Program Ochrony Środowiska dla gminy Mokrsko do roku 2020

Spis treści Wykaz skrótów i wyjaśnienia pojęć

1 Wstęp

2 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

3 Spójność z dokumentami strategicznymi i programowymi

4 Charakterystyka obszaru gminy Mokrsko

4.1 Demografia

4.2 Gospodarka

4.2.1 Rolnictwo

4.2.2 Turystyka

4.2.2.1 Zabytki

4.3 Przemysł

5 Ocena aktualnego stanu środowiska gminy Mokrsko – obszary interwencji

5.1 Ochrona klimatu i jakości powietrza

5.1.1 Zagadnienia horyzontalne

5.1.2 Podsumowanie

5.2 Zagrożenia hałasem

5.2.1 Zagadnienia horyzontalne

5.2.2 Podsumowanie

5.3 Pola elektromagnetyczne

5.3.1 Zagadnienia horyzontalne

5.3.2 Podsumowanie

5.4 Gospodarowanie wodami

5.4.1 Wody powierzchniowe

5.4.2 Obszary zagrożone podtopieniami

5.4.3 Wody podziemne

5.4.4 Zagadnienia horyzontalne

5.4.5 Podsumowanie

5.5 Gospodarka wodno-ściekowa

5.5.1 Zagadnienia horyzontalne

5.5.2 Podsumowanie

5.6 Zasoby geologiczne

5.6.1 Zagadnienia horyzontalne

5.6.2 Podsumowanie

5.7 Gleby

5.7.1 Zagadnienia horyzontalne

5.7.2 Podsumowanie

5.8 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

5.8.1 Zagadnienia horyzontalne

5.8.2 Podsumowanie

5.9 Zasoby przyrodnicze

5.9.1 Lasy i łowiectwo

5.9.2 Formy ochrony przyrody

5.9.3 Zagadnienia horyzontalne

5.9.4 Podsumowanie

5.10 Zagrożenia poważnymi awariami

5.10.1 Zagadnienia horyzontalne

5.10.2 Podsumowanie

6 Podsumowanie efektów realizacji dotychczasowego POŚ

7 Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie

8 Monitoring, ewaluacja i sprawozdawczość z realizacji Programu Ochrony Środowiska

9 Spis rysunków

10 Spis tabel

11 Spis wykresów

Wykaz skrótów i wyjaśnienia pojęć WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

OZE – Odnawialne Źródła Energii

GUS- Główny Urząd Statystyczny

POŚ – Program Ochrony Środowiska

WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

JST - Jednostka/i samorządu terytorialnego

JCWPd – Jednolita Część Wód Podziemnych

GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych

JCW – Jednolita Część Wód PSZOK – Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych Analiza SWOT – nazwa analizy jest akronimem słów z języka angielskiego: Strenght (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagrożenia)

1 Wstęp

Niniejszy dokument, został opracowany zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.), uwzględniając część strategii „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” dotyczących ochrony środowiska. Program Ochrony Środowiska dla gminy Mokrsko jest podstawowym dokumentem koordynującym działania na rzecz ochrony środowiska na terenie gminy. Zawiera cele i zadania, które powinna realizować gmina w celu ochrony środowiska w jej granicach administracyjnych. Dokument ten został opracowany zgodnie z najnowszymi wytycznymi Ministerstwa Środowiska: Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, Warszawa 2 września 2015. Program podsumowuje stan środowiska gminy oraz zawiera zestawienie jej słabych i mocnych stron (analiza SWOT). Dzięki kompleksowemu ujęciu stanu środowiska na terenie gminy możliwe stało się zdefiniowanie na tej podstawie najważniejszych celów środowiskowych, do jakich powinno się dążyć kierując dobrem środowiska i ideą zrównoważonego rozwoju.

2 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Podstawowym celem sporządzania i uchwalania Programu Ochrony Środowiska jest realizacja przez jednostki samorządu terytorialnego polityki ochrony środowiska zbieżnej z założeniami najważniejszych dokumentów strategicznych i programowych. POŚ stanowi podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem spajającą wszystkie działania i dokumenty dotyczące ochrony środowiska i przyrody na szczeblu JST.

W niniejszym dokumencie dokonano oceny aktualnego stanu środowiska oraz przeanalizowano możliwości jego poprawy na terenie gminy Mokrsko z uwzględnieniem dziesięciu obszarów przyszłej interwencji:  Ochrona klimatu i jakości powietrza,  Gospodarowanie wodami,  Gleby,  Zasoby geologiczne,  Zasoby przyrodnicze,  Zagrożenia hałasem,  Pola elektromagnetyczne,  Gospodarka wodno-ściekowa,  Gospodarka odpadami oraz zapobieganie powstawaniu odpadów,

 Zagrożenia poważnym awariami.

Każdy z dziesięciu wyżej wymienionych obszarów zawiera podsumowanie i analizę SWOT, która ma na celu pokazania mocnych stron gminy oraz tych, które wymagają interwencji. W Programie Ochrony Środowiska zostały ujęte zadania, które gmina Mokrsko zamierza zrealizować w celu poprawy stanu środowiska. Zadania te będą dotyczyły: poprawy jakości powietrza, gospodarki wodno–ściekowej oraz gospodarki odpadami. Do zadań przypisano wskaźniki realizacji, które ułatwią prowadzenie monitoringu realizacji POŚ oraz będą stanowiły podstawę przygotowywania raportu z jego realizacji.

3 Spójność z dokumentami strategicznymi i programowymi

Niniejszy dokument spójny jest z celami oraz kierunkami interwencji/działań ujętych m. in. w następujących dokumentach strategicznych:

I. Strategia Rozwoju Kraju 2020: Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka:  Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko:  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. Poprawa stanu środowiska II. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”:  Cel 3. Poprawa stanu środowiska:  Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne; III. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”:  Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców:  Działanie 3.2.1. Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno - budowlanych oraz istniejących zasobów;

IV. Program Ochrony Powietrza dla strefy łódzkiej:  Cel szczegółowy: osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz działań krótkoterminowych,  Kierunek interwencji: zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich przekroczeń;  Kierunek interwencji: ograniczenie skutków i czasu trwania zaistniałych przekroczeń. V. Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego 2016 na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024:

 Poprawa jakości powietrza przy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w kontekście zmian klimatu,  Osiągnięcie dobrego stanu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, VIII. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wieluńskiego na lata 2014 - 2017:  Realizacja programów ochrony powietrza,  Ograniczenie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie paliw ekologicznych, remonty dróg),  Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi,  Ochrona wód przed zanieczyszczeniem ze źródeł punktowych i obszarowych. IX. Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Mokrsko  usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest;  minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju;  likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. X. Strategia rozwoju gminy Mokrsko na lata 2015-2022:  Budowa i modernizacja systemu wodno-kanalizacyjnego wraz z budową oczyszczalni ścieków;  Rozbudowa i przebudowa dróg gminnych; XI. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.

Niniejszy POŚ kontynuuje cele dotychczas obowiązującego Programu Ochrony Środowiska dla gminy Mokrsko (Uchwała Nr XXX/130/05 Rady gminy Mokrsko z dnia 22 sierpnia 2005 r.):

 Ograniczenie wpływu emisji zanieczyszczeń z transportu drogowego do środowiska,  Likwidacja źródeł niskiej emisji, ograniczenie emisji pyłu zawieszonego i dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu,  Ochrona jakości wód powierzchniowych i podziemnych,

4 Charakterystyka obszaru gminy Mokrsko

Gmina Mokrsko jest gminą wiejską, położoną w południowo- zachodniej części województwa łódzkiego, w powiecie wieluńskim. Zajmuje powierzchnię 78 km2[1],

Rysunek 1. Położenie gminy Mokrsko na tle województwa łódzkiego oraz powiatu wieluńskiego

Źródło: Opracowanie własne Gmina sąsiaduje:  od zachodu – z gminą Skomlin (powiat wieluński, województwo łódzkie),  od południa – z gminą Praszka, (powiat oleski, województwo opolskie),  od wschodu – z gminą Wieluń oraz Pątnów (powiat wieluński, województwo łódzkie) oraz gminą Praszka (powiat oleski, województwo opolskie),  od północy –gminą Wieluń (powiat wieluński, województwo łódzkie).

1 Bank Danych Lokalnych GUS, dane za rok 2016

Rysunek 2. Położenie gminy Morsko na tle sąsiadujących gmin

Źródło: Opracowanie własne Administracyjnie gmina podzielona jest na 12 sołectw: Słupsko, Mątewki, Chotów, Krzyworzeka I, Krzyworzeka II, Mokrsko I, Mokrsko II, Jasna Góra, Komorniki, Motyl, Ożarów, Brzeziny2. Gmina posiada połączenie komunikacyjne z głównymi ośrodkami regionu przez sieć dróg powiatowych3.

2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mokrsko 3 Ibidem

4.1 Demografia

W 2016 roku gminę Mokrsko zamieszkiwało 54284 osób, z czego 49,7 % (2698 osób) stanowiły kobiety, a 50,3 % (3729 osób) mężczyźni5. 100% mieszkańców zamieszkuje tereny wiejskie. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 70 osób/km2 i jest niższa niż średnia dla powiatu wieluńskiego (83 osób/km2). Wykres 1. przedstawia strukturę wieku mieszkańców gminy. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (< 18 lat) stanowi 19,7 % ogółu ludności gminy. Ludność w wieku produkcyjnym (kobiety 18–59 lat, mężczyźni 18 – 64 lat) stanowi 61,2 % mieszkańców gminy. W wieku poprodukcyjnym (kobiety > 60 lat, mężczyźni >65 lat) jest 19,1 % ludności6.

Wykres 1. Struktura wieku mieszkańców w gminie Mokrsko w 2016 roku

kobiety mężczyźni

85 i więcej 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49

wiek 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 300 200 100 0 100 200 300 liczba

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2016

4 Bank Danych Lokalnych GUS (dane za rok 2016) 5 Ibidem 6 Ibidem

4.2 Gospodarka

4.2.1 Rolnictwo Główną gałęzią gospodarki w gminie Mokrsko jest rolnictwo. Użytki rolne na terenie gminy zajmują powierzchnię 5931 ha, co stanowi ponad 76 % ogólnej powierzchni gminy. Według danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. w gminie znajdują się 891 gospodarstwa rolne, z czego 702 ((78,8 %) o powierzchni powyżej 1 ha i 45 (ok.5 %) o powierzchni powyżej 15 ha7.

Wykres 2. Struktura użytkowania gruntów rolnych w gminie Mokrsko w 2014 roku

Źródło: Opracowanie własne W gminie głównym kierunkiem rozwoju rolnictwa jest produkcja roślinna, którą zajmuje się większość gospodarstw rolnych na terenie gminy. Produkcja roślinna opiera się głównie na uprawie zbóż: pszenżyta, jęczmienia, pszenicy oraz mieszanek zbożowych8.Produkcja zwierzęca prowadzona jest przez 566 gospodarstw. Dominuje tu hodowla trzody chlewnej oraz drobiu, część gospodarstw zajmuje się hodowlą bydła9. Dzięki sieci rowów melioracyjnych, obejmujących większość gruntów rolnych w gminie, zapewnione są odpowiednie stosunki wodne dla upraw10.

4.2.2 Turystyka Na atrakcyjność turystyczną terenu gminy wpływa rzeźba terenu oraz zachowane naturalne siedliska przyrodnicze. Znajdują się tu zabytki kultury m.in. Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie, które podnoszą atrakcyjność gminy11. Na obszarze gminy wytyczone są następujące szlaki turystyczne12:

7 Bank Danych Lokalnych GUS, PSR 2010 8 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mokrsko 9 Ibidem 10 Ibidem 11 www.mokrsko.pl (dostęp z dnia 21.08.2017) 12 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mokrsko

 Łódzki Szlak Konny im. mjr Henryka Dobrzańskiego "Hubala" – pętla zewnętrzna odcinek 30. Rychłowice – Chróścin: cały szlak liczy ponad 2000 kilometrów i otacza województwo łódzkie oraz aglomerację łódzką. Jest to najdłuższy szlak konny w Europie. Na terenie województwa łódzkiego jest obecnie ok. 200 miejsc, gdzie hoduje się konie, oferuje przejażdżki w siodle lub bryczką czy naukę jazdy konnej. Wśród tych miejsc są stadniny, ale także gospodarstwa agroturystyczne, w których konie trzyma się dla rekreacji i które dysponują bazą noclegową. Trasę szlaku konnego im. Hubala wyznaczono przez atrakcyjne widokowo i turystycznie miejsca.  szlak rowerowy EWI 1 Wieluń – Ożarów – Wieluń: jego trasa przebiega głównie przez tereny równinne o niewielkich i łatwych do pokonania wzniesieniach wśród zabudowy wiejskiej oraz terenów rolnych i łąkowych. Trasa szlaku w znacznej części wiedzie drogami asfaltowymi przez interesujące miejscowości z zabytkami zarówno architektury drewnianej jak i murowanej. Na szlaku nie występują kompleksy leśne, gdzie można byłoby się schronić przed prażącym słońcem. Trasa rozpoczyna się w Wieluniu – mieście o ciekawych zabytkach sięgających czasów średniowiecza.

