9725 Coverpages 2/1/06 3:09 PM Page 3 WINTER HIVER UKIUQ

wkw5 xgc5b6ym/q8i4 scsyc3i6 • GIVING VOICE TO THE EXPERIENCE srs6 w L’EXPRESSION’EXPRESSION DEDE L’EXPÉRIENCEL’EXPÉRIENCE INUITEINUITE • INUITINUIT TUQATTAQSIMAJANGINNIKTUQATTAQSIMAJANGINNIK UQAUSIQARNIQUQAUSIQARNIQ 0505Inuktitut

b6nE1i6nu4, k∫ai6nu4 wk4tg5 scoµZ6 bs5gco6g6

Spearheading a colourful, more modern magazine

Un magazine Inuktitut plus moderne et haut en couleurs

Taqsaringniqsamik, nutaanguniqsamik Inuktitut uqalimaagaq tauttuqaliqtuq

n6rb6 • ISSUE • NUMÉRO • SAQQITAQ 95 $6.25 9725 Coverpages 2/1/06 3:09 PM Page 4

kNKu X3Nwp] 5 sXlzw/w7mb kNw5 xg6bsi4nzk5 X3NAti4: • grjx4t5tc5b3lt4 x7ml gC6t5tlt4] W0Jt4nk5 xg3i3u4 x7ml W?oxt5ti3u4 kNKu, x7ml • nS7u5tlt4 x7ml d=?Ex6t5tNhx3lt4 n6r/6X] Q6gi4] x7ml yKi4nu ckwq5txd9lQ5 kNK5us5.

The Planning Commission prepares land use plans: • to guide and direct resource use and development in Nunavut, and • to protect and promote the existing and future well-being of Nunavummiut. Tapkuat Nunavut Parnaiyiit Katimayit ihuaqhaivaktun nunap atuqtauniinut upalungaiyautinik: • naunaipkutikhanik tiliugutikhaniklu piqaqnii atuqnikhainut pivaliatitauniinutlu Nunavutmi, tapkuatlu • hapuhimanahuaqhugit atuqtitnahuaqniiniklu tapkuat tatya pilgit hivunikhamilu nakuunikhainut Nunavumiut.

kNK5u X3Nwπ5 Nunavut Planning Commission Nunavunmi Parnaiyiit

cspmi6 ckwqtxi6 kNo5 knowledge wellness community ˆM5g6 iWq8i4 wkw5 Listening to the voices of Inuit h3Cstic6g6 xyD6X9oxi3j5 csp?9oxi4f5 Influencing change through knowledge

xJ8qi6 x9MFz sfiz WoExc6g6: The Ajunnginiq Centre works to: • xvsyt5yQxEx6 x7m vJq6hwQx6 wk8k5 gÇzJi4 • improve and promote Inuit health through ≈8ix3ioEi3j5 xg3lQ5 cspm/gcq5 knowledge-based activities • gryt5yNhx3lt4 ≈8ix3ioEis2 u4~k5 wkw5 W0JtQ/q8i4 •promote understanding of the health issues • wvJ6X9lt4 vtmt5yQx6 x7m vJq5hwlt4 cspn3i3u4 x7m affecting Inuit ≈6r4hw?9oxi3u4 cspnctŒA8N3gi4 gryix3F4ni4 • facilitate and promote research and develop • wMst5yQx3X9lt4 wk8i4 ≈8ix3ioEis2 u4~k5 research partnerships • NlNw6ylt4 x7m nS7ult4 wkw5 cspm/gcutA5 •foster participation of Inuit in the delivery of health care munDyq8i4 • affirm and protect Inuit traditional healing practices bfQx3lA sN www.naho.ca/inuit Please visit us at www.naho.ca/inuit

National Aboriginal Health Organization (NAHO) Organisation. nationale. de la sante autochtone. (ONSA) vNbu kNc6v6ymJk5 x8ix3Nq8ioEi3j5 vg0pctQ5

56 Sparks Street, Suite 400, Ottawa, ON K1P 5A9 | Tel: (613) 237-9462 | Fax: (613) 237-8502 | Toll free: 1-877-602-4445 | [email protected] | www.naho.ca/inuit cspmi6 ckwqtxi6 kNo5 knowledge wellness community 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page I

xxxxxxxxxxx ❘ XXXXXXX ❘ XXXXXXXXXX ❘ XXXXXXXX 37

WINTER HIVER UKIUQ ■ vt4v8i6SA5 gnDuN6gi4, dFxN6gi4 w6vsmNMs6g6 AE4j5 wo8ixEx6XMs6ymJk5 vtmic6t9lQ5 srs6 w ■ Reunited we stand Mainly sweet, not bitter, memories prevail at the GREC residential high school reunion

■ Notre réunion Des souvenirs plutôt positifs ont souligné la rencontre d’an- 0505Inuktitut ciens étudiants de l’école secondaire résidentielle GREC ■ Katikkanniqpugut Tusaruminaqtunik, quvianaqtunik iqqaumanalauqtuq 24 GRECmut ilinniariaqpalauqsimajunut katimaniqaqtillugit ■ kNF1u wkw5 wly3ui4 cspn3iz wq3Cic5tx6g6 yfys7u xW6hc5b6Lt4 cspn6Lt[l wvJ3icMs6g6 wly5txE1i6nsi3j5 46 ■ Smooth sailing for Nunavik’s Inuit-led ■ uxiE9lt5 health survey vNbu srs6b6gu sN6b6g4n`Ax5 cspmit4 W7mEsJ6 sNb6g4nw5 kNu4 Aboard an icebreaker, extensive interviews and testing nS8ixChx6t9lQ5 lead to a better picture of health x7ml, vNbu sNb6g4n`Ax2 m4f4©2 w˚yz

■ L’enquête sur la santé au Nunavik se fait sans heurts ■ On guard for thee Une foule d’entrevues et de tests effectués à bord d’un The Canadian Rangers' traditional knowledge is key to the brise-glace brossent un meilleur tableau de la santé military's push on sovereignty protection Plus, the life of a Junior Canadian Ranger ■ Nunavingmi Inuit ilusirminik qaujisarninga Sikusiummi apiqsuqattaq&utik qaujisaqq&utiglu ■ Protéger nos foyers et nos droits ikajurniqalauqtuq ilusittiaringniqsaunirmut Les connaissances traditionnelles des Rangers canadiens sont la clé des initiatives militaires pour la protection de la souveraineté

Plus, la vie d’un Ranger junior canadien

■ Mianirillutit Kanatami ukiuqtaqtumi Unaqtaqtuksannguat qaujimanitik pimmariujuq unataqtuksait nunamik sapunniarasuaqtillugit

Ammalu, Kanatami Unataqtuksannguap makkuktuup inuusinga

çzb x0p`Axz Bx8{ S97 x0posZz

/ Cover photo by Hans Blohm WINTER 2005 Photo couverture par Hans Blohm / Qaangata ajjinnguanga Hans Blohm ajjiliuganga INUKTITUT wk4tg5 i n6rb6 • ISSUE • NUMÉRO • SAQQITAQ 95 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page II w ■ ≈6r4hwps2 ~z8i5: k∫3u4 bs5gco6gA5 gÇZco6Lbl...... 1 05 Inuktitut ■ From the Editor’s Desk: Spearheading a new look and direction...... 1 xsM5tp ≈6r4hwp Managing Editor ■ Rubrique du rédacteur : y†?8 Bx8gE Stephen Hendrie Inuktitut fait peau neuve ...... 1 ≈6r4hwpscbsJ6 Co-ordinating Editor ■ Aaqqiksuijiup saangannit: ux Ex8 h2oxw Marion Soublière Nutaarmik tauttuqalirniq ...... 1 ≈6r4hwpu4 wvJ6g6 Assistant Editor Mosha Folger ∆n K9J Designer bs5gzi4 ≈6r4hwp Lucy Shepard ■ wvJ3ic6ymJ5 ...... 3 ¬y yxS5 ■ Contributors ...... 3 Editorial and n6rtEJ5 Publishing Services ■ Collaborateurs ...... 3 x// ttC6†5 gn6t5tπ9l Ayaya Marketing & ■ Communications Ikajurniqaqsimajut ...... 3 wk4t©o6tEp πM X9l6, eo6t wk4tg5 vmp Inuktitut Translation Jeela Palluq, Qiliqti Inuktitut swÏt©o6tEp Services ■ tt6v5 ...... 7 ¬y Mµ8t8, ≈6r4hwi3j5 vmpsJ6 French Translation ■ Letters ...... 7 is3Dt4noEp5 Lucie Lamontagne, L & A ■ Organization Extraordinaire Lettres ...... 9 Ws9 m√4i, ˆtx rf8, bwF5 Fkx5 ■ Titiqqat...... 9 Advertising Sales wk4tg5 scoµZ6, wkw5 W6fyq8i4, scsyq8i4 Bill McConkey, Nadia Ciccone, w˚yq8i[l ttCsyc6ymJ6, tnmw6Li x3ÇAu David Veniot n6rbs?4g6 wkw5 bW‰5 vNbu, gÇD∫ 170 Laurier Ave. West, Suite 510, Inuktitut magazine, dedicated to Inuit ■ w/st4f5 ...... 10 , . culture, language and life, is published Ottawa, ON K1P 5V5 ■ Through the Lens ...... 10 sc¬∫: (613) 238-8181. four times a year by Inuit Tapiriit Kanatami, 170 Laurier Ave. West, h4vJ4f5: (613) 234-1991. tt6v5 ≈6r4hwpj5 ■ Suite 510, Ottawa, ON K1P 5V5, Coup d’oeil ...... 11 sKz ttCD8N6g5: [email protected] Canada. Phone: (613) 238-8181. ■ Ijautikkut...... 11 Fax: (613) 234-1991. Letters to the ttC6gk5 moZ4nw5 WJmAFQ5 sKz editor: [email protected] cspQxD8N6gt5 www.itk.ca. To download a copy of our ISSN 0705-8527 freelancers' guidelines, go to ■ Nwˆ6ymJ5 ...... 12 www.itk.ca. Copyright 2005, Inuit Tapiriit ■ In Brief ...... 12 Kanatami. ISSN 0705-8527 Copyright 2005, Inuit Tapiriit ■ En bref ...... 13 gnsm/4noEp5 Kanatami. ■ x// ttC†5 gnt5tπ9l Nainaaqsimajut ...... 13 Building 157 Advertising: P.O. Box 8 Ayaya Marketing & NU X0A 0H0 Communications sc¬∫: (867) 979-1484 Building 157 ■ wkFxlw5 bsgZz vJyic5tx6g6 ...... 58 P.O. Box 8 h4vJ4f5: (867) 979-7841 ■ [email protected] Iqaluit NU X0A 0H0 The Inuvialuit vision has met with success...... 59 Phone: (867) 979-1484 ■ La vision des Inuvialuit : une réussite ...... 60 x// ttC†5 gnt5tπ9l Fax: (867) 979-7841 [email protected] ■ 16 Concourse Gate Inuvialuit tautuganga ...... 61 Suite 200 Ayaya Marketing & Ottawa ON K2E 7S8 Communications sc¬∫: (613) 224-7677 ext. 117 16 Concourse Gate sc¬∫: xrc`Q5g6 800-263-1452 Suite 200 ■ y√5t x∫b5txC ei6hA...... 63 h4vJ4f5 xrc`Q5g6 800-461-4179 Ottawa ON K2E 7S8 ■ [email protected] Phone: (613) 224-7677 ext. 117 Searching for my Scottish grandfather ...... 63 Phone (toll-free): 800-263-1452 ■ À la recherche de mon grand-père écossais ...... 64 Fax (toll-free):800-461-4179 ■ [email protected] Scottish ataatattiara qiniq&ugu ...... 66

n6rbsJ5 g9f xu˙o6tEpk5, ≈g¿, ≈8tsEs ■ eu3D/si6 Printed by Dollco Printing, ...... 70 Ottawa, Ontario. ■ Under the microscope ...... 70 ■ Sous le microscope ...... 72 ■ Qimirrujauniq...... 73

■ bwm: cspn3is2 x©tc3iz...... 76 ■ Taima: The value of research ...... 76 ■ Taima : la valeur de la recherche ...... 77 ■ Taima: Qaujisarniup atuutiqarninga ...... 77 HIVER 2005 iiINUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 1

≈6r4hwps2 ~z8i5 ❘ FROM THE EDITOR’S DESK ❘ RUBRIQUE DU RÉDACTEUR ❘ AAQQIKSUIJIUP SAANGANNIT

k∫3u4 bs5gco6gA5 Inuktitut fait gÇZco6Lbl peau neuve

k4tg5 scoµZ6 n6rbsc5b6ymo6g6 x3ÇAk5 $)-k5. n6rbsc5b3iFiq5 ttCsyc6ymJ5 wkw5 vNbu a revue Inuktitut existe depuis plus de 40 ans. Sa xg6ymo6bq8i4 µ8Nj5. x3ÇA @)))-q8•o6t9lb, wk4tg5 scoµZ6 n6rbsc5b3ixo6g6 x3ÇA publication a suivi l’évolution des au Canada. tnmw3lA, k∫u4 bs5gco6g6, wlooµq5 b6nc5tx6Lt4, x7ml wMos0pymixo6Li À l’aube du nouveau millénaire, Inuktitut, qui est gnsmo6t5tNh4gi4 x7ml srs6b6gusk5 xq3CE/sJk5 trsmo6t8Nh1ixo6LtA5. tt6v4fF1i maintenant une revue trimestrielle, affiche un nouveau w tAyJ8N6gt5¡ concept tout en couleur qui comportera de la publicité wk4tg5 WQx6tbs4v8i3iz n6r5tymix6g6 wkw5 W6fyq8i4, scscyz8i4 x7ml w˚yq8i4. bm8Nl n6rbK5 Let sera distribué dans tous les foyers de l’Arctique. Obtenez wvJctŒ4Lb n6rtbK5, wMc3ix6g6 bw{hmi wk4tg5 scoµZ6 n6rbsc5bo~6t9lA WoEcbs?Ms6©2 ttC6bz8i4. votre exemplaire au bureau de poste! /wWt k`Z6 ≈6r4hwps?Ms6ymJ6 ∫8N scoµZ6 kNc6√6ymJoEp4f8i5 n6rbs?4t9lA. st6g6 ttC6tscbs9li. La nouvelle version d’Inuktitut présente une version mo- wk1k5 N1uiE/sJ6 x÷/ gnsm/4noEp4f5 wMc6Lt4 ÇS5 kv‰1i4 Gmwf, y†?8 x7ml bwF5H, !(&)-q8i !(*)- dernisée des culture, langue et société inuites. La nouvelle q8k5 n6r5t?Ms6ymJ5 wk4tg5 scoµZ3u4. µ8N wkw5 bW‰5 vNbu gnsm/4noEp4f8k5 vmQ/so6g6 WoEctc6Lt4 version représente aussi une forme de ralliement puisque x÷/ gnsm/4noEp4f8k5, ®Ns/c6tbs9lt4 vNbu kNc6√6ymJoEp4f8k5. l’équipe d’Inuktitut regroupe des personnes qui se sont vmpsJ6 ≈6r4hwps9li usEx8 h2oxw WoExcc5b6ymJ6 scoµZ3i4 n6rb4ni4 srs6b6©2 u4~k5 tachées les doigts d’encre à travailler à notre revue. Zebedee ttCsyc6ymJi4. ttC3uJ5bs6 πM X9l6, bwFt JxNy, ≈3Fsˆ, x7ml wnWs9 tSw. πM wk4t©o6tEpsc5b6ymJ6 Nungak est un ancien rédacteur, dont les souches remontent wk4tg5 scoµZ3j5, ttCsyc6g6 AE4j5 wo8ixEx6XMs6g5 vt8iEMs6bz8i4. ∫u ≈fl0J4 ttCctc6Li bwFt au temps où Inuktitut était publié par le ministère des Affaires indiennes et du Nord. Il est de retour en qualité de collaborateur principal. La société inuite Ayaya Marketing & Communications comprend les frères Roberts (Michael, Steven et David), qui ont tous travaillé à la publication de la Spearheading a new look revue durant les années 1970 et 1980. La publication est désormais produite par le service des communications and direction de Inuit Tapiriit Kanatami en collaboration avec Ayaya Marketing & Communications, et financée par Affaires nuktitut magazine is over 40 years young. Its publishing history spans a remarkable indiennes et du Nord Canada. time in the development of Inuit in Canada. As the new millennium dawns, Inuktitut, now a quarterly, has a bold new design, in full colour throughout, and will include advertising and increase its distribution across the using house- holder mailing. Pick it up at the post office! I Inuktitut’s reinvention presents the heritage of Inuit culture, language and society Nutaarmik in a modern format. Its current incarnation is also a homecoming of sorts as the team working on Inuktitut includes some who toiled and soiled their fingers with black ink tauttuqaliqtugut decades ago while working on this magazine. Zebedee Nungak is a former editor from the days when the publication was published at the Department of Indian turaagaqaliq&utalu Affairs and Northern Development. He is back as a senior contributor. Inuit-owned Ayaya Marketing & Communications includes the Roberts brothers (Michael, Steven nuktitut uqalimaagaq saqqitauqattaqsimaliqtuq arraa- and David), who worked in the 1970s and 1980s to publish Inuktitut magazine. The gunut 40-nut. Saqqitauqattarniviningit titirausiqaqsima- publication is now produced by the communications department of Inuit Tapiriit jut Inuit Kanatami atuqsimaliqtanginnik maannamut. Kanatami in collaboration with Ayaya Marketing & Communications, and is funded by Arraagu 2000-nginniiliqtilluta, Inuktitut uqalimaagaq Indian and Northern Affairs Canada. saqqitauqattarnialiqtuq arraagu tisamairlugu, nutaamik Co-ordinating Editor Marion Soublière has a solid track record of publishing and Itauttuqaliqtuq, ilulilimaangit taqsaqattiaq&utik, ammalu editing in the Arctic context. Among our contributors for this relaunch issue are ilaliujjisimanialiq&uni tusaumaliqtittinasuktunik ammalu Jeela Palluq, David Joanasie, Aarviunaa, and Isabelle Dubois. Jeela is a longtime ukiuqtaqtumiunut angirrarijaujunut tikiumaliqtinnasung-

Inuktitut-language translator for Inuktitut magazine, and has contributed a story of a nialiq&utigut. Titiqqakkuvingni tigusijunnaqtutit! UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 1 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 2

≈6r4hwps2 ~z8i5 ❘ FROM THE EDITOR’S DESK ❘ RUBRIQUE DU RÉDACTEUR ❘ AAQQIKSUIJIUP SAANGANNIT

JxNyu4, ∫4fx[l wkw5 bW‰5 vNbu Inuktitut pigiaqtitaukkannirninga saqqittisimaniaqtuq Inuit piqqusinginnik, uqauqasingannik ammalu inu- w6vNw/cbso~6ymÔ4 wvJ3ic5tx7mE1ix6Lt[l usinginnik. Tamannalu saqqitavut ikajuqatigiik&uta saqqititavut, ilaqarniaqtuq taissumani Inuktitut uqalimaa- wk1k5 vNbusk5. ∆n K9A wcl1i5 gaq saqqitauqattalisaaqtillugu piliriqatauvalauqtuup titiraqtangannik. Zebedee Nungak aaqqiksuijiuvalauqsi- x÷/4f8k5 wMscbso~6ymJ6 ttC6syc6Lil majuq taanna uqalimaagaq nunaqaqqaaqsimajulirijikkunnit saqqitauvaktillugu. Utiqtuq titiraqtiuqataulluni. “Nwˆ6ymJi4”. wvJ3ix3uJ6 ≈6r4hwpscbsli. Inungnut nangminirijaujuq Ayaya Tusaumajaksalirijikkut ilaqaq&utik Roberts nukariingnik (Michael, Steven wk1k5 gÇzJi4 ttCo4v8i3i6 xoxN- ammalu David), 1970-nginni 1980-nginnut saqqittivalauqsimajut Inuktitut uqalimaagarmik. Maanna Inuit w5g7mExl4. ttC6XMsCm x3ÇAk5 !)-k5 mrF4f5 Tapiriit Kanatami tusaumajaksalirijikkunnut kamagijauliqtuq piliriqatiqaq&utik Ayaya Tusaumajaks- mrF4 W?9oxJq8k5. bm8N W7mEx¬1m5. wk4tg5 alirijikkunnut, kiinaujaqaqtitaullutik Kanatami Nunaqaqqaaqsimajulirijikkunnut. scoµZ6 wk1k5 vNbsuk5 N1uiE/s1m5, Kamajiujuq aaqqiksuijiulluni Marion Soublière piliriaqaqattaqsimajuq uqalimaagarnit saqqitaksanik ukiuq- scoµ6X4gk5 bmw8k5 m4f4gk5 w8Nk9l. whmQ/{y taqtuup miksaanut titirausiqaqsimajunik. Titirarmijuttauq Jeela Palluq, David Joanasie, Aarviunaa, ammalu ttCsyElQ5, ttCs/3lQ5 x7ml x0p`Ax5 Isabelle Dubois. Jeela inuktituuliqtirijiuqattaqsimajuq Inuktitut uqalimaagarmut, titirausiqaqtuq GRECmut ilin- WJmZlx6XK5. niariaqpalauqtut katinnirilauqtangannik. Tommy Akulukjuk titiraqatiqaq&uni David Joanasiemik, taakkuaglu Inuit Tapiriit Kanatami iqqanaijaqataulisaaqsimajuuk ikajurniqattiammaringniaq&utiglu Inungnut y†?8 Bx8gE Kanatamiunut. Mosha Folger Iqalungnit Ayayakkunnut ilauqataulisaaqsimajuq titiraqusiqaq&unilu xsM5tp ≈6r4hwp “Nainaaqsimajunik”. Ikajurniarmijuq aaqqiksuijiuqatauluni. [email protected] Inungnut turaangajunik titiralikkannirniq alianaittummarialuk. Titiraqpalaurama arraagunut 10-nut Makivik Corporationkut Makivik Pivalliajunginnut. Tamanna pimmarialuungmat. Inuktitut uqalimaagaq inungnut Kanatauminut nangminirijaungmat, uqalimaaqpaktunut tamainnut makkuktunut innanullu. Isumagijassi titi- rausirilugit, titiraujarlugit ammalu ajjinnguat pijumagaluaqpavut.

remarkable high school reunion Stephen Hendrie at GREC. Tommy Akulukjuk Aulattiji Aaqqiksuiji co-authored with David Joanasie, [email protected] and the duo is part of the emerging Inuit talent at ITK and arguably for Inuit in Canada. Mosha Folger of Iqaluit has now joined Ayaya and has written some of our items for La rédactrice-coordonnatrice, Marion Soublière, possède des antécédents solides dans les domaines de “In Brief.” He’ll be part of the l’édition et de la rédaction dans l’Arctique. Parmi nos collaborateurs pour la relance du présent numéro, nous editorial team. avons Jeela Palluq, David Joanasie, Aarviunaa et Isabelle Dubois. Jeela est traductrice de longue date de It is good to be writing again in l’Inuktitut pour la revue Inuktitut, et nous a fourni une histoire d’une réunion remarquable d’anciens du sec- a magazine for Inuit. I wrote for 10 ondaire de GREC. Tommy Akulukjuk a également rédigé un article en collaboration avec David Joanasie, et ce years while at duo fait partie du bassin de talents inuits qui se dégage d’ITK et possiblement du Canada tout entier. Mosha in Makivik News, and then Folger, d’Iqaluit, travaille maintenant chez Ayaya et a rédigé certains points de la rubrique « En bref ». Il fera Makivik Magazine. This role is as partie de l’équipe de rédaction. a custodian of something very Il fait bon de reprendre la plume pour une publication destinée aux Inuits. J’ai écrit pendant 10 ans pour special. Inuktitut magazine essen- Makivik News et ensuite pour Makivik Magazine lorsque j’étais à la Société Makivik. Ce rôle correspond à tially belongs to the Inuit of celui de gardien de quelque chose de très spécial. La revue Inuktitut appartient en fait aux Inuits du Canada, Canada, to readers young and old. aux lecteurs jeunes et moins jeunes. Nous aurons grand plaisir à recevoir vos pensées et expériences écrites, Your thoughts and experiences in vos illustrations et vos photographies. written form, illustrations, and photographs are welcome. Stephen Hendrie Directeur général Stephen Hendrie [email protected] Managing editor

2005 [email protected] srs6 2 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 3

wvJ3ic6ymJ5 ❘ CONTRIBUTORS ❘ COLLABORATEURS ❘ IKAJURNIQAQSIMAJUT

Hans Blohm /wWt k`Z6 Zebedee Nungak ttCc5b6ymJgc6 /wWt k`Z6 vq6h3usb6, kNF1u srs6b6gu Z?moEJi4 WoEcbsc5b6ymJ6 x3ÇA5 Longtime contributor Zebedee #)-vn9lxk5. wvJ3icMs6ymJ6 ≈πctŒ1isJu !(&%-u /w7{ Xw xqD7u4, x7ml !(&@-l !((*-l xf8iq8i Nungak of Kangirsuk, Nunavik was vtmpscbsym9li fXw4u wkw5 vg0pctŒq8k5, x?b6 W6fyoE=F1j5, wkw5 vtmpq8k5 vNbu WoExaJi, x7ml a seasoned fixture on the Arctic mrF4 fxSCwn8u x0pŒ`Q5gi4 WoEcbsc5b6ym9li. ttC6tsJ6, yWy4f9l sc9M4tsc5b6Li, x7ml ttCctcMs6Li political scene for close to three scoµZ3u si4√gx5; wkw5 si4√q5. WoEc5b3uJ6 sc6ts9li, wk4t©o6tEps9li\c9lˆt©o6tEps9li x7ml decades. He helped negotiate scs0Jwps9li. the 1975 James Bay Agreement, and between 1972 and 1998, Zebedee Nungak Zebedee Nungak served the Northern Quebec Inuit Zebedee Nungak, de Kangirsuk, Titiraqattaqsimajutuqaq Zebedee Nungak Association, the Avataq Cultural Nunavik, un collaborateur de Kangirsurmiutaq, Nunavingmi ukiuqtaqtumi Institute, the Inuit Committee on longue date est bien connu dans gavamalirijunik piliriqatauqattaqsimajuq arra- National Issues, and Makivik l’arène politique du Grand Nord. Il agut 30-kasalluanut. Ikajurniqalauqsimajuq Corporation in a variety of roles. He a aidé à négocier la Convention de aajiiqatigiingniujumi 1975-mi James Bay is an accomplished writer, regular la Baie James de 1975. De 1972 à Angirummik, ammalu 1972-lu 1998-lu akun- commentator on CBC North, and 1998, il a assumé divers rôles ninginni katimajiuqatausimalluni Quebecmi co-author of Unikkaatuat: Inuit auprès de l’Association des Inuit Inuit Katujjiqatigiinginnut, Avataq Piqqus- Legends. He also works as a free- du Nord québécois, de l’Institut ilirivvingmut, Inuit Katimajinginnut Kanatami lance speaker, translator and culturel Avataq, du Comité inuit sur Piliriangujuni, ammalu Makivik Corporationmi consultant. les affaires nationales et de la ajjigiinngittunik piliriqatauqattaqsimalluni. Société Makivik. Il est un écrivain Titiraqtiujuq, CBCikkullu uqallaktiuqattaq&uni, chevronné, commentateur régulier ammalu titiraqatiqalauq&uni uqalimaagarmi de CBC North et coauteur de Unikkaatuat; Inuit Legends. Piliriqattarmijuq Unikkaatuat: Inuit Legends. Il uqaqtiulluni, Inuktituuliqtirijiulluni/Qalluna- travaille également comme con- atituuliqtirijiulluni ammalu uqaujjuijiulluni. férencier, traducteur pigiste, et consultant.

Jeela Palluq πM X9l6 Jeela Palluq πM X9l6 w[lo1usb4n/6, kNK7u, µ8N wonwpsJ6 kNK5 Jeela Palluq, formerly of , Nunavut, is a full-time teacher at the yKi4nK7u ≈g¿u. Nunavut Sivuniksavut program in Ottawa.

Jeela Palluq Jeela Palluq Jeela Palluq, anciennement d’Igloolik, Nunavut, Jeela Palluq Iglulingmiutaksajaq, Nunavummi, maanna ilisaijiujuq est professeur à temps plein du programme Nunavut Sivuniksavummi Ottawami. Nunavut Sivuniksavut, à Ottawa. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 3 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 4

wvJ3ic6ymJ5 ❘ CONTRIBUTORS ❘ COLLABORATEURS ❘ IKAJURNIQAQSIMAJUT

Isabelle Dubois wnWs9 gSx Isabelle Dubois kNs2 u4~i4 Ws4nw8Ns/6Li, wnWs9 gSx wkw5 w˚yz8i4 xgoMs6ymJ6 Always fond of what Mother Nature has to offer, Isabelle ƒ0Jx3j5 kNF1j5 ˚Ms6ymi3ui x3ÇA5 b9om5 xiA6gi. ttC6tsJ6 x7ml Dubois embraced the Inuit way of life when she moved to x0posEpsJ6, ryxi5bs6, ckgw8N7mExl4 WoEJ8N6g6 gnsm/4noE3j5 Kuujjuaq, Nunavik five years ago. A freelance writer and gÇzJi4, WoEctc6X4Li kNoctŒ5 vg0pctŒq8i4 kNF1us5 photographer first and foremost, she is, however, a jack-of- gnsm5txD8Nd9lQ5 W7mEsQ/q8i4, ˙3l wkw5 wlyq5 W6fyq9l all-trades when it comes to communications, working ckw`Q5txd9lQ5. closely with different regional organizations to keep the Nunavik population well-informed on issues that are dear Isabelle Dubois to her heart, such as the safe-keeping of Inuit health Toujours à l’affût de tout ce qui est naturel, Isabelle Dubois and culture. a adopté le mode de vie inuit lorsqu’elle est venue s’établir à Kuujjuaq, Nunavik il y a cinq ans. Elle est d’abord et avant Isabelle Dubois tout écrivain et photographe, mais elle est bourrée de talent Nunaup miksaanik piuksainnaujaq&uni, Isabelle Dubois dans le domaine des communications. Elle travaille Inuit inuusingannik atulilauqsimajuq Kuujjuarmut étroitement avec différentes organisations régionales afin Nunavingmut nuulauqsimanirmini arraagut tallimat aniguq- de garder la population du Nunavik au courant des grands tuni. Titiraqtiujuq ammalu ajjiliurijiujuq, kisianittauq, qanu- enjeux, notamment la préservation de la santé et de la tuinnammarialuk pilirijunnaqtuq tusaumajaksalirirmut culture des Inuits. turaangajunik, piliriqatiqaqpak&uni nunaliqatigiit katu- jjiqatigiinginnik Nunavingmiut tusaumattiarunnaqullugit pimmariugijanginnik, suurlu Inuit ilusingit piqqusingillu qan- uinngittiaqullugit.

S. Hendrie/ITK bwFt JxNy David Joanasie bwFt JxNy r`Z3usb6, kNK7u. ≈g¿u kNc6ymo6g6 x3ÇÅ1k4 m3Î1k4, kNK5 yKi4nK7ul wo8ixcbsym9li. µ8N David Joanasie is from , gnsm/4noEpsJ6 wkw5 bW‰5 vNbu gnsm/4noEi3j5 WoE=Fz8i. dFxQ/q5 xs9Mc5b3i6, et1i6, xaNh1i6 Nunavut. He has been living in xyq9l. scsy6 gn6bsd/z: “b7m`Q4fF5 WlxExc`Q5gt5; b7mDF5 migw8Nq9lt5 µt8.” ¬g r1 kv6O6. Ottawa for the past two years, and attended Nunavut Sivuniksavut. He David Joanasie David Joanasie currently works as the Information David Joanasie est originaire de Kinngait, David Joanasie Kinngarmiutaq, Officer for the Department of Nunavut. Il habite Ottawa depuis deux ans et a Nunavummi. Ottawami nunaqaqsi- Communications within Inuit fréquenté le Nunavut Sivuniksavut. Il occupe maliqtuq arraaguungnuk marru- Tapiriit Kanatami. His interests actuellement le poste d’agent d’information au ungnuk, Nunavut Sivuniksavummilu include travel, sports, hunting, and Service des communications d’Inuit Tapiriit ilinniaqatausimalluni. Maanna more. Quotable quote: ”When you Kanatami. Ses principaux passe-temps sont tusaumajaksalirijiujuq Inuit Tapiriit are right you cannot be too radical; les voyages, les sports, la chasse et bien Kanatami tusaumajaksalirinirmut when you are wrong, you cannot d’autres activités. Citation préférée : « Lorsque pilirivvinganni. Quviagijangit aulla- be too conservative.” Martin vous avez raison, vous ne pouvez être trop qattarniq, qitingniq, angunasung- Luther King Jr. extrémiste. Lorsque vous avez tort, vous ne niq asingillu. Uqausiq tusaqtauqu- pouvez être trop conservateur. » (traduction janga: “Tammanngikkuvit piluari- libre) Martin Luther King Jr. aqanngittutit; tammaruvit manitu- innangillutit.“ Martin Luther King, Jr. HIVER 2005 4 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 5

wvJ3ic6ymJ5 ❘ CONTRIBUTORS ❘ COLLABORATEURS ❘ IKAJURNIQAQSIMAJUT

S. Hendrie/ITK ∫u ≈fl0J4 Tommy Akulukjuk ∫u ≈fl0J4 X1i6©3u`Z6ymJ6, kNK7u cspn6tso~6g6 x?toEi3j5 WoE=F1u wkw5 bW‰5 vNbu. kNK5 Tommy Akulukjuk of Panniqtuuq, yKi4nK7u wo8ixMs6g6 ≈g¿u. “kNK5 yKi4nK7u wo8ix3i8i whmZ xy0p3ic3JxMs6g6 x7ml yKoEMs6b8i4 Nunavut is a junior researcher at w4WAho6Ù9o6Lz yKoEMs6bK5 x4hDMs3iq8k5 s?A5, w˚JA5, µ8N bµ•5g8NC5b.” scMs6g6 ≈fl0J4. “wkw5 the Environment Department at yKoFiq8i4 wo8ix4v8iDmJz.” Inuit Tapiriit Kanatami. Two years prior to that, he attended Nunavut Tommy Akulukjuk Tommy Akulukjuk Sivuniksavut (NS) in Ottawa. Tommy Akulukjuk, originaire de Panniqtuuq, Tommy Akulukjuk Panniqtuurmin- “I had a profound attitude change Nunavut, est chercheur subalterne au Service ngaqsimajuq, Nunavummi qaujis- while attending NS and started de l’environnement de Inuit Tapiriit Kanatami. aqtiulisaaqtuq avatilirinirmut appreciating my roots and what my Deux ans avant d’occuper ce poste, il a fréquen- pilirivvingmi Inuit Tapiriit Kanatami. ancestors had to endure to get us, té le Nunavut Sivuniksavut (NS) à Ottawa. « Nunavut Sivuniksavummi ilinni- Inuit, where we are right now,’ Mon comportement a beaucoup changé lorsque alauqtuq Ottawami. “Nunavut says Akulukjuk. ”I want to learn j’ai fréquenté le NS. J’ai commencé à apprécier Sivuniksavummi ilinniarninni isum- more about Inuit history.” mes souches et ce que mes ancêtres ont dû aga asijjirniqarjualauqtuq ammalu supporter pour que nous, les Inuits, puissions sivulirilauqtannik ikpigusuliqpaalli- avoir ce que nous avons aujourd’hui, » nous a q&unga sivulirilauqtavut aksuru- dit Akulukjuk. « Je veux en apprendre davan- laurninginnut uvagut, inuujugut, tage sur l’histoire des Inuits. » maanna tamaaniittunnaratta.” Uqalauqtuq Akulukjuk. “Inuiqut sivulivininginnik ilinniakkanniruma- junga.”

Norman Nungaq kxm8 k`Z6 Norman Nungaq kxm8 k` Z6 cshw5g3usb6, kNK7u, sNb6g4n`Axi4 WoEcbsymo6g6 x3ÇAk5 b9omk5. !*-i4 srso4 vNbu Norman Nungaq of Resolute Bay, srs6b6gu sNb6g4nk5 wMscbso˜DmJ6 ryxi sNb6g4n`Axi4 xzJ6vsoDmJ6 vJyQxq8i3ui4. c3m6bo4 Nunavut, has been a Junior wo8ix3F1u wo8ix6g6, w6vNw/6X4Lil fxX4f5 yi4b3Fz8i, x3ÇÅix6gu Ôiu wo8ix6bui4 W/‰6yixo6g6. Canadian Ranger (JCR) for five years. The 18-year-old will soon be Norman Nungaq Norman Nungaq heading to the Canadian Rangers Norman Nungaq de Resolute Bay, Nunavut, est Norman Nungaq Qausuitturmiutaq, but hopes to make the position of un ranger junior canadien (RJC) depuis cinq ans. Nunavummi, Unataqtuksannguanik sergeant in his JCR group before Ce jeune homme de 18 ans deviendra bientôt piliriqatausimaliqtuq arraagunut then. The Qarmartalik School un Ranger canadien (RC) et espère devenir tallimanut. 18-nik ukiulik Kanatami student, who works part-time sergent de son groupe de RJC avant de devenir Ukiuqtaqtumi Unataqtuksanut ilau- at the local Co-op Hotel, will RC. Cet étudiant de l’école Qarmartalik, qui qataulilaarumajuq kisiani Unataq- graduate in June of this year. travaille à temps partiel à l’hôtel Co-op local, tuksannguanik angajuqqaulirumajuq obtiendra son diplôme en juin prochain. kajusigianginnirminik. Qarmaqtalik Ilinniarvingmi ilinniaqtuq, iqqanai- jaqpak&unilu Co-opkut siniktarvin- ganni, arraaguuniaqtumi Junemi ilinniaqtaminik pijariiqsinialiqtuq. UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 6

wvJ3ic6ymJ5 ❘ CONTRIBUTORS ❘ COLLABORATEURS ❘ IKAJURNIQAQSIMAJUT

Joyce Caines Jw{ vw8{ Joyce Caines Jw{ vw8{ /lNwusbsJ6 kN5yx3u x6n3ic5b6gu. d`Qx6bsJ4ni4 ttCc5b6g6 xsM5tpsc5b6ym9lil Joyce Caines lives in Yellowknife srs6b6gu d`QxZ4noEp=F1u /lNwu. vw8{ W9M5∫3iFi3i4 whmoxEym/q8i[l ttCc5b6ymJ6 x7ml xs9˜3i3u4 in the under ttCsycc5b6ym9li. sclCsti4 µ8N kx5t?9oxJ6 n6rbsix6g4ni4 @))%-u. a canopy of northern lights. She has written and directed plays Joyce Caines Joyce Caines performed in the Northern Arts and Joyce Caines habite Yellowknife, dans les Joyce Caines Yellowknifemiu- Cultural Centre in Yellowknife. territoires du Nord-Ouest. Elle a écrit et fait la taujuq Nunatsiarmi aqsarniqattaq- Caines writes fiction, non-fiction mise en scène de pièces de théâtre présentées tumi. Qunngiaqtaujuksanik titi- and geographical romps, a.k.a. au Northern Arts and Cultural Centre, ratattaqtuq aulattijiuqattaqsimal- travel writing. She is completing a à Yellowknife. Madame Caines écrit de la lunilu Ukiuqtaqtumi Qunngiagak- collection of poetry for publication fiction, de la non-fiction et des capsules salirijivvingmi Yellowknifemi. in 2005. géographiques, aussi appelées rédaction Caines pillattaarnivinirnik isuma- touristique. Elle termine une collection de liarisimajanginniglu titiraqattaqsi- poèmes qui seront publiés en 2005. majuq ammalu aullaarnirmik titi- rausiqaqattaqsimalluni. Uqalurau- tinik maanna nuattivalliajuq saqqi- tauniaqtuksanik 2005-mi.

