SÖZLÜK DERGİSİ Cilt: 6 Sayı: 3 ISSN 1308-1500

Editör Prof. Dr. Cengiz Yakıncı İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, MALATYA TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubu Başkanı TDK İlaç ve Eczacılık Terimleri Çalışma Grubu Üyesi TDK Hemşirelik Terimleri Çalışma Grubu Üyesi [email protected]

Editör Yardımcısı

Belgin Aksu TDK Türk Dili Uzmanı [email protected]

Yayın Kurulu Prof. Dr. Esmeray Acartürk Prof. Dr. Ayla Bayık Prof. Dr. Yalçın Özkan Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi GATA Eczacılık Bilimleri Merkezi E. Öğretim Üyesi ADANA İZMİR Ankara TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubu Üyesi TDK Hemşirelik Terimleri Çalışma TDK İlaç ve Eczacılık Terimleri [email protected] Grubu Başkanı [email protected] Çalışma Grubu Üyesi [email protected]

Prof. Dr. Cengiz Aslan Prof. Dr. Esin Kâhya Prof. Dr. İbrahim Yıldırım Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Fakültesi Dekanı ELAZIĞ Coğrafya Fakültesi E. Öğretim Üyesi Tıp Fakültesi E. Öğretim Üyesi [email protected] ANKARA İSTANBUL TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubu Üyesi TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubu Üyesi [email protected] [email protected]

Prof. Dr. İsmet Aydoğdu Prof. Dr. Gönül Peker Prof. Dr. Hamza Zülfikar Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Üniv. Dil ve Tarih Coğrafya Fak. MANİSA İZMİR Türkçe Bölüm E. Başkanı ANKARA TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubu Üyesi [email protected] TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubu Üyesi TDK Tıp ve İlaç ve Eczacılık Terimleri [email protected] Çalışma Grubu Üyesi [email protected]

Sahibi Yayın Koordinatörü Logos Yayıncılık Tic. A.Ş. adına Tania Sisa Rıfat Bahar

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dizgi-Mizanpaj Prof. Dr. Cengiz Yakıncı Ayfer Eryeşil Arzu Deniz Ölmez

Yayın Türü: Yerel Süreli Yönetim Yeri: LOGOS YAYINCILIK TİC. A.Ş. Baskı Yeri/Matbaa: LOGOS YAYINCILIK Yıldız Posta Cad. Sinan Apt. No. 36 D. 66/67 34349 Gayrettepe-İstanbul Baskı Tarihi: Haziran 2017 Tel: (0212) 288 05 41 - (0212) 288 50 22 Faks: (0212) 211 61 85 e-posta: [email protected]

Sözlük Dergisi, üç ayda bir yılda dört sayı olarak yayımlanır. Bu dergide yayımlanan yazıların telif hakları Logos Yayıncılık Tic. A.Ş.’ye ait olup, yayımcının yazılı izni olmadan hiçbir şekilde tümü veya herhangi bir bölümü kopya edilemez, herhangi bir dilde tamamen veya kısmen yayımlanamaz, dijital ortama yüklenemez. SUNUŞ

İş sağlığı ve güvenliği (İSG); iş yerlerinde işin yürütülmesi ile oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak için yapılan bilimsel çalışmalardır. Bu çalışmalar, çalışanlar ile işletmenin ve üretimin güvenliğini yani çalışanı ve çevresinin korunmasını temel alan önlemlerdir.

Temel İSG bilgilerini içeren kitaplar değişik içeriklerle yayımlanmıştır. Buna karşın güncel kaynaklara dayanan, saha çalışanları ve diğer ilgililer için rehber olacak İSG terimlerini içeren yazılı bir kaynak bulunmamaktadır. Bu sözlüğün oluşturulmasında, uzun süredir İSG konusunda eğitim ve araştırmaları olan hekimler, mühendisler, fizik, hukuk ve iş teftiş müfettişliği gibi alanlarda uzman olan arkadaşlar görev almıştır. Sözlüğümüzün İSG alanında çalışan işyeri hekimlerimize, iş güvenliği uzmanlarımıza, diğer sağlık personelimize ve İSG eğitmeni tüm meslektaşlarımıza yararlı olmasını umuyoruz. Yaşam ve iş koşullarımız ile yasal değişikliler ve İSG alanındaki gelişmeler süreklidir. Bu nedenle sözlüğümüzü en geç iki yılda bir güncelleyeceğiz. Bu güncellemeye katkıda bulunmak isteyen İSG profesyonelleri veya ilgili olan herkesi destek olmak üzere iletişim bilgilerimizle bize ulaşmaya çağırıyoruz. Sözlüğümüzün İSG profesyonelleri başta olmak üzere ilgili tüm akademisyen, eğitmen, öğrenci ve çalışanlarımıza yararlı olması dileğiyle saygı ve sevgilerimizi sunuyorum.

Adana, 2017

Prof. Dr. Ferdi Tanır Sayı editörü Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü

1

İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

A alt işveren sub-employer Büyük bir işin bir bölümünü absorbsiyon absorption Deriden veya gözlerden yaptırmayı, asıl işverenden alarak kendisi üstlenen diğer vücuda alınma, emilme. yüklenici. taşeron acil çıkış ve ilk yardım işaretleri emergency alternatif akım alternating current Zamana bağlı escape and first-aid signs Acil çıkış yolları, ilk yardım olarak periyodik bir şekilde yön ve şiddet değiştiren malzeme ve ekipmanları veya kurtarmayla ilgili bilgi akım. veren işaret. alüminoz aluminosis İnce alüminyum tozlarıyla acil durum state of emergency, emergency situation uğraşan işçilerde gelişen akciğer hastalığı. Afet olarak değerlendirilen olaylar ile dikkatsizlik, ampermetre ampere meter akımölçer tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli sebeplerle meydana analitik araştırma analytical research Hastalıkların gelen olayların yol açtığı hâl. veya sağlıkla ilgili durumların görülme sıklığı ile diğer acil durum aydınlatması emergency lighting değişkenler (yaş, cinsiyet, coğrafik bölge, bir etkene maruz Olağan aydınlatma devrelerinin kesintiye uğraması kalma vb.) arasında bir ilişki olup olmadığının incelendiği hâlinde armatürün kendi gücüyle veya ikinci bir enerji araştırma. kaynağından beslenerek sağlanan aydınlatma. anayasa constitution Vatandaşların sahip oldukları acil durum ekibi emergency support team temel hak ve özgürlüklerle devletin temel organlarının Yangın, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanların kuruluşu ve işleyişini düzenleyen ana hukuk kaynağı. tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahaleyi yapan, arama anemometre anemometer hava akımölçer, yelölçer kurtarma ve söndürme işlerine katılan ve gerektiğinde ilk anomali anomaly Normal biçimin dışında olma. yardım uygulayan ekip. antrakoz anthracosis Kömür tozu solunması sonucu acil eylem planı emergency action plan İşyerlerinde gelişen pnömokonyoz. çalışanlara ve/veya işyerine zarar verebilecek doğa veya antropometri anthropometry İnsan bilimlerinin insan kaynaklı tüm acil müdahale gerektiren durumları beden ölçümleriyle ilgilenen dalı. önlemek ve olası zararları en aza indirmek için yapılacak ara transformatör adapter transformer, interstage olanların yer aldığı plan. transformer İletişim tesislerinde, besleme şebekesinden açık devre on-grid, open-circuit Elektrik kaynaklanan işlev bozulmalarını önlemek için kullanılan, devresindeki anahtarın açık durumda olduğu, devreden sargıları elektriksel (galvanik) olarak ayrılmış bir akımın geçmediği ve alıcının çalışmadığı devre. transformatör. açık topraklama net to ground Topraklama iletkeni aralıklı kontrol muayenesi periodic control üzerine bir parafudr veya eklatör bağlanan topraklama. examination Her iş kolu ve tehlike sınıfına göre ağrı eşiği pain threshold Kişinin ağrıyı ilk hissettiği belirlenmiş sürelerde tekrarlanan çalışanların tıbbi düzey. muayenesi. periyodik kontrol muayenesi akut acute ivegen ark kaynağı arc welding Kaynak için gerekli ısının, ALARP as low as reasonably practicable örtülü tükenen bir elektrotla iş parçası arasında oluşan ark “Bakiye riskin olabildiğince makul düşük seviyeye sayesinde ortaya çıktığı, elle yapılan bir kaynak yöntemi. indirilmesi”teriminin İngilizce kısaltması. artık risk residual risk Koruyucu tedbirlerin alçak gerilim low voltage Etkin değeri 1000 volt uygulanmasından sonra kalan risk. bakiye risk veya 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilim. asbest asbest Lifsi kristal yapısına sahip olan

3 Sözlük Dergisi magnezyum silikat, kalsiyum-magnezyum silikat, demir- bakım maintenance İş ekipmanında yapılan magnezyum silikat ve kompleks sodyum-demir silikat her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin bileşimindeki bir grup mineral. tamamı. asbestoz asbestosis Asbest (amyant) tozlarının bakiye risk residual risk Mühendislik, yönetsel ve devamlı solunum sonucu akciğerlerde toplanmasıyla çeşitli çalışma metotlarına rağmen önlenemeyen risk. gelişen akciğer hastalığı. artık risk asıl işveren principal employer İşçileri ücretle bar bar, unit of pressure basınç birimi çalıştıran, işyerinin ve üretim hizmet araçlarının sahibi baritoz baritosis Baryum tozu solunması sonucu gerçek veya tüzel kişi. patron gelişen pnömokonyoz. asit acid Yakıcı, eritici kimyasal. barometre barometer Atmosfer basıncını ölçen aşırı gerilim overvoltage Genellikle kısa süreli olarak cihaz. iletkenler arasında veya iletkenlerle toprak arasında oluşan, basınç pressure Bir yüzey üzerine etkide bulunan işletme geriliminin izin verilen en büyük sürekli değerini gücün yüz ölçümü birimine düşen miktarı. aşan ancak işletme frekansında olmayan bir gerilim. basınçlı kap pressured container İç basıncı 0,5 atık waste Çöp, döküntü, kimyasal işlemden arta bardan büyük olan kap ve ekipman. kalan, kullanım dışı malzeme. baş koruyucu head protection Başı darbelere, ayak koruyucusu protective footwear Ayağı ağır çarpmalara ve üzerine cisim düşmesine karşı koruyan cisim düşmesi, cisim batması, elektrikle veya kimyasalla donanım. temas riskine karşı koruyan donanım. başarısızlık mekanizması failure mechanism aydınlatma lighting, illumination Nesneler ve Gelişme başarısızlığı nedeniyle ortaya çıkan fiziksel çevrelerinin görülebilmesi amacıyla ışık uygulanması. süreçleri ve durumları tanımlayan bir mekanizma. ayırma transformatörü separating transformer, baz base, alkali Alkali vasıflı kimyasal. isolating transformer İletişim tesislerinde, besleme beklenen değer expected value Risk analizinde, bir şebekesinden kaynaklanan işlev bozulmalarını önlemek olayın olma ihtimali ve sonuçları ile ilgili değişkenlerin için kullanılan, sargıları elektriksel (galvanik) olarak olası değerleri. ayrılmış bir transformatör. bel desteği kemeri lumbar support belt Yük az tehlikeli işyeri less dangerous workplace Tehlike kaldırma ve taşıma işlerinde bel ağrılarını azaltmak ve bel sınıflama kriterlerine göre çalışanlar ve çevresi için düşük desteği için kullanılan özel kemer. oranda tehlike içerdiği kabul edilen işyeri. berilyoz berylliosis Baritoz, sideroz, stannoz, antrakoz azaltıcı etken mitigation Doğal tehlikeler, çevresel gibi tozların birikmesiyle oluşan pnömokonyoz hastalığı. bozulma ve teknolojik tehlikeler gibi olumsuz etkileri besleme hattı supply line Dağıtım şebekesiyle yapı sınırlamak için alınan tedbir. giriş hattı arasındaki bağlantı hattı. beyaz baret white helmet öneticiler, ziyaretçiler B veya teknik (mimar, mühendis, tekniker vb.) personelin bagasozis bagassosis Şeker kamışı işçilerinde görülen kullandığı baret. organik bitki tozlarına bağlı gelişen akciğer hastalığı. BİMER prime ministry communication center bağıl nem relative humidity Mutlak nemin azami “Başbakanlık İletişim Merkezi”nin kısaltması. neme oranı. bina sorumlusu superintendent Apartmanla ilgili

4 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri yapılması gereken işleri yaptırmaktan sorumlu olan, Ç binada kat maliklerinin kendi aralarında seçeceği veya çalışan staff, personnel, employee Bir işyerinde çırak dışarıdan yetki vereceği kişiyi veya kat malikini veya ve stajyerler de dâhil olmak üzere ücret karşılığı işveren maliklerini temsil eden sorumlu yetkili. emrinde çalışanları -işçi, memur, sözleşmeli personel- bireysel yaşam riski individual risk Belli bir kişi kapsayan gerçek kişilerin tümü. üzerinde bir tehlike varlığına bağlı olarak oluşan risk çalışan temsilcisi employee representative İş artışı. sağlığı ve güvenliğiyle ilgili çalışmalara katılma, izleme, birincil risk analizi preliminary risk analysis tehlikelerin yok edilmesi veya riskin azaltılması için tedbir Sistemin veya işlemin potansiyel tehlikeli parçalarını tespit alınmasını isteme, tekliflerde bulunma vb. konularda ederek değer biçmek ve tespit edilen her bir potansiyel çalışanları temsil etmeye yetkili kişi. tehlike için az veya çok kaza ihtimallerini belirlemek. çalışma koşulları working conditions Çalışanın, PRA işini yaparken sahip olduğu şartlar. bisinozis bisinosis Pamuk, keten, kendir vb. çalışma ortamı work environment Çalışanın içinde tozlarının solunması sonucu gelişen mesleki solunum bulunduğu doğal veya maddi unsurların bütünü. sistemi hastalığı. çalışmaktan kaçınma hakkı right to avoid work biyolojik etken biological agent İnsanda İş yerinde ciddi ve yakın tehlikeyle karşı karşıya kalan ve enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye yol açabilen söz konusu tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda mikroorganizma, hücre kültürü veya parazitler. çalışanların çalışmayarak işyerini veya tehlikeli bölgeyi biyolojik izleme biological monitoring Sağlık terk etmelerine ilişkin hakları. risklerinin değerlendirilmesi amacıyla çalışanların ÇASGEM Labor and Social Security Training and muayenesi, her tür kan, idrar, doku, salgı, dışkı, saç, Research Center “Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve ortam havası vb. yapılan tetkikler ve değerlendirmeler. Araştırma Merkezi Başkanlığı”nın kısaltması. BLV biological limit value “Biyolojik sınır değer” çevresel izleme environmental monitoring teriminin İngilizce kısaltması. Çalışma ortamı ve çevresindeki fiziksel, kimyasal ve boksit pnömokonyozu Bauxite pneumoconiosis biyolojik maruz kalmanın standartlara göre analizi ve Alüminyum ve silisyum içeren boksit dumanı solunması değerlendirilmesi. sonucu gelişen ilerleyici pnömokonyoz. çevresel risk environmental risk Doğal ekosistemleri veya doğal dünyanın estetiğini, sürdürülebilirliğini veya C rahatlığını tehdit eden risk. caraskal caraskal Aynı anda ve birbiriyle aynı çiftçi akciğeri hastalığı farmer’s lung disease yönde hareket eden iki makaranın kancasına bağlanan Pamuk keten kenevir tozlarına uzun süre maruz kalma yükleri, istenilen uzunluktaki yapılara çıkaran bir sonucu ortaya çıkan kronik bir akciğer hastalığı. palanga. çinko dumanı humması zinc fume fever Çinko CAS chemical abstracts service “Kimyasal bileşikler, dumanına maruz kalma sonrasında bulantı, kusma, alaşımlar için kullanılan maddelerin servis kayıt kramp ve ateşle belirgin hastalık. numarası”nın İngilizce kısaltması. çocuk işçi child worker On dört yaşını bitirmiş, CE işareti CE mark Ürünün Avrupa Birliği on beş yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış mevzuatına uygun olduğunu gösteren bir simge. çalışan kişi.

