipte mijn haar in de kortste boblijn Dit verandert volgens haar onze verantwoordelijkheid. mogelijk. Hij steunde me later ook in keuzes die niet per se de zijne “Hoe maken we hun ouders waren. Dat was heel bevrijdend voor me.” ook onderdeel van ons Ook haar drang om te reizen, is terug ­systeem, wat kunnen we ‘VAAK DENKEN te voeren op school en opvoeding. van hen leren?” MENSEN DAT HET “Ik bestudeerde veel wereldliteratuur NIET op school, bijvoorbeeld Shakespeare, LIJFSTRAFFEN HUN GESPREK IS’ Chaucer, James Joyce. Dat vormde mijn Haar bekommernis om liefde voor de wereld, ik kreeg er een minderbedeelden komt voort uit het onderwijssysteem internationale blik van.” Ze realiseerde zich dat je niet per se vast in Trinidad en Tobago, waar ze opgroeide. “Dat was hoeft te zitten aan een plek. “Door de literatuur werd het me heel streng. Op school waren lijfstraffen normaal. Bij ­duidelijk dat je recht hebt op een groter verhaal dan dat waar je een fout antwoord hoorde een bepaald aantal slagen. in geboren bent.” Toen ik een jaar of acht, negen was, was ik me al heel Net als met haar ouders, gaat het in haar werk over meebewegen bewust van ongelijkheid en hoe oneerlijk het was dat met de wereld en met ‘het narratief’, zoals ze het noemt. “Hoe ik als goede, slimme student geen tikken kreeg en mijn ­krijgen we mensen op één lijn met een veranderende wereld, hoe vriendjes en vriendinnetjes wel.” Ze vroeg zich af: veranderen we mee? Dit gold zowel voor mijn ouders toen als voor “Waarom wordt zo’n systeem in stand gehouden, door de universiteit nu.” Ze begrijpt dat dit niet voor iedereen even wie? En waarom zijn er mensen die toekijken en niets gemakkelijk is. “Voor mijn ouders was het moeilijk vanwege het doen?” ­culturele aspect. Ik wilde hun laten zien dat verandering goed is, je Van Oudenhovens ouders waren traditionele kunt niet voor altijd in een statische mal blijven zitten.” Voor de Hindoestanen. “Mijn vader zag onderwijs wel als een universiteit is het moeilijk om iedereen er het belang van te laten inzien, stelt ze. “Maar uiteindelijk gaat het wel iedereen aan.”

INTERNATIONALE CONTEXT Na haar schooltijd werd haar interesse in sociale gerechtigheid ­verder versterkt. Ze verruilde na de ontmoeting met haar man haar baan als onderzoeksspecialist bij een ministerie in Trinidad en Tobago voor een betrekking in Den Haag. Daar kwam ze als internationaal consultant in contact met allerlei achtergestelde groepen. In opdracht van UNICEF werkte ze in het grensgebied van Myanmar en Thailand met vluchtelingenkinderen. Haar opdracht – het ontwikkelen van een inclusief onderwijssysteem – leerde haar kijken naar de context. “De ouders vonden het heel belangrijk dat hun kinderen hun taal en cultuur niet kwijtraakten nu ze op de vlucht waren. Welke liedjes zing je ­bijvoorbeeld op een verjaardag, wat doe je op een begrafenis?” Van Oudenhoven heeft altijd in een internationale context gewerkt, en nu is het wennen om vooral op één plek te zijn. Op tafel ligt de vraag wat haar ‘thuis’ is. “Mijn man zegt altijd: thuis is waar jij bent. Ik zou dat willen veranderen in: ‘thuis is waar mijn familie is’, maar nu mijn kinderen naar de universiteit zijn, is dat natuur- lijk ook niet meer helemaal waar. Zij maken nu een eigen plek.” Voor haar is zowel Trinidad en Tobago als Canada als Nederland nu thuis, stelt ze. “Ik pas me makkelijk aan. Ik heb me al vroeg gerealiseerd dat ik overal thuis kan horen.” Octavie Wolters, Slot. Gloude Publishers, 2020.

BOEK, ZWEET EN TRANEN

Terwijl de wereld op slot ging, zag Octavie Wolters, oud-student Nederlands (1997- 2001), juist weer openingen in haar leven. Ze hervond haar schrijverschap dat door een depressie in de knel was geraakt.

Wat gebeurde er tijdens je depressie? “Mijn hoofd zit altijd vol verhalen en beelden die ik uitwerk in tekeningen of in taal. Door de depressie lukte dat niet meer. Ik kon alleen maar op de bank liggen. Op het allerdiepst van mijn depressie, toen ik ook fysiek ziek was, met hoge koorts, heb ik mijn eerste tekening weer gemaakt: het uitzicht op eigen voeten, niet stevig op de grond, maar zwevend boven die bank. Daarna volgden meer tekeningen, met veel zwart en veel naakt. Tot ik na een jaar, begin 2020, ineens de behoefte kreeg weer iets moois te maken, linosneden van vogels met uitgespreide vleugels. De beelden kwamen weer terug in mijn hoofd en door de lockdown kwam ook het schrijven weer op gang.”

Hoe hielp die lockdown dan mee? “Al voor mijn depres- sie was ik vastgelopen in het schrijven. Mijn debuutroman, Voorland, was goed ontvangen en ik kreeg meteen een contract voor een volgend boek. Dat schept verwachtin- gen: het mag niet minder worden. Achteraf bezien schreef ik te veel vanuit een zelfopgelegde norm van hoe literatuur behoort te zijn. Door de lockdown maakte het allemaal niet meer uit: de hele wereld is veranderd, ik kan doen en laten wat ik wil. Ik ben heel voorzichtig weer gaan probe- ren hoe het voelde om te schrijven. Puur voor mezelf, als documentatie van het moment en met alleen mezelf als beoordelaar: ik bepaal nu wat ik wil schrijven en of het goed is of niet. De lockdown hielp om me te bezinnen op de vraag wat voor schrijver ik wilde zijn.”

De lockdown heeft dus een andere draai aan je schrij­ verschap gegeven? “Ja, het bleek een heel effectieve peri- ode om te focussen en dichter bij mezelf te komen. Ik heb besloten dat die tweede roman er nu niet komt. Ik laat dat manuscript voorlopig liggen. Dit najaar verschijnt wel een ‘EN MISSCHIEN DRINGT prentenboek met mijn linosneden. En ik ben bezig met een nieuw boek, dat weet nog niemand. Een non-fictieboek DAT NU, IN DEZE VREEMDE over creativiteit en het creatieve proces. Of eigenlijk gaat QUARANTAINETIJD, PAS het over het leven. Creativiteit is zo basaal menselijk, zo ECHT TOT ME DOOR. ALLES wezenlijk. Het is het spelen, het vrije, het mogen doen wat IS NUTTELOOS, ER IS GEEN je zelf wil, het oermenselijke. Ik hoop daarmee mensen te HAAST, ER IS GEEN inspireren. Schrijven is nu voor mij het universele zoeken van wat je als mens bent. Niet wat literatuur zou moeten NOODZAAK. DIT IS ALLES zijn, maar wat ik kan en wil en wat me raakt.” WAT HET IS.’ (Slot, p. 49) TEKST BEA ROS FOTO DUNCAN DE FEY 22 RADBOUD MAGAZINE 67

Metamorfose van de Thomas van Aquinostraat

Alleen het adres van het deze lente te openen Maria Montessorigebouw ­herinnert aan het straatje dat er ooit lag: Thomas van Aquinostraat 4. Voor het overige is de metamorfose compleet. De nieuwbouw van de Faculteit der Sociale Wetenschappen is groots, transparant én groen. Mede dankzij een batterij ­zonnepanelen op het dak is dit het eerste energieneutrale gebouw op de campus.

FOTO’S DICK VAN AALST MAART 2021 23

Metamorfose van de Thomas van Aquinostraat 24 RADBOUD MAGAZINE 67 FOTO: GERARD VERSCHOOTEN 25 MAART 2021 MAART

FOTO: ERIK VAN ’T HULLENAAR IN BEELD IN 26 RADBOUD MAGAZINE 67

Robert Hissink Muller (26) is data-adviseur LOOPBAAN bij ABN AMRO. Hij volgde een bachelor Bedrijfs- WENDINGEN kunde en een master Information Sciences in ­Nijmegen. Tijdens zijn studie richtte hij het bedrijf BlockHub op.