4.2.2.1 Zabytki Do rejestru zabytków na terenie gminy Mokrsko wpisane są następujące obiekty13: Chotów  kościół par. pw. św. Marcina, 1616, nr rej.: 934 z 30.12.1967; Kocilew  wiatrak, 1914-18, nr rej.: 337 z 6.10.1986; Komorniki  kościół parafialny. pw. św. Mikołaja Biskupa, 1631, nr rej.: 940 z 30.12.1967; Krzyworzeka  kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, XIII, XVIII, nr rej.: 306 z 30.12.1967;  dzwonnica, nr rej.: 946 z 30.12.1967; Mokrsko  kościół parafialny pw. św. Stanisława, 1626, nr rej.: 949 z 30.12.1967; Ożarów  zespół dworski, ob. muzeum, XVIII-XX :  dwór, drewn., 1757, nr rej.: 147/A (dec.385) z 1.06.1967;  park z aleją lipową, nr rej.: 413/A z 19.08.1996;  altana, nr rej.: j.w.;

13 www.nid.pl

 baszta widokowa (relikt), nr rej.: j.w;  dom, tzw. „kamienica”, przed 1920, nr rej.: A/110 z 28.02.2011;

4.3 Przemysł W gminie Mokrsko zarejestrowane są 302 podmioty gospodarki narodowej. 282 podmioty należą do sektora prywatnego, natomiast 20 do publicznego. Podmioty gospodarki narodowej z podziałem na poszczególne sekcje przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD Liczba jednostek gospodarczych na rok 2016 Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD sektor sektor prywatny publiczny 20 282 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo Sekcja A - 8 i rybactwo Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe - 43 Sekcja F Budownictwo - 45 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa Sekcja G pojazdów samochodowych włączając - 85 motocykle Sekcja H Transport i działalność magazynowa - 15 Działalność związana Sekcja I z zakwaterowaniem i usługami - 5 gastronomicznymi Sekcja J Informacja i komunikacja - 3 Działalność finansowa Sekcja K - 10 i ubezpieczeniowa Działalność profesjonalna, naukowa i Sekcja M - 7 techniczna

Działalność w zakresie usług Sekcja N administrowania i działalność - 5 wspierająca Administracja publiczna i obrona Sekcja O narodowa, obowiązkowe 2 7 zabezpieczenia społeczne Sekcja P Edukacja 14 1 Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 9 Działalność związana z kulturą, Sekcja R 1 13 rozrywką i rekreacją Sekcja S i T Pozostała działalność usługowa - 26 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2016

Najwięcej podmiotów gospodarki narodowej na terenie gminy Mokrsko zarejestrowane jest jako sekcja G–handel hurtowy i detaliczny (85) oraz sekcja F– Budownictwo (45) oraz sekcja C – przetwórstwo przemysłowe (43).

5 Ocena aktualnego stanu środowiska gminy Mokrsko – obszary interwencji

5.1 Ochrona klimatu i jakości powietrza W gminie Mokrsko dominuje powietrze polarno-morskie i polarno-kontynentalne, wywołujące dużą dobową i roczną zmienność pogody. Najczęściej występującymi kierunkami wiatrów są wiatr zachodni i południowozachodni. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 2,9 m/s. Z ruchami mas powietrza bezpośrednio wiąże się także zachmurzenie, które wynosi 6,6 stopnia przy średniej wartości dla Polski 6,4 (w skali 11-sto stopniowej). Nasłonecznienie wynosi średnio w ciągu roku 4 – 4,2 godziny na dobę. Średnia roczna temperatura na terenie gminy wynosi 7,7 stopnia Celsjusza. Najzimniejszymi miesiącami w roku są styczeń oraz luty. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień. Okres wegetacyjny roślin wynosi 216 – 240 dni. Wilgotność kształtuje się na poziomie 80%, a średnia roczna suma opadów wynosi 606 mm. Badanie i ocena jakości powietrza jest realizowana przez Inspekcję Ochrony Środowiska w oparciu o przepisy art. 85 - 95 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.). Powyższe przepisy wraz z rozporządzeniami Ministra Środowiska: z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032) i z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031) definiują system monitoringu powietrza, określają zakres i sposób badania jakości powietrza, określają minimalną liczbę stacji oraz metody i kryteria oceny. Oceny jakości powietrza są wykonywane w odniesieniu do obszaru danej strefy. Obowiązujący układ stref określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012 poz. 914), zgodnie, z którym w województwie łódzkim ocenę wykonuje się dla stref:  aglomeracja łódzka,  strefa łódzka.

Rysunek 3. Podział województwa łódzkiego na strefy

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim w 2015 r. Na terenie gminy Mokrsko, zanieczyszczenia wprowadzane są do powietrza z czterech podstawowych źródeł:  powierzchniowych (indywidualne ogrzewanie, zanieczyszczenia komunalne pochodzące z palenisk domowych, kotłownie zakładowe oraz indywidualne systemy grzewcze, gromadzenia i utylizacji ścieków i odpadów),  punktowych (pochodzących ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych),  liniowych (ruch kołowy) – wzdłuż dróg powiatowych,  z rolnictwa (uprawy i hodowli zwierząt, prac polowych, nawożenia czy wypalania pól). Do zakładów o największej emisji zanieczyszczeń na terenie gminy Mokrsko należą:  Cegielnia Mokrsko,  Zakłady Mięsne Henryk Kania w Mokrsku,  Gospodarstwo Rolne Sebastian Kania w Mokrsku (odory).

Tabela 2 Klasyfikacja stref na podstawie wyników pomiarów w roku 2016, pod kątem ochrony zdrowia Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń w obszarze strefy Nazwa strefy SO2 NO2 benzen CO PM10 PM2,5 C6H6 Pb Ni As Cd B(a)P O3

Strefa łódzka A A A A C C A A A A A C D2 Źródło: WIOŚ Łódź

 klasa A – poziom stężeń zanieczyszczenia – nie przekraczający poziomu dopuszczalnego,  klasa C – poziom stężeń zanieczyszczenia – powyżej poziomu dopuszczalnego (z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie niektórych substancji w powietrzu),

 klasa D2 – poziom stężenia ozonu powyżej poziomu celu długoterminowego. Według pomiarów przedstawionych w Rocznej Ocenie Jakości Powietrza w Województwie Łódzkim w 2016 roku, powietrze w strefie łódzkiej (PL1002) na terenie, której znajduje się gmina Mokrsko przekroczyło poziomy dopuszczalne w przypadku wymienionych zanieczyszczeń: pyłów

PM10, PM 2,5 oraz B(a)P, O3. Problem przekroczeń szczególnie nasila się w sezonie grzewczym. Na terenie województwa łódzkiego realizowany jest program ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego bezno(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań krótkoterminowych (uchwała nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013r.). Ww. program ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim (w skład której wchodzi gmina Mokrsko) ustala podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do poprawy jakości powietrza, w tym osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, jak i celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego benzo(a)pirenu zawartego w pyle PM10.

5.1.1 Zagadnienia horyzontalne

- wdrożenie stabilnych niskoemisyjnych źródeł energii w skali lokalnej, - intensyfikacja działań w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł produkcji energii, Adaptacja do zmian - wykorzystywanie w nowym budownictwie źródeł ciepła opartych na zużyciu klimatu innych surowców niż węgiel, - w przypadku wykorzystania węgla ważne jest również instalowanie wysokosprawnych, nowoczesnych kotłów grzewczych. - należy zwrócić szczególną uwagę na awarie przemysłowe, awarie w sieciach gospodarki komunalnej i liniach energetycznych oraz na inne nadzwyczajne zagrożenia środowiska, które wynikają z nasilenia zmian klimatycznych. Nadzwyczajne W przypadku instalacji technologicznych zagrożenie wynika głównie zagrożenia środowiska z niedopatrzenia lub niewłaściwej obsługi, eksploatacji bądź konserwacji urządzeń. Przyczyną awarii sieci może być natomiast jej przeciążenie (w tym zły stan techniczny przy zwiększonym obciążeniu) bądź zewnętrzne warunki pogodowe (mróz, upał). - prowadzenie edukacji mieszkańców i zwiększanie ich świadomości w zakresie zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków, a także metod zapobiegania niekorzystnym zmianom klimatu, Działania edukacyjne - organizacja wydarzeń kierowanych do mieszkańców mających na celu promocję budownictwa pasywnego, odnawialnych źródeł energii oraz transportu alternatywnego (elektrycznego). - w ramach funkcjonowania monitoringu środowiska przyrodniczego w zakresie Monitoring badań jakości powietrza wykonywane są opracowania, dotyczące strefy środowiska wielkopolskiej. WIOŚ co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu.

5.1.2 Podsumowanie Na obszarze gminy Mokrsko stan powietrza nie jest zadowalający. Przekroczone

zostały dopuszczalne normy pyłu PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu oraz O3. Największe stężenie zanieczyszczeń w powietrzu obserwujemy podczas sezonu grzewczego, co związane jest z wykorzystaniem węgla kamiennego jako głównego źródła energii cieplnej.

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony  Niewystarczający stopień wykorzystania źródeł energii odnawialnej, które ograniczyłyby emisję zanieczyszczeń do powietrza.  Znaczny udział zanieczyszczeń  Brak dróg o znaczeniu krajowym i pochodzących ze spalania paliw międzynarodowym na terenie gminy. wysoko zanieczyszczających, głównie węgla kamiennego.  Duże natężenie ruchu na drogach powiatowych przebiegających przez teren gminy. Szanse Zagrożenia  Wzrost udziału paliw kopalnych jako  Rozwój energetyki odnawialnej. źródeł energii.

5.2 Zagrożenia hałasem Głównym zagrożeniem dla jakości klimatu akustycznego na terenie gminy jest hałas komunikacyjny (drogowy), jednak ze względu na brak na terenie gminy dróg o dużym natężeniu ruchu hałas komunikacyjny nie powoduje znaczących zmian w środowisku. Ponadto hałas emitowany może być z zakładów znajdujących się na terenie gminy oraz okresowo przez maszyny rolnicze.

5.2.1 Zagadnienia horyzontalne

- wiązać się będzie ze wzrostem temperatury, przez co zwiększy się liczba urządzeń klimatyzacyjnych i chłodniczych. W zwartej zabudowie lub nowych budynkach Adaptacja do zmian wielorodzinnych może powodować nadmierną emisję hałasu. Ograniczenie tego klimatu zjawiska polegać może na odpowiednim planowaniu przestrzeni (zieleń publiczna, zbiorniki wodne).

- wykorzystywanie cichych nawierzchni na terenach zabudowanych, a w uzasadnionych przypadkach wprowadzenie również ograniczeń prędkości i wagi pojazdów na obszarach zabudowanych, Nadzwyczajne - budowa ekranów akustycznych i obiektów ograniczających hałas, zagrożenia środowiska - wprowadzanie zieleni izolacyjnej w obrębie pasów drogowych i terenów przemysłowych.

- prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie klimatu akustycznego, Działania edukacyjne - promowanie wśród przedsiębiorców technologii o obniżonej hałaśliwości, - promowanie transportu zbiorowego i rowerowego. - w ramach funkcjonowania monitoringu środowiska przyrodniczego w zakresie stanu akustycznego wykonywane są pomiary, badania i analizy na terenie całego Monitoring województwa łódzkiego. W ramach aktualizacji map akustycznych pomiary środowiska natężenia ruchu prowadzi również Zarząd Dróg Wojewódzkich oraz Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

5.2.2 Podsumowanie W gminie nie występują tereny zurbanizowane, ani drogi o znaczeniu wojewódzkim i krajowym mogące znacząco wpłynąć na klimat akustyczny terenu. Głównym źródłem hałasu pochodzący z dróg powiatowych przebiegających przez teren gminy, zakłady przemysłowe oraz okresowo maszyny rolnicze.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony

 Mała liczba mieszkańców  Hałas pochodzący z dróg powiatowych narażonych na hałas Szanse Zagrożenia  zmniejszenie wpływu hałasu  Wzrost natężenia ruchu na drogach drogowego poprzez zadrzewienia przebiegających przez gminę przydrożne.

5.3 Pola elektromagnetyczne Zgodnie z art. 123 i 124 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska powinien prowadzić okresowe badania kontrolne poziomów pól elektromagnetycznych oraz aktualizować corocznie rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Na podstawie monitoringu prowadzonego przez WIOŚ wynika, że występujące w środowisku na terenie województwa łódzkiego poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od poziomów dopuszczalnych (dopuszczalny poziom w zależności od częstotliwości wynosi od 7 V/m do 20 V/m).

Według wyników monitoringu PEM, prowadzonego przez WIOŚ (2015 rok) nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych emisji fal elektromagnetycznych pochodzących z przedstawionych poniżej źródeł (linii energetycznych i nadajników telefonii komórkowej) w miejscach dostępnych dla ludności14.

5.3.1 Zagadnienia horyzontalne

- ekstremalne zjawiska pogodowe mogą doprowadzić do zwiększenia ryzyka Adaptacja do zmian uszkodzenia masztów telefonii komórkowej, linii elektroenergetycznych, klimatu transformatorów, co wpłynie na ograniczenia w dostawie energii elektrycznej do odbiorców. Ważna jest rozbudowa systemu energetycznego o instalacje kablowe. - lokalizacja urządzeń wykluczająca zachodzenie na siebie obszarów oddziaływań Nadzwyczajne silnych pól wytwarzanych przez sąsiednie źródła, zagrożenia środowiska - utrzymanie urządzeń w dobrym stanie technicznym. - edukacja społeczeństwa (szkoły, zakłady produkcyjne, mieszkańcy) z zakresu Działania edukacyjne oddziaływania i szkodliwości PEM Monitoring - monitoring pól elektromagnetycznych prowadzi WIOŚ. Wyniki badań są środowiska publikowane przez inspekcję na bieżąco, corocznie.

