Gerhard Kessler'in Türkiye'de Sosyal Politikalar
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
1933-1950 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’YE GELEN ALMAN İKTİSATÇILAR: GERHARD KESSLER’İN TÜRKİYE’DE SOSYAL POLİTİKALARIN GELİŞİMİNE KATKILARI Pelin Arslan 171103102 YÜKSEK LİSANS TEZİ İktisat Anabilim Dalı İktisat Yüksek Lisans Programı Danışman: Prof. Dr. Ercan Eren İstanbul T.C. Maltepe Üniversite Sosyal Bilimler Enstitüsü Eylül, 2019 TEŞEKKÜR Bu tez çalışmasında, 1933 Üniversite Reformu çerçevesinde Almanya’dan ülkemize gelen iktisat bilim insanları ve Ord. Prof. Dr. Gerhard Kessler’in Türkiye’de sosyal politikaların gelişimine vermiş olduğu katkılar incelenmek istenmiştir. Öncelikle bir cumhuriyet kadını olarak yetişmeme ve bu günlere gelmeme imkan sağlayan Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Baş Öğretmen, Ulu Önder Mustafa Kemal ATATÜRK ve tüm silah arkadaşlarına, çalışma konusunun belirlenmesinde ve bu çalışmanın hazırlanma sürecinin her aşamasında engin bilgilerini, görüşlerini ve tecrübelerini benden esirgemeyen ve her zaman yanımda olan tez danışmanım, değerli hocam Sayın Prof. Dr. Ercan Eren’e ve onun nezdinde eğitim hayatıma katkısı olan ve yön veren tüm değerli hocalarıma, bu çalışmanın hazırlanmasına imkan sağlayan T. C. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne, çalışmanın hazırlanma aşamasında tanışma imkanı bulduğum ve kıymetli bilgilerini ve görüşlerini benimle paylaşan, “Haymatlos-Dünya Bizim Vatanımız” kitabının değerli yazarı Sayın Kemal Yalçın’a, Sayın Prof. Dr. Ahmed Güner Sayar’a, ilk kez 2011 yılında yayımlandığında çok etkilenerek okumuş olduğum ve yıllar sonra kendi tez çalışmamın konusu olan, “Serenad” kitabının değerli yazarı, büyük usta Sayın Ömer Zülfü Livaneli’ye ve Sayın Ünal Karıncalı’ya, kaynak temini aşamasındaki değerli katkıları için ilk başta İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü olmak üzere, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Personel Dairesi Başkanlığı Arşivi’nin değerli çalışanlarına, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mezunlar Cemiyeti’ne ve Sayın Emrah Cengiz’e, yardımlarından ötürü Goethe Institut İstanbul ve değerli çalışanlarına, değerli hocam Akademisyen-Gazeteci Sayın Atilla Özsever’e, keyifli mekanıyla bana çok güzel bir çalışma ortamı sağlayan Sayın Cem Mura ve değerli çalışanlarına, desteklerini ve bana olan güvenlerini hayatımda her zaman hissettiğim değerli annem Sayın Günseli Ersuna’ya ve kıymetli ailemin tüm fertlerine, bu çalışma için en az benim kadar heyecan duyan ve yardımcı olan sevgili kuzenim, manevi kardeşim Sayın Uğur Yener’e, can dostum Sayın Megi Çilingir’e, sabır ve anlayışlarından dolayı değerli eşim Sayın Onur Arslan’a ve 2015 yılında aramıza katılan sevgili kızım Hira Naz Arslan’a sonsuz teşekkür ve şükranlarımı sunarım. Bu çalışma, Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden değerli hocam ve sevgili dayım Sayın Prof. Dr. Güneri Ergülen ve değerli babam Sayın Ahmet Cengiz Ersuna’nın anısına ithaf edilmiştir. Pelin Arslan Eylül, 2019 iii ÖZ 1933-1950 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’YE GELEN ALMAN İKTİSATÇILAR: GERHARD KESSLER’İN TÜRKİYE’DE SOSYAL POLİTİKALARIN GELİŞİMİNE KATKILARI Pelin Arslan Yüksek Lisans Tezi İktisat Anabilim Dalı İktisat Yüksek Lisans Programı Danışman: Prof. Dr. Ercan Eren T.C. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019 Ulu Önder Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından, 1923 yılında cumhuriyetin ilan edilmesiyle beraber, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşmesi ve batılı anlamda çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşabilmesi için bir çok alanda reform çalışmalarına başlanmıştır. Bu alanda gerçekleştirilen reform çalışmalarından en önemlilerinden biri de, Osmanlı İmparatorluğu döneminden devralınarak cumhuriyetin ilk 10 yılında varlığını sürdüren ancak, yapılan tüm yenileme çalışmalarına rağmen çağdaş eğitim seviyesinin gereksinimlerini karşılayamayan İstanbul Darülfünunu’nun, genç Türkiye Cumhuriyeti henüz 10 yaşındayken kapatılarak yerine İstanbul Üniversitesi’nin o dönemde Türkiye’nin ilk ve tek üniversitesi olarak kurulmasıyla gerçekleştirilen 1933 Üniversite Reformu’dur. Aynı yıl, Almanya’da Adolf Hitler ve hükümetinin faşist baskıları neticesinde, gerek ırksal gerekse siyasi nedenlerden ötürü bir çok bilim insanı ülkelerini terk etmek zorunda bırakılarak farklı ülkelere göç etmek zorunda bırakılmışlar, bu durum ise, Almanya’da büyük bir beyin göçünün yaşanmasına sebep olmuştur. Genç Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ise, Atatürk’ün başlatmış olduğu reform girişimleri sayesinde Almanya’da yaşanan bu göçü ülkemiz lehine çevirerek bu bilim insanlarından bir çoğunu Türkiye’ye davet etmiş ve onlara yeni kurulan üniversitenin kapılarını açarak, kendilerine burada hem yaşama hem de bilimsel çalışmalarını özgür ve güvenli bir ortamda sürdürebilme imkanı sağlamıştır. Hazırlanan bu çalışmanın kapsamı dahilinde, o dönemde bir çok alanda ülkemizde ve İstanbul Üniversitesi’nde görev almış olan yabancı bilim insanlarından İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nin kuruluşunda görev almış olan iktisat bilim insanlarının yaşam öyküleri, çalışmaları ve eserlerine yer verilecek olup, bu bilim insanlarından Ord. Prof. Dr. Gerhard Kessler’in (1883-1963), Türkiye’de bulunduğu yıllar içinde, ülkemizde sosyal politikaların gelişimi açısından yapmış olduğu çalışmalar ve katkılar ele alınarak incelenecektir. Anahtar Sözcükler: Darülfünun, Üniversite Reformu, İstanbul Üniversitesi, Göçmen Bilim İnsanları, Gerhard Kessler, Sosyal Politika. iv ABSTRACT GERMAN ECONOMISTS WHO CAME TO TURKEY IN BETWEEN THE YEARS OF 1933-1950: GERHARD KESSLER’S CONTRIBUTION TO THE DEVELOPMENT OF SOCIAL POLICIES IN TURKEY Pelin Arslan Master Thesis Department of Economics Economics Programme Advisor: Prof. Dr. Ercan Eren Maltepe University Graduate School of Social Sciences, 2019 With the proclamation of the Republic in 1923 by the Great Leader Mustafa Kemal ATATURK, reform actions were launched in various areas in order to modernize the young Republic of Turkey and to carry it to the level of modern civilizations in western terms. One of the most important reform actions taken in this field was the 1933 University Reform which took place with the establishment of the first and single university of Turkey in that period with Istanbul University which was opened upon closure of Istanbul Darulfunun (House of Science) when young Turkish Republic was 10 years old as it failed to meet the requirements of modern education despite all renewal works that have been carried out after completing the first 10 years following its take over by the Republic from Ottoman Period. In the same year, many scientists were forced to leave their countries in Germany due to the fascists pressure of Adolf Hitler and his government or to other racial and political reasons and had to migrate to different countries. This situation caused a great brain drain in Germany. The young Republic of Turkey, on the other hand, turned this migration experienced in Germany into the favor of our company as a result of the initiatives taken by Ataturk, who invited most of these scientists to Turkey, opening the doors of the newly established university, and they were provided with the opportunity to freely and safely life here and carry out their scientific activities. Within the scope of this study prepared, the life stories, studies and works of economists who worked in our country and in Istanbul University in that period and in particular those who took part in the Economics Faculty of Istanbul University will be studied and among these people, the studies and contributions of Ord. Prof. Dr. Gerhard Kessler (1883-1963) which he had provided from the point of development of social policies in our country during his year in Turkey, will be analyzed. Keywords: Darulfunun (House of Science), University Reform, Istanbul University, Immigrant Scientists, Gerhard Kessler, Social Policy. v İÇİNDEKİLER JÜRİ VE ENSTİTÜ ONAYI .................................................................................. ........i ETİK İLKE VE KURALLARA UYUM BEYANI .......................................................ii TEŞEKKÜR ................................................................................................................. iii ÖZ ................................................................................................................................. iv ABSTRACT ................................................................................................................... v İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. vi RESİMLER LİSTESİ ................................................................................................... ix KISALTMALAR ....................................................................................................... xiii ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................ xiv GÖÇMEN KAVRAMI ÜZERİNE .............................................................................. xv GİRİŞ ............................................................................................................................. 1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. HİTLER DÖNEMİ: NASYONAL SOSYALİST ALMANYA (1933-1945) .......... 4 1.1. Alman İşçi Partisi (DAP) .................................................................................. 7 1.2. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) ve Parti Programı .............. 7 1.3. Partinin Seçim Süreci ...................................................................................... 10 1.4. Hitler’in İktidara Gelişi ..................................................................................