“In mei 2017, aan het einde van mijn bachelor, waren ­cryptocurrency en blockchain overal in het nieuws. Voor de buitenwereld ging het vooral over beleggen, maar wij als studenten wisten: hier zit nog veel meer achter. Dit is een revolutionaire manier van organiseren. Met twee vrienden hebben we ons aangesloten bij een blockhainnetwerk. Gewoon, voor de lol, om eens te proberen. Zo is ons bedrijf BlockHub begonnen. Bij traditionele databases ligt alle informatie opgeslagen in een centrale locatie, maar bij blockchain is dat anders: hier heeft elke aangesloten computer een exacte kopie van die informatie. Die manier van organiseren biedt veel kansen. Binnen no-time werden we opgepikt door de ontwikke- laars van een blockchainproject, die vroegen of wij ze wilden vertegenwoordigen. Zo vlogen we ineens naar universitei- ten als Cambridge en Princeton om daar les te geven, en steeds meer bedrijven benaderden ons voor projecten. Wat begon als hobby, werd ineens een miljoenenproject. Doordeweeks volgde ik colleges en werkte ik aan Block- Hub, in het weekend schreef ik mijn scriptie. Eerst was dat spannend, maar de prestatiedruk werd steeds hoger. Na een jaar vroeg een van mijn compagnons: is dit wel wat we willen? Het antwoord was al snel duidelijk. Het was net een break-up: ineens was het gewoon op. Veel mensen vinden het zonde dat we zijn ‘HET WAS NET gestopt. Dat snap ik, maar het plezier was er echt uit. Nu zijn we nog jong – ik wil niet over tien jaar terugkijken op een veel te gehaast EEN BREAK-UP: leven. Inmiddels heb ik mijn master afgerond en INEENS WAS HET werk ik bij ABN AMRO als data-adviseur. Ik had nooit verwacht dat ik bij een bank zou werken, en zeker niet op de Zuidas, maar GEWOON OP’ hier kan ik mijn ondernemende karakter juist goed kwijt. Soms zit ik ’s avonds nieuwe ideeën uit te werken, en ik kan de hele dag bezig zijn om een technische puzzel op te lossen. Met mijn vrienden heb ik BlockHub inmiddels tot een hobbyproject gemaakt. Soms komen we nog bij elkaar: dan drinken we een biertje van de opbrengsten. En wie weet, misschien wil ik in de toekomst opnieuw een bedrijf oprichten.”

Loopbaanwendingen is een nieuwe rubriek waarin alumni van dezelfde ­opleiding vertellen over hun carrierepad MAART 2021 27

Lars van Asseldonk (28) volgde een bachelor Bedrijfskunde en een master Organisational Design & Development in Nijmegen. Nu is hij ­product owner bij energiebedrijf Alliander.

“Voordat ik in Nijmegen ging studeren, had ik al twee pogingen achter de rug: de bachelor Facility Management in Breda en de bachelor Ondernemingsrecht in Tilburg. Bij beide ben ik binnen een jaar gestopt. Facility Management vond ik te veel hospitality, rechten juist te droog. Zo kwam ik bij Bedrijfskunde terecht. Daar kun je nog alle kanten mee op, dacht ik. De bachelor in Nijmegen staat bekend om zijn mens­ gerichtheid. Dat sprak me aan. Voor mij gaan bedrijven niet om cijfers en systemen, maar juist om de mens daar- achter. Je wilt werknemers niet elke dag dezelfde taken laten uitvoeren, bijvoorbeeld: je wilt ze juist een uitdaging meegeven. En als ik een systeem ontwerp, moet de klant het ook kunnen begrijpen. Ik ben nooit zo’n streberige student geweest, maar gaandeweg ontdekte ik steeds meer wat ik leuk vond. Aan ‘GAANDEWEG het eind van mijn bachelor deed ik een bestuursjaar bij Integrand, een ONTDEKTE­ IK stichting die bemiddelt in stages. De ene helft van het jaar was ik voorzitter STEEDS MEER WAT van de vestiging in Nijmegen, de andere helft werkte ik aan de techni- sche kant van het bedrijf. Die combi- IK LEUK VOND’ natie vond ik fantastisch: niet alleen een idee bedenken, maar het ook echt technisch tot in de details uitvoeren. Dáár wil ik mee verder, dacht ik. Inmiddels werk ik twee jaar bij energiebedrijf Alliander. Ik ben hier via een IT-traineeship binnengekomen als ­technisch consultant, maar nu werk ik steeds meer in een leidinggevende rol. Want hoeveel ik ook van techniek houd, de Nijmeegse mensgerichtheid kwam al snel terug: binnen de kortste keren bemoeide ik me met de koers die we inslaan, en hoe we die afstemmen met de andere delen in het bedrijf. Werken bij een energiebedrijf is een bewuste keus. Hier wil ik bijdragen aan de energietransitie die Nederland te wachten staat. Steeds meer mensen willen duurzame energie: de vraag naar zonnepanelen en warmtepompen groeit. Maar hoe zorg je ervoor dat het netwerk snel en efficiënt wordt voorbereid op al die apparatuur? En hoe betrek je de klant daarbij? Die vragen probeer ik op te ­lossen in mijn werk. Eerst deed ik dat op technisch niveau, nu door me steeds meer te focussen op de langetermijn- plannen die daarvoor nodig zijn.”

TEKST LARA NIKÉ MAASSEN FOTO’S ERIK VAN 'T HULLENAAR 28 RADBOUD MAGAZINE 67 ‘Hoezo wispelturig? De kiezer denkt heus wel na’ WETENSCHAP MAART 2021 29

Kamerverkiezingen tijdens een pandemie, dat kwam nog nooit voor. Maar in hoeverre valt 2021 verder ‘historisch’ te noemen? Met die vraag kloppen we aan bij Carla van Baalen en Anne Bos van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG), dat zijn ­vijftigste verjaardag viert. “Regeringspartijen hebben elkaar nu veel meer nodig dan toen.”

TEKST SUSANNE GEUZE ILLUSTRATIE ESTHER AARTS

ellende menigten. Avondklok. Winkels kijkt, zal al snel zeggen: we leven in een historische en horeca maandenlang dicht. Scholen tijd. Maar hóe uniek is deze tijd in politiek-maat- gesloten. Minister-president Rutte die zo’n schappelijk opzicht eigenlijk, als je ’m vergelijkt beetje om de week via de televisie het land met eerdere periodes? Op die vraag weten ze het toespreekt. De Nijmeegse Vierdaagse afge- ­antwoord bij het Centrum voor Parlementaire Rlast, voor het tweede jaar op rij. Sneeuw, véél sneeuw, Geschiedenis, dat dit voorjaar zijn vijftigste meer dan in jaren. En dan waren er deze maand ook ­verjaardag viert (zie kader). nog Tweede Kamerverkiezingen – terwijl campagne- In politiek Nederland is het CPG een begrip. voeren vanwege de pandemie veel lastiger bleek. Journalisten, Kamerleden en ambtenaren; allemaal Wie begin 2021 van een afstandje naar Nederland weten ze het centrum te vinden als ze op zoek zijn 30 RADBOUD MAGAZINE 67

naar duiding, uitleg of reflectie. “Ooit belde zelfs de ‘op de bon’, aan vrouwen- drie, vier uur ’s nachts vergaderden. Duitse Bondsdag”, vertelt directeur en hoogleraar emancipatie, groeiende zorgen Die eindeloos zaten te bakkeleien over Parlementaire geschiedenis Carla van Baalen. “Er om het milieu, rellende krakers van alles en nog wat.” was iets bijzonders gebeurd tijdens de formatie in en de opkomst van nieuwe Nederland. Maar de Duitsers vonden de vraag die een politieke en maatschappelijke In de jaren zeventig hadden we twee journalist daarover stelde zó moeilijk, dat ze zeiden: stromingen. keer een coalitie van wel vijf partijen, bel Nijmegen maar.” van links tot rechts. Ook nu bestaan Op de tiende verdieping van het Erasmusgebouw Dat maakt nieuwsgierig. In kabinetten vaak uit partijen met uiteen­ onderzoeken Van Baalen en haar team onze naoorlog- hoeverre herhaalt de geschie- lopende standpunten. Waarom maken se parlementaire geschiedenis. En dat is nodig, want denis zich? We vragen het bewindslieden dan onderling minder het collectief geheugen wordt er bepaald niet beter Van Baalen en haar collega- ruzie? op. Van Baalen: “Vroeger kwam het voor dat mensen onderzoeker Anne Bos. Bos: “Regeringspartijen hebben elkaar veertig jaar in het parlement zaten. Dan kon je nog ­duidelijk meer nodig dan toen, omdat de eens een collega vragen: joh, hoe ging dat toen? Nu Zelf vatten jullie de jaren kiezer zich veel minder voorspelbaar zijn de meeste Kamerleden al na een paar jaar weg.” zeventig op de website als gedraagt.” volgt samen: ‘Polarisatie, Van Baalen: “Moet je nagaan: in 1977 was RELLENDE KRAKERS voortgaande maatschappe­ 10 zetels winst voor de PvdA echt enorm. Het toeval wil dat het CPG op dit moment een dik lijke onrust, verslechterde Schommelingen waren er wel, maar in boek schrijft over een periode die óók bekendstaat als economische vooruitzichten grote lijnen wist je wie het voor het zeggen behoorlijk turbulent: de jaren zeventig. Het was een en broze meerderheidskabi­ kreeg. Nu kan een partij makkelijk 20 tijd waarin Nederland ingrijpend veranderde. Denk netten’. Dan denk je: dat zien zetels winnen of verliezen. Een groot aan de oliecrisis met z’n autoloze zondagen en benzine we nu ook. ­verschil is ook dat destijds de drie grote Bos: “Je kunt inderdaad veel partijen samen zo’n 130 zetels hadden. overeenkomsten aanwijzen. Er bleven er dus maar 20 voor de linkse en Net als destijds geven we nu rechtse flanken over. Dat is nu niet meer bijvoorbeeld veel geld uit – als denkbaar.” ‘WAT OPVALT, IS DAT we zo doorgaan, is op een dag Bos: “Tegenwoordig hebben we vooral de schatkist leeg. En net als fracties van een zeteltje of 20. Deze maand DE KABINETTEN VAN toen gaan mensen volop de deden 37 partijen mee aan de Kamer­ straat op om te demonstreren.” verkiezingen. Dat is gigantisch; het oude NÚ HEEL EENDRACHTIG Van Baalen: “Inderdaad, ook record stond op 29.” SAMENWERKEN’ al vóór corona. Black Lives Matter, de boeren … het Wat is het effect van die versplintering? Malieveld staat regelmatig Bos: “Zo’n Tweede Kamer vol kleine ‘blok- vol.” jes’ reageert grilliger, ze gedraagt zich veel Bos: “Mensen laten zich minder stabiel. Dat zag je bijvoorbeeld bij horen, dat toont veel politieke het debat over de kinderopvangtoeslag. betrokkenheid. Die was er in Daar werden een paar vreemde moties de jaren zeventig ook: in de aangenomen, vond ik. Bijvoorbeeld dat politiek, vond men, dáár moest voortaan in iedere wet een hardheidsclau- worden bepaald hoe de maat- sule moet worden opgenomen. Dat bete- schappij eruit ging zien. kent dat de rechter moet gaan toetsen Tegelijkertijd zie ik belangrijke of een wet niet te zwaar is. In feite geeft verschillen tussen toen en nu. de Kamer daarmee een stukje macht uit Wat opvalt, is dat de kabinet- handen.” ten van nú heel eendrachtig Van Baalen: “Daarin zie je ook de onze- samenwerken. Binnen de ploeg kerheid van Kamerleden. Begrijpelijk, want van Rutte III was weinig gedoe. je bent nooit zeker van je achterban – en Terwijl, als je naar de jaren dus van je plek in het parlement. Dat zeventig kijkt: dat was vechten. begon toen het CDA in de jaren negentig Denk aan ministers die tot zomaar 20 zetels kelderde en iedereen WETENSCHAP MAART 2021 31