5.3.2 Podsumowanie W gminie Mokrsko nie istnieje zagrożenie spowodowane przekroczeniem dopuszczalnych wartości promieniowania elektromagnetycznego.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony  Funkcjonowanie sztucznych źródeł radiacji na terenie gminy nie stwarza zagrożenia dla ludności i nawet - ewentualna awaria może mieć charakter wyłącznie miejscowy. Szanse Zagrożenia  Możliwe przekroczenie za kilka lat dopuszczalnego poziomu w związku z rozwojem sieci - elektromagnetycznych i zwiększoną liczbą urządzeń elektrycznych.  Awaria źródeł radiacji.

14 WIOŚ w Łodzi (2016)

5.4 Gospodarowanie wodami

5.4.1 Wody powierzchniowe Gmina Mokrsko leży całkowicie w dorzeczu Warty przepływającej około 10 km od wschodniej granicy gminy. Wody powierzchniowe na terenie gminy Mokrsko to rzeka Ożarka, kanał Kopydłów – Krzyworzeka i kanał Skomlin – Toplin oraz rowy melioracyjne, stawy i oczka wodne. Stawy znajdujące się w gminie to zbiorniki utworzone sztucznie, dwa z nich zostały zbudowane na rzekach w Ożarowie i Krzyworzece. Pozostałe stawy, tzw. glinianki, powstały w wyniku wydobycia gliny na potrzeby miejscowych cegielni. Na terenie gminy znajduje się zbiornik retencyjny w Ożarowie (własność prywatna) oraz pełniący funkcję zbiornika retencyjnego –Zalew w Krzyworzece położony w dolinie Kanału Kopydłów –Krzyworzeka.

Rysunek 4. Wody powierzchniowe na terenie gminy Mokrsko

kanał Skomlin – Toplin kanał Krzyworzecki

Ożarka

Olszyna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www.mapy.isok.gov.pl (21.08.2017) Na terenie gminy Mokrsko w 2015 roku nie był prowadzony monitoring wód powierzchniowych. WIOŚ w Łodzi nie planuje lokalizacji punktów pomiarowych na terenie gminy

również w latach kolejnych (2016-2020)15. Ocena JCWP polega głównie na obserwacjach, które wskazują na zanieczyszczenie Kanału Kopydłów–Krzyworzeka wpływającego do rzeki Pysznej, której stan określany jest jako pozaklasowej.

5.4.2 Obszary zagrożone podtopieniami Zagrożenie powodziowe okresowo może stanowić Kanał Kopydłów–Krzyworzeka, jedynie dla obszarów znajdujących się w bliskim sąsiedztwie. Zagrożenie wynika głównie z ukształtowania terenu.

5.4.3 Wody podziemne Gmina Mokrsko leży w obrębie dwóch jednolitych części wód podziemnych: JCWPd 81 (południowa część gminy) i JCWPd 82 (północna część gminy).

Rysunek 5. JCWPd na terenie gminy Mokrsko

Źródło: Opracowanie własne

15 WIOŚ Łódź

Charakterystyka JCWPD: JCWPd 81:  Zasoby wód podziemnych dostępnych do zagospodarowania : 651 600 m3/d,  Stan ilościowy: dobry,  Stan jakościowy: dobry,  % wykorzystania zasobów 12,6  Ocena niespełnienie celów środowiskowych: niezagrożona JCWPd 82:  Zasoby wód podziemnych dostępnych do zagospodarowania : 692 189 m3/d,  Stan ilościowy: dobry,  Stan jakościowy: dobry,  % wykorzystania zasobów: 7,8,  Ocena niespełnienie celów środowiskowych: niezagrożona. Południowo wschodnia część gminy znajduje się w zasięgu głównego zbiornika wód podziemnych nr 325 –Zbiornik Częstochowa. Ze względu na narażenie na degradację GZWP wymaga on wysokiej ochrony16.

5.4.4 Zagadnienia horyzontalne

- zwiększanie pojemności obiektów „małej” i „dużej” retencji, konserwacja Adaptacja do zmian urządzeń melioracyjnych, klimatu - rozwój kanalizacji deszczowej. Nadzwyczajne - rozwój systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń. zagrożenia środowiska - edukacja mieszkańców w zakresie racjonalnego wykorzystywania zasobów wodnych, w tym upowszechnianie retencjonowania wód opadowych i wykorzystywania jej do nawadniania ogrodów przydomowych, Działania edukacyjne - zwiększanie świadomości mieszkańców w zakresie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w kontekście turystycznego wykorzystania regionu. - Monitoring wód powierzchniowych realizuje WIOŚ. Wykonawcą monitoringu Monitoring wód podziemnych (chemicznego i ilościowego) jest Państwowa Służba środowiska Hydrogeologiczna. Lokalny system monitoringu wód uzupełnia system monitorowania stanu sieci wodociągowej i wody ujmowanej na cele komunalne.

16 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Mokrsko

5.4.5 Podsumowanie Na terenie gminy w ostatnich latach nie prowadzono monitoringu wód powierzchniowych. Z obserwacji wynika jednak, że wymagają one ciągłego polepszania. Wody podziemne charakteryzują się dobrym stanem jakościowym i ilościowym.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony  Istniejące zasoby wód podziemnych  Brak monitoringu wód powierzchniowych

Szanse Zagrożenia

 Możliwość nawiązania współpracy  Rozwój sieci osadniczej, infrastruktury z sąsiednimi jednostkami samorządu technicznej i rolnictwa skutkujący terytorialnego w celu poprawy stanu zwiększonym poborem wody, większą i jakości wód, produkcją ścieków i zwiększonym  Prowadzenie monitoringu wód spływem powierzchniowym z pól powierzchniowych i podziemnych, uprawnych.

5.5 Gospodarka wodno-ściekowa Charakterystyka sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Mokrsko została przedstawiona w tabeli 3. Wynika z niej, że sieć wodociągowa jest dobrze rozwinięta, jej długość wynosi 91,7 km, zasilając przy tym w wodę ponad 95 % mieszkańców gminy17. Dane zawarte w tabeli 3. wykazują, że zużycie wody w gminie na jednego mieszkańca jest niższe niż średnia dla powiatu wieluńskiego i wynosi 28,7 m3/mieszkańca.

17 Bank Danych Lokalnych GUS dane za rok 2016

Tabela 3. Sieć wodociągowa, kanalizacyjna na terenie gminy Mokrsko i powiatu wieluńskiego w 2016 roku

Sieć Sieć [km] [km/100km2] Zużycie wody z wodociągów w Ścieki komunalne gospodarstwach Jednostka terytorialna odprowadzana(razem) domowych [dam3] na 1 mieszkańca [m3] wodociągowa wodociągowa wodociągowa kanalizacyjna kanalizacyjna kanalizacyjna

Powiat wieluński 1026,2 279,2 110,8 30,1 32,7 1383 gmina Mokrsko 91,7 20,7 118 26,6 28,7 96 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (2016) Tabela 4 przedstawia zestawienie ilościowe zbiorników bezodpływowych (szamb) i oczyszczalni przydomowych w gminie Mokrsko w latach 2013 – 2015. Tabela 4. Gospodarka ściekowa w gminie Mokrsko w latach 2013-2015

Rok Gromadzenie i wywóz nieczystości 2013 2014 2015 ciekłych [szt.] Zbiorniki bezodpływowe (szamba) 971 916 898 Oczyszczalnie przydomowe 110 115 116 Przyłącza prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego 344 366 418 zamieszkania Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Liczba zbiorników bezodpływowych na terenie gminy Mokrsko uległa zmniejszeniu, na rzecz nowych przyłączy do sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalni przydomowych. W gminie Mokrsko działa jedna oczyszczalnia ścieków o dobowej maksymalnej przepustowości 670 m3/d. Gmina Mokrsko posiada pozwolenie wodnoprawne:  na szczególne korzystanie z wód w zakresie wprowadzania ścieków oczyszczonych z gminnej oczyszczalni ścieków w Mokrsku do ziemi: przez cały rok, do rowu melioracyjnego R-3C. Wielkość zrzutu: 3  Qd śr.= 522 m /d, 3  Q max.d = 670 m /d, 3  Q max.h = 65,4 m /h 3  Q roczne = 190530 m /rok, O najwyższych dopuszczalnych wartościach wskaźników zanieczyszczeń:

 BZT5 = 25 mg O2/l,

 ChZTCr = 125 mg O2/l,

 Zawiesina ogólna= 35 mg/l  na szczególne korzystanie z wód - wprowadzanie wód popłucznych ze stacji uzdatniania wody do ziemi w miejscowości Mokrsko w następującej ilości:  Qd śr.=21,73 m3/d,  Q roczne = 7800 m3/rok. O najwyższych dopuszczalnych wartościach wskaźników zanieczyszczeń:  Zawiesina ogólna= 35 mg/l,  Żelazo ogólne= 10 mgFe/l.  na szczególne korzystanie z wód w zakresie: poboru wód podziemnych z istniejącego ujęcia wód podziemnych zlokalizowanego w miejscowości Ożarów na działce o nr ewidencyjnym 712/1 o zasobach eksploatacyjnych:  ujęcie 1: Q= 57 m3/h,  ujęcie 2: Q= 50 m3/h. wielkość poboru: 3  Q max.h = 50 m /h, 3  Q d śr = 252,3 m /d, 3  Q maxr=92088 m /rok.  Na odprowadzanie oczyszczonych wód popłucznych do ziemi ze stacji uzdatniania wody zlokalizowanej w miejscowości Ożarów, gm. Mokrsko do rowu melioracyjnego o nazwie R-2. Wielkość zrzutu: 3  Q max.h = 12,24 m /h, 3  Q d śr = 23,6 m /d, 3  Q maxr=8622 m /rok. O najwyższych dopuszczalnych wartościach wskaźników zanieczyszczeń:  Zawiesina ogólna= 35 mg/l,  Żelazo ogólne= 10 mgFe/l.  Na szczególne korzystanie z wód polegające na poborze wód podziemnych z ujęcia tj. studni nr 1 i studni nr 2 zlokalizowanego na działce o nr ewidencyjnej 241 w miejscowości Mokrsko przez okres całego roku. Wielkość poboru: 3  Q max.h = 80 m /h, 3  Q d śr = 674,4 m /d, 3  Q maxr=246 139 m /rok.

5.5.1 Zagadnienia horyzontalne

- poprawa sprawności kanalizacji w celu minimalizowania lokalnych podtopień, - stosowanie mechanizmów ekonomicznych w celu regulowania popytu na wodę – Adaptacja do zmian np. odpowiednio dobranych opłat za wodę, klimatu - wprowadzanie nowych technologii ograniczających zużycie wody, - uszczelnianie sieci wodociągowych i kanalizacyjnych.

- susze wiążą się z obniżeniem przepływów w rzekach, co skutkować może Nadzwyczajne akumulacją odprowadzanych zanieczyszczeń z oczyszczalni ścieków. zagrożenia środowiska W warunkach gminy sytuację może poprawić zmniejszanie zużycia wody poprzez zastosowanie ww. czynników (wiersz 1). - realizacja działań edukacyjnych (szkoleń, akcji informacyjnych, spotkań Działania edukacyjne z ekspertami itp.) w zakresie prowadzenia racjonalnej gospodarki wodno- ściekowej gospodarstwach domowych i w zakładach przemysłowych. - prowadzący zakłady wodociągowo-kanalizacyjne oraz zakłady przemysłowe są Monitoring zobowiązani do wykonania systematycznych badań jakości wody i ścieków. środowiska Ponadto WIOŚ, w ramach bieżących kontroli przedsiębiorstw czy oczyszczalni ścieków prowadzi kontrole w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.

5.5.2 Podsumowanie Sieć wodociągowa na terenie gminy Mokrsko zaopatruje w wodę ponad 95 % mieszkańców. Sieć kanalizacyjna w gminie ma długość 20,7 km. Planowana jest rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Ponadto w gminie przewiduje się inwestycje mające na celu zwiększenie liczby przydomowych oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy działa jedna oczyszczalnia ścieków o maksymalnej przepustowości 670 m3/d .

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony  Dobrze rozwinięta sieć wodociągowa.  Zwiększająca się długość sieci  Stacje uzdatniania wody wymagają kanalizacyjnej. remontu.  Czynna oczyszczalnia ścieków na  Niewielka liczba przyłączy terenie gminy Mokrsko. kanalizacyjnych na terenie gminy.  Zmniejszająca się liczba zbiorników bezodpływowych. Szanse Zagrożenia  Duże możliwości uzyskania  Możliwość trwałego dofinansowania na inwestycje zanieczyszczenia gleb, wód związane z gospodarką wodno- powierzchniowych i podziemnych

ściekową. w przypadku niepodjęcia szeroko  Rozbudowa sieci kanalizacyjnej. zakrojonych działań  Rozbudowa i modernizacja inwestycyjnych. istniejących oczyszczalni ścieków.  Większa liczba gospodarstw korzystających z przydomowych oczyszczalni ścieków.  Mniejsza liczba nieszczelnych bezodpływowych zbiorników (szamb).