Alethea Arnaquq-Baril xøb x3N6f6-WsD9 Alethea Arnaquq-Baril xøb x3N6f6-WsD9 w˚Ms6ymJ6 WD6n9lil wcl1i, kNK7u. µ8N W/‰6X9oxo6g6 tt6gZ3i3u4 wo8ix3i3ui4 Alethea Arnaquq-Baril was born ysEb8 yM5gn3F1u gÇ8gu. wo8ix3i3ui4 W/‰6yAi xq3C3ix3i3ui4 dFxh4g6 @))% sW3Ωz8i. and raised in Iqaluit, Nunavut. She is currently finishing her last year Alethea Arnaquq-Baril Alethea Arnaquq-Baril of the Illustration program at Alethea Arnaquq-Baril est née et a été élevée à Alethea Arnaquq-Baril inuulauqsi- Sheridan College Institute in Iqaluit, Nunavut. Elle termine sa dernière année majuq piruqsallunilu Iqalungni, . She is excited to return du programme d’Illustration au Sheridan Nunavummi. Maanna pijariiqpal- home upon graduation in the College Institute, à Toronto. Elle anticipe lialiqtuq titiqtugarnirmik ilin- spring of 2005. rentrer chez elle lorsqu’elle obtiendra son niarnirminik Sheridan Silattusarvingmi diplôme au printemps 2005. Torontomi. Ilinniarnirminik pijari- iqsiguni angirrarniarnirminik quvia- suktuq 2005 upirngangaanni. 2005 srs6 6 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 7

tt6v5 ❘ LETTERS ❘ LETTRES ❘ TITIQQAT ≈6r4hwpj5 tt6v5 WINTER HIVER UKIUQ

wkw5 xgc5b6ym/q8i4 scsyc3i6 • GIVING VOICE TO THE INUIT EXPERIENCE k∫2 wk4tg5 scoµZs2 WJm¿t5¡ srs6 w L’EXPRESSION DE L’EXPÉRIENCE INUITE • INUIT TUQATTAQSIMAJANGINNIK UQAUSIQARNIQ 05 Inuktitut wk4tg5 scoµZ5 wkw5 W6fyq8i4 scsyq8i[l ttCsycc5b6ymJ5 !(%(-ui5, ryxi µ8N si4√i4 x7ml wkw5 x0p`Axq8i4 n6rt5tymi6nsJmoC5b, scoµ6X4gy ttC6ym/{y8i4 n6r÷6t5t?[lb. tCD8N6gi4, x0posEpi4 x7ml tt6gZ6ti4 gnDmZlx6SA5, wk1k5 W7mEsJi4 n6rt5tJm9lb, scsy4f5 W6fy4fgw8Ns`Q5g6, w˚yE/sJi4, x?toEi3j5 whµlQ/sJi4, xyD¬/q8i[l. wk4tg5 scoµZ6 µ8N t n6rbsc5b3ixo6g6 x3ÇA tnmw3lA. si4√i4 x0p`Axi[l wic3i6nsixo6g6, wk1i4 srs6b6gusi[l si4√c5bdpix6gA5 ttCsy4f5 x0p`Ax4f9¬8•5.

b6nE1i6nu4, k∫ai6nu4 cCns/4f5 eu3DJ8N6b5 ttC6†5 moZ4nq5 cCns/4f5 v˙t5t8i s?i . b=?i NlNw6ymJ6 wk4tg5 scoµZ6 bs5gco6g6 www.itk.ca

Spearheading a colourful, more modern Inuktitut magazine ckw5gi4 n6rt5tdp1mΩ{y. NlNw6yixE9l i xrostQ?4b5t8i4 ttC6b3i4 n6r5tix3iD5b s=?¬8•5

Un magazine Inuktitut plus moderne et haut en couleurs n6r5t4v8i˜D8NDtu4 isFDmA5b. Taqsaringniqsamik, ■ bf/Zc3Fz8i5 W/s9lt4, nutaanguniqsamik Inuktitut uqalimaagaq tauttuqaliqtuq

n6rb6 • ISSUE • NUMÉRO • SAQQITAQ 95 $6.25 x0posEps2 Bx8{ S97 ≈6r4hMs6bq5 n4f5 wcl4©5tx3u5, cCns/c`Q5g5 ßjz cspQxD8N6g5 kN5yx3u5 wl7j5 ~`Ztbw8NE9l iQ5 yei3j5 bf4ns5tx3ix3mb. y†?8 Bx8gE, xzJ6vs9li ≈6r4hwp wk4tg5 scoµZ6 ■ Released from their display c/o Inuit Tapiriit Kanatami box, photographer Hans Blohm arranged these harpoon 170 Laurier Ave. West artifacts from Holman, Suite 510 Northwest Territories in an Ottawa ON K1P 5V5 inward-pointing circle and Phone: (613) 238-8181 captured their innate strength Fax: (613) 234-1991 under sunlight E-mail: [email protected]

■ Le photographe Hans Blohm a organisé ces harpons gn3FQJm?5tQ5! de Holman (Territoires du Nord-Ouest) de manière à ce que les pointes forment un cercle et a su capter leur force sous la lumière du soleil The new Inuktitut ■ Takujagaqarvingannit pijaullutik, ajjiliurijiup Hans Blohm aaqqiksulauqtangit magazine wants you! sakkut Iqaluktuuttiarmit, Nunatsiarmit ilummut saan- Inuktitut magazine has been exploring Inuit culture and language since 1959, ngatitainnarillunigit siqinirmut but now we want to explore even more story ideas and more images of Inuit life, takuksauttiarniarmata with you, our readers, as part of our team. e’re looking to hire talented freelance writers, photographers and illustrators to help us capture the issues that are important to Inuit – not only culture and Wlanguage, but lifestyle issues, environmental concerns, and more. Inuktitut magazine now publishes four times a year. That means we’ll have much more space for stories and images, and we want Inuit and other northerners to tell the stories

that matter, through word or image. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 7 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 8 w Download a copy of our freelancers’ guidelines from our website at www.itk.ca. This will tell you how to pitch us story ideas and suggest 05 Inuktitut photos or illustrations. It will also indicate our payment rates, should we Directeur général Aulattiji Aaqqiksuiji commission you for work or purchase reprint rights of existing stories, Stephen Hendrie Stephen Hendrie photos or illustrations. Responsable de la Aaqqiksuijiuqataujuq coordination éditoriale Marion Soublière Marion Soublière Assistant Editor Those without Internet access can contact: Rédacteur adjoint Mosha Folger Mosha Folger Tauktunganik aaqqiksuiji Conception Lucy Shepard Stephen Hendrie, Managing Editor Lucy Shepard Aaqqitirijut Inuktitut magazine Services de rédaction Ayaya Tititrartiit Tusartittijiillu et de publication c/o Inuit Tapiriit Kanatami Ayaya Marketing & Inuktituuliqtiriji Communications Jeela Palluq, Qiliqti Inuktitut 170 Laurier Ave. West Kamaji Traduction Inuktitut Suite 510 Jeela Palluq, Qiliqti Inuktitut Uiviitituuliqtiriji Services Lucie Lamontagne, L & A Ottawa ON K1P 5V5 Organization Extraordinaire Traduction française Phone: (613) 238-8181 Lucie Lamontagne, L & A Niurrutiksalirijit Organisation Extraordinaire Bill McConkey, Nadia Ciccone, Fax: (613) 234-1991 David Veniot Ventes de publicité E-mail: [email protected] Bill McConkey, Nadia Ciccone, Inuktitut uqalimaagaq, Inuit David Veniot piqqusinginnik, uqausinginnik inuusinginniglu titirausiqaqsimajuq, Le magazine Inuktitut, axé sur la tisamaiq&uni arraagumi We look forward to hearing from you! culture, la langue et la vie des Inuits, saqqitauvaktuq Inuit Tapiriit Kanatami, est publié quatre fois par année par 170 Laurier Ave. West, Suite 510, Inuit Tapiriit Kanatami, 170, ave Ottawa, ON K1P 5V5, Canada. Laurier ouest, bureau 510, Ottawa Uqaluutaa: (613) 238-8181. (ON) K1P 5V5, Canada. Sukkajukkut: (613) 234-1991. Téléphone : (613) 238-8181. Titiqqat aaqqiksuijimut uvunga Télécopieur : (613) 234-1991. Lettres titirarunnaqtut: [email protected] au rédacteur : [email protected] Titiraqtunut maligaksait pijumaguvigit Pour télécharger un exemplaire de nos uvunga qaujigiarunnaqtutit lignes directrices à l’intention des www.itk.ca. pigistes, visiter le www.itk.ca. ISSN 0705-8527 ISSN 0705-8527 Copyright 2005, Inuit Tapiriit Droit d’auteur 2005, Inuit Tapiriit Kanatami. Kanatami. Tusaumajaksalirijit Publicité : Ayaya Tititrartiit Tusartittijiillu Ayaya Marketing & Building 157 Communications P.O. Box 8 Édifice 157 Iqaluit NU X0A 0H0 Boîte postale 8 Uqaluutaa: (867) 979-1484 Iqaluit (Nunavut) X0A 0H0 Sukkajukkut: (867) 979-7841 Téléphone : (867) 979-1484 [email protected] Télécopieur : (867) 979-7841 [email protected] Ayaya Tititrartiit Tusartittijiillu 16 Concourse Gate Ayaya Marketing & Suite 200 Communications Ottawa ON K2E 7S8 16, Concourse Gate Uqaluutaa: (613) 224-7677 ext. 117 pièce 200 Uqaluutaa: Akiqanngittuq Ottawa (Ontario) K2E 7S8 800-263-1452 Téléphone : (613) 224-7677 Sukkajukkut Akiqanngittuq: poste 117 800-461-4179 Téléphone (sans-frais) : [email protected] 800-263-1452 Télécopieur (sans-frais) : 800-461-4179 [email protected] Saqqitaujut Dollco Printing, Ottawa, Ontario

Imprimé par Dollco Printing, Ottawa (Ontario). HIVER 2005 8 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:12 PM Page 9

tt6v5 ❘ LETTERS ❘ LETTRES ❘ TITIQQAT

La nouvelle Nutaap Inuktitut revue Inuktitut veut vous uqalimaagaup mettre à contribution! pijumavaatit!

La revue Inuktitut explore la culture et la langue inuites Inuktitut uqalimaagat Inuit piqqusinginnik uqausinginniglu depuis 1959, mais nous voulons maintenant pousser encore plus loin titirausiqaqattaqsimajut 1959-minit, kisiani maanna unikkaanik nos « expéditions » en vous demandant, à vous nos lecteurs, de nous ammalu Inuit ajjinnguanginnik saqqitittisimaniqsaujumaliratta, fournir des histoires et des images de la vie des Inuits. uqalimaaqpaktusi titiraqsimajassinnik saqqijaaqtittivagluta.

ous souhaitons embaucher des écrivains, photographes et illustrateurs itirarunnaqtunik, ajjiliurijinik ammalu titiqtugaqtinik tusarumagalu- pigistes qui nous aideront à cerner les questions importantes pour aqpugut, Inungnut pimmariujunik saqqitittijumalluta, uqausikkut Nles Inuits. Pas seulement la culture et la langue, mais les questions Tpiqqusikkutuinnaunngittuq, inuusirijaujunik, avatilirinirmut isumaalu- reliées au mode de vie, aux enjeux environnementaux et autres. La revue gijaujunik, asiruluujanginniglu. Inuktitut uqalimaagaq maanna saqqi- Inuktitut sera maintenant publiée quatre fois par année. Cela veut donc tauqattarnialiqtuq arraagu tisamairlugu. Unikkaanik ajjinnguaniglu dire que nous aurons plus d’espace pour les histoires et les images, et iniqarniqsaunialiqtuq, Inungnik ukiuqtaqtumiuniglu unikkaaqattaqujini- nous souhaitons que les Inuits et autres Nordistes racontent leurs aqtugut titirausikkut ajjinnguakkulluunniit. histoires, en mots et en images. Qarasaujakkut qimirrujunnaqtat titiraqtiit maligaksangit qarasau- Téléchargez un exemplaire de nos lignes directrices à l’intention des jakkut kasuutittinni uvani www.itk.ca. Tavvani nalunaiqsimajuq qanuit- pigistes au www.itk.ca. Vous saurez ainsi comment nous « vendre » vos tunik saqqitittiqujingmangaassi. Nalunaiqsiniarilluni akiliutigivaktattin- idées et suggérer des photos ou illustrations. Ces lignes directrices nik titiraqtarnik saqqittiniarnirutta uvvaluunniit saqqittikkannilaarun- décrivent également nos tarifs si nous retenons vos services ou achetons narutimik niuvirumagutta. les droits de réimpression d’histoires, photos ou illustrations existantes. Qarasaujaqanngittut uumunga qaujigiarunnaqtut: Les lecteurs qui n’ont pas accès à Internet peuvent communiquer avec : Stephen Hendrie, angajuqqaulluni aaqqiksuiji Inuktitut uqalimaagaq Stephen Hendrie, Directeur général c/o Inuit Tapiriit Kanatami Revue Inuktitut 170 Laurier Ave. West a/s Inuit Tapiriit Kanatami Suite 510 170, ave Laurier ouest Ottawa ON K1P 5V5 Bureau 510 Phone: (613) 238-8181 Ottawa (ON) K1P 5V5 Fax: (613) 234-1991 Téléphone : (613) 238-8181 E-mail: [email protected] Téléc. : (613) 234-1991 Courriel : [email protected] Tusarvigijumavattigit!

Nous avons hâte de vous lire! UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 9 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 10

w/st4f5 ❘ THROUGH THE LENS ❘ COUP D’OEIL ❘ IJAUTIKKUT Hans Blohm

■ wkFxl4 x3N6 e7u˜3u4 tAux6g6 ■ An Inuvialuk girl snuggles a weeks-old puppy wcl4©5tx3u, kN5yx3u. wkFxlw5 dFx˙tcMs3mb in Holman, Northwest Territories. The Inuvialuit @))$-u x3ÇA5 @)-w5 xiA6ymo3iq8k5 xqD7u4 celebrated the 20th anniversary of the Inuvialuit xtosMs6ymt9lQ5. si4√z bfA4 58-u Final Agreement (IFA) in 2004. See story, page 59 2005 srs6 10 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 11

w/st4f5 ❘ THROUGH THE LENS ❘ COUP D’OEIL ❘ IJAUTIKKUT

■ Une fillette inuvialuk étreint un chiot de quelques ■ Inuvialuk arnaq qimmilaarmik tigumiaqtuq semaines à Holman (Territoires du Nord-Ouest). Iqaluktuuttiarmi, Nunatsiarmi. Inuvialuit Les Inuvialuit ont célébré le 20e anniversaire de quviasuutiqalaurmata 2004-mi arraagut 20-it la Convention définitive des Inuvialuit (CDI) aniguqsimalirninginnut angirummik atiliu- en 2004. Voir article à la page 60 lauqsimatillugit. Unikkaanga takuguk 61-mi WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 11 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 12

w Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT 05 Inuktitut

❘ ttC6©4 ∆n K9A x7ml usEx8 h2oxw ❘ By Mosha Folger and Marion Soublière ❘ Par Mosha Folger et Marion Soublière ❘ Titiraqtuuk Mosha Folger ammalu Marion Soublière

Bernard Fougère

bwm4f5, For Taima, WQx6X9oxo~6g5 success has vJyic5tx3ix6Lt4 just begun m8gExusb6 w`Q6t wonW xwn4, @&-i4 There’s a question songstress Elisapie srso4 w7ui4 xWEMs6X4g6: “Ns4ƒExc6Sz Isaac, 27, asks herself from time to time: ”What m4f4gk5 xgw8Nsq8NDmAmV road should I take to stay reachable to young “kb6v5 WNhAmo6t8NhQxc3mb x7ml people? whmo6t8Nh[lQ5,” scMs6g6, w`Q6tsJ6 ”I think the issue is to inspire and to stimu- bwmj5, w`Q6tsctc6Li xMw8 ≈Au4, ##-i4 late the kids,” says the lead singer from Taima, srsc6g6, n6r5tymo6©4 gn3ˆZ4ni4 wk4tg5, who along with Alain Auger, 33, has seen the c9lˆtg5 swÏtg9l isFxE/symo6Lt[l duo’s self-titled debut album of Inuktitut, French @%,))) sztq8•5g5 FDxE @))$-ui5. and English songs sell more than 25,000 copies Wzhi4 scsyo4 xwn4 x0puN5tx6g6. since its release in February 2004. x3Çi, bwm iDxZ4n`A6tbsMs6g6 kNc6√6y- The trilingual Isaac is inspiration in the flesh. mJ5 i0/sy/6t5 ~McChx6tq8k5, vNbu Last year, Taima was nominated for awards at i0/sy/6t5 ~McChx6tq8k5 x7ml WNh- the Canadian Aboriginal Music Awards, the xctc6ym9li m8gExu cspm/s5tx6gu4 ~7 Canadian Urban Music Awards and, competing ÇS5u4, fXw4u i0/sy/6t5 ~McChx6gi4. with famed Montreal troubadour Sam Roberts, at i0/sy/6X4g5 h4vw5gi4 x7ml iXeJi4, ADISQ, the Quebec music industry’s awards. x0pcChx6Lt4 SEt{u iXeJi4 i0/sy/6ti4 Their melodious tunes are a blend of folk and x7ml vsSw /1r{ i0/sy/3iE?4bq8i4, xwn4 rock, influenced by the processed sound of British xJ`Q5g7mExl4 i0/sy/3i3j5. i0/sy/6ts2 bwm wonW xwn4: wk1k5 m4f4gk5 ckw`Q5txdpJ6 rock bands and the restrained, minimalist x7ml ≈6r4hwps2 ∫ixo Mkw wvJ6X1uJ6. Taima's Elisapie Isaac: wishing success upon young Inuit stirrings of The Cowboy Junkies’ Margo Timmins, n9li kNc6ym9li x0posEpsc5b6ym1uJ6. Elisapie Isaac de Taima : souhaitant le succès aux jeunes Inuits Isaac’s musical hero. Legendary producer and @))#-u n6rMs6bz bf8NZ4n6 bw/sJ6 Taima Elisapie Isaac: Inungnut makkuktunut qanuinngittiaqujijuq musician Daniel Lanois is another mentor. yM Wdp4X5 n6r÷6tbsMs6g6 n8∫8{u, x7ml HIVER 2005 12 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 13

Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT

Bernard Fougère

xuhi4 ~McsyxMs6Li xuxovi5, x7ml @))$-u Taimakkut, ~McsyxMsE9li v˜5 J5Cu4 oC8bwK b3E÷4noE=F1u5 fXw4u5. pigiaqpallialisaaqtut µ8N, ryxi, xwn4 i0/sy/3•8N3u4 vmvMs3ix6g6. bwm x3ÇAoµ3j5 is3Dc5b3ix6g5 i0/sy/6X[lt4. xwn4 kajusiniqattiarniaq&utik Manturiamiutaq inngiqti Elisapie scMsClx6Li srs6b6gu is3Dc5bDmiC6Li, ryxi xrglx3m5 Isaac, 27-nik ukiulik imminik apiri- xbsy3j5 i0/sy/6tk5 k4bEx4n6 - vg0pctŒaJi4 lauqpaktuq: “Naukkuuriaqaqpunga xro6bs/ExcC/6g6 bwmw8N/3ix3iDt4. kb6vi4 srs6b6gu makkuktunut atuinnaunginnaruma- i0/sy/3i3u4 wo8ix6t5ti6 xoxNw5g7mEx¬N/6g6. guma? “m4f4gi4 sk6gi4. . . wmwos3i6nsdpZm, ‘bfQ5¡ W6fy5t8i4 “Nutaqqat pinasugumaliqtinna- sWAh1iCDmA5b, kb6vK5 vmQ/s5tx3i6nst8NhQxc6bK5, sugiaqarmata ammalu isumaliqtin- WFc6tbs5tx3lt[l xJ`Q5g8NDt4nq8i4.’ ” nasuglugit,” uqalauqtuq, inngiqtiu- juq Taimamut, inngiqtiuqatiqa- q&uni Alain Augermik, 33-nik uki- uqaqtuq, saqqittisimaliqtuuk tusar- naagaksanik Inuktitut, Qallunaati- The former Salluit resident is also an accom- tut Uiviititullu niuviarijausimal- plished filmmaker. Her 2003 film Sila piqujipat xwn4 x7ml i0/sy/ctz xMw8 ≈A iq&utiglu 25,000 ungatinginniittut (If The Weather Permits) was shown at Isaac and musical partner Alain Auger February 2004-minit. Isaac et son partenaire musical, Alain Auger Sundance, picked up several U.S. awards, and Pingasunik uqausilik Isaac Isaac ammalu nijjausijaqatinga Alain Auger was honoured with the prestigious 2004 Claude ajjiminattiaqtuq. Arraani, Taima Jutra Award by Les Rendez-Vous du Cinéma niruagaksannguqtitaulauqtuq Nuna- Québécois. qaqqaaqsimajut Nijjausijaqtit Saala- For now, though, music is Isaac’s main focus. Taima will be touring for at least another year. While Isaac says she’d love to tour in the Pour Taima, Arctic, it’s too costly for the band alone – an la réussite ne commence organization would have to fund such a tour. qu’à sourir Doing a musical workshop for kids in the Arctic L’interprète montréalaise, Elisapie Isaac, âgée de 27 ans, se demande régulièrement ce qu’elle would be a dream. doit faire pour continuer à rejoindre les jeunes. ”I want more and more young people . . . to « Je crois qu’il faut inspirer et motiver les jeunes, » mentionne la première voix de Taima, qui, start giving a little bit more and say, ‘Hey! If we en compagnie d’Alain Auger, âgé de 33 ans, ont vendu plus de 25 000 copies de leur premier want to say we’re proud of our culture, I think album de chansons Inuktitut, françaises et anglaises depuis février 2004. we’re going to have to really make sure the kids Isaac, qui est trilingue, est elle-même une source d’inspiration ambulante. L’an dernier, Taima are well taken care of, are given the best a été mis en nomination pour les Canadian Aboriginal Music Awards et les Canadian Urban Music chance in the world to make it.’ ” Awards, et s’est mesuré avec le troubadour montréalais bien connu Sam Roberts, à l’ADISQ, les prix québécois de la musique. Ses mélodies sont un mélange de folk et de rock, influencées par le son traité de groupes rock britanniques et les sons restreints de Margo Timmins des Cowboy Junkies, l’héroïne musique d’Isaac. Le réalisateur et musicien légendaire, Daniel Lanois, est un autre de ses mentors. UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 13 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 14

w Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT 05 Inuktitut

Cette ancienne résidante de Salluit est également une qarasuaqtinginnut, Kanatami Nijjausijaqtit Saalaqarasuaqtinginnut ammalu pina- cinéaste chevronnée. Son film Sila piqujipat (Si la tempéra- suaqatiqaqsimalluni Montrealmi qaujimajauttiaqtumik Sam Robertsmik, Quebecmi ture le permet) de 2003 a été présenté au festival du film de Nijjausijaqtit Saalaqarasuaqtunik. Nijjausijaqpaktut sukkaittunik ammalu nipaqijunik, Sundance, s’est mérité plusieurs prix américains ainsi que le ajjiqarasuaq&utik Britishmi nipaqijunik nijjausijaqtinik ammalu Cowboy Junkies nij- prestigieux prix Claude Jutra de 2004 lors des Rendez-Vous jausijarnirivaktanginnik, Isaac ajunngittummarialuk nijjausijarnirmut. Nijjausijaqtiup du Cinéma Québécois. ammalu aaqqiksuijiup Daniel Lanois ikajuqpangmijuq. Pour le moment, Isaac se concentre sur sa musique. Salluni nunaqaqsimalluni ajjiliurijiuqattaqsimangmijuq. 2003-mi saqqilauqtanga Taima sera en tournée pendant au moins une autre année. takunnagaksaq taijaujuq Sila piqujikpat saqqijaaqtitaulauqtuq Sundancemi, ammalu Bien qu’elle souhaiterait faire une tournée arctique, ce amisunik saalaqausialauq&uni Americanit, ammalu 2004-mi saalaqausialaurilluni serait trop coûteux – une organisation devrait financer une Claude Jutramik Les Rendez-Vous du Cinéma Quebecoismit. telle tournée. Son rêve : offrir un atelier de musique pour Maanna, kisiani, Isaac nijjausijarniinnarmik kamakalaurniaqtuq. Taima arraaguli- enfants dans le Nord. maarmut niurruqattarniaqtut nijjausijaqpaglutik. Isaac uqalauraluaq&uni ukiuqtaqtumi « Je souhaite que de plus en plus de jeunes gens… niurruqattarumaniraq&uni, kisiani akituluarmat atausirmut nijjausijaqtinut nuktariaksaq commencent à donner un peu plus et à dire Hey! Si nous - katujjiqatigiingujunik akiliqtaujariaqarajaqtuq taimainnajarniarnirutik. Nutaqqanik uki- voulons dire que nous sommes fiers de notre culture, je crois uqtaqtumi nijjausijarnirmik ilinniaqtittiniq alianaittummarialuunajaqtuq. que nous devrons veiller à ce que nous prenions soin des “Makkuktunik unuqtunik... imailiurniqsauqujigama, ‘Takugit! Piqqusittinnik upigu- enfants et qu’ils aient les meilleures chances de réussite. » sungnirarumagutta, nutaqqavut kamagijauttiarniqsautinnasugiaqaqtavut, piviqaqti- tauttiarlutiglu ajunngittunnarutiksanginnik.’ ”

At Ayaya we strive to incorporate Inuit perspectives, language and values – to incorporate our heritage – into all our marketing and communications solutions. Our partnership with ITK to publish Inuktitut magazine is just one example. Give us a call and we’d be glad to show you more. 2005

T: 867.979.1484 F: 867.979.7841 www.ayaya.ca srs6 14 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 15

Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT

Courtesy of Hans Blohm

iW wk4tg5 wk4t©o6tbsymJ6 Bx8{ Sl7 x0posEps2 scoµZoxEMs6bz, kNc6√6ymJ5 iWq5, W/‰6bsJ6 sk6yo6tgw8NExco6Lil. Sl7 ho sb6rJ6 trnwJ4ni4 xrost4nEix6bu1i4 sk6yo6bs0Jt4nq8i4. ∫8N scoµZ6 sk6g7mE1i4 w7m3in3i4 x0p`Axc6g6 x7ml ttC6ymJdtc6Li sk6gi4 srs6b6gu ttC6t5 ttC6ym/q8i4, sfx ttC6ymcbs9lt4, ÷8 xmDxo4, ≈3l6g6 xwWo, X9 dxn, x7ml No fxixw. scoµZ6 c9lˆtg5 Ôm8tg9l n6rbsÇi4ymo6g6. wk4t©6ymJ6, wk4t©o6tbs9li xwWoj5 GttCMsE9l WQxDtz8i4 wk4tg5H, n6rbsMs6g6 ¿1K5u Ômiu scoµZoEi3j5 vtmisJu sgWE &, @))$-at9lA. ?1K5 scoµZoEi3j5 vtmisJ6 kN3Jx3u xqi6XsJ6 sX4bs?4Lil @!),)))-k5 wk1k5. Sl7 bwv•ctcMs6g6 Ômiu scoµZoxz8i4 Bx8{ S97 GnsuxiH Ù9 gSw, vNbu r[Z6g6tsJ6 Ômiu x7ml gSw koxz mts9b, n6r5tpsMs6gu4, sX4ymMs3uJ5 X9 gSw, vNbu r[Z6gwpsJ6 SÇ1K5u scoµZ3i4 bf4nst5tt9lQf5, sgWE @))$ Ômiu, x7ml gSw koxz8i4, mts95j5.

Hans Blohm (left) with Paul Dubois, Canada’s Ambassador to , and Dubois’s wife, Mechthild, at the , October 2004

Hans Blohm (à gauche) en compagnie de Paul Dubois, l’ambassadeur du Canada en Allemagne, et son épouse, Mechthild, The Voice à la Foire du livre de Francfort, en octobre 2004 in Inuktitut Hans Blohm (saumiani), Paul Dubois, Kanatami Kiggaqtuqtiujuq Germanymi, ammalu Dubois nulianga Mechthild, A new Inuktitut translation of Ottawa photogra- Frankfurtmi Uqalimaagarnik Takuksautittitillugikut, October 2004 pher Hans Blohm’s acclaimed book, The Voice of the Natives, is completed and ready to go to print. Blohm is waiting for a few more advance The Voice Nipi orders to help offset the cost of printing. This en Inuktitut Inuktitut coffee table book is filled with archival photos Une nouvelle traduction en inuktitut de Inuktituuliqtitausimajuq Hans Blohm ajjiliurijiup and essays by various northerners, among them l’ouvrage, The Voice of the Natives, du uqalimaagaliarilauqtanga, Nunaqaqqaaqsima- John Amagoalik, , , photographe d’Ottawa Hans Blohm, est terminée jut Nipingit, pijariiqtaujuq unuqsiliqtituinnari- and Nellie Cournoyea. The book has already et prête à aller sous presse. M. Blohm attend aqaliq&unilu. Blohm suli utaqqijuq tikisaijuk- been published in English and German. quelques commandes supplémentaires afin de sanik akiliutiksariniaqtamingnik unuqsiliqtaujju- The Inuktitut version, translated by Ipellie payer les frais d’impression. Ce livre grand tiksanginnik. Taanna uqalimaagaq unuqtum- (who also wrote a new introduction for the format est rempli de photos d’archives et de maringnik immarnisarnik ajjinnguaqaqtuq Inuktitut version), was unveiled at the Frankfurt comptes-rendus rédigés par divers Nordistes, ammalu titiraqsimajuqutiqaq&uni unuqtunik (Germany) International Book Fair on October 7, dont John Amagoalik, Alootook Ipellie, Paul ukiuqtaqtumi titiraqtit titiraqsimajanginnik, 2004. The Frankfurt Book Fair is the world’s Quassa, et Nellie Cournoyea. Cet ouvrage a ukua titiraqsimaqataullutik, John Amagoalik, largest book show and attracted more than déjà été publié en anglais et en allemand. Alootook Ipellie, Paul Quassa, ammalu Nellie 270,000 visitors this year. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 15 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 16

w Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT 05 Inuktitut

Courtesy of Hans Blohm

Blohm was with his German publisher in Frankfurt for the unveiling, which was also attended by Paul Dubois, Canadian Ambassador to Germany, and Dubois’s wife, Mechthild. For more information, or to order an advance copy of the Inuktitut translation of The Voice of the Natives, email [email protected]

Cournoyea. Uqalimaagaq Qallunaatitut Ger- mantitullu saqqitauraaniksimaliqtuq. Inuktituuqsimajuq, Inuktituuliqtitaulluni Ipe- eliemut (titiralaurillu pigiarutingannik Inuktitut), saqqitaulauqtuq Frankfurtmi Germanymi Uqa- limaagalirinirmut Katimaniujumi October 7, 2004-ngutillugu. Frankfurt Uqalimaagalirinirmut Katimaniujuq nunarjuarmi anginiqpaujuq upak- tauvak&unilu 270,000-nut inungnut.

wk4t©o6tbsymJ6 Bx8{ S97 ttC6ym/z kNc6√6ymJ5 iWq5 Blohm taikaniiqatiqalauqtuq Germanymi Inuktitut translation of Hans Blohm's The Voice of the Natives uqalimaagaliangannik saqqittijiulauqtumik, Traduction inuktitut de l’ouvrage de Hans Blohm, The Voice of the Natives upaksimalaurmijut Paul Dubois, Kanatami Inuktituuliqtitausimajuq Hans Blohm titiraqsimajanga Nunaqaqqaaqsimajut Nipingit Kiggaqtuijiujuq Germanymi, ammalu Dubois nuliangannik, Mechthild. Tukisigiakkannirumaguvit uvvaluunniit tiki- gryQx4v8iDmAF5 s=?¬8•5 trnwJmAF5 La version inuktitut, traduite par Ipellie (qui a également saijumaguvit Inuktituungajumik uqalimaagar- wk4t©zJu4 scoµZ3u4 kNc6√6ymJ5 rédigé une nouvelle introduction pour cette version de mik Nunaqaqqaaqsimajut Nipingannik iWz8i4 cCns/4f5 ttCD8N6gt5 sKz l’ouvrage), a été présentée au Festival international du livre qarasaujakkut titirarunnaqtutit uvunga [email protected] de Francfort (Allemagne), le 7 octobre dernier. La foire du [email protected] livre de Francfort est l’exposition de livres la plus importante au monde et elle a attiré plus de 270 000 visiteurs. M. Blohm était accompagné de son éditeur allemand. Ont également participé au lancement, M. Paul Dubois, l’ambassadeur du Canada en Allemagne, et son épouse, Mechthild. Pour obtenir de l’information supplémentaire ou commander un exemplaire avancé de la version inuktitut de The Voice of the Natives, envoyer un courriel à [email protected] HIVER 2005 16 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 17

Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT

“w”-u wvJ6t Under the ”L” – Lawyer! Sous la lettre « A » – Avocat! moZoEi3j5¡ As an education counsellor with the En sa qualité de conseillère en éducation auprès de wo8ix3F1i wvJ6ts9li ˜Xgxu wkw5 Inuit Association (LIA), Jodie Strangemore, who l’Association des Inuit du Labrador (AIL), Jodie Strangemore, vg0pctŒq8i, Ôt ygÇw8jx, wMQ/scbsJ6 is also a member of the LIA, found that many qui est également membre de l’AIL, a observé que de nombreux MXgxu wkw5 vg0pctŒq8k5, cspoMs6g6 students on the north coast were exposed to just étudiants de la côte nord ne sont exposés qu’à un petit nombre sk6g7m‰5 srs6b6gus5 wo8ix6†5 w6vN- a narrow list of careers. When asked to name de carrières. Lorsqu’on leur demande de nommer des carrières, w÷4nEJ8N6bq5 c{¥8N7mEf¬iq8i4. bwAwd/- careers, students responded with those they had les étudiants répondent en identifiant celles qu’ils ont vues s9lt4 w6vNw÷4nsJ8N6gi4, wo8ix6†5 seen in their community; jobs like ”cop,” dans leur collectivité, notamment « policier », « infirmière » et i9ostcD8NMs6g5 kNo1ui w6vNw÷E/s- ”nurse,” and ”teacher.” « professeur. » ?4gi4; ˙3l Xøysi6, ≈8ixys6†5 x7ml ”I wanted to find some way to expose them to « Je voulais trouver un moyen de les exposer à d’autres wonwπ5. other career choices like engineers, biologists, choix de carrières, tels que des ingénieurs, biologistes, archi- “cspNhAmMsCm ck6 xyq8i4 w6vNw- architects,” Strangemore says. So she came up tectes, » a précisé madame Strangemore. C’est ainsi qu’est ÷4nsJ8N6gi4 cspmo6t4v8iD8N3mΩ4r5, ˙3l with ”The Career Learning Game.” né le « Jeu d’apprentissage aux carrières. » xsMsyEi6, ßmJi4 cspn6tsi6, w[l4no- The game is modelled on BINGO. But instead Le jeu s’apparente au BINGO. Au lieu de l’en-tête BINGO, s6tsi6,” ygCw8jx scMs6g6. n6r5t9lil of BINGO, the game uses the word LEARN, and le jeu utilise le mot LEARN, et les cases sont remplies de “w6vNw÷4noEi3j5 wo8ixDtu4 W`AxDtu4.” the boxes are filled with careers instead of carrières au lieu de chiffres. ∫8N W`AxDt x0pcXl4Li W8Å3i3u4. W8Å numbers. Les étudiants du littoral nord du Labrador qui fréquentent tt6vq5 xyQ9liQ5 wo8ix3i3j5 xgΩ6Lt4, Students from Labrador’s north shore attend- le Memorial University de Terre-Neuve ont perfectionné le y4r5bq9l ˆnstc`QΩ6Lt4 w6vNw- ing the Memorial University of Newfoundland jeu de madame Strangemore. Une version améliorée du jeu a ÷4ncΩ6Lt4. refined Strangemore’s game. A spruced-up été dévoilée, en septembre, à l’université et a été distribuée ˜Xgxu wo8ix6†5 wo8ixEx6ymJ5 m∆Es version was unveiled at the university in dans toutes les écoles de la région de l’Association des Inuit yM5gn3F[Jx3u is?8M8u ≈6r4y4v8iMs6g5 September and is now distributed to all schools du Labrador. ∫{huz W`AxDtu4. WsytQx6ymJ6 W`AxD5 in the Labrador Inuit Association region. n6rbsMs6g6 yM5gn3F[Jx3u ytWEu bmw8k5 wo8ix3F1k5 xgw8Nso6tbsMs6g6 ˜XgxEu wkw5 vg0pctŒqb kNoq8•5gk5. “I”-mi Ikajuqti Maligalirinirmut! Ilinniarvingni ikajuqtiulluni Labradormi Inuit Katujjiqatigiinginni, Jodie Strangemore, ilagijauqataujuq Jodie Strangemore Labradormi Inuit Katujjiqatigiinginnut, qaujililauqtuq unuqtummariit ukiuqtaqtumiut ilinniaqtiit iqqanaijaaksar- ijunnaqtangit qassiinnammarikuluuninginnik. Taiguiqujaullutik iqqanaijaaksaujunnaqtunik, ilinniaqtiit nilliu- tiqarunnalauqtut nunalingmini iqqanaijaarijauvaktunik; suurlu paliisiuniq, aanniasiuqtiit ammalu ilisaijiit. “Qaujinasugumalaurama qanuq asinginnik iqqanaijaaksaujunnaqtunik qaujimaliqtikkannirunnarmangaakkit, suurlu aulausiriniq, uumajunik qaujisaqtiuniq, igluksaliuqtiuniq,” Strangemore uqalauqtuq. Saqqittillunilu “Iqqanaijaaksalirinirmut Ilinniarutimik Pinnguarutimik.” Taanna pinnguaruti ajjiqapaluk&uni Bingonirmik. Bingo titiqqangit asigillunigit ilinniarnirmut atun- gaaq&utik, sikkittangillu naasautiqanngingaaq&utik iqqanaijaaksaqangaaq&utik. Labradormi ilinniaqtiit ilinniariaqsimajut Memorial Silattusarvigjuarmi Newfoundlandmi aaqqiksikkanni-

w6vNw÷4ni4 wo8ixDtc3i3j5 W`AxD5 lauqtut taassuminga pinnguarutimik. Piusitigiaqsimajuq pinguaruq saqqitaulauqtuq silattusarvigjuarmi The Career Learning Game Septembermi tamainnut ilinniarvingnut atuinnauliqtitaulauqtuq Labradormi Inuit Katujjiqatigiingita Le Jeu de l’apprentissage aux carrières nunalinginniittunut. Iqqanaijaaksanik ilinniarutiqarnirmut pinnguarut UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 17 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 18

w Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT 05 Inuktitut

Robert Four

kNK5-X{b8 bs6¥J5 W6fy3u1i[l bf6f0pJ5 kNK5, „Xt bf/Zc3F1u bf4nstbsJ6 b6®1k4 m3Î1k4 n6r÷6t5t9li %) sztq8•5gi4 wkw5 nNsZq8i4 ˙3l nN`AxZi4, ttCs/6ymJi4, u6h6ymJi4, x0pos6ymJi4, b3E/Z4ni4 x7ml g~/4ni4, W/‰Ms6g6 ÷8kxEs2 k`Axi. FDxEu, kNK5-X{b8 bs6¥iq5 W6fy3u1i[l bf6f0piq4 WQx3ixo6g6. kNK7u N1uic6tsJ5 X{b8ox3ix6g6 WoExu1i4 n6r÷6t5t/6g3lt4 x7ml ®Ns/osChxEx6g3lt4. kNK9l wMscbsix6Li @))%-u X{b8u wm3u`Z6gi4 iE/4noEo6Xb µ0p !#-u5 !%-j5.

bwmwos6t9lQ5, bf/Z4nw5 x7ml is3Dt4nw5 xgw8Ns- X{b8u nN`AxZ3i4 n6r÷6t5tJ5, r`Z3usb6 X9M/ ex5h4 wMc6Li Gnsuxi5H vM5 Mhx[ vNbu r[Z6g6tsJ6 X{b8u, tbsix6g5 X{b8u FDxE !@-u5 µ0p !@-j5. kNK5-X{b8 vNbu W6fyoEi3j5 vunNsJ6 ir ©x, x7ml kNc6√6ymJoEp4f8k5 ui{bsMs6g6 Çk5 sF8, bf/Zoxq5 WQx6tbsMs6g6 kFWEsMs6gu !#-at9lA vNbu r[Z6g6tsJ6 is w1M8u. ex5˙2 bo6Wxk5 ≈8 x7ml bwF5 ˙95 bf/Zc3FoEπ4 viS4u, Nwiu, x7ml Jx0 ∆F vNbu r[Z6g6t4f8i5 sc9M4tcMs6Lt[l X{b8u nNsZoEi3j5 vtmt5tt9lQ5.