Jarig CPG deelt inspirerende­ Bos: “Je ziet dat het vertrouwen in Mark Rutte juist verhalen­ toeneemt. Hij wordt blijkbaar gezien als een soort Het Centrum voor Parlementaire ­sterke leider, die het land zo rustig mogelijk door deze Geschiedenis (CPG) doet weten- storm loodst.” schappelijk onderzoek op het Van Baalen: “Dat zie je ook aan zijn persconferenties. gebied van politiek, beleid en Die worden door miljoenen Nederlanders bekeken. bestuur in Nederland na 1945. Geweldige gratis zendtijd voor de VVD, als je het Dit jaar viert het instituut zijn vijftig- ­electoraal bekijkt. Begin vorig jaar kopte Elsevier: ste verjaardag. Dat wordt het hele ‘Kabinet-Rutte III uitgeregeerd’. Nou, twee weken later jaar door gevierd met een digitale konden ze vol aan de bak. En dan zie je dat de partij dacht: nou, die partij is tijdlijn vol verhalen, foto’s en die vooraan staat, van zo’n crisis het meest profiteert.” op weg naar de uitgang. video’s – waaronder een persoon­ Je zag het opnieuw bij lijke videoboodschap van Mark Hoe kijken jullie als experts naar die de verkiezingen van Rutte. Elke twee weken verschijnt ­persconferenties? 2002, waar de LPF van- een nieuwe publicatie op de tijdlijn. Van Baalen: “Ze zijn wel historisch, ja. In Nederland uit het niets 26 zetels Meer weten? ru.nl/cpg/cpg-50-jaar. doet de premier zoiets niet vaak. Vóór Rutte had je haalde. En denk aan de Den Uyl, die in 1973 een tv-toespraak gaf over de PvdA, die dit jaar niet ­oliecrisis. Ik was toen veertien en ik weet het nog eens mocht meedoen aan sommige lijsttrekkersdebatten. ­precies – hoe hij zei dat de tijden nooit meer zo zouden Dat is natuurlijk voor zo’n partij een forse aderlating.” worden als we ze hadden gekend.” Bos: “Ik denk ook meteen aan de persconferenties Je hoort weleens: de kiezer weet niet wat-ie wil. van Den Uyl in 1977, rondom de gijzelingen door Hoe zien jullie dat? ­Zuid-Molukkers en de treinkapingen bij De Punt.” Van Baalen: “De politiek heeft het inderdaad graag over ‘de Van Baalen: “Volgens mij sprak premier Kok ook de ­wispelturige kiezer’. Daar zit iets in van: ze doen maar wat. Maar natie toe na de aanval op de Twin Towers in 2001, maar ga je naar die zwevende kiezer kijken, dan komt die doorgaans tot dat staat me niet helder voor de geest. Dat zegt eigen- een weloverwogen stem. Dat kun je wispelturig noemen, omdat lijk genoeg: het is niet dat je páts, meteen het moment het jou als partij niet uitkomt. Maar de kiezer denkt heus na.” voor je ziet. Dat is bij Rutte wel zo. Hoe hij in het Toren­ Bos: “Mij bekruipt soms wel het gevoel dat er vroeger meer ver- tje zat, met die boeken en de prent van Thorbecke …” trouwen was in de politiek … Maar het interessante is: dat blijkt niet waar.” Toch: als je op YouTube die oude toespraak van Den Van Baalen: “Nee precies, haha! Langlopende studies tonen Uyl terugkijkt, zie je een man in eenvoudig decor. aan dat vertrouwen in de politiek fluctueert, maar het wordt niet Heel anders dan Rutte in het Torentje. almaar slechter. Ik heb dat zelf een keertje uitgezocht: neemt het Van Baalen: “Ja, daaraan zie je dat we in een beeld­ vertrouwen in de politiek af, dan is het voorpaginanieuws. Je ziet cultuur leven. Den Uyl ging gewoon zitten en praten. de koppen al voor je: “Vertrouwen afgenomen, vreselijk!” Bij hem ging het nog echt om de stem, om de woor- Nou, en zeven jaar later is dat wéér het geval. Maar den. Bij Rutte ook, maar het gaat evengoed om hoe hij als het vertrouwen in de tussentijd stijgt – en dat erbij zit, om wélke boeken er liggen. Iemand heeft daar doet het – staat dat op pagina 13 in een klein dus die stapeltjes neergelegd.” berichtje.” Bos: “En om er een historisch antwoord aan Is dat geregisseerde voor mensen die toe te voegen: democratie staat altijd onder toch al wantrouwend zijn richting de druk. Er is per definitie kritiek op – dat hóórt politiek, niet een bevestiging van: hé, erbij.” het is een toneelstukje? Bos: “Het gaat pas mis wanneer TONEELSTUKJE iemand eerst A zegt en dan B doet.” Door de coronacrisis staat de Nederlandse Van Baalen: “Maar dat gebeurt bij samenleving nu al ruim een jaar op z’n kop. Rutte niet. En toen je dat verzet kon Hebben we in deze tijd niet juist stabiele horen buiten het Torentje, maakte politiek nodig – iemand die zegt: dít gaan hij daar ook verbinding mee. Zo’n toe- we doen? spraak zou een toneelstukje 32 RADBOUD MAGAZINE 67 WETENSCHAP