5 Sözlük Dergisi

çocuk işçiliği child labour Çocukları çocukluklarını dozimetre dosimeter dozölçer yaşamaktan alıkoyan, potansiyellerini ve saygınlıklarını DSÖ World Health Organization “Dünya Sağlık eksilten işçilik türü. Örgütü”nün kısaltması. çok tehlikeli işyeri very dangerous workplace duruş posture Çalışanın işi yürütürken aldığı Tehlike sınıflama kriterlerine göre çalışanlar ve çevresi için pozisyon. yüksek oranda tehlike içerdiği kabul edilen işyeri. ÇSGB ministry of labour and social security E “Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı”nın kısaltması. EDYS electronic document management system “Elektronik Doküman Yönetim Sistemi”nin kısaltması. D efektif sıcaklık effective temperature Hava sıcaklığı, dağıtım şebekesi distribution network, power hava nemi ve hava akım hızının beraberce kişi üzerinde distribution Akım kaynağından tüketici tesisine kadar oluşturduğu sıcaklık etkisi. olan hava hatları ve kabloların tümü. ekosistem ecosystem Belirli bir alanda bulunan dB decibel “Desibel” teriminin kısaltması. canlılar ile bunları saran çevrenin karşılıklı ilişkileri ile deformasyon deformation biçim bozukluğu meydana gelen ve süreklilik gösteren çevresel sistem. dejeneratif hastalık degenerative disease ekran araç screened tool Uygulanan işlemin içeriğine Oluşumunda travma, tümör veya yangı gibi unsurların bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim etkili olmadığı sadece dejenerasyona veya diğer bir gösteren her türlü araç. ifadeyle dönüşümlü hücre zedelenmesine bağlı olarak el aletleri hand tools Bir enerjiyle veya kullanmak biçimlenen hastalık. için manuel çaba harcamayı gerektiren çekiç, bıçak, el dekompresyon hastalığı decompression sickness testeresi, taşınabilir matkap, sıcak hava tabancaları vb. vurgun hastalığı herhangi bir portatif araç. desibel decibel İşitme duyarlığını ölçmekte kullanılan, el kol vibrasyonu hand-arm vibration segmental sesin gücü ile ilgili bir birim. dB titreşim diğer sağlık personeli other health staff İş sağlığı el koruyucusu hand protection Eli mekanik, ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere kimyasal, biyolojik veya elektriksel risklere karşı koruyan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının belgelendirdiği, donanım. hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı elle çalışma manual operation İtme, çekme, kürek- teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça kazma ile çalışma, ince iş, montaj, kaldırma, indirme, verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişiler. yerleştirme, tutma vb. birçok eylemin toplamı. doğru akım direct current Zamanla yönü ve şiddeti elle kaldırma manual lifting Yükün elle tutularak değişmeyen akım. bulunduğu yerden kaldırılması. doğum izni maternity leave Çalışan kadınlara elle kavrama hand grip Herhangi bir şeyin en büyük doğum öncesi başlayıp doğumdan sonraki belli bir süreye güç uygulanabilecek şekilde kavranması. kadar verilen toplam 16 haftalık yasal izin. elle malzeme taşıma manual material handling doktrin doctrine Tartışmalı hukuki konularla Malzemeleri mekanik yardımcısı olmadan kaldırma, ilgili hukuk alanındaki bilim insanlarının yaptıkları taşıma ve hareket ettirme. araştırmalar ve ileri sürdükleri görüşler. elle taşıma işi manual handling Bir veya daha fazla

6 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, Ergonomik risk faktörlerini öngörmek, tanımlamak, taşıması veya hareket ettirmesi. analiz etmek ve kontrol etmek için oluşturulan sistematik elle taşıma yardımcıları handling aids Eşyaları bir süreç. taşımak ve yaralanma olasılığını azaltmak için kullanılan ergonomik risk faktörleri ergonomic risk factors arabalar, kamyonlar ve el arabaları gibi mekanik taşıma Çevresel, psikolojik ve işin çalışma alanının yapısından araçları. kaynaklanan faktörler. emniyet safety Makul olduğu kadar düşük bir düzeye ESAW European Statistics on Accident at Work indirilmiş risk durumu. “İş Kazalarında Avrupa İstatistikleri” teriminin İngilizce emniyet faktörü factor of safety Sıklıkla belirlenen kısaltması. kurallara uygun olarak hesaplanan, sistem direncinin tepe ESD threshold limit value “Eşik sınır değer” tasarım yüklerine oranı. teriminin kısaltması. emniyet kemeri safety harness, fall arresters eş değer gürültü seviyesi equivalent noise level Yüksekte güvenli çalışmayı sağlamak için kullanılan, Belli bir süre içinde seviyeleri değişim gösteren, genellikle düşmeyi durdurucu veya önleyici donanım. ağırlıklanmış ses seviyesi olarak ölçülen, gürültünün enerji emredici işaret mandatory sign Uyulması zorunlu açısından eş değeri olan sabit seviyesi. bir davranışı belirleyen işaret. eş potansiyel kuşaklama equipotential bonding emzirme odası breastfeeding room Kadın çalışanı Potansiyel dengelemesini sağlamak amacıyla kullanılan en az 100-150 olan işyerlerinde emziren çalışanların bağlantı iletkenleri. çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından çalışma eşik sınır değeri threshold limit value Çalışanların yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta işyeri ortamında günde sekiz ve haftada 40 saat çalışmayla kurulması zorunlu oda. zararlı etki görmeyeceği düşünülen kimyasal madde enerji energy Maddede var olan ve ısı, ışık biçiminde düzeyi. TLV, ESD ortaya çıkan güç. erk ETA event tree analysis “Olay ağacı analizi” teriminin enerji kabloları power cables Elektrik enerjisinin İngilizce kısaltması. iletilmesi veya dağıtılması için kullanılan, gerektiğinde etkene atfedilen risk attributable risk Etkene toprak altına da döşenebilen yalıtılmış iletkenler. maruz kalanlarda görülen hastalık oranı ile etkene maruz engelli disabled Doğuştan veya sonradan herhangi kalmayanlardaki hastalık oranının farkı. bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, etkilenmeye maruz kalma süresi effect- duygusal ve sosyal yetileri çeşitli derecelerde kaybolmuş exposure duration Zararlı etkinin başlamasıyla hastalık kişi. belirtilerinin çıkması için gereken en az süre. eretizm erethism Özellikle kronik cıva zehirlenmesinde EU-OSHA European Agency for Safety and Health merkezî sinir sisteminin hasarı sonucu gelişen psikolojik at Work “Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı”nın değişikliklerle belirgin meslek hastalığı. İngilizce kısaltması. ergonomi ergonomics Ürünleri, görevleri ve ortamları insana uyarlayarak kalite, üretkenlik ve güvenli F insan performansı için engelleri kaldırma ile uğraşan faktör factor İş kazasının meydana gelmesinde etken bilim. iş bilimi olan insani, soysal, teknik çevre, makine ve malzeme ergonomi programı ergonomic program unsuru.

7 Sözlük Dergisi

Faraday kafesi Faraday cage Elektriksel iletken sürelerinde verilen ödenek. metal ile kaplanmış veya iletkenlerle ağ biçiminde örülmüş geçici işaretler occasional signs Kısa ve belirli süreli içteki hacmi dışarıdaki elektrik alanlardan koruyan bir durumlarda kullanılan işaretler. muhafaza. genç işçi junior employee On beş yaşını tamamlamış farz edelim what if...? olursa ne olur ancak 18 yaşını tamamlamamış çalışan kişi. fatalite hızı fatality rate Meslek hastalığı veya iş gerçek kişi real person Hakiki şahıs, doğal kişi. kazası sonucu ölüm sayısının, meslek hastalığı veya iş gerilim voltage Bir iletkenin uçları arasındaki gizil kazası sayısına bölümünün bin ile çarpılmasıyla bulunan güç farkı, potansiyel farkı, voltaj. değer. glop termometre globe thermometer küre faz iletkeni phase conductor Elektrik enerji termometre kaynaklarını tüketicilere bağlayan ancak orta noktadan göz ve yüz koruyucusu eye and face protector Göz veya yıldız noktasından çıkmayan iletken. ve yüzü, katı, sıvı gaz ve ışınlardan korumakta kullanılan felaket disaster Çok büyük üzüntüye ve sıkıntıya, donanım. onarılması güç zarara yol açan olay veya durum. gözetim surveillance Gözetleme, izleme. fesih dissolution Tek taraflı olarak kullanılabilen ve GSYH gross domestic product “Gayrisafi Yurt İçi karşı tarafın kabulüne bağlı olmayan, var olan hukuki Hasıla” teriminin İngilizce kısaltması. ilişkiyi sona erdirip yeni durum ortaya çıkarma iradesi. Guyon kanalı sendromu Guyon’s canal syndrome FMEA failure mode and effect analysis “Hata modu Ulnar sinir trasesinde uyuşma, karıncalanma ve kuvvet ve etkisi analiz yöntemi” teriminin İngilizce kısaltması. kaybıyla belirgin hastalık. forklift forklift istif makinesi günlük gürültüye maruz kalma düzeyi daily frekans frequency Bir ses dalgasında bir saniyede noise exposure level İşyerindeki toplam gürültüye maruz salınan dalga boyu sayısına karşılık gelen ve sesin perdesini kalma düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman belirleyen sayısal değer. ağırlıklı ortalaması. freze milling Tornacılıkta bir deliğin ağzını gürültü noise İşitme kaybına yol açan, sağlığa zararlı genişletmekte kullanılan çelik aygıt. olan veya başka tehlikeler ortaya çıkaran bütün sesler. FTA fault tree analysis Hata ağacı risk değerlendirme gürültü kirliliği noise pollution İnsan veya hayvan yöntemi. yaşamını olumsuz etkileyen, dengesini bozan her türlü insan, hayvan veya makine kaynaklı ses oluşumu. G güvenlik araştırmaları safety surveys Tehlikeli gaz altı kaynağı gas welding Kaynak için gerekli faaliyetlerin, süreçlerin veya alanların genel incelemeleri. ısının, tükenen bir elektrot ile iş parçası arasında oluşan güvenlik denetimi safety inspection Tesis, çalışma ark sayesinde ortaya çıktığı bir kaynak yöntemi. yeri ve çalışma için güvenlik standartlarının bir emniyet gece çalışması night working En geç 20.00’de danışmanı veya mühendis tarafından sistematik olarak başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her değerlendirilmesi. durumda en fazla on bir saat sürebilen çalışma. güvenlik doğruluk düzeyi safety integrity level, geçici iş görememezlik ödeneği temporary SIL İsteğe bağlı olarak güvenilirlik veya başarısızlık incapacity benefit İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve olasılığı açısından güvenlik sistemi performansının bir analık hâllerinde kanunda belirtilen geçici iş göremezlik ölçüsü. SIL

8 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

güvenlik gözleme safety monitoring Kurumsal hava akım hızı velocity of current Havanın yer güvenlik standartlarına ve işlemlerine uyulmasına ilişkin değiştirmesiyle oluşan esinti, yel. periyodik kontroller. havanın nem yoğunluğu density of air moisture güvenlik kültürü safety culture Örgütlerin sağlık Havada bulunan su buharı yoğunluğu. ve güvenlik programlarının taahhüdünü, tarzını ve havuz tipi yangın pool type fire Ham petrol veya yeterliliğini belirleyen bireysel ve grup değerlerinin, petrol esaslı yanıcıların tanklardan sızması ve tutuşmasıyla tutumların, yetkinliklerin ve davranış modellerinin bir gelişen yangın. ürünü. HAZOP hazard and operability study “Tehlike ve güvenlik örnekleme safety sampling Tehlikeli işletilebilirlik analizi” teriminin İngilizce kısaltması. faaliyetlerin, süreçlerin veya alanların sistematik olarak HEP human error probability “Belirli bir iş örneklenmesi. yapılırken bir hatanın meydana gelme ihtimali” teriminin güvenlik politikası safety policy Beş veya İngilizce kısaltması. daha fazla çalışan olan işyerinin yasal bir gereklilik hertz hertz, Hz Saniyede bir titreşim yapan devirli olarak çalışanların sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir olayın frekansına eşit frekans birimi. Hz politikalarının yazılı bir bildiriminin hazırlaması ve hız (I) rate Belirli bir zaman süresince belirli bir güncel tutulması. olayın görülme miktarı. güvenlik turu safety tours Genel sağlık ve güvenlik hız (II) speed, velocity Bir hareketten doğan birim denetimleri. zamandaki yer değiştirme miktarı. güvenlik yönetim sistemi safety management higrometre hygrometer nemölçer system Güçlü bir güvenlik kültürü geliştirmek ve yüksek hijyen hygiene Sağlığa zarar verecek ortamlardan güvenlik performansı standartları elde etmek için korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik oluşturulan emniyet yönetimi. SMS önlemlerinin tümü. hipertermi hyperthermia Anormal yüksek vücut H sıcaklığı. hafif iş light work, light occupation Yapısı ve hipotermi hypothermia Vücut sıcaklığının fizyolojik niteliği itibarıyla çocukların gelişmelerine, sağlık ve değerlerin altına düşmesi. güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan, eğitimlerini hiyerarşi hierarchy Bir toplulukta veya bir kuruluşta engellenmeyen iş. yer alan kişileri alt üst ilişkilerine, görev ve yetkilerine hak right Çalışanların işyerinde gerekli iş sağlığı ve göre sınıflandıran sistem. güvenliği önemlerini almayan işveren karşısında sahip hukuk law Toplumsal yaşamı düzenlemek için oldukları yasal haklar bütünü. uygulanması devlet tarafından yaptırıma bağlanmış hareket movement, motion Bir cismin durumunu kurallar bütünü. ve yerini sabit bir noktaya göre değiştirmesi. hücre kültürü cell culture Çok hücreli devinim organizmalardan türetilmiş hücrelerin laboratuvarda hasar harm Herhangi bir olayın yol açtığı kırılma, üretilmesi. dökülme, yıkılma gibi zarar. HVOF High Velocity Oxygen Fuel “Yüksek hızlı hata failure Bir sistemin veya bir bölümünün oksijen yakıtlı püskürtme işlemi” teriminin İngilizce amaçlanan şekilde çalışamaması. kısaltması.