At 's International Fine Arts Show, Cape Dorset artist Palaya Qiatsuq is flanked by (from left) Colette Lekborg of the Canadian Consulate General in Boston, Canadian Heritage Cultural Trade Commissioner Nicki Dewar, and former Indian Affairs minister Ronald Irwin, Canadian Consul General to New England. To Qiatsuq's right are Ann and David Shultz of Home & Away Nunavut-Boston Gallery in Kennebunkport, Maine, and George Murphy of the Canadian Consulate General

Trade and Cultural Lors du Boston International Fine Arts Show, l’artiste Palaya Qiatsuq de Cape Dorset en compagnie (de gauche à droite) Mission de Colette Lekborg, du Consulat général du Canada à Boston; la commissaire commerciale culturelle de Patrimoine Canada, Our Land, the Peabody Essex Museum’s Nicki Dewar; et l’ancien ministre des Affaires indiennes Ronald Irwin; le Consul général du Canada en Nouvelle-Angleterre. two-month exhibition of more than 50 pieces of À droite de Qiatsuq, Ann et David Shultz de Home & Away Gallery à Kennebunkport, Maine, et George Murphy du Consultat général du Canada Inuit art, including sculpture, prints, textile art, photography, video, and sound installations, Bostonmi sanannguagarnik saqqijaaqtittijut, Kinngarmiutaq Palaya Qiatsuq ilaqaq&uni (saumianit) Colette Lekborg, wrapped up at the end of January. By Kanatami Kiggaqtuqtiujuq Bostonmi, Kanatami Piqqusilirinirmut Kamisanaujuq Nicki Dewar, ammalu mid-February, the trade portion of the Nunavut- Nunaqaqqaaqsimajulirijikkunnut Ministaulauqtuq Ronald Irwin, Kanatami Kiggaqtuqtiujuq New Englandmi. Boston Trade and Cultural Mission springs into Qiatsuup taliqpianut Ann ammalu David Shultz takujagaqarvilirijiik Kennebunkportmi, action. A number of Nunavut businesses are Mainemi, ammalu George Murphy, Kanatami Kiggaqtuqtikkunnit heading to Boston to expand their export markets or seek investment. Nunavut will also take part in the 2005 International Boston Seafood Show, running March 13 - 15. Mission commerciale et culturelle Nunavut-Boston Meanwhile, an exhibition and sale of Inuit L’exposition d’une durée de deux mois intitulée Our Land du musée Peabody Essex a pris fin en art is slated for Boston’s Pucker Gallery from janvier. Cette exposition comportait plus de 50 œuvres d’art inuites, dont des sculptures, des gravures, des peintures sur textile, des photographies, ainsi que des installations vidéo et sonores. À la mi-février, le volet commercial de la mission commerciale et culturelle Nunavut- Boston sera amorcé. Plusieurs entreprises du Nunavut se rendront à Boston pour élargir leurs 2005 srs6 18 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 19

Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT

Feb. 12 – March 12. The Nunavut-Boston Trade Nunavut-Bostan and Cultural Mission kicked off last Nov. 13 tauqsiijut piqqusirmingniglu with a special lecture on the evolution of Inuit art at the Boston International Fine Arts Show. takuqqujjijut Nunavut, Peabody Takujagaqarvingmi takuksautitaujuq taqqiingnuk marruungnuk saqqijaaqtittil- luni 50 ungatinginniittunik Inuit sanauganginnik suurlu sanannguaganik, titiraujaqsimajunik, miqsuqsimajunik, ajjiliuqsimajunik, tarrijagaksanik ammalu tusaajaksanik, pijariilauqtuq marchés d’exportation ou chercher des Januaryiup nunnguani. Februarymi, Nunavut-Boston Tauqsiiningit Piqqusirmingniglu Takuqqujjin- investissements. Le Nunavut participera égale- ingik pigiarnialiqtuq. Nunavummi nangminiqaqtiujut Bostonliarniaqtuq piliriamingnik saqqijaaqtit- ment au International Boston Seafood Show de tijaqturlutik ammalu kiinaujaliurasuariaqturlutik. Nunavullu ilauqatauniaq&uni 2005-mi Bostonmi 2005, qui se déroulera du 13 au 15 mars. Imarminngaqtunik Nirijaksaliriliqpata March 13-mit 15-mut. Entre-temps, une exposition et vente d’art Taimailiuqtillugit, takujagaksait ammalu niurrutiksait atuinnautitauniaqtut Bostonmi February inuit est prévue à la galerie Pucker de Boston, 12-mit March 12-mut. Nunavut-Boston Takujagaliangit pigiaqtitaulauqtuq Novemberlauqtumi du 12 février au 12 mars. La mission commer- 13-ngutillugu uqallaktiqalauq&utiglu Bostonmi Sanaugalirinirmut katimatittitillugit. ciale et culturelle Nunavut-Boston a été lancée le 13 novembre dernier avec une conférence spéciale sur l’évolution de l’art inuit au Boston International Fine Arts Show.

k4tg5 scoµZw5 W/sc5b6ymK5 wk8k5 nuktitut magazine has been welcome in w bwm8zi5 ∫4fx scoµZw5 yK9o6Ùu Inuit homes since the magazine was first scoµZoxac5bEx6yMs6ym7mbi5 !(%(-u. I published in 1959. The articles and photos si4√E/sJ5 x7m x0p8ax5 wk4tg5 in Inuktitut magazine have always created a scoµZ3¨5g5 ckgw8ˆl4 si4√Dbsq8- lot of conversation, and brought back many Nc5b˙aK5, x7m w6vsm0Jbs?4ht4 xuhi4. memories.

g8zh5tX4v k∫5 wk4tg5 scoµZw5 w˚y5t8k5. I welcome the new Inuktitut magazine back scsyK5 x7m wo6fyK5 W7mEslx3mt4 into our lives. Our language and culture is xys/Exqb, x7m wk4tg5 scoµZw5 wMQ/sK5 too important to let slip away, and Inuktitut gn6t5tc5bsti3j5 W0JEym/5t8i4 x7m magazine is one way of sharing our history wo6fy5t8i4 scsy5t8i4 n8qt5t0Jbsy8ˆ6ht4. and culture while keeping our language strong. xoxNwQys4 ∫4fx k∫5 wk4tg5 scoµZw5. m'N. Enjoy this new Inuktitut magazine. Matna. Thank you. ˆ8 y Nancy

ˆ 8y cEb6-o8ts ≠ vNbu moZos6tscbsJ6 kNK7j5

NANCY KARETAK-LINDELL • MP NUNAVUT WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 19 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 20

w Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT 05 Inuktitut

Courtesy of Tanya Tagaq Gillis

vb0/3i6 Le chant guttural x7ml s’immisce dans la w`Qc5b3i6 culture pop xw{M8u5 w`Q6tsJ6 SJx4 n6r5tMs6g6 La chanteuse islandaise éclectique pop Björk iWi4 xy`A6tym`Q5gi4 iWos3i4f5; wy0J1- adore les sons bruts non accompagnés i6, tAyJu4, N2X6bs2 wfmizb iWzi4, d’arrangements musicaux, c.-à-d. des chuchote- xi6nsuJu4. vmNMs`QM6 wk1i4 w`Q6t4ni4 ments, des écrasements, le son d’une chandelle eioCu v˜PO5 kˆ8i k4bctQix6bui4 qui brûle tout doucement, le soupir d’une voix iWoxEMs6bz, ¿{Sbw8, @))!-u n6rbs- humaine. Il n’est guère étonnant d’apprendre ix3izk5 cwdpMs6g6 wcl4©5tx3u`Z6gu4, que, lorsqu’elle recherchait un chœur inuit au kNK7u5, vb0/6tu4 ∫8/ bZ6 Qo{u4. Groënland lors d’une tournée pour le lancement xuxE?1uJ6, Qo{ iWoxaymJi4 vb0/6gi4 de son CD, Vespertine, en 2001, Björk a invité la w0Jx6yNhc5boMs6ymJ6 c9lˆ5 iWoxq8i4 chanteuse gutturale Tanya Tagaq Gillis de ∫8/ bZ6 Qo{ yK9o6Ùui4 iWosEJ6 i0/sy/stui4 wex`ACu wo8ixEx6ymt9lA Bxo?4{j5 ˚? Cambridge Bay, au Nunavut, à se joindre à elle Tanya Tagaq Gillis is crafting her first solo CD yƒtx yM5gn3Fz8i. sur recommandation d’un ami. Également Tanya Tagaq Gillis prépare son premier CD x0ps`Q5g6 wk©9li vb0/c5b3iz SJx4 Tanya Tagaq Gillis sivulliqpaminik nipiliurijuq nijjausijautiminik peintre chevronnée, Gillis a commencé les d`Qx6tq8k5 WsQ/7mEsMs6g6. SJx4 iWo- enregistrements de chant guttural que sa mère Mary lui avait envoyés lorsqu’elle a commencé à être fatiguée de la culture du sud, lorsqu’elle en était à sa dernière année au Nova Scotia Bringing College of Art and Design, à Halifax. throat-singing to pop culture’s attention Eclectic Icelandic pop singer Björk revels in naked sounds that aren’t bogged down by heavy musical orchestrations: whispers, crunches, the sound of a candle gently burning, the sighing of Katajjarniq a human voice. It’s not surprising, then, that when she was searching for an Inuit choir in ammalu inngiqattarniq Greenland for a tour launching her 2001 CD, Vespertine, Björk invited Cambridge Bay, Nunavut, Icelandmit inngiqtiujuq Björk saqqittilauqtuq throat-singer Tanya Tagaq Gillis to join her, after a friend recommended Gillis. A talented painter nipinik asinnguqtisimanngittunik nipiliurnikkut; as well, Gillis started emulating the throat-singing tapes her mother Mary sent when she began isijjungniq, tigusijumik, nappaqtaup ikuman- to tire of southern culture in her final year at Halifax’s Nova Scotia College of Art and Design. ingata nipinganik, aniqsaumijumik. Kaman- Her unique solo throat-singing style is a hit with Björk fans. Not only was she invited to sing alaunngilaq Inungnik inngiqtiksanik qinilirami again on Björk’s latest CD, Medúlla, with such collaborators as Mike Patton, formerly of Faith No Kalaa&&it Nunaanni nuktaqatiginiaqtaminik More, hip-hop artist Rahzel, and the Icelandic Choir, Gillis also co-wrote the wordless track nipiliarilauqtanga, Vespertine, 2001-mi saqqi- Ancestors with Björk, where her throat-singing takes the spotlight. tauniarninganut qaiqujilauqtuq Iqaluktuuttiar- Reaction from audiences has been “generally great” and “quite different in each country,” says minngaqtumik, Nunavummit, katajjaqtimik the 29-year-old Gillis who, for now, resides in San Sebastian, Spain, with her husband Felipe Tanya Tagaq Gillis. Amiarivangmijuq, Gillis nip- iliangusimajunik katajjaqtunik ijjuaqsinasuqat- HIVER 2005 20 INUKTITUT wk4tg5 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 21

Nwˆ6ymJ6 ❘ IN BRIEF ❘ EN BREF ❘ NAINAAQSIMAJUT

xE4v8i6bz8i, ugMu, WoEpc6Lt4 mw4 Ugarte and toddler Naia. “I also Son solo unique de chant guttural a ravi les admirateurs de Björk. Gillis Xb8u4, w`Q6tscbs?Ms6ym1uJ6 x7ml Cps9, find there is a big difference in a non seulement été invitée de nouveau à se produire sur le plus récent xw{M8u w`Q6tsJ5, Qo{ wvJMs3uJ6 SJx4 seeing me sing live and hearing me CD de Björk, Medúlla, avec des collaborateurs tels que Mike Patton, iWoxz8i4 xtc6gu4 yKoFiK5, vb0/3iz on CD. anciennement de Faith No More, l’artiste hip-hop Rahzel, et le Icelandic gn3iE/si6Xs9li. “The live performance is often Choir, mais elle a aussi aidé à composer la piste sans parole Ancestors “g~/6g6ymJ5 gn3iDh5tx6ymJ5 x7ml xgi quite physical, and the CD is the avec Björk, où son chant guttural a la vedette. kNw5 sX4bsJ5 x0pŒ4XZt4,” scMs6g6 @(- voice at face value. When I met La réaction des auditoires a « généralement été excellente » et « très i4 srso4 Qo{, µ8N kNcMsv4g6 yXb8u, (fellow collaborator) Rahzel, he différente dans chacun des pays », a précisé Gillis qui est âgée de 29 ans yXw8u, swi xw2XE9lis4 Fo2 sZ5 x7ml said he was expecting an old et habite actuellement San Sebastian, en Espagne, avec son époux eg3zt4 Nwx. "cspMs3uJz w`Q3iC x7ml woman.” Felipe Ugarte et sa fille Naia. « Je trouve qu’il y a également une grande iWos6bsymim iWq4 x0pŒ6ƒpq8iq8i4. She stresses, though, that her différence entre me voir en personne et m’entendre sur CD. » “d`Qx6bs9li xsMvb1N3i6n6, iWos6y- singing is a far cry from traditional « Les spectacles sont souvent très exigeants sur le plan physique, alors mJ 3l i„8N3u4 xg3i6ns9li. bf/EsC4f CJ, throat-singing, and hopes that que le CD est la vraie voix. Lorsque j’ai rencontré Rahzel, il m’a dit qu’il scMs6g6 iqs3u4 bfixChQ6vsiC6Li.” curious listeners “will check out s’attendait à voir une vieille femme. » scMs6g6, vb0/3iz vb0/MEsys?4gu4 the traditional stuff” after hearing Elle ajoute, cependant, que ses compositions sont très différentes du x0pcq9ME1iz8i4, x7ml ˆM4X4g5 cspNhd- her. Gillis is now working on her chant guttural traditionnel et qu’elle espère que les fervents curieux Zlx6LiQ5 “vb0/Dy9ME1i4”. Qo{ µ8N iWo- first solo CD. “It’s my first time « exploreront la matière traditionnelle » après l’avoir entendue. Tanya s6X9oxJ6 n6rb4nui4. “yK9o6Xu whmQ/8i4 being able to make what is in my travaille actuellement sur son premier enregistrement solo. « C’est n6r5tNhQsCm, xoxNw5g7mExl4.” Qo{ gryQ- mind, so it’s really fun.” For more la première fois que je pourrai faire ce que j’ai en tête et c’est très x4v8iDmA1i, cCns/4f5 v˙tz cspQxD8N6b5 about Gillis, check out her website intéressant et amusant. » Pour mieux la connaître, visitez son site Web s?i www.tanyatagaq.com at www.tanyatagaq.com au www.tanyatagaq.com

Warner Music, Canada

talilauqsimajuq Qallunaat nipilianginnik iqianngurami ilinniariaqsimatillugu Halifaxmut Nova Scotia Silattu- sarvinganni. Ajjiunngittuq inutuulluni katajjaqattarninga Björk qunngiaqtinginnut piugijammariulauqtuq. Katajjak- kanniqujaulauqtuq Björk nipiliarikkanniqtanganni, Medullami, pilirijiqaq&utik Mike Pattonmik, inngiq- tiuqatauvalauqsimangmijuq ammalu Rahzel, Icelandmi Inngiqtiujut, Gillis ikajulaurmijuq Björk nipiliangannik atiqaqtumik Sivulivinivut, katajjarninga tusarnirijauniqpaulluni. “Tusaajaqtuqsimajut tusarnirusuttiaqsimajut ammalu atuni nunait upaktaujut ajjigiikpagatik,” uqalauqtuq 29-nik ukiulik Gillis, maanna nunaqalaukaktuq San Sebastian, Spainmi, uini aipparilluniuk Felipe Ugarte ammalu qiturngatik Naia. “Qaujilaurmijunga inngirnira ammalu nipiliuqtausimanima nipingik ajjigiiqquujingin- ninginnik. “Qunngiaqtaulluni aulakatangnarniqsaq, nipiliuqsimajurlu nipiinnarmik aturniqsaulluni. Takujariurakku

m©M, SJx4 iWos~6ym/z Rahzel, uqalauqtuq ningiurmik takuniarasugiqqauniraq&uni.” Medúlla, Björk's latest CD Uqalauqtuq, katajjarninga katajjalariusiuvaktumik ajjiqangillaringningannik, ammalu naalakpaktut qaujina- Medúlla, le tout dernier CD de Björk suqugaluaq&unigit “katajjarusillaringnik”. Gillis maanna nipiliuqpalliajuq saqqitaksaminik. “Sivulliqpami Medúlla, Björk nipiliusaaqsimajanga isumagijannik saqqittinasugiurama, alianaittummarialuk.” Gillis tukisigiakkannirumagungni, qarasaujakkut kasuutinga qaujigiarunnaqtat uvani www.tanyatagaq.com UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 21 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 22

From left to right: Katie Bowes – , Jim Ballingall – First Air, George Berthe – Makivik, Debbie Paquette – Baffin Women’s Shelter, John Henderson – Embrace Life, Bob Davis – First Air, Sheila Levy – Baffin Women’s Shelter, Lorie Idlout – Embrace Life, Scott Bateman – First Air, Rick Lefebvre – First Air, Lisa Davis – First Air Supporting our communities.

With hundreds of our staff and thousands B≈NMq8•5gi4 w6vNw/6tdtc6t9lb x7ml Des centaines de membres de notre personnel et of our customers calling the North home, bsnq8•5gi4 isF6gdtc6X4t9lb sçM?4g5 des milliers de nos clients sont chez eux dans le we at First Air have a vested interest in the srs6b6gu xq3Cj5, s?A5 {5 wsf8i WJmic- Nord et c’est pourquoi le bien-être de nos well-being of our communities. So it is our o5tx6ymKA5 ckwq5txd9lQ5 kNodtQ/K5. communautés compte beaucoup pour nous, pleasure to contribute to local charities, and to dFxhAtc6SA5 g8i6ftcD8N3i5t8i4 kNo5t8i à First Air. Nous sommes donc heureux d’appuyer host events like our President's Charity Ball in wvJ6bs/Exo1i4, x7ml g8zh4t5tpsJ8Nc5b3lb les œuvres caritatives locales et d’organiser des Iqaluit this past December. Proceeds from the ˙3l xzJ6√u5 wvJChx3izA5 vtD¬/6t5tisJi4 événements tels que le Bal de bienfaisance de notre fifth annual ball went to help the Baffin Regional wcl1i tyWEsC∫Ms6gu. ®Ns/osDbsymJ5 président à Iqaluit, au mois de décembre dernier. Agvvik Society women’s shelter, and Isaksimagit b9omQo6bzi x3ÇAbµu vtD¬/6t5tisJu Les fonds recueillis à l’occasion du cinquième bal Inuusirmi Katujjiqatigiit—Embrace Life Council. wvÔtsJ8NMs3m5 er6∫l4 x[F4 vg0pctŒqb x3Nw5 annuel ont servi à appuyer l’abri des femmes de We are proud to be a part of the northern eµFzk5, wn4ymQ5 w˚y3u vg0pctŒ5. W4fAh2SA5 la Baffin Regional Agvvik Society, ainsi que community. wMQ/sJ8NC5b srs6b6©2 kNozi. Isaksimagit Inuusirmi Katujjiqatigiit — Embrace Life Council. Nous sommes fiers d’être une partie Bob Davis X2 bwF{, prenante de la communauté du Nord. President and C.E.O. First Air xzJ6√6 x7ml xsM5tpk5 vmp, { ws Bob Davis President and C.E.O. First Air 9725 1_Front pages.qxd 2/1/06 3:13 PM Page 23

With your support we will help others feel valued.

The donation to the Isaksimagit g8i6ftQ/sMs6g5 wn4ymQ5 w˚y3u Le don à Isaksimagit Inuusirmi Inuusirmi Katujjiqatigiit—Embrace vg0cptŒq8k5, r4foµi5 wMsicMs6g5 Katujjiqatigiit—Embrace Life Council, de Life Council, from everyone who xzJ6√2 wvJ6bs/Exo1k5 vtD¬/6t5tizA5 chacune des personnes qui ont participé attended the President’s Charity Ball, w7u•6bwomt5ti3j5 WoEps?4gk5 au Bal de bienfaisance du président, Lori Idlout, Executive Director is a reminder that you share our vt0JbsJ8N3ix3m5 wvJ6h6bsJ8Nd9lQ5. permettra aux personnes qui se vouent Embrace Life Council concern. Suicide prevention can be w7u•6bwomt5ti3j5 wk©0Jt9lA à la prévention du suicide de mettre lonesome work, and your donation WoExa0Jt8Nc5b3u1m5, bm3uXl4 wkw5 leurs efforts en commun. La prévention will bring suicide prevention workers d/oymKA5 w6vw0JtsJ8N3izk5 du suicide peut être un travail solitaire together for support, and help us whµ¬tctŒ5gw8Nsi5t8i4. g8i6ftsJ5 et, comme la plupart des gens, nous remind others of their preciousness. ®Ns/5 w6vw0JtsJ8N3ix3m5 s?5t8k5 xyK5 apprécions de voir que d’autres personnes x8i3N3iq8i4. partagent notre préoccupation. Le don nous aidera à rappeler aux autres à quel point ils sont précieux.

Thank you for caring about our community.

The Baffin Regional Agvvik Society’s er6∫l4 x[F4 vg0pctŒ4fqb x3Nw5 L’abri des femmes de la Baffin women’s shelter often runs at eµFz5 xsMicc5b3m5 !%)∞-tu4 Regional Agvvik Society fonctionne à Debbie Paquette, Executive Director 150% of our capacity. Thank you wkc3iE/5t8i4. d/8N¨4 raison de 150 % de sa capacité. Merci The Baffin Women’s Shelter for the generous donation from the g8i6ftc5txD8NMsC{y xzJ6√2 pour le don généreux provenant du President’s Charity Ball. The care wvJChx3izb vtD¬/6t5tiE/zi. Bal de bienfaisance du président. you’ve shown will allow us to w4WAh1iEym/y s?5t8k5 Votre sollicitude nous permettra de continue to accept everyone who xq6ymw8NDbsJ8N3ix3m5 continuer d’accepter toute personne needs our help. wvJ6bs/Exo1k5. ayant besoin de notre aide.

The Nunavut Food Bank was blessed dFxhAtc3i3u4 trs0p?4g5 sW3z4~j5 La Banque alimentaire du Nunavut Carrying the to receive a $13,600 donation from a kNKu i´h3F4 nw7m6tbsJ8NMs3m5 est infiniment reconnaissante pour surprise auction of First Air tickets ¢!#,^)) g8i6fyx6∫6tbsJ8N3lt4 le don de 13 600 $ provenant d’un holiday spirit at the President’s Charity Ball. The xr5gCstQ/sMs6gi5 {5 wsf5 encan surprise de billets de First Air donation will allow us to feed those in cz5bstq8i4 xzJ6√2 wvJChx3izA5 tenu au Bal bénéfice du Président. into Spring. need after the busy Christmas season. vtDlw/6t5tiE/zi. g8i6ftsJ5 Le don nous permettra de nourrir les Thank you. i6OsDtQJ8N3ixC5tA5 ie∫Exc6gk5 personnes dans le besoin après la W/4ncw8NDlw/3N6gu dFxh=F4 période des Fêtes. Merci. xiA6ymo6t9lA. d/8N¨4.

Ken Spencer, Chairman The Nunavut Food Bank The Airline of the North

www.firstair.ca 1 800 267-1247 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 1 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 24

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI

Smooth sailing for Nunavik’s Inuit-led health survey kNF1u wkw5 xsM5t9lt4 cspn3i6 wq3Cic5tx6g6

❘ ttC6g6 x0posEJ3l wnWs9 tSx

ckw2W∫V ckw2Wb w˚9lbV ∫8N xW6f5 Nbu cspnDbs?4g6 sux3Jx6 yfys5 xm5n8 rnc5bMs6g6 !$-k5 xqJ7mExl4, ryxi cspn3isMs6g6 vmQ/s9li kNo1k5 kNF1u srx4~aMs6g6 cspn3ic6Li !,))) sztq8•5gi4 kNF1u ≈8ixc3Nq5goEp4f8k5 wkoEp4f8k9l wk1i4 wlyq5 ckw7mΩq8i4, xW6hc5b6Lt4 xW6fti4 w˜8i NlNw6yJ8NoMs6g6 bmgm xW6ƒ2 r[Atz8i4. rsvs6gZ4ns`Q5gi4 ckw7mΩq8i4 tuu4tA5 whmuA9l cspn6Lt4 wkw5 vckwoz1mΩq8i4. cspnsbsJ5 kNF1usk5 xgw8Nso3ix6g5 bmgmi x3ÇAu, ttCsbsiq5 n6rbs˜6Lt4 @))^-u cspnDbsJ5 eu3D/s5txMs6t9lQ5. ∫8N cspn3i6, xtc6tbs9li ckw2W∫V yK9o6Xs9li cspnDbsJ6 ƒBs5 cspn6goEp4f8i5 vNbu b8µ4ul - “wkw5 wlyq5 xy0p6X9oxt9lQ5” cspn3i6. 2005 wMq5 cspn6bs4v8ic5b˜6g5 x3ÇA5 & xiAÇzb cspn3lt4 ckw2X9oxiq8i4 srs6 24 INUKTITUT wk4tg5 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 25

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ SF3i6g3usb6 x3N6 sux3Jx3jx6g6 xm5n8j5 cspn6bscbsMs6g5 xtq5 ttCsyE/Excq7mb gnsm/s/Excq8i3j5 ttC6ym1mb

■ A Puvirnituq woman boards the C.C.G.S. Amundsen. Names of survey participants cannot be published due to a confidentiality agreement

■ Une femme du Puvirnituq monte à bord du N.G.C.C.. Amundsen. Les noms des participants à l’enquête ne peuvent être publiés pour des motifs de confidentialité

■ ❘ Text and photos by Isabelle Dubois Puvirniqturmiutaq arnaq umiarjuarmuaqtuq Amundsenmut. Qanuippitaa? How are we doing he Canadian research icebreaker C.C.G.S. Amundsen dropped anchor in 14 Qaujisaqtauqataulauqtut as Inuit? This is an enormously Nunavik communities last fall to allow a health survey team to poll over 1,000 atingit titirausirijariaqangim- complex question, but data Inuit, asking them detailed and sometimes difficult questions about their mata tusaumajaujari- aqanginnirmut titiraqsi- gathered from a unique floating physical and emotional well-being in order to sketch a current portrait of Inuit mangmata health survey spearheaded by the health. Basic survey results will be available to the Nunavik authorities and Tpopulation this year, with final results released in 2006 after thorough analysis of the Nunavik Regional Board of Health and Social Services reams of vital information gathered. (NRBHSS) will soon reveal the This survey, named Qanuippitaa?, is also the first step in a circumpolar Cohort answer. Study initiated by researchers in Canada and Denmark – the “Inuit Health in

Transition” study. Some results will be followed up every seven years to assess the WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 25 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 26

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI

iE?4bt4 x7ml x?tE/t4 xy0p6X9oxt9lQ5, cspn6b- sc5b3ix6g5 ß7mtq5, ≈8ixc3i6 x7ml xs4f5 hvclxo3i6 L’enquête sur la santé bmw8i4 wkw5 kNoq8i kN3Jx3u. b=?i vNbu, kNc6√6ymJ5 wlyq5 xyqtg5 vNbusg5 au Nunavik se fait WsÔtQq7mb. “kNc6√6ymJ5 kNoq5 vNbu xy0p6X9oxÇMn3mb x7ml cspmN6y?9ox9lt4 x4hD3NsbsJ5 ˙3l xq3Cu W5tx`Q- sans heurts lCs8i6, w7u•6gcc5b3i6, ≈8ixcc5b3i6, kbC˜5 w˚J8•c5b6g5, ❘ Texte et photos de Isabelle Dubois

Qanuippitaa? Où en sommes-nous comme Inuit? Cette question est impacts of dietary habits and environmental très complexe, mais les données recueillies à partir d’une enquête changes on cardiovascular disease, cancer and unique sur la santé parrainée par la Régie régionale de la santé et diabetes in all Inuit populations around the des services sociaux du Nunavik (RRSSSN) y répondront bientôt. world. In this country, Aboriginal people don’t enjoy e brise-glace de recherche canadien N.G.C.C. Amundsen a jeté the same health status as other . l’ancre dans 14 collectivités du Nunavik l’automne dernier afin de “Aboriginal communities across Canada are permettre à une équipe de l’enquête sur la santé d’interroger plus de facing rapid change and symptoms of imbal- 1 000 Inuits. L’équipe leur a posé des questions détaillées et parfois ■ xm5n8 sux3Jx6 bys/3Jx4f5 ƒ[JxÇW1jxMs6g6 f[JxÇl1u5 ance such as family violence, suicide, high difficiles sur leur bien-être physique et émotif afin de pouvoir brosser levels of infectious and chronic diseases, tragic Lun tableau ponctuel de la santé des Inuits. Des résultats préliminaires ■ The C.C.G.S. Amundsen levels of childhood deaths, youth injuries, and seront divulgués, cette année, aux autorités et à la population du Nunavik crosses icy Hudson Bay en route to Kuujjuaraapik from Churchill

■ Le N.G.C.C.. Amundsen traverse les glaces de la Baie d’Hudson pour se rendre à Kuujjuaraapik, à partir de Churchill

■ Amundsen umiarjuaq tasiujarjuakkut Kuugjuaraapingmualauqtuq Kugjuaraalungmit HIVER 2005 Isabelle Dubois (NRBHSS) 26 INUKTITUT wk4tg5 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 27

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI

kb6v5 ≈8ic5b6g5 x7ml w8Nw5 xJ3NDtc6X4g5,” scMs6g6 S•{ bsi, vmpsJ6 vNbu kNc6√6ymJ5 ≈8ixc3Nq5g- Nunavingmi Inuit oEp4fq8i. w[lc5tx`Qj9l wkQxlx6gi4 xq3Cc6X4g5, w6vNw÷c5txq8i6Xs9lt4, x7ml wo8ix6ym5tx`QPLt4, x7ml aulattillutik qaujisarniq xJ6n3i6ns?4Lt4 xyq8i4 vNbusbi4 kNc6√6ym`Q5gi4. kNF1us5 wlyq5 cspn6bsym`Q5g5 !((@-ui5, fXw4 ingirraniqattiaqtuq Z?mz cspn3icMs6ymt9lA. bw{hmi, wk1k5 xsMbs9li ≈8ixc3Nq5goEp4f5 wkoEpa4f9l whmosoMs6ymJ5 N1ui6 ❘ Titiraqtuq ajjiliurijurlu Isabelle Dubois xsMbu1i4 cspn3icDm9lt4, xW6ftc3ix3li r[Abs/E- xc9ME4gi4. Qanuippitaa? Qanuippita inuulluta? Taanna apiqqut angijummarialuk, kisiani qaujisarniulauq- wkw5 w˚yq8i5 bmw8ioµ6 xW6ftcExcMs6g5, xW6f†5 tuq kamagijaulluni Nunavingmi Aanniaqarnangittulirijikkunnut Inulirijikkunnullu nalunaiqsi- r[At4ns5tx6ƒp`Q4vlx6Xb. x4hD3NsbsJ5 sk6gk5 wk1k5 ˙3l junnalilauqtuq tamatuma apiqquup kiggutingannik. w7ui4 ck6 whmQ1mΩq5, wuxlc5b3i6 ≈z÷3N6g6gc5b3i3l, dkJ3ix6bsymi6, xq3Cu W5tx`QlCs8i6 - xW6fbsymJ5 anatami qaujisarutauvaktuq umiarjuaq sikusiut Amundsen kisaqattalauqtuq 14-nut nunal- b=?i cspn3isJu. ingnut Nunavingmi ukiaksaangulauqtuq qaujisarniqaq&uni 1,000 ungatinginniittunik “cspn3i3u5 csp0JtQ/K5 ®Ns/6∫C˙ti4 Z?m4f8i5 Inungnik ilusingit qanuimmangaanginnik, apiqsuqattaq&utik apiqqutinik ilaanni kiukauqtu- xgoD8N3ixC5tA5 xg3i6ni4 wkK5 ≈8ixc6bwo3ij5 gÇzJi4 gaksaunngittunik qanuimmangaanginnik timimiktigut isumamigullu, qaujisaq&utik Inuit x7ml ckw`Q5bwo0Jt4ni4 xgw8Nc3FQJ8No3ltA5,” scMs6g6 qanuilingangmangaanginnik. Qaujisautaujut Nunavingmiunut atuinnaulirniaqtut tamatumani kNF1u ≈8ixc3Nq5goEp4f8k5 wkoEp4f8k9l vmpsJ6 πi mw. Karraagumi, titirautauningit saqqitaulaaq&utik 2006-mi qaujisarutaujut qimirrujauttialauqtillugit. x7ml, “∫8N cspn3isJ6 NlNw6yJ8NDtQixC5tA5 xvs`Qo- Taanna qaujisarniq, atiqaqtitaulluni Qanuippitaa? sivulliqpaulluni qaujisarutaujuq Cohort sDbs?4gi4, x7m5bs6 cspJ8NDtQltA5 rh5 n6r2X9o- Qaujisaqtulirijikkunnit Kanatami Denmarkmilu - “Inuit ilusingit asijjiqpalliatillugit” qaujisarniq. x1mΩq8i4.” scEx4v8iMs6g6 kNF1u ≈8ixc3Nq5goEi3j5 Ilangit qaujisaqtaukkanniqattalaaqtut arraagut 7 aniguraangata qaujisarlutik qanuippallianingin- wkoEi3j9l ≈8ixys6ti4 vmpsJ6 x7ml cspn3i3u4 vmpscbsJ6 ˙0 tCw. kNF1u ≈8ixc3Nq5goEi3j5 wkoEi3j9l WoE=F4 x7ml fXw4u ≈8ixc3Nq5goEp4f5 xrøMs6©4 bmgm cspn3is2 xrz8i4 !.* uox8i4 xrc6Li, vmQ/sMs6Lil fXw4u et les résultats définitifs seront connus en 2006, lorsque toutes les données recueillies auront fait l’objet d’une analyse approfondie. Cette enquête, intitulée Qanuippitaa?, représente également la première étape d’une étude de cohortes circumpolaires amorcée par des chercheurs du Canada et du Danemark, soit l’étude « Inuit adult disabilities,” says Bernice Downey, Health in Transition ». Certains résultats feront l’objet d’un suivi tous les sept ans afin d’évaluer executive director of the National Aboriginal l’impact des habitudes alimentaires et des changements environnementaux sur les maladies Health Organization. They also face cardiovasculaires, le cancer et le diabète de toutes les populations inuites du monde entier. overcrowded and inadequate housing, greater Ici, les Autochtones n’ont pas le même état de santé que les autres Canadiens. « Les collectivités unemployment, lower levels of education, and autochtones du Canada subissent des changements rapides et affichent des symptômes de a higher chance of experiencing hunger déséquilibre sur les plans de la violence familiale, du suicide, des niveaux élevés de maladies and poverty than non-Aboriginal Canadian infectieuses et chroniques, de blessures chez les jeunes et des handicaps adultes, » précise Bernice communities. Downey, la directrice exécutive de l’Organisation nationale de la santé autochtone. Ils sont aussi aux The health of Nunavimmiut hadn’t been prises avec des logements surpeuplés et inadéquats, un taux de chômage plus élevé, un niveau profiled since 1992, when the provincial d’éducation inférieur et de plus grandes possibilités, que les non-Autochtones canadiens, de souffrir government’s Santé Québec conducted a sur- de faim et de pauvreté. vey. This time, the Inuit-led NRBHSS decided L’état de santé des Nunavimmiut n’avait pas été exploré depuis 1992, lorsque le ministère that it wanted to conduct its own survey, one québécois de la Santé avait effectué une enquête. Cette fois-ci, la RRSSSN de souche inuite a that would ask the questions that really needed décidé qu’elle voulait mener sa propre enquête et poser les questions qui s’imposent. to be answered. Tous les aspects de la santé des Inuits seraient étudiés, même s’il fallait poser une foule de Every aspect of Inuit health had to be taken questions. Cette enquête se pencherait sur des questions ponctuelles pour l’Inuit d’aujourd’hui :

into account, no matter how deep the questions l’amour propre, le suicide, l’alcoolisme et la toxicomanie, l’agression sexuelle, la violence familiale. UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 27 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 28

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ xm5n8 rn6g6 vq6h[Jx3u Gd˜iH. wly3i4 cspn6†5 xW6hc5bMs6g5 !,))) sztq8•5gi4 kNF1usi4 !$-i5 kNo1i5, douÅo4f5 xm5n8jxc5bMs6g5, ∫4fgN6 vq6hxl0Jx3usg5 Gbo6W1uH wMq9l syv6bst4ƒ6X4Lt4. d˜i bo6Wxi: cspn6tscbsJ6 ys9F gS4 ƒ0Jx3usb3u4 syv6bstjxctc6g6 kNjx3ixo6t9lQ5 Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ The C.C.G.S. Amundsen anchors at Kangiqsujuaq (above). The health survey team inter- viewed more than 1,000 participants in 14 Nunavik communities who boarded the Amundsen via helicopter, as participants from Kangiqsualujjuaq did (far right), or barge. Above right: crewmember Sylvie Dubuc accompanies a Kuujjuaq participant to the barge that will return ≈8ixc3Nq5goEp4fq8k5 wvJ6bs9lt4 ≈8ixc3Nq5goEi3j5 cspn6ti4 M¿9 her to shore. yM5gn3F[Jx2 ≈8ixFz8i5. wkw5 scs0Jwπ5 vtmpq5 wvJ3icMs3uJ5 cspnDbsix6gi4 xW6fbsix6gi[l kNF1usk5 w˚yq8k9l ˆ7m4tbsQx6Lt4. ■ Le N.G.C.C.. Amundsen jette l’ancre à Kangiqsujuaq (ci-haut). L’équipe de l’enquête sur la wlyE/sJ5 w˚yE/sJ5, iE?1iq5 x7ml x?tz8i`Z6g5 cspn6bsicMs6g5. santé a interviewé plus de 1 000 participants de 14 collectivités du Nunavik et est montée à bwmwos6t9lQ5, cspn6tsJ5 x7ml ≈8ixF1i cspnD†5 kNF1j5 bord du Amundsen par hélicoptère, comme l’ont fait des participants de Kangiqsualujjuaq (à trtbsMs6g5 ≈4t4N5f5, Z?m4f8i5 ®Ns/c6tbs9lt4 WoEpsJ5 cspn6ti4 l’extrême droite), ou par chalutier. En haut, à droite : un membre de l’équipage, Sylvie Dubuc, accompagne une participante de Kuujjuaq à un chalutier qui la ramènera sur la terre ferme x0pŒ`Q5gi4 WoEpc6g5 vNbs2 srs6b6gz5b xy0p6X9oxiz8i4 WoEymJi4. ≈4t4N5f5 yfys7u4 k6vzo6gu4 xgoD8NMs6g5 ≈6r4h4v8i6Li0J4 ■ Amundsen kisaqtuq Kangiqsugjuarmi (qulaani). Ilusirnik qaujisaqtiit apiqsuqattalauqtut ®Ns/c6tbs9lt4 vNbu WNhx6g5 g`ZFz8i5 x7ml vNbu wm3usboEp4f8i5. 1,000 ungatinginniittunik Nunavingmiunik 14-nit nunalingnit, qulimiguulikkut sux3Jx6 ˙ ÷8 KÇ1ro8 x6r4h6bsMs6g6 cspn3isix3li x5t6bs9lil Amundsenmuaqattalauqtut, taakkutunaq Kangiqsualujjuarmiutut (taliqpingmi) ilangillu xm5n8u4, wq3C9li cspn3F4 WJ8Nstco6tbsym5tx6Li cspnDti4 x7ml usikaqtautikkuuqpak&utik. Qulaaini taliqpiani: qaujisaqtiuqataujuq Sylvie Dubuc ≈8ixF1u`Z6gi4 WoE0Jti4 xg6bs/Exc7mE4gi4 bmguz cspn3ic3ix6t9lQ5 Kuujjuarmiutarmik usikaqtautimuaqatiqaqtuq nunamuarnialiqtillugit kNF1u. ≈[Qy @&, @))$-u cspn3ix6g5 ≈8ixys6†5, cspn6†5, xW6h6†5 x7ml g~π5 ˙5lys9u5 xs9MMs6g5. bwm`Zi5 sgWE !-j5 trPLA ∫4fx SMCMs6g5 kNFs2 kNoq8k5 wv3Ç1i4 m3Î1i4 xW6h6X4Lt4 sux3Jx3jx6gk5. xW6h6bsJ6 srsq5 x7ml xabsAt4 x3NsAt4¬8•5 x0pŒ`Q5gi4 cspn6bsMs6g5; xsq6bs9lt4, t[o3iq5 cspn6bs9lt4, tuq5 ß4gC6bs9lt4, g~iq5 ß7mtq5, nsiq5 cspn6bs9lt4 x7ml bcq5 eu3D/s9lt4. wMq5 cspn6bsJ5 tuq5b ckw8iq8i4 ttC6ymJi4 gi/sc5bMs6g5. wkw5 !%i4 sz∫il srsø5 WcbsJ8NMs6g5 Gcspn6bsMs6g5 xtq5 scsbs/Exc`Q5g5 xqDtqtA5H. 2005 %% Sn8aJ5 ∫4fN`Z5 ^*%-aJi5 wMŒi5 iDx6bsMs6g5 cspn6bscb- sd/s9lt4 -kNF1u iDxEx6g6X4g5 sk3iq8i4 sk3i6ns9lt4. srs6 28 INUKTITUT wk4tg5 9725 S2_Health.qxd2/1/063:25PMPage29 tests andquestionnairestailoredtothe advisory committeehelpedtoshapeclinical Laval UniversityHospitalCentre.AnInuit from thePublicHealthResearchUnitof Quebec PublicHealthInstitutewithassistance cost ofthestudy, whichwascarriedoutbythe des ServicesSociauxsharedthe$1.8-million co-scientific directorSergeDéry. adds NRBHSSpublichealthdirectorandsurvey but alsotodetectpotentialoremergingones,” better identifyexistinghealth-relatedproblems, NRBHSS executivedirectorJeannieMay. and diseasepreventionprograms,”says people withmoreeffectivehealthpromotion from thegovernmenttoallowusprovideour with willenableustorequestproperfunding violence –wouldbedealtwithinthissurvey. alcohol anddruguse,sexualabuse,family for manyoftoday’s Inuit–self-esteem,suicide, would havetodig.Issuesthathitclosehome NRBHSS andtheMinistèredelaSantéet Plus, “thissurveywillnotonlyenableusto “The informationthesurveywillprovideus asinginnik Kanatamiutaniknunaqaqqaaqsimanngittunik. jaaqattianginniqpaullutik, ammaluilinniaqsimattianngi&&utik, ammaluajuqsarniqsauvak&utik Aanniaqarnangittulirijikkunginni. Igluqattianngimulluinugialuaqtunik angirraqaqpaktut,iqqanai- tiqaqpaktut,” uqalauqtuqBerniceDowney, kamajiujuqKanatamiNunaqaqqaaqsimajut aqaqattarniq, nutaralaatinuujunniiqattaqtut,nutaqqataanniqattaqtutammaluinnaitajurnaru- liallutik aksururnautaujutsuurluangirramipittianngiluraunniq,imminiituqaqattarniq,aanni- “Nunaqaqqaaqsimajut nunalingitKanatamiasijjiqpalliaraalasarmataammaluqaujimanaqsival- aanniaqarniq ammaluaukkutsukaqalualirniqtamainnikInuitnunalinginninunarjuarmi. nik nirivaktatikammaluavatirijatikasijjiqpalliatillugit,qaujisaqtauqattarniaqtutuummatingit, 1,8 milliondedollarsl’étude,quiaétéexécutéeparl’InstitutsantépubliqueduQuébecen santé publiquedelaRRSSSN,SergeDéry, etco-directeurscientifique del’enquête. a de santé,maisaussidépisterdesproblèmespotentielsoulatents,» exécutive delaRRSSSN,JeannieMay. efficaces depromotionlasantéetpréventiondesmaladies,»aajoutédirectrice gouvernemental adéquat,lequelnouspermettradefournirànoscollectivitésdesprogrammes T La RRSSSNetleministèredelaSantédesServicessociauxsesontpartagéslesfrais « Cetteenquêtenouspermettraaussidenonseulementmieuxidentifierlesproblèmesexistants « L’information quidécouleradel’enquêtenouspermettrademanderunfinancement avvani Kanatami,nunaqaqqaaqsimajutilusingitasingititutKanatamiututpiujuutigingimmata. ci5gu ❘ UP CLOSE ajouté ledirecteurdela ❘ DE PRÈS INUKTITUT ❘ QANITTUMI w k 4tg5