Kabinettenreeks Sinds de oprichting in 1971 werkt het CPG aan een reeks standaard- kunnen zijn, als je het fout uitvoert. Maar ik vind werken over naoorlogse Neder- hebben we geleerd dat je dat hij het knap doet.” landse kabinetten. De serie bestaat ook weer niet té hard moet Bos: “Je krijgt natuurlijk steeds meer weerstand. op dit moment uit negen delen. remmen op uitgaven. Maar In maart was iedereen nog zwaar onder de indruk, Het huidige onderzoek naar ‘de ja, hoe moet het dan wel? maar nu hebben we zoveel persconferenties gehad lange jaren zeventig’ is het eerste Wat nu op ons afkomt, lijkt dat het een beetje sleets begint te raken.” deel dat een geheel decennium nog wel een graadje erger Van Baalen: “Soms voelt het bijna huiselijk, hoe beslaat: de kabinetten-Biesheuvel, dan toen. Let wel: bijna álle Rutte zegt: ‘En nu gaat Hugo …’ Om zichzelf dan te -Den Uyl en -Van Agt komen aan landen liggen plat. We moe- verbeteren: ‘Hugo de Jónge’. ‘Miníster de Jonge’, dat bod. Dat werk verschijnt naar ten ook op zoek gaan naar krijgt hij er echt niet uit.” ­verwachting dit najaar. de diepere oorzaken van deze gezondheidscrisis. VERSTRENGELING En dan denk ik aan Het CPG blikt niet alleen terug, maar reflecteert ook klimaatverandering.”­ op de actualiteit. Elk jaar in november publiceert het Van Baalen: “Grappig genoeg is ook dat een overeenkomst met de centrum een jaarboek over een actueel maatschappe- jaren zeventig. In 1972 kwam het rapport van de Club van Rome lijk thema; in 2021 is dat ‘politiek en wetenschap’. uit, waarin voor het eerst echt duidelijk werd dat het niet goed Sinds de coronacrisis staat de wetenschap immers gaat met de aarde. Mensen schrokken zich kapot: als we niets ­volop in de schijnwerpers, al klinkt ook het verwijt doen, gaan we met z’n allen kopje-onder.” van té nauwe verstrengeling met de politiek. Maar met die waarschuwingen is niets gebeurd. Is ons Is dat verwijt volgens jullie terecht? Nederlandse politieke systeem wel in staat om zulke brede, Van Baalen: “De voorzitter van het OMT zit wekelijks langlopende crises het hoofd te bieden? op het Catshuis. Dus ja, de verwevenheid tussen Van Baalen: “Het zal wel moeten, anders keert de wal het schip wetenschap en politiek is op dit moment heel zicht- – en gaan we inderdaad kopje-onder.” baar, maar dat komt omdat we in een crisis zitten. Bos: “Alles hangt af van samenwerking. Ook als we nu een ­coalitie Op andere momenten is de wetenschap er ook, maar van zes of meer partijen krijgen, kan dat prima werken – als ze meer achter de schermen. Nu heeft het kabinet die maar kunnen samenwerken.” experts gewoon keihard nodig. Anders zou het alles Van Baalen: “Ja, en dat geldt op alle niveaus. Wat dat betreft is in z’n eentje moeten bedenken, dat gaat niet.” het een opluchting dat er nu in Amerika iemand anders aan het Bos: “En dit is een volksgezondheidscrisis, en dus hoofd staat. Waardoor wél weer wordt samengewerkt in de zijn die deskundigen het dichtst in de buurt. Bij de Wereldgezondheids­organisatie van de VN en het Klimaatakkoord.” financiële crisis van 2008 zat De Nederlandsche Bank Bos: “Daarom was het ook interessant dat vorig jaar tijdelijk ook bovenop het ministerie van Financiën. En bij de iemand van oppositiepartij PvdA werd ingevlogen, toen minister Watersnoodramp van 1953 waren dat de ­ingenieurs Bruins van Volksgezondheid [een VVD’er, red.] uitviel. Toen was uit Delft.” het: oké, het is crisis en we hebben een goeie nodig – politieke kleur maakt even niet uit. Dat getuigt van goed crisismanagement.” Welke vraagstukken gaan naar verwach­ Van Baalen: “Precies. Het gaat erom dat er een politieke wil is. ting spelen voor het nieuwe kabinet? Na de Watersnoodramp viel binnen twee weken het woord Van Baalen: “De ernst van de coronacrisis ‘Deltaplan’. Iedereen was het met elkaar eens: dit mag valt nog moeilijk te overzien. Alle landen nooit meer gebeuren. Dan is die politieke wil er, gaan pompen nu geld in hun economie. Maar de schouders eronder en kan er ineens veel.” waar komt dat geld vandaan? We weten ook helemaal niet welke invloed zo’n lockdown heeft op de bevolking – daar zijn geen voorbeelden van.” Bos: “In de nabije toekomst zullen moeilijke keuzes moeten worden gemaakt. In de jaren zeventig leidden enorme overheidsuitgaven uiteindelijk tot een grote economische ­crisis. De werkloosheid steeg tot boven de 10 procent. Van de jaren tachtig 33

Familie Als ik op het boerenerf van mijn Thuis bespreek ik de situatie in milieu waar je uit voortkomt: het­ ouders uit mijn auto stap, kom het Aziatische land met mijn verlies van je oude wereld. ik in een andere wereld terecht. vrouw, daarna halen we de kin- Een stagiaire van de groen- deren bij mijn schoonouders op, Nog altijd gaan er elk jaar dui- school sjouwt een kruiwagen eten we iets wat mijn moeder zenden studenten als eerste in rond, mijn vader spuit de tractor nog nooit op tafel heeft gezet de familie studeren. Vooral bij schoon met de hogedrukreiniger, (zoete aardappelcurry met kinderen van migranten is er mijn broer geeft een kalfje melk. ­naanbrood) en als de kinderen sprake van een groot verlies. In de keuken schenkt mijn slapen, zet ik een plaat op van Cultureel antropoloog Sinan ­moeder thee in een kopje waar de zangeres met naam, Julia Çankaya, opgegroeid in het een koe op staat afgebeeld. ­Jacklin, een Australische waar ik ­Nijmeegse Hatert, vertelde daar Ze vraagt hoe het gaat. Ik vertel al weken online naar luister. vorig jaar over in NRC. “Je ziet haar dat ik gisteren een plaat hier de pijn van migranten die heb gekocht. Mijn moeder wil Schrijver Frans Kellendonk, hun kinderen niet meer begrij- weten wat voor plaat. “Van een afkomstig uit een Nijmeegse pen en de pijn van hun kinderen zangeres”, zeg ik en ik twijfel of aannemersfamilie, merkte die zich niet begrepen voelen. ik er meer over zal zeggen. decennia geleden al hoe het is Mijn ouders zijn trots op me, ­“Zangeres zonder naam”, om als eerste in de familie aan maar ze begrijpen niet waar ik vraagt mijn moeder. de universiteit te studeren. Na mee bezig ben (…). Ik ben een de oorlog behoorden hij en vele migrant binnen mijn eigen In de auto terug naar huis zet anderen tot ‘de eerste kinderen ­familie, de pijnlijkste vorm ik een podcast op over de van de verzorgingsstaat’. Hij van verplaatsing.” ­verwikkelingen in Myanmar. noemde het ‘een merkwaardige oedipale situatie’: meer nog dan Julia Jacklin zingt eigenlijk over een kind van een echte vader liefdesverdriet, maar als ik naar waren zij dat van vadertje staat. haar luister, hoor ik mijn eigen Kellendonk zag de keerzijde stille verdriet. Call me a ride, I van het je ontworstelen aan het can’t walk home / Can’t stand the pain from these shoes I’ve now outgrown. FOTO: BERT BEELEN column WILLEM CLAASSEN IS ­SCHRIJVER EN SCHRIJF- COACH. HIJ STUDEERDE GESCHIEDENIS (2003-2008) AAN DE RADBOUD ­UNIVERSITEIT. 34 RADBOUD MAGAZINE 67

De vriendschap tussen Jan van Halder (1949) en Jos Roelvink (1951) begon in de jaren zeventig, toen ze als rechtenstudenten in de wetswinkel gingen werken. Daar bloeide ook hun liefde voor het recht op. Jan was zijn hele loopbaan advocaat, Jos maakte een switch en werd rechter. “We sporten al bijna een halve eeuw samen.” TEKST PETER ​ZUNNEBERG FOTO BERT BEELEN

VRIENDEN VOOR HET LEVEN

In 1969 verruilde Jan van Halder Haarsteeg – we altijd maatschappelijk actief geweest”, onder de rook van Den Bosch – voor Nijmegen, zegt Jan, die momenteel nog voorzitter is van om als eerste in de familie te gaan studeren. de Nijmeegse voedselbank. Die inzet en Een jaar later vertrok Jos Roelvink, eveneens maatschappelijke betrokkenheid herkennen een eerste-generatiestudent, met hetzelfde en waarderen ze in elkaar. Eén keer werden doel uit Almelo. Voor beiden was de rechten- ze samen gevraagd voor een nevenfunctie: studie een negatieve keuze. “Ik wilde stude- de commissie van beroep van de KNVB, een ren, naar de universiteit. Maar ik wilde per bruggetje naar wat de vrienden (naast het se geen leraar worden, en dan heb je met recht) bindt: de sport. Hun vriendschap is gymnasium-alfa beperkte mogelijkheden”, vooral een zeer actieve. zegt Jan. Jos gaat nog een stap verder: “Ik vond Bijna veertig jaar lang hebben ze op de het eerste jaar helemaal niet leuk en had al ­donderdagavond gevoetbald. “We hebben besloten dat ik zou stoppen als ik het niet zou ook een periode samen getennist”, zegt Jos, halen.” Maar hij haalde het wél. “maar daarmee zijn we gestopt toen we het In hun tweede of derde jaar – wanneer precies te druk kregen in ons werk. Toen ik net weten ze niet meer – begonnen Jan en Jos als ­rechter was, werkte ik in Almelo en maakte ik vrijwilliger bij de wetswinkel, op zaterdagoch- lange dagen. Maar het voetbal met een vast tend van 10.00 tot 12.00 uur in het Kolping- clubje op de donderdag was heilig, een prima huis mensen helpen met het oplossen van manier van even ontladen.” “Ook omdat we hun juridische problemen. Of ze elkaar dáár daarna de kroeg indoken”, relativeert Jan hebben ontmoet of al eerder via een gemeen- lachend. Sinds vijf jaar treffen Jan en Jos schappelijke Almelose kennis, staat ze niet elkaar wekelijks één, vaak twee keer op de meer helder voor de geest. Maar zeker is dat golfbaan. Net als bij voetbal en tennis, zijn ze sinds de wetswinkel bevriend zijn en dat ze ook bij golf aan elkaar gewaagd. daar hun liefde voor het recht tot bloei kwam. En ook in de sport namen ze hun verant- “Je kon daar echt iets betekenen voor mensen woordelijkheid. Zo droegen ze als voorzitters en dat vond ik mooi”, zegt Jos. “Daar had je van de stichtingsbesturen van Quick Nijmegen veel voor over. Ik ben weleens voor overleg en Orion mede verantwoordelijkheid voor de op de fiets naar Cuijk gereden.” verhuizing van beide verenigingen naar Na hun afstuderen gingen ze als sociaal advo- Sportpark Mariënbosch. Hun betrokkenheid caat aan de slag. Jan bleef zijn hele werkzame bij de sport is nu vooral recreatief. Ze hebben leven de advocatuur trouw, Jos greep na een allebei twee zonen, die alle vier hebben aantal jaren de kans om rechter te worden. gevoetbald bij Orion. Vóór corona waren Jan In hun werk kwamen ze elkaar nooit tegen en Jos daar vaak op zondagmiddag te vinden, (“dat zou ook niet goed zijn”), privé wel. en ook bij steeds verdere uitwedstrijden. Op verjaardagen of in het buurtcomité van de “Ik geniet daar echt van”, zegt Jos, “beetje Nijmeegse schildersbuurt, waarvan ze beiden ouwehoeren langs de lijn. Ik hoop dat we voorzitter zijn geweest. “Naast ons werk zijn dat snel weer mogen meemaken.” VRIENDEN MAART 2021 35

Uw Radboud-vriendschap ook in deze rubriek? Mail naar de redactie: ­ [email protected]

JAN VAN HALDER 71 (LINKS) STUDEERDE RECHTEN VAN 1969 TOT 1975. WOONT IN NIJMEGEN. WERKTE RUIM VEERTIG JAAR IN EIGEN ADVOCATENKANTOOR.