5.6 Zasoby geologiczne W gminie Mokrsko występuje 5 udokumentowanych złóż kopalin – surowców ilastych ceramiki budowlanej, zlokalizowanych w jej północnej części. Gmina posiada koncesję udzieloną przez Marszałka Województwa Łódzkiego z dnia 9 lutego 2007 r. znak: RO.VI-AK-7512-2/3/06/07, która jest ważna do 31 grudnia 2030 r. na wydobycie złoża Mokrsko

Tabela 5. Wykaz złóż kopalin w gminie Mokrsko Stan Lp. Kopalina zagospodarowania Nazwa złoża zasobów 1 surowce ilaste ceramiki budowlanej Z Gaszyn

2 surowce ilaste ceramiki budowlanej Z Chotów

3 surowce ilaste ceramiki budowlanej R Chotów (złoże II) 4 surowce ilaste ceramiki budowlanej Z Krzyworzeka

5 surowce ilaste ceramiki budowlanej T Mokrsko Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny PIB, Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce (stan na 31.12.2016) Skróty literowe dotyczące stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają: R– złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo T–złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo Z – złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane

5.6.1 Zagadnienia horyzontalne

- właściwy sposób pozyskiwania, przetwarzania i wykorzystania złóż z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik i narzędzi optymalizacji przeróbki surowców, Adaptacja do zmian - uwzględnianie w dokumentach planistycznych (m. in. mpzp) informacji klimatu o udokumentowanych złożach kopalin, - stosowanie odpowiednich zapisów w planach zagospodarowania terenów po eksploatacji złóż celem zapobiegania erozji gruntów. Nadzwyczajne - odpowiednie zabezpieczanie powierzchni ziemi w związku z eksploatacją kopalń zagrożenia środowiska odkrywkowych, których działalność prowadzi do zmiany stosunków wodnych. - prowadzenie działań mających na celu informowanie społeczeństwa zarówno Działania edukacyjne o korzyściach płynących z wykorzystania poszczególnych rodzajów złóż, jak i o zagrożeniach dla ludzi i środowiska z tym związanych. - prowadzący eksploatację kopalin jest obowiązany podejmować środki niezbędne Monitoring do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów środowiska poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze.

5.6.2 Podsumowanie W gminie Mokrsko znajdują się złoża zasobów kopalnych, które mogą mieć znaczenie o charakterze lokalnym.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony  Występowanie kopalin na terenie gminy.  Koszty wydobycia kopalin. Szanse Zagrożenia  Duża ingerencja w środowisko,  Dodatkowe źródło dochodów dla gminy. prowadząca do degradacji obszarów,  Nowe miejsca pracy. na których znajdują się złoża kopalin.

5.7 Gleby W gminie Mokrsko ponad 64 % ogólnej powierzchni użytków rolnych zajmują gleby klasy IV. Gleby III klasy bonitacyjnej zajmują około 16 % użytków rolnych, występują one dużymi kompleksami w środkowej części gminy w rejonie wsi Mokrsko, Krzyworzeka, Ożarów, a także mniejszymi płatami w rejonie wsi Komorniki oraz na północy w rejonie wsi Chotów i Słupsko18.

18 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mokrsko

5.7.1 Zagadnienia horyzontalne

- podejmowanie prac zmniejszających nadmierne zagrożenie erozją, np. wsiewki poplonowe, międzyplony ścierniskowe, - rozwój systemów małej retencji oraz przeciwdziałanie nadmiernej erozji wodnej na Adaptacja do zmian terenach nizinnych na obszarach leśnych, klimatu - stosowanie zalesień na terenach zniszczonych i obszarach niewykorzystanych rolniczo, gruntach rolnych o niskiej przydatności dla rolnictwa i podatnych na degradacje (erozję, wyjałowienie, przenikanie zanieczyszczeń do wód). - na zły stan gleb wpływają głównie czynniki pochodzenia antropogenicznego, związane z rozwojem rolnictwa i jego intensyfikacją oraz działalności przemysłową i mieszkalnictwa: Nadzwyczajne - nadmierne nawożenie, zagrożenia środowiska - niewłaściwa działalność zakładów produkcyjno-usługowych i przemysłowych, - komunikacja i transport samochodowy, - składowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych. - prowadzenie działań edukacyjnych dla rolników w zakresie: - promowania rolnictwa ekologicznego i integrowanego, Działania edukacyjne - zapobiegania zanieczyszczeniom gleb środkami ochrony roślin i metalami ciężkimi, - ochrony gleb przed erozją i zakwaszeniem. - w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzony jest monitoring chemizmu gleb ornych. Monitoring gleb obejmuje badanie zmian jakości gleb użytkowanych rolniczo. Są one jednak prowadzone w bardzo małą częstotliwością i wybiórczo. Monitoring środowiska - Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza systematycznie prowadzi badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez.

5.7.2 Podsumowanie Na terenie gminy występują głównie gleby klasy IV (ok. 64 %) oraz klasy III (16 %). Umożliwiają one rozwój rolnictwa na terenie gminy, pokrywając przy tym zapotrzebowanie na płody rolne dla ludności oraz zwierząt gospodarskich.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony  Duży udział gleb VI klasy  Możliwość rozwoju rolnictwa bonitacyjnej.

Szanse Zagrożenia  Przeprowadzenie badań gleb, w celu ustawienia odpowiednich dawek  Erozja wodna i wietrzna. nawozów.

5.8 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów W 2016 roku z terenu gminy Mokrsko odebrane zostało 577,197 Mg niesegregowanych odpadów komunalnych, co oznacza, że masa odebranych odpadów niesegregowanych zmniejszyła się

w stosunku do roku 2015 (598,2 Mg). 99% mieszkańców gminy zadeklarowało selektywną zbiórkę odpadów.

Tabela 6. Masa odebranych odpadów komunalnych w 2016 roku z terenu gminy Mokrsko Masa odebranych Rodzaj odebranych odpadów komunalnych odpadów komunalnych [Mg] Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 577,197 Zmieszane odpady opakowaniowe 144,659 Opakowania ze szkła 98,157 Zużyte opony 28,3 Odpady wielkogabarytowe 44,58 Opakowania ze szkła 11,92 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych elementów wyposażenia inne niż 2,08 wymienione w 17 01 06 Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Mokrsko za 2016 rok Mieszkańcy gminy przekazują odpady zebrane w sposób selektywny do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych znajdującego się w miejscowości Maręże, gmina Skomlin. Łączna masa odpadów zebranych w PSZOK wynosi 15,36 Mg. Istnieje możliwość oddania do PSZOK frakcji odpadów takich jak: odpady budowlane i rozbiórkowe, zużyte baterie i akumulatory, przeterminowane leki, opakowania po lekach, chemikalia, zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny, zużyte opony, odpady wielkogabarytowe.

Tabela 7. Odpady zebrane w PSZOK (Maręże, gm. Skomlin) Masa zebranych odpadów Rodzaj zebranych odpadów komunalnych komunalnych [Mg] Zmieszane odpady opakowaniowe 1,984 Opakowania ze szkła 1,204 Zużyte opony 1,972 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów 3,296 wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 1,740 inne niż wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 04 Odpady wielkogabarytowe 5,164 Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Mokrsko za 2016 rok Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła: 18,7 %. Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych: 92,7 %.

Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania: 18,4 %. Gmina Mokrsko w 2016 roku osiągnęła wymagane poziomy recyklingu poszczególnych frakcji odpadów. Gospodarka odpadami na terenie gminy funkcjonuje prawidłowo. Dzięki dofinansowaniu z WFOŚiGW na terenie gminy usuwane są wyroby zawierające azbest. W 2015 i 2016 roku z terenu gminy usunięto 112,334 Mg wyrobów. W kolejnych latach planowane są kolejne działania mające na celu zmniejszenie negatywnego wpływu azbestu na środowisko.

5.8.1 Zagadnienia horyzontalne

- lokalizowanie obiektów gospodarki odpadami (np. składowisk, PSZOK-ów, Adaptacja do zmian magazynów odpadów) w oddaleniu od terenów zagrożonych, podtopieniami klimatu i osuwiskami, będącymi następstwami kumulacji zmian będących efektem zmian klimatycznych. - głównym zagrożeniem jest możliwość wybuchu pożaru samych odpadów, czy to Nadzwyczajne komunalnych czy przemysłowych. W wyniku pożaru będą się uwalniały do zagrożenia środowiska atmosfery bardzo toksyczne substancje z palącego się biogazu oraz odpadów tworzyw sztucznych. - prowadzenie działalności edukacyjnej zarówno mieszkańców, jak i podmiotów Działania edukacyjne gospodarczych w zakresie ograniczania powstawania odpadów, właściwego postępowania z odpadami, selektywnego zbierania odpadów oraz racjonalnego wykorzystania wody i energii - w kontekście odpadów komunalnych konieczne jest monitorowanie osiąganych Monitoring poziomów recyklingu i odzysku odpadów celem dostosowywania lokalnych, środowiska gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi.

5.8.2 Podsumowanie Gospodarka odpadami w gminie Mokrsko funkcjonuje prawidłowo. Szczególnie ważna jest selektywna zbiórka odpadów, która możliwa jest dzięki PSZOK znajdującemu się w sąsiedniej gminie. Poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz masy odpadów przygotowanych do ponownego użycia zbieranych w sposób selektywny (papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło) zostały osiągnięte. Z terenu gminy sukcesywnie usuwane są wyroby azbestowe.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony  Możliwość oddawania selektywnie zbieranych odpadów do PSZOK znajdującego się w sąsiedniej gminie.  Brak PSZOK na terenie gminy.  Usuwanie wyrobów azbestowych z terenu gminy.

Szanse Zagrożenia  Wzrost selektywnej zbiórki odpadów.  Nielegalne pozbywanie się odpadów.  Obniżenie ilości wytwarzanych odpadów zmieszanych.

5.9 Zasoby przyrodnicze

5.9.1 Lasy i łowiectwo Lesistość gminy Mokrsko wynosi 18,9 %19. Największe kompleksy leśne zlokalizowane są w południowej i południowo-zachodniej części gminy. Dominującym typem siedliskowym kompleksów leśnych w gminie są bory: bór mieszany świeży, bór mieszany wilgotny i bór świeży w południowej części lasów, oraz bór suchy w okolicach miejscowości Słoniny. Podstawowym gatunkiem drzew w tych siedliskach jest sosna choć zaznacza się udział brzozy oraz dębów. Lasy w gminie pełnią przede wszystkim funkcje gospodarczą20.

5.9.2 Formy ochrony przyrody Na obszarze gminy Mokrsko wyznaczone zostały obszarowe formy ochrony przyrody21: Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Prosny (Rozporządzenie Nr 65 Wojewody Kaliskiego z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie ustalenia obszaru chronionego krajobrazu "Dolina rzeki Prosny" na terenie województwa kaliskiego i zasad korzystania z tego obszaru) o powierzchni 14540 ha. Obejmujący również obszary gmin: Bolesławiec, Galewice, Łubnice, Sokolniki, Miasto Wieruszów, Wieruszów oraz Skomlin. Obszar chroni cenne ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe zróżnicowane ekosystemy, a w szczególności naturalne koryto rzeki Prosny, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną funkcję korytarza ekologicznego. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Wzgórza Ożarowskie (Rozporządzenie Wojewody Sieradzkiego z dnia 31.07.1998 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu oraz uznania za zespoły przyrodniczo-krajobrazowe) o powierzchni 628,3 ha, chroniący krajobraz kulturowy Wzgórz Ożarowskich leżących na północnych krańcach wyżyny wieluńskiej. Ponadto na obszarze gminy znajdują się trzy użytki ekologiczne (Rozporządzenie nr 18/2000 Wojewody Łódzkiego z 22.05.2000 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne) oraz 18 pomników przyrody22.

19 Bank Danych Lokalnych GUS, dane za rok 2016) 20 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Mokrsko 21 www.crfop.gdos.gov.pl 22www.crfop.gdos.gov.pl

Rysunek 6. Obszarowe formy ochrony przyrody na terenie gminy Mokrsko

Źródło: Opracowanie własne

5.9.3 Zagadnienia horyzontalne

- prowadzenie regulacji mikroklimatu poprzez zalesienia, zadrzewienia śródpolne, Adaptacja do zmian zieleń na terenach zabudowanych, klimatu - ochrona struktur przyrodniczych, zachowanie spójności i drożności sieci ekologicznej Nadzwyczajne - lasy narażone są na anomalie pogodowe - okresowo występujące susze, zagrożenia środowiska huraganowe wiatry oraz pożary. - prowadzenie szeroko pojętej edukacji w m. in. zakresie: - roli zjawisk przyrodniczych w procesie zmian klimatycznych, - presji turystycznej wywieranej na obszary o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych, - prawnych i przyrodniczych podstaw funkcjonowania obszarów chronionych oraz Działania edukacyjne w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego, - szkolenia i wsparcia rolników we wdrażaniu programów rolno-środowiskowych, - turystyki związanej z gospodarką leśną, łowiectwem, turystyki ekologicznej i rowerowej, - roli lasów i ich ochrony przed suszą i pożarami. - funkcję edukacyjną pełnią także szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne. - współpraca z IOŚ w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, którego zadaniem jest prowadzenie obserwacji możliwie jak największej liczby elementów środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe, Monitoring zorganizowane badania stacjonarne. środowiska - monitoring lasów włączono do Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska i obejmuje m.in.: uszkodzenia lasów, zagrożenia pożarowe i występowanie szkodników owadzich w lasach.