9 Sözlük Dergisi

I veya hava hattı şebekesi. IARC The International Agency for Research on iletkenler cables Gerilim altında olup olmamasına Cancer “Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı”nın bağlı olmaksızın bir hava hattının mesnet noktaları İngilizce kısaltması. arasındaki çıplak veya yalıtılmış örgülü veya tek teller. ICOH International Commission on Occupational ilk yardım first aid Herhangi bir kaza veya yaşamı Health “Uluslararası İş Sağlığı Komisyonu”nun İngilizce tehlikeye düşüren durumda sağlık görevlilerinin yardımı kısaltması. sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması veya durumun ILO International Labour Organization daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay “Uluslararası Çalışma Örgütü”nün İngilizce kısaltması. yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve ısı heat Bir cismin uzamasına, genleşmesine, gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalar bütünü. buharlaşmasına, erimesine, sıcaklığının artmasına yol ilk yardımcı first-aider İlkyardım tanımında açan fiziksel enerji. belirtilen amaç doğrultusunda, hasta veya yaralıya tıbbi ISO International Organization for araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, ilaçsız Standardization “Uluslararası Standartlar Örgütü”nün uygulamaları yapan, en az Temel İlk Yardım Kursu alarak İngilizce kısaltması. ilk yardımcı sertifikası almış kişi. in vitro in vitro Laboratuvar ortamında, yapay-cansız İ ortamda, koşullarda. içtihadı birleştirme kararları juris prudence inert toz inert dust Solunumla akciğerlere ulaşmasına of the court of cassetion Yargı organlarınca verilen rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk kararlar arasında önemli farklılıklar olduğunda yüksek yapmayan tozlar. mahkemenin, kararlar arasında birlik sağlamak amacı infrasonik infrasonic subsonik ile verdiği, hukuken bağlayıcılığı olup hukukun asli insan faktörleri human factors Ergonomi ile benzer kaynakları arasında yer alan kararlar. şekilde insanların bilişsel performansı üzerine odaklanan içtihat juris prudence Mahkemelerde verilen bilim dalı. kararlardan çıkan ve hukuki bağlayıcılığı olmayan insidans incidence Belirli bir süre içinde, bir yardımcı hukuk kuralları. toplumdaki sağlam kişilerin belirli bir hastalığa yakalanma idari kontrol administrative control İşveren olasılığı. tarafından yapılan, işin yürütülme şeklini değiştirerek risk iritan irritant Huzursuz eden, tahriş eden. faktörlerine maruz kalmayı önemli ölçüde azaltacak olan İSGB workplace health and safety unit “İşyeri usul ve yöntemler. Sağlık ve Güvenlik Birimi”nin kısaltması. idari para cezası administrative fine Vatandaşın İSGÜM Occupational Health and Safety kabahat niteliğindeki fiillerine karşı devletin idari Center Directorate “İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi kurumları tarafından verilen para cezası. Müdürlüğü”nün kısaltması. ikame substitution, replacement Yerine koyma, istif makinesi forklift Yükleri bir araca veya rafa yerine kullanma. kaldırmak için çatalları aracılığıyla yükü yatay dikey iletim şebekesi network Yerel koşullar nedeniyle hareketlendiren istifleme aracı.forklift belli yerlerde üretilebilen ve ağ şebeke ile en üst düzeyde istihdam employment, resettlement Bir görevde, bir toplanan enerjiyi tüketicinin yakınına ileten kablo ve/ işte kullanma.

10 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

iş work, occupation Bir sözleşme ile ücret karşılığında Çalışma hayatının iş sağlığı ve güvenliği denetimi dışında mal veya hizmet üretimi için yapılan eylemler bütünü. kalan ve mevzuat yapmak, ulusal politikalar belirlemek, iş biyomekaniği occupational biomechanics işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, diğer sağlık personeli Fiziksel iş yapıldığında kas-iskelet dokularının mekanik ve ortak sağlık güvenlik birimlerini yetkilendirmek vb. davranışıyla ilgili bilim dalı. görevleri olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş hijyeni business hygiene İşyerinde hastalığa neden birimi. olabilecek, sağlık ve iyilik hâlini bozabilecek, işçiler ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu occupational toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk health and safety board 6331 sayılı Kanun kapsamına ve verimsizlik yaratabilecek çevresel tehlikeleri ve stresleri giren, 50 veya daha fazla çalışanı olan ve altı aydan önceden gören, değerlendiren ve kontrol altına alan uzun süreli işlerde, iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları için teknik, sosyal bilim ve sanat. işverence oluşturulan kurul. iş kazası work accident İş yerinde bulunduğu İş Teftiş Kurulu Başkanlığı labour inspection sırada veya yürütmekte olduğu iş nedeniyle işyeri dışında board Çalışma hayatının izlenmesi denetlenmesi görevini meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan devlet adına, (81 sayılı ILO sözleşmesi hükümlerine bedenen veya ruhen özre uğratan olaylar. uygun şekilde) bağımsız olarak yerine getiren Çalışma ve iş kazası ağırlık hızı weight rate of work accident Sosyal Güvenlik Bakanlığı birimi. Bir takvim yılında çalışılan 1.000.000 saatte kaç iş İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi workplace gününün iş kazası nedeniyle kaybedildiğini veya çalışılan health and safety unit İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği her 100 saatte kaç saatin kaybedildiğini gösterir hız. hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve iş kazası sıklık hızı incidence rate of work personele sahip olan birim. İSGB accident Bir takvim yılında çalışılan 1.000.000 iş saatine işçi worker Bir sözleşme ve ücret karşılığında işveren karşılık kaç kaza olduğunu veya tam gün çalışan her 100 emrinde bilgisiyle, becerisiyle ve/veya gücüyle çalışan kişi. kişi arasında kaç kaza olduğunu gösterir hız. işe bağlı kas iskelet bozuklukları work related iş müfettişi labour inspector İşyerlerinde, çalışma musculoskeletal disorders, WMSD, WRMSD Fiziksel ortam ve koşullarının ve yürütülen işin, iş sağlığı çalışma aktivitelerine veya işyeri koşullarına bağlı olarak ve güvenliği mevzuatına uygun olarak yürütülüp kas, sinir, tendon, ligament, eklem, kıkırdak ve spinal yürütülmediğini denetleyen görevli meslek grubu. diskte meydana gelen karpal tünel sendromu, rotator iş sağlığı ve güvenliği occupational health manşet tendiniti vb. yaralanmalar ve bozukluklar. and safety İşyerlerinde işin yürütümü sırasında çeşitli işe bağlı kas iskelet sistemi bozukluk tehlikesi nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek work related musculoskeletal disorder hazard İşyeri koşullardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve koşulları veya fiziksel çalışma faaliyetleri nedeniyle kas bilimsel çalışmalar bütünü. iskelet sistemi bozukluğuna neden olan veya katkıda iş sağlığı ve güvenliği denetimi occupational bulunan tehlike. health and safety inspection İşyerlerinde, iş sağlığı ve işitilebilen sesler audible sound Kulağın güvenliğine ilişkin olarak çıkarılmış mevzuata uygunluk duyabileceği aralıkta olan sesler. denetimi. işitme eşiği threshold of hearing Sıfır desibel olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü kabul edilen, insanların sesi işitebildiği en hafif şiddet directorate general of occupational health and safety noktası.

11 Sözlük Dergisi

işle ilgili hastalıklar work related diseases kaçak akım fault current, leakage current, residual Bilinen ve kabul edilen meslek hastalıklarının yanı sıra current 1. İşletme araçlarının gövdeleri akım sisteminin oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma orta noktasına, doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke şeklinin diğer sebepler arasında önemli faktör olduğu noktasına veya toprağa iletken olarak bağlanmışlarsa hastalıklar. işletme elemanının aktif bölümlerinden işletme yalıtkanı işveren employer, boss 5510 sayılı Kanun’a göre üzerinden aktif olmayan bölümlere örneğin gövdeye sigortalı sayılan kişiyi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi. işletme sırasında geçen akım. 2. İşletme sırasında hatasız işyeri workplace İşin yapıldığı yer. bir akım devresinden toprağa veya yabancı iletken bir işyeri hekimi workplace physician İş sağlığı ve kısma akan akım. güvenliği alanında görev yapmak üzere Çalışma ve Sosyal kaçak akım rölesi residual current relay Elektrikli Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği el aletlerinde meydana gelebilecek kaçakları tehlikeli belgesine sahip hekim. gerilim seviyesine ulaşmadan kesen güvenlik sistemi. İTOS work inspection automation system “İş Teftiş kadın women Erişkin dişi insan. Otomasyon Sistemi”nin kısaltması. KADİMBİS unregistered employment control ivme acceleration Hareket etmekte olan bir cismin system “Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Sistemi”nin hızının belirli bir zamandaki artış miktarı. kısaltması. iyileşme süresi recovery time Zorlamalar arasındaki kaldırma araçları lifting equipment Asıl amacı dinlenme süresi. yükleri kaldırmak veya indirmek olan, demirleme, iyonize olmayan radyasyon non-ionizing sabitleme veya destekleme için kullanılan, ekler de dâhil radiation Mikrodalga, görünür ışık, radyo dalgaları, olmak üzere herhangi bir ekipman. kızılötesi ve morötesi gibi örnekleri olan, yeteri kadar kalıcı işaretler permanent signs Sürekliliği olan enerjisi olmadığı için etkileştiği materyal içindeki atomları durumlar için kullanılan sabit işaretler. iyonize edemeyip sadece uyaran radyasyon. kalite quality Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya iyonize radyasyon ionizing radiation olabilecek gereksinimleri karşılama kabiliyetine dayanan Dokularımızda bulunan atom ve moleküllerden elektron özelliklerinin toplamı. kopararak değişiklik yapabilen, yüksek frekanslı ve kalite politikası quality policy Bir kuruluşun, dolayısıyla yüksek enerjili ışın. yönetimi tarafından resmî olarak açıklanan kaliteyle ilgili izole insulated yalıtımlı bütün amaçlar ve yönetim. kalite yönetimi quality management Bir kuruluşun, J kalite bakımından idare ve kontrolü için koordine edilmiş jet yangını jet fire Parlayıcı sıvı veya gazın boru faaliyetleri. veya eklentilerinden basınçla tutuşarak ince alev şeklinde kamu hakları public rights Devlet ile birey yanması. arasındaki ilişkiye ilişkin kişilerin sahip oldukları haklar. kandela candela Işık şiddeti birimi. K kanserojen madde carcinogen Vücuda alındığında kabul edilebilir risk acceptable risk Yasal kansere neden olan madde. yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kanun law Yasama organı (TBMM) tarafından kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesi. yapılan sürekli nitelikteki yazılı hukuk kuralları.

12 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

kanun hükmünde kararname decrees in law takılmak veya taşınmak amacıyla tasarlanmış cihaz, alet TBMM’den veya doğrudan Anayasa’dan aldığı bir yetkiye veya malzeme. dayanarak Bakanlar Kurulu tarafından belli konuları kişisel koruyucu donanım kategorizasyonu düzenlemek için çıkarılan ve kanun düzeyinde olan yazılı personal protective equipment categorization Kişisel hukuk kuralları. koruyucu donanımların CE belgelendirme işlemlerinin kara ayak hastalığı black foot disease Özellikle gerçekleştirilebilmesi için yapılan gruplandırma. kronik arsenik zehirlenmesinde periferik damarların kohort araştırma cohort research Herhangi bir tutulması nedeniyle alt ekstremite derisinde siyahlaşmayla sağlık problemi ile bu sağlık problemine neden olabileceği belirgin, kangrene kadar ilerleyen bir meslek hastalığı. düşünülen sebep arasındaki ilişkiyi saptamak amacı ile karar judgment Kişinin deneyimine, teknik bilgi planlanan çözümleyici epidemiyolojik araştırma. birikimine, etik veya ahlaki değerlere bağlı olarak bir iş konakçı parasite carrier Paraziti taşıyan, barındıran veya sorun hakkında verilen kesin yargı. canlı. karoshi karoshi Aşırı, yoğun, fazla, uzun süreli konsantrasyon concentration dikkat toplaşımı. çalışmaya bağlı ölüm. kontrol listesi check list İşyerinde dikkat edilecek kategorizasyon assortment, categorization konuların yazılarak sıralandığı, uygunluk ve Aralarında herhangi bir bakımdan ilgi veya benzerlik uygunsuzlukların buna göre belirlendiği liste. bulunan şeylerin gruplandırılması. kornea cornea Gözün saydam tabakası. katılım hakkı right of participation Çalışanların, koruma iletkeni protective conductor Elektriksel işyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine ilişkin olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik yükümlülüklerini yerine getirirken söz konusu önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken yükümlülüklerin getirilmesine katılma ve görüşlerini bölümleri. beyan etme hakkı. koruma topraklaması protection earth İnsanları kaza accident Beklenmeyen bir anda ortaya çıkan, tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için çalışana ve/veya işletmeye sosyoekonomik zarar veren işletme akım devresinde bulunmayan iletken bir bölümün olay. topraklanması. kesitsel araştırma cross-sectional research Risk korumak protect Bir kimseyi bir şeyi dış etkilerden, altındaki toplumdan seçilen bir örnek üzerinde herhangi tehlikelerden, zor bir durumdan uzak tutmak, esirgemek. bir hastalığın veya olayın bir zaman kesitindeki bulunma koruyucu protective Fiziksel bariyer veya koruma sıklığını belirleme araştırması. sağlamak için makinenin bir parçası olarak tasarlanmış kırmızı baret red helmet İş güvenliği personeli, ünite. savunma personeli ya da kalite kontrol ekipleri tarafından koruyucu giysi protective clothing Kir bulaşmasına, kullanılan baret. kimyasal sıçramalara ve zararlı ışınlara karşı vücudu kısa devre short circuit İşletme bakımından birbirine koruyan donanım. karşı gerilim altında olan iletkenler (veya aktif bölümler) koruyucu önlem protective measure Risk azaltma arasında bir arıza sonucunda oluşan iletken bağlantı. amacına yönelik tedbir. kişisel koruyucu donanım personal protective koşullu olasılık conditional probability Bazı equipment Bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik olayların ortaya çıkması durumunda alınacak bsonuç risklerine karşı korunmak için kişilerce giyilmek, olasılığı.

13 Sözlük Dergisi

kömür işçisi pnömokonyozu coal worker ortamında kimyasal maddenin zararsız olduğu kabul pneumoconiosis Kömür tozuyla gelişen pnömokonyozu. edilen konsantrasyonun üst sınırı, müsaade edilen azami kriz merkezi crisis management center Doğal sınırın İngilizce kısaltması. afet sonrasında mahallin en büyük mülki amirinin madenci nistagmusu miner’s nystagmus Kömür başkanlığında ilgili kurum/kuruşların katılımı ile madencilerinde görülen, anormal göz hareketleriyle oluşturulan komisyon. belirgin meslek hastalığı. kronik chronic müzmin, süreğen MAK maximum concentration allowed “Müsaade kulak koruyucusu hearing protection Gürültü edilen azami konsantrasyon” teriminin kısaltması. düzeyinin yüksek olduğu, işitme kayıplarının makine machine En az bir tanesi hareket eden yaşanabileceği işlerde kullanılan koruma donanımı. ve belirli bir uygulama için bir araya getirilen bağlantı kullanıcı operator İş ekipmanını kullanma görevi parçaları veya bileşenlerden oluşan tahrik sistemi ile verilen çalışan. operatör donatılmış yapı. kurtarma çalışması rescue work İnsanın veya Makine Emniyet Yönetmeliği machinery insanların mahsur kaldığına dair bilginin alınmasıyla directive 2006/42/EC Avrupa Birliği ve Türkiye’de birlikte kurtarma talimatına uygun olarak yapılan ve piyasaya herhangi bir makine sunulmadan önce, insan insanın veya insanların serbest kalmasıyla sonuçlanan ve çevre sağlığı açısından uyulması gerekli kuralları çalışma. belirleyen, Türkiye’de 2009 yılından bu yana uygulanan kuvvet force Herhangi bir görevi gerçekleştirmek için yönetmenlik. gereken fiziksel çabanın miktarı. makine koruyucusu machine safeguard Tüm kuvvete dayalı çalışma work based on force çalışanlara güvenli ortam yaratmak amacıyla makinelerin Özellikle işyerlerinde herhangi bir nesneyi tutma, hareketli kısımlarını koruma altına almak için kullanılan kaldırma veya taşıma işleri. aparat. kümülatif travma bozuklukları cumulative maluliyet disability Sakat olma durumu. trauma disorders Sırt, el, bilek ve kol gibi belirli bir vücut maruz kalma eylem değeri exposure action bölümüne tekrarlanan travmaya maruz kalma nedeniyle value Çalışanın gürültü ve titreşime maruz kalmasından bir süre boyunca ortaya çıkan yaralanmalar. kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değer. L maruz kalma sınır değeri exposure limit value lifsi toz fibrous dust Uzunluğu 5 mikrondan büyük, Çalışanın gürültü ve titreşime maruz kalmasının sekiz eni 3 mikrondan küçük ve boyu eninin 3 katından büyük saatlik çalışma süresi içinde aşılmaması gereken sınır olan toz. değeri. lokal local Yerel, kısmi. maruz kişi exposed person Tamamen veya kısmen lüks lux Aydınlatma ölçü birimi. tehlikeli bölgede bulunan kişi. lüksmetre luxmeter aydınlıkölçer mavi baret blue helmet Bakımdan sorumlu olan lümen lumen Işık akışı birimi. ekipler ve formenler tarafından kullanılan baret. mekanik gerilme mechanical stress Birim yüzeye M etki eden kuvvet. MAC maximum acceptable concentration İşyeri merkürializm chronic mercury poisoning,

14 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri mercurialism Tremor, guvatr, taşikardi, düzensiz nabız, kaldırarak hareket eden vinç. gingivit, sinirlilik hâli, hafıza kaybı, depresyon, deliriumla mortalite hızı mortality rate Mesleksel hastalık ve belirgin kronik civa zehirlenmesi. iş kazası sonucu ölüm sayısının, toplam zorunlu sigortalı meslek profession, job Eğitimle kazanılan bilgi ve/ sayısına bölümünün yüz bin ile çarpılmasıyla bulunan veya beceriye dayalı üretim veya hizmet karşılığı para değer. kazanılan, kuralları belirli olan iş. MSD musculoskeletal disorders “Kas iskelet sistemi meslek hastalığı occupational disease Yapılan işten bozuklukları” teriminin İngilizce kısaltması. kaynaklanan ve ölçülebilen, tanımlanabilen, kontrol altına mutajen madde mutagenic substance Vücuda alınabilen özel etmenlerle hastalık arasındaki ilişkinin tam alındığında canlıların kalıtımsal materyalinde değişiklik olarak kurulabildiği hastalıklar. yaparak genetik hasarlara yol açabilen madde. mesleki rehabitilasyon occupational rehabilitation mutlak nem absolute humidity Bir metreküp Yaralanma, hastalık veya herhangi bir nedenle havada herhangi bir anda ölçülen su buharı miktarının g/ çalışma yeteneklerini kaybetmiş bireylerin işle ilişkili cm3 olarak değeri. fonksiyonelliklerini yeniden kazandırma ve işe geri dönüş müsaade edilen azami konsantrasyon maximum için karşılaşılan engellerin üstesinden gelme süreci ve bu concentration allowed Bir kimyasalın işletme ortamında süreçteki iyileştirme programları. zararsız olarak kabul edildiği konsantrasyon. MAK mesleki risk occupational risk Çalışanın yaptığı işten kaynaklı zarara uğrama ihtimali ve bu zarardan N etkilenme durumu. nem humidity Havada bulunan su buharı. metal dumanı ateşi Metal füme fever Bir metalin NIOSH National Institute of Occupational Safety ya da oksitlerinin dumanının solunmasından birkaç and Health “İş Güvenliği ve Sağlığı Ulusal Enstitüsü”nün saat sonra ortaya çıkan, önce ağızda kötü bir tat, sonra İngilizce kısaltması. solunum yolları duyarlılığıyla öksürük, zorlu soluma, nitel risk analizi qualitative risk analysis İhtimal hâlsizlik ve ishalle belirgin akut hastalık. ve şiddetin sıfat kelimelerle tanımlandığı risk analizi. mevzuat legislation Yürürlükteki hukuk kurallarının normlar hiyerarşisi- kanunlar piramidi norm bütünü. hierarchy, law pyramid Kendi aralarında tutarlı bir mikroorganizma microorganism Genetik materyali bütün oluşturması amacıyla hukuk kaynaklarının eşleme veya aktarma yeteneğinde olan çok küçük canlı. hiyerarşik şekilde sıralanması. Minamata hastalığı Minamata disease Metal cıva normotermi body heat Vücut sıcaklığının normal zehirlenmesi. sınırlar içerisinde olması. mobing mobbing Bir işyerinde kişinin/grubun diğer nötr toprak neutral ground, neutral soil kişiye/gruba uzun süreli psikolojik baskı uygulaması. Topraklayıcıdan yeterince uzak bulunan ve topraklama bezdiri, bezdirme, yıldırma, psikolojik taciz, psikolojik tesisinin etki alanı dışında kalan yeryüzü bölümü. şiddet mola break Çalışanların çalışma saatleri içinde O dinlenmek üzere kullandıkları ara, dinlenme zamanı. odyogram audiogram Odyometrenin ölçümü monoray vinç monorail crane Yekpare ve tek sonucunda elde edilen belge. bir hareket yolundan imal edilmiş raylı sistemde yük odyometre audiometer Gürültünün işitme duyusu

15 Sözlük Dergisi

üzerindeki etkisini ölçen alet. donanıma ve personele sahip olan birim. OEL occupational exposure limit Avrupa Birliği ortam sıcaklığı ambient temperature İş yerlerinde ülkelerinde kullanılan mesleki maruz kalma sınır termal konfor şartlarının çalışanları rahatsız etmeyen, değerleri, işyeri ortamında gaz, buhar, fiber veya toza izin çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz verilen azami konsantrasyonun İngilizce kısaltması. etkilemeyen sıcaklık. ofis ergonomisioffice ergonomics Ofiste çalışanların OSGB common health and safety unit “Ortak konforu için gerekli her türlü mekân ve araçların Sağlık ve Güvenlik Birimi”nin kısaltması. çalışanlara uyum durumu. otokrasi autocracy Yöneticinin bütün siyasi yetkileri oksi yakıt oxygen fuel Oksijenin yüksek basınçla ısı tek başına elinde bulundurduğu yönetim biçimi. oluşturma özelliği. oktav bandı octave band İncelenecek frekans Ö aralığı. önleme prevention İşyerinde yürütülen işlerin okuyucu X-ray reader ILO Uluslararası bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri pnömokonyoz radyografileri sınıflandırılması konusunda ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan eğitim almış hekim. tedbirlerin tümü. olay ağacı analizi event tree analysis, ETA önleyici teftiş preventive inspection İşyerinde, Olayların oluş sıklığını ve her şeyi başlatan olayı takip herhangi bir iş kazası, meslek hastalığı veya şikâyet ederek sonuca ulaşmayı amaçlayan hem niteliksel hem de olmadan önceden belirlenen hedeflere yönelik olarak niceliksel bir risk değerlendirme tekniği. yapılan planlanmış teftiş. olursa ne olur what if Her bir belirlenen tehlike örf ve âdet hukuku customary law Gözle için olursa ne olur yanıtının arandığı risk değerlendirme görülebilen çok eski zamanlardan bu yana kesintisiz metodu. farz edelim olarak tekrarlanan (maddi unsur) ve uyulmasının ommetre ohmmeter dirençölçer sorunlu olduğuna dair toplum içinde genel bir inancın operatör operator kullanıcı olduğu (manevi unsur) ve hukukun atıf yaptığı davranış oran ratio Bir sağlık olayının diğerine göre ne boyutta kuralları. olduğunun göstergesi. örgütsel bağlılık organizational commitment oransal risk risk ratio Etmenin etkisi altında olanların Güvenliğe yönelik örgütsel bağlılık, üst yönetimin olmayanlara göre ne oranda daha çok hastalanma veya o güvenliği çekirdek bir değer veya temel bir prensip olarak hastalıktan ölme riskine sahip olması. belirlemesi. orantı proportion Bir parçanın ait olduğu bütüne özel haklar special rights Kişiler arasındaki göre büyüklük ilişkisi. ilişkilerden doğan haklar. ortak olasılık joint probability İki veya daha fazla özel risk taşıyan iş ekipmanı work equipment değişkenin belli değerleri aynı anda veya belirli bir zaman with special risk Tehlikelerin teknik önlemlerle tam aralığında olacağı ihtimali. olarak kontrol altına alınamadığı iş ekipmanı. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi common health and safety unit Kamu kuruluşları, organize sanayi P bölgeleri ve özel şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı pano panel Elektrikle çalışan aygıtların kontrol ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli ve komuta düğmelerinin, ekran, sinyal lambası gibi

16 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri parçalarının bir arada toplandığı bölüm. polisaj polisher 1. Dokunmuş kumaşlardaki tarak parafudr surge arrestr Elektrik tesislerini ani yüksek izlerini gidermek için bu kumaşları bir tür bıçaktan gerilimlerden korumaya yarayan elektrik ekipmanları. geçirme işlemi. 2. Kimi şeylere parlaklık kazandırma paratoner lightning rod, lightning conductor işlemi. Yapıların en yüksek noktalarına takılan, havadaki elektrik PRA preliminary risk analysis “Birincil risk analizi” yükünü toprağa aktarmayı sağlayan sistem. yıldırımsavar teriminin İngilizce kısaltması. paskal pascal Uluslararası birim sisteminde bir prevalans prevalence Bir hastalığın o toplumdaki metrekarede 1 Newtonluk kuvvetin yaptığı basınç (N/ görülme sıklığı. m2) ve 10-2 milibara eşit olan basınç birimi. Pa proses process Girdileri alıp kaynak kullanarak patlayıcı madde explosive Isı veya şok etkisiyle bir çıktıya dönüştüren her bir aktivite, faaliyet veya kimyasal değişikliğe uğrayan, yüksek derecede ısı, büyük operasyon. süreç hacimde gaz oluşturan, katı, sıvı veya gaz hâlindeki psikometre psychrometer Kuru termometre ve yaş kimyasal maddeler. termometre sıcaklık farkına göre havanın bağıl nemini patojenite pathogenicity Bir etkenin hastalık ölçen cihaz. oluşturma özelliği, yeteneği. psikososyal psychosocial Birbirini sürekli etkileyen PELs permissible exposure limits “ABD’de izin psikolojik ve sosyal etkilerin bütünü. verilebilir maruz kalma sınırları”nın İngilizce kısaltması. periyodik periodic Belirli, standart aralıklarla. R periyodik kontrol periodical check İş radyan ısı radiant heat Fiziksel bir olaya dayalı, ekipmanlarının yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve belirli bir ölçü üzerine kurulmuş olan sıcaklık ve soğukluk belirtilen yöntemlere uygun olarak yetkili kişilerce yapılan derecesi. muayene, deney ve test faaliyetleri. radyasyon radiation Bir kaynaktan elektromanyetik periyodik kontrol muayenesi periodic control dalga veya hızlı parçacıklar demetinin yayımlanması. examination aralıklı kontrol muayenesi ışıma pestisit pesticide Gıda maddelerinin üretimi, radyasyon görevlisi radiation officer Radyasyon tüketimi, depolanmaları esnasında gıdalara zarar veren kaynağıyla yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği mikroorganizma ve zararlıları uzaklaştırmak veya yok yasal olarak toplum üyesi kişiler için belirtilen doz etmek, bunlara ilave olarak bitkilerin büyümesini sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı düzenlemek amacıyla da kullanılabilen, gıdalara veya olan kişi. doğrudan insan ve hayvanlara hastalık etmeni taşıyan halk ramak kala olayı incident near misses İşyerinde sağlığı zararlılarını kontrol etmek amacıyla kullanılan, meydana gelen; çalışan, işyeri veya iş ekipmanını zarara kimyasal veya biyolojik ürünlerin tümü. uğratma potansiyeli olduğu hâlde zarara uğratmayan planya plane Marangozların, kabası alınmış kerestenin olay. düzeltilmesinde kullandıkları uzun, büyük rende. raporlama sistemleri reporting systems Bir kaza plumbizm plumbism Kronik kurşun zehirlenmesi. olmadan önce güvenlik yönetiminin zayıflığının ve pnömokonyoz pneumoconiosis Akciğerlerde kırılganlığının belirlenmesinde önemli rol oynayan, etkin inorganik tozların birikmesi ve buna karşı gelişen doku ve sistematik raporlama sistemi. reaksiyonu. reaktif reagent Reaksiyon, tepki.

17 Sözlük Dergisi

regülasyon regulation düzenleme, ayarlama koşulları veya bunların bir kombinasyonu. rezonans resonance Bir sisteme dışardan uygulanan risk göstergesi risk indicator Jenerik ve diğer mevcut kuvvetin frekansı sistemin doğal titreşim frekansına eşit verileri kullanmak suretiyle risk analiz modellerine dayalı olduğunda titreşim hareketinin genliğinin çok büyük bir tahmin edilen bir parametre. değere çıkması. risk iletişimi risk communication Risk analizi risk risk 1. Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, sürecinde risk değerlendiricileri, risk yöneticileri ve diğer yaralanma veya başka zararlı sonuç meydana gelme ilgili taraflarca tehlike, risk, riskle ilgili faktörler ve riskin ihtimali. 2. Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile algılanmasına ilişkin bilgi ve görüşler ile risk değerlendirme bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zararın şiddetinin bulguları ve risk yönetimi kararlarının açıklamalarını da bileşkesi. kapsayan bilgi ve düşüncelerin paylaşımı. risk altındaki unsurlar elements at risk Bir risk tahmini risk estimation Riski tahmin etmek tehlikeden dolayı etkilenen alandaki insan, bina ve için mevcut bilginin sistematik kullanımı. mühendislik işleri, altyapı, çevresel özellikler ve ekonomik risk yönetimi risk management Risk değerlendirme faaliyetler. sonuçlarının yanı sıra yasal hususlar da göz önünde risk analizi risk analysis Yapılan işler sonucunda bulundurularak ilgili taraflarla istişare ile uygun her türlü işyeri yetkilisi ve çalışanı için zarara neden olabilecek kontrol önlemlerine ilişkin alternatiflerin olabilecek risklerin belirlenmesi ve olasılıklar dâhilinde değerlendirilmesi, tercih edilmesi ve uygulanması süreci. yorumlanması işlemi. RMI repetitive motion injury “Tekrarlanan hareket risk azaltma risk reduction Bir olayın meydana hasarı” teriminin İngilizce kısaltması. gelme ihtimali ve/veya sonuçlarını azaltmak için uygun RSI repetitive strain injury “Tekrarlanan gerilme teknikler ve yönetim prensipleri. hasarı” teriminin İngilizce kısaltması. risk değerlendirme risk assessment İşyerinde rücuan tazminat rush compensation SGK’nin var olan veya dışarıdan gelebilecek tehlikelerin iş kazası nedeniyle sigortalıya yaptığı harcamaların iş belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan kazasında kusurlu olan işverenden kusuru oranında tahsil faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilmesi. edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar. S risk değerlendirme karar matrisi risk assessment sağlık gözetimi health surveillance Sağlığı korumak decision matrix Matris diyagramları iki veya daha fazla ve geliştirmek için yapılan her türlü sağlık hizmeti. değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılan bir sağlık güvenlik işaretleri safety and health signs değerlendirme aracı. İş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere risk değerlendirmesi risk assessment Çalışma karşı uyaran veya talimat veren işaret. ortamında, tehlikelerden kaynaklanan riskleri belirlemek sağlıklı işçi etkisi healthy worker effect Ölüm ve için özgün yöntemler kullanılarak yapılan çalışmalar. hastalık için toplum genelinde hesaplanan (beklenen) risk faktörü risk factor İşyerinde yapılan, işe bağlı değerin, işçiler için hesaplanan gözlenen değerden yüksek kas iskelet bozukluklarına neden olan veya ağırlaştıran çıkması. zorlayıcı egzersizler, uygun olmayan duruşlar, tekrarlayan sarı baret yellow helmet İşçilerin (inşaat, maden, egzersiz ve sıcaklık vb. çevresel faktörler gibi işyeri endüstri vb.) kullandığı baret.

18 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

sayısal risk analiz quantitative risk analysis tehlike gerçekleşmesi sebebi veya çıktısı. İhtimal ve şiddetin sayılarla tanımlanabildiği risk analizi. sözleşmenin feshi termination of contract segmental titreşim segmental vibration Bir alet Sözleşmenin taraflarından birinin var olan hukuki ilişkiyi veya ekipman vasıtasıyla el ve kollara uygulanan titreşim. sona erdirme iradesi. el-kol vibrasyonu stannoz stannosis Kalaycılık ve lehimcilikte kalay sektör sector Aynı işi yapan topluluk. tozu solunması sonucu gelişen pnömokonyoz. SGK Social Security Institution “Sosyal Güvenlik STEL short-term exposure limit “Çalışma ortamında Kurumu”nun kısaltması. 15 dakikalık sürede maruz kalınan, aşılmaması gereken Shaver hastalığı Shaver disease boksit sınır değerin” İngilizce kısaltması. pnömokonyozu stres stress Kişide bazı sorunların neden olduğu ruhsal SHE safety, health and environment “Güvenlik, gerilim. Sağlık ve Çevre” teriminin İngilizce kısaltması. subsonik infrasonic Kulağın duyabileceği ses sıfırlama zeroing Elektrikli aygıtların metal sınırının altı. infrasonik bölümleriyle nötr iletkeninin birbirine bağlanması. süre duration İşçinin bir riske maruz kaldığı gün veya sıklık frequency Bir olayın belirli bir süre içinde veya dakika. belirli sayıda deneme süresinde ortaya çıkma sayısı olarak sürekli iş göremezlik ödeneği permanent ifade edilen olasılık ölçüsü. incapacity benefit İş kazası veya meslek hastalığı SIL safety integrity level “Güvenlik doğruluk düzeyi” durumunda sigortalıya veya sigortalının ölümü hâlinde teriminin İngilizce kısaltması. hak sahiplerine yapılan sürekli ödenek. sideroz siderosis Dokularda demir veya demir içeren pigmentlerin birikmesiyle ortaya çıkan hastalık durumu. Ş sigortalı insured 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel şahmerdan ram, tup, pile driver Vurucu ağırlığının Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinde sayılan ve yasa mekanik biçimde yükselmesi ve düşmesiyle dövme işlemi gereği zorunlu olarak sigortalı sayılan gerçek kişiler. yapan makine. koç, tokmak silikoz silicosis Silis tozu içinde çalışan işçilerin şebeke meshwork, network Akım kaynağından yakalandıkları akciğer hastalığı. tüketim araçlarının bağlantı ucuna kadar olan hava hatları SMS safety management system “Güvenlik yönetim ve kabloların tümü. sistemi” teriminin İngilizce kısaltması. şiddet severity 1. Bir devinimin, bir gücün, bir solunabilir toz respirable dust Aerodinamik eş davranışın derecesi, yeğinlik, sertlik. 2. Hasar sonucu değer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde, kristal veya bırakılan etkinin derecesi. amorf yapıda tozlarla çapı mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi toz. T solunum koruyucuları respiratory protective TAEK Turkish Atomic Energy Authority “Türkiye equipment Oksijen yetersizliği, tozlar, toksik ve tehlikeli Atom Enerjisi Kurumu”nun kısaltması. gazların bulunduğu işyerlerinde kullanılan, sağlıklı takım tezgâhı machine tool İşlenmemiş bir parçanın teneffüsü sağlayan koruma donanımı. biçimini ve boyutlarını, parçanın kendisini veya takımı solvent solvent Çözücü, sulandırıcı, sökücü. harekete geçirerek değiştirmeye, işlenmiş hâle getirmeye sonuç consequence Risk analizi ile ilgili olarak bir yarayan makine.

19 Sözlük Dergisi

talimat instruction, precept Yapılan işle ilgili desteği uygulaması. sorumluluk, düzen ve ilkeleri içeren buyruk. tepkisel teftiş reactive inspection İşyerinde talkozis talcosis Eldiven ve lastik işyerlerinde talk meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı veya şikâyet tozu solunması sonucu gelişen pnömokonyoz. üzerine yapılan teftiş. tanımlayıcı araştırma descriptive research termal konfor şartları thermal comfort conditions Toplumun sağlık sorunlarının ne olduğunun saptanması, Çalışana uygun sıcaklık ortamı. bunların kişi, yer ve zaman özellikleri bakımından termometre thermometer Bir sistemin sıcaklığını incelendiği araştırma. ölçen alet. sıcaklıkölçer tazminat compensation Hukuka aykırı bir eylem titreşim vibration Esnek nesne parçalarının her sonucunda meydana gelen maddi veya manevi zarara saniyede eş sayıda ileri geri yaptığı düzenli salınım. karşılık olarak ödenen bedel. zarar ödencesi TLV threshold limit value “Eşik sınır değer” tecrit isolation ayırma teriminin İngilizce kısaltması. tehlike hazard, danger İşyerinde var olan veya toksik toxic zehirli, zehirleyici dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek toksisite toxicity 1. Kimyasal veya fiziksel bir etkenin zarar veya hasar verme potansiyeli. neden olduğu biyolojik zarar. 2. Bir kimyasal maddenin tehlike bölgesi hazard zone, danger zone Bir zarar verme kapasitesi. kişinin bir tehlikeye maruz kalabileceği makine içindeki Toplum Sağlığı Merkezi İş Sağlığı ve Güvenliği ve/veya çevresindeki herhangi bir boşluk. Birimi community health center occupational health tehlikeli davranış dangerous behavior Çalışanların and safety unit Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna bağlı kural dışı davranışları. toplum sağlığı merkezi bünyesinde işyerlerine iş sağlığı tehlikeli durum dangerous situation İş yerlerinde ve güvenliği sunmak üzere gerekli donanım ve personele her an kazaya yol açabilecek şartların varlığı. sahip, yetkilendirilmiş birim. tehlikeli gerilim dangerous voltage Etkin değeri toprak akımı earth current, ground current alçak gerilimde 50 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde Topraklama empedansı üzerinden toprağa geçen akım. hata süresine bağlı olarak değişen gerilim. toprak direnci ground resistance, earth resistance tehlikeli işyeri dangerous workplace Tehlike Topraklayıcının yayılma direnci ile topraklama iletkeninin sınıflama kriterlerine göre çalışanlar ve çevresi için belirli direncinin toplamı. oranda tehlike içerdiği kabul edilen işyeri. toprak empedansı soil impedance Bir topraklama tehlikeli olay hazardous event Zarar verebilecek tesisi ile referans toprağı arasındaki (işletme frekansında) olay. alternatif akım direnci. tehlikenin tanımlanması hazard identification topraklama earthing, grounding Elektrik Bir tehlikenin varlığını tanıma ve özelliklerini tarif etme devresinde veya elektrikle çalışan bir araçta bir ucu işlemi. toprakla birleştirme işi. tekrarlama repetition Bir görev sırasında topraklama elektrodu earthing apparatus, gerçekleştirilen benzer bir eylemin sayısı. grounding rod topraklayıcı temel yaşam desteği basic life support Bilinci kapalı topraklama iletkeni grounding conductor, kişiye bilinç kontrolü sonrası ilk yardımcı tarafından hava earthing conductor Topraklanacak bir cihazı veya tesis yolu açıklığı, solunum ve dolaşım kontrolü ve gerekirse bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında

20 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri veya yalıtılmış olarak toprağın içinde döşenmiş iletken. Kalite yönetim standardı. topraklama teli veya kablosu ground wire Metal TS ISO/IEC 27001 information security kılıfı, siperi (ekran) ve zırhlarının iletkenliği toprağa göre management standard Bilgi güvenliği yönetim şerit topraklayıcı niteliğinde olan kablo. standardı. topraklayıcı earthing apparatus, grounding rod turuncu baret orange helmet Ustabaşı ya da Toprağa gömülü ve toprakla iletken bağlantısı olan veya teknisyenler tarafından kullanılan baret. beton içine gömülü, geniş yüzeyli bağlantısı olan iletken tüzel kişi legal entity, legal person, artificial parça. person 1. Hukuk bakımından birçok kişinin veya malın toz ölçümü dust measurement İşyeri ortam topluluğundan doğan ve tek bir kişi sayılan varlık. hükmi havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi şahıs. 2. Başlı başına bir varlık olmak üzere kurulan ve tozlarda lif sayısına göre belirlenmesi. belirli bir amaç için meydana getirilen dernek, ortaklık toz patlaması dust explosion Yanıcı olan veya gibi kuruluşlar. olmayan maddelerin toz parçacıklarının havada veya tüzük regulations Bakanlar Kurulunca bir kanuna çöktükten sonra ateşleme kaynağı ile karşılaşınca aniden dayanarak onun işleyişini ve emrettiği işleri düzenlemek şiddetli parlama ve alevlenme ile patlama oluşturması. amacı ile Danıştayın görüşü alınarak çıkarılan ve Danıştay trafo transformer Bir bölgeye/işletmeye gelen elektrik incelemesine tabi olan yazılı hukuk kuralları. akımını istenilen gerilim ve akım değerlerine dönüştüren TWA time weighed avarage “Zaman ağırlıklı çevirici. ortalama değer” teriminin İngilizce kısaltması. travma trauma Bir doku veya organın yapısını, biçimini bozan ve dıştan mekanik bir tepki sonucu oluşan U yerel yara. UÇÖ International Labour Organization TS 13001 HACCP hazard analysis and “Uluslararası Çalışma Örgütü”nün kısaltması. management standards for critical control points ultrasonik ultrasonic Kulağın duyabileceği ses Tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları yönetim sınırının üstü. standardı. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi TS 18001 OHSAS Occupational health and National Occupational Health and Safety Council safety administration system specification İş sağlığı ve Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve güvenliği yönetim sistemi spesifikasyonu. stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere TS 18002 OHSAS Occupational health and safety kurulmuş konsey. administration system, application guide İş sağlığı ve uluslararası antlaşma international contract güvenliği yönetim sistemi uygulama rehberi. İki veya daha çok devlet tarafından akdedilen ve TS EN ISO 14001 environmental management cumhurbaşkanının onayıyla yürürlüğe konulduktan sonra standard Çevre yönetim standardı. hukuken bağlayıcı hâle gelen yazılı hukuk kuralları. TS EN ISO 16001 energy efficiency management Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı The standard Enerji verimliliği yönetim standardı. International Agency for Research on Cancer İnsanlarda TS EN ISO 22000 food safety management görülen kanserin nedenlerini ve kanserojen mekanizmaları standard Gıda güvenliği yönetim standardı. tespit etmek, yapılan çalışmaları desteklemek ve organize TS EN ISO 9001 quality management standard etmek, kanserin kontrol altına alınması için bilimsel

21 Sözlük Dergisi stratejiler geliştirmek amacıyla kurulmuş Dünya Sağlık yangın fire, blaze Kontrolsüz yanma. Örgütüne bağlı bir kuruluş. yangınla mücadele işaretleri fire-fighting signs uyarı işareti warning sign Tehlikeye neden Yangın sırasında söndürme çalışmalarında kullanılacak olabilecek veya zarar verecek durum hakkında ikazda ekipmanlarla kaçış yollarını gösteren işaretler. bulunan işaret, uyarı levhası. uyarı levhası yanlış duruş awkward posture İş faaliyetleri uyarı levhası warning sign uyarı işareti sırasında yaralanma riskinin artmasına sebebiyet veren vücut pozisyonu. V yasaklayıcı işaret prohibition sign Tehlikeye neden vaka kontrolü araştırması case control research olacak veya tehlikeye maruz bırakacak davranışı men Hastalıkların, özellikle nadir görülen hastalıkların eden işaret. nedenlerini araştırmak üzere sık olarak kullanılan yaş yöntemi age method Yapılan işin sonucu olarak araştırma çeşidi. meydana gelen veya gelmesi beklenen toz veya gazın, varagel mine funicular Madenlerde vagonla taşıma üzerine su püskürtülerek işyeri havasında kalmasını veya sistemi. füniküler havaya karışmasını önlemek üzere yapılan uygulama. verimlilik productivity Kullanılan kaynaklarla sonuç yaşlı çalışan old employee Çalışma hayatında arasındaki ilişki. genelde 45 veya 50 yaş üzeri çalışan kişiler. vibrasyon detektörü vibration detector Titreşimi yeşil baret green helmet Doktor, hemşire, sağlık ölçen alet. teknisyenleri gibi personelin, doğal afet ve acil durumlar virülans virulence Zehirlilik, öldürücülük. gibi tehlikeli bir alanda müdahale ederken kullandığı voltmetre voltmeter gerilimölçer baret. vurgun hastalığı decompression sickness Kanda yeti yitimli disablity Doğuştan veya sonradan çözünmüş hâldeki nitrojenin, ortam basıncındaki ani herhangi bir hastalık/kaza sonucu bedensel, zihinsel, düşüşle gaz kabarcıkları hâline dönüşmesi sonucu oluşan ruhsal, duygusal ve/veya sosyal yetileri çeşitli derecelerde dolaşım-solunum yetmezliği. dekompresyon hastalığı azalmış veya kaybolmuş kişi, sakat, engelli. vücut kitle indeksi body mass index Kişinin yıldırım lightning Atmosferde doğal elektriklenme ağırlığının (kg) boyununun karesine (m2) bölünerek sonucu bulutla yer arasındaki elektrik boşalması. hesaplanan değer. BMI, VKİ yıldırım topraklaması lightning protection earth Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim W altında bulunan iletkenlere atlamaları (geri atlamalar) WHO World Health Organization “Dünya Sağlık geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek Örgütü”nün İngilizce kısaltması. için işletme akım devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanması. Y yıldırımdan korunma sistemi lightning yalıtkan nonconductor, isolator 1. Elektrik protection system Bir tesisin içinin ve dışının yıldırım iletkenliği sıfır veya çok zayıf olan (cisim veya madde), etkilerinden korunması için kullanılan düzenlerin izolatör, iletken karşıtı. 2. Herhangi bir değmeyi, bütünü. sürtünmeyi önlemek için elektrik iletkenlerini saran, yönetim sistemi management system Politika ve koruyan porselen, kauçuk vb. madde. hedefleri oluşturma ve bu hedefleri başarma sistemi.

22 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

yönetimin katılımı management participation voltun üstünde olan fazlar arası gerilim. Üst ve orta yönetimin örgüt içindeki önemli güvenlik yükümlülük obligation Çalışanlara yasalarla aktivitelerinde kişisel olarak yer almaları. getirilen ve çalışanların uymakla yükümlü oldukları yönetmelik regulations Başbakanlık, bakanlıklar ve düzenleme. kamu tüzel kişileri tarafından kendi görev alanlarıyla ilgili yükümlülük süresi liability period Zararlı kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere mesleksel etkinin sona ermesiyle hastalığın ortaya çıkarılan yazılı hukuk kuralları. çıkmasına kadar geçebilecek en uzun süre. yük load Bir yere taşınması için belli ağırlıkta olan eşya, araç veya gereç(ler). Z yük indirme load lowering Yükün bulunduğu zaman ağırlıklı ortalama değer time weighed seviyeden daha alt bir seviyeye indirilmesi. avarage Günlük sekiz saatlik zamana göre ölçülen- yük kaldırma lifting Yükün bulunduğu seviyeden hesaplanan ağırlıklı ortalama değer. TWA daha yüksek bir seviyeye kaldırılması. zarar harm Sağlığa, çevreye veya mala verilen fiziksel yüksek gerilim high voltage Etkin değeri 1000 hasar.

23 Sözlük Dergisi

İngilizce - Türkçe Dizin

absolute humidity mutlak nem biological agent biyolojik etken absorption absorbsiyon biological limit value BLV acceleration ivme biological monitoring biyolojik izleme acceptable risk kabul edilebilir risk bisinosis bisinozis accident kaza black foot disease kara ayak hastalığı acid asit blue helmet mavi baret acute akut body heat normotermi adapter transformer, ara transformatör body mass index vücut kitle indeksi interstage transformer break mola administrative control idari kontrol breastfeeding room emzirme odası administrative fine idari para cezası business hygiene iş hijyeni age method yaş yöntemi cables iletkenler alternating current alternatif akım candela kandela aluminosis alüminoz caraskal caraskal ambient temperature ortam sıcaklığı carcinogen kanserojen madde ampere meter ampermetre case control research vaka kontrolü araştırması analytical research analitik araştırma CE mark CE işareti anemometer anemometre cell culture hücre kültürü anomaly anomali check list kontrol listesi anthracosis antrakoz chemical abstracts service CAS anthropometry antropometri child labour çocuk işçiliği arc welding ark kaynağı child worker çocuk işçi as low as reasonably ALARP chronic kronik practicable chronic mercury poisoning, merkürializm asbest asbest mercurialism asbestosis asbestoz coal worker pneumoconiosis kömür işçisi assortment, categorization kategorizasyon pnömokonyozu attributable risk etkene atfedilen risk cohort research kohort araştırma audible sound işitilebilen sesler common health and safety Ortak Sağlık ve Güvenlik audiogram odyogram unit Birimi audiometer odyometre community health center Toplum Sağlığı Merkezi autocracy otokrasi occupational health and İş Sağlığı ve Güvenliği awkward posture yanlış duruş safety unit Birimi bagassosis bagasozis compensation tazminat bar, unit of pressure bar concentration konsantrasyon baritosis baritoz conditional probability koşullu olasılık barometer barometre consequence sonuç base, alkali baz constitution anayasa basic life support temel yaşam desteği cornea kornea Bauxite pneumoconiosis boksit pnömokonyozu crisis management center kriz merkezi berylliosis berilyoz cross-sectional research kesitsel araştırma

24 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri cumulative trauma disorders kümülatif travma emergency escape and first- acil çıkış ve ilk yardım bozuklukları aid signs işaretleri customary law örf ve âdet hukuku emergency lighting acil durum aydınlatması daily noise exposure level günlük gürültüye maruz emergency support team acil durum ekibi kalma düzeyi employee representative çalışan temsilcisi dangerous behavior tehlikeli davranış employer, boss işveren dangerous situation tehlikeli durum employment, resettlement istihdam dangerous voltage tehlikeli gerilim energy enerji dangerous workplace tehlikeli işyeri energy efficiency TS EN ISO 16001 decibel desibel management standard decompression sickness vurgun hastalığı environmental management TS EN ISO 14001 decrees in law kanun hükmünde standard kararname environmental monitoring çevresel izleme deformation deformasyon environmental risk çevresel risk degenerative disease dejeneratif hastalık equipotential bonding eş potansiyel kuşaklama density of air moisture havanın nem yoğunluğu equivalent noise level eş değer gürültü seviyesi descriptive research tanımlayıcı araştırma erethism eretizm direct current doğru akım ergonomic program ergonomi programı directorate general of İş Sağlığı ve Güvenliği ergonomic risk factors ergonomik risk faktörleri occupational health and Genel Müdürlüğü ergonomics ergonomi safety European Agency for Safety EU-OSHA disability maluliyet and Health at Work disabled engelli European Statistics on ESAW disablity yeti yitimli Accident at Work disaster felaket event tree analysis, ETA ETA (olay ağacı analizi) dissolution fesih expected value beklenen değer distribution network, power dağıtım şebekesi explosive patlayıcı madde distribution exposed person maruz kişi doctrine doktrin exposure action value maruz kalma eylem dosimeter dozimetre değeri duration süre exposure limit value maruz kalma sınır değeri dust explosion toz patlaması eye and face protector göz ve yüz koruyucusu dust measurement toz ölçümü factor faktör earth current, ground toprak akımı factor of safety emniyet faktörü current failure hata earthing apparatus, topraklayıcı failure mechanism başarısızlık mekanizması grounding rod failure mode and effect analysis FMEA earthing, grounding topraklama Faraday cage Faraday kafesi ecosystem ekosistem farmer’s lung disease çiftçi akciğeri hastalığı effect-exposure duration etkilenmeye maruz kalma fatality rate fatalite hızı süresi fault current, leakage kaçak akım effective temperature efektif sıcaklık current, residual current electronic document elektronik döküman fault tree analysis FTA management system yönetim sistemi (EDYS) fibrous dust lifsi toz elements at risk risk altındaki unsurlar fire-fighting signs yangınla mücadele emergency action plan acil eylem planı işaretleri

25 Sözlük Dergisi fire, blaze yangın humidity nem first aid ilk yardım hygiene hijyen first-aider ilk yardımcı hygrometer higrometre food safety management TS EN ISO 22000 hyperthermia hipertermi standard hypothermia hipotermi force kuvvet in vitro in vitro forklift istif makinesi incidence insidans frequency frekans incidence rate of work iş kazası sıklık hızı frequency sıklık accident gas welding gaz altı kaynağı incident near misses ramak kala olayı globe thermometer glop termometre individual risk bireysel yaşam riski green helmet yeşil baret inert dust inert toz gross domestic product GSYH information security TS ISO/IEC 27001 ground resistance, earth toprak direnci management standard resistance infrasonic subsonik ground wire topraklama teli veya instruction, precept talimat kablosu insulated izole grounding conductor, topraklama iletkeni insured sigortalı earthing conductor International Commission ICOH Guyon’s canal syndrome Guyon kanalı sendromu on Occupational Health hand grip elle kavrama international contract uluslararası antlaşma hand protection el koruyucusu International Labour UÇÖ hand tools el aletleri Organization hand-arm vibration el kol vibrasyonu International Organization ISO handling aids elle taşıma yardımcıları for Standardization harm hasar ionizing radiation iyonize radyasyon harm zarar irritant iritan hazard analysis and TS 13001 HACCP isolation tecrit management standards for jet fire jet yangını critical control points joint probability ortak olasılık hazard and operability study HAZOP judgment karar hazard identification tehlikenin tanımlanması junior employee genç işçi hazard zone, danger zone tehlike bölgesi juris prudence içtihat hazard, danger tehlike juris prudence of the court of içtihadı birleştirme hazardous event tehlikeli olay cassetion kararları head protection baş koruyucu karoshi karoshi health surveillance sağlık gözetimi Labor and Social Security ÇASGEM healthy worker effect sağlıklı işçi etkisi Training and Research hearing protection kulak koruyucusu Center heat ısı labour inspection board İş Teftiş Kurulu Başkanlığı hertz, Hz hertz labour inspector iş müfettişi hierarchy hiyerarşi law hukuk High Velocity Oxygen Fuel HVOF law kanun high voltage yüksek gerilim legal entity, legal person, tüzel kişi human error probability HEP artificial person human factors insan faktörleri legislation mevzuat