JOS ROELVINK 70 (RECHTS) STUDEERDE RECHTEN VAN 1970 TOT 1976. WOONT IN NIJMEGEN. WERKTE ALS RECHTER IN ZUTPHEN.

‘WE ZIJN ALTIJD MAATSCHAPPELIJK ACTIEF GEWEEST’ 36 RADBOUD MAGAZINE 67

EXIT ERIC MOORMANN

‘Door het heden kijk ik anders naar het verleden’ EXIT MAART 2021 37

TEKST BEA ROS FOTO BERT BEELEN

et manuscript van zijn proefschrift was voltooid, maar het hora est nog niet uitgesproken, toen Eric Moormann een van de Hhoogtepunten uit zijn loopbaan beleefde. Met een stipendium van de Niels Stensen Stichting ging hij op reis. “De meesten gebruiken die beurs om naar een buitenlandse universiteit te gaan voor onderzoek. Maar ik besloot tot wat in de Duitse archeologie een ‘grand tour’ heet: een studiereis langs het hele Middellandse Zeegebied.” Per openbaar vervoer verkende hij drie maanden Turkije en het Midden-Oosten en vier maanden Tunesië, Marokko, Algerije en Spanje. “Ik heb alle beroemde monumenten en opgravingen gezien, al Hij werkt minder met zijn het moois waarvan het nu – door alle handen, maar des te ­politieke verwikkelingen – maar de vraag is wat er nog van over is. Ik koester die meer met zijn ogen. Eric ­reisherinneringen. Voor mijn wetenschap- Moormann, hoogleraar pelijke en menselijke volwassenwording was het een bijzondere ervaring.” Klassieke archeologie (2002-2021), dankt zijn Wat heeft die reis u opgeleverd? “Een enorme kennis over heel uiteenlopende internationale faam aan monumenten, van de prachtige middel- eeuwse moskee in Damascus tot het het duiden van het hele Romeinse Palmyra in Syrië. En ik heb plaatje. Hij brengt het geleerd om te gaan met mensen uit andere culturen, me aan te passen. Ik heb onder- verhaal van de oudheid weg geen enkele nare ervaring gehad en tot leven, waarbij het ben op het goede van de mens gaan vertrouwen.” heden zijn blik op het Uiteindelijk koos hij voor de Grieks- verleden scherpt. “De Romeinse oudheid als specialisme en voetbalstadions in Qatar bracht hij de meeste tijd van zijn buiten- landse werkreizen in Italië door. Eerst als doen me denken aan student, later als promovendus in Napels de bouw van het (onderzoek Pompeï), van 1992 tot 1997 als hoofd van de afdeling Oudheid van het Colosseum.” Koninklijk Nederlands Instituut in Rome en de laatste paar zomers als leider van onderzoek aan de Via Appia. 38 RADBOUD MAGAZINE 67

Voor een classicus zit u weinig met de Is er iets veranderd in hoe ren te doen door mee te werken aan publiekstentoon- neus in de boeken, geloof ik. “Ik lees mensen kijken naar de oud­ stellingen, zoals ‘Luxe en decadentie aan de Golf van graag en ben dol op bibliotheken, maar heid? “Heel belangrijk is dat Napels en Herculaneum’. Dat dwingt je om na te voor mijn vakbeoefening is die literaire de klassieken niet meer die denken hoe je die tijd tot leven kunt brengen voor kant, het bestuderen van teksten, inder- hoge ivorentorenpositie heb- mensen van nu. Dat hebben we onder meer gedaan daad minder belangrijk geweest. Ik ben ben die ze eeuwenlang hebben door bewust aandacht te besteden aan de posities en ook geen hardcore veldarcheoloog gewor- gehad. De Grieken en de leefwerelden van verschillende groepen uit de toen- den die het liefst de hele dag zit te graven. Romeinen, dat was de baker- malige samenleving: mannen, vrouwen, kinderen en Om mijn nieuwsgierigheid naar de oud- mat van onze beschaving, slaven. Dat zou vijftig jaar geleden één pot nat zijn heid te bevredigen, benader ik een antiek naast de joods-christelijke geweest, of beter gezegd, exclusief mannelijk.” object als een filoloog en probeer ik zo traditie. Nou, tegenwoordig goed mogelijk te lezen en te begrijpen moeten we daar 2.500 andere Dus het heden beïnvloedt de kijk op het verleden? wat ik zie. Dat trekt me meer dan de culturen bijtellen. Terecht “Jazeker! Vaak wordt gezegd dat je door het verleden technische kanten van opgravingen.” hoor, onze maatschappij is het heden kunt duiden, maar ik zou het soms eerder anders geworden. Maar voor andersom willen stellen: door het heden kijk ik anders Maar die benut u wel? “Jazeker. En de mijn vak is dat een van de naar het verleden. Neem het debat over de slavernij en methoden daarvoor zijn steeds geavan- allerbelangrijkste ontwikke­ het nog steeds – heel begrijpelijk – doorsmeulende, ceerder geworden. Toen ik als jonge lingen, dat de klassieken niet welhaast etterende verdriet en gemis van vele gene- student meehielp met de opgravingen meer zomaar een algemeen raties. Dat zet me aan het denken. We schreven en achter het Canisius College werd alles geldig belang hebben. Zelf raak lazen over de klassieke oudheid vaak in een bijzin nog met de hand ingemeten, opgemeten je er steeds meer in thuis, ter- ‘daar hadden ze slaven voor’. Punt. Nu denk je toch en geregistreerd. Bij ons grote NWO- wijl tegelijkertijd de afstand meer na hoe je dat presenteert.” onderzoeksproject aan de Via Appia tot de klassieke cultuur in de gebruiken we GIS-systemen en proberen wereld om je heen groeit. Ook Kunt u een voorbeeld geven? “We werken nu aan we met weerstandsmetingen te bepalen onder, om het maar even rot te een tentoonstelling in Leiden over de keizers die het waar iets interessants in de grond zit. zeggen, de elite. Want 45 jaar Colosseum hebben laten bouwen. Sinds 1990, toen in We hebben verschillende skeletten in geleden hoefde ik bij iemand het Colosseum een inscriptie is ontdekt, weten we dat ­graven gevonden en die hebben we laten op straat ook niet aan te dit is gebouwd met ‘de buit uit Jeruzalem’. In 70 na onderzoeken door natuurkundigen. komen met een klassiek onder- Christus hebben Romeinse troepen een Joodse opstand Daaruit bleek dat twee ervan moeder en werp. Maar nu is het ook in Jeruzalem neergeslagen en daar de beroemde tempel zoon zijn. Dat soort technisch onderzoek onder het cultureel ontwikkel- verwoest. Nou, bij ‘buit’ denk je misschien aan goud heb ikzelf nooit gedaan en kan ik ook de deel van de samenleving dat ze meegenomen hebben, maar het is veel erger, ze niet, maar het levert voor ons wel mooie niet meer vanzelfsprekend.” hebben een deel van de Joden tot slaaf gemaakt, naar aanvullende informatie op.” Rome afgevoerd en daar als dwangarbeiders aan de Wat vraagt dat van u als bouw van het Colosseum gezet. Dat is dus met bloed, Valt aan de Via Appia nog wel iets nieuws oudheidkundige? “Ik geloof er zweet en tranen van Joodse slaven gebouwd. Dat doet te ontdekken? “Er is al veel onderzoek heilig in dat die culturen ons me denken aan de voetbalstadions die nu in Qatar naar gedaan, maar tot nu toe beperkte dat nog steeds het nodige te zeggen zich tot één spot, een klein onderdeeltje. hebben. Alleen moeten we nu Wij nemen nu voor het eerst, en dat is meer ons best doen om dat uniek, een traject van twee kilometer verhaal over het voetlicht te onder de loep. Zo hopen we ontwikkelin- brengen. Ik heb dat zelf probe- gen van monumenten en graven langs de weg in de loop van de tijd te traceren. We schrijven als het ware een culturele biografie van een stuk weg als pars pro toto van het geheel. Stel je voor: je wandelde daar en kijk, daar heb je het graf van meneer Jansen, en daarnaast ligt Pietersen, maar zijn graf is een stuk kleiner dan dat van Jansen, oh en bij Pietersen ligt een hele familie bij elkaar, dat graf is dus al oud en Jansen ligt er net en meteen een patser van een monument. Zo vertellen die resten van monumenten ons verhalen.” EXIT MAART 2021 39