Isabelle Dubois (NRBHSS) 29 WINTER 2005 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 30

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI

wkw5 wvJ6h3iq5 bmguz WsJ7mEsMs6g6, Wlx6gu sux3Jx5 wMq8k Nunavik population’s needs and way of life. General health and lifestyle, dietary whmQgw8N6LA x4hD3NDbs1m5 ckw8is?Ms6ymJk5. habits and exposure to environmental contaminants would come under the wMq5 w6vwMs6g5 wMq5 Z?m4f8k5 ˚tbsMs6ymiq8i4 !(%)-q8i wMq9l microscope. w6vw9lt4 ¥† Bxs ≈8ixFox6t5t?Ms6ymiz8i4 !(%)-q8i !(^)-q8il Meanwhile, the method of transporting the health survey team and medical wMQ/sJ5 S?[l4g5 xs9Ms0/s9lt4 wMq9l bf/s4v8iMs6ymNt4 bwm`Zi5. equipment to Nunavik arrived via ArcticNet, a federally funded Network of Centres of bmw8kXl4 ∫8N wq3CisMs6g6 sWQ/s5txMs6g6. Excellence that brings together scientists from different walks to study Canada’s cspn6tsJ5 xW6hMs6g5 ˙F rM8u4, ˚bscbsMs6ymJ6 hDys9li raixA9l changing coastal Arctic. ArcticNet made available a retired Canadian Coast Guard S?[l1iC6bs9li ¥† Bxs4f5 xs9MMs6ymJ6, scMs6g6 w6vwMs3i3ui4 bwy icebreaker that had been renovated through grants from the Canada Foundation for Ax5aMs6gu4, bw{hmi bwvi sux3Jx3u g~psMs6ymJ6. ®M8 sWAhMs6g6 Innovation, and Fisheries and Oceans Canada. The C.C.G.S. Sir John Franklin was WcbsJ8N3i3ui4 bmgmi cspn3isJu4. “bwy WoEp7mEsMs6ymJ6 bw{hmi, adapted for scientific research to become the C.C.G.S. Amundsen, a travelling bwµtQ5bs6 wvJ3ic6ƒpKz,” scMs6g6, “dFxNlx`AxMs6g6 s?8k5, laboratory outfitted with all the medical and clinical equipment necessary, from wkdt8k5 WoEJ8N3ixCm, wk1k5, WoE0JtlQ5 WoEctQlQ9l.” which the Nunavik health survey would be performed. On Aug. 27, 2004, the health survey’s team of nurses, researchers, interviewers and interpreters set sail from Churchill. From then until Oct. 1, the team visited all Nunavik communities, spending a couple of hours interviewing each participant who boarded the ship via barge or helicopter. Depending on the participant’s age and gender, collaboration avec l’unité de recherche sur la santé publique a variety of tests were also performed: blood sample, blood pressure, body du Centre hospitalier de l’Université Laval. Un comité measurements, hearing, cardiac variability, bone density and artery ultrasounds. consultatif inuit a aidé à concevoir les essais cliniques et les Participants were provided with a health passport including some of their results upon questionnaires de manière à ce qu’ils soient adaptés aux departing the ship. Only Inuit 15 years of age and older could participate (the names besoins et au mode de vie de la population du Nunavik. of survey participants cannot be published due to a confidentiality agreement). L’état de santé général et le mode de vie, les habitudes Fifty-five per cent of those from the 685 Inuit families randomly selected for the sur- alimentaires et l’exposition aux contaminants environ- vey chose to participate – surpassing Nunavik’s average election voter turnout rates. nementaux seraient tous passés au crible. The support from residents was remarkable, given that ships can bring back painful Entre temps, le mode de transport de l’équipe de memories for some Inuit. l’enquête sur la santé et de l’équipement médical au Nunavik est arrivé par le biais de ArcticNet, un Réseau de centres d’excellence financé par le Fédéral qui regroupe des scientifiques de diverses disciplines pour étudier les changements sur les côtes de l’Arctique. ArcticNet a offert un ancien brise-glace de la garde côtière canadienne qui a été rénové grâce à des subventions de la Fondation canadi- Nunavingmiut ilusingit qaujisaqtausimanngittut 1992-minit, Quebec gavamanga enne de l’innovation ainsi que de Pêches et Océans Canada. qaujisarniqalauqsimatillugu. Taissumani, Inungnut aulataulluni aanniaqarnangittuliri- Le N.G.C.C. Sir John Franklin a été remodelé afin de pouvoir jikkut inulirijingukkullu isumaliulilauqsimajut nangminiq aulatamingnik qaujis- s’acquitter de sa mission de recherche scientifique et est arniqarumallutik, apiqqutiqarniarluni kiggutaujariaqallariktunik. alors devenu le N.G.C.C. Amundsen, un laboratoire flottant Inuit inuusinginnit tamainnilimaaq apiqqutiqariaqalauqtut, apiqqutiit kiggutiksautti- muni de tout le matériel médical et clinique nécessaire pour aqquujinngikkaluaqpata. Aksururnautaujut unuqtunut Inungnut suurlu imminik qanuq procéder à l’enquête sur la santé au Nunavik. isumagingmangaangit, imialuqattarniq aangajaarnaqtuqtuqattarnirlu, qunujurniaq- Le 27 août 2004, l’équipe d’infirmières, de chercheurs, tausimaniq, angirrami pittianngiluraunniq – apiqqutausimajut tavvani qaujisarniujumi. d’intervieweurs et d’interprètes de l’enquête sur la santé “Qaujisarnirmit qaujijjutigijavut kiinaujaqtaarasuutinik gavamakkunnit atulirunnar- ont quitté Churchill. Jusqu’au 1er octobre, l’équipe a visité niarattigut aturniqsanik inuvut aanniaqaqtailirnimut turaangajunik ammalu toutes les collectivités du Nunavik et a consacré plusieurs qanuinngittailijjutiksanik atuinnaqarvigijunnalirlutigut,” uqalauqtuq Nunavingmi heures à interviewer tous les participants qui sont montés à Aanniaqarnangittulirijikkunnut Inulirijikkunnullu kamajiujuq Jeannie May. bord du navire, soit par chalutier soit par hélicoptère. Une Ammalu, “taanna qaujisarniujuq nalunaiqsijunnarutiginiarattigut akaunngiliurutau- batterie de tests a été effectuée, selon l’âge et le gendre du vaktunik, ammattauq qaujijunnarutigilutigut kisut saqqippalliangmangaanginnik.” participant : prises de sang, tension artérielle, mensura- Uqariakkannilauqtuq Nunavingmi aanniaqarnangittulirinirmut inulirinirmullu aannia-

HIVER 2005 tions, examen auditif, variabilité cardiaque, densité osseuse siuqtinik kamajiujuq ammalu qaujisarnirmik kamajiuqataujuq Serge Déry. 30 INUKTITUT wk4tg5 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 31

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ wly3i4 cspn6t Ôo e8kxJx4, wk4Jx3usb6, cspn6g6 xfoF1usi5 cspn6bsix6g5 xbqClx3mΩb

■ Health survey team interviewer Julie Qinuajuak, who hails from Inukjuak, makes sure all Akulivik participants scheduled made it onboard the ship

■ L’intervieweur de l’équipe de l’enquête sur la santé, Julie Qinuajuak, qui est issue d’Inukjuak, veille à ce que tous les Some recalled forced relocation of their families by participants de Akulivik montent à abord du navire governments in the 1950s while others remembered the

tours of the C.D. Howe hospital ship in the 1950s and 1960s ■ Ilusirnik qaujisaqti Julie Qinuajuak, Inukjuarmiutaq, that whisked away family members sick with tuberculosis, qaujisaqtuq Akulivingmiunit qaujisaqtauniaqtut some never to be seen again. But for most, today’s voyage atangiraluarmangaata made them proud. Health survey team interviewer Sophie Keelan, who went through relocation herself at a young age and was later

diagnosed with tuberculosis onboard the C.D. Howe, said UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 31 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 32

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ ≈8ixys6t KÇi4 gÎ5l ß4gÇ6g6 w4y¿6t9lA briz8i4 vq6h1usb3u4, ≈8ixys6t lw{ Wx8 cspn6ng6 xsXl1usbs2 xsz8i4 Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ Nurse Véronique Doutreloux measures the sitting height of a Kangirsuk woman, while nurse Louise Billon monitors a young Aupaluk man's blood pressure

■ L’infirmière, Véronique Doutreloux, ckw2Wbj5 WoExaJj5 wvJ6hwJ5 xqJ7mEsMs6g6. kNo1us5 sWAh1i3ui4 her thoughts went to the late Daisy mesure la hauteur assise d’une femme de NlNMs`Q5g5 wkw5 sux3Jx3u WoEcbsMs3mb, g`Zh4tbs?4Lt4 x7ml Kangirsuk, alors que l’infirmière Louise Watt, an interpreter on the hospital Billon prend la tension artérielle d’un jeune iEtbs5tx6X4Lt4 b=?i sux3Jx3u. w8Nw5 w6vsm/4nq5 x4hD3NClx6t9lQ5 ship in those days. Keelan felt homme d’Aupaluk b=Kz sux3Jx3j5 wrc5bMs6g5, wMq9¬8•5 b=?•4v8if∫Am?Ms6g5. wMq5 proud to be part of today’s impor- iDx6bsym`Q5g5 cspn6bsi3j5 sc7mEMs6g5 xrøJ8N3iC6Lt4 wMscbsJmj5 tant project. “Daisy was a pioneer ■ Aanniasiuqti Véronique Doutreloux cspn6bscbsJm9lt[l. at the time, and that’s how I felt uukturaaqtuq iksivaaqtillugu takiningannik w6vNw/3Ï5 w6vNw/6tu1i4 x7ml wo8ix3Ï5 wo8ix6tu1i4 too,” she explained, “and it was Kangiqsungmiutarmik, aanniasiuqti Louise wMscbsJ8N6t5tMs6g5. XwEÏ5 XwEJ8NMs6g5 xzJ6vsJ5 cspn6bs/Exø5 even more exciting for me, Billon qaujisaqsatuq Aupalungmiutaup eg3zq5 XwEpcExcÇzb. kNø5 xsM5tpq5 x7ml ≈8ixys6†5 aungannik because I was going to work for my wvJ3icMs3uJ5, wvJ3iq9l W7mEsicMs6Lt4 bmgjz cspn3isJj5. people, the Inuit, for them and with dFxN3i6XsMs6g6, xW6h6bsJ5 WJmicMs3iq5 xW6fti4 rsm9lt4 x7ml them.” tuu1i4 cspn6bst5t9lt4, xsq6bs?4Lt4, tuq5 ß4gC6bs9lt4 v`AhZt4, Support for the Qanuippitaa? bm8N W7mEsic3JxMs6S6 kNF1u @))$-u ≈8ixc3Nq5goEi3j5 health survey abounded. Residents cspn3isMs6gu4. displayed their evident pride in the xW6f†5 rsmJ8NMs6bq5 wvJ3ic3ix6g5 ra¿5b ckwoziEix6bq8k5. Inuit working onboard, welcoming them with open arms and offering gryQx4v8iDmAF5, cCns/4f5 v˙t cspQx3FQlA, www.qanuippitaa.com the best of country foods to feast kNF7us5, b3E÷4noxaymJ6 b3Cus6 iWz8k5 n6r÷6tbs˜6g6 kNc6√6ymJ5 on. Elders willingly set bad memo- bf8NZ4noEp4fq8k5. ries aside to board the ship, some 2005 even expressing the wish to stay

srs6 longer. Some people not picked to 32 INUKTITUT wk4tg5 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:25 PM Page 33

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI

participate said they would have paid to come onboard the Nunavingmi Aanniaqarnangittulirinirmut Inulirinirmullu pilirivvik ammalu ship and be surveyed. Quebecmi Aanniaqarnangittulirijikkut akiliilauqtuuk tamatuma qaujisarniup akingan- Employers freed up their employees and schools their stu- nik 1.8 millionnik akiqaq&uni, kamagijaulauq&unilu Quebecmi aanniaqarnangittuliri- dents, so that those selected to participate could. Day cares jikkunginnut ikajuqtaullutik aanniaqarnangittulirinirmut qaujisaqtinik Laval looked after children while parents went onboard for their Silattusarvigjuap aanniavingannit. Inuit uqaujjuijiit katimajingit ikajurniqalaurmijut appointments. Municipal offices and nursing stations qaujisarutauniaqtunik apiqqutauniaqtuniglu Nunavingmiunut inuusinginnullu naam- around Nunavik also pitched in, essential to the accom- maktitaugiaq&utik. Ilusirijaujut inuusirijaujut, nirivangningit ammalu avatingannin- plishment of such a logistically challenging mission. ngaqtut qaujisaqtauniqalauqtut. Taimailiuqtillugit, qaujisaqtiujut ammalu aanniavingni qaujisarutiit Nunavingmut tikititaulauqtut ArcticNetkut, gavamakkunnit kiinaujaqaqtitaullutik pilirijiujut qau- jisaqtinik ajjigiinngittunik pilirijiqaqtut Kanataup ukiuqtaqtungatta asijjiqpal- lianingannik pilirisimajunik. ArcticNetkut sikusiummik nuqqangaliqtumik atulirun- nalauqtut aaqqiksukkanniq&unijjuk kiinaujaqaqtitaullutik Kanatami pinasuaqtut et ultrasons artériels. Les participants ont reçu un passe- tunngavingannit ammalu Kanatami imarmiutalirijikkunnit. Umiarjuaq Sir John port-santé comportant une partie des résultats lorsqu’ils ont Franklin aqqiksuqtaulauqtuq qaujisarniuniarluni attiqtaullunilu Amundsenmik, ingir- quitté le navire. Seul les Inuits de 15 ans et plus ont pu y ralluni qaujisarvik pijunnautiqaliqtitausimattiaq&uni qaujisarutinik ammalu aanniav- participer (les noms des participants à l’enquête ne peuvent ingminngaqtunik pilirijjutinik atuqtaujariaqammariktunik tamatuminga qaujisarniqar- être publiés pour des motifs de confidentialité.) niaqtillugit Nunavingmi. Cinquante-cinq pour cent des 685 familles inuites August 27, 2004-mi qaujisarniaqtut aanniasiuqtiit, qaujisaqtiit, apiqsuqtiit ammalu choisies au hasard ont accepté de participer, un taux de par- tusaajiit Churchillmit aullalauqtut. Taimannganit October 1-mut tiki&&ugu taakkua ticipation supérieur au taux moyen de participation pularalauqtut Nunaviup nunalinginnut ikarraangnik marruungnik apiqsuqpak&utik électorale. umiarjuarmuaqtunut. Apiqsuqtaujuq ukiungit ammalu angutaugutik arnaugutigluuniit L’appui des résidants a été remarquable, surtout que les ajjigiinngittunik qaujisaqtaulauqtut; aungiqtaullutik, tiglirningit qaujisaqtaullutik, navires peuvent soulever de mauvais souvenirs pour cer- timingit uukturaqtaullutik, tusaaningit uummatingit, sauningit qaujisaqtaullutik tains Inuits. ammalu taqangit qimirrujaullutik. Ilangit qaujisaqtaujut timingitta qanuinninginnik Certains d’entre eux se souviennent du délogement forcé titiraqsimajunik tunijauqattalauqtut. Inuit 15nik ungataanilu ukiuliit piqataujun- de leurs familles par les gouvernements durant les années nalauqtut (qaujisaqtaulauqtut atingit uqauqataujariaqanngittut angirutingitigut). 1950. D’autres se souviennent des visites du navire hospi- 55 percent taakkunanngat 685-ngujunit ilagiinit niruaqtaulauqtut qaujisaq- talier C.D. Howe des années 1950 et 1960 qui enlevaient les tauqatauqujaullutik-Nunavingmi niruariaqtuqpaktut unurninginnik unurniqsaullutik. membres de leurs familles atteints de tuberculose, et qu’on Inuit ikajuqsurningit tamatuminga piujummariulauqtuq, piluaqtumik umiarjuat n’a plus revus. Mais pour la plupart, le voyage d’aujourd’hui ilanginnut isumagituinnaq&ugu aksururnarutaungmat qanuinniuvalauqsimajunut. était rempli de fierté. Ilangit iqqailauqtut ilangit gavamakkunnut nuutitaulauqsimaninginnik 1950-nginni L’intervieweur de l’équipe de santé, Sophie Keelan, qui a ilangillu iqqaillutik C.D. Howe aanniaviliaqtittivalauqsimaningannik 1950-nginni connu un relogement lorsqu’elle était très jeune et a plus 1960-nginnilu ilagijaujut puvagluktut aullaujjaullutik ilangillu takujaukkannilauqsima- tard été diagnostiquée comme atteinte de tuberculose à natik taimannganit. Tamainnupaluk taanna ingirraniulauqtuq upigijauttialauqtuq. bord du C.D. Howe, a mentionné que ses pensées se sont Qaujisaqtiujut apiqsulauqtut Sophie Keelanmik, nuutauqataulauqsimajuq surusiul- tournées vers Daisy Watt, une interprète maintenant luni kinguniagullu puvaglungniraqtaulluni C.D. Howe aullalauqsimajuq, uqalauqtuq décédée du navire hospitalier. Madame Keelan était fière de iqqailaurnirminik Daisy Wattngulauqtumik, taissumani taikani umiarjuarmi tusaajiu- participer à ce grand projet. « Daisy était pionnière et c’est lauqsimajuq. Keelan upigusulauqtuq piqataujunnarnirminik tamatumani qaujisarniu- ce que je ressens aussi. C’était encore plus excitant pour jumik. “Daisy pilirijimmariulauqsimajuq taissumani, taimaatigittauq ikajurniqaqquu- moi, parce que j’allais travailler pour mon peuple, les Inuits, jivunga,” uqalauqtuq, “quvianaluanngualauqtuq uvannut, inuqutinnut pilirijunnar- pour eux et avec eux. » niarama, Inungnut, pilirijjutilugit piliriqatigilugillu.” L’appui pour l’enquête sur la santé Qanuippitaa? était Qanuippitamut piliriangujumut ikajuqsuijut angijummariulauqtuq. Nunalingmiut upi- incroyable. Les résidants étaient ouvertement fiers de voir gusungnirminik nalunalaunngittut Inuit umiarjuarmi piliriqataulaurmata, tunngasukti- des Inuits travailler à bord, qui les accueillaient à bras tauvak&utik ammalu nirititauttiaqpak&utik tavvani umiarjuarmi. Innait iqqaumajak- ouverts et leur offraient d’excellents petits plats. Les aînés sangit aksururnaraluaqtillugit tavvunga umiarjuarmut ikiqattalauqtut, ilangilluunniit

ont volontairement mis leurs mauvais souvenirs à l’écart tavvaniikkannikutaagumavalauqtut. Ilangit niruaqtausimanngittut qaujisaqtaunirmut WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 33 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:26 PM Page 34

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ dFxh4g5 iE9lt[l wkw5 ieq8i4 - ∫4fx sFl3i4 iEJ5

gi/symJ5 sus/3usi5 ∫4fkz cspn6tsJk5 Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ Skipping for fun, and feasting on country food – in this case, sea urchins donated by Umiujaq residents to the survey team’s Inuit staff

■ On s’amuse en sautant et on se délecte d’aliments locaux But most of all, it was the participants’ willingness to open their – d’oursins donnés par des résidants d’Umiujaq au person- hearts and answer the health survey’s many questions, to have blood nel inuit de l’équipe de l’enquête samples taken without a squeal, and body measurements taken without ■ Quviasuktut nirillutiglu Inuit niqinginnik - taakkua shame, that was key to making Nunavik’s 2004 health survey a success. uvilurnik nirijut tunijausimajut Umiujarmiunit taakkununga The tough questions that Inuit asked themselves will pay off in qaujisaqtiujunut securing a healthier life for future generations.

For more details, consult the health survey’s official website, www.qanuippitaa.com Nunavimmiut, a television program produced by Taqramiut Nipingat Inc., will also air a special feature on the health survey later this year on APTN.

pour monter à bord du navire et certains ont même manifesté le désir de rester plus longtemps. Certaines personnes qui n’avaient pas été choisies ont dit qu’elles auraient payé pour monter à bord et participer à l’enquête. Les employeurs ont libéré leurs employés et les écoles, leurs étudiants pour que les personnes choisies puissent participer. Les garderies ont pris soin des enfants pendant que les parents montaient à bord. Les bureaux municipaux et les postes infirmiers du Nunavik ont également aidé pour que cette mission de taille puisse se concrétiser. Mais avant tout, c’est la volonté des participants de bien vouloir ouvrir leur cœur et répondre aux nombreuses questions de l’enquête sur la santé,

HIVER 2005 de se soumettre à des prises de sang sans gémir et aux mensurations sans 34 INUKTITUT wk4tg5 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:26 PM Page 35

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI Isabelle Dubois (NRBHSS)

■ xW6h6t ˙F ®M8 vq6hxl0Jx3usb6 vtctc6g6 Xi1ui4 Xnu4 b6roµ3u4 em4ymMs6Lis4

■ Interviewer Sophie Keelan of Kangiqsualujjuaq reunites with daughter Pasha after more than a month away

■ L’intervieweur Sophie Keelan, de Kangiqsualujjuaq, et sa fille Pasha se retrouvent après plus d’un mois de séparation

■ Apiqsuqti Sophie Keelan Kangiqsualujjuarmiutaq katiqatiqaqtuq paningminik Pashamik taqqilimaarmik qimaksimalauq&uniuk UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 35 9725 S2_Health.qxd 2/1/06 3:26 PM Page 36

ci5gu ❘ UP CLOSE ❘ DE PRÈS ❘ QANITTUMI

gêne, qui a contribué à la réussite de l’enquête uqammarilauqtut akiliijunnarniraq&utik ilauqataujumamut sur la santé au Nunavik de 2004. qaujisaqtauqataujumallutiglu. Les questions difficiles que les Inuits se sont Iqqanaijarviit iqqanaijaqtimingnik ammalu ilinniarviit ilin- posés aideront à améliorer la qualité de vie des niaqtimingnik ilauqataujunnaqtittilauqtut. Pairiviit pairijun- générations futures. nalauqtut angajuqqaujut qaujisaqtaujarialiit qiturngangit pairijiqariaqaraangata. Nunaliit aulattijingit ammalu aannia- Pour obtenir davantage de renseignements, siuqtiit ikajurniqalaurmijut, ikajurningillu pimmariuniqa- consultez le site Web officiel de l’enquête sur la lauq&utik tamatumunga qaujisarniujumut. santé, www.qanuippitaa.com Nunavimmiut, Quvianarniqpaulauqtuq, apiqsuqtaujut pijumaniqalaurnin- une émission de télévision réalisée par git apiqqutinik kiumallutik ammalu timimingnik qaujisaqtau- Taqramiut Nipingat Inc., présentera un spécial tittillutik, aungiqtauvak&utik, timingit uukturaqtaullutik kan- sur l’enquête sur la santé plus tard cette année ngusugatik, tamanna pimmariuniqarjualauqpuq Nunavingmi au réseau APTN. 2004-mi aanniaqarnangittulirinirmut qaujisarniulauqtumik. ■ xW6h6t\g~p X9M/5 wprs9 Apiqqutiit kiumajunnalauqtangit ikajurniqarniaqtut kingu- n9li5 xs9Mo6t9lQ5 xm5n8f5 vaatta qanuilinganiriniaqtanginnut.

■ Interviewer/interpreter Padlayat Ezechiel gazes Tukisigiakkannirumaguvit, qarasaujakkut kasuuti qaujigia- ahead as the C.C.G.S. rvigilugu, www.qanuippitaa.com. Nunavimmiut, tarrijaak- Amundsen sails away from saliangusimajuq Tarramiuq Nipingannut saqqijaaqtitaulaaq- Salluit tuq Nunaqaqqaaqsimajut Takunnagaksalirijikkunginnut.

■ L’intervieweur et inter- prète, Padlayat Ezechiel, observe le N.G.C.C.. Amundsen qui quitte Salluit

■ Apiqsuqti/tusaaji Padlayat Ezechiel Sallunit aullaliqtillugit Amundsenkut 2005 Isabelle Dubois (NRBHSS) srs6 36 INUKTITUT wk4tg5 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 37

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Northwest Territories. Dept. of Information/NWT Archives. G-1979-023-2006 Northwest Territories.

Reunited we stand ❘ By Jeela Palluq vt4v8i6SA5

❘ ttC6g6 πM X9l6 WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 37 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 38

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Northwest Territories. Dept. of Information/NWT Archives. G-1979-023-2008 Northwest Territories. Dept. of Information/NWT Archives. G-1979-023-2031 Northwest Territories.

!#-i4 srsc6Lz !$-a˜gw8No6Lz wonwpm I was 13 years old going on 14 when I received news scstMs6ym÷z, d=?y1io1u4 (-u4 from my teacher that, having passed grade 9, W/‰6yZm wcl1k5 wo8ixExD8N3iC6bs9lb Axb8 I had the option to go to grade 10 in Iqaluit and finish ÇS5n8 wo8ix3Fxl1j5 wo8ix6b8i4 W/‰6yJmAm, my high school at the Gordon Robertson Education xzJ6√4v[l Wdp4Xt4. w[lo1usbsMs6gz, Center (GREC), with my parents’ permission, of course. xs9MEx4n3l whmQgw8N6LA x4hxl4 I lived in Igloolik, and such a move was both an xoxNwMs6g6 v2WxNDJ4Lil. exciting and scary thought.

zJ6√4v4, kNQ/C, Wc8NE/4vl emA8NClxEx4n8i4 kbCslx6Lz ould I leave the comforts of my parents, my community, my friends at such a ≈9Mk9l wicEx6gD8NClxEx4n8i4 whmMs6gz. bw{hmi kNø5 young age and go live among so many strangers? This was at a time when er6∫l1u x7ml r?9o3u wo8ix3NMs6ym1mb d=?y1io4 (-j5 tr9lA. communities in the Baffin and Kivalliq regions only offered elementary er6∫l1us5 wo8ix3Fxl1u4 who5tJmAt4 wcl1k5 ˚5bExc6X- education. In order for Baffin students to obtain their high school diploma, x Ms6ymJ5, bw{hmi kN5yx2 vN1Nz8i ∫8N wo8ix3FxlgxaMs6g6, they had to go to Iqaluit (formerly Frobisher Bay), the only community in the m4W6bsMs6ym9li !(&)-u, wk4h1u9l x5t6bsoMs6ym9li !((!-u. Ceastern Northwest Territories with a high school. GREC, first opened in 1970, was !%-a9lxXl4gi5 wo8ixÇi4gi5 Wzhw8N6tA5 wcl1k`ZsMs6ymJA5. renamed Inukshuk High School in 1991. xs9M3ix~3iK5 w6vsmlx5tx`QbC. w6vsmZlx6gz w[l5t8i WdtD¬/3i4 Of about 15 students completing grade nine in my year, only three of us continued x=KN4gz N4nZ4nEix6b8i4 - x0p`Axi4 rhgw8N3i[l xq3C8i`Z6ymJi4. on to Iqaluit. wo8ixctQym/8i4 xs9Mctc3i8k5 xJ3N`Q0ÔuMs6ymJ6. bwm`Zi5 wo8ix- The days leading up to our departure are a little cloudy for me. I remember going o~3i5t8i5 vt`Zw8NMs6ymZ5b. xzJ6√4v4 dMMs`Q5tx6©4 xJ`Q8ix3i8i4. through our house picking up things to bring with me – pictures or little items from ryxi s?8i4 xWE/ExcMs6ymJz, “xJ0÷`Q4vlx6SzcwV” home that could bring me comfort. Going with classmates made it easier. After all, SwAMs6ym0÷`QbC wcl1kx`Z3iEMs6ym/C. s®F1u w6vNw/6tk5 we had been together right from kindergarten. My parents were confident I could xw/sMs6ymJA5 u=F1j5 b2Wfzl gJ3uFQix6b5t8k8zs0/s9lb take this step. My big question was, “Could I do this?” xq3CEixo6b5t8k5 wo8ix3ioµ5t8i. w[lDyEix6b5t8kx6bs9lb w6vNw/6ti[l I will never forget the first time we arrived in Iqaluit. Ukiivik Residence staff wo8ix6ti[l. dFxNMs6ymJ5 csp/Es6X9ox/4v. wo8ixct4v greeted us at the airport to take us to the residence where we would live during our vt`Zw8NMs6ym/4v s0pDh4Lzl wkw5 vt`Zs6g5 kNoctŒaiq8i4. wo8ix6†5 high school years. We were shown to our rooms and introduced to the rest of the staff st6g5 bƒt4v8i3i3ui4 dFxhMs6g5 s?5t1i[l k∫aJi4 bf6f0pvb4Lt4. and some of the students. My first impressions were positive. I clung close to my er6∫¬2 kNooµvnq8i`Z6ymJcMs6g6, x7ml vq6Oi3u5, vmi’gx3u5, n9o3i5 friends and noticed that the clusters of so many people were from the same commu-

HIVER 2005 x7ml x3Fxi`Z6ymJc6Li. nirlx3u`Z6g5 szy4gu`Z6ymi6XsMs6g5. nities. Students returning were excited to see each other after spending time at home 38 INUKTITUT wk4tg5 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 39

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

■ !(&(-u bwmw5gi4 c3oi4 x7ml k/f∫c3i6 ■ Back in 1979, bellbottoms, plaid pants and ■ En 1979, les pantalons à pattes ■ 1979-mi taimaittunik qarlinik ammalu WsQ/s?Ms6ymJ5 wcl1i AE4u wo8ixEx6X4t9lQ5. long hair were all the rage at Iqaluit's GREC d’éléphant, les pantalons écossais et les nujakutaaqarniq piugijauvalauqsimajut wo8ixDtoEi3u4 sXq8i4, ra?3i6, xabw5 residential high school. Skipping study hall, cheveux longs faisaient fureur à l’école Iqalungni GRECmi ilinniariaqpaktillugit. x3Nw9l w[lDyq8kxvs6g3i6 vmpi4 breaking curfews, sneaking to the boys’ or secondaire résidentielle GREC. Sécher les Ilinniarutilirinirmik upanginnik, kinguvarniq, yMw3EyNhAbs?Ms6g5 dFxND¬/6X4Lt4 w˜8il the girls’ floor, and outsmarting supervisors cours, manquer le couvre-feu, se faufiler à angutait arnaillu iglurusinginnuakauqturniq xa/s9li hx4bs0JbsN6X4Li were just some of the things that could l’étage des garçons ou des filles, déjouer les kamajinik silairrisinasugutauvalauqtut either be a lot of fun or get you into a lot of surveillants étaient des activités qui étaient quvianaruluujaqpak&utik ilaannilu trouble très amusantes ou qui nous causaient angujaulluni suaktaujjutaunaqpak&uni beaucoup de problèmes

Notre réunion Katikkanniqpugut ❘ par Jeela Palluq ❘ Titiraqtuq Jeela Palluq

J’avais presque 14 ans lorsque mon professeur 13-nik ukiuqaq&unga 14-ngulaatuinnaliq&unga ilisaijima m’a informée qu’après avoir réussi ma 9e année, uqautilauqsimajaanga, quvvasingnilingmik 9-mik pijariiqsigama je pouvais faire ma 10e année à Iqaluit et terminer mes Iqalungnut ilinniariarunnarniraqtaulluta Gordon Robertson études secondaires au Gordon Robertson Education Ilinniarvialungmut ilinniaqtannik pijariiqsijumaguma, Center (GREC), si mes parents y consentaient angajuqqaakkaglu piqujikpatik. Iglulingmiutaulauqtunga, bien sûr. J’habitais alors à Igloolik, et un tel aullariaksarlu isumagituinnaq&ugu aksualuk déplacement était à la fois excitant et épeurant. alianailauqtuq kappianarujuk&unilu.

st-ce que je pouvais quitter mes parents, ma collectivité, ngajuqqaakkak, nunagijara, piqannarijakkalu qimagunnaraluariaksannik mes amis aussi jeune pour aller vivre parmi autant nutarauluaq&unga aallanullu iniqariaqturunnaraluariaksannik isumalauqtun- d’étrangers? À ce moment-là, les collectivités des ga. Taissumani nunaliit Qikiqtaalungmi ammalu Kivallirmi ilinniarnalauqsi- régions de Baffin et du Kivalliq n’offraient que mangmata quvvasingnilik 9-mut tikillugu. Qikiqtaalungmiut ilinniarvialung- des études élémentaires. Pour obtenir leur diplôme mik isulittijumagutik Iqalungnut nuuttariaqaqpalauqsimajut, taissumani Ed’études secondaires, les étudiants de Baffin devaient donc ANunatsiap kanangnanganni taanna ilinniarvialutuangulauqtuq, makpiqtaulauqsimal- se rendre à Iqaluit (anciennement Frobisher Bay), la seule luni 1970-mi, Inuksungmillu attiqtaulilauqsimalluni 1991-mi. collectivité de l’est des Territoires du Nord-Ouest qui possédait 15-ngulluapaluktunit ilinniaraaniktunit pingasuinnaqtigut Iqalungnunngaulau- une école secondaire. GREC, qui a ouvert ses portes en qsimajugut. 1970, a été rebaptisé École secondaire Inukshuk en 1991. Aullarniasaarnivut iqqaumaluattianngitara. Iqqaumagaluaqtunga igluttinni piqutir- Des quelque 15 étudiants qui ont terminé leur 9e année uluujarnik avvunaktunga naksagaksariniaqtannik - ajjinnguanik kisutuinnarniglu cette année-là, seulement trois sont allés à Iqaluit. angirranninngaqsimajunik. Ilinniaqatigisimajannik aullaqatiqarninnut ajurnanngijju- Les journées qui ont précédé mon départ sont floues. Je umilauqsimajuq. Taimannganit ilinnialisaarnittinnit katinngainnalauqsimagatta. me souviens avoir passé notre maison au peigne fin pour Angajuqqaakkak qulalaunngittiaqtuuk ajunnginniarninnik. Kisiani uvannik apirijari-

choisir des objets que je prendrais avec moi : des photos ou aqalauqsimajunga, “Ajujjaanngikkaluaqpungaqai?” UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 39 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 40

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

cspJm7mEMs6ym/4v nirlx3u`Z6g5 szy4gu`Z3iq8k5 x7ml scsyq5 x0psq8iq8k5. and introducing us newcomers. There were people from most Baffin wMz8i4 Wc8NE/cw8NoMs6gz. communities, as well as Rankin Inlet, Baker Lake, Salliq (Coral Harbour) s®F1usbs9lz wo8ix3Fxl1j9l wo8ixEx6ym9lz dFxN6XMs6g6 v2WxNMs6X4Lil. and Arviat (then Eskimo Point). Students from Sanikiluaq came the sk6g7m‰5 wo8ix6ts?Ms6g5 dFxh5tx6XMs6g5. wo8ixDtoE/Exc3i3j5 sX`QMs6X1i6, furthest. I was very interested in getting to know people from such xq3C6ym8Nj5 ra?3i6, xat5 x3Nw9¬8•5 w[lDyq8k5 S˜vs6g3i6 W/Exc`Q4vlx6t9lb, faraway places and with such different dialects. The people from w6vNw/6ti4 wo8ix6ti[l ek4vwi6, WNhxDys2 k`Axi yi4bEx3i6, t-!-j5 W`AxEx6g3i6 Sanikiluaq intrigued me. One of them would become a lifelong friend. x7ml juEx3i6, Wc8NE/6∫3i6 xw?ctc3i3¬8•5 wcl1usi4, x7ml vmp5t8i4 yMw3Ei6 — My years living at the residence and going to GREC High School xoxNw5gx¬?Ms6ymJ5 w˜8il hƒ6bs3JxDtQJ8N6X4LtA5. were full of both fun and fear. For a lot of students, it was mainly fun. bwmw2XMs6ymKA5. Skipping study hall, breaking curfews, sneaking to the boys’ or the bw{hmi xg6XMs6ym/K5 si4vsbsvbD¬/Ms6g5 wo8ixEx6XMs6ymJ5 vt8ic6t9lQ5 JMw %- girls’ floor, playing pranks on staff or fellow students, going on week- u5 (-j5, @))$-u wcl1i. !(&)-l !((!-l xf8iq8i wo8ix6XMs6g5 r?9o3u5, er6∫l1u5 end passes, going to the T-1 arcade and dances, meeting or fighting x7ml m3Î4 kNF1u5 xq3Cu1i4 xs9M6Lt4 wo8ixExExc6XMs6ym1mb. with the “towners” (Iqaluit residents), and outsmarting supervisors – these were things that were either a lot of fun or could get us into a lot of trouble.