5.9.4 Podsumowanie Lesistość w gminie wynosi 18,9 %. Gatunkiem dominującym w drzewostanie jest sosna. W gminie Mokrsko znajdują się obszarowe formy ochrony przyrody: obszar chronionego krajobrazu Dolina Prosny, Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Wzgórza Ożarowskie oraz użytki ekologiczne. Ponadto w gminie znajduje się 18 pomników przyrody.

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

 Występowanie na terenie gminy  Mała lesistość gminy. obszarowych form ochrony przyrody.

Szanse Zagrożenia  Wzrost natężenia ruchu powodujący zwiększoną śmiertelność zwierząt  Zwiększenie lesistości gminy. i pogarszający warunki ich  Osiedlenie się nowych gatunków migracji. fauny i flory na terenie gminy.  Zagrożenie rodzimych gatunków  Tworzenie nowych form ochrony flory i fauny przez obce gatunki przyrody. inwazyjne.  Dewastacja niektórych miejsc w obszarach chronionych poprzez intensyfikację turystyki.

5.10 Zagrożenia poważnymi awariami Na terenie gminy Mokrsko nie znajdują się zakłady o dużym i o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii. Potencjalnym źródłem poważnych awarii jest transport drogowy substancji niebezpiecznych, głównie paliw płynnych (LPG, benzyna, olej napędowy). Przypadki poważnych awarii przemysłowych mogą dotyczyć również wycieków substancji ropopochodnych w wyniku wypadków lub kolizji drogowych, gazu propan - butan z uszkodzonych ciśnieniowych zbiorników stacjonarnych i gazociągu. Potencjalnym źródłem wystąpienia poważnych awarii na terenie gminy jest wyciek azotu z Zakładów Mięsnych Henryk Kania w Mokrsku.

5.10.1 Zagadnienia horyzontalne

- ekstremalne zjawiska pogodowe mogą doprowadzić do uszkodzenia linii Adaptacja do zmian przesyłowych i dystrybucyjnych, a zatem ograniczenia w dostarczeniu energii do klimatu odbiorców, a także zakładów przemysłowych, co może doprowadzić do przerwania ich pracy, przegrzania układów technologicznych. - nadzwyczajne zagrożenia środowiska powstają wskutek wypadków i zdarzeń Nadzwyczajne w czasie budowy i eksploatacji dróg i innych obiektów drogowych, w których zagrożenia środowiska biorą udział pojazdy przewożące substancje niebezpieczne, a które mogą spowodować m.in.: skażenie powietrza, wód, gleb oraz pożary. - prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie właściwych zachowań w sytuacjach Działania edukacyjne zagrożenia wśród mieszkańców gminy. Monitoring - stała współpraca z organami Państwowej Straży Pożarnej, Wojewodą oraz WIOŚ środowiska w zakresie prowadzenia kontroli występowania awarii przemysłowych.

5.10.2 Podsumowanie Na terenie gminy Mokrsko nie znajdują się zakłady o dużym i o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii. Potencjalnym źródłem poważnych awarii jest transport drogowy substancji niebezpiecznych oraz zakłady mięsne znajdujące się na terenie gminy.

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony

 Brak zakładów o dużym lub o zwiększonym ryzyku wystąpienia - awarii.

Szanse Zagrożenia  Rozwój infrastruktury technicznej może prowadzić do zwiększenia - prawdopodobieństwa wystąpienia awarii.

6 Podsumowanie efektów realizacji dotychczasowego POŚ

Dotychczas obowiązujący Program Ochrony Środowiska Gminy Mokrsko uchwalony został Uchwałą Nr XXX/130/05 Rady gminy Mokrsko z dnia 22 sierpnia 2005 r. Realizacja zadań ujętych w dotychczas obowiązującym POŚ, wpłynęła pozytywnie na poprawę stanu środowiska na terenie gminy. Zrealizowano szereg inwestycji, które wpłynęły na osiągnięcie następujących celów:  ograniczenie emisji szkodliwych substancji do środowiska,  ograniczenie masy odpadów,  ograniczenie ilości odprowadzanych ścieków,  ograniczenie hałasu,  ograniczenie emisji poprzez zmniejszenie zużycia energii. W celu zobrazowania efektów realizacji działań związanych z ochroną środowiska w tabeli nr 8 zestawiono wartości wybranych wskaźników monitorowania.

Tabela 8. Wskaźniki monitorowania efektów realizacji POŚ Rok Zmiana wartości Wskaźnik Jednostka 2005 2010 2015 wskaźnika Długość sieci wodociągowej km 90,3 91,7 91,7 1,4 Połączenia wodociągowe prowadzące do budynków mieszkalnych i sztuk 1 294 1 382 1 479 185 zbiorowego zamieszkania Ludność korzystająca z sieci osób 4 720 4 727 5 129 409 wodociągowej Korzystający z wodociągu w % ogółu % 85,8 87,5 94,3 8,5 ludności Zużycie wody w gospodarstwach m3/rok 31,3 29,8 29,1 -2,2 domowych na jednego mieszkańca Sieć wodociągowa rozdzielcza na 100 km 116,1 118 118 1,9 km2 Długość sieci kanalizacyjnej km 4,2 13,6 20,7 16,5 przyłącza kanalizacyjne prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego sztuk 70 332 366 296 zamieszkania Ludność korzystająca z sieci osób 297 1133 1679 1382 kanalizacyjnej Korzystający z kanalizacji w % ogółu % 5,4 21 30,9 25,5 ludności Liczba przydomowych oczyszczalni sztuk b.d 7 116 109 ścieków Zbiorniki bezodpływowe sztuk b.d 1058 898 -160 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 0 0 67 67 Odpady komunalne zmieszane odpady Mg 557,5 295,5 598,24 40,74 zebrane w ciągu roku ogółem Zmieszane odpady zebrane w ciągu kg 102,5 54,6 109,8 7,3 roku ogółem na 1 mieszkańca Wskaźnik lesistości % 18,3 18,4 18,8 0,5 Powierzchnia lasów ha 1 422,90 1 426,00 1 462,90 40 Powierzchnia obszarów prawnie ha 629,60 629,60 629,60 0 chronionych Liczba pomników przyrody sztuk 19 18 18 -1 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Realizacja obowiązującego poprzednio POŚ przyniosła dla gminy Mokrsko wiele korzyści. Poprawie uległa gospodarka wodno – ściekowa wybudowana została sieć kanalizacyjna i wodociągowa oraz nowe przyłącza do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Z sieci wodociągowej korzysta 94,3 % mieszkańców. Z roku na rok zmniejsza się ilość zużywanej wody w gospodarstwach domowych na jednego mieszkańca. Coraz mniej jest zbiorników bezodpływowych. W gminie istnieją dobre warunki gruntowo – wodne umożliwiające budowę przydomowych oczyszczalni ścieków. Realizacja wymienionych zadań wpłynęła na poprawę jakości wód powierzchniowych i podziemnych.

7 Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie

Celami realizacji programu ochrony środowiska są poprawa stanu i ochrona środowiska przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju społeczno-gospodarczego. Po przeprowadzeniu analizy stanu środowiska wyznaczono cele oraz określono zadania, których realizacja przełoży się na poprawę stanu środowiska w gminie. Ww. cele i zadania zostały opisane w tabeli 9. Ponadto kontynuowane będzie umieszczanie w aktach prawa miejscowego zapisów mających na celu ochronę środowiska. Przykładem takich dokumentów są Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Wyznaczane w nich kierunki zagospodarowania terenu oraz uwarunkowania, mające wpływ na ochronę środowiska to m.in.:  zakaz lokalizacji nowych oraz rozbudowy istniejących obiektów uciążliwych, tj. powodujących przekroczenia ustalonych przepisami odrębnymi standardów jakości środowiska ograniczanie rozpraszania zabudowy poprzez wskazanie terenów jej rozwoju, w pierwszej kolejności w granicach wykształconych już pasów i skupisk zabudowy lub w ich sąsiedztwie;  wypełnianie wolnych enklaw w pasmach istniejącej zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej w celu odpowiedniego wykorzystania terenów już zurbanizowanych i stworzenia większej ich zwartości przestrzennej;  wyposażanie terenów zabudowy mieszkaniowej co najmniej w sieci elektroenergetyczne i wodociągowe, a strefy koncentracji zabudowy mieszkaniowej - także w sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej;  propagowanie odnawialnych źródeł energii, z wyłączeniem energii produkowanej z wiatru; rekomendowanie stopniowego ograniczania wykorzystywania węgla kamiennego jako głównego nośnika energii cieplnej stosowanego do ogrzewania budynków mieszkalnych.

Tabela 9. Cele, kierunki interwencji i zadania Obszar Podmiot Cel Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji odpowiedzialny Ochrona Rozbudowa drogi gminnej nr 117064E w miejscowości Komorniki oraz przebudowa Gmina Mokrsko - klimatu i Poprawa jakości Budowa/modernizacja drogi wewnętrznej jakości powietrza dróg Budowa i modernizacja dróg na terenie Gmina Mokrsko - powietrza gminy Budowa systemu oczyszczania ścieków w gminie Mokrsko etap III- zakończenie Poprawa jakości aglomeracji wraz z regulacją gospodarki Gmina Mokrsko - Gospodarka wód Budowa infrastruktury osadami ściekowymi oraz przebudową stacji wodno– powierzchniowych wodno-kanalizacyjnej uzdatniania wody w Mokrsku ściekowa i podziemnych Przebudowa stacji uzdatniania wody w - Ożarowie niezbędną infrastrukturą Gmina Mokrsko - techniczną Ograniczenie negatywnego wpływu na zdrowie Usuwanie wyrobów Usuwanie wyrobów zawierających azbest Gmina Mokrsko - wyrobów zawierających azbest zawierających azbest Gospodarka Uzyskanie odpadami i wymaganych zapobieganie Utrzymanie skutecznego poziomów Utrzymanie obecnego systemu gospodarki powstawaniu systemu gospodarki Gmina Mokrsko - recyklingu opadami odpadów odpadami poszczególnych frakcji odpadów Zwiększenie masy Edukacja mieszkańców w zakresie odpadów Edukacja mieszkańców gospodarki odpadami, w szczególności Gmina Mokrsko - zbieranych selektywnej zbiórki odpadów selektywnie

Tabela 10. Wskaźniki realizacji Programu Ochrony Środowiska gminy Mokrsko

Wskaźnik Obszar interwencji Cel Nazwa Wartość bazowa Wartość docelowa Ochrona klimatu i jakości Poprawa jakości powietrza Długość wybudowanej drogi - 674 m powietrza

Liczba nowoutworzonych podłączeń do sieci - 641 kanalizacyjnej Poprawa jakości wód Gospodarka wodno–ściekowa powierzchniowych i Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej - 15,93 podziemnych Liczba wybudowanych przepompowni - 5

Liczba zmodernizowanych SUW - 1 Ograniczenie negatywnego wpływu na zdrowie Masa usuniętych wyrobów azbestowych 112 Mg/rok >112 Mg/rok wyrobów zawierających azbest  papier, metal, tworzywa 18,7 %. >50% sztuczne, szkło  odpady budowlane i Gospodarka odpadami i 92,7 %. 100 % zapobieganie powstawaniu rozbiórkowe odpadów Uzyskanie wymaganych poziomów recyklingu poszczególnych frakcji odpadów  ograniczenie masy odpadów ulegających 18,4 %. <35% biodegradacji poszczególnych frakcji frakcji poszczególnych Osiągnięte poziomy recyklingu recyklingu poziomy Osiągnięte

Tabela 11 Harmonogram zadań wraz z ich finansowaniem Podmiot Szacunkowe koszty realizacji zadania (w tys. zł) Źródło Dodatkowe Obszar odpowie- Zadanie finansowa- informacje o interwencji dzialny za rok rok rok 2018 rok 2019 rok 2020 razem nia zadaniu realizację 2017 2021–2024 Rozbudowa drogi gminnej nr 117064E w budżet Ochrona Gmina miejscowości Komorniki 783 - - - - gminy, - klimatu i Mokrsko 783 oraz przebudowa drogi PROW jakości wewnętrznej powietrza Budowa i modernizacja Gmina b.d b.d b.d b.d b.d b.d - - dróg na terenie gminy Mokrsko Budowa systemu oczyszczania ścieków w gminie Mokrsko etap III- zakończenie aglomeracji Gmina budżet wraz z regulacją gospodarki 82 2706 3841 2595 2651 11875 - Mokrsko gminy, RPO Gospodarka osadami ściekowymi oraz wodno– przebudową stacji ściekowa uzdatniania wody w Mokrsku Przebudowa stacji budżet uzdatniania wody w Gmina - - - - 2280 2280 gminy, Mokrsko Ożarowie niezbędną PROW infrastrukturą techniczną Usuwanie wyrobów Gmina b.d b.d b.d b.d b.d b.d - - zawierających azbest Mokrsko Gospodarka Utrzymanie obecnego Gmina odpadami i systemu gospodarki b.d b.d b.d b.d b.d b.d - - Mokrsko zapobiegani opadami e Edukacja mieszkańców w powstawani zakresie gospodarki Gmina u odpadów odpadami, w szczególności b.d b.d b.d b.d b.d b.d - - Mokrsko selektywnej zbiórki odpadów 8 Monitoring, ewaluacja i sprawozdawczość z realizacji Programu Ochrony Środowiska Aby realizacja zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska przebiegała zgodnie z założonym harmonogramem, niezbędne jest prowadzenie monitoringu oraz ewaluacji ich wykonania. Celem monitoringu jest ocena realizacji wskazanych w Programie zadań, w tym:  określenie stopnia realizacji przyjętych celów;  ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem;  analizę przyczyn rozbieżności. Monitoring realizacji zadań będzie prowadzony w oparciu o wskaźniki obrazujące zmianę stanu środowiska na terenie gminy (tabela 10) oraz dane dotyczące stanu realizacji zadań ujętych w POŚ. Jeżeli w wyniku analizy okaże się, że istnieją rozbieżności pomiędzy stopniem realizacji planu, a jego założeniami, zostaną podjęte czynności mające na celu wyjaśnienie przyczyn rozbieżności oraz określenie działań korygujących. Wójt Gminy Mokrsko, zgodnie z art. 18 ust 2 i 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, będzie sporządzał co 2 lata raporty z wykonania POŚ, które zostaną przedstawione Radzie Gminy Mokrsko, a następnie przekazane Zarządowi Powiatu w Wieluniu.