Laatste woorden “Het is een mooie uitdaging om de relevantie van de antieke cultuur te blijven laten zien. Soms als mooie en soms als worden gebouwd: hoeveel mensen zijn afschrikwekkende spiegel. Tegelijkertijd geschreven in de voetsporen daar nu al niet bij omgekomen? moeten we de antieke oudheid ook als van mijn leermeester Willem Duizenden mannen! Zo’n vergelijking met wetenschapsgebied op zich koesteren. Als Peters en samen met mijn het heden maakt dingen heel indringend een wetenschap die er gewoon bij hoort Leidse collega Paul Meyboom, en dichtbij. Zo leer je op nieuwe manieren op een universiteit. Ik ben daarom blij dat gebruikt iedereen in het vak­ naar hetzelfde kijken en dat vind ik een ik opgevolgd word. En ik ben traditionalist gebied nog steeds. Trots ben van de mooie aspecten van mijn vak. genoeg om erop te wijzen dat, zolang ik ook op mijn boek over het We zitten dus hopelijk niet in een ivoren deze universiteit bestaat, er altijd een beeld van Pompeï in literatuur, toren.” leerstoel archeologie is geweest. Gelukkig film en muziek. Ik hoop dat ik blijft dat zo.” mijn internationale naam en Stel nou dat mensen zeggen, in lijn met faam te danken heb aan het de discussie over de Coen-standbeelden: ontsluiten van materiaal dat al dat Colosseum moet weg. “Dat zal wel bij waar ik ben, namelijk een plek die plotseling van wel bekend, maar nog niet of niemand zeggen. Maar je zou daar wel de aardbodem verdwenen is. Dan maak ik even een slecht beschreven is. Ik zal niet meer uitleg kunnen geven over de macabe- geestelijke buiging.” als de opgraver en dus de re ontstaansgeschiedenis. We hoeven ons ontdekker van grote nieuwe niet de hele dag door schuldig te voelen, Wat is tijdens uw loopbaan niet gelukt of sites de boeken in gaan, maar maar het je bewust zijn van die dingen ­tegengevallen? “Dat is het project bij Nemrut Dag in hopelijk wel op deze manier.” vind ik wel belangrijk. In de oudheid zelf Turkije, waar ik in 2000 aan begon. Het is een heilig- gebeurde het trouwens geregeld dat beelden dom op een berg, met kolossale stenen sculpturen Wat is uw kracht? “Ik heb het weggehaald werden. Keizer Domitianus, die van Griekse, Armeense en Perzische goden. Ik zat drie altijd belangrijk gevonden om het Colosseum heeft afgebouwd, werd op zomers telkens acht weken met enkele collega’s op objecten goed in hun cultuur­ een gegeven moment zo slecht gevonden die berg. Diep in Koerdisch gebied en zeer geïsoleerd. historische context te duiden. dat, toen hij vermoord was, zijn herinne- Op zondag hadden we vrij en hobbelden we weleens Dat lijken kleine stapjes, maar ring officieel door de staat is uitgewist. de berg af naar het dorp, maar daar was ook niets te het leidt wel tot inzicht en Dat betekende dat alle inscripties en por- beleven. Op een gegeven moment dacht ik: ik kom ­grotere panoramische beelden, tretten van staatswege moesten worden hier niet verder, ik houd ermee op. Bovendien moch- bijvoorbeeld over het hoe en vernietigd.” ten we er niet meer komen. Na drie, vier jaar waren waarom van de inrichting en we opeens persona non grata. Vele jaren later heeft aankleding van huizen, palei- Aan gruwelijke verhalen geen gebrek in een collega uit Leiden daar toch een mooi project zen en tempels. mijn kracht is: de oudheid. Gruwel speelt op een nog ­kunnen opzetten. Ik denk weleens: misschien had ik goed kijken, nadenken over andere manier een rol voor archeologen langer moeten volhouden en beter moeten nadenken wat ik waarneem en daar als Moormann. Veel van de objecten en alvorens te stoppen. Maar ik wist domweg niet hoe er ­vragen over stellen.” gebouwen die hij onderzoekt in Pompeï verder te komen.” en Herculaneum, zijn dankzij de alles Eric Moormann gaat op 1 mei bedekkende asregens en lavastromen Waar bent u het meest trots op? “Ik denk mijn 2021 met emeritaat; vanwege bewaard gebleven voor zijn ogen. “Het is publicatie over het Gouden Huis van Nero, een paleis corona is zijn afscheidsrede eigenlijk een vorm van ramptoerisme: met 150 kamers, vlak bij het Colosseum. Dit boek, ­uitgesteld tot 10 juni 2022. dankzij die vulkaanuitbarsting kunnen we ons een beeld van de oudheid vormen. Het lijkt misschien sentimenteel, maar elke keer als ik in Pompeï kom, sta ik even stil

1985: tijdens de grand tour, in een hamam in Damascus. | 1986: promotie met promotor en leermeester Willem Peters. | 1999: Nederlands Instituut in Rome, met Leidse collega Paul Meyboom. | 2003: na de oratie in gesprek met Dries van Agt. | 2005: still uit AVRO-documentaire bij de tentoonstelling ‘Luxe en decadentie aan de Golf van Napels’, met schrijfster Rosita Steenbeek in Pompeï. | 2006: excursie tijdens een congres in Ann Arbor; bezoek aan het ­Toledo Museum of Art. | 2020: onderzoek langs de Via Appia. plekken boekhandel

et begrip ‘schuldig geen jaar volhouden. Op 7 april ingegooid met een steen, landschap’ bedacht 1942 meldt de Provinciale gewikkeld in een briefje met dichter/schilder Geldersche en Nijmeegsche ‘vuile rotmoffen’ erop. Armando oorspron- Courant, in een rijtje mededelin- De politie trof een merkwaardige Hkelijk als typering van het bos- gen onder het kopje ‘Handels- maatregel: leerlingen uit de hoog- gebied rond Kamp Amersfoort: register’, dat de Commissaris- ste klassen van het gymnasium FOTO: DUNCAN DE FEY een landschap dat getuige was Generaal van Financiële en kregen een dictee met woorden geweest van de meest verschrik- Economische Zaken ‘op grond als ‘moffen’ en ‘vuile rotte eieren’, kelijke daden. Het werd een van paragraaf 11 “Verordening in de hoop via het handschrift de gangbare uitdrukking en tot verwijdering Joden uit dader te vinden. Tevergeefs. verwerd uiteindelijk tot het Bedrijfsleven” van 12 maart’ voor De Volksche Boekhandel jammerlijke cliché dat het nu is. de Verwaltung J.G. van Ditmarsch ­ver-dween in september 1944 in Bovendien is het strikt genomen heeft aangewezen, ‘als bewind- stilte, en in december van dat onzin. Niet het landschap is voerder gerechtigd tot alle han- jaar betrok Boekhandel Klooster- immers schuldig, maar de men- delingen’. Van Ditmarsch, van man voor vijf jaar het pand, in sen die er de ongeëvenaarde oorsprong een Amsterdamse ­af-wachting van nieuwbouw rottigheid uithaalden. kelner, maakte tijdens de oorlog voor hun verwoeste zaak in de snel carrière als uitgever en Broerstraat. Na de eerdere Zo kun je ook moeilijk het beheerder van onteigende Jood- ­Duitse advertenties waren de winkelpand Van Welderenstraat se boekhandels, die als nieuwe Engelse, gericht ‘to our allies’, van 5 aanwijzen als schuldige van bedrijfsnaam ‘De Volksche Kloosterman voor een boek over zijn geschiedenis. In 1933 Boekhandel’ kregen. Op 7 april Nijmegen in ‘the throes of her gebouwd, was het pand aan- verscheen de eerste kranten­ liberation’ weer iets heel anders. vankelijk kruidenierszaak, een advertentie van de Nijmeegse Max Israel is de oorlog behou- tijdje stoffenwinkel en toen eni- winkel met zijn nieuwe naam: den doorgekomen, maar zijn ge tijd leegstaand. In mei 1941, reclame voor een rijtje boeken, boekwinkel keerde niet terug toen de Duitse bezetting al een met bovenaan Mijn Kamp van naar Nijmegen. Op 30 oktober jaar gaande was, vestigde de Adolf Hitler. De Volksche Boek- 1945 meldt hij de (her)opening Arnhemse boekhandelaar en handel bleef adverteren, af en van zijn zaak in Arnhem. Enige antiquaar B.M. Israel zich in het toe in het Duits. tijd later trok hij naar Amsterdam, pand. Bernard Israel, die zelf in Bepaald niet alle Nijmegenaren waar hij als zeer gerespecteerd 1939 was overleden, had al zo’n waren blij met de NSB-boekhan- antiquaar overleed in 2001. vijftien jaar op verschillende del. Regelmatig joelde school- locaties in Nijmegen filialen jeugd van het nabijgelegen gehad met zijn zoon Max als Stedelijk Gymnasium voor het JOS JOOSTEN ALUMNUS. bedrijfsleider. Aan de Van winkelraam en op zekere dag ­PUBLICEERT GEREGELD OVER DE Welderenstraat zou Israel het werd de grote spiegelruit GESCHIEDENIS VAN NIJMEGEN­ Radboud community

Na je diploma blijft de Radboud Universiteit graag met je verbon- den. Via Radboud Academy ­(vervolgonderwijs) bieden we ­gelegenheid voor verdere professio- nele en persoonlijke ontwikkeling, via Radboud Reflects (lezingen en debat) en Radboud Recharge (portal voor wetenschapsnieuws) delen we onze kennis, en met het career central slaan we een brug tussen alumni en het werkzame leven. Tenslotte biedt dit nieuwe servicekatern informatie­ over ­projecten van het Radboud Fonds. Waarom stoppen Uitgelicht met leren na de studietijd? Young Professional­

