Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy W Rodzinie Oraz Ochrony Ofiar Przemocy W Rodzinie 2021- 2026 – Gmina Wierzchowo
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
GMINNY PROGRAMPRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2021 – 2026 DLA GMINY WIERZCHOWO 1 SPIS TREŚCI: - WPROWADZENIE OGÓLNE I. WSTĘP II. RODZAJE PRZEMOCY, ROLA STEREOTYPÓW I PRZEKONAŃ NA TEMAT PRZEMOCY W RODZINIE III. DIAGNOZA IV. DIAGNOZA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINACH Z TERENU GMINY WIERZCHOWO W LATACH 2018-2020 V. ZAŁOŻENIA PROGRAMU DLA GMINY WIERZCHOWO NA LATA 2021-2026 VI. ZASOBY INSTYTUCJONALNE GMINY W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE I OCHRONIE OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE VII. ADRESACI PROGRAMU VIII. REALIZATORZY I PARTNERZY PROGRAMU IX. CEL PROGRAMU DLA GMINY WIERZCHOWO X. WDRAŻANIE PROGRAMU XI. CZAS REALIZACJI XII. PRZEWIDZIANE EFEKTY PROGRAMU XIII. MONITOROWANIE, SPRAWOZDAWCZOŚĆ I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA XIV. WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH XV. ZAKOŃCZENIE 2 WPROWADZENIE OGÓLNE Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w art. 18 i 71 wskazuje, że instytucja rodziny jest objęta szczególną ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej, a jej dobro państwo ma obowiązek uwzględnić w swojej polityce społecznej, zwłaszcza poprzez udzielanie szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji społecznej. Kobieta i mężczyzna, którzy zamieszkują na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym - o czym mówi przepis art. 33 Konstytucji. Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka, a każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją- zgodnie z art. 72 Konstytucji. Nie budzi wątpliwości fakt, że zadaniem państwa jest zatem ochrona rodziny przed zagrożeniami płynącymi z zewnątrz i wewnątrz, w tym zwłaszcza przed przemocą ze strony osób najbliższych. Aby zmniejszyć skalę zjawiska przemocy w rodzinie potrzebny jest przede wszystkim czas i wytrwałość, zaangażowanie wszystkich służb działających na terenie Gminy Wierzchowo, a także poszerzanie zmiany świadomości społecznej. Jakiekolwiek działania na rzeczy przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochronie ofiar przemocy w rodzinie wymagają nakładów finansowych gminy. - Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie charakteryzuje przedmiot swoich regulacji i odniesień jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych (w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego), a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”. 3 I. WSTĘP Przemoc w rodzinie jest jednym z działań zamierzonych i wykorzystujących przewagę przeciwko członkom rodziny, demonstracją siły i chęcią przejęcia kontroli nad drugą osobą. Przemoc w rodzinie jest jedną z najcięższych form naruszenia praw człowieka, gdzie sprawca jest silniejszy od ofiary i ma nad nią przewagę, narusza podstawowe prawa ofiary, jak prawo do nietykalności fizycznej, godności i szacunku, prawo do zdrowia, prawo do ochrony przed przymusową pracą, prawo do swobodnego decydowania o miejscu pobytu, prawo do bezpieczeństwa. Przemoc w rodzinie powoduje cierpienie i ból, który sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony, często się poddając. Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu każdego człowieka, kształtującym osobowość, poglądy, system wartości, styl życia członków rodziny. Osoby sprawujące opiekę nad dziećmi, często są dla dzieci wzorem do naśladowania - co ma wpływ na relacje jako dziecko, a później w dorosłym życiu pomiędzy rodzicami, które są oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji spowodowanej przemocą, rodzina nie radzi sobie w realizacją podstawowych zadań, wszystkie role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się niezgodne z normami prawnymi, moralnymi oraz społecznymi. Przemoc w rodzinie może być jednorazowa lub stanie się to powtarzającym umyślnie działaniem naruszającym prawa i dobro osobiste członków rodziny. Osoby dotknięte przemocą mają naruszoną godność, nietykalność cielesną, seksualną, naruszoną wolność co odbija się na ich zdrowiu fizycznym oraz psychicznym. Obserwując zachowania przemocowe w rodzinie zwraca się uwagę na cztery charakterystyczne cechy, które są ze sobą powiązane, występują jednocześnie i stanowią istotę problemu przemocy w rodzinie. Jako pierwszą wyróżnia się intencjonalność. Oznacza to, że postępowanie sprawcy nie jest przypadkowe i jest to charakter świadomego i zamierzonego