■ AE4u wo8ixEx6XMs6g5: µb egh4 Gbo6WxiH ■ The faces of GREC over the years: Martha ■ Des figures du GREC au fil des ans : ■ GRECmi ilinniariaqpalauqtut: Xizl /i; Wo2 Bx5n8 usEM8 xuxovusbsJ6 Qittusuk of Sanikiluaq (near right) with Martha Qittusuk de Sanikiluaq (à droite) et Martha Qittusuk (taliqpiani) paningalu Jenny; GetxiH; x7ml ˜nly ≈Ex6 u5tmbo1usb6 daughter Jenny; Phillip Hodgson of sa fille Jenny; Phillip Hodgson du Maryland, Phillip Hodgson Maryland Americamiutaujuq Gbo6WxiH x7ml Wc8NE/z Maryland, U.S.A. (centre); and Lazarus Arreak É.-U. (au centre); et Lazarus Arreak de Pond (qitiani); ammalu Lazarus Arreak of (far right) and friend Inlet (extrême droite) et ami Mittimatalingmiutaq (taliqpiani) ammalu piqannarijanga

de petits objets qui sauraient me réconforter. Comme j’y allais avec des compagnons Puigulauqsimajjaanngitara Iqalungnuanngarnirilauqsi- de classe, c’était plus facile. Nous étions ensemble depuis la maternelle. Mes parents majara. Ukiivingmi iqqanaijaqtinut aijaulauqsimajugut étaient certains que je pouvais le faire, mais je n’étais pas aussi convaincue. mivvingmut tappikungalu tujurmiviginiaqtattinnunngauj- Je n’oublierai jamais notre arrivée à Iqaluit. Le personnel de la résidence Ukiivik jaulluta angirrarinialiqtattinnut ilinniarnilimaattinni. Igluru- nous a accueillis à l’aéroport pour nous conduire à la résidence où nous habiterions siriniaqtattinnuaqtaulluta iqqanaijaqtiniglu ilinniaqtiniglu durant notre secondaire. On nous a donné nos chambres et ensuite on nous a présenté takutitaulluta. Quvianalauqsimajut qaujijariuqpalliajakka. au reste du personnel et à d’autres étudiants. Mes premières impressions furent Ilinniaqatikka katinngainnalauqsimajakka ujjirusuk&ungalu positives. Je collais à mes amis et j’ai remarqué que les groupes de gens venaient Inuit katinngauqtut nunaliqatigiinguninginnik. Ilinniaqtiit des mêmes collectivités. Les étudiants qui revenaient étaient heureux de se retrou- utiqtut takuutikkannirnirminik quviasulauqtut uvattingniglu ver après un séjour chez eux et de nous présenter. Il y avait des gens de la plupart des nutaangujunik takuqqujjikatak&utik. Qikiqtaaluup nunalili- collectivités de Baffin, ainsi que de Rankin Inlet, Baker Lake, Salliq (Coral Harbour) et maakasanginninngaqsimajuqalauqtuq, ammalu Kangiq&in- Arviat (alors Eskimo Point). Les étudiants de Sanikiluaq étaient ceux qui venaient de irmit, Kamani’tuarmit, Sallirnit ammalu Arvianinngaq- très loin. J’étais très intéressée à faire la connaissance de personnes venant d’aussi simajuqaq&uni. Sanikiluarminngaqtut ungasiktuminngaqsi- 2005 loin et qui parlaient différents dialectes. Les personnes de Sanikiluaq m’intriguaient. maniqpaulauqtut. Qaujijumammarilauqsimajakka Sani-

srs6 L’une d’elle est devenue une amie à vie. kiluarminngaqtut ungasiktuminngarninginnut ammalu 40 INUKTITUT wk4tg5 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 41

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

cz5tx~6 AE4u wo8ix6XMs6ymJ5 whmoMs3mb vt8icC/3i6X5 dFxN9ME4v/3izi4. uxo Those were the days. x4Xoxl4, sco6 wp5yx6, Îb X9l6, Jx0 u5g6, swox7 ?MsCt x7ml Ç0J wkxl4 X3NoMs6ymJ5 Many stories about those days surfaced when former GREC students vt8isix6gj5. WoE3JxMs6g5 ®Ns/osCh4Lt4 W8Å6t5ti4f5, ju6t5ti4f5 x7ml isFx4nc3i4f5. held their first reunion July 5 - 9, 2004 in Iqaluit. Between 1970 and #)-mE1i4 nirlx3u5 tr5gcMs6g6, gngxCu4 vt8i6bc3ix3iz8i4 ®Ns/osChx6Lt4 czb˙3u4 1991, students from the Kivalliq, Baffin and even a few from the Nunavik xg6gxD8N7mEoMs3mb. g8i6fyxMs6Lt[l kNoctŒa9lt4 WNhx3i6Xsiq8k5. region had to leave home to attend high school. vt8i6 WQxMs6g6 N[Z0/u, JMw %-u vt8ic6Lt4 wo8ix3Fxl1u. w6vNw/6ts?Ms6g6 µb Several years earlier, some graduates from GREC decided that it tr=F4 WQx6t5tMs6g6 d9o3u4 wf7mw9li, w6vNw/6tsMs3uJ6bs6 yM{t8 we0J4 eMs0/6Li, would be a great idea to have a reunion. Mary Akpalialuk, Okalik x1ov4f9l xJE6hwpQ?Ms6bz mw4 Z5k g4yx3i4f5 mgw6yMs6Li. Z?m4f8i yKos6tsJ6 Eegeesiak, Rhoda Palluq, George Metuq, William Flaherty and Roger x7ml wo8ixExcbs?Ms6ymJ6 X9 svo6 x7ml wo8ix6goEi3j5 ui{bsJ6 ∑gx Wf Innualuk spearheaded the planning. They put in countless hours holding sc9MA8NMs3uÔ4. wo8ixEx6XMs6ymJ5 is6vctŒMs6g5 wMq9l wo8ixEx6XMs6ymi3ui5 fundraising events such as bingos, dances and sales. Thirty students bƒtobw8N6g5. from Sanikiluaq even attended, fundraising as soon as they heard that a reunion was planned in order to charter a flight. They were awarded for best community efforts. Jeela Palluq Jeela Palluq Kathleen Lippa/NNSL

Mes années de résidence et d’études secondaires au GREC se sont révélées à la uqausingit ajjiunginninginnut. Ilangannik piqannarijaqain- fois amusantes et moins amusantes. Pour un grand nombre d’étudiants, c’était essen- nalilauqtunga. tiellement amusant. Sécher les cours, manquer le couvre-feu, se faufiler à l’étage des Ukiivingmiutaullunga ilinniarvialungmullu ilinniariaqsi- garçons ou des filles, jouer des tours au personnel ou aux autres étudiants, sortir en mallunga quvianaqpalauqtuq kappianalauqpak&unilu. fin de semaine, aller à l’arcade T-1 et aux danses, rencontrer ou se batailler avec les Unuqtummariit ilinniaqtiuvalauqtut quviasuttiaqpalauqtut. « citadins » (résidants d’Iqaluit), et bien sûr déjouer les surveillants – ce sont là des Ilinniarutilirijariaqarnirmut upanngilauqpangniq, angirraqsi- activités qui étaient très amusantes ou qui nous causaient beaucoup de problèmes. mannamut kinguvarniq, angutit arnailluunniit iglurusingin- Quels souvenirs! nut pulaakauqturniq pijariaqanngikkaluaqtilluta, iqqanaijaq- Bon nombre de ces histoires ont été remâchées lorsque les anciens de GREC ont tinik ilinniaqtiniglu qinukkainiq, pinasuarusiup nunnguani organisé leur première réunion du 5 au 9 juillet 2004 à Iqaluit. De 1970 à 1991, des siniktariarniq, T-1-mut pinnguariaqturniq ammalu mum- étudiants du Kivalliq, de Baffin et même quelques-uns de la région du Nunavik ont dû iriarniq, piqannarijaqtaarniq aivaqatiqarnirluunniit Iqalung- quitter leur foyer pour faire leurs études secondaires. miunik, ammalu kamajittinnik silairriniq – alianaittua- Il y a quelques années, quelques diplômés du GREC ont décidé qu’il serait très luuvalauqsimajut ilaannilu sukuuqtaurjuarutigijunnaq- intéressant d’organiser une réunion. Mary Akpalialuk, Okalik Eegeesiak, Rhoda Palluq, pak&utigut.

George Metuq, William Flaherty et Roger Innualuk ont pris en charge la planification. Taimaippalauqsimavugut. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 41 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 42

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

xw2Ùi wcl1i eu3DtbsMs6Lb, WzJx8i vtMs3uJA5 The reunion started on Monday, July 5 with a gathering at the high school. Former w6vsmic6Lb w6vNw/6ts?Ms6gi4 wo8ix6ts?Ms6gi[l staff member Martha Tikivik opened the event with the lighting of a qulliq, followed w˚J8•6ymo6gi4. x4hD3NMsvMs6g6. wo8ixctQ?Ms6bK5, by a drum dance by another former staff member, Celestine Erkidjuk, and a prayer by w6vNw/6ts?Ms6g5, Wc8NEMs6bK9l w6vs7m9lQ5 bw{hmi retired Anglican minister Mike Gardener. Premier and former student Paul Okalik and ckw`QMs6ymiq8i4 x7ml whmQ9lQ5 Wbccbsq8iq8i4 Education Minister Edward Picco shared opening remarks. Former students then had vtctŒ4t9lb, ck3l w˚J8•Ms6ymJFisiq8i4 x4hD3NMs6g6. a chance to mingle, some reuniting for the first time since their graduation. wMzA9l nw7m6Ù9o3NMs6g6 wMq8k5 x4hDf∫AbsJk5 Following a tour of a much-changed Iqaluit on Tuesday, we gathered Wednesday n4f5t8NDbsMs3m5. morning to remember staff and students of GREC that have passed on. It was a very s9 ˜z8i x4hD3NMs6t9lA, s8k4n4f5 w[M3ND¬/oMs6g6. emotional time. To remember a classmate, a staff member, or a friend during the si4√vb4Lb wo8ixEx6ymt9lb s®F1usbst9lbl xg6XMs6y- times they were fine and well and knowing that they are no longer with us, and the m/5t8i4, csptbso6Lbl vmpK5 yMw3E?Ms3i`QbK5 — reason or circumstances that they were not there with us to reunite, was very difficult. It was also a comforting way for some to let go. Jeela Palluq Jeela Palluq Kathleen Lippa/NNSL

Ils ont passé une foule d’heures à organiser des Taissumani atuqpalauqsimajavut unikkautaukataruluujalauqtut ilinniariaqpalauqsi- levées de fonds, notamment des bingos, des majut katinniqaqtillugit July 5-mit 9-mut, 2004-mi Iqalungni. 1970-lu 1991-lu akun- danses et des ventes. Trente étudiants du ninginni ilinniaqpalauqtut Kivallirmit, Qikiqtaalungmit ammalu marruuk Nunavingmit Sanikiluaq y ont participé – ils ont débuté une angirramingnik aullaq&utik ilinniariariaqaqpalauqsimangmata. levée de fonds pour noliser un vol dès qu’ils ont Qangattiasaaq GRECmi ilinniaqpalauqsimajut isumalilaurmata katinniqarajarniq- appris qu’une réunion était prévue. Ils se sont pat quvianallarikkajarninganik. Mary Akpalialuk, Okalik Eegeesiak, Rhoda Palluq, mérités un prix pour les meilleurs efforts com- George Metuq, William Flaherty ammalu Roger Innualuk parnalilauqsimajut katinniu- munautaires. niaqtumut. Pilirirjualauqtut kiinaujaliurasuk&utik pinguuqtittinikkut, mumiqtittinikkut La réunion a débuté le lundi 5 juillet, par une ammalu niuviaksaqarnikkut. 30-maringnik Sanikiluarmit tikittuqalauqtuq, tusatu- rencontre à l’école secondaire. Un ancien membre aramik katinniqtaqarniarningannik kiinaujaliurasuaq&utik qangatasuurmik atuqtu- du personnel, Martha Tikivik, a inauguré arunnammarililaurmata. Tunniqqusialauq&utiglu nunaliqatigiingullutik pinasuarniq- l’événement en allumant un qulliq. Celestine pauninginnut. Erkidjuk, une autre membre du personnel, a Katinniq pigialauqtuq Naggajjami, July 5-mi katinniqaq&utik ilinniarvialungmi. effectué une danse du tambour, et le ministre Iqqanaijaqtiuvalauqtuq Martha Tikivik pigiaqtittilauqtuq qullirmik ikummailluni, anglican retraité, Mike Gardener, a dit une iqqanaijaqtiulaurmijuqtauq Celestine Erkidjuk qilaujjaq&uni, Anglikakkullu ajuriqsuiji- prière. L’ancien étudiant et premier ministre, givalauqtanga Mark Gardener tuksiarnikkut matuiqsilauq&uni. Gavamakkunni

HIVER 2005 Paul Okalik et le ministre de l’Éducation, Sivuliuqtiujuq ammalu ilinniariaqatauvalauqsimajuq Paul Okalik ammalu 42 INUKTITUT wk4tg5 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 43

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

cspm5tx6X4gF•5 ckwo6X4gFis1mΩ5t8i4. s8k4noµ6 w[Mm/Ms6gA5 After an emotionally difficult morning, we had a chance to get together in the after- bc?~6Lb¡ noon for laughs. Sharing funny stories of our high school and residence days revealed et6ƒ7u, vt5b6g6ymJ5 u6h6tbsMs6g5 eW1u4 iFztb4nu4. kNK7us9l that in fact we hadn’t outsmarted our supervisors – they knew exactly what was kNK5 s9lz8i4 dFxh1ic3mb Wh4gk5 wMscbsMs6Lb, tAux6Lb AE4 going on in some cases! An afternoon of laughing left us with sore cheeks and NlNw4fbz8i4. wo8ixEx6XMs6ymJ5 sk6g7m‰5 kNK5 Z?mz8i kNoq8i[l stomach muscles! wvJ3ic6ymo6g5 w6vNw÷utA5. On Thursday, reunion participants sat together to sew a quilt. Nunavut was cele- s9l6 ra9o6Xso6g6 dFxND¬/Ms6g6. vt8isJu4 vmpQ/K5 ≈6r4h- brating Nunavut Day and we took part in the parade, holding the GREC banner with w5tx6ymMs6g5 yK9o6XsJu4 vt8isJu4, wo8ixctQ?Ms6bK9l b=?s- pride. Most GREC graduates now have an important part in Nunavut’s government K†4v8iExco6LtA5, cspmNb cz bf4v8i3ix3mΩ5tA5. w˜tA5 w6vsm- and territory. icD8NMs6SA5 w˚yEMs6b5t8i4 dFxNMs6gu4, w˜tA9l x4hD3iE?Ms6b5t8i4 Our last day was filled with excitement. Our organizers had pulled off a successful n4f5tJ8NoMs6Lb. first reunion and it was time for us to say goodbye to our old classmates once more,

■ s®F1u vmps?Ms6g6 mr5g6 W`Ax6g6 GnsuxiH ■ Former GREC supervisor Makituk ■ L’ancien surveillant du GREC, Makituk ■ Ukiivingmi kamajiuvalauqtuq Makituk r`Z3usb6 ß5tJ6 iE/six6gi4. vmps?Ms3uJ6 Pingwartuk (far left) of Cape Dorset cooks for Pingwartuk (extrême gauche) de Cape Dorset Pingwartuk (saumiani) Kinngarmiutaq uuttijuq nwm8 N∫6 GetxiH x7ml vq6gZW1usb6 bwF5 reunion guests. Former supervisor Simon cuisine pour les invités de la réunion. nirijauniaqtunik. Kamajiuvalaurmijuq w4v3Ex l4 si4√6g5 xg6XMs6ym/u1i4 Nattuq (centre) and Clyde River's David L’ancien surveillant, Simon Nattuq (au centre) Simon Nattuq (qitiani) ammalu Iqaqrialu take the mike while sharing stories et David Iqaqrialu de Clyde River racontent Kangiqtugapingmiutaq David Iqaqrialu one afternoon des histoires à tour de rôle, un après-midi unikkaaqtut atuqpalauqsimajamingnik

Edward Picco, ont prononcé les mots de bienvenue. Les anciens étudi- Ilinniaqtulirinirmut Ministaujuq Edward Picco uqallagunnalaurmijuuk. ants ont alors eu l’occasion d’échanger, certains se réunissant pour la Ilinniariaqpalauqsimajut niuqqaqatigiilauqtut ilangillu ilinniariaq- première fois depuis la graduation. palauqsimanirminit takuutilitainnaqtut. Après une visite du « nouvel » Iqaluit, le mardi, nous nous sommes Aippani Iqalungni qimirrutitaulauq&uta, Pingajuanni katilaurmijugut réunis mercredi pour rendre hommage au personnel et aux étudiants du iqqaumaniqaq&uta iqqanaijaqtiuvalauqtunik ilinniaqtiuvalauqtuniglu GREC qui sont décédés. C’était une cérémonie très touchante. C’est bien inuujunniiqsimaliqtunik. Aksururnalaukalauqtuq. ilinniaqatigivalauq- de se souvenir d’un compagnon, d’un professeur ou d’un ami lorsqu’ils tavut, iqqanaijaqtiuvalauqtut, piqannarilauqtavullu iqqaummallugit tais- sont bien, mais il est très difficile de le faire lorsque ces personnes ne sumani qanuinngilauqsimaninginnik ammalu isumagillugit pitaqa- sont plus parmi nous. Cela a permis à certains de faire leurs adieux. qataunginninginnik katiqatigiiktilluta, qanurlu inuujunniilauqsimajuv- Après une matinée émotive, nous avons eu l’occasion de rire en iniuninginnik aksururnalauqtuq. Ilangagullu saimmaqpallirnalauqtuq après-midi. En échangeant des histoires amusantes de notre séjour à l’école ilanginnut aksurukutaagutaujunut sakkuttinnarutaulaurmat. et en résidence, nous nous sommes rendus compte que nous n’avions Ullaanganni aksururnalauqtillugu, unnuksakkut iglarnaruluujalilauq- pas vraiment déjoué nos surveillants – ils savaient exactement ce qui se tuq. Unikkaakatak&uta ilinniariaqsimatilluta ukiivingmiutautillutalu atuq- passaient dans certains cas! Cet après-midi de rires nous a détendu les palauqsimajattinnik, qaujititauliq&utalu kamajivut silairrivalaurninngi- muscles des joues et du ventre! tavut – qaujimattiaqpaktuviniit qanuiliqpaktuviniungmangaattinnik. Le jeudi, les participants à la réunion se sont rencontrés pour travailler Unnuksalimaaq iglamajalauqtugut taqavasaaq&uta!

à une courtepointe. Le Nunavut célébrait la Journée du Nunavut et nous UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 43 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:00 PM Page 44

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

■ vt8isJoµ5 whc6X4gw8Ns1mb. AE4u ■ All happy gatherings must come to an ■ Toutes les rencontres doivent se terminer. ■ Katinniujulimaat isuqaqpaktuinnaungmata. wo8ix66XMs6g5 x4hD3N6g4ƒlx6XMs`Q5g5 bw4fgN6 end. While GREC students certainly did not Bien que les étudiants du GREC n’aient GRECmi ilinniaqqpalauqtut aksururnaqtukku- xs9M6tbs9lt4 wo8ixEx6tbs?Ms6gg5, xq3Cu1i4 encounter the same experiences as those certes pas vécu les mêmes expériences que uluaqpalaunngittut taikkutunaq aullaqtitaullutik emw9lt4 xyxk5 ˚ym/Exc6XMs6g6 wo8ix3Fxl1u sent to other residential and federal day ceux ayant fréquenté d’autres écoles de jour ilinniariaqtitauvalauqtutut, angirramingnik who5tJmJ5 schools, much was sacrificed in order to résidentielles et fédérales, ils ont dû faire qimaillutik asianut nuusimajariaqaqpalauqtuq leave home and live in residence to obtain beaucoup de sacrifices pour quitter leur foyer ilinniarvialungmi isulittijumajut high school diplomas et vivre en résidence pour obtenir leur diplôme d’études secondaires

s?8k9o, s®F1usbs9li dFxNw8N6XMs`Q7m5. vt8isJj5 wMscbsi8k5 not knowing when we would see each other again. It had bfJ8NoMs6Sz x4hD6Lz wo8ixDt8i4 W/‰6yNhMs3i8i4. stMsvA8NMs6Lzl been a week for some of us to relive a wonderful part of our wiQ?Ms6b8k5 w˚y8i4 xhD3i6Xs=FQMs6b8i4. lives and for some of us, to let go of experiences that may AE4j5 wo8ixEx6XMs6g5 kNo1ui4 xs9M6Lt4 wo8ixExExc6XMs6gi4 not have been so wonderful. ra9o6XsJ4nsJ5. yKo5t8i wo8ixEx6tbs?Ms6ymJtg5 x4hD6tbsym`Q4v- For me, living at the residence was not all fun and games. lx6gA5. ryxi5bs6, xq3C5t8i5 emw9lb gJ3uF1usbs/Exc6Lb wo8i- The reunion gave me a chance to see the hard work I put xDt5t8i4 W/‰6yJ8NMs6gA. whmQ/4f9o, xs9MExc6XMs6gA5 bmguz into getting my high school diploma. I also had a chance to xg6ymJA5 xiAwymJA5 whmQ/slx3Nb w6v6bsymlx3Nbl. return to the place where I endured the toughest times of sWQ?4v WNhMs6g5 who5tJ8NMs6g9l. bmguzl xgD8NMs`Q5g5 cspmKz my life. x4hD3NMs3iz8i4, x7ml em4tQym/5b wMq5 N[o1i3u4 w4WQ?{y. Our GREC students may have been the last to attend during the residential school era. We certainly did not encounter the same experiences as those sent to other residential and federal day schools. Nonetheless, we had to leave home and live in residence to obtain our high school diplomas. The way I see it, we have come and gone quietly in this territory without attention or recognition. Hats off to all those who gave an effort and those who succeeded. To all those who were not able to take this route, you have my understanding, and to the families of those who have left us, you have my love. 2005 srs6 44 INUKTITUT wk4tg5 9725 S3_GREC.qxd 2/1/06 4:01 PM Page 45

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI ITK archives Jeela Palluq

avons participé à la parade en brandissant avec fierté la bannière du Qitiqquummi, katittaqtuqsimajut miqsuqtitaulauqtut qipingmik GREC. La plupart des diplômés du GREC occupent maintenant des postes nivingatitaksamik. Nunavummiullu Nunavut ullungannik quviasungniqar- importants au sein du gouvernement et du territoire du Nunavut. mata pisuktunut ilauqataulauq&uta, tigumiaq&uta GREC nalunaikkutan- Notre dernier jour était rempli d’émoi. Nos organisateurs avaient gannik. Ilinniariaqpalauqsimajut unuqtummariit Nunavut gavamanganni organisé une première rencontre fort réussie et il était temps pour nous nunalinginniglu ikajurniqaqsimaliqtut iqqanaijaamitigut. tous de saluer de nouveau nos anciens camarades de classe, sans savoir Ulluq kingulliqpauliqtuq quvianaruluujalauqtuq. Katinniujumik kama- quand nous les reverrons. Pour certains d’entre nous, cette semaine a jigijavut aaqqiksuittiaqsimalauqtut sivulliqpaujumik katinniujumik, ilinni- permis de revivre une partie extraordinaire de nos vies et pour d’autres, aqatigivalauqtavullu tavvauvutiikkanniriaqaliq&utigut, qaujimanata de délaisser des expériences moins intéressantes. qanga takukkannirniarmangaattigut. Ilaatigut iqqaumaniqarunnalauq- Pour moi, la vie en résidence n’a pas été que des parties de plaisir. La pugut inuusirilauqtattinnik quvianalauqtumik, ilaatigullu aksururniri- réunion m’a permis de voir les grands efforts que j’avais déployés pour valauqtattinnik sakkuttijunnalilauq&uta. obtenir mon diplôme d’études secondaires. J’ai également eu l’occasion Uvannulli, ukiivingmiutaulluni quvianainnaqpalaunngimmat. Katinni- de retourner à l’endroit où j’ai vécu les plus dures expériences de ma vie. ujumut ilauqatauninnut takujunnalilauqpunga aksuruq&unga ilinniarutin- Nos étudiants du GREC étaient peut-être les derniers à le fréquenter nik pijariiqsinasulaurninnik. Utilaukagunnalauq&ungalu inigivalauqtan- durant l’ère des écoles résidentielles. Nous n’avons certes pas vécu les nut inuusinnik asururniqpauvvigilauqtannik. mêmes expériences que ceux qui ont fréquenté d’autres écoles de jour GRECmut ilinniariaqpalauqtut nunalingminik aullaq&utik ilinniariari- résidentielles et fédérales. Quoi qu’il en soit, nous avons dû quitter nos aqaqpalauqtunik kingulliqpaujuksaujut. sivulittinni ilinniariaqtitau- foyers pour aller vivre en résidence et obtenir nos diplômes d’études valauqsimajutitut aksuruqtitausimanngikkaluaqtugut. Kisianittauq, secondaires. Selon moi, nous sommes passés inaperçus dans le territoire. angirrattinnit qimailluta tujurmivingmiutaujariaqaq&uta ilinniarutittinnik Félicitations à ceux et celles qui ont mis des efforts et à ceux et celles pijariiqsijunnalauqtugu. Isumagijakkulli, aullariaqaqpalauqtugut tama- qui ont réussi. À tous ceux et celles qui n’ont pu suivre cette voie, vous tuminga atuqsimajugut aniguisimajugut isumagijauluarnata iqqaqtausi- avez ma compréhension et aux familles de ceux qui nous ont quittés, maluarnatalu. vous avez mon amour. Upigivakka pinasulauqtut isulittijunnalauqtullu. Tamatumingalu atu- runnalaunngittut qaujimavunga aksururnalaurningannik, ammalu qimak- tigisimajatta ilangit naglingnirmik ikpigivassi. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 45 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 1 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 46

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Department of National Defence

■ vNbu sNb6g4n`Ax6 Xwoji wgxz5 GnsuxiH x7ml µtsy m8ixW4 X1i6©3us∫4 cspn3ic6t9lQ5, vNbu sNb6g4n4f5 srs6b6gu cspn3ic6Lt4

■ Canadian Rangers Payleemonie Etuangat (left) and Mathewsee Maniapik of Pangnirtung during Exercise Narwhal, On the largest Canadian military exercise ever staged in the Arctic

■ Les Rangers canadiens, Payleemonie Etuangat (à gauche) et Mathewsee Maniapik de Pangnirtung, lors de l’exercice Narwhal, la plus important exercice militaire jamais effectué dans le Nord

■ Kanatami Unataqtuksannguaq Payleemonie Etuangat (saumiani) ammalu Mathewsee Maniapik Panniqtuurmiutaak qaujisarniqaqtillugit, Kanatami unataqtuk- sakkut ukiuqtaqtumi qaujisarniqaq&utik HIVER 2005 46 INUKTITUT wk4tg5 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 47

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

uxiE9lt5 guard for thee ❘ Jw{ vw8{ ttC6bz ❘ By Joyce Caines

(%)-q8i sNbF[Jx6t9lQ5 vNbs2 kN3Jx3u x7ml n the early ’50s, the Cold War changed srs6b6gu whmiE/z xy0pMs6ym1m5. µ8N Canada’s view of the world and of its north- ®Ns/osC˙t4nw5 csp/s?9oxt9lQ5 yMl xy0p6X9o- ern perimeter. Now, in the face of expanding xt9lA sux3Jx5 srs6b6g4ƒc5b6g5 sk6y¿9og- resource development and climate change !w8NExc6g5, kNs2 sam/s/Exc3iz W7mE`A6y- that could bring ship traffic to an ice-free m7 mEo6g6, vNbu srs6b6gu sNb6g4n5 sam5tpso6g5 INorthwest Passage, the battle to protect this w8k4ymlx`Q5gi4 kNi, vNbs2 srs6b6gz8i xqJ7mExl1u. country’s sovereignty is more important than UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 47 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 48

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Department of National Defence

■ douÅo4 $@& sNb6g4ni5, Wb¿?usbw5, X1i6©3u u=Fz8i

■ CH-146 Griffon helicopters from 427 Squadron, Petawawa, at the Pangnirtung airport

■ Des hélicoptères CH-146 Griffon du 427e régiment de Petawawa, à l’aéroport de Pangnirtung

■ Qulimiguulik 427 unataqtuksanit, Petawawa, Panniqtuurmi mivvinganni 2005 srs6 48 INUKTITUT wk4tg5 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 49

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Department of National Defence Department of National Defence

■ x0pos6yJ6 wk4h1u4 GnsuxiH. d˜i, vNbu sNb6g4n`Ax6 µtsy m8ixW4 GnsuxiH x7ml Bwprx shbW4 xzJ6√3u4 √D9 ZwJu4 x7ml sNb6g4nu4 tsE4 Bws9u4 wkw5 W6fy3uA5 cspmiq5 wvJ3ic3Jx6g5 srs6b6gu ever, with Canadian Rangers providing a military presence in the sparsely Wctc6©4 X1i6©3u sNb6f4nk5: kNu cspmit4, grysmit4 yf ckwozizi4, populated, remote regions of northern Canada. cspmit4 yMs2 ckw8iEix6bq8i4, x7ml iecD8N3it4 Inuit traditional knowledge greatly assists the Canadian Forces: land ■ Photographing an kNu`Z6gi4 wm3usbi[l. ∫4fx xg6bsMs6g5 xJD8•6ns- skills, understanding ice conditions, predicting weather, and harvest and (left). Above, tc6t9lQ5, %))-lxXlw5 sNb6g4nw5 X8i6©3jxMs3mb preservation of food from the sea and tundra. A variety of these skills Canadian Rangers Mathewsee Maniapik (left) ≈[QysMs6gu sNb6g4nw5 xJD8•6n6tbst9lQ5, x7ml kNu1i4 were deployed during Exercise Narwhal, when close to 500 members of and Hezekiah Oshutapik sam5 tNhx6t9lQ5, kNu4 sam5ti3j5 WoExac5b6ymJi4 the army, navy and air force descended upon Pangnirtung (Panniqtuuq) guide Master Corporal Carl xqi6XsMs6g6 srs6b6gu sNb6g4nw5 x7ml vNbu last August during a joint military exercise, and Alert Sovereignty Patrol, Gayle and Private Derek Canada’s longest sovereignty patrol ever that took Rangers and Canadian Hill through Pangnirtung Forces personnel from Resolute Bay to Eureka last April. Traditional knowledge will be on display again during the next enhanced sovereign- ■ Photographie d’un ty patrol, set for 2006 in the western Arctic, possibly Devon Island or inuksuk (à gauche). nos En haut, les Rangers Protéger Inuvik. canadiens Mathewsee foyers et nos droits Maniapik (à gauche) et Hezekiah Oshutapik, le caporal-chef Carl Gayle ❘ par Joyce Caines et le soldat Derek Hill traversent Pangnirtung u début des années '50, la Guerre ■ Ajjiliuqsijuq inuksungmik froide a modifié notre perspective du Mianirillutit (saumiani). Qulaani, monde et de son périmètre nordique. ❘ Kanatami Unataqtuk- Aujourd’hui, à l’aube d’une expansion Titiraqtuq Joyce Caines sannguaq Mathewsee du développement des ressources et Maniapik (saumiani) Ades changements climatiques qui pourraient 950-nginni unatavigjuaqtillugit Kanataup nunarjuarmi ammalu uki- ammalu Hezekiah très bien amener du trafic maritime dans le pas- uqtaqtumi isumanirijanga asijjilauqsimangmat. Maanna kiinaujali- Oshutapik angajuqqaarmik Carl Gayle ammalu unataq- sage du Nord-Ouest sans glace, la bataille urasuutiksait qaujijauvalliatillugit silalu asijjiqpalliatillugu umiarju- tuksamik Derek Hillmik visant à protéger notre souveraineté gagne en at ukiuqtaqtukkuuqattaqtut unuqsivaallituinnariaqaqtut, nunaup piqatiqaqtuuk Panniqtuurmi importance. Les Rangers canadiens offrent une ungumajaujariaqarninga pimmarinnguqsimammariliqtuq, Kanatami présence militaire dans les régions isolées et 1Ukiuqtaqtumi Unataqtuksat ungumattijiuliqtut innuksimaluanngittunik

peu peuplées du Grand Nord canadien. nunani, Kanataup ukiuqtaqtunganni angijummarialungmi. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 49 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 50

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

sNb6g4nw5 xs9MMs6t9lQ5 cshw5g3u5 x¬5j5 ∑2SD¬Ms6gu. The Rangers assist Canadian wkw5 cspmiq5 n6r÷6tbs˜3uJ5 x3ÇA cspn3ic4v8io6Xb, Forces activities by providing local sxoi3u X3N4bsJu4 @))^-ao6X5, b?8 er6bz8i5 expertise and guidance. Simeonee w˚F1u9¬8•5. Keenainak, Pangnirtung’s Ranger

Department of National Defence srs6b6gu sN6g4nw5 vNbs2 sNb6gnq8i4 wvJc5b6g5 Patrol Commander, says, “We know cspmi6t4 xg6LQ5 xs9M6t5tps9lt[l. yusi ®Nw8N6, the land better than them – we can X1i6©3u sNb6g4ni4 xzJ6vsJ6 scMs6g6, “kN protect them from polar bears and cspmi6nEZ5tA5 bw4fN`Z5 - Nk3i5 samJ8NC5tA5 xyq8i[l other dangers.” Keenainak contin- x5b3N6gi4.” ®Nw8N6 scMs3uJ6, “srs6b6gu4 cspnDb- ues, “The Northern Warning System sMs6g6 sNb6g4nk5 cspnDbs?Ms6g5 xg6LQ5 x7ml is the old DEW Line site and the srs6b6gu sNb6g4nw5 cspn3mb. cspnc5bC5b xsM5t- Rangers keep an eye on them. We xClx3mΩq8i4, xkEj9l hC4ymq4vlx3mΩq5 x7ml kNu make sure they are working right, hD6nwq4vlx3mΩq5 cspn6LQ5.” that there is no damage from wind

Les connaissances traditionnelles des Inuits aident beaucoup les Forces canadiennes : connaissances du territoire et des conditions de la glace, prévisions météorologiques, collecte et préservation des aliments dans la mer et la toundra. Plusieurs de ces compétences ont été déployées lors de l’exercice Narwhal, lorsque quelque 500 membres de l’Armée de terre, de la Marine et de la Force aérienne se sont rendus à Pangnirtung (Panniqtuuq) en août dernier pour un exercice interarmées, et la patrouille de souveraineté Alert, la plus longue patrouille de souveraineté de toute l’histoire canadienne qui ont vu des Rangers et des membres des Forces canadiennes se rendre de Resolute Bay à Eureka, en avril dernier. Le savoir traditionnel sera de

■ cspnDtu4 d7j4t5tJ5 w[¬2 nouveau mis à l’épreuve lors de la prochaine patrouille de souveraineté améliorée, çzi X1i6©3u W`Ax3Fz8i prévue pour 2006 dans l’Arctique de l’Ouest, possiblement Devon Island ou Inuvik. Les Rangers appuient les Forces canadiennes en fournissant une expertise et des ■ Raising an ultra high conseils locaux. Comme le dit si bien Simeonee Keenainak, le commandant de la frequency antenna on the patrouille de Rangers de Pangnirtung, « Nous connaissons bien mieux le territoire roof of the Pangnirtung qu’eux – nous pouvons les protéger contre les ours polaires et d’autres dangers. Community Centre Le Système d’alerte du Nord est l’ancien site du réseau DEW et les Rangers le ■ Installation d’une antenne surveillent. Nous veillons à ce qu’il fonctionne correctement, qu’il ne soit pas endommagé à très haute fréquence sur le par le vent et que ces sites n’endommagent pas les terrains avoisinants. » toit du centre communautaire Les Rangers canadiens, qui sont âgés de 18 à 84 ans, aident les Forces canadiennes de Pangnirtung à répondre aux menaces à la sécurité nationale dans le Nord tout en aidant les Inuits à préserver leur patrimoine culturel. Une stratégie intégrée pour le Nord, mentionnée ■ Qaujisarutimik qummuktit- tijut igluup qaangani dans le discours du Trône fédéral du mois d’octobre 2004, viendrait protéger Panniqtuurmi pinnguarvinganni l’environnement nordique ainsi que la souveraineté et la sécurité du Canada. Les Rangers seront certainement appelés à y jouer un rôle. « Fournir une présence militaire correspond à fournir une présence fédérale, » déclare le capitaine Conrad Schubert, officier d’information d’unité de la 1ère Unité de patrouille de Rangers canadiens qui compte plus de 1 400 Rangers dans 58 HIVER 2005 50 INUKTITUT wk4tg5 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:02 PM Page 51

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

srs6b6gu sNb6g4nw5 srsø5 !*-u5 *$-j5, vNbs2 sNb6g4nq8i4 wvJ6X4g5 srs6b6©2 kNz x5b3N6gjxoq4vl- x3mΩz8i4, srs6b6gu9l sNb6g4nw5

wvJ3ic6Lt4 wkw5 W6fyq5 s4WE/q9l Department of National Defence xg6bs5txClx3mΩq8i4. srs6b6gu csp- n3isymJ6 yK9o6Xs9li scsbsMs3m5 fw8 r[Z6g6tx sc9M4t9lA sgWE @))$- aMs6gu, scsycMs3m5 vNbs2 srs6b6gz sam/s/Exc3iz8i4, srs6b6gu sNb6g4nq5 wMscbsix9ME4g5 bmgjz. “sNb6g4nc3i6 x0pgw8NE1mA Z?- m4f8i`Z6gi4 n6r÷6t5ti3u4.” scMs6g65

■ cspn3i6 X1i6©3u and that these sites are not harm- WoExaMs6g6 srs6b6©2 ing the land around them.” kNz8i4 nS0pNhx3i3u4 Canadian Rangers, aged 18 to ■ 84, help the Canadian Forces Exercise Narwhal aimed to conduct joint sovereign- respond to threats of national secu- Inuit piqqusirmigut qaujimaningit ikajurniqarjuaqtut ukiuqtaqtumi unataqquksanut: ty operations in a remote rity in the North, while the job of nunami qaujimanitik, tukisiumanitik siku qanuilinganinganik, qaujimanitik silaup qan- northern area Rangers helps Inuit conserve their uinniriniaqtanginnik, ammalu niqiqarunnarnitik nunaminngaqtunik imarmiutaniglu.

cultural values. A first-ever compre- Taakkua atuqtaulauqtut ajurunniiqsautiqaqtillugit, 500-luapaluit unataqtuksait ■ Le but de l’exercice hensive Northern Strategy, envi- Panniqtuurmualaurmata aaggisiulauqtumi unataqtuksait ajurunniiqsaqtitautillugit, Narwhal consistait à sioned in the October 2004 federal ammalu nunamingnik ungumattinasuaqtillugit, nunamik ungumattinirmut pilirian- effectuer des activités throne speech, would protect the guqattaqsimajunik anginiqpaulauqtuq Ukiuqtaqtumi Unataqtuksait ammalu Kanatami conjointes de souveraineté dans un endroit isolé du northern environment and Canada’s Unataqtuksait aullalauqtillugit Qausuitturmit Alertmut Apriluulauqtumi. Inuit qauji- Nord sovereignty and security. Rangers maningit saqqijaaqtitaulaarmijut arraagu qaujisarniqakkanniliqpata, ualinirmi parnak-

would no doubt play a role. taujumik 2006-nguliqpat, Devon Qikiqtangannit Inuuvingmilluunniit. ■ Qaujisarniq “Providing a military presence is Ukiuqtaqtumi Unaqtuksait Kanataup Unataqtusanginnik ikajuqattaqtut qauji- Panniqtuurmi piliriangu- the same as a federal presence,” maniqtik atuq&ugit aullaqtittijiullutiglu. Simeonee Keenainak, Panniqtuurmi lauqtuq ukiuqtaqtuup says Captain Conrad Schubert, unit Unataqtuksanik Angajuqqaujuq uqalauqtuq, “Nuna qaujimaniqsarigattigut taikkunan- nunangannik sapujjina- suarnirmik information officer for the First ngat – nanurnit ungumajunnarattigut asinginniglu attarnaqtunik.” Keenainak uqalau- Canadian Ranger Patrol Group, rmijuq, “Ukiuqtaqtumik qaujisarutaulauqtuq Unataqtuksanut qaujisarutauvalauqtut which has more than 1,400 atuq&ugit ammalu Ukiuqtaqtumi Unataqtuksait qaujisarmata. Qaujisaqattaratta Rangers in 58 patrols in Nunavut, aulattiaraluarmangaanginnik, anurimullu suraksimangikkaluarmangaangit ammalu the Northwest Territories and nunami suruqsaingikkaluarmangaangit qaujisaq&ugit.” . “The RCMP has a focus on Ukiuqtaqtumi Unataqtuksait ukiuliit 18-mit 84-mut, Kanataup Unataqtuksanginnik the community. The focus for the ikajuqpaktut ukiuqtaqtuup nunanga attarnaqtumualingikkaluarmangaangannik, Rangers extends beyond the com- ukiuqtaqtumillu Unataqtuksait ikajurniqaq&utik Inuit piqqusingit ukpirijangillu atuq- munity. They keep an eye on every- tauttiaraluarmangaanginnik. Ukiuqtaqtumi qaujisarniusimajuq sivulliqpaulluni thing else.” uqautaulaurmat Queen Kiggaqtuqtia uqallaktillugu October 2004-ngulauqtumi, The Canadian Forces provides uqausiqalaurmat Kanataup ukiuqtaqtunga ungumajaujariaqarningannik, Ukiuq-