9 Spis rysunków Rysunek 1. Położenie gminy Mokrsko na tle województwa łódzkiego oraz powiatu wieluńskiego

Rysunek 2. Położenie gminy Morsko na tle sąsiadujących gmin

Rysunek 3. Podział województwa łódzkiego na strefy

Rysunek 4. Wody powierzchniowe na terenie gminy Mokrsko

Rysunek 5. JCWPd na terenie gminy Mokrsko

Rysunek 6. Obszarowe formy ochrony przyrody na terenie gminy Mokrsko

10 Spis tabel Tabela 1. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD

Tabela 2 Klasyfikacja stref na podstawie wyników pomiarów w roku 2016, pod kątem ochrony zdrowia

Tabela 3. Sieć wodociągowa, kanalizacyjna na terenie gminy Mokrsko i powiatu wieluńskiego

Tabela 4. Gospodarka ściekowa poza oczyszczalnią w gminie Mokrsko w latach 2013-2015

Tabela 5. Wykaz złóż kopalin w gminie Mokrsko

Tabela 6. Masa odebranych odpadów komunalnych w 2016 roku z terenu gminy Mokrsko

Tabela 7. Odpady zebrane w PSZOK (Maręże, gm. Skomlin)

Tabela 8. Wskaźniki monitorowania efektów realizacji POŚ

Tabela 9. Cele, kierunki interwencji i zadania

Tabela 10. Wskaźniki realizacji Programu Ochrony Środowiska gminy Mokrsko

Tabela 11 Harmonogram zadań wraz z ich finansowaniem

11 Spis wykresów Wykres 1. Struktura wieku mieszkańców w gminie Mokrsko w 2016 roku

Wykres 2. Struktura użytkowania gruntów rolnych w gminie Mokrsko w 2014 roku

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Mokrsko do roku 2020

Spis treści 1 Wstęp

2 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

3 Podstawa prawna opracowania

4 Zakres opracowania

5 Zawartość i główne cele Programu oraz jego powiązania z innymi dokumentami.

6 Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy

7 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania

8 Informacja o przewidywanym oddziaływaniu transgranicznym

9 Stan środowiska obszaru objętego Programem

9.1 Ochrona klimatu i jakości powietrza

9.2 Zagrożenia hałasem

9.3 Pola elektromagnetyczne

9.4 Gospodarowanie wodami

9.4.1 Wody powierzchniowe

9.4.2 Obszary zagrożone podtopieniami

9.4.3 Wody podziemne

9.5 Gospodarka wodno-ściekowa

9.6 Zasoby geologiczne

9.7 Gleby

9.8 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

9.9 Zasoby przyrodnicze

9.9.1 Lasy i łowiectwo

9.9.2 Formy ochrony przyrody

9.10 Zagrożenia poważnymi awariami

10 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

11 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko

12 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w Programie

13 Spis tabel

14 Spis rysunków

1 Wstęp

Przedmiotem niniejszej prognozy oddziaływania na środowisko (dalej: Prognozy) jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Mokrsko do roku 2020. (dalej: Program). Konieczność opracowania Prognozy wynika z faktu, że w Programie przewidziano do realizacji przedsięwzięcia, które zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 71) zaliczane są do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W związku z powyższym, zgodnie z art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 3 października z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z późn. zm.), stwierdzono konieczność opracowania niniejszej Prognozy.

2 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Podstawą prawną wykonania Prognozy jest art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z późn. zm.). Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ww. ustawy i został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Łodzi oraz Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Łodzi. Przedmiotem opracowania niniejszej Prognozy jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Mokrsko do roku 2020. Ww. dokument jest dokumentem strategicznym, w którym wyznaczono cele (poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery), wynikające m.in. z poniższych dokumentów: Strategia „Europa 2020”, Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmian klimatu, Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE – Clean Air For Europe), VII Program Środowiskowy, Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Strategia Rozwoju Kraju 2020,Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, perspektywa do 2020 r., Polityka Energetyczna Polski do 2030 r., Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku, Zaktualizowana Strategia rozwoju Województwa Łódzkiego do 2020 roku, Program Ochrony Środowiska województwa Łódzkiego 2016 na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024, Program ochrony powietrza dla strefy łódzkiej, Program ochrony powietrza dla strefy łódzkiej ze względu na ozon, Plan działań krótkoterminowych w zakresie benzo(a)pirenu dla sfery łódzkiej, Strategia Rozwoju Gminy Mokrsko na lata 2015-2022.

Gmina Mokrsko jest gminą wiejską, o powierzchni 78 km2 położoną w południowo-zachodniej części województwa łódzkiego, w powiecie wieluńskim. Gmina zamieszkiwana jest przez 5428 osoby (GUS, 2016). Według prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Łodzi monitoringu jakości powietrza, na terenie strefy łódzkiej obejmującej swoim zasięgiem gminę Mokrsko, zostały przekroczone dopuszczalne wartości jakości powietrza w przypadku: bezno(a)pirenu, pyłu PM2,5, pyłu PM10 oraz ozonu. Szczególnie duże nasilenie przekroczeń obserwowane jest w sezonie grzewczym. Na terenie gminy Mokrsko nie są zlokalizowane drogi o dużym natężeniu ruchu. Głównym źródłem hałasu w gminie są zakłady znajdujące się na terenie gminy oraz pracujące okresowo maszyny rolnicze. Na terenie gminy źródłami promieniowania elektromagnetycznego są m.in. stacje bazowe telefonii komórkowej i linie energetyczne. W roku 2016 na terenie województwa łódzkiego brak jest terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową lub miejsc dostępnych dla ludności, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku Gmina Mokrsko w całości położona jest w dorzeczu Warty. Przez gminę przepływa rzeka Ożarka, kanał Kopydłów– Krzyworzeka, kanał Skomlin-Toplin oraz rowy melioracyjne. Ponadto wody powierzchniowe gminy stanowią utworzone sztucznie stawy, oczka wodne oraz zbiorniki retencyjne. Monitoring wód powierzchniowych w 2015 roku nie był prowadzony. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy okresowo może stanowić kanał Kopydłów– Krzyworzeka. Gmina Mokrsko leży w zasięgu JCWPd 81 oraz JCWPd 82, których stan ilościowy i jakościowy określono jako dobry. Źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych w gminie są czynniki antropogeniczne pochodzące z sektora gospodarczo-bytowego. Dzięki istniejącej na terenie gminy sieci wodociągowej 95 % mieszkańców ma dostęp do wody dobrej jakości. W gminie systematycznie zwiększa się długość sieci kanalizacyjnej oraz ilość przydomowych oczyszczalni ścieków na rzecz likwidacji zbiorników bezodpływowych. Zasoby geologiczne w gminie Mokrsko obejmują 5 udokumentowanych złóż kopalin – surowców ilastych i ceramiki budowlanej, z czego jedno złoże posiada udzieloną przez Marszałka Województwa Łódzkiego koncesję na wydobycie, ważną do 2030 r. Większość gleb na terenie gminy stanowią gleby IV klasy bonitacyjnej (ok. 64 %). Znacznie mniejszy udział mają gleby klasy III (16%). Panujące warunki glebowe umożliwiają rozwój rolnictwa oraz pokrycie zapotrzebowanie na płody rolne dla ludzi oraz zwierząt gospodarskich. System gospodarki odpadami na terenie Gminy Mokrsko stale się rozwija i podlega ciągłemu ulepszeniu. W 2016 roku selektywną zbiórkę odpadów zadeklarowało 99 % mieszkańców, co doprowadziło do osiągnięcia przez gminę wymogów dotyczących poziomu recyklingu

i przygotowania do ponownego użycia frakcji odpadów: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Z terenu gminy systematycznie usuwane są wyroby zawierające azbest. Lesistość Gminy Mokrsko wynosi 18,9 %. Na terenie gminy Mokrsko znajdują się dwie obszarowe formy ochrony przyrody: Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Prosny, zespół przyrodniczo-krajobrazowy Wzgórza Ożarowskie oraz 3 użytki ekologiczne. Ponadto w gminie znajduje się 18 pominików przyrody. W gminie Mokrsko ryzyko wystąpienia poważnych awarii związane jest z transportem drogowym substancji niebezpiecznych (paliw płynnych), wycieków substancji ropopochodnych oraz wyciekiem azotu z zakładów mięsnych zlokalizowanych na terenie gminy. Głównymi elementami środowiska, na który wpływ ma realizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Mokrsko do roku 2020 są jakość powietrza atmosferycznego oraz wód podziemnych i powierzchniowych. W ramach realizacji wyznaczonych w dokumencie celów zaplanowano szereg zadań mających na celu.:  Poprawę jakości powietrza;

 Poprawę jakości wód powierzchniowych i podziemnych;

 Poprawę systemu gospodarki odpadami;

Przeprowadzona w prognozie analiza zadań ujętych w Programie pod kątem możliwości ich oddziaływania na środowisko oraz obszary Natura 2000 wykazała iż oddziaływania negatywne mogą wystąpić jedynie na etapie realizacji zadań (co będzie następstwem m.in. użycia sprzętu budowlanego, transportu materiałów budowlanych i wykonywania prac ziemnych) oraz będą mieć charakter lokalny, krótkotrwały i odwracalny. Nie przewiduje się wystąpienia oddziaływań skumulowanych oraz oddziaływań o zasięgu transgranicznym. Ocena skutków realizacji Programu Ochrony Środowiska będzie prowadzona w oparciu o zmiany wartości wskaźników, takich jak m.in.: długość wybudowanej drogi, długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej, czy masa usuniętych wyrobów azbestowych.

3 Podstawa prawna opracowania

Podstawą prawną wykonania Prognozy jest art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z późn. zm.).

4 Zakres opracowania

Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko i został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Łodzi (pismo z dnia 21 sierpnia 2017 r., znak:WOOŚ.411.150.2017.MGw) oraz Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Łodzi (pismo z dnia 16 sierpnia 2017 r., znak: PWIS.NSOZNS.9022.1.495.2017.AK).

5 Zawartość i główne cele Programu oraz jego powiązania z innymi dokumentami.

Celami realizacji programu ochrony środowiska jest poprawa stanu i ochrona środowiska, w szczególności:  Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery,  Poprawa systemu gospodarki odpadami. przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju społeczno-gospodarczego. Niniejszy dokument spójny jest z celami oraz kierunkami interwencji ujętych m. in. w następujących dokumentach strategicznych: Dokumenty strategiczne na poziomie europejskim:  Strategia „Europa 2020” –ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 %, zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych o 20 % (dla Polski 15 %), zwiększenie efektywności energetycznej o 20 %.  Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmian klimatu, rozwój infrastruktury odpornej na zmiany klimatu  Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE – Clean Air For Europe).– poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń.  Europejska Konwencja Krajobrazowej sporządzonej we Florencji dnia 20 października 2000 r. (Dz.U. z 2006 r. nr 14 poz. 98,)– ochrona krajobrazu poprze odpowiednie, zarządzanie oraz planowanie przestrzenne.  VII Program Środowiskowy. powstrzymanie zmian klimatu,– ochrona przyrody i bioróżnorodności, zapewnienie jakości środowiska odpowiedniej dla zdrowia ludzi.

Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym:  Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Polska 2030, rozwój gospodarki.

 Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Strategia Rozwoju Kraju 2020– efektywne wykorzystanie paliw i energii przez poszczególne sektory gospodarki, zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii energooszczędnych oraz opartych na odnawialnych źródłach energii.  Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030–poprawa infrastruktury transportowej.  Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, perspektywa do 2020 r.– zrównoważone gospodarowanie zasobami, poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji, poprawa efektywności energetycznej.  Polityka Energetyczna Polski do 2030 r.– poprawa efektywności energetycznej.  Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu, do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 –dążenie do zrównoważonego rozwoju, efektywne funkcjonowanie gospodarki; poprawa jakości środowiska oraz warunków życia mieszkańców.  Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku–poprawa infrastruktury transportowej. Dokumenty strategiczne na poziomie regionalnym i lokalnym:  Strategia rozwoju Województwa Łódzkiego 2020 roku– poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu, ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, promocja postaw ekologicznych.  Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego 2016 na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024 –spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa, edukacja ekologiczna mieszkańców, aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym.  Program ochrony powietrza dla strefy łódzkiej– ograniczenie poziomu zanieczyszczeń co najmniej do poziomów dopuszczalnych i odcelowych, szczególnie w kwestii PM10 i B(a)P, przywrócenie naruszonych standardów powietrza.  Program ochrony powietrza dla strefy łódzkiej ze względu na ozon –ograniczenie zanieczyszczeń powietrza w tym zanieczyszczeń ozonem, przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza.  Plan działań krótkoterminowych w zakresie benzo(a)pirenu dla sfery łódzkiej,– ograniczenie emisji powierzchniowej.  Strategia Rozwoju Gminy Mokrsko na lata 2015-2020 –rozwój infrastruktury technicznej (sieci wodno-kanalizacyjnej, budownictwa energooszczędnego, poprawa nawierzchni dróg, przebudowa sieci rowów melioracyjnych), edukacja mieszkańców.