działania nad ofiarą. Drugim wyróżniającym się problemem jest wykorzystanie przez sprawcę nierównowagi sił fizycznych, psychicznych, ekonomicznych, szantażu prowadzącego do wymuszenia, na osobie bliskiej pożądanego zachowania. Trzecią cechą, którą wyróżnić można jest naruszenie godności drugiej osoby, naruszenie jej wolności osobistej oraz naruszenie podstawowych praw człowieka. Ostatnią czwartą cechą, można wyróżnić spowodowanie konkretnej szkody psychicznej, fizycznej, zadawanie bólu i cierpienia osobą z rodziny. Ofiary przemocy doświadczają lęku, cierpienia i bezsilności, odczuwają przygnębienie i rozpacz - poprzez przemoc stosowaną nad nimi. Ofiarami przemocy stają się przeważnie kobiety i dzieci, jednak w ostatnich latach statystyki świadczą o tym, że przemoc w rodzinie dotyczy także mężczyzn oraz osób starszych i niepełnosprawnych. Najczęściej ofiary przemocy domowej doświadczają w swoim domu. 4 II. RODZAJE PRZEMOCY, ROLA STEREOTYPÓW I PRZEKONAŃ NA TEMAT PRZEMOCY W RODZINIE 1. Fizyczna – jej istotą jest naruszenie nietykalności fizycznej polegające na zachowaniach intencjonalnych prowadzących do uszkodzenia ciała lub niosących takie ryzyko, np. popychanie, szarpanie, ciągnięcie, szturchanie, klepanie, klapsy, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, uderzenie w twarz - tzw. "policzek", przypalanie papierosem, duszenie, krępowanie ruchów. 2. Psychiczna –polega na naruszeniu godności osobistej. Osoba stosująca przemoc psychiczną wykorzystuje groźby, poniżanie, obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, oczernianie, krzywdzenie zwierząt, czytanie osobistej korespondencji, ujawnianie tajemnic, sekretów, wyśmiewanie, lekceważenie, itp. celem nadrzędnym tego rodzaju zachowań jest sprawowanie kontroli nad ofiarą. 3. Seksualna –to działanie mające na celu naruszenie sfery intymnej drugiego człowieka. Polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę lub gdy na skutek zaistniałych warunków obawia się odmówić. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu. Do najczęstszych zachowań przemocowych w tej sferze należą: wymuszanie pożycia, obmacywanie, gwałt, zmuszanie do niechcianych praktyk seksualnych, nieliczenie się z życzeniami partnerki/partnera, komentowanie szczegółów anatomicznych, ocenianie sprawności seksualnej, wyglądu. 4. Ekonomiczna – jej istotę stanowi naruszenie własności drugiej osoby. Wiąże się z celowym niszczeniem dóbr materialnych, pozbawianiem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby. Do najbardziej rozpowszechnionych działań w ramach przemocy ekonomicznej należą: niszczenie rzeczy, włamanie do zamkniętego osobistego pomieszczenia, kradzież, używanie rzeczy bez pozwolenia, zabieranie pieniędzy, przeglądanie dokumentów, korespondencji, dysponowanie czyjąś własnością, zaciąganie pożyczek "na wspólne konto", sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia, zmuszanie do spłacania długów, itp.; 5. Zaniedbanie – polega na niezaspokajaniu podstawowych potrzeb emocjonalnych, fizycznych i materialnych, np. niedawaniu środków na utrzymanie, pozbawianiu jedzenia, ubrania, schronienia, 5 braku pomocy w chorobie, nieudzieleniu pomocy, uniemożliwianiu dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, toalety. 6. Faza miodowego miesiąca zatrzymuje „ofiarę” w sytuacji przemocy, bo łatwo pod jej wpływem zapomnieć o koszmarze pozostałych dwóch faz. Niestety faza miodowego miesiąca nie trwa długo. Po jakimś czasie napięcie znowu powraca i cały cykl przemocy sie powtarza. Z biegiem czasu przemoc staje sie coraz gwałtowniejsza, dotkliwsza. Cykliczność przemocy sprawia, że osobom doświadczającym przemocy trudno jest podjąć działania mające na celu zatrzymanie przemocy. Przemoc fizyczna, seksualna, psychiczna i ekonomiczna popełniona na szkodę osób najbliższych jest przestępstwem. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, może być zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania sie nad rodziną (art. 207 kk), za które grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeśli sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem lub jeżeli osoba pokrzywdzona targnie się na własne życie, sprawca podlega karze odpowiednio od roku do lat 10 i od lat 2 do 12. II a) Rola stereotypów i przekonań na temat przemocy w rodzinie Wokół przemocy narosło wiele mitów. Jednym z nich jest przekonanie, że jest to zjawisko marginalne, występujące wyłącznie w patologicznych środowiskach. Jest to wynik funkcjonujących stereotypów, które obejmują różnorodne obszary codziennego życia. Uwalnianie się od stereotypów