26 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri less dangerous workplace az tehlikeli işyeri ministry of labour and social ÇSGB liability period yükümlülük süresi security lifting yük kaldırma mitigation azaltıcı etken lifting equipment kaldırma araçları mobbing mobing light work, light occupation hafif iş monorail crane monoray vinç lighting, illumination aydınlatma mortality rate mortalite hızı lightning yıldırım movement, motion hareket lightning protection earth yıldırım topraklaması musculoskeletal disorders MSD lightning protection system yıldırımdan korunma mutagenic substance mutajen madde sistemi National Institute of NIOSH lightning rod, lightning paratoner Occupational Safety and conductor Health load yük National Occupational Ulusal İş Sağlığı ve load lowering yük indirme Health and Safety Council Güvenliği Konseyi local lokal net to ground açık topraklama low voltage alçak gerilim network iletim şebekesi lumbar support belt bel desteği kemeri neutral ground, neutral soil nötr toprak lumen lümen night working gece çalışması lux lüks noise gürültü luxmeter lüksmetre noise pollution gürültü kirliliği machine makine non-ionizing radiation iyonize olmayan machine safeguard makine koruyucusu radyasyon machine tool takım tezgâhı nonconductor, isolator yalıtkan machinery directive Makine Emniyet norm hierarchy, law pyramid normlar hiyerarşisi- 2006/42/EC Yönetmeliği kanunlar piramidi maintenance bakım obligation yükümlülük management participation yönetimin katılımı occasional signs geçici işaretler management system yönetim sistemi occupational biomechanics iş biyomekaniği mandatory sign emredici işaret occupational disease meslek hastalığı manual handling elle taşıma işi occupational exposure limit OEL manual lifting elle kaldırma occupational health and iş sağlığı ve güvenliği manual material handling elle malzeme taşıma safety manual operation elle çalışma Occupational health and TS 18001 OHSAS maternity leave doğum izni safety administration maximum acceptable MAC system specification concentration Occupational health and TS 18002 OHSAS maximum concentration müsaade edilen azami safety administration allowed konsantrasyon system, application guide mechanical stress mekanik gerilme Occupational Health and İş Sağlığı ve Güvenliği meshwork, network şebeke Safety Board Kurulu Metal füme fever metal dumanı ateşi Occupational Health and İSGÜM microorganism mikroorganizma Safety Center Directorate milling freze occupational health and iş sağlığı ve güvenliği Minamata disease Minamata hastalığı safety inspection denetimi mine funicular varagel occupational rehabilitation mesleki rehabitilasyon miner’s nystagmus madenci nistagmusu occupational risk mesleki risk

27 Sözlük Dergisi octave band oktav bandı process proses office ergonomics ofis ergonomisi productivity verimlilik ohmmeter ommetre profession, job meslek old employee yaşlı çalışan prohibition sign yasaklayıcı işaret on-grid, open-circuit açık devre proportion orantı operator kullanıcı protect korumak orange helmet turuncu baret protection earth koruma topraklaması organizational commitment örgütsel bağlılık protective koruyucu other health staff diğer sağlık personeli protective clothing koruyucu giysi overvoltage aşırı gerilim protective conductor koruma iletkeni oxygen fuel oksi yakıt protective footwear ayak koruyucusu pain threshold ağrı eşiği protective measure koruyucu önlem panel pano psychosocial psikososyal parasite carrier konakçı psychrometer psikometre pascal paskal public rights kamu hakları pathogenicity patojenite qualitative risk analysis nitel risk analizi periodic periyodik quality kalite periodic control examination aralıklı kontrol quality management kalite yönetimi muayenesi quality management TS EN ISO 9001 periodical check periyodik kontrol standard permanent incapacity benefit sürekli iş göremezlik quality policy kalite politikası ödeneği quantitative risk analysis sayısal risk analiz permanent signs kalıcı işaretler radiant heat radyan ısı permissible exposure limits PELs radiation radyasyon personal protective kişisel koruyucu donanım radiation officer radyasyon görevlisi equipment ram, tup, pile driver şahmerdan personal protective kişisel koruyucu donanım rate hız (I) equipment categorization kategorizasyonu ratio oran pesticide pestisit reactive inspection tepkisel teftiş phase conductor faz iletkeni reagent reaktif plane planya real person gerçek kişi plumbism plumbizm recovery time iyileşme süresi pneumoconiosis pnömokonyoz red helmet kırmızı baret polisher polisaj regulation regülasyon pool type fire havuz tipi yangın regulations tüzük posture duruş regulations yönetmelik power cables enerji kabloları relative humidity bağıl nem preliminary risk analysis birincil risk analizi repetition tekrarlama pressure basınç repetitive motion injury RMI pressured container basınçlı kap repetitive strain injury RSI prevalence prevalans reporting systems raporlama sistemleri prevention önleme rescue work kurtarma çalışması preventive inspection önleyici teftiş residual current relay kaçak akım rölesi prime ministry BİMER residual risk artık risk communication center residual risk bakiye risk principal employer asıl işveren resonance rezonans

28 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri respirable dust solunabilir toz Social Security Institution SGK respiratory protective solunum koruyucuları soil impedance toprak empedansı equipment solvent solvent right hak special rights özel haklar right of participation katılım hakkı speed, velocity hız (II) right to avoid work çalışmaktan kaçınma staff, personnel, employee çalışan hakkı stannosis stannoz risk risk state of emergency, emergency acil durum risk analysis risk analizi situation risk assessment risk değerlendirme stress stres risk assessment risk değerlendirmesi sub-employer alt işveren risk assessment decision risk değerlendirme karar substitution, replacement ikame matrix matrisi superintendent bina sorumlusu risk communication risk iletişimi supply line besleme hattı risk estimation risk tahmini surge arrestr parafudr risk factor risk faktörü surveillance gözetim risk indicator risk göstergesi talcosis talkozis risk management risk yönetimi temporary incapacity benefit geçici iş görememezlik risk ratio oransal risk ödeneği risk reduction risk azaltma termination of contract sözleşmenin feshi rush compensation rücuan tazminat The International Agency for Uluslararası Kanser safety emniyet Research on Cancer Araştırmaları Ajansı safety and health signs sağlık güvenlik işaretleri thermal comfort conditions termal konfor şartları safety culture güvenlik kültürü thermometer termometre safety harness, fall arresters emniyet kemeri threshold limit value eşik sınır değeri safety inspection güvenlik denetimi threshold of hearing işitme eşiği safety integrity level, SIL güvenlik doğruluk düzeyi time weighed avarage zaman ağırlıklı ortalama safety management system güvenlik yönetim sistemi değer safety monitoring güvenlik gözleme toxic toksik safety policy güvenlik politikası toxicity toksisite safety sampling güvenlik örnekleme transformer trafo safety surveys güvenlik araştırmaları trauma travma safety tours güvenlik turu Turkish Atomic Energy TAEK safety, health and SHE Authority environment ultrasonic ultrasonik screened tool ekran araç unregistered employment KADİMBİS sector sektör control system segmental vibration segmental titreşim velocity of current hava akım hızı separating transformer, ayırma transformatörü very dangerous workplace çok tehlikeli işyeri isolating transformer vibration titreşim severity şiddet vibration detector vibrasyon detektörü Shaver disease Shaver hastalığı virulence virülans short circuit kısa devre voltage gerilim short-term exposure limit STEL voltmeter voltmetre siderosis sideroz warning sign uyarı işareti silicosis silikoz waste atık

29 Sözlük Dergisi weight rate of work accident iş kazası ağırlık hızı work related musculoskeletal işe bağlı kas iskelet what if olursa ne olur disorders, WMSD, bozuklukları white helmet beyaz baret WRMSD women kadın work, occupation iş work accident iş kazası worker işçi work based on force kuvvete dayalı çalışma working conditions çalışma koşulları work environment çalışma ortamı workplace işyeri work equipment with special özel risk taşıyan iş workplace health and safety İşyeri Sağlık ve Güvenlik risk ekipmanı unit Birimi work inspection automation İTOS workplace physician işyeri hekimi system World Health Organization DSÖ work related diseases işle ilgili hastalıklar X-ray reader okuyucu work related musculoskeletal işe bağlı kas iskelet yellow helmet sarı baret disorder hazard sistemi bozukluk zeroing sıfırlama tehlikesi zinc fume fever çinko dumanı humması

30 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

KAYNAKLAR

1. Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı ve Güvenliği. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2014. 2. Alper Y. İş Sağlığı ve Güvenliği için Politika Oluşturma ve Uygulama. Güvenlik Kültürü Konusunda Sosyal Tarafları Bilgilendirme ve Duyarlılık Artırma Semineri, Bursa, 22 Mart 2005. 3. Alli BO. Fundamental principles of occupational health and safety, Second Ed. ILO, Cenevre, p: 17-22, 2008. 4. İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İşbirliği Protokolü. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı- Sağlık Bakanlığı. 21.08.2013, Ankara. 5. Gözler K. Hukuka Giriş. Ekin Yayınları, 11. Baskı, Bursa, 2014. s:393. 6. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, 1950. 7. Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, 1976. 8. Avrupa Sosyal Şartı, 1965. 9. 6098 sayılı Borçlar Kanunu, Ankara, 2011. 10. Alpagut G. İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından İşçinin Hakları ve Yükümlülükleri, Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları Sempozyumu, Türk Harb-İş Sendikası Eğitim Yayınları, İstanbul 2004, 39-45. 11. Quinn AE. Safe Handling and Storage of Chemicals International Labour Organization Encyclopaedia of Occupational Health & Safety Part IX. Chemicals, 2011. 12. Dedeler H. Bir işletmede işyeri fiziksel risk etmenlerinin çalışanların sağlığın olan etkisinin saptanması ve değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Edirne, 2008. 13. Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı. In: Halk Sağlığı Temel Bilgiler Ed. Güler Ç, Akın L. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2006. 14. Özgül F. İş Kazalarının Ekonomik Yönünün Analizi ve Ülke Sektör İşletme Bazında Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s 71, İstanbul, 1991. 15. Moller RA. Effects of the Physical Environment: Noise As a health hazard. In: Public Health & Preventive Medicine. Ed. Wallace RB, Maxcy-Rosenau-Last Appleton & Lange. 14th Ed. Stanford. USA. 1998. 16. Sağocak M. Ergonomik Tasarımda Renk. Trakya University Journal of Science, 6(1): 77-83, 2005. 17. Yılmaz G. İş Kazalarının Nedenleri, 2007. http://www.isguvenligi.net/index.php? option= com_ content&task=view&id=41 18. Atılgan T. Konfeksiyon İşletmelerinde Performans Değerlendirmesi ve Etki Eden Faktörler, 2007. http://www.viva-systems.com/turkish/konf_performans. htm 19. Çarpışan İ. Fiziksel Risk Etmenleri 2013. http://carpisan.blogspot.com.tr/2013/04/fiziksel- risk-tmenleri_2372.html 20. Avrupa Birliğinin 18/9/2000 tarihli ve 2000/54/EC sayılı Konsey Direktifi 21. 4857 Sayılı İş Kanunu, 10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazete.

31 Sözlük Dergisi

22. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete. 23. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği, 26.12.2012 tarih ve 28509 sayılı Resmi Gazete. 24. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete. 25. İSG Risk Değerlendirme Yönetmeliği, 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete. 26. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete. 27. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik, 15.06.2013 tarih ve 28678 sayılı Resmi Gazete. 28. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik, 18.06.2013 tarih ve 28681 sayılı Resmi Gazete. 29. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik, 02.07.2013 tarih ve 28695 sayılı Resmi Gazete. 30. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, 20.07.2013 tarih ve 28713 sayılı Resmi Gazete. 31. Çalışanların titreşimle ilgili risklerden korunmalarına dair yönetmelik. 22.08.2013 tarih ve 28743 sayılı Resmi Gazete. 32. Alpay AS. Ergonomi Tanımlar ve Genel Esaslar 2008. https://isguvenligiuzmani. org/2008/09/25/ergonomi-tanim-ve-genel-esaslar 33. Sabancı A, Sümer, SK. Ergonomi. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. 3. baskı, 2015. 34. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi-III ve Eylem Planı 2014-2018, Ankara, 2014. 35. Global estimates and trends 2000-2012. ILO-IPEC 2013. http://www.ilo.org/ipec/ Informationresources/WCMS_221513/lang-en/index.htm 36. Tüzünkan D. Kadın İşgücüne Yönelik ILO Sözleşmeleri ve Uygulanabilirliği: Mevzuatlar Açısından Türkiye İtalya Karşılaştırması, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12; 312-24, 2016. 37. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası-1982. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa.htm 38. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Türkiye’de Kadın İşgücü Profili ve İstatistiklerinin Analizi, Ankara, 2014. 39. Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi, Klinik Gelişim Dergisi, 25(3): 1-3, 2012. 40. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Yaşlılığa Genel Bakış. 2014, Ankara. http://eyh.aile.gov.tr/uygulamalar/yasli-bakim-hizmetleri/yasliliga- genel-bakis 41. Aslan D, Ertem M. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Yayın No: 2012-1, Ankara, 2012, 42. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. 06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazete.

32 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

43. Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik. 16.08.2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete. 44. Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik. 24.07.2013 tarih ve 28717 sayılı Resmi Gazete. 45. ÇASGEM Risk yönetimi ve değerlendirilmesi. http://www.emo.org.tr/ekler/3f3ee69344b1032_ ek.pdf 46. Şimşek B. Sağlık gözetimi. http://www.hisam.hacettepe.edu.tr/universiteisghcalistay/ SaglikGozetimiBulentSimsek.pdf 47. İSG Kurulları Hakkında Yönetmelik. 18.01.2013 tarih ve 28532 sayılı Resmi Gazete. 48. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/ tr/HbIcerikDetay. aspx?ID=18&IcerikID=644 49. Budakoğlu C. Acil Durum Planları 2014. http://basiskele. meb.gov.tr/www/is-sagligi-ve- Guvenligi/icerik/261 50. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete. 51. Bilir N. İş Sağlığı ve Güvenliği Profili Türkiye. ILO Türkiye Ofisi, s 64- 71, Ankara 2016. 52. Güzel A, Okur AR, Caniklioğlu N. Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 14. baskı, s. 397-98, 2012, İstanbul. 53. Süzer AN. Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, s.296, İstanbul 2013. 54. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, 12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete. 55. Güven, R. Mesleksel Hastalıklara Giriş, 1-Mesleki Hastalıkların Tanımı, Tarihçesi, Epidemiyolojisi, In: Mesleksel Hastalıklar Kitabı, Ed. Özyardımcı N. s. 3-61, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 2007. 56. Tanır F. İş Sağlığı ve Güvenliği. Temel Halk Sağlığı. Ed. Akbaba M, Demirhindi H. Akademisyen Kitabevi, s:121-53. 2017, Ankara. 57. Alpay, AS. Ergonomi Tanımlar ve Genel Esaslar 2008. https://isguvenligiuzmani. org/2008/09/25/ergonomi-tanim-ve-genel-esaslar/ 58. İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama Rehberi, ÇSGB No: 09, ISBN: 978-605-4971-02-2. 59. Occupational Safety and Health Administration. https://www.osha.gov/Publications/ OSHA3143/ OSHA3143.htm#Industrial 60. Arman D. El yıkama ve el dezenfeksiyonu. In: Doğanay M, Ünal S. Hastane İnfeksiyonları, Hastane İnfeksiyonları Derneği Yayını No:1, Bilimsel Tıp Yayınevi, Ankara, 2003. 61. WHO Guidelines On Hand Hygiene In Health Care (Advanced Draft): A Summary. Clean Hands Are Safer Hands. WHO, 2005. 62. Banky T. Sources of Fire Hazards, International Labour Organization Encyclopaedia of Occupational Health & Safety Part VI. General Hazards, 2011. 63. Drysdale D. Fire; Basic Concepts, International Labour Organization Encyclopaedia of Occupational Health & Safety Part VI. General Hazards 2011. 64. Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik. 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete.

33 Sözlük Dergisi

65. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, 2013. 66. Makine Koruyucuları Yönetmeliği. 17.5.1983 tarih ve 18050 sayılı Resmi Gazete. 67. Makina Emniyeti Yönetmeliği. 03.03.2009 tarih ve 27158 sayılı Resmi Gazete. 68. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği. 25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazete. 69. Doğan M. Kişisel Koruyucu Donanımların Seçimi ve Kontrollerinin Önemi. Sanayi Gazetesi, 18.01.2016. 70. Elle Taşıma İşleri Yönetmenliği. 24.07.2013 tarih ve 28717 sayılı Resmi Gazete. 71. Tanır F. Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi, Akdemisyen Kitabevi, 2016, Ankara, s: 329- 33. 72. Red Cross launches life-saving road safety pack. www.redcross.org.uk 73. St John Ambulance Australia-First Aid Training Standards. www.stjohnambulance.au 74. T.C. Sağlık Bakanlığı, İlkyardım Yönetmeliği, 29.07.2015 tarih ve 29429 sayılı Resmi Gazete. 75. ISO. Org; ISO 45000 Brefing Notes, Occupational health and safety Geneva, 2015. 76. TSE, OHSAS 18001, OHSAS Health & Safety Standards. http://www.ohsas-18001- occupational-health-and-safety.com 77. People and Work Research Reports 44, Finnish Institute of Occupational Health, Helsinki 2001. http://www.ttl.fi/en/publications/Electronic_publications/Documents/Work_and_ health_countryprofiles2001.pdf 78. Tezcan S. Epidemiyoloji, Hacettepe Halk Sağlığı Vakfi Yayınları, 2009. 79. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı, Temel Bilgiler 3. cilt Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2015. 80. İşler C. İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile güvenlik kültürünün iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesindeki etkisi. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, 2013, Ankara. 81. Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ bts, 82. Redhouse İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce Sözlük, İstanbul 2014.

34 İş Sağlığı ve Güvenliği Terimleri

Yazarlar

Prof. Dr. Ali Bayat [email protected] 1962 yılında Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde doğdu. 1985’te Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümünden ziraat mühendisi olarak mezun oldu. 1987 yılında yüksek lisans öğrenimini, 1991 yılında doktora öğrenimini tamamladı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği Bölüm Başkanlığı ve Çukurova Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi (ÇİSAM) Müdür Yardımcılığı görevlerini yürüten Bayat’ın alanında 150’yi aşkın bilimsel eseri ve üç adet kitap yazarlığı bulunmaktadır. İngilizce bilen Bayat, evli ve iki çocuk babasıdır.

Prof. Dr. Elçin Yoldaşcan [email protected] 1962 yılında Adana’da doğdu. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesinden 1986 yılında mezun oldu. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalında 1996 yılında halk sağlığı uzmanı unvanı aldı. Hâlen aynı Ana Bilim dalında öğretim üyesi olarak çalışmakta olan Yoldaşcan’ın uluslararası ve ulusal birçok yayını bulunmaktadır. İşyeri Hekimliği ve İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı Eğiticisi Belgesi ve İşyeri Hekimliği Belgesi bulunan Yoldaşcan İngilizce bilmektedir. Elçin Yoldaşcan, bir çocuk annesidir.

Prof. Dr. Ferdi Tanır [email protected] 1960 yılında Adana’da doğdu. 1985 yılında Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Aynı fakültede 1998 yılında halk sağlığı uzmanı oldu. Hâlen Halk Sağlığı Ana Bilim Dalında öğretim üyesi olarak görevini sürdürmektedir. Çukurova Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim, Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğünü 2014 yılından bu yana yürüten Tanır’ın yayımlanmış 150’den fazla ulusal ve uluslararası bilimsel çalışması bulunmaktadır. İşyeri Hekimi, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Eğiticisi ve Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi kitaplarının editörü olan Tanır, İngilizce bilmektedir. Ferdi Tanır, evli ve iki çocuk babasıdır.

35 Sözlük Dergisi

Doç. Dr. Ozan Şenkal [email protected] 1971 yılında Adana’da doğdu. Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümünden 1993 yılında mezun oldu. Hâlen Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitim Bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Uluslararası ve ulusal birçok yayını ile birlikte İş Sağlığı ve Güvenliği Eğiticisi ve Uzmanlığı Belgesi de bulunan Şenkal, İngilizce bilmektedir. Ozan Şenkal, evli ve iki çocuk babasıdır.

Semiha Dostlar [email protected], [email protected] 1976 yılında Tarsus’ta doğdu. 1999 yıllında Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesinden mimar olarak mezun oldu. 1999-2002 yılları arasında Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde yüksek lisans öğrenimini yaptı. 2002 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığında iş müfettiş yardımcısı olarak göreve başladı. Hâlen İş Teftiş Kurulu Adana Grup Başkanlığında iş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu başkan yardımcısı olarak görev yapmaktadır. İngilizce bilen Dostlar, evli ve iki çocuk annesidir.

Doç. Dr. Zeki Okur [email protected], [email protected] 1967 yılında Hatay’ın Samandağ’ı ilçesinde doğdu. 1989 yılında Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. 1993’te İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde bilim uzmanı unvanı aldı, 2004 yılında doçent oldu. Aldığı burslarla Almanya Wilhems ve İsviçre Fribourg Üniversitelerinde bilimsel araştırmalarda bulundu. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku alanında yayımlanmış birçok makalesi bulunan Okur, 2011 yılından bu yana Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanlığı görevi ile Çukurova Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi Yönetim Kurulu üyeliği görevlerini yürütmektedir. Almanca ve Fransızca bilen Okur, evli ve iki çocuk babasıdır.

36 SÖZLÜK DERGİSİ ARŞİV SAYILARI (Cilt 1)

ÇOCUK ACİL TIP VE YOĞUN BAKIM TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ GÖĞÜS HASTALIKLARI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 2) (Sayı 1) Doç. Dr. Münire Gökırmak Doç. Dr. Agop Çıtak Dr. Ayşe Berna Anıl ÇOCUK HEMATOLOJİSİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ Yrd. Doç. Dr. Demet Demirkol (Sayı 3) Dr. Deniz Tekin Dr. Esra Şevketoğlu Prof. Dr. Davut Albayrak Doç. Dr. Hayri Levent Yılmaz Doç. Dr. Canan Uçar-Albayrak Doç. Dr. Murat Duman Prof. Dr. Metin Karaböcüoğlu YENİDOĞAN TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ Dr. Nilgün Erkek-Atay Doç. Dr. Nurettin Onur Kutlu (Ek Sayı 1) Dr. Nilüfer Yalındağ-Öztürk Prof. Dr. Rahmi Örs Dr. Şükrü Paksu Dr. H. Tarkan İkizoğlu EPİDEMİYOLOJİ VE DEMOGRAFİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ Yrd. Doç. Dr. Tolga F. Köroğlu Dr. Okşan Derinöz (Ek Sayı 2) Doç. Dr. Mehmet Boşnak Dr. Eylem Ulaş-Saz Doç. Dr. G. Nural Bekiroğlu (Cilt 2) KOZMETOLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ PARAZİTOLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 1) (Sayı 3) http://www.logos.com.tr/PDF/Kozmetoloji_sunus.pdf http://www.logos.com.tr/PDF/parazitoloji.pdf

Prof. Dr. Yasemin Yazan Prof. Dr. Gülendame Saygı Doç. Dr. Ecz. Alb. Ayhan Savaşer Prof. Dr. Ecz. Alb. Yalçın Özkan ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ ADLİ TIP TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 4) (Sayı 2) http://www.logos.com.tr/PDF/cocukistismar.pdf http://www.logos.com.tr/PDF/adlitip.pdf Prof. Dr. Ufuk Beyazova Doç. Dr. Gürol Cantürk Prof. Dr. Figen Şahin

(Cilt 3) BASKETBOL-VOLEYBOL-HENTBOL TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ İNFEKSİYON HASTALIKLARI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 1) (Sayı 3) http://www.logos.com.tr/PDF/sporterimleri.pdf http://www.logos.com.tr/PDF/infeksiyon.pdf

Doç. Dr. Cengiz Arslan Okutman Selçuk Erhan Prof. Dr. Ahmet Kalkan, Yrd. Doç. Dr. Yüksel Savuncu Özgür Karataş Prof. Dr. Mustafa Kaplan Yrd. Doç.Dr. Murat Şenyuva

ANALİZ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 2) (Sayı 4) http://www.logos.com.tr/PDF/analiz.pdf http://www.logos.com.tr/PDF/cocukend.pdf

Prof. Dr. Ecz. Bengi Uslu Prof. Dr. Ecz. Alb. Yalçın Özkan Prof. Dr. Zerrin Orbak, Dr. Kezban Karabağ Uzm. Kim. Mehmet Gümüştaş Prof. Dr. Ecz. Sibel A. Özkan Doç. Dr. Ecz. Alb. Ayhan Savaşer (Cilt 4) ÇOCUK ALERJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ FUTBOL TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 1) (Sayı 2) http://www.logos.com.tr/PDF/cocukalerji.pdf http://www.logos.com.tr/PDF/futbolterim.pdf

Prof. Dr. Nihat Sapan Yrd. Doç. Dr. Ercan Gür Prof. Dr. Dost Zeyrek Öğr. Gör. Faruk Akçınar Doç. Dr. Suna Asilsoy Doç. Dr. Arzu Babayiğit ÇOCUK NEFROLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ Doç. Dr. Ferhat Çatal (Sayı 3) Doç. Dr. Figen Gülen http://www.logos.com.tr/PDF/sozluk102013.pdf Doç. Dr. Özlem Keskin Doç. Dr. Emin Mete Prof. Dr. Ferah Gönülşen Sönmez Doç. Dr. Emin Özkaya Doç. Dr. Serap Özmen Doç. Dr. Duygu Erge ÇOCUK ERGEN VE PSİKİYATRİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ Doç. Dr. Özge Yılmaz Doç. Dr. Koray Harmancı (Sayı 4) Yrd. Doç. Dr. Yakup Canıtez Doç. Dr. Ercan Küçükosmanoğlu http://www.logos.com.tr/PDF/cocukergen.pdf Prof. Dr. Esen Demir Doç. Dr. Emine Dibek Mısırlıoğlu Doç. Dr. Ahmet Akçay Doç. Dr. Cevdet Özdemir Doç. Dr. Işık Görker Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Doç. Dr. Metin Aydoğan Doç. Dr. Zeynep Tamay Arş. Gör. Dr. Güçlü Ayaz Araş. Gör. Dr. M. Araz Altay Doç. Dr. Demet Can Doç. Dr. Ayfer Yükselen Arş. Gör. Dr. Nazike Ak Uzm. Kl. Psk. Berfin Bozkurt

(Cilt 5) ÇOCUK GÖĞÜS HASTALIKLARI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ HEMATOLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 1) (Sayı 2) http://www.logos.com.tr/PDF/cocukgogushasta.pdf http://www.logosyayincilik.com/logosDATA/userfiles/ file/hematoloji.pdf Yrd. Doç. Dr. Müsemma Karabel Prof. Dr. Abdülkadir Koçak Uz. Dr. Yurda Şimşek Prof. Dr. İsmet Aydoğdu Doç. Dr. Mehmet Köse Uz. Dr. Tuğba Şişmanlar Prof. Dr. Fevzi Altuntaş Prof. Dr. H. Uğur Özçelik Prof. Dr. Nevin Uzuner Prof. Dr. Ayten Pamukçu Prof. Dr. Ebru Yalçın Doç. Dr. Sevgi Pekcan Doç. Dr. Özge Yılmaz Yrd. Doç. Dr. Velat Şen Prof. Dr. Hasan Yüksel

SOLUNUM YOLU İLAÇLARI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ RAKET SPORLARI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 3) (Sayı 4) http://www.logosyayincilik.com/logosDATA/userfiles/ http://www.logosyayincilik.com/logosDATA/userfiles/ file/Sozluk_Dergisi_2014_Eylul.pdf file/Sozluk_Dergisi_2014_aralik.pdf

Prof. Dr. Betül Arıca Yegin Doç. Dr. Ercan Gür Doç. Dr. Ayhan Savaşer Yrd. Doç. Dr. Ali Serdar Yücel Prof. Dr. Dz. Ecz. Alb. Yalçın Özkan

(Cilt 6) ERGEN SAĞLIĞI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 1) http://www.logosyayincilik.com/logosDATA/userfiles/file/Ergen_Sagligi_Terimleri.pdf

Prof. Dr. Orhan Derman Yrd. Doç. Dr. Yaşar Durmaz

İLAÇ ANALİZLERİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (Sayı 2) http://www.logosyayincilik.com/logosDATA/userfiles/file/ilac_analizleri_terimleri.pdf

Prof. Dr. Bengi Uslu Prof. Dr. Ayhan Savaşer Araş. Gör. Mehmet Gümüştaş Prof. Dr. Yalçın Özkan Araş. Gör. Burçin Bozal-Palabıyık Prof. Dr. Sibel A. Özkan