In de wereld van nu is het nodig dat je blijft Programme leren. Radboud Academy speelt in op heden- daagse vraagstukken uit de samenleving, Veertien recent afgestudeerden namen in het najaar deel gevoed door actuele wetenschappelijke inzich- aan het eerste Young Professional Programme van Radboud ten. Met onze zeven faculteiten ontwikkelen Academy. Het mes snijdt aan twee kanten: de deelnemers we innovatief vervolgonderwijs voor profes­ sionals en breed geïnteresseerden die zich zetten stappen in hun professionele en persoonlijke ont­ professioneel of persoonlijk willen blijven wikkeling, en hun (toekomstige) organisaties worden rijker ­ontwikkelen. dankzij de nieuw opgedane kennis en vaardigheden.­ Nicole Luijten, een van de deelnemers, vond dankzij het programma De lerende organisatie direct een baan bij een gemeente. Om het aanbod – variërend in vakgebied, vorm en duur – goed te laten aansluiten op leerbehoeftes, werken we samen met een Uit onderzoek blijkt dat zowel net afgestudeerden als werkgevers keur aan organisaties en bedrijven. soms een gat ervaren tussen de competenties die studenten tijdens Heeft ook jouw organisatie een innovatieve hun studie verwerven en de competenties­ die werkgevers in de oplossing nodig voor een probleem? Met onze praktijk van hen verwachten. Bovendien worstelen recent inhoudelijke en didactische expertise vertalen ­afgestudeerden, zeker in coronatijd, met het vertalen van hun we je organisatiedoelen naar een flexibel wetenschappelijke kennis naar relevante professionele vaardig­ ­leertraject dat aansluit op de vraagstukken heden. en uitdagingen van je team. Neem contact op via [email protected] Radboud Academy speelde afgelopen najaar in op deze behoefte met een zesdaagse pilot van het Young Professional Programme. Daarin geven experts uit diverse domeinen van de Radboud Universiteit interactief onderwijs in persoonlijk leiderschap,

Psychologie van Creativiteit len stimuleren.­ | Aangeboden door: en Innovatie in Organisaties Radboud Management Academy | Meer informatie: https://edu.nl/np6wa Organisaties worden meer en meer gecon- fronteerd met veranderingen. Dit vraagt Werken met jonge mensen om creatieve oplossingen en aanpassings- vermogen. Het stimuleren van creativiteit met dementie binnen een organisatie is essentieel om Het organiseren en bieden van passende de innovatiekracht van een organisatie te zorg voor jonge mensen met dementie is In the versterken. In deze post-master worden om allerlei redenen uitdagend. Deze zes- handvatten aangereikt om de creativiteit van daagse interprofessionele opleiding voor spotlight medewerkers in een organisatie te vergro- professionals van verschillende beroeps- In elke editie van dit katern ten, zodat het innovatievermogen van de groepen is gericht op de (evidence based) doen we een greep uit het organisatie wordt versterkt. zorg voor jonge mensen met dementie. In rijke aanbod van Radboud een interprofessionele groep ga je aan de Start: 19 april | Duur: vijf dagen | Doelgroep: slag om je eigen zorgpraktijk te verbeteren. Academy en de aangesloten Professionals/managers die zich bezighouden Je doet kennis en competenties op rondom opleidings­eenheden van de met creativiteit en innovaties binnen alle typen het werken met deze doelgroep en leert hoe faculteiten. organisaties, en HR-professionals die de creati- deze groeiende groep zorgbehoevenden viteit van medewerkers­ in hun organisatie wil- beter bediend kan worden. RU.NL/RADBOUDACADEMY | 024 36 12 677 | RADBOUD ACADEMY 43

­effectieve communicatie en innovatieve projectmethodes, zoals Ook deelneemster Claire Coppens blikt met enthousiasme terug op Design Thinking en Future Thinking. Ook bood de pilot ruimte de pilot: “Ik heb vooral geleerd wie ik ben ten opzichte van anderen, voor een stage. en hoe mijn persoonlijkheid en manier van communiceren van invloed zijn op het samenwerken in een groep.” Ook kreeg ze meer Nieuwe toekomst na ontslag inzicht in het organiseren van projecten, het voeren van gesprekken Nicole Luijten was een van de veertien eerste deelnemers. Nadat en het omgaan met tegenslagen. Deelneemster Roza Stolberg haar eerste baan geen succes bleek, was ze op zoek naar iets nieuws noemt het programma essentieel voor de ontwikkeling van met én wilde ze antwoord op de vraag wat haar toegevoegde waarde name recent afgestudeerden. “Zelfinzicht is naar mijn mening kan zijn voor een organisatie. De mogelijkheid om binnen het Young ­fundamenteel voor het creëren van ’hele’ mensen, en dit programma Professional Programme werkervaring op te doen binnen een heeft daar voor mij een hele waardevolle bijdrage aan geleverd.” ­innovatieproject van de gemeente Nijmegen was een extra stimulans om mee te doen. “Daar kon ik ervaring opdoen en nieuwe mensen Het volgende zesdaagse Young Professional Programme start op 16 leren kennen, die me verder kunnen helpen in mijn loopbaan.” april. Ben jij een young professional die zich verder wil ontwikkelen en Deze ervaring droeg bij aan een hernieuwd zelfvertrouwen, professioneel steviger in zijn/haar schoenen wil staan? Schrijf je dan ­waarmee ze binnen één maand een nieuwe baan wist te vinden. vóór 4 april in via ru.nl/radboudacademy/ypp

Start: 27 mei | Duur: 6 cursusdagen | geeft samen met onderzoekers van de Doelgroep: Verpleegkundig specialisten, Radboud Universiteit en experts uit de Meer aanbod ­specialisten ouderengeneeskunde, psycho­ praktijk inzicht in de principes van een logen en physician assistants (HBO+). | ­constructieve dialoog. We bieden je per vakgebied Aangeboden door: Radboudumc Health ­concrete handvatten en oefenen samen Zie ru.nl/radboudacademy voor meer Academy | Meer informatie: www.rad- met trainingsacteurs je casuïstiek. aanbod van het vervolgonderwijs van boudumc.nl/jongemensenmetdementie de Radboud Universiteit, gesorteerd op Start: 20 mei | Duur: 2 dagen (en e-learning) de volgende­ vakgebieden: Tweedaagse masterclass |Doelgroep: Ambtenaren, beleidsmakers, • Communicatie en taal Duurzame Verandering ­campagnemedewerkers, communicatie­ • Gedrags- en sociale wetenschappen specialisten, consultants en kwartiermakers • Gezondheidszorg Helaas verlopen de gesprekken die we die actief zijn in gesprekken over duurzaam- • Rechtsgeleerdheid ­voeren over het verduurzamen van onze heidsvraagstukken en deze dialogen nog • Management huizen en wijken, gezonder leven of alter- ­constructiever willen voeren. | Aangeboden • Onderwijs natieve energiebronnen lang niet altijd door: Radboud Academy |Meer informatie: • Religie, filosofie en levensbeschouwing ­succesvol. De interactieve tweedaagse www.ru.nl/ra/dv • Science, wiskunde en informatica masterclass Duurzame Verandering helpt • Tandheelkunde je om gesprekken over duurzaamheid om te zetten naar gezamenlijke acties en duur- zame verandering. Hoogleraar Noelle Aarts 44 RU.NL/RADBOUDREFLECTS | 024 361 55 55 | RADBOUD REFLECTS

AGENDATIP RADBOUD REFLECTS Mooi is beter Wie een minder mooi Filosoof Francesca Minerva vertelt over onze The Beauty Bias| Lecture by uiterlijk heeft, staat in onze samenleving 3-0 objectieve en subjectieve concepties van philosopher Francesca Minerva achter. Docenten zijn strenger voor lelijke schoonheid en fysieke onaantrekkelijkheid leerlingen, kinderen delen hun speelgoed en legt de morele pijnpunten van discrimi­ Thursday 10 June 2021 | 20.00 – liever niet met onaantrekkelijke vriendjes natie op basis van onaantrekkelijkheid bloot. 21.30 hrs | Online Radboud Reflects en als lelijke baby’s huilen vinden we dat and the Radboud Diversity, Equity irritanter. Tegelijkertijd wordt er beter Over de spreker Francesca Minerva and Inclusion Office geluisterd naar knappe mensen, maken ze (1981) is een Italiaans filosoof en als postdoc eerder vrienden en krijgen ze sneller een en universitair docent verbonden aan de Lelijke en onaantrekkelijke mensen worden baan. Is deze vorm van ongelijke behande­ Universiteit van Gent en de University of gediscrimineerd. We breken ons hoofd over ling discriminatie? Is het onrechtvaardig dat Warwick. discriminatie op basis van ras, gender of lelijke mensen minder kansen krijgen in de ­seksuele voorkeur maar mensen met een samenleving? Voertaal: Engels | Deelname: Deze lezing onaantrekkelijk uiterlijk worden minstens zo kun je gratis online via een livestream vaak gediscrimineerd. Is ‘lookism’ – discrimi- Biologische bias Het is niet vreemd dat ­bijwonen. Schrijf je in en ontvang de remin- natie op basis van een onaantrekkelijk uiterlijk mensen onbewust discrimineren op basis der en de link naar de terugblik van deze – moreel problematisch? En zo ja, waarom van uiterlijk. Componenten van schoonheid livestream in je mailbox. | Inschrijven: Als de doen we hier dan zo weinig aan? Luister en wat we aantrekkelijk vinden zijn ten dele coronamaatregelen het toelaten zal er ook naar de Italiaanse filosoof Francesca biologisch bepaald. Echter, dit neemt de een beperkt aantal deelnemers in de zaal Minerva over de noodzaak om te spreken impact van deze vorm van discriminatie niet aanwezig kunnen zijn. | Meer informatie, over de discriminatie van lelijke en onaan- weg – mensen lijden onder de maatschap­ pe­ ­ ook over alle andere lezingen zie: trekkelijke mensen. lijke gevolgen van hun onaantrekkelijkheid.­ www.ru.nl/radboudreflects

Transformatief leren: alsof je de ogen zijn geopend

‘Het vermogen om ons voor te stellen dat dingen echt anders kunnen, is vaak beperkt’, legt Koksma, onderzoeker van Radboud Health Academy, uit. ‘Je hebt vaak overtuigingen over hoe dingen moeten, wat je moet weten en dus ook: wat en hoe je moet leren. Om dat te doorbreken, moet je de verandering zelf doormaken en dus nieuwe ervaringen opdoen. De adder onder het gras is ­echter dat mensen vaak helemaal niet overtuigd zijn dat dingen anders moeten. En als je dat denkt, ga je geen nieuwe ervaringen opzoeken. Vandaar dat veel dingen die beter zouden kunnen, toch bij het oude blijven.’

Sta je echter open voor nieuwe ervaringen en perspectieven, dan heeft Koksma wel een voorbeeld van hoe dat kan werken...

Lees het hele artikel verder op radboudrecharge.nl/transformatief. 45

We blijven voor altijd verbonden Afgestudeerd of niet. Jij hoort voor altijd bij de Radboud ­community. Wij hebben deel uitgemaakt van jouw leven, maar jij ook van dat van ons. Daarom ontwikkelt de Radboud Universiteit career central: een eigen community voor onze studenten en alumni. Waar je oud-studiegenoten opzoekt, studenten een stapje verder helpt en kunt netwerken met bedrijven in de regio. Speciaal voor jullie. Want, we blijven voor altijd met elkaar verbonden.

Benieuwd naar de laatste status? Ga naar www.ru.nl/career-central. Het Radboud Fonds is een Burn-out, stress, prestatiedruk en sinds maart 2020: eenzaamheid gezamenlijk initiatief van de Radboud Universiteit en het Radboudumc. en extra zorgen. Termen die in elk onderzoek naar het welzijn van studenten voorkomen. Dat moet beter. Het Radboud Fonds begint Meer weten? Kijk voor meer ­informatie over het Radboud Fonds daarom een campagne voor en door de studenten van de Radboud op www.radboudfonds.nl of mail Universiteit. Om de weg naar geluk terug te vinden. ons op [email protected].

Doneren? Wilt u ook projecten voor en door studenten mogelijk maken? Doneer op IBAN: NL84 ABNA 0248 690 655. Of neem contact met ons op voor een schenking op maat.

Gratis Door de ogen FOTO: DICK VAN AALST testament

De maand mei is ‘Gratis Testament van een student Maand’: deze hele maand is het moge- lijk om gratis een testament op te laten maken. Het Radboud Fonds en elf andere goede doelen werken hiervoor In onze studententijd leggen we een stevige basis CORONACRISIS samen met een aantal notarissen­ in de om een toekomst op te bouwen. Niet alleen als tijd En toen kwam daar de pandemie nog bij. Eenzaam- regio Arnhem-Nijmegen.­ Kijk voor meer om kennis te vergaren, maar ook om vertrouwen in heid, angst, zorgen om gevolgen voor de studie informatie op www.radboudfonds.nl jezelf te krijgen, initiatief te nemen, door te groeien ­stapelden zich op de bestaande problemen. en om te ontdekken waar je talent ligt. Studeren Dat zorgde ervoor dat sinds de coronacrisis het betekent dat je kunt worden wie je bent. ­welbevinden onder studenten lager is dan ooit. Onderzoek van de Radboud Universiteit wijst uit VEERKRACHT dat 66 procent van de studenten een negatievere Bedankt! Daar is tijd en ruimte voor nodig, wat veerkracht gemoedstoestand heeft dan voor de coronacrisis. Aan het einde van 2020 ontving u post en zelfvertrouwen vergt. Maar jaar na jaar komt de van het Radboud Fonds waarin wij lat steeds hoger te liggen, terwijl studies in kortere CAMPAGNE terugblikten op een bijzonder jaar, tijd moeten worden afgemaakt, en studieschulden Daarom start het Radboud Fonds een campagne. maar vooral ook naar de toekomst oplopen. De prestatiedruk in onze huidige maat- Een campagne waarmee we laten zien hoe het is keken met onze nieuwe initiatieven en schappij beïnvloedt al jaren het welzijn van onze om anno 2021 te studeren. Om door de ogen van projecten. U reageerde massaal en studenten, met burn-out en overspannenheid onze studenten te kijken, en te horen hoe het met enthousiast, en we ontvingen maar als gevolg. ze gaat. Maar vooral om te luisteren naar wat zij liefst € 26.500,-. Namens alle onder- nodig hebben om te kunnen worden wie ze zijn. zoekers, hoogleraren en studenten die We hopen dat velen willen meekijken, luisteren en aan deze projecten werken: bedankt! helpen om dit mogelijk te maken. WWW.RADBOUDFONDS.NL | [email protected] | RADBOUD FONDS 47

De juiste Hackathon: € 50.000 voor formulering studenten- Zijn tante overleed en liet hem een erfenis na. Bij het openvallen van haar testament bleek dat ze ook een aantal legaten schonk initiatieven aan instellingen en goede doelen die zij belangrijk had gevonden. Om het welbevinden van studen- Het zette Arend-Jan Diephuis aan het nadenken: wat wil ik met ten structureel te verbeteren mijn nalatenschap? start de Radboud Universiteit het onderzoek’ Studiestress, “Mijn situatie lijkt op die van mijn tante”, zegt Diephuis. “Allebei geen kinderen. gezondheidsgedrag en student­ Toen ik zag hoe zij haar nalatenschap had vormgegeven, inspireerde dat mij om succes’. Daarnaast­ gaan tal van er zelf ook over na te denken.” Het was voor Diephuis meteen duidelijk dat hij ­initiatieven van start, waaronder ook een aantal legaten wilde opnemen in zijn testament. ‘Ik heb nu een aantal een ­hackathon. instellingen gekozen die bij mij passen. Een daarvan is het Radboud Fonds.’ Nog niet zo lang geleden had Diephuis alleen twee zwemdiploma’s en een Een hackathon is een event waarin mensen rijbewijs op zak. “Dat waren al mijn diploma’s. Op mijn 39ste ben ik aan een van verschillende disciplines bij elkaar hbo-studie begonnen in de avonduren. Toen ik die in twee jaar had afgerond, komen om binnen een bepaalde tijd een mocht ik van mezelf één keer de universiteit uitproberen.” ­probleem op te lossen. Het Radboud Fonds organiseert samen met Hannah Markusse, WORDEN WIE JE BENT coördinator studentenwelzijn van de uni­ Het werd de Radboud Management Academie (RMa). “Nietzsche zegt dat de versiteit, een eendaagse hackathon. Hierin ­worstelingen van het leven erbij horen om te worden wie je bent. Dat is precies bedenken studenten ideeën om het studen- het gevoel dat ik kreeg op de RMa. Ik ben daar geworden wie ik ben. Voor mij was tenwelzijn te verbeteren.­ Het beste idee, of het daarom logisch dat ik het Radboud Fonds wilde opnemen in mijn testament.” de beste ideeën, worden beloond en krijgen Het duurde even voordat hij wist welk doel binnen de Radboud Universiteit hij een cheque om hun projecten direct uit te ­wilde steunen. “Ik ben daarbij geweldig geholpen door de medewerkers van het voeren. Het Radboud Fonds stelt hiervoor in Radboud Fonds. Ze hebben me eerst alle tijd en ruimte gegeven om tot mijn totaal € 50.000 ter beschikking, bijeengebracht besluit te komen. Vervolgens hielpen ze me met een formulering voor mijn door donateurs die onze studenten een ­testament, zodat de geest van mijn beslissing voor de lange termijn op de juiste warm hart toedragen. manier verwoord zou zijn.” Inmiddels is alles vastgelegd. “Mijn nalatenschap laat zien wat echt belangrijk voor mij is. Dat geeft veel voldoening.”

Ook bijdragen aan initiatieven die het ­studentenwelzijn verbeteren? Dat kan snel en makkelijk met tikkie. Online doneren kan ook via www.radboudfonds.nl. FOTO: ERIK VAN ‘T HULLENAAR Vijf jaar geleden werd in Parijs het akkoord gesloten dat een einde moet maken aan onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Vijf jaar later is er volop discussie over de individuele bijdrage van de landen die eensgezind op zouden moeten trekken. Het klimaat dreigt van speerpunt meer en meer een agendapunt te worden. Het belang van samenwerken neemt intussen alleen maar toe. Veranderen wij sneller dan het klimaat?

Je bent nodig.

jebentnodig.nl