 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz Miejscowe Plany zagospodarowania przestrzennego.– zapewnienie wysokich parametrów zagospodarowania – przestrzennych i środowiskowych, zapewnienie dostępu do infrastruktury technicznej.

6 Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy

Procedura tworzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko była sporządzana równolegle do realizacji dokumentu podstawowego - Programu Ochrony Środowiska. Prognozę wykonano w oparciu o przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Dokonano w niej analizy oddziaływań na środowisko przewidzianych do realizacji w programie ochrony środowiska zadań w oparciu o dane literaturowe oraz ustalenia własne, które zestawiono z lokalnymi uwarunkowaniami środowiskowymi. Wyniki analizy, w podziale na poszczególne komponenty środowiska, zostały zestawione w tabeli, zawierającej informacje (wraz z uzasadnieniem ) o przewidywanym sposobie oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko.

7 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania

Aby realizacja zadań zawartych w Programie przebiegała zgodnie z założonym harmonogramem, niezbędne jest prowadzenie monitoringu oraz ewaluacji ich wykonania.

Celem monitoringu jest ocena realizacji wskazanych w Programie zadań, w tym:

 określenie stopnia realizacji przyjętych celów,  ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,  analizę przyczyn rozbieżności.

Monitoring skutków realizacji zadań będzie prowadzony w oparciu o wskaźniki obrazujące zmianę stanu środowiska na terenie gminy (tabela nr 10 w Programie) oraz dane dotyczące stanu realizacji zadań ujętych w Programie. Jeżeli w wyniku analizy okaże się, że istnieją rozbieżności pomiędzy stopniem realizacji Programu, a jego założeniami, zostaną podjęte czynności mające na celu wyjaśnienie przyczyn rozbieżności oraz określenie działań korygujących.

Wójt Gminy Mokrsko, zgodnie z art. 18 ust 2 i 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, będzie sporządzał co 2 lata raporty z wykonania POŚ, które zostaną przedstawione Radzie Gminy Mokrsko, a następnie przekazane Zarządowi Powiatu Wieluńskiego.

8 Informacja o przewidywanym oddziaływaniu transgranicznym

Program nie przewiduje realizacji zadań, które miałyby oddziaływanie transgraniczne.

9 Stan środowiska obszaru objętego Programem

9.1 Ochrona klimatu i jakości powietrza

W gminie Mokrsko dominuje powietrze polarno-morskie i polarno-kontynentalne, wywołujące dużą dobową i roczną zmienność pogody. Najczęściej występującymi kierunkami wiatrów są wiatr zachodni i południowozachodni. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 2,9 m/s. Z ruchami mas powietrza bezpośrednio wiąże się także zachmurzenie, które wynosi 6,6 stopnia przy średniej wartości dla Polski 6,4 (w skali 11-sto stopniowej). Nasłonecznienie wynosi średnio w ciągu roku 4 – 4,2 godziny na dobę. Średnia roczna temperatura na terenie gminy wynosi 7,7 stopnia Celsjusza. Najzimniejszymi miesiącami w roku są styczeń oraz luty. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień. Okres wegetacyjny roślin wynosi 216 – 240 dni. Wilgotność kształtuje się na poziomie 80%, a średnia roczna suma opadów wynosi 606 mm. Badanie i ocena jakości powietrza jest realizowana przez Inspekcję Ochrony Środowiska w oparciu o przepisy art. 85 - 95 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.). Powyższe przepisy wraz z rozporządzeniami Ministra Środowiska: z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032) i z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031) definiują system monitoringu powietrza, określają zakres i sposób badania jakości powietrza, określają minimalną liczbę stacji oraz metody i kryteria oceny. Oceny jakości powietrza są wykonywane w odniesieniu do obszaru danej strefy. Obowiązujący układ stref określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012 poz. 914), zgodnie, z którym w województwie łódzkim ocenę wykonuje się dla stref:  aglomeracja łódzka,  strefa łódzka.

 Rysunek 1. Podział województwa łódzkiego na strefy

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim w 2015 r. Na terenie gminy Mokrsko, zanieczyszczenia wprowadzane są do powietrza z czterech podstawowych źródeł:  powierzchniowych (indywidualne ogrzewanie, zanieczyszczenia komunalne pochodzące z palenisk domowych, kotłownie zakładowe oraz indywidualne systemy grzewcze, gromadzenia i utylizacji ścieków i odpadów),  punktowych (pochodzących ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych),  liniowych (ruch kołowy) – wzdłuż dróg powiatowych,  z rolnictwa (uprawy i hodowli zwierząt, prac polowych, nawożenia czy wypalania pól). Do zakładów o największej emisji zanieczyszczeń na terenie gminy Mokrsko należą:  Cegielnia Mokrsko,  Zakłady Mięsne Henryk Kania w Mokrsku,  Gospodarstwo Rolne Sebastian Kania w Mokrsku (odory).

Tabela 1. Klasyfikacja stref na podstawie wyników pomiarów w roku 2016, pod kątem ochrony zdrowia Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń w obszarze strefy Nazwa strefy SO2 NO2 benzen CO PM10 PM2,5 C6H6 Pb Ni As Cd B(a)P O3

Strefa łódzka A A A A C C A A A A A C D2 Źródło: WIOŚ Łódź

 klasa A – poziom stężeń zanieczyszczenia – nie przekraczający poziomu dopuszczalnego,  klasa C – poziom stężeń zanieczyszczenia – powyżej poziomu dopuszczalnego (z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie niektórych substancji w powietrzu),

 klasa D2 – poziom stężenia ozonu powyżej poziomu celu długoterminowego. Według pomiarów przedstawionych w Rocznej Ocenie Jakości Powietrza w Województwie Łódzkim w 2016 roku, powietrze w strefie łódzkiej (PL1002) na terenie, której znajduje się gmina Mokrsko przekroczyło poziomy dopuszczalne w przypadku wymienionych zanieczyszczeń: pyłów

PM10, PM 2,5 oraz B(a)P, O3. Problem przekroczeń szczególnie nasila się w sezonie grzewczym. Na terenie województwa łódzkiego realizowany jest program ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego bezno(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań krótkoterminowych (uchwała nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013r.). Ww. program ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim (w skład której wchodzi gmina Mokrsko) ustala podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do poprawy jakości powietrza, w tym osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, jak i celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego benzo(a)pirenu zawartego w pyle PM10.

9.2 Zagrożenia hałasem Głównym zagrożeniem dla jakości klimatu akustycznego na terenie gminy jest hałas komunikacyjny (drogowy), jednak ze względu na brak na terenie gminy dróg o dużym natężeniu ruchu hałas komunikacyjny nie powoduje znaczących zmian w środowisku. Ponadto hałas emitowany może być z zakładów znajdujących się na terenie gminy oraz okresowo przez maszyny rolnicze.

9.3 Pola elektromagnetyczne Zgodnie z art. 123 i 124 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska powinien prowadzić okresowe badania kontrolne poziomów pól elektromagnetycznych oraz aktualizować corocznie rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Na podstawie monitoringu prowadzonego przez WIOŚ wynika, że występujące w środowisku na terenie województwa łódzkiego poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od poziomów dopuszczalnych (dopuszczalny poziom w zależności od częstotliwości wynosi od 7 V/m do 20 V/m).

Według wyników monitoringu PEM, prowadzonego przez WIOŚ (2015 rok) nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych emisji fal elektromagnetycznych pochodzących z przedstawionych poniżej źródeł (linii energetycznych i nadajników telefonii komórkowej) w miejscach dostępnych dla ludności23.

9.4 Gospodarowanie wodami

9.4.1 Wody powierzchniowe Gmina Mokrsko leży całkowicie w dorzeczu Warty przepływającej około 10 km od wschodniej granicy gminy. Wody powierzchniowe na terenie gminy Mokrsko to rzeka Ożarka, kanał Kopydłów – Krzyworzeka i kanał Skomlin – Toplin oraz rowy melioracyjne, stawy i oczka wodne. Stawy znajdujące się w gminie to zbiorniki utworzone sztucznie, dwa z nich zostały zbudowane na rzekach w Ożarowie i Krzyworzece. Pozostałe stawy, tzw. glinianki, powstały w wyniku wydobycia gliny na potrzeby miejscowych cegielni. Na terenie gminy znajduje się zbiornik retencyjny w Ożarowie (własność prywatna) oraz pełniący funkcję zbiornika retencyjnego –Zalew w Krzyworzece położony w dolinie Kanału Kopydłów –Krzyworzeka.

Rysunek 2. Wody powierzchniowe na terenie gminy Mokrsko

kanał Skomlin – Toplin

kanał Krzyworzecki

Ożarka

Olszyna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www.mapy.isok.gov.pl (21.08.2017)

23 WIOŚ w Łodzi (2016)

Na terenie gminy Mokrsko w 2015 roku nie był prowadzony monitoring wód powierzchniowych. WIOŚ w Łodzi nie planuje lokalizacji punktów pomiarowych na terenie gminy również w latach kolejnych (2016-2020)24. Ocena JCWP polega głównie na obserwacjach, które wskazują na zanieczyszczenie Kanału Kopydłów–Krzyworzeka wpływającego do rzeki Pysznej, której stan określany jest jako pozaklasowej.

9.4.2 Obszary zagrożone podtopieniami Zagrożenie powodziowe okresowo może stanowić Kanał Kopydłów–Krzyworzeka, jedynie dla obszarów znajdujących się w bliskim sąsiedztwie. Zagrożenie wynika głównie z ukształtowania terenu.

9.4.3 Wody podziemne Gmina Mokrsko leży w obrębie dwóch jednolitych części wód podziemnych: JCWPd 81 (południowa część gminy) i JCWPd 82 (północna część gminy).

Rysunek 3. JCWPd na terenie gminy Mokrsko

Źródło: Opracowanie własne

24 WIOŚ Łódź

Charakterystyka JCWPD: JCWPd 81:  Zasoby wód podziemnych dostępnych do zagospodarowania : 651 600 m3/d,  Stan ilościowy: dobry,  Stan jakościowy: dobry,  % wykorzystania zasobów 12,6  Ocena niespełnienie celów środowiskowych: niezagrożona JCWPd 82:  Zasoby wód podziemnych dostępnych do zagospodarowania : 692 189 m3/d,  Stan ilościowy: dobry,  Stan jakościowy: dobry,  % wykorzystania zasobów: 7,8,  Ocena niespełnienie celów środowiskowych: niezagrożona. Południowo wschodnia część gminy znajduje się w zasięgu głównego zbiornika wód podziemnych nr 325 –Zbiornik Częstochowa. Ze względu na narażenie na degradację GZWP wymaga on wysokiej ochrony25.

9.5 Gospodarka wodno-ściekowa Charakterystyka sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Mokrsko została przedstawiona w tabeli 2. Wynika z niej, że sieć wodociągowa jest dobrze rozwinięta, jej długość wynosi 91,7 km, zasilając przy tym w wodę ponad 95 % mieszkańców gminy26. Dane zawarte w tabeli 2. wykazują, że zużycie wody w gminie na jednego mieszkańca jest niższe niż średnia dla powiatu wieluńskiego i wynosi 28,7 m3/mieszkańca.

25 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Mokrsko 26 Bank Danych Lokalnych GUS dane za rok 2016

Tabela 2. Sieć wodociągowa, kanalizacyjna na terenie gminy Mokrsko i powiatu wieluńskiego w 2016 roku Sieć Zużycie wody z Sieć [km] 2 [km/100km ] wodociągów w Ścieki komunalne odprowadzane gospodarstwach Jednostka (razem) terytorialna domowych [dam3] a na 1 mieszkańca [m3] analizacyjn K wodociągowa wodociągowa kanalizacyjna Powiat wieluński 1026,2 279,2 110,8 30,1 32,7 1383

gmina Mokrsko 91,7 20,7 118 26,6 28,7 96

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (2016) Tabela 3 przedstawia zestawienie ilościowe zbiorników bezodpływowych (szamb) i oczyszczalni przydomowych w gminie Mokrsko w latach 2013 – 2015. Tabela 3. Gospodarka ściekowa w gminie Mokrsko w latach 2013-2015 Rok Gromadzenie i wywóz nieczystości 2013 2014 2015 ciekłych [szt.]