Rangers with 10 days of formal taqtumi Unataqtuksangit ilauqatauniallariktut tamatumunga. UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 51 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:03 PM Page 52

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Department of National Defence Department of National Defence

■ d˜i: nsuxi5 bo6Wxk5, X1i6©3u sNb6g4n`Ax5, kxm8 NsJ6, Mwu Nvh4 x7ml osX x4Xoxl4. bo6Wxi: xzJ6√6 SCw/8 gEs9 ra9o3i5 Xbox8i5, DwJ9 vNwtx8 sNb6g4ni5, scctc6g5 x6ftQix6bu1i4 ∫u c6vy3u4 x7ml Ç0J xo?6b3u4

■ Left to right, Pangnirtung Canadian Rangers Norman Nowjook, Limee Nakashuk xzJ6√6 ˙S5, gnsm/4noEpsJ6 vNbs2 srs6b6gu training annually. Major Stewart Gibson, com- and Leopa Akpalialuk. Right: Master sNb6g4nq8k5, sNb6g4ndtc6Li !,$)) sztq8•5gi4 %*- mander of the First Canadian Ranger Patrol Corporal Brian Durelle of the 2nd Battalion, aJi4 kNo1i4 kNK7u, kN5yx3u Ô√8ul. “Xø¥5 kNo1i Group, says that a rifle shooting competition The Royal Canadian Regiment, discusses a WoExc3mb. srs6b6gu sNb6g4nw5 kNø5 yMtq8k5 determines who is the best shot, and “it is a patrol route with Rangers Tommy Qaqqasiq WoExcExc6X4g5. sam5t/Exc6X4g5 xyoµ5txq8i4.” prestigious honor to win.” and Roger Alivaktuk vNbu sNb6g4nw5 srs6b6gu sNb6g4nq8i4 For several of these training days, elders ■ Ci-haut, de gauche à droite : Les Rangers wo8ix6t5t?4g5 s9lk5 dok5 x3ÇAbµ5. xzJ6√6 y©K5 Q2n8, instruct the patrols in traditional skills. In a canadiens de Pangnirtung Norman xsM5tpsJ6 vNbu srs6b6gu sNb6g4ni4 yK9o6Xi4, training session in 2003, elders in Sanikiluaq Nowjook, Limee Nakashuk et Leopa scMs6g6 drEx6r1irnsti4f5 cspn6X4g5 rN drE- challenged the Ranger Patrol to build a stone Akpalialuk. À droite : le caporal-chef Brian x6r1i6Xs1mΩ5, x7ml ∫8N “sWQ/s?4Li” ~McDbs9li. fox trap in two hours. Durelle du 2e bataillon, The Royal Canadian wo8ix6tbst9lQ5, w8Nw5 wo8ix6t5t?4g5 wkw5 W6fyq8i4 In its throne speech, the federal government Regiment, discute d’un parcours avec les mo4Lt4. @))#-at9lA wo8ix6t5tt9lQ5 nirlx3us5 w8Nq5 Rangers Tommy Qaqqasiq et Roger expressed that Canada must have a military Alivaktuk sNb6g4ni4 W/‰6y6√ChxMs6g5 tEZixC˙tu4. force that is “smart, strategic and focused.” The fw8 r[Z6g6txb sc9MAtqtA5, vNbs2 Z?mz scMs6g6 deployment of Canadian Rangers is an astute ■ Qulaani: saumianit taliqpianut, sNb6g4ncExc3i3ui4 “WJ8N5tx6gi4, xsMic5tx6gu4 x7ml use of resources to achieve this. Captain Panniqtuurmi Unataqtuksannguat, Norman cspm5tx6gi4.” vNbs2 srs6b6gu sNb6g4nqb WoEt- Schubert says, “The Canadian Rangers have an Nowjook, Limee Nakashuk ammalu Leopa bsiq5 bmguz WNhx3ic6g5. xzJ6√6 ˙S5 scMs6g6, essential role to play in national, northern secu- Akpalialuk. Taliqpiani: angajuqqaaq Brian “srs6b6gu sNb6g4nw5 wvJ3ic7mE1mb vNbs2 srs6b6gzi4 rity. Rangers will continue to be the pointy end Durelle kingullirnit Battalionnit, Royal samNhxi3j5. sNb6g4nw5 W7mEsicw8N3ix6g5 srs6b6gu.” Canadian unataqtuksanit, uqaqatiqaqtut of the harpoon in the North.” aqqutiginiaqtamingnik Tommy Qaqqasiq ammalu Roger Alivaktuk 2005 srs6 52 INUKTITUT wk4tg5 9725 S4_Rangers.qxd2/1/064:03PMPage53 s9 lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L ’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI INUKTITUT sc x5b3N wonwp tsE4 Kx2/lNwusb6 uqausiqaqtuq naqtukkuuqtailinirmik Y ilisaiji DerekWebb Unataqtuksannguarnik ■ le champdetir instructions desécuritésur Y gent DerekWebb de Rangers canadiens,leser- ■ range safetybriefing of Yellowknife givesa Instructor Sgt.DerekWebb ■ ■ ellowknifemiutaq attar- ellowknife, donnedes syc6g6 Kanatami L Canadian Ranger vNbu sNb6g4n`Ax3i4 ’instructeur des 6g4ƒ6bwoi3u4 w k 4tg5

Department of National Defence 53 WINTER 2005 9725 S4_Rangers.qxd2/1/064:03PMPage54 54 HIVER 2005 INUKTITUT pimmariuniqainnarniaqtut ukiuqtaqtumi.” mata Kanataupukiuqtaqtunganikungumanasuanirmut.Unataqtuksait Schubert uqalauqtuq,“UkiuqtaqtumiUnataqtuksaitikajurniqammaring- tuksangita pilirititauningittamatumingapinasuarniqaqtut.angajuqqaaq aqtumik ammaluqaujimattiaqtunik.”KanataupUkiuqtaqtumi Unataq- uqalauqtuq unataqtuksaqariaqarnirminik“pijunnattiaqtunik, aulaniqatti- unataqtuksanik pijariiqsiqqaarasualauqtuttiriganiarasuutimik. malik&utik. 2003-ngutilluguilinniaqtittitillugitSanikiluarmiutinnangit niqpaungmangaat, ammalutaanna“upigijauvak&uni”saalaqarutaulluni. uqalauqtuq qukiriaqqingnikisautinikkutqaujisaqpaktutkinaqukiriaqqing- aulattijiujuq KanatamiUkiuqtaqtumiUnataqtuksanikSivulliqpanik, tivaktut ullunutqulinutarraagutamaat.AngajuqqaaqStewartGibson, Ungumattijariaqaqpaktut asilimaattianginnik.” Ukiuqtaqtumi Unataqtuksaitnunaliitsilatinginnutpiliriaqariaqaqpaktut. vummi, NunatsiarmiYukonmilu. “Paliisiitnunalingnipiliriaqarmata. tiqaq&uni 1,400ungatinginniittunik58-ngujuniknunalingnikNuna- salirijiujuq KanataupUkiuqtaqtumiUnataqtuksanginnut,unataqtuksaqu- saqqijaaqtittinirmik.” UqalauqtuqangajuqqaaqSchubert,tusaumajak- dans l’Arctique.» rité nationaleduNord.LesRangerscontinuerontd’êtreleferdelance « LesRangerscanadiensontunrôledepremierplanàjouerdanslasécu- une utilisationintelligentedesressources.SelonlecapitaineSchubert, stratégique etconcentrée.»LedéploiementdesRangerscanadiensest tionné queleCanadadevaitavoiruneforcemilitaire«intelligente, construire unpiègeàrenardenpierredeuxheures. Sanikiluaq ontmislapatrouilledeRangersaudéfienleurdemandant aux patrouilles.Lorsd’uneséanced’entraînementen2003,desaînésde de remportercettecompétition.» de carabinedéterminequiestlemeilleurtireur. «C’esttoutunhonneur T ment auxRangers.LemajorStewartGibson,commandantdela1 sur toutlereste.» « LaGRCseconcentresurlacollectivité.LesRangers,eux,gardentl’œil patrouilles auNunavut,danslesTerritoires duNord-OuestetleYukon. roupe depatrouilleRangerscanadiens,ditqu’unecompétitiontir Queen Kiggaqtuqtiatauqallagutingitigut,Kanataupgavamanga Ilinniaqtitautillugit, innaitilinniaqtittivaktutInuitpiqqusinginnik Kanatami UnataqtuksaitUkiuqtaqtumiUnataqtuksanginnikilinniaqtit- “Unataqtuksaqarniq ajjituinnaringmagugavamakkunninngaqtunik Dans sonpremierdiscoursduTrône, legouvernementfédéralamen- Lors decetentraînement,desaînéstransmettentlesavoirtraditionnel Les Forcescanadiennesfournissenttouslesans10joursd’entraîne- s9 w lu srs6b6gu k 4tg5 ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L ’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ère ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

Captain Nathalie Lauzon Okpiapik 2002UnataqtuksannguataujakkutkatimaningaInukjuarmi,Nunavingmi The Okpiapik2002JCRsummercampinInukjuak,Nunavik Le campd’étédesRJCOkpiapik2002àInukjuak,Nunavik s4WxW4 @))@sNb6g4n`Ax5 xs/4f5 vtmiz wk4Jx3u, kNF1u Norman Nungaq kxm8 k`Z6

Norman Nungaq 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:03 PM Page 55

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

w˚ys2 The beginning WQx3iz kNu of a life on the land

sNb6g4n`Ax5 m4f4gk5 srso1k5 !@-u5 !*-j5 The Junior Canadian Rangers (JCR) program gives wo8ix6t5t0Jbs?4g6 w˚Nhx3i3u4; n`Qi3u4, youth aged 12 - 18 lifeskills they will treasure: x7ml cspmo6Ù9o3i3u4 wkw5 W6fyq8i4. discipline, and a greater knowledge of traditional sNb6g4n`AxacbsJ6 kxm8 k`Z6 cshw5- culture. Junior Ranger Norman Nungaq of g3usb6, !*-i4 srso4 si4vsyc6g6 ckw7m5 Resolute Bay, 18, reveals what has kept him sNb6g4n`Axacbsymi3ui4 srsk5 b9omk5. coming back to the JCR program for five years.

Nb6g4n`Axa9lb vtm?4gA5 WzJxbµ5. dr6nE- n the JCR, we have a meeting every Wednesday. We s6nc5b6gA5 &:#)-u5 (:))-j5 s8k4f5 wo8ix3Fs2 practice shooting targets from about 7:30 to 9 p.m. in a s et[Fz8i c3m6bo4 wo8ix3Fs2 nixi. hNZc`Q5gi4 Igym near the front of Qarmartalik School. We use air rifles drstc6X4gA5 x7ml drEx3Fc6X4Lb !)-i4 gÇ3F1i4. as the guns and a back board to stop the pellets, with a drEx6r4yvs6g3N`Q5g6 drstK5 x¥8NonCw7mb WNhxDyoµ6 sheet of 10 targets out of 100. It is hard to get a good score g6f6ymMs6LQ5. because the air rifles become unadjusted after being in stor- WzJx8i et[F4 xgZ4ns`Q5bÇz5, xJD8•6n6X4gA5 age for a week. xsMi3u4 xJD8•6nExc6b5t8i4, x7ml bwÅyi4 ˙3l ≈9?, Wb, When the gym isn’t available on Wednesday, we usually ~o, ts9b, wf, xyq8i[l G∫4fx c9lˆtg5 tt6vi4 practice our marching and drills, along with the alphabet like won6y0Jbs?4g5 scsbsJ5 sc9Mst4f5 gry/sJ8N3ix3mb Alpha, Beta, Charlie, Delta, Echo, and so on. (This alphabet xysymJk5.H uses English words that are clearly understood so that b6r5 xw2Xq8i wonwpu4 tr5gcc5b6g6, sN- instructions can be given over HF radio to help people who b6g4n4f8i`Û6gu4 /lNwu5. wonwp wonwc5b6g6 kNu are lost.) w˚Nh1i3u4, wo8ix6tbs?4gA5 N5tCh1i3u4 x7ml s?5t8i4 Every second month an instructor comes in, usually an samNh1i3u4 Nk6bc3i6X5. x4Lˆi4 wo8ix6X4gA5, ck6 army person from Yellowknife. The instructor is sent here to xgExc3mΩ5t8i4, ck3l x0pŒ`Q5gi4 eM4hExc3mΩq5. teach us about the land and how to live on the land, like sNb6g4n`Axi4 dFxQ/si6Xscbs?4g6 c9lˆ5 kNz8k`Z- teaching us how to hunt seals and protect ourselves from s9li WNhxDyoµj5 wo8ixEx6Li x7ml kNz8i xJD8•6n6Li. polar bears. We learn about ropes, what to use them for, and sNb6g4n4f5 douÅzA5 wrm9li xoxNw5gx¬Ms6g6¡ sk6g7m‰5 how to tie them in different ways. yK9o6Ùu4 douÅ4ƒEsMs6g5. One of the best things known to do in JCR is to go down sNb6g4n`Axai6 w˚ys2 WQx3iE/z kNw8N3u w˚J8N3lt4 south for a week or so to do some training and get x7ml srs6b6gu sam5tJ8N6ylt4 sNb6g4n`ADF5. experience out in the wilderness. The ride we took in an army chopper was so cool! For a lot of people, it was the first time they flew in a chopper. The JCR is the beginning of a life where you can live out on the land and be a protector of the North after becoming a Ranger (18+). UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 55 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:03 PM Page 56

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

Le début d’une Inuusiup vie sur la terre pigiarninga nunami

Le Programme des Rangers juniors canadiens (RJC) Unataqtuksannguat makkuktunut ukiulingnut 12-mit donne aux jeunes de 12 à 18 ans des compétences qui 18-mut ilinniaqtittijjutauvaktuq inuunasuarnirmik; leur seront très utiles : de la discipline et une sannginirmik, ammalu qaujimaliqpallirnirmik Inuit plus grande connaissance de la culture traditionnelle. piqqusinginnik. Unataqtuksannguanguqataujuq Norman Le Ranger junior, Norman Nungaq de Resolute Bay, âgé Nungaq Qausuitturmiutaq, 18-nik ukiulik unikkausiqaqtuq de 18 ans, révèle ce qui l’attire au programme depuis qanuimmat Unataqtuksannguanguqatausimanirminik cinq ans. ukiunut tallimanut.

ans les RJC, nous nous rencontrons tous les mercredis. nataqtuksannguangulluta katimavaktugut Pingajua- Nous avons des séances de tir de 19 h 30 à 21 h 00, dans tamaat. Qukiqsariuqsaqattaqtugut 7:30-mit 9:00-mut Dun gymnase près de l’entrée de l’école Qarmartalik. Uunnukkut ilinniarviup qitigvinganni Qarmaqtalik Ilinni- Nous utilisons des carabines à air comprimé et une planche arviup saniani. Sunagaqanngittunik qukiutiqaqpaktugut pour arrêter les plombs, avec une feuille de 10 cibles sur ammalu qukiriarviqaqpak&uta 10-nik turaarvingnik. Qukir- 100. Il est difficile d’être juste, parce que la carabine à air iaqqiksikauqturnanngittuq qukiutivut asiinnalisaraimmata comprimé n’est plus ajustée après avoir été entreposée pinasuarusilimaaq tuqquqsimalauq&ugit. pendant une semaine. Pingajuanni qitigvik atugaksaunngittaraangat, ajurunni- Lorsque le gymnase n’est pas disponible le mercredi, iqsaqpaktugut aulanirmik ajurunniiqsariaqaqtattinnik, nous pratiquons habituellement nos techniques de marche ammalu taiguusinik suurlu Alpha, Beta, Charlie, Delta, Echo, et de drill ainsi que l’alphabet tel que Alpha, Beta, Charlie, asinginniglu (taakkua Qallunaatitut titiqqanik ilisaqsijjutau- Delta, Echo, et ainsi de suite. (Cet alphabet utilise des ter- vaktut uqautaujut uqallautikkut tukisijaujunnarniarmata mes anglais clairs, pour que des instructions puissent être asiusimajunut.) transmises par radio HF lorsque les gens se perdent.) Taqqit aippanginni ilisaijimik tikittuqaqattaqtuq, Una- Tous les deux mois, un instructeur nous rend visite. C’est taqtuksakkunninngaqtumik Yellowknifemit. Ilisaiji ilisai- habituellement un membre de l’Armée dépêché de qattaqtuq nunami inuunasungnirmik, ilinniaqtitauvaktugut Yellowknife. L’instructeur nous parle de la terre et comment nattirasungnirmik ammalu uvattinnik ungumanasungnirmik en vivre; nous apprenons à chasser le phoque et à nous pro- nanuqtaqarniqpat. Ak&unaanik ilinniaqpaktugut, qanuq téger des ours polaires. Nous apprenons à utiliser des aturiaqarmangaattinnik, qanurlu ajjigiinngittunik qilaksuri- cordes et à faire des noeuds. aqarmangaangit. Une des choses les plus intéressantes du Programme RJC Unataqtuksannguanik quviagijauniqpauqatauvaktuq est d’aller dans le sud pendant une semaine afin de s’en- Qallunaat nunangannunngaulluni pinasuarusilimaamut ilin- traîner et d’apprendre à se débrouiller en milieu sauvage. niariaq&uni ammalu nunanganni ajurunniiqsaq&uni. Notre tournée en hélicoptère militaire était super! Pour un Unataqtuksakkut qulimiguungagut ikimalluni alianaittualuu- tas de gens, c’était la première fois qu’ils volaient dans un lauqtuq! Unuqtummariit sivulliqpaamik qulimiguukkuuriu- hélicoptère. lauqtut. Le RJC est le début d’une vie où vous apprenez à vivre de Unataqtuksannguanguniq inuusiup pigiarnirijanga la terre et à protéger le Nord lorsque vous devenez un nunainnarmi inuujunnarlutik ammalu ukiuqtaqtumi ungu- Ranger (18 ans+). mattijunnaqsilutik Unataqtuksannguruvit. 2005 srs6 56 INUKTITUT wk4tg5 9725 S4_Rangers.qxd 2/1/06 4:03 PM Page 57

k∫5 w6vNw/6†5, k∫u4 ≈6r4ymico6g6, k∫u4 grjx4tbsic6g6 — µ8N Xw2Ùkx6tbs?o6S6 tnmw6h3lA x3ÇAu¡ New Staff, New Design, New Direction — now printed 4 times a year! Nouvelle équipe, nouvelle mise en page, nouvelle direction — maintenant imprimé 4 fois par année! Nutaaq iqqanaijaqtiit, nutaamik aaqqiksimaniqaliqtuq, nutaamik tukimuaktitauniqaqtuq — maanna paippaanuaqtitauvaliqpuq tisamaiqsarluqu arraagumi!

x3ÇAbµ5 eu3DxZ∫c5b3i6 G$ n6rbs?4g5H: vNbu: $25 vNbs2 ®Ns/q5tA5 uxoZ3i: $35 uxoZw5 ®Ns/q5tA5 kNo3JxaJi: $40 uxoZw5 ®Ns/q5tA5 Gwk4tg5 eu3DxZ6 wk1kx6t6bsc5b6S6

WINTER HIVER UKIUQ xrcq5©9lA vNboµuH

wkw5 xgc5b6ym/q8i4 scsyc3i6 • GIVING VOICE TO THE INUIT EXPERIENCE srs6 w L’EXPRESSION’EXPRESSION DEDE L’EXPÉRIENCEL’EXPÉRIENCE INUITEINUITE • INUITINUIT TUQATTAQSIMAJANGINNIKTUQATTAQSIMAJANGINNIK UQAUSIQARNIQ Yearly subscription (4 issues): Canada: $25 CAD US: $35 USD 05 Inuktitut International: $40 USD (Inuktitut magazine is delivered free of charge to Inuit households across Canada) Abonnement annuel (4 numéros) : Canada : 25 $ CAD États-Unis : 35 $ USD International : 40 $ USD (La version inuktitut du magazine est livrée sans frais aux foyers inuits partout au Canada) Arraagutamaat qimirruagataaqattarniq

b6nE1i6nu4, k∫ai6nu4 (4 saqqitauvaktut) wk4tg5 scoµZ6 bs5gco6g6 Kanatami: $25 kanataup kiinaujangittigut Spearheading a colourful, more modern Inuktitut magazine Mialigarni: $35 mialigait kiinaujangittigut Un magazine Inuktitut plus moderne et haut en couleurs Nunalirjuangujuni: $40 mialigait kiinaujangittigut (Inuktitut qimirruagaq inungnuaqtiqtauqattaqpuq Taqsaringniqsamik, nutaanguniqsamik Inuktitut akiqangittuullugu Kanatalimaami) uqalimaagaq tauttuqaliqtuq

n6rb6 • ISSUE • NUMÉRO • SAQQITAQ 95 $6.25

tt6vtA5 g4yC3i3j5 try/wJ8N6St5 sKz: Mail subscription orders to: Name: Adresser les commandes postales à : Titiqqatigut tuksirarunnaqputit Mailing Address: tikisaijumalutit uvunga:

Inuktitut c/o Inuit Tapiriit Kanatami 170 Laurier Ave. W. City: Province: Postal Code: Suite 510 Ottawa, ON K1P 5V5

❒ VISA ❒ MASTERCARD ❒ AMERICAN EXPRESS

Card Number: ✂ Expiry Date: Signature on Card:

s9lu g4yCMsE5¡ Subscribe today! Abonnez-vous dès aujourd’hui! Ullumi tuksiralaurit! www.itk.ca 9725 S5_inuvialuit.qxd 2/1/06 4:05 PM Page 1 9725 S5_inuvialuit.qxd 2/1/06 4:05 PM Page 58

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI Hans Blohm

wkFxlw5wkFxlw5 bsg`AxZzbsg`AxZz vvJyic5tx6g6Jyic5tx6g6

x3ÇA5 @) sztq5 xiA6ymo6g5 bwm`Z5 sxoi3us5 wkq5 dFx˙tcMs6t9lQ5 wkFxlw5 xqDtz xtos6bsMs6t9lA g4g/6g3u Ôi %, !(*$-u.

■ kN∫Dtj5 xqDt∫Ms6t9lQ5, wkFxlw5 N1ui6 xsM5tJ8N6yymo4v8i6g5

■ With a land claim agreement, Inuvialuit have been able to govern all aspects of their society once more

■ Grâce à un accord de revendications territoriales, les Inuvialuit ont pu reprendre la gestion de tous les aspects de leur société

■ Nunataarutimut angiru- titaalauqtillugit, Inuvialuit nangminiq aulattijunnaq- sisimalikkanniqtut HIVER 2005 58 INUKTITUT wk4tg5 9725 S5_inuvialuit.qxd 2/1/06 4:05 PM Page 59

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

The Inuvialuit vision has met with success

It has been more than 20 years since the traditional drums of the Western Arctic’s Inuvialuit sounded while the Inuvialuit Final Agreement (IFA) was officially signed in on June 5, 1984.

❘ ttC6g6 ≈Fsˆ ❘ By Aarviunaa

N∫Dt∫aMs6g6 xqD5 wk1k5 WoExaoMs6ymJ6 !(&)-q8i, wkFxlw5 kNz8i he hard-won land claims agreement was the people’s goal since s6hxloEi3j5 WoExco6X9oxo6t9lQ5. bw{hmi NlN6XMs6g6 ckwozixClx3mΩ5. 1970, when a significant oil development on Inuvialuit land kvNbs2 Z?mz, !(^(-u moZq8i4 mo4Lt4, WNhx3icMs6S5 vNbs2 kNc6√6ymJdtq5 increased development pressure. These were uncertain times. xyoµqtg5 WNhxod/s9lt4 x7ml WJ8Nstq8i4 n4f5tdp9lt4. wkFxlw5 yKos6tq5 The federal government, under its 1969 White Paper, sought to bWc6Lt4 xyq8i4 kNc6√6ymJ5 yKos6tq8i4 n6r5tMs6g5 kNc6√6ymJ5 integrate aboriginal people into Canadian society and gradually WJ8Nstq8k5 vtmpq8i4, WoExcyQx6Lt[l kN∫DtoEi3u4. Treduce their rights. The Inuvialuit leadership united with other aboriginal wkFxlw5, N1ui6 xsM5tMs6ymJ5 bmw8i4 w˚yq8i4, sk6g7mE1i4 x4hÎtc6ymJ5. !**(-u leaders to create the Committee for Original People’s Entitlement, and yK9o6Xu xyu1k5 sX4bsMs6ymJ5 xuxo4vusk5 x3?1ix6tk5, raixA9l isF6t4f5 trMs6ymJ5 begin their struggle for a land claim. bs6¥?o6Lt4 XMsZ3i4, hv3i4, x8kÇi4, wuxl1i4, x7ml ≈8ixco6t5t9lt4, wkFxlw5 The Inuvialuit, once a sovereign people who governed all aspects of @,%))q8•Ms6g5 gdCj5 !%)-gw8Nso6Lt4 x3?Zh1N6 whot9lA !(!)-u. their society, have overcome many challenges. Their first major foreign xu3i4 is3Dtc3i6 ®Ns/osChxDbs7mEoMs6ymJ6 x7ml wkFxlw5 sk6y?9ox4v8io6Lt4. contact came in 1889 with American whalers, but along with trade goods Xøy4f5 g4yx6†9l x6fbsoMs6g5 vNbs2 Z?mz srs6b6gjx6X9ox9li. wkFxlw5 scsyz such as flour, sugar, clothing and alcohol came disease, reducing the x4hD3N6g4ƒ7mEMs6g5 g4yx6†5 kb6vi4 wkFxl4g8 sc9Mc5bdpMs`Q7mb, is3Dtcc5b3i6 Inuvialuit from about 2,500 to 150 people when the whaling industry wo8ix6t5ti3l c9lˆtgw8N6 xg6bs?Ms6g6. ended in 1910. !($)-l !(%)-l xf8iq8i sNb6g4n5 srs6b6gjxoMs6ymJ5, ®Ns/osChxDbsJ8No6Lt[l. The fur trade became the area’s next major economic driver and the vNbs2 Z?mz x4IF1usi4 ˚t5tNhMs6ymJ5 w˚F1u4 kNoos6Lt4 !(%%-u. xyq5 kNø5 Inuvialuit population began to rebuild. The RCMP and religious mission- WD6X9oxoMs6g5 Z?m4f5 x7ml s6hxloEπ5 WoE?9oxo6t9lQ5. ∫4fx4 W0Jbs9lt4 wkFxlw5 aries facilitated the Canadian government’s influences during this time. w˚y3u1i4 xsM5tico4v8iDmoMs6ymJ5. The Inuvialuit language suffered greatly as missionaries did not allow s9lu wkFxlw5 fxSCwnz, vmpsJ6 kN∫Dti xqDbsymJ5 WoExaiz8i4, ®Ns/os6Xo6g5 children to speak Inuvialuktun, and commerce, education and trade were #)) uox8 sztq8i4. wkFxlw5 WoEcbs?4g5 x0pŒ`Q5gi4 WoExaJi4, N1uic3i4f5, conducted primarily in English. wo8ix3i4f5 x7ml wo8ix6t5ti4f5, kNo1i WD6X9oxi4f5, x7ml W6fy3u1i4 d=?6nwi4f5, By the late 1940s and early 1950s, the massive Distant Early Warning

ßmJoEi4f5 x7ml x?toEi4f5. (DEW) Line military infrastructure project got underway, bringing wage UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 59 9725 S5_inuvialuit.qxd 2/1/06 4:05 PM Page 60

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

vNbs2 Z?mz x7ml kN5yx2 Z?mz Wix3ic3uÔ4 kN∫Dtj5 xqD7u4, sfx9lxbsK5 WixZ4nq5: GwH wkFxlw5 W6fyz, r4ƒiq5 x7ml W7mEsQ/q5 samlQ5 srs6b6©2 w˚iq5 xy0p6X9oxt9lQ5 La vision GWH wkFxlw5 WoEcbsJ8Nd9lQ5 srs6b6gu vNbu9l mrmNhxDtoEJi4 wkoEi3j9l gÇzJi4; x7ml GtH srs6b6gu ßmJq5, x?tz x7ml ßmJoEi3j5 WoExaJa5 samNh[lQ5. des Inuvialuit : wkFxlw5 kN∫Dtj5 xqDtz wkFxl1k5 ®Ns/osD0pymo6g6 $% uox8i4 G!(&&-u ®Ns/q8iH, &.% uox8i4 ®Ns/i4 xg6ym9lt4 w˚yc5txo6t5tNh1i3j5 x7ml mrmNhxDtoEi3j5, x7ml kN∫6ym9lt5 #%,)))-i4 une réussite xqic6gu4 kNu4. xaNhA8Ns†5, wMscbsi6 xsM5ti3j5 vtmpsJi4 kNoEi3j5 kNu`Z6goEi3j5 wkFxlw5 kNdtq8i, x7ml ≈πctcD8N3i6 N1ui6 Z?mcoChx3i3j5 yKi4nuk5 gÇzix6gi4. N1ui6 Z?mcoChx3i3j5 ❘ par Aarviunaa ≈πctŒAt4nw5 xqDbsymJ5 b=?i kN∫Dtj5 xqD7u. wkFxlw5 ≈π6tq5, WoEpq5 x7ml yKos6tq5, ˙3l Çt √W8g, ÇS5 f2∫N, No fxixw, ≈[i{ n7l, Wo Plus de 20 ans se sont écoulés depuis que les tambours bw, „b A‰8 x7ml xyq5 x4hD6Lt4 vJq6hwMs6S5 ∫4fiz wkFxl1k5 vJyt5t5txChx6Lt4. x3ÇA5 @) sztq5 traditionnels des Inuvialuit de l’Arctique de l’Ouest ont xiA6ymo6t9lQ5, kN∫Dtj5 xqDt WD6X9oxt5to6S6 n`QJu4 wk1k5 x7ml mrmNhxDtoEi3j5 résonné lorsque la Convention définitive des Inuvialuit xg6bsJ8N3ix6gi4 ra¿4nE/sJk5. vJyic5txD8N6S5 wkFxlw5 fxSCwn8z bsg`AxZcMs3iz8k5 x7ml (CDI) a été ratifiée à Tuktoyaktuk, le 5 juin 1984.

a convention territoriale durement gagnée représentait un but populaire depuis 1970, car un important développement pétrolier sur des terres des Inuvialuit avait augmenté les pressions de développement. Les opportunities. The federal government also sought to relocate Aklavik residents by temps étaient incertains. Le gouvernement fédéral, par le creating Inuvik, starting in 1955. Other communities grew as government services and Ltruchement de son livre blanc de 1969, cherchait à intégrer les oil and gas exploration fuelled the development. The combination of these conditions Autochtones au sein de la société canadienne et à éroder leurs pushed Inuvialuit to regain control over their lives. droits. Les leaders inuvialuits se sont ralliés à d’autres leaders Today, the Inuvialuit Regional Corporation (IRC), charged with overseeing the autochtones pour créer le Comité d’étude des droits des implementation of the land claim agreement, has grown its organization to well over Autochtones (CEDA) et ont lancé leurs efforts de revendica- $300 million. Inuvialuit are engaged in many successful initiatives, including busi- tions territoriales. ness, education and training, community development, and the promotion of cultural, Les Inuvialuit, qui étaient un peuple souverain régissant wildlife and environmental conservation. tous les aspects de sa société, ont dû surmonter de nombreux The governments of Canada and the Northwest Territories also have responsibili- défis. Leur premier contact avec les étrangers s’est fait en ties in the land claims agreement, which aims primarily to: 1889 lorsque les baleiniers américains sont venus. Ces (a) preserve Inuvialuit culture, identity and values within a changing northern derniers ainsi que le commerce de biens tels que la farine, le society sucre, les vêtements et l’alcool ont amené les maladies. (b) enable Inuvialuit to be equal and meaningful participants in the northern and Lorsque la pêche à la baleine a pris fin en 1910, la population national economy and society; and inuvialuite était passée d’environ 2 500 à 150. (c) protect and preserve the Arctic wildlife, environment and biological productivity. Le commerce des fourrures est devenu le prochain moteur The IFA provided the Inuvialuit with $45 million (1977 dollars) in compensation, économique et la population inuvialuite a recommencé à $7.5 million to promote social development and economic measures, and title to grandir. La GRC et les missionnaires ont facilité l’influence du 35,000 square miles of land. Hunting rights, participation on co-management boards gouvernement canadien à ce moment-là. La langue inuvialuite responsible for the management of lands and resources in the Inuvialuit Settlement a été très touchée, puisque les missionnaires interdisaient aux Area, and the right to negotiate self-government at a future date were among the enfants de parler l’Inuvialuktun et que le commerce, l’éducation land claim agreement’s other gains. et les échanges se faisaient essentiellement en anglais. Inuvialuit negotiators, field workers and leaders such as Sam Raddi, Andy À la fin des années 1940 et au début des années 1950, Carpenter, Robert Kuptana, Nellie Cournoyea, Agnes Semmler, Billy Day, Peter Green l’immense projet militaire du réseau d’alerte avancé (DEW) a and others pushed hard for these victories for the Inuvialuit. More than two decades été amorcé et a ainsi créé des opportunités financières. Le later, the land claim agreement that resulted from their efforts is building a strong gouvernement fédéral a également cherché à reloger les social and economic foundation for future generations. Success stems from IRC’s résidants d’Aklavik en créant Inuvik, dès 1955. D’autres 2005 longstanding vision and continuous ability to lead by example with good planning, collectivités se sont développées au fur et à mesure que les

srs6 action and direction linked solidly to their vision. services gouvernementaux et l’exploration du gaz et du pétrole 60 INUKTITUT wk4tg5 9725 S5_inuvialuit.qxd 2/1/06 4:05 PM Page 61

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

WNhxq8NMs3iq8k5 yKos6tsJ5 X3N4ym5t- x6X4Lt4, WNhx3ic5tx6Lt4 x7ml gÇZc5t- Hans Blohm

x6Lt4 bsg`Ax6bt4 mo4LA. Nellie Cournoyea ∫8N Nw[ot6bsymJ6 ttC6bsMs6gu4 kNc6√6g6 scoµZz8i5, sgWE @))$-u n6rbsMs6gu5, “wkFxlw5 x3ÇAQo6bz8i @)-z8i dFx˙tc6g6 wkFxlw5 kN∫Dtj5 xqDtz8i4,” n6r4v8i6bK5 kNc6√6g5 sco- µZz8i5 WJ8N6tbs9lb.

■ yKos6†5 No fxkxwg5 Gbo6WxiH x4hD6Lt4 xqDt∫ChMs6g5, wkFxlw5 W6fyq8i4 nS0p0JbsJ8No6Li Inuvialuit srs6b6g6 xy0p6X9ox3Jx6t9lA ■ Leaders like Nellie Cournoyea (right) pushed tautunnguaganga hard for the IFA, which helps preserve Inuvialuit kajusiniqattiaqtuq culture in a changing northern world ❘ Titiraqtuq Aarviunaa ■ Des chefs tels que Nellie Cournoyea (à droite) Arraagut 20 ungatingit aniguqsimaliqtut taimanngat ont travaillé dur pour con- Ualinirmiut Inungit quviasuutiqalauqtillugit clure la CDI, qui aide à Inuvialuit Angirutinga atiliuqtaulauqtillugu préserver la culture inu- Tuktoyaktukmi June 5, 1984-mi. vialuite au sein d’un climat nordique changeant

unataarutitaangulauqtuq angirut inungnut piliriangulilauqsimajuq 1970-nginni, Inuvialuit nunanganni uqsu- ■ Sivuliuqtiit Nellie alulirinirmut piliriaqaliqpallialiqtillugit. Taissumani nalunaqpalauqtuq qanuilinganiaraluarmangaat. Kanataup gava- Cournoyeatut (taliqpiani) manga, 1969-mi maliganginnik malik&utik, pinasuarniqalauqput Kanataup nunaqaqqaaqsimajuqutingit asilimaan- aksuruq&utik angirutitaara- gititut pinasualiqujaullutik ammalu pijunnautinginnik sakkuttiqujillutik. Inuvialuit sivuliuqtingit tapiqaq&utik sulauqtut, Inuvialuit asinginnik nunaqaqqaaqsimajut sivuliuqtinginnik saqqittilauqtut Nunaqaqqaaqsimajut Pijunnautinginnut piqqusinginnik sapujjijju- NKatimajinginnik, piliriaqasigiaq&utiglu nunataarutilirinirmik. taujunnaliq&uni ukiuqtaq- Inuvialuit, nangminiq aulattilauqsimajut tamainnik inuusinginnik, unuqtummaringnik aksuruutiqaqsimajut. 1889-mi tuq asijjiqpalliarjuaqtillugu sivulliqpami asimingnut upaktaulauqsimajut Americamiunut arvangniaqtinut, kinguniagullu niuviqtikkut tikilauqsimajut tauqsiivaliq&utik palaugarnik, sukarnik, annuraanik, imialungnik, ammalu aanniaqaliqtittillutik, Inuvialuit 2,500nginniilauq- tut tuquramut 150-tuinnauliq&utik arvagasungnaq isulitillugu 1910-mi. Amirnik niurrutiqarniq kiinaujaliurasuarutaummarililauqsimajuq ammalu Inuvialuit unuqsivalliakkanniliq&utik. Paliisikkut tuksiaqtiillu aqqutaulilauqtut Kanataup gavamanga ukiuqtaqtumuaqpallialluni. Inuvialuit uqausinga aksururnaqtukkuum- marilauqtut tuksiaqtiit nutaqqanik Inuvialuktun uqallaqattaqujilaunngimmata, niurrutiqaqattarniq ilinniaqtittinirlu qallu- naatituinnaq atuqtauvalauqtuq. 1940-lu 1950-lu akunninginni unataqtuksat ukiuqtaqtumualilauqsimajut, kiinaujaliurasuarutaujunnaliq&utiglu.

Kanataup gavamanga Ak&avingmiunik nuutittinasulauqsimajut Inuuvingmik nunaliliuq&utik 1955-mi. Asingit WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 61 9725 S5_inuvialuit.qxd 2/1/06 4:05 PM Page 62

s9lu srs6b6gu ❘ TODAY’S ARCTIC ❘ L’ARCTIQUE D’AUJOURD’HUI ❘ ULLUMI UKIUQTAQTUMI

This edited version of the Native Journal, October 2004 article,”Salute to the alimentaient le développement. Toutes ces conditions ont Inuvialuit on the 20th Anniversary of the Inuvialuit Final Agreement,” appears here permis aux Inuvialuit de reprendre le contrôle de leurs vies. with the permission of Native Journal. Aujourd’hui, la Inuvialuit Regional Corporation (IRC), qui est chargée de surveiller la mise en œuvre des revendications territoriales, a pris de l’expansion et a un chiffre d’affaires de plus de 300 millions de dollars. Les Inuvialuit sont impliqués nunaliit piruqpallialilauqtut gavamakkut ammalu uqsualulirijiit pilirivallialiqtillugit. dans divers domaines : des activités commerciales, l’éduca- Taakkuak pijjutaullutik Inuvialuit inuusirmingnik aulattiniqalikkannirumalilauqsimajut. tion et la formation, le développement communautaire ainsi Ullumi Inuvialuit Kuapuraisanga, kamajiujuq nunataarutini angirutausimajut piliri- que la promotion de la conservation culturelle, faunique et anguningannik, kiinaujaliuqpaliqtut 300 million ungatinginnik. Inuvialuit piliriqatau- environnementale. vaktut ajjigiinngittunik piliriangujunik, nangminiqarnikkut, ilinniarnikkut ammalu ilin- Les gouvernements du Canada et des Territoires du Nord- niaqtittinikkut, nunalingni piruqpallianikkut, ammalu piqqusirmingnik quvvaq- Ouest ont également des responsabilités en regard des con- sainikkut, uumajulirinikkut ammalu avatilirinikkut. ventions de revendications territoriales qui visent principale- Kanataup gavamanga ammalu Nunatsiap gavamanga piniarniqarmijuuk nunataaru- ment à : timut angirummik, ukualluatauvut piniagaksangit: (a) préserver la culture, l’identité et les valeurs des (a) Inuvialuit piqqusinga, kikkuuningit ammalu pimmariugijangit ungumalugit uki- Inuvialuit au sein d’une société nordique en évolution; uqtaqtuup inuuningit asijjiqpalliatillugit (b) permettre aux Inuvialuit d’être des participants égaux et (b) Inuvialuit piliriqataujunnaqullugit ukiuqtaqtumi Kanatamillu makimanasuaru- valables dans l’économie et la société nordiques et tilirijunik inulirinirmullu turaangajunik; ammalu nationales; et (c) ukiuqtaqtumi uumajungit, avatinga ammalu uumajulirinirmut piliriangujungut (c) protéger et préserver la faune, l’environnement et la pro- ungumanasuglugit. ductivité biologique de l’Arctique. Inuvialuit Nunataarutimut Angirutinga Inuvialungnut kiinaujaliurujjisimaliqtuq 45 Aux termes de la CDI, les Inuvialuit ont obtenu 45 millions millionnik (1977-mi kiinaujanginni), 7.5 millionnik kiinaujanik atuqsimallutik inuusi- de dollars (en dollars de 1977), 7,5 millions de dollars afin de qattialiqtittinasungnirmut ammalu makimanasuarutilirinirmut, ammalu nuna- promouvoir le développement social et des mesures taaqsimallutit 35,000-nik anginiqaqtumik nunamik. Angunasugunnautiit, ilauqatauniq économiques ainsi que 35 000 milles carrés de terres. La con- aulattinirmut katimajiujunik nunalirinirmut nunaminngaqtulirinirmut Inuvialuit vention de revendications territoriales a également prévu des Nunaqutinginni, ammalu aajiiqatiqarunnarniq nangminiq gavamaqalirasuarnirmut droits de chasse, la participation à des conseils de co-gestion sivuniksaminut turaanganiaqtunik. Nangminiq gavamaqalirasuarnirmut aajiiqatigi- chargés de la gestion des terres et ressources de la région igutiksait angirutausimajut tavvani Nunataarutimut Angirummi. désignée des Inuvialuit de même que le droit de négocier son Inuvialuit aajiiqtingit, pilirijingit ammalu sivuliuqtingit, suurlu Sam Raddi, Andy autonomie gouvernementale à une date ultérieure. Carpenter, Robert Kuptana, Nellie Cournoyea, Angus Semmler, Billy Day, Peter Green Les négociateurs, travailleurs régionaux et leaders inu- ammalu asingit aksuruq&utik kajungiqsuilauqput taakkuninga Inuvialungnut kajusitit- vialuits, notamment Sam Raddi, Andy Carpenter, Robert tittiarasuaq&utik. Arraagut 20 ungatingit aniguqsimaliqtillugit, nunataarutimut Kuptana, Nellie Cournoyea, Agnes Semmler, Billy Day, Peter angiruti piruqpalliatittiliqpuq sanngijumik inungnut ammalu makimanasuarutilirinir- Green et plusieurs autres ont travaillé dur pour obtenir ces mut atuqtaujunnarniaqtunik kinguvaaksarijaujunut. Kajusiniqattiarunnaqput Inuvialuit revendications pour les Inuvialuit. Plus de vingt ans plus tard, Corporationnga tautunnguagaqalaurningannut ammalu pinasuanginnalaurninginnut la convention de revendications territoriales qui a découlé de sivuliuqtiujut parnaksimattiaqpak&utik, pinasuarniqattiaq&utik ammalu turaagaqatti- leurs efforts représente une base sociale et économique solide aq&utik tautunnguaqtatik malik&ugu. pour les générations futures. La réussite découle de la vision Taanna naiglitiqtausimajuq titiraqtaulauqtumik Nunaqaqqaaqtuq Uqali- durable et de l’aptitude soutenue d’IRC de mener par l’exem- maagangannit, October 2004-mi saqqitaulauqtumit, “Inuvialuit arraagugiliqtanganni ple grâce à une bonne planification, à l’action et à une orien- 20-nganni quviasuutiqaqtuq Inuvialuit Nunataarutimut Angirutingannik,” saqqikkan- tation axées sur sa vision. niqtavut Nunaqaqqaaqtut Uqalimaagangannit pijunnaqtitaulluta. Cette version abrégée de l’article publié dans le numéro d’octobre 2004 de Native Journal, “Salute to the Inuvialuit on the 20th Anniversary of the Inuvialuit Final Agreement,” est reproduite avec la permission de Native Journal. HIVER 2005 62 INUKTITUT wk4tg5 9725 S6_Grandfather.qxd 2/1/06 4:09 PM Page 63

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

ei3iC y√5yu4 Searching for my x∫b5yxCi4 Scottish grandfather

❘ /wWt k8Ys2 x9MbR5 ❘ By Zebedee Nungak

WJc6ymJ6 m8N M8b8 wUM8u Gfw8 kNYiH: xwEo The scene is London, England: April 1996. While attending !((^-u. vtmQx6gym5hb ∫?i WNhxct7m wNMs6ym¿Y a conference there, a colleague of mine insists that iE/6gctQJmliY iEF7j5 y√5¥5 ieR8i4 iEFsA8Ngj5. we go to a restaurant that serves Scottish food. scst/sZm ieu4 “HAGGIS”-u4 WsQ/si6ÙTiCwFslY I am told that something called “haggis” is a grr-reat WJm5hA trnwo6SY bwmw5gu4. favourrite, and so order a plate of it. iEQxyZm dM3Ngc8RmEo6S6 s?8k5 w4WNo6S6 x5©toUiCi4 tuoµm s I start eating, it becomes absolutely clear to me that I am ≈8ixDtQ5hA x9˜5 iEsQym/Yi5 bwm8Y5 w˚ooMs3iCmi5. hNsZlxurx6 connecting with something that my whole being has achingly x5hxl4 y√tysi3u5 xsM5/bsJcMs6ym7m5 ˆ7mytbsJbc6hil s?8i¡ Aanticipated ever since I was born. Something ver-ry Scottish is being bmgm W5JtQMeym?s4 tum nNmAyYb et6v~Y G@%∞-YH y√5ysm5. stirred, and satiated, in me! xˆNQMs6bC XiQ/sym7m5 wk7u4 xˆNc6hi x7m y√5yu4 x∫bc6hi – swox7 The cause of all this is the 25 per cent of my genes that are Scottish. mrx8y „bu4, WNhxMs6ymJFi3u5 swAw4f5 isF6t4fR8i REVILLON My late mother was the daughter of an Inuk woman and a Scottish father FRÈRES-f8i SF3igu !(@&-u. xˆNZ wtJu4 cspAmic6XMs6ymK6 x∫bY – William Mackenzie Peter, who worked for the French trading company Nrus/s7mÁ5, ck6 bs5gc3imÁ5, xyR8i4 eg38YcMs3imÁ5 x7ml Ni Revillon Frères at Povungnetuk Bay in 1927. My mother had deeply wlF6ym7mÁ5. Wdp9MEMs6ymK6 w3i∫EQx8YbCi4 xtcdp5hi WILLIAM yearned to know where her father came from, what he looked like, if he’d MACKENZIE-u4, x∫buk5 cspmMs6ymix8Rbuk5 x5ys/sd5his4. had other children, and where he might be buried. She insisted that my c9lˆ5 eg3RxEym/R5 kwbymJgcsK5 x?8Yic9˜l4 wkUi. yK9oXsymK5 first-born son be named William Mackenzie, after the ataatak (father) rT¿5nos6gi4 x6?ix6†5, isF6†5, Xø¥5, xyZMR9l xuh5. wr5gmEx„9l she was destined never to know. emwymlt4 xt3ui4, x5pTxui4, hNu9¬•5 kwbJu4 x/2XwAtQJ8NbY8i5 wkw5 The progeny of Qallunaat have existed for generations amongst Inuit. eT¿E/sJ5 x5gwA8Nlt4 b5ysm5yA8Nlt4 cspmA8Nltl WAtQAUNbYi4 The earliest forbears were whalers, traders, policemen, and numerous c9lˆu4 yK9oEym/ui4. others. Very few ever left a name, photograph, or some other tangible b[Zo M8b8¨5gu iEF7u x8ir5©Zlx6hi mm6©÷7mE5gu x3ÇAZnw5 ˙3l reference by which their Inuit descendants could touch, feel, and know is8YbsJ6t©pxE5hQ5, sobsKY x5gx/si3j5 N7ui6 yK9oc6ymAtQ/3k5. their Qallunaaq ancestor. sWmJ7mEx¬ymKY y√5ysi3i4, sçDyR9¬•5 w5JxD8NW9M©÷o6hQ5¡ bm8Nl Now, in a London restaurant, for one sweet, delicious, moment of a w2WQym?C WYhF5hY sd7uyc5biY xf8iR8i nsZs2 G¥Ws2H wlFiR8i4 warp in time, I am overtaken by a touch of my own heritage. I feel sxD5yymJi4 cJ5n/u4 Gc5ysZ3u4H. sc5yxlA¬•5 xJ6XC ho b5ysmym÷C bwvi grr-atefully prr-oud to be SCOE-tish! All this is happening within the span xJZw5gx¬9Mul ˆ7myN6gbc6ymJu. iEct4vo mlA˙7u©÷8Rg9¬•5 hNu4 of three bites of sheep’s innards laced with oatmeal. Words still fail to WJc5nClx3mÁ5. b=?w8N7mExl9l st5yxhY wlw5©iCk5 w˚iCk5, capture the essence of what to me was weird, but gratifying. My co-din- ckwo8Ybs9lx5/NY bmgjY x5gbsiClxCk5 xJZw5gbsos2 WR8k5. ers probably notice nothing extraordinary. In a snap, I am my normal and u5nsyi6y/symA8NS5 $)-u5 $%-j5 ∞ GSn85H wkw5 vNbu sxDtŒi4 complete Eskimo self, no worse for this zap from the Twilight Zone. yK9oFic3mb. ∫4fkY ei3i5 c9lˆi4 yK9oFi3ui4 NribsiR8i4 An estimated 40 to 45 per cent of Inuit in Canada are of mixed ances- NlN8Rggw8NsR9M6, W/Exo4bc6hil x6Fbc5bExc3iu4 sYyb‰ÇlUk5 kNk5 try. For them, searching for their Qallunaat forbears’ origins is no simple xfiibcs†5 eu3D/sFQA8N6bR8k5. cspCbChx3i6 NfˆE5bgw8NN8RM6 matter, and involves travelling to far-flung places where archival records s6rN6bN6gbc6hil. xfiibcs†5 xwFQQx8Yc5o6hQ5 n©mN6gbc6gFisZl- might be examined. Detective work is mostly hit-and-miss. Archives, so xCu4 hN∫8Ryx7mE=FQosu÷3N©7mb. promising on first approach, very often turn up heart-wrenchingly dry. xuh5 bwµtQ4 ei6gw5 x5˙Z/Clx6S¬•5 NMs5~gw8ND8NwnMsDt4 xtYi4 Many on such searches would be satisfied merely to take the guess- ei6bub. cspmAuN3i6 wtJu4 r8Êm5yN6gJx6bc6S6, Wg5ym5hil w˚2 work out of at least the name of their subject of searching. The longing UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 63 9725 S6_Grandfather.qxd 2/1/06 4:09 PM Page 64

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

xW˙tQ7mEis/gw8NbYi4 wmwoJu4: rNsKYV bm8Nl swAc6hi wmw5gi4: rNs8ico bw8NV NiusFis?V ck6 to know is profoundly deep, and is connected to the very bs5gc3icV xyR8i4 wMc3ic sFctui4V human question: Who am I? This extends into: Who was x3ÇAw5 xu˙o6g5 ˆt9lQ5, topMs6ymQKY m6Îi4 csp÷4vi4 N=¿Chxd5hQ5 u4yZMQ/Yi4 c9lˆ2 x∫b5yxm he? Where was he from? What did he look like? Did he have xfiibcstR8i isF6t4f5 HUDSON BAY COMPANY-f5. cspmymZlx6gA5 WNhx6ym8RiYi4 HBC- other family? fi, ryxio eiChx3ixli Nr5 WQx3FcExc6ymN3m5, bwvi WQx3iotym?C ei3iC. swAw4f5 isF6tR5 REVIL- Years ago, I asked two acquaintances to try finding any LON FRÈRES W∫E/s8imb isFxA5ht4 HBC-4fk5 !(#^-u, x9MdtgcR5 sYy5g¨8insK5 EDMONTON-u, trace of my Qallunaaq grandfather in the archives of the NEW YORK CITY-u, x7ml , -u. Hudson Bay Company (HBC). We knew he never worked for NJ6tc6ymKA5 wr5gxW8i4 c3YlfFi6t©6gi4 cspmAt5ti5 ∫5huY xTtu4. xˆNQMs6bC the HBC, but a search has to start somewhere. The Revillon Nlo5/wym5yxCh2XMs6g6 x∫bub y√5yn/siYi4 WNhx3FoFisiYi9l swAw4fi4 swAw7mE4fus/s5ht4 isF6ti5 Frères trading company was taken over by the HBC in 1936, REVILLON FRÈRES-f8i4. c˚Zlxrx6 h6fwQ/c6XMs6g6 xtQ5b yK9oQ8i4: WILLIAM MACKEN- and their records were further afield in Edmonton, New York ZIE. ∫jy dmMs6g6 cspmymJ6 hDys5hi bw5huY dMZ˜2XMs8RuJ6 xtYb NlNw4fbR8i4 wmwJi4: City, and Paris, France. W.M.P. wk8ko xuhk5 bw/s?5gFisK6 „∫l7u4. We possessed only a few tattered scraps of information xˆNoFi6 WINIFRED-u4 xto7u4 x5ys/sdp8ihil xˆNZi4 xˆNub xtYi4. bwmo xs9MoMs3id6 on this man. My late mother always insisted that her father xyR5 xuh5 bwmwym7umb hNu9¬•5 Ni/s5JtQA8Nbui4 emw5/Zi WxC6∫t5yAtFiYb xyxi4; x5pT- was a Scotsman who worked for the Ouigouikkut, the French x6bc6ym8RM6, x9MymJ6bc6ym8RM6 bf¿5nbc6ymZil. trading company, Revillon Frères. She was somehow certain NiyMs6ym8Rmb wM8ˆv eiClxCu4 HBC-f5 xfiibcstY8i ckwo4v8i3Fc3N©/8Rgu9l rs5ht5 of his first two names: William Mackenzie. The late Tamusi “hNc8Rm5¡” -MJu4 m3DF5ht4 x9˜5, miAgw8NymKY N=¿Ms6ymix8RQxu4 hNu9¬•5 u5~yAt5nu4 bw5huY c9lˆu4 Qumak, who knew him as a boy, was unshakably confident x∫b5yx•?Y. bwmo NfˆoMs6ymQKY S˜Ex6hY swiW[j5 bfix6hQ5 bfMs6ymA8NwbFi4v x3ÇAi $)-5 sY∫i. KNIGHT-f5 wMŒ5 SF3igusAMs6ymJ5 !(%&-u5 !(^)-j5 RALPH KNIGHT xYJ6√At9lA isF6tf8i HBC-f8i. tos6bsQcMs6ym8RMY xR5yxhYl MR. KNIGHT xwtAmo3mY HBC-f5 xfiibcstY8k5. WZhx6bgxcMs6ymJYo x9MymJi4 v7Xi4f5 WNh5tRb xtR8i4 WboUi4 SF3ig¨ymJi4 x3ÇAZn8i. c9lˆtg5 À la recherche de mon xtR8i4 N˜˚6vwFcDmymZm wkUk5 wk5tg5 xtc6tbsAtFiR8i4 wos6vwFQlQ5. xJ3NMs6ym8RM3o x†5 x9MdtR8i4 WQxu4. bm8NsMs6tlA, ~5yQxyMs6ymKY isF6tc3Fs2 s9lbµ6ystFiR8i4 WJc6gi5 x9MFs˙Fi3i5 grand-père SF3i©2 isF6tR8i GvR6hDx¨5guH !(@& x3ÇAYi, bwvibZ xˆN7m w˚o6FQym/Yi. écossais “x9oRhY6gi, ÷kxE !, !(@& xgx3iu5 iQ6Xy7u5 xkEJ6. NtDFs/c5bg6 w˜8if5. tr2SA5 s8k4 µ8N (-Tt9lA s8k4f5. xs9MMs6SA5 ❘ par Zebedee Nungak wk[Jxu5 WY5ygi s9˜f5 mo5bshb MR. PETER-j5 REVILLON FRÈRES isF6tfR8iusj5 xTtdtQ4 m6Î4 mo7ut9lQ4. wkw5 tr5g5 sfx e8kxJx6, glÛ6D4, n9lxl4, xu5g6 x7ml u[Zu6. Londres, Angleterre : avril 1996. Lors d’une conférence, un xsMctK5 sfxAMs6g5 H.GIBBONS, J.ALLEN Gs?YbZH x7ml x3YJxl4, bw4fx REVILLON- de mes collègues a insisté pour que nous mangions dans 4fus5 sfxAt9lQ5 MR. PETER, xT†9l m6Î4, x7m xbsy6 x3N6. csptbsJY b3Exh7u5 b6Ct8ius5 un restaurant écossais. On me dit qu’un plat appelé mc w†5 trs5pym7mb !^)-i4 tEZ8ix/i4 MR. HAYNES xs9MMs3iYb rTiYA5." « haggis » est excellent et que je me dois de le commander. “MR. PETER” – b=?wN3o h6fwQo6XC bw8NsQxY c9lˆ6 x∫b5yxC¡ dFxh8i6\dx6~i6\ sXlw/si6\whx6yi6, w˜ xuhxlw5 x5pŒ8Rgxlw5 wl4f5 w2WixQN6gw5 v5Jb6gtg5 wl8i b5ysmNMs6ymK5 orsque j’ai commencé à manger, j’ai immédiatement ∫4fiY xgx6yo6tlY. b=? x9Mymt9lQ5 h6fwQN6gi4 bfQs3NS6 b8N WILLIAM MACKENZIE PETER constaté que je me rapproche de quelque chose que bZs9lgMs3iClx3m5. kwQx8YgFisK6 b6®5 !) yKiYi xˆN7m w˚o3iYb s4©X !(@&-u. WF5ncMs3iƒo3li Lj’anticipais depuis ma tendre enfance. Quelque chose de b6ru xbsy3u cspm/6∫Chx3iu4 xˆN5yxCi4 √ÔMu4, wk5nosD8NyiFi3j5 ˆ7mˆ5yxg7mEsK6. trr-rès écossais s’est éveillée en moi! ei4v8i6ymZlxCm HBC-4f5 xfiibcstY8i bfNhx4v8i6hQ5 NlNwDmj5 xs9Mc5biR5 trc5biR9l xJ3Nm5 Pourquoi? Parce que 25 pour cent de mes gênes sont de Niy4vi6ym8RMY csp4v8iDt5ni4. bmgmi ei3iu, hNZ˜Woµ6 u5nsyAt5nT6goµ6 xRJxl8Tb6XS6 souche écossaise. Ma mère, qui est maintenant décédée, W5nsZ/8TxiYb sY∫kx¬6gu4 Wsy6∫E8is/3Nhi. cspMeymKY bmguY WNhx3iu whmos6bsA†5 était la fille d’une femme inuite et d’un père écossais, wµYw6bsA†9l ß8i©bs?5g5 wo8ixym9ME5gk5 W/ExgJoEpk5 xfiiboEi3u W?9obs9lxN6gmEx¬7mb. William Mackenzie Peter, qui travaillait pour la société ~8YQx6ymCb3N8R5gu4 W/ExooEQxc3NS6 ho xwFQv5blQ5 NJ6bsJ5 REVILLON FRÈRES-f5 française Revillon Frères, à Povungnetuk Bay, en 1927. Ma xfiibdtR8k5 x9MdtgcR8k5, bm8N nW3Ngw8NExo4 WNhxExMYlA xf•gw8NExc6hil, ®Ns/6gExc3Nhil, mère avait toujours voulu connaître les origines de son père, W9lfQxo8i4 wvJ6y/sF4nysEc3Nhi, cspmc5bstct4nysmQxc3Nhi x7ml xuZ8Rgu4 wR3CvbQxc3Ng6bc6hi. ce qu’il avait l’air, s’il avait eu d’autres enfants et où il était bmguYoEF4nu4 N=¿CbChxQc6SY bwµ4 ryxisZm, whxi if3CA8NyAmlY wlFYb nixi x∫b5yxm – enterré. Elle avait tenu à ce que son premier fils soit nommé 2005 WILLIAM MACKENZIE PETER-s2. William Mackenzie, d’après le ataatak (père) qu’elle n’avait

srs6 jamais connu. 64 INUKTITUT wk4tg5 9725 S6_Grandfather.qxd 2/1/06 4:09 PM Page 65

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ Mary L. Cowley

■ k`Zs2 xˆNzb xˆNz, √JM k/3lg6, !(^!

■ Nungak's maternal grandmother, Kaajuula Nujarlutuq, 1961

■ La grand-mère mater- nelle de Nungak, Kaajuula Nujarlutuq, 1961

■ Nungaup anaanangata anaananga, Kaajuula Nujarlutuq, 1961 WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 65 9725 S6_Grandfather.qxd 2/1/06 4:09 PM Page 66

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

about his initials: W.M.P. Many Inuit had known him simply as Piitaaluk (Big Peter). Qinirnira Scottishmik ataatatsiaranik He had a mother named Winifred, for whom ❘ Titiraqtuq Zebedee Nungak he insisted my mother be named. He left, as did so many others, with no trace other than the child he fathered; no photograph, paper, or Pijuqaqsimajuq manna London England (Queen Nunangani): April 1996-mi. keepsake. Katimagiaqtusimatsuta taavani pinasuaqatimma inalauqsimavaanga nirijaqtuqatigiju- After the failure of my friends’ searches in maluninga nirivimmut Scottish niqinginnik niriviugunnatumut. Uqautijaugama niqimik the HBC archives ended with a seemingly final “haggis”-mik piugijauniqpaanguniraiviulunga pijumatsugu tikisailiqpunga taimaittumik. reply of “Not a thing!” twice, I was resigned to never finding any evidence of my Qallunaaq irigiasigama qularnatuqanngimariliqpuq uvannut ikpinaliqpuq attuutilingniranik timilimaama grandfather. aanniarutigitsugu allaat niriugisimajaanit taimanngat inuulililaurniramanit. Sunauga- Nluamikiaq atsualuk Scottishsiunirmit aulatjataujuqalauqsimammat naammasititaujutaqaq- sunilu uvanni! Tamatuma pitjutigilaqisimavauk timima sanamagusingata qitiqqasaanga (25%-nga) Scot- tishiumat. Anaanagilauqtara panigijausimammat inummik anaanaqaqsuni amma Scottishsimik La progéniture des Qallunaat existe depuis ataataqaqsuni - WILLIAM MACKENZIE PETER-mik, pinasualauqsimajuvinirmit uiguikkut niu- des générations parmi les Inuits. Les plus viqtikkunginni REVILLON FRÈRES-kunni Puvirnitumi 1927-mi. Anaanaga itijumik qaujigumaniqaq- anciens ancêtres étaient les baleiniers, com- palauqsimavuq ataatanga nakimiujaummangaat, qanuq tauttuqarnimangaat, asinginnik qiturn- merçants, policiers et autres. Très peu d’entre ngaqalaurnimangaat ammalu nani iluviqsimammangaat. Piqujillarilauqsimavuq irnitaarigian- eux ont laissé un nom, une photo ou autre sou- ngataranik atiqaqujitsuni WILLIAM MACKENZIE-mik, ataataminut qaujimalauqsimanianngitamin- venir tangible pour que leurs descendants inuits ut atsiujauqutsuniuk. puissent toucher, sentir et connaître leur Qallunaat qiturngiarisimajangit nuitasimajutuqauvut avannganiqallaaluk Inungni. ancêtre Qallunaaq. Sivullipausimavut kinguvaatsaliuqtunik aqvaniaqtiit, niuviqtiit, paliisiit, asigalangillu amisut. Aujourd’hui, dans un restaurant de Londres, Ikittumariapiillu qimaisimalutik atirminik, atjinguaminik, sunamilluuniit nuitajumik ajappaigutigi- pendant un bref moment exquis, je retrouve junnatangannit Inuit qinguvaarijaujut attuigunnalutik tatsiumatsigunnalutik qaujimagunnalutilu mes souches et je suis imbibé de mon propre pigutigigungnatanganik Qallunaamik sivullirisimajaminik. patrimoine. Je me sens trrrès fier d’être écos- Taggali Londonmiittumi nirivimmi annikittuugaluaqsuni mamaqtuujaammarittumi arraagugasait sais! Tout cela se produit en trois bouchées suurlu niunngataujuqtituujiaritsugit, ulitauvunga attuajaunirmut namminiq sivulliqaqsimagutigi- d’entrailles de mouton assaisonnées de gruau. jarnut. Upimajummarialuusimavunga Scottishsiunirnik, uqaarusingilluuniit itjuarunnapillatuu- J’éprouve toujours de la difficulté à exprimer jaaliqsugit! Tamannalu ippigisimavara pingasuvitsunga uqummisiqattaninga akunninginni cette expérience étrange, mais valorisante. saugaup (siipiup) iluvininginnik uarutsisimajunik qajutsajamik (qatsiugarmik). Uqatsialuguluuniit Mes compagnons n’ont probablement rien ajuqpara suli tatsiumasimajaara taikani ajugaittualuullamilu naammasinaqtutaqaqsimajumi. remarqué d’anormal. En un rien de temps, je Niriqatikkali malugusuummituujaanngitulluuniit sunamik pijuqatsaraluarmangaat. Tavvain- reviens à la normale, non marqué par ce nammarialullu utitsiasunga iluittuuniranut Inuuniranut, qanuilinngataulluatjananga tamatumunga « voyage astral. » attutauniraluaranut ajugaittutauliup pinginnut. On estime que 40 à 45 pour cent des Inuits du Mitsausiniqsijausimagunnaput 40-mit 45-mut % (pusant) Inuit Kanatami uarutigiinik sivul- Canada sont de souche mixte. Il n’est pas facile liviniqarmata. Taakkununga qinirnit Qallunaanik sivullivinirminik nakinitauninginnik nalunanngitu- pour eux de trouver les origines de leurs tuinnaungillaq, pijarialiktaqaqsunilu aqvitaqattariaqarnimik ungasitariiraalungnut nunanut ancêtres Qallunaat, car ils doivent visiter des akuninitaqautiit qimirrujauvigigunnaqtanginnut. Qaujiratarasuarniq nakunaarittatuinnananngilaq endroits éloignés et étudier des archives. Ce uqqinaqtanaqtutaqaqsunilu. Akuninitaqautiit aivigigianngaqatliqsugit satuumanaqtutaqaqtuviniu- travail de détective se fait essentiellement à galuaramik sunataanngisiammarivvigiliumijaarnatuummata. l’aveuglette. Les archives qui, à prime abord, Amisut taimaatigik qiniqtuit atsuugajaraluaqpuluuniit nalautsaatuinnarunnaisalaurutik atin- semblent prometteuses sont souvent ganik qiniqtamita. Qaujimaguminarniq itijumik kinnguumatsinaqtujuaqtaqaqpuq, pitutsimatsunilu infructueuses. inuup apisuutigimmariniujatuinnatanganik imailijumik: Kinauvunga? Tamannalu uiguqaqsuni Un grand nombre de ces chercheurs se satis- imaittunik: Kinaunniqali tainna? Nanimiuviniuva? Qanuq tauttuqarniqa? Asinginnik ilaqarniqa

HIVER 2005 feraient d’éclaircir au moins le nom de leur uviqatiminik? 66 INUKTITUT wk4tg5 9725 S6_Grandfather.qxd 2/1/06 4:10 PM Page 67

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ Zebedee Nungak

■ swox7 mv8p W∫s2 w3abq5, nsuxi5 bo6W1j5: JxNy, /wWt, xo?, BsE, Sxy, bMyx, x7ml ≈My, !(&( Then, I had the good fortune to visit sujet de recherche. Le désir de savoir est profond et est ancré dans cette Winnipeg, to see people I had not seen in over question très humaine : Qui suis-je? Ensuite, on passe à : Qui était-il? ■ Grandchildren of 40 years. The Knight family had lived in D’où venait-il? À quoi ressemblait-il? Avait-il d’autre famille? William Mackenzie Peter, Puvirnituq from 1957 to 1960, when Ralph Il y a plusieurs années, j’ai demandé à deux de mes connaissances de from left to right: Joanasie, Knight served as manager of the HBC post. I consulter les archives de la Compagnie de la Baie d’Hudson (CBH) afin Zebedee, Aliva, Harry, didn’t need any coaxing to accept Mr. Knight’s Poasie, Talasia, and Alacie, offer to take me to the HBC archives. 1979 My goal was to obtain a list of the company ■ Les petits-enfants de staff who had served at the Puvirnituq post over Arraaguit amisuuliqtut naatillugit, tilijilauqsimagivunga maqruunik William Mackenzie Peter, the years. I wanted to match English proper qaujijaakkanik navvaarasuaqutsugit miksigalagijanganik Qallunaap de gauche à droite : names to what Inuit had called these people. ataatatsiama akuninitaqautinginni niuviqtikkut HUDSON BAY COMPA- Joanasie, Zebedee, Aliva, Obtaining such a list was easy enough. Then, I NY-kut. Qaujimasimagaluaqtugut pinasuaqsimanngininganik HBC-kuni, Harry, Poasie, Talasia, et turned to the post’s daily journals for kisianili qinirasuarnialuni nakit pigiarviqariaqaqsimanarmat, taikani Alacie, 1979 Povungnetuk Bay out-post (at Kangiqsuruaq) for pigiarnilitisimavara qinirnira. Uiguikkut niuviqtingit REVILLON FRÈRES ■ William Mackenzie 1927, the year of my mother’s birth. pitaarijaunnimata niuviagutsutik HBC-kkunut 1936-mi, allaqutituqangit Peterup irngutangit, “Saturday, January 1, 1927 ungasittumiinnisauvut EDMONTON-mi, NEW YORK CITY-mi, ammalu saumianit taliqpingmut: N.E. Wind. Drifting at times. Arrived here PARIS, FRANCE-mi. Joanasie, Zebedee, Aliva, tonight about 9 p.m. We left Port Harrison Najuqtiqaqsimavugut ikittuapinnik qarngalukuviniqtituuqtunik qau- Harry, Poasie, Talasia, on Wednesday morning and were accom- jimagutittinit taatsuminga angutimik. Anaanagilauqtara nalulitjaisimat- ammalu Alacie, 1979 panied by Mr. Peter of Revillon Frères with siarasuppalauqtuq ataatamita Scottishsajauninganik pinasuarvilivini- two of their men. Eskimo arrivals are uninganillu Ouigouikkunik Uiguimmarikkumiujautsutik niuviqtinit REVIL- Kenouak, Toolooako, Shuglualuk, Amitook LON FRÈRES-kunnik. Qanuugaluakiaq suqquigijaqaqpalauqtuq atigitta and Migamik. Our party consisted of H. sivulliginnik: WILLIAM MACKENZIE. Tamusi Qumalauqtuq qaujimasima- Gibbons, J. Allen (that’s me) and juq surusiutsuni taitsuminga qulagalaappalaunngimijuq atingata nalu- Argnaualook, while Revillon had Mr. Peter, naikkutanginnik imaijunik: W.M.P. Inunnuli amisunut taijauvattuviniuvuq

two men and a woman. I learned from Piitaalummik. UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 67 9725 S6_Grandfather.qxd 2/1/06 4:10 PM Page 68

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

Takiaksuk that the Northern de dépister mon grand-père Qallunaaq. Nous savions qu’il n’avait jamais travaillé pour la CBH, mais il fallait hunters had been in with 160 commencer quelque part. La société Revillon Frères avait été acquise par la CBH en 1936, et leurs dossiers se foxes since Mr. Haynes left.” trouvaient à Edmonton, New York et Paris, France. “Mr. Peter” – I was immediately Nous ne possédions que très peu d’information sur cet homme. Ma mère a toujours dit que son père était certain this was him, my Qallunaaq un Écossais qui travaillait pour la Ouigouikkut, la société française Revillon Frères. Elle était quasi certaine de grandfather! Joy/shock/surprise/ ses deux prénoms : William Mackenzie. Tamusi Qumak, qui est maintenant décédé et l’avait connu lorsqu’il relief, a host of emotions, jack- était enfant, était certain que ses initiales étaient W.M.P. De nombreux Inuits l’appelaient tout simplement hammered my being as I read. Here Piitaaluk (Gros Pierre). was written evidence that William Sa mère se nommait Winifred, et il avait insisté que ma mère soit ainsi nommée. Il est parti, comme bien Mackenzie Peter had actually existed. d’autres, sans rien laisser sauf l’enfant qu’il avait aidé à concevoir : pas de photo, de document ni de souvenir. He first appeared 10 months prior Lorsque les recherches de mes amis dans les archives de la CBH se sont soldée par des échecs, j’étais to my mother’s birth in October résolu à ne jamais trouver de preuve de l’existence de mon grand-père Qallunaaq. 1927. Giving him one month to get J’ai alors eu la chance de visiter Winnipeg, pour voir des gens que je n’avais pas vus depuis plus de 40 ans. acquainted with my grandmother, La famille Knight avait vécu à Puvirnituq de 1957 à 1960, lorsque Ralph Knight était directeur du poste de traite Kaajuula, it’s a perfect biological fit. de la CBH. M. Knight n’a pas travaillé très fort pour me convaincre d’accepter son offre de consulter les Further searches in the HBC archives de la CBH. archives to cross-reference Mon objectif était d’obtenir une liste du personnel qui avait travaillé au poste de Puvirnituq au fil des ans. Mr. Peter’s comings and goings, Je voulais associer les noms anglais corrects à ceux que leur avait donné les Inuits. Obtenir la liste a été re- unfortunately, did not produce any lativement facile. J’ai ensuite consulté les journaux quotidiens du poste éloigné de Povungnetuk Bay (à further information. In this search, Kangiqsuruaq) pour 1927, l’année de la naissance de ma mère. the value of every scrap of information is magnified many times its actual worth. I discovered Anaanaliviniq WINIFRED-mik atilimmik atsiujauqujinnisunilu anaanaganik anaanamita atinganik. Taimali that, in such endeavours, advice aullalilaurniquq asingit amisut taimaisimammimata sunamilluuniit nanijautjutigigunnataminik qimaitjagani and guidance from professional piaraqtaatitsigutiviningata asianik; atjinguaqtaqaqsimanngilaq, allasimajuqtaqaqsimanngilaq takuvaatsa- archivists is invaluable. taqaqsimaganilu. The remaining challenge is to go Nanisilauqsimanngimata ilannaaka qiniraluaramik HBC-kut akuninitaqautinganni qanuilikkannirviqarnatuu- to the places where Revillon Frères janngitumillu kiutsutit “Sunaqanngimat!” - lajumik marruvitsutik allaat, manigutuinnasimavunga archival records exist, a daunting navvaalauqsimanianngigiamik sunamilluuniit mitsaasigutitsamik taitsuminga Qallunaamik ataatatsianiivanga. task that will take time, money, Taimali nakunaalilauqsimagivunga pulaariaqsunga Winnipegmut takuniaqsugit takulauqsimagun- technical assistance, networking, naitavinikka arraaguni 40-t ungataani. KNIGHT-kut ilagiit Puvirnitumiugulauqsimajut 1957-mit 1960-mut and a lot of travel. I am compelled RALPH KNIGHT angajuqqaagutillugu niuviqtikunni HBC-kunni. Tiliuqtaugiqalauqsimanngilanga angitsiasun- to find a way to do this, and end up galu MR. KNIGHT aitigumalirmanga HBC-kut akuninitaqautingannut. standing by the grave of my grand- Pigasuaqtatuaqalauqsimajungali allasimajunik kampanikkut pinasuttingita atinginnik pitalingnik father – William Mackenzie Peter. Puvirnitumiisimajunik arraagugasanni. Qallunaatitut atinginnik nalaanuuqqaiviqarumasimagama Inungnut Inuttitut atiqaqtitaugutivininginnik iliuqqaivigilugit. Ajurnalauqsimanngilarli atiit allaqutinginnik pigiamik. Tamannaulauqtilugu, saatsigiasilauqsimavunga niuviqtiqarviup ullutamaaqsiutivininginnik pijuqaqtunit allav- iusuuvinirnit Puvirnituup niuviqtinginni (Kangiqsuruamiittumi) 1927 arraagungani, taikanitaga anaanamma inu- uliqvigisimajangani. “Allingisungaqtuni, January 1, 1927 Atuarnimit nigiqpasimmit anurijuq. Natiruviujaqattatuq ilaannikut. Tikippugut unnuk maanna 9-ngutillugu unnukkut. Aullalauqpugut Inugjuamit pingatsituni ullaakut malittausuta MR. PETER-mut REVILLON FRÈRES niuviqtikunginnimiumut angutiqutigik maqruuk malimmitillugik. Inuit tikittut ukua Qinnuajuaq, Tulugaaqruk, Sallualuk, Amittuq ammalu Miggamiq. Aulaqativut ukuagulauqtut H.GIB- BONS, J.ALLEN (uvangataga) ammalu Arnngajualuk, taikkua REVILLON-kkumiut ukuagutillugit MR. 2005 PETER, angutiillu maqruuk, amma atausiq arnaq. Qaujititaujunga tarriasummit taqratinnimiut

srs6 maqaitiit tikiutjisimammata 160-nik tiriganniajanik MR. HAYNES aullalaurningata kinguningagut.” 68 INUKTITUT wk4tg5 9725 S6_Grandfather.qxd2/1/064:10PMPage69 PETER-up. nikurragunnasigumalunga iluvingatasanianiataatatsiama - WILLIAMMACKENZIE T siumagiaqarnasuni ammaluamiganngitumikingirrakatagiaqarnatuqtaqaqsuni. aqarnasunilu, pillukugialinnikikajuqsijauviksasiuriqarnasuni,qaujimaqattautiqatiksa- na sapirnatuinnarialikpinasuarialangaluguakuniituinnariaqaqsunilu,kiinaujaqturi- najuqtaujut REVILLONFRÈRES-kutakuninitaqutinginnutallaqutituqanginnut,taman- julirijinut akuninitalirinirmipivallitaulluanaqtumarialuummata. iuqtaugutiit imaangaiqtaugutiilluuunnituutauvattutilinniasimallarittunutpijariatu- mik piusiqtaarinniujarnasuni.Qaujilaqisimavungatamatumingapinasuarnimiisumal- sanguqtulimaaq angijualunngutaqpapuqpitsaugajannguaningataungataanualuuqtu- langa qaujikkannirutitsanik.Tamatumani qinirnimi,sunagalaapilimaaqmitsausigutit- nalunairumamut aullaqattaningittikiqattaningilluajurnamatnanisikkaniqsimanngi- runnasinivinirmut naammanaatsiatummariuvuq. taqqimi atausirmiqaujimajaqtaarasuarnimikanaanatsiaranikkaajuulamik,inutsaliu- sivuningani anaanammainuulirningatauktuupa1927-mi.Pivitsaqalaurnikuulirluni MACKENZIE PETERtagaullutulaurniraluarmat.Nuigianngatuviniuvuqtaqqiit10 aqsiliqtilunga. Tavva allasimatillugitsuqquiginaqtuniktakugiurnapuqtannaWILLIAM ilukkut ippiniaginaqtuitkatjutaqtutitutilunnitatsiumanalauqsimavuttaakkuningaatu- Quviasunniq/quaqsaaniq/upaluijauniq/isuaqsiniq, ilaaamisualuitatjigiinngitualuit amatumingaliriviksamik navvaaratarasuagiqaqpungataimaak kisianiugama,isuani Saanngagiaqsimaratarnanngittumik pijarialilirigiaqarnapuqsuliaivigikattalugit Qinikkanniqsimagaluarama HBC-kkutakuninitaqautingannitakunasuakkanniqsugit “MR. PETER”-Tavvainarli suqquigiliqparatainnaugiangaQallunaaqataatatsiara! « Lesamedi1 résolu àlefaireettrouverlatombedemongrand-père,WilliamMackenziePeter. d’argent, d’aidetechnique,deréseautageetdéplacements.Jesuiscependant Frères. C’estunetâchequiseramonumentaleetdemanderabeaucoupdetemps, les conseilsd’archivistesprofessionnelssontindispensables. d’information estamplifiéeplusieursfois.J’aiapprisque,dansdetellesrecherches, autre informationsurM.Peter. Dansdetellesrecherches,lavaleurtoutélément complément biologique. eu unmoispourfairelaconnaissancedemagrand-mère,Kaajuula.C’estparfait arrivé environ10moisavantlanaissancedemamèreenoctobre1927.Ilavaitdonc preuve documentairequeWilliamMackenziePeteravaitréellementexisté.Ilétait et surprise,unefouled’émotionsm’ontassaillilorsquejelisais.J’avaisenfin M. Haynes.»(traductionlibre) que leschasseursduNordavaientapporté160renardsdepuisledépartde Revillon avaitM.Peter, deuxhommesetunefemme.J’aiapprisdeTakiaksuk, était composédeH.Gibbons,J.Allen(moi-même)etArgnaualook,alorsque arrivés :Kenouak,Toolooako, Shuglualuk,AmitooketMigamik.Notregroupe M. PeterdeRevillonFrèresetdeuxleurshommes.CesEskimosont avons quittéPortHarrisonmercredimatinetétionsaccompagnésde Le granddéfi,maintenant,estdevisiterl’emplacementdesarchivesRevillon D’autres recherchesdanslesarchivesdelaCBHn’ontcependantdonnéaucune « M.Peter»–J’étaiscertainquec’étaitlui,mongrand-pèreQallunaaq!Joie,choc V ents duN-E.Dériveàl’occasion.Sommesarrivésvers21h00.Nous er janvier 1927 whmN x7ml kv‰4 bMyxx7ml≈My,!(^^ xzJ6√4 gjyx7mlswi glZ6, Alacie, 1966 T angajuqqaak Tamusi ammaluWinnie ■ ses soeursTalasia etAlacie,1966 ses parentsTamusi etWinnieTulugak, et ■ sisters Talasia andAlacie,1966 parents Tamusi andWinnieTulugak, and ■ ■ ulugak, ammalunukariikTalasia ammalu 6g6 Nungaup ilangit,qulaanitsaumianit: La familledeNungak,enhautàgauche: Nungak's family, clockwisefromtopleft: k `Zs2 wMq5, d˜i5 nsuxi5: INUKTITUT ❘ ISUMANAQTUQ w k 4tg5

Zebedee Nungak 69 WINTER 2005 9725 S7_microscope.qxd 1/17/05 1:45 PM Page 70

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

eu3D/si6 Under the microscope

❘ ttC6©4 bwFt JxNy x7ml ❘ By David Joanasie and ∫u ≈fl0J4 Tommy Akulukjuk

kw5 sX4bsZJMs3mb x7ml µ8N ho sX4bs?4Lt4 nuit have often been and still are confronted by what xW6f3i4 s=?¬8•5 cspn6ti4 — cspn6†5, they like to call Apiqquit (questions) or Qaujisaqtiit (ana- wo8ix6ymJ5 x7ml xyq5 cspNhx6g5 wkw5 lysts or examiners) – researchers, academics and other r4ƒ1mΩq8i4, r˙1mΩq8i4, Nr`Z3mΩq8i4 investigators who ask specific questions about the who, w ckw7mΩq8i[l. cspmJA5 wMq5 cspn6†5 wk1i4 what, when, where, why and how’s of Inuit life. Some wvJ6X4g5 x7ml WNhx3iq5 WsÔ9lt4. d/Q?5tQ5 Iresearchers, we understand, help Inuit and are well-inten- WNhx3iEc5b6ym/{y8i4 wkw5 yKoq8i4 cspn3ic6ym9ly. tioned with the work that they do. Many thanks for your ryxi, wMq5 wk1k5 X[FQ/sc5b3mb x7ml whmN`Q5gi4 dedication and the history you have uncovered. However, x©tc6ƒpq7mE4gi4 xW6hc5b3iq8k5, bwmw8iqtA5 wk1i4 there are others who tend to be pesky and persistent in the eu3Dgw8N9ME6ƒpc5b3mb, ˙3l ≈4gwJg5 cspn6Lt4 whmo- eyes of Inuit, and ask stupid or almost completely useless s6Lt[l c9lˆi`Z6ym9ME4gi4, scs0JwNh4Lt4 ckwosd- questions, which only makes them seem to be studying Inuit p9lt[l w˚yq8i4 WsyQx6t5tNh6ƒp9lt4. bwmw5gc6t9lA through a microscope, dissecting organs and making con- wkw5 ˙3l ≈8ixF1¨5gg5 whmc5b3mb ˙3l ¬4∫2 scsyE- clusions from Qallunaat perspectives, giving suggestions ix6bq8i4 sb6rgw8N6Lt4. cspn6†5 xyq9l tos6XK5 and recommendations on how to go about doing things bet- bwmw5bwoNhc5bd9lQ5, x7ml cspn3iE/t4 vmQ5txd9lQ5. ter for their lives. These kinds of observations make an Inuk b7mogw8NExc3mb WoExENh4bu1i4¡ feel like a hospital patient nervously waiting for the doctor !$-Q/sJj5 wkw5 cspn6bsiq8k5 vtmi3j5 √9ZE to give the diagnosis. We urge researchers and others to try yM5gn3F[Jxzk5 wMscbsMs3iK5 ≈[QysMs6gu whmQ/K5 wkw5 and not take this approach in their investigations, and exer- “cspn6bsiq8i4” n`QoQx4v8iMs6g6. wkw5 bW‰5 cise caution with their subjects. They might become an vNbu`Z6ym9lb vtm/6gcbsMsC5b, wMscbsMs6SA5 !))- experiment gone wrong! lxXl1i4 cspn6ti4 Nrgw8ˆ6ymJi4 s9lk5 b9omk5 A trip to the 14th Inuit Studies Conference at the University vtm/6gDtc6gi4 Ggnsm/5tA5H cspn6bsymi6XaJi4 wkoµi4 of Calgary last August strengthened our feelings on the scsycEx6g6gi4. wMq5 whmN/6g4nsJ5 b7m6ymQxzi4 matter of “researching” Inuit. As delegates from Inuit vtmis2 xtz bw/sMs3m5 “cspmi6 xq3CstlA: Tapiriit Kanatami, we were among the roughly 100 academ- cspnsbsymJ5 wk1k5 gn6bst9lQ5,” wkw5 vtm/6gcbsJ5 ics/researchers from around the globe who had gathered for c{¥8N7mEf¬Ms3mb¡ x7ml vtmi6 √9AE¨8izk5 wvJ3icMsCi, a five-day symposium dedicated to (from what we’ve heard) wk1k5 xq3CE/sJj5 c{¥8N7mEfl1k5. whmN6g6, ck6 one of the most studied people in the world. Some people

HIVER 2005 “cspn6bsymJ5” wkw5 wvJ3icMs3mΩq5 Gs=?¬8•5 might think it ironic that the theme of the gathering was 70 INUKTITUT wk4tg5 9725 S7_microscope.qxd 1/17/05 1:45 PM Page 71

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ Alethea Arnaquq-Baril UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 71 9725 S7_microscope.qxd 1/17/05 1:45 PM Page 72

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

wvJ3icD8N3mΩq5H kNo1ui, n6r5tNhx6t9lQ5 cspm/u1i4 gnsm/so6t5tNh3i1j5 x7ml rh5 cspn6bs- /Exc3iq8i4. xvs6ƒpMs`Q5g6, ∫4fx WoExc6ymiq5 wkw5 W6fyq8i4. wkw5 cspmi3uA5 WJ8Nstq5 w4WQ/s`Q5g5 Sous le x7ml whmQ/s`Q5tx6Lt4. yM5gn3F[Jx5, wk1k5 xgw8NsZJ`Q5g5, wo8ix6t5t?1mb, x7ml xy`A6tE/PLt4, whmos6X4Lt4 cspn6ym/3ui4. xy`A6bs?4g5 cspm/sJ8•7mE4Lt4 gr9MEq5 x7ml Nr`ZClx3mΩq8i4. microscope w˜aZlx6, cspn6†5 cspn3i3uA5 w˚NhxDtc6g5 WoExE/u1i4 WsiCwNh1ix6g5. sN ß4©tQlA ˆ7mMs`Q5g6 cspMsC4f scsyc6gc6t9lA X1i6©3u ≈1ov4f5 ≈8ixFQ?Ms6bz8i !()) WQxo~6gFist9lQ5. ❘ par David Joanasie et Tommy Akulukjuk ckw8ix6X5 cspym/u1i4 X1i6©3us5 bfJ8N3ix3mb ∫4fiz cspn6bsymJi4 yKiEMs6bu1i4 bflt4 x7ml csplt4 ck6 kNot4 WD6ym1mΩz8i4V x3N6 scMs6g6 X1i6©3jx3li vtmt5tix3i3ui4 †g6t5tli. es Inuits ont souvent été aux prises (et le sont toujours) c9lˆa4v3Jx, BwøV ckw7mo wo8ix3F1i wonwpi4 ctmctcD8N`QM5 eu3Dlt[l ck6 ∫4fx wo8ixDtk5 avec ce qu’ils appellent Apiqquit (questions) ou wMost/sJ8N3mΩq8i4V Qaujisaqtiit (analystes ou examinateurs) – chercheurs, ra9o3u wkw5 cspn6bsiq8k5 vtmis˜6g6 WsE{us˜6g6 KÇ8{u. c{yi[l wk4bc3m5 WsE{uV ck6 académiciens et autres enquêteurs qui posent des cspnDbsymJ5 scsbsJ9l wk1k5 x©tc3ix3mb WsE{ugcs÷l4V bwmw5gi4 vtmi6bc3ix6X5 wkw5 questions spécifiques sur le qui, quoi, quand, où, kNq8isJuN6©Zlx6 wk1i[l WoEctc3i6nslt4. Lpourquoi et comment de la vie des Inuits. Nous comprenons que certains chercheurs aident les Inuits et sont bien inten- tionnés. Merci de votre dévouement et de l’histoire que vous avez découverte. Il en existe d’autres, cependant, que les Inuits perçoivent comme étant ennuyeux et persistents, “Bringing Knowledge Home: Communicating research results to the Inuit,” since the qui posent des questions stupides ou tout à fait inutiles. Ils odd thing about it was that barely a handful of Inuit attended the conference! And it semblent étudier les Inuits sous un microscope et disséquer did not help that the meeting was held in Calgary, home to relatively few Inuit. Now, des organes, tirent des conclusions selon les perspectives one would wonder how much input (or rather potential input) the “researched” des Qallunaat, et donnent des suggestions et recommanda- people, at the community level, had and to what extent they have an effect on tions sur la manière d’améliorer leur vie. Ce genre d’obser- creating better ways of sharing knowledge about specific investigations and areas vations fait en sorte que les Inuits se sentent comme des being researched. patients qui attendent nerveusement le diagnostic du What seemed unacceptable was that these people made their profession from médecin. Nous encourageons les chercheurs et autres à ne Inuit culture. Inuit intellectual property rights are treated with dishonour and taken pas adopter de telles méthodes lorsqu’ils font leurs away. Taken away so that universities, largely inaccessible to Inuit, can widely teach, enquêtes et à traiter leurs « sujets » avec empathie. Ils and constantly reinterpret, research results. Reinterpreted, maybe, to the point where pourraient devenir une expérience malheureuse! their true meanings and place of origin become unknown. Un voyage à la 14e Conférence internationale sur les études Of course, researchers who make a living from studying Inuit will defend what they inuites à l’Université de Calgary, en août dernier, a confirmé are doing. A good example of what might have been wrong occurred during a nos sentiments sur la question des « recherches » sur les presentation on the history of the Anglican Hospital in Panniqtuuq from back in the Inuits. En qualité de délégués de Inuit Tapiriit Kanatami, nous early 1900s. What do they plan on doing with the findings so that the people of faisions partie des quelques 100 académiciens/chercheurs du Panniqtuuq could obtain the information and get a glimpse of their past and how the monde entier qui s’étaient rassemblés pour un symposium de community developed? One lady said that she plans to hold a get-together tea party cinq jours axé (d’après ce que nous avions entendu) sur l’un in Panniqtuuq. That sounds a little English, don’t you think? Why don’t they instead des peuples les plus étudiés au monde. Certaines gens hold a consultation with the teachers of the schools and find a way to incorporate it trouveront ironique que le thème du ralliement était « Bringing into the social history curriculum? Knowledge Home : Communicating research results to the The next Inuit Studies conference is going to be in Paris, France. What is the Inuit Inuit, » puisque quelques Inuits seulement y ont participé! Le population in Paris? How will research findings and discussions staged far away in fait que la conférence ait lieu à Calgary n’aidait pas non plus, Paris benefit Inuit? A suggestion is to hold such conferences in Inuit communities and car très peu d’Inuit y habitent. On peut dès lors se demander work more closely with the Inuit. dans quelle mesure les personnes faisant l’objet des recher- ches, à l’échelle communautaire, ont été consultées et dans quelle mesure ils ont un effet sur les manières de mieux 2005 partager les connaissances sur les enquêtes et les domaines

srs6 de recherches visés. 72 INUKTITUT wk4tg5 9725 S7_microscope.qxd 1/17/05 1:45 PM Page 73

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ Richard S. Finnie/Library and Archives Canada

■ yKo5t8i cspn6bsic3Jxc5b6ym9lt4: ∫8N xa5 X1ia6©3usb6 x0pos6bsJ6, !(@&

■ A long history of being scrutinized: here, an Inuk man poses for the camera in the Ce qui semble inacceptable est Pangnirtung area, 1927 que ces personnes ont fait une Qimirrujauniq ■ Une longue histoire sous le microscope : profession de la culture inuite. Les droits de propriété intellectuelle ❘ Titiraqtuuk David Joanasie ammalu Tommy Akulukjuk ici, un Inuk pose pour la caméra dans le secteur de Pangnirtung, 1927 des Inuits ne sont pas respectés et sont usurpés. Usurpés pour que les nuit upaktaugajulaurmata ammalu maanna suli upaktauvak&utik ■ Sivulittinni qaujisaqtauniqarjuaqattaqsi- universités, qui sont essentielle- apiqqurnik uvvaluunniit qaujisaqtinik – qaujisaqtiit, ilinniaqsimajut mallutik: taanna angut Panniqtuurmiutaq ment inaccessibles aux Inuits, ammalu asingit qaujinasuaqtut Inuit kikkuungmangaanginnik, kisu- ajjiliuqtaujuq, 1927 puissent enseigner librement et ungmangaanginnik, nakinngarmangaanginnik qanuimmangaangin- réinterpréter à volonté les résultats niglu. Qaujimajugut ilangit qaujisaqtiit Inungnik ikajuqpaktut ammalu de recherches. Réinterprétés à un Ipinasuarningit piujuullutik. Qujagivattigit pinasuarniriqattaqsimajassin- tel point, peut-être, que leur nik Inuit sivulinginnik qaujisarniqaqsimallusi. Kisiani, ilangit Inungnut signification réelle et leur point pagvigijauqattarmata ammalu isumananngittunik atuutiqaqquujingim- d’origine deviennent inconnus. mariktunik apiqsuqattarninginnut, taimainningitigut Inungnik qimirrutu- Les chercheurs qui gagnent innallariqquujiqattarmata, suurlu aaktuijutut qaujisaq&utik isuma- leur vie en étudiant les Inuits liuq&utiglu Qallunaaninngaqsimallariktunik, uqaujjuinasuk&utik qanuili- défendront bien sûr leur position. uqujillutiglu inuusinginnik piusigiaqtittinasuqquujillutik. Taimaittu- Un bon exemple de ce qui peut être qaqtillugu Inuit suurlu aanniavingmiittutut isumaqattarmata suurlu luuk- incorrect, s’est produit lors d’une taap uqausiriniaqtanginnik utaqqituinnaq&utik. Qaujisaqtiit asingillu tili- présentation sur l’histoire de uqpavut taimaittailinasuqattaqullugit, ammalu qaujisarnirijatik kamagit-

l’hôpital anglican de Panniqtuuq, tiaqullugit. Tammalituinnariaqarmata piliriarinasuktamingnik! WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 73 9725 S7_microscope.qxd 1/17/05 1:46 PM Page 74

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ Wilfred Doucette/National Film Board of Canada/Library and Archives Canada

■ kN3Jx3usi4 wkw5 cspn6bsymi6XscbsJ5, wpoEp n9o3usb3u4 kbC3u4 cspn6g6, !(%!

■ One of the most studied people in the world. An eye doctor examines a Coral Harbour area child, 1951

■ Un des peuples les plus étudiés au monde. Un oph- talmologiste examine un enfant de Coral Harbour, 1951

■ Nunarjuarmiunik Inuit depuis le début des années 1900. 14-gijaujumut Inuit qaujisaqtauninginnut katimanirmut qaujisaqtausimaniq- Que pensent-ils faire des résultats Calgary Silattusarvigjuanganut ilauqataulaurnivut aaggisiu- pauqataujut, ijiliriji pour que les gens de Panniqtuuq lauqtumi isumagijavut Inuit “qaujisaqtauninginnik” sanngili- Sallirmiutarmik nutararmik puissent obtenir l’information sur giakkannilauqtuq. Inuit Tapiriit Kanataminngaqsimalluta qaujisaqtuq, 1951 leur passé et la manière dont leur katimajaqtuqataulauratta, ilauqataulauqpugut 100-luapal- collectivité a évolué? Une dame a ungnik qaujisaqtinik nakituinnaaqsimajunik ullunut talli- dit qu’elle songeait à organiser une manut katimajaqturutiqaqtunik (tusaumajattigut) qaujisaq- séance de thé à Panniqtuuq. Cela tausimaniqpangujunik inulimaanik uqausiqariaqtuqtunik. m’apparaît plutôt britannique, ne Ilangit isumanajaqtuksaujut tammaqsimagianganik katima-

HIVER 2005 pensez-vous pas? Pourquoi ne pas niup atinga taijaulaurmat “Qaujimaniq Angirrautilugu: 74 INUKTITUT wk4tg5 9725 S7_microscope.qxd 1/17/05 1:46 PM Page 75

whmN6g6 ❘ ISUMANAQTUQ

consulter plutôt les professeurs Qaujisautausimajut Inungnut Tusaqtautillugit,” Inuit katimajaqtuqataujut qassiinnammarikuluulaurmata! d’écoles et trouver un moyen de Ammalu katimaniq Calgarymiinninganut ikajurniqalaurani, Inungnut angirrarijaujumut qassiinnammariku- l’intégrer dans le curriculum lungnut. Isumanaqtuq, qanuq “qaujisaqtausimajut” Inuit ikajurniqalaurmangaangi (uvvaluunniit ikajurniqarun- d’histoire sociale? narmangaangit) nunalingmini, saqqittinasuaqtillugit qaujimajamingnik tusaumajauliqtittinasurningmut La prochaine conférence inter- ammalu kisut qaujisaqtaujariaqarninginnik. nationale sur les études inuites Akauqquujilaunngittuq, taakkua piliriaqaqsimaningit Inuit piqqusinginnik. Inuit qaujimanirmigut pijunnautin- se tiendra à Paris, France. Quelle git ikpigijaunngittut ammalu isumagijaunngittiaq&utik. Silattusarvigjuat, Inungnut atuinnaugajunngittut, ilinni- est la population inuite de aqtittivangmata, ammalu asinnguqtirija&&utik, isumaliuqpak&utik qaujisaqsimajarminik. Asinnguqtauvaktut Paris? Comment les résultats qaujimajaujunniimmarik&utik tukillaringit ammalu nakinngaraluarmangaanginnik. et constatations de recherches Ilaangugaluaq, qaujisaqtiit qaujisarnirmigut inuunasuarutiqaqtut piliriarijamingnik piunirainasungniaqtut. et de discussions tenues à Una uuktuutigilugu naammalaunngittuq qaujilaurakku uqausiqaqtuqaqtillugu Panniqtuurmi Aanglikakkut aan- Paris bénéficieront-ils les Inuits? niavigivalauqtanganni 1900 pigialisaaqtuviniutillugit. Qanuinniaqpat qaujisimajamingnik Panniqtuurmiut taku- Une suggestion simple : pourquoi junnarniarmata taakkuninga qaujisaqtausimajunik sivunirilauqtamingnik takulutik ammalu qaujilutik qanuq ne pas organiser de telles nunalitik piruqsimangmangaangannik? Arnaq uqalauqtuq Pangniqtuurmuarluni katimatittiniarnirminik tiituqtit- conférences dans des collectivités tiluni. Qallunaangukkarjua, hilii? Qanuimmali ilinniarvingni ilisaijinik qatimaqatiqarunnanngilat qimirrulutiglu inuites et travailler plus étroite- qanuq taakkua ilinniarutinut ilaliutijaujunnarmangaanginnik? ment avec les Inuits? Kingullirmi Inuit qaujisaqtauninginnut katimaniulaaqtuq Parismiulaaqtuq Francemi. Qassiniglu Inuktaqarmat Parismi? Qanuq qaujisarutausimajut uqautaujullu Inungnut atuutiqarniarmata piurismituqaujaaluk? Taimaittunik katimaniqtaqarniaqpat Inuit nunanginniujuminaqtuugaluaq inungniglu piliriqatiqarniqsaulutik.

x//4f8i wMos0pNhxc5b6SA5 wkw5 grysm/q8i4, scsyzi4 x7ml W7mEsQ/q8i4 – wMos0p9lb wo6fygc5t8i4 – ttC3i3j5 x7ml gn6t5ti3j5 ≈6rQxDt4n5t8kx6boµE9ltA5. WoEctŒ1iE/K5 wkw5 bW‰4f5 vNbu wk4tg5 eu3DxZ6 n6rbsizk5 ß4©tQ8ax3lA. sçMFQtA5 x7ml dFxh1ix6SA5 xuh4v8i3i4 bf6f0p4v8iD8N3lb.

sçMs5: 867.979.1484 hv5g4f5: 867.979.7841 www.ayaya.ca UKIUQ 2005 INUKTITUT wk4tg5 75 9725 S8_Presidents.qxd 2/1/06 4:13 PM Page 1 9725 S8_Presidents.qxd 2/1/06 4:13 PM Page 76

bwm ❘ TAIMA S. Hendrie/ITK cspn3is2 x©tc3iz The value of research

s/6 et6X6t9lA, vtm/6gcbsMsCm wkw5 n mid-summer, I attended the Inuit Studies W6fyq8i4 cspn6X4g5 vtmt5tt9lQ5 √9ZEu. bwFt Conference held in Calgary. Young David JxNy, wkw5 bW‰4f5 gnsm/4noEpz, x7ml ∫u Joanasie, ITK’s new Information Officer, and ≈fl[J4, cspn6tso~6g6 wkw5 bW‰5 vNbu Tommy Akulukjuk, Junior Research Officer x x?toEi3j5 WoE=Fz8i ttCsycMs3mt4 ∫4fNi in the ITK environment department, wrote vtmcbs/EsDtQMs6bu1i4. vmMs3mt4 wkw5 cspn6b- Iabout their experience attending their first sc5b6ymiq8i4 cspn6tk5. scMs6Lt[l ∫4fx vtmisc5b6g5, Inuit Studies Conference. They revealed cspn3isymJi4 NlNw6y7mEAmAt4 wk1k5, wkw5 kNq8i considerable puzzlement at the notion of Inuit wk1kx6t5tlt4 NlNw6yc5b9lx3iq8i4. being put under the microscope by scores of bwvi vtmisJu sc9MMs6gz sc6Lzl cspn3isymJ5 scientists. They concluded with the advice that wk1k5 gn6bsd/sAt4 wkw5 kNoq8kx6bslt4 vtmt5t0Jbslt4 the conference should, if it truly wants to Wc5b9lx3iq8i4, s=?¬8•5 sc9M[F4ƒDbslt4 sc9Msbsc5b9l- communicate research results to Inuit, be held x3iq8i4 wk4tg5. in the Arctic, among Inuit. wkw5 bW‰5 vNbu x?toEi3j5 WoE=Fz scstQ~6XC, I spoke at that conference and explained that x?tj5 hD3N6gi4 cspnDtQym/t4 ttCsyEym/z !,&))-i4 the best way to communicate research results Ôy fhZ6 m4WZc6g6 wk1k5 gn6bst5bExc3ixMs3m0J4. bmw8k5 kNo1k5 to Inuit is indeed to go to each community and Jose Kusugak is3D9lt4 vtmt5tc5bMs6g5 xgil vtmt5tiE/t4 x0pŒ4X- hold public meetings, or go on the local radio MsCt4 kNoQ/q5 mo4LQ5. station to communicate verbally research ryxi iEs1icD8N6gA5. xm8n8 is3Dc5b3iEMs6bz @))$ findings, in Inuktitut. cspn3i6 xg6bsMs6g6 xs/z8i kNF1usk5 NlNw6yMs6g5 ckwosD8N3mΩq8i4 I used the example of the ITK environment ∫8N scoµZ6 WQx6tbs4v8i3i- wkw5 WoEcbstbs5tx6Xb cspn3ioEJi4, x7ml cspn3i- department, which had the unenviable task of x6t9lA, x7ml cspn3i6 E/q5 ttCsbs4Xb wvJ6bsic3ix6Lt4 — ∫4fx WoExqtA5 communicating results of a 1,700-page report scsbsym9li wMq8i4 wkw5 wlyq5 Wsy¿9oD8N3ix3lt4. on contaminants to Inuit. They went to every ttCsbsymJi4 bmgmi x7m5bs6 wkw5 N1ui6 cspn3icD8NE9lt4. bwFt4f4 ∫u4f4 community and held public meetings tailored to n6rbsJu. cspnEx6g6ymMs6©4 ¿8ƒKj5 wkw5 yKoFiq8i4, eu3D9lt4 the needs of each municipality. csp?9ox9lt[l yKoEMs6bqb u4~k5 g6f6bsymJi4 tt6vi4 There’s hope, though. The modern experience x0p`Axi[l eu3D9lt4. of the Amundsen voyage during the summer of /wWt k`Z6, µ8N4f5, cspn6X9oxq8N6ymJ6 x∫b5tx- Research was involved in 2004 around the Nunavik coast demonstrates EMs6bzb yKoq8i4 y√5M8usbsMs6gFi3u4, Cw/8 KCsu relaunching this venerable what can happen when Inuit are genuinely part is3Dtc6ts?Ms6gFi3u4 !(#)-q8i. w˚cti gnsmtPLiQ5 magazine, and it’s a theme of the research process, and will benefit greatly yKoFi3ui4 cspn3i3uA5, /wWts2 WoEiE/q5 x0ps`Q7mE4g5 that cropped up in some from the resulting data – in this case, with cspn6ti4 “cspnc5b6ymJi4” wk1i4 gnsmt5t5bwom?4gi4, of the articles contained better personal health. x7ml ttCstQ/t4 ni3?gw8N6LQ5 wk1k5 bf/s0÷Nt4. within. And then we have examples of Inuit conduct- wk1i4 WoEctc3i6 x7ml cspn6bsymJi4 gnsmt5ti6 ing their own research. David and Tommy got a x0pŒ`Q5g4f5 — scsy4f5, ttC3i4f5, cCns/4f5, b3E/st4f5, taste of geneological research last summer in 2005 x7ml iWos3i4f5 — cspn3ioEi3u4 xg6bsc5b5tx9lx6g5. Vancouver, uncovering amazing facts about @))!-at9lA kNc6√6ymJ5 wkq5 cspn6bsMs6g5 vNbu srs6 their relatives from the archives. 76 INUKTITUT wk4tg5 9725 S8_Presidents.qxd 2/1/06 4:13 PM Page 77

bwm ❘ TAIMA

r[oyix6t4f8k5 WoEctc6Lt4 wkw5 bW‰5 vNbu, ˜Xgx wkw5 vg0pctŒq8i4, mrF1u4, kNK5 g`ZF4f8i, wkFxlw5 La valeur de la recherche vg0pctŒq8i, x7ml M¿9 yM5gn3F[Jx3u, cspn3isix6gu4 xqctŒAtc6Lt4, ß4©bsJ8N6g6 WoE5tx3i3j5. Nous avons effectué beaucoup de recherches bwmwt9lA, ∫8N scoµZ6 scoµ‰6LA, cspn3ic5tx3i6g- pour relancer cette grande revue et c’est d’ailleurs FisKt5g6 bmgmi k∫3u4 wk4tg5 scoµZ3u. un thème qui se retrouve dans certains de nos articles. Ôy fhZ6 xzJ6√6 u milieu de l’été, j’ai participé à la Conférence internationale sur les études inuites qui wkw5 bW‰5 vNbu s’est déroulée à Calgary. Le jeune David Joanasie, le nouvel agent d’information d’ITK, et Tommy Akulukjuk, un jeune agent de recherche du service de l’environnement d’ITK, ont décrit leur expérience. Ils se sont dits très étonnés de voir que nombre de scientifiques étudient les Inuits sous un microscope. Ils ont conseillé que si l’on souhaitait réellement Acommuniquer les résultats de recherches aux Inuits, la conférence devrait se dérouler dans l’Arctique, parmi les Inuits. Zebedee Nungak, meanwhile, has remained J’étais conférencier invité à la conférence et j’ai expliqué que la meilleure façon de communi- intrepid in the search for his Scottish roots in quer les résultats de recherches aux Inuits est de se rendre dans chacune des collectivités et the form of his grandfather, a Revillon Frères d’organiser des réunions publiques, ou encore de diffuser verbalement les résultats des recherches trader in the 1930s. By sharing his personal à la radio locale, en Inuktitut. quest for his long-lost ancestry with fellow Inuit Comme exemple, j’ai mentionné le service de l’environnement d’ITK qui avait dû communiquer as he does his research, Zebedee’s methods les résultats d’un rapport de 1 700 pages sur les contaminants aux Inuits. Le Service s’est rendu are in marked contrast with the relatively dans chacune des collectivités et a organisé des réunions publiques adaptées aux besoins de secretive behaviour of many academics who chaque municipalité. have “studied” Inuit, and shelve their studies, rarely, if ever, to be seen by Inuit. True collaboration with Inuit and the sharing of results in a variety of ways – oral, written, Qaujisarniup atuutiqarninga using Internet, video, and audio – are hallmarks of state-of-the-art research projects. The 2001 Qaujisarniq atuqtaulauqtuq taanna uqalimaagaq Aboriginal Peoples Survey conducted by pigiaqtitaukkannirniaqtillugu, ammalu qaujisarniq Statistics Canada in collaboration with ITK, the uqautausimalluni ilanginnik titirautausimajunik Labrador Inuit Association, Makivik, Nunavut tamatumani saqqitaujumi. Tunngavik Incorporated, the Inuvialuit Regional Corporation, and Laval University, complete ujaq qitiqpaqtillugu, katimajaqtuqataulaurama Inuit piqqusinginnik qaujisaqpaktut kati- with research agreement, is a recent model for matittitillugit Calgarymi. David Joanasie, Inuit Tapiriikkut tusaumajaksalirijinga, ammalu success. Tommy Akulukjuk, qaujisaqtiulisaaqtuq Inuit Tapiriit Kanatami avatilirinirmut pilirivvin- Meanwhile, as this issue of our magazine ganni titirausiqalaurmatik taakkunani katimaqataujariurutigilauqtamingnik. Kama- draws to an end, I hope you have enjoyed laurmatik Inuit qaujisaqtauqattaqsimaninginnik qaujisaqtinut. Uqalauq&utiglu taakkua conducting your own research in the Akatimaniuqattaqtut, qaujisarniusimajunik nalunaiqsimmarigumagutik Inungnut, Inuit nunanginni new Inuktitut. inungnuaqtittilutik nalunaiqsiqattalluarninginnik. Taikani katimaniujumi uqallalauqtunga uqaq&ungalu qaujisarniusimajut Inungnut tusaqtauqu- Jose Kusugak jaugutik Inuit nunalinginnuaqtaulutik katimatittijjutaulutik piqattalluarninginnik, uvvaluunniit uqal- President lagvikkuurutaulutik uqallautauqattalluarninginnik Inuktitut. Inuit Tapiriit Kanatami Inuit Tapiriit Kanatami avatilirinirmut pilirivvinga uqautigisaaqpara, avatimut sururnaqtunik qau- jisarutigisimajatik titirausirisimajanga 1,700-nik makpigaqaqtuq Inungnut tusaqtautittariaqar- nialaurmajjuk. Tamainnut nunalingnut niurrullutik katimatittiqattalauqtut atunilu katimatittinirijatik

ajjigiikpalauratik nunaligijangit malik&ugit. WINTER 2005 INUKTITUT wk4tg5 77 9725 S8_Presidents.qxd 2/1/06 4:13 PM Page 78

bwm ❘ TAIMA

Il y a cependant de l’espoir. L’expérience Kisiani niriungniqarunnaqtugut. Amundsen moderne du périple de l’Amundsen, à l’été niurruqattarnirilauqtanga 2004 aujanganni S. Hendrie/ITK 2004, sur la côte du Nunavik démontre ce qui Nunavingmiunut nalunaiqsilauqtut qanuiliurun- peut se produire lorsque des Inuits participent narmangaanginnik Inuit piliriqatautitauttiaqpa- concrètement au processus de recherche et ta qaujisarnilirijunik, ammalu qaujisarnirijangit bénéficieront considérablement des données titirautaukpata ikajuqtauniqarniaq&utik - sous-jacentes, notamment un meilleur état taakkua piliriangitigut Inuit ilusingit piusivaal- de santé. lirunnarniarlutik. Nous avons aussi des exemples d’Inuit qui Ammattauq Inuit nangminiq qaujisarniqarun- font leurs propres recherches. David et Tommy narillutik. Davidkuk Tommykuk qaujisariaqtuqsi- ont été initié à la recherche généalogique, l’été malauqtuuk Vancouvermut Inuit sivuliviningin- dernier, à Vancouver, lorsqu’ils ont découvert nik, qimirrullutik qaujivalliallutiglu sivulirilauq- des faits extraordinaires sur leurs parents dans tangita miksaanut tuqquqtausimajunik titiq-

■ cspnDbsymJi4 NlNw6yJ5 des archives. qanik ajjinnguaniglu qimirrullutik. k∫7mE1i4 cspn3icMs6t9lQ5 Zebedee Nungak, entre temps, est demeuré Zebedee Nungak, maannakkut, qaujisaqpal- intrépide dans ses recherches sur ses origines lianginnaqsimajuq ataatattiarilauqtangata ■ Sharing results are écossaises sous la forme de son grand-père, un sivulinginnik Scotlandsmiutaulauqtuvinirmik, hallmarks of state-of-the- commerçant de Revillon Frères des années Revillon Frèresmi niurrutiqaqtiuvalauqtuvinir- art research projects 1930. En partageant le fruit de ses recherches mik 1930-nginni. Inuuqatini tusaumati&&unigit

■ L’échange de renseigne- sur ses ancêtres perdus avec ses frères inuits, sivulivinirminik qaujisarnirmigut, Zebedeeup ments représente l’avan- les méthodes de Zebedee sont tout à fait pilirinirijangit ajjiunngimmariktut qaujisaqtinik tage de projets de contraires au comportement quasi secret de “qaujisaqattaqsimajunik” Inungnik tusaumatit- recherches modernes nombreux académiciens qui ont « étudié » les tittalimavaktunik, ammalu titirautigijatik sanir- Inuits et classent leurs études qui ne sont que vatuinnaq&ugit Inungnut takujaujjaanatik. ■ Qaujisarutausimajunik très rarement communiquées aux Inuits. Inungnik piliriqatiqarniq ammalu qaujisaq- nalunaiqsijut nutaammar- ingnik qaujisarniqalauqtil- Une collaboration concrète avec les Inuits et tausimajunik tusaumatittiniq ajjigiinngittukkut - lugit le partage des conclusions sous diverses uqausikkut, titirarnikkut, qarasaujakkut, tarri- formes – verbale, écrite, par Internet, vidéo et jautikkut, ammalu nipiliurnikkut - qaujisar- audio – est la marque de projets de recherches nilirinirmik atuqtauqattattialluaqtut. 2001- avant-gardistes. L’enquête sur les peuples ngutillugu nunaqaqqaaqsimajut inungit qau- autochtones de 2001 effectuée par Statistique jisaqtaulauqtut Kanatami kiglisiniaqtikkunnut Canada en collaboration avec ITK, l’Association piliriqatiqaq&utik Inuit Tapiriit Kanatami, des Inuit du Labrador, la société Makivik, Labrador Inuit Katujjiqatigiinginnik, Makiving- Nunavut Tunngavik Incorporated, l’Inuvialuit mik, Nunavut Tunngavikkunni, Inuvialuit Regional Corporation, et l’Université Laval, y Katujjiqatigiinginni, ammalu Laval Silattusar- compris l’entente de recherche, est un modèle vigjuarmi, qaujisarniuniaqtumik angiqatigiiguti- récent de réussite. qaq&utik, uuktuutaujunnaqtuq pilirittiarnirmut. Entre temps, comme vous terminez la Taimaitillugu, taanna uqalimaagaq uqali- lecture de notre numéro, j’espère que vous avez maariiq&ugu, qaujisarniqattiarniqtuviniuvutit- apprécié vos propres recherches dans notre tuq tamatumani nutaarmik Inuktitut uqali- nouvel Inuktitut. maagarmi.

Jose Kusugak Jose Kusugak Président Angajuqqaaq Inuit Tapiriit Kanatami Inuit Tapiriit Kanatami HIVER 2005 78 INUKTITUT wk4tg5 9725 S8_Presidents.qxd 2/1/06 4:13 PM Page 79

NPC

NTI 9725 Coverpages 2/1/06 3:09 PM Page 5

swo ≈b7{ yNg kNK7j5 Willie Adams SENATOR FOR NUNAVUT

wm8zi5 WQxMs6ym7mbi5 ince its inception in 1959 !(%(-u wk4tg5 scoµZw5 Inuktitut magazine has kept wk8k5, bm4fx wMQ/sJ5 Inuit, some of our original bvNbusbs6√6ymJk5, Canadians, up-to-date on gnsm0Jbsc5b6ymk5 xuhi4 the many issues important wozJi4 W7mEsJi4 w˚yq8k5. Sto their lives. Stories by elders si4√5 wkgc3k5 xg3ic6ymK5 have been instrumental in passing woAbsJ8N6ht4 W0Jygc5t8i4 x7m our traditional ways and history W0JyEym/5t8i4 eg3zt8k5 x7m down to our children and w3ab5t8k5. grandchildren.

dFxhAt?K5 wkw5 bW‰5 vNbu Congratulations to Inuit Tapiriit WQx6t5tv8i3iy8k5 ‘k∫u4’ Kanatami on the re-launch of your scoµZdt5y8i4, x7m vJyt5ti5y8k5 ‘new’ magazine, and continuing WoEx5y8i4 wkw5 gnsmtZhx6hQ5. your mission to keep Inuit informed. 9725 Coverpages 2/1/06 3:08 PM Page 2

When you are a member of a Co-operative, you are helping to build a strong community and a positive future.

Your membership dollars build equity for you and help develop the co-operative.

Your vote helps control the direction of the business.

Your patronage earns you cash back and keeps your money where you live – in the north.

Arctic Co-operatives. Northern-owned businesses for northern people.

fxXsA=5 fxXi4 wvJ6gt5 WD6Xoxiqi4

iDxD=5 wvJ6gt5 wqCiq8i4 nN?=q8i.

st3=siq5 rNs/w5` wvJ6g6 kNo{y8i _ In 2003, northern co-operatives srs6bgusi5 generated $124 million in revenue and paid $3.9 million in patronage refunds wMQ4nf5.` srs6bgusi4 N1uiE/sK6 wkqi4 @))#at9lA srs6bgusk5 rNs/os6t5tK6 !@$uox8i4 x7ml #.(uox8i4 st6ymK5 st3=si4f5