Zbiorniki bezodpływowe (szamba) 971 916 898

Oczyszczalnie przydomowe 110 115 116

przyłącza prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego 344 366 418 zamieszkania

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Liczba zbiorników bezodpływowych na terenie gminy Mokrsko uległa zmniejszeniu, na rzecz nowych przyłączy do sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalni przydomowych. W gminie Mokrsko działa jedna oczyszczalnia ścieków o dobowej maksymalnej przepustowości 670 m3/d. Gmina Mokrsko posiada pozwolenie wodnoprawne:  na szczególne korzystanie z wód w zakresie wprowadzania ścieków oczyszczonych z gminnej oczyszczalni ścieków w Mokrsku do ziemi: przez cały rok, do rowu melioracyjnego R-3C. Wielkość zrzutu: 3  Qd śr.= 522 m /d, 3  Q max.d = 670 m /d, 3  Q max.h = 65,4 m /h 3  Q roczne = 190530 m /rok,

O najwyższych dopuszczalnych wartościach wskaźników zanieczyszczeń:

 BZT5 = 25 mg O2/l,

 ChZTCr = 125 mg O2/l,  Zawiesina ogólna= 35 mg/l  na szczególne korzystanie z wód - wprowadzanie wód popłucznych ze stacji uzdatniania wody do ziemi w miejscowości Mokrsko w następującej ilości:  Qd śr.=21,73 m3/d,  Q roczne = 7800 m3/rok. O najwyższych dopuszczalnych wartościach wskaźników zanieczyszczeń:  Zawiesina ogólna= 35 mg/l,  Żelazo ogólne= 10 mgFe/l.  na szczególne korzystanie z wód w zakresie: poboru wód podziemnych z istniejącego ujęcia wód podziemnych zlokalizowanego w miejscowości Ożarów na działce o nr ewidencyjnym 712/1 o zasobach eksploatacyjnych:  ujęcie 1: Q= 57 m3/h,  ujęcie 2: Q= 50 m3/h. wielkość poboru: 3  Q max.h = 50 m /h, 3  Q d śr = 252,3 m /d, 3  Q maxr=92088 m /rok.  Na odprowadzanie oczyszczonych wód popłucznych do ziemi ze stacji uzdatniania wody zlokalizowanej w miejscowości Ożarów, gm. Mokrsko do rowu melioracyjnego o nazwie R-2. Wielkość zrzutu: 3  Q max.h = 12,24 m /h, 3  Q d śr = 23,6 m /d, 3  Q maxr=8622 m /rok. O najwyższych dopuszczalnych wartościach wskaźników zanieczyszczeń:  Zawiesina ogólna= 35 mg/l,  Żelazo ogólne= 10 mg Fe/l.  Na szczególne korzystanie z wód polegające na poborze wód podziemnych z ujęcia tj. studni nr 1 i studni nr 2 zlokalizowanego na działce o nr ewidencyjnej 241 w miejscowości Mokrsko przez okres całego roku. Wielkość poboru: 3  Q max.h = 80 m /h, 3  Q d śr = 674,4 m /d,

3  Q maxr=246 139 m /rok.

9.6 Zasoby geologiczne W gminie Mokrsko występuje 5 udokumentowanych złóż kopalin – surowców ilastych ceramiki budowlanej, zlokalizowanych w jej północnej części. Gmina posiada koncesję udzieloną przez Marszałka Województwa Łódzkiego z dnia 9 lutego 2007 r. znak: RO.VI-AK-7512-2/3/06/07, która jest ważna do 31 grudnia 2030 r. na wydobycie złoża Mokrsko

Tabela 4. Wykaz złóż kopalin w gminie Mokrsko Stan Lp. Kopalina zagospodarowania Nazwa złoża zasobów 1 surowce ilaste ceramiki budowlanej Z Gaszyn

2 surowce ilaste ceramiki budowlanej Z Chotów 3 surowce ilaste ceramiki budowlanej R Chotów (złoże II)

4 surowce ilaste ceramiki budowlanej Z Krzyworzeka

5 surowce ilaste ceramiki budowlanej T Mokrsko Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny PIB, Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce (stan na 31.12.2016) Skróty literowe dotyczące stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają: R– złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo T–złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo Z – złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane

9.7 Gleby W gminie Mokrsko ponad 64 % ogólnej powierzchni użytków rolnych zajmują gleby klasy IV. Gleby III klasy bonitacyjnej zajmują około 16 % użytków rolnych, występują one dużymi kompleksami w środkowej części gminy w rejonie wsi Mokrsko, Krzyworzeka, Ożarów, a także mniejszymi płatami w rejonie wsi Komorniki oraz na północy w rejonie wsi Chotów i Słupsko27.

9.8 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów W 2016 roku z terenu gminy Mokrsko odebrane zostało 577,197 Mg niesegregowanych odpadów komunalnych, co oznacza, że masa odebranych odpadów niesegregowanych zmniejszyła się w stosunku do roku 2015 (598,2 Mg). 99% mieszkańców gminy zadeklarowało selektywną zbiórkę odpadów.

27 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mokrsko

Tabela 5. Masa odebranych odpadów komunalnych w 2016 roku z terenu gminy Mokrsko Masa odebranych odpadów Rodzaj odebranych odpadów komunalnych komunalnych [Mg]

Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 577,197

Zmieszane odpady opakowaniowe 144,659

Opakowania ze szkła 98,157

Zużyte opony 28,3

Odpady wielkogabarytowe 44,58

Opakowania ze szkła 11,92

Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych elementów wyposażenia inne niż 2,08 wymienione w 17 01 06

Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Mokrsko za 2016 rok Mieszkańcy gminy przekazują odpady zebrane w sposób selektywny do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych znajdującego się w miejscowości Maręże, gmina Skomlin. Łączna masa odpadów zebranych w PSZOK wynosi 15,36 Mg. Istnieje możliwość oddania do PSZOK frakcji odpadów takich jak: odpady budowlane i rozbiórkowe, zużyte baterie i akumulatory, przeterminowane leki, opakowania po lekach, chemikalia, zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny, zużyte opony, odpady wielkogabarytowe.

Tabela 6. Odpady zebrane w PSZOK (miejscowość Maręże, gmina Skomlin) Masa zebranych odpadów Rodzaj zebranych odpadów komunalnych komunalnych [Mg]

Zmieszane odpady opakowaniowe 1,984

Opakowania ze szkła 1,204

Zużyte opony 1,972

Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 3,296 wymienione w 17 01 06

Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu inne niż 1,740 wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 04

Odpady wielkogabarytowe 5,164

Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Mokrsko za 2016 rok

Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła: 18,7 %. Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych: 92,7 %. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania: 18,4 %. Gmina Mokrsko w 2016 roku osiągnęła wymagane poziomy recyklingu poszczególnych frakcji odpadów. Gospodarka odpadami na terenie gminy funkcjonuje prawidłowo. Dzięki dofinansowaniu z WFOŚiGW na terenie gminy usuwane są wyroby zawierające azbest. W 2015 i 2016 roku z terenu gminy usunięto 112,334 Mg wyrobów. W kolejnych latach planowane są kolejne działania mające na celu zmniejszenie negatywnego wpływu azbestu na środowisko.

9.9 Zasoby przyrodnicze

9.9.1 Lasy i łowiectwo Lesistość gminy Mokrsko wynosi 18,9 %28. Największe kompleksy leśne zlokalizowane są w południowej i południowo-zachodniej części gminy. Dominującym typem siedliskowym kompleksów leśnych w gminie są bory: bór mieszany świeży, bór mieszany wilgotny i bór świeży w południowej części lasów, oraz bór suchy w okolicach miejscowości Słoniny. Podstawowym gatunkiem drzew w tych siedliskach jest sosna choć zaznacza się udział brzozy oraz dębów. Lasy w gminie pełnią przede wszystkim funkcje gospodarczą29.

9.9.2 Formy ochrony przyrody Na obszarze gminy Mokrsko wyznaczone zostały obszarowe formy ochrony przyrody30: Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Prosny (Rozporządzenie Nr 65 Wojewody Kaliskiego z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie ustalenia obszaru chronionego krajobrazu "Dolina rzeki Prosny" na terenie województwa kaliskiego i zasad korzystania z tego obszaru) o powierzchni 14540 ha. Obejmujący również obszary gmin: Bolesławiec, Galewice, Łubnice, Sokolniki, Miasto Wieruszów, Wieruszów oraz Skomlin. Obszar chroni cenne ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe zróżnicowane ekosystemy, a w szczególności naturalne koryto rzeki Prosny, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną funkcję korytarza ekologicznego. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Wzgórza Ożarowskie (Rozporządzenie Wojewody Sieradzkiego z dnia 31.07.1998 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu oraz

28 Bank Danych Lokalnych GUS, dane za rok 2016) 29 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Mokrsko 30 www.crfop.gdos.gov.pl

uznania za zespoły przyrodniczo-krajobrazowe) o powierzchni 628,3 ha, chroniący krajobraz kulturowy Wzgórz Ożarowskich leżących na północnych krańcach wyżyny wieluńskiej. Ponadto na obszarze gminy znajdują się trzy użytki ekologiczne (Rozporządzenie nr 18/2000 Wojewody Łódzkiego z 22.05.2000 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne) oraz 18 pomników przyrody31.

31 www.crfop.gdos.gov.pl

Rysunek 4. Obszarowe formy ochrony przyrody na terenie gminy Mokrsko

Źródło: Opracowanie własne

9.10 Zagrożenia poważnymi awariami Na terenie gminy Mokrsko nie znajdują się zakłady o dużym i o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii. Potencjalnym źródłem poważnych awarii jest transport drogowy substancji niebezpiecznych, głównie paliw płynnych (LPG, benzyna, olej napędowy). Przypadki poważnych awarii przemysłowych mogą dotyczyć również wycieków substancji ropopochodnych w wyniku wypadków lub kolizji drogowych, gazu propan - butan z uszkodzonych ciśnieniowych zbiorników stacjonarnych i gazociągu.

Potencjalnym źródłem wystąpienia poważnych awarii na terenie gminy jest wyciek azotu z Zakładów Mięsnych Henryk Kania w Mokrsku.

10 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Głównymi problemami ochrony środowiska istotnymi z punktu widzenia realizacji Programu są:

 zły stan wód powierzchniowych,  niedostateczna jakość powietrza (szczególnie w sezonie grzewczym), 11 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko

Cele i zadania przewidziane do realizacji w Programie nie wpłyną znacząco na obszar Natura 2000 oraz środowisko (przewiduje się oddziaływanie pozytywne lub neutralne). Analiza oddziaływania zadań przewidzianych w Programie na obszary Natura 2000 została przedstawiona w tabeli 7 niniejszego dokumentu. Bardzo ważnym elementem zapobiegającym ewentualnym negatywnym wpływom na cenne przyrodniczo obszary jest ocena oddziaływania na środowisko. Poniższa tabela została wykonana z założeniem, że dla zadań inwestycyjnych planowanych w Programie będzie zachowane postępowanie w pełni zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a więc dla przedsięwzięć, które tego wymagają zostanie przeprowadzona procedura oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, która zostanie zakończona decyzją środowiskową.

Tabela 7. Analiza zadań pod kątem możliwości negatywnego oddziaływania na środowisko i obszary Natura 2000

Rodzaj Komponent Oddziaływanie Uzasadnienie przedsięwzięcia środowiska

Obszary Natura Realizacja inwestycji wykonana będzie zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania Neutralne 2000 przestrzennego. Budowa i modernizacja dróg wykonywana będzie po istniejącym dotychczas śladzie drogi, z tego względu nie będzie ona wpływała na tereny sąsiednie. Wzmożony ruch samochodów i Formy ochrony maszyn w okresie realizacji budowy drogi i związany z nim hałas oraz wzrost stężenia tlenków azotu przyrody (bez Neutralne Natury 2000) w atmosferze będą miały charakter krótkotrwały i nie będą zagrażać obszarom i gatunkom chronionym. Różnorodność Budowa dróg na terenie gminy nie wpłynie znacząco na różnorodność biologiczną. Możliwe jest Neutralne biologiczna krótkotrwałe i odwracalne oddziaływanie na różnorodność biologiczną podczas fazy realizacji. Prowadzenie prac związanych z inwestycją w fazie realizacji może mieć wpływ na pogorszenie klimatu akustycznego czy stanu atmosfery. Działania te będą krótkotrwałe, miejscowe i odwracalne. Ludzie Pośredni pozytywny Budowa i Budowa infrastruktury wpłynie na poprawę jakości życia mieszkańców m.in. poprzez ograniczenie modernizacja dróg ilości zanieczyszczeń komunikacyjnych oraz poprawę bezpieczeństwa. Początkowa faza realizacji zadań wpłynie niekorzystnie na biocenozy występujące w wierzchniej warstwy gleby. Uciążliwy dla zwierząt może być hałas emitowany podczas robót ziemnych – Zwierzęta Neutralny oddziaływanie to będzie miało charakter miejscowy i krótkotrwały. Zrealizowana inwestycja będzie umożliwiać swobodną migrację zwierząt oraz bytowanie występujących dotychczas gatunków zwierząt. Prace prowadzone będą w sposób nie zagrażający florze regionu. Powierzchnie, które uległy Rośliny Neutralny zniszczeniu na skutek prac ziemnych zostaną poddane kompensacji przyrodniczej. Budowa i modernizacja dróg nie wpłynie na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Woda Neutralny Zagrożeniem wynikającym z realizacji inwestycji może być wyciek substancji ropopochodnych z maszyn budowlanych. Podczas budowy drogi może wystąpić problem z nadmiernym zapyleniem oraz emisją spalin do Budowa i atmosfery pochodzących z maszyn niezbędnych do realizacji zadania. Oddziaływanie jest Powietrze Pośredni pozytywny modernizacja dróg krótkotrwałe i ma charakter miejscowy, przez co nie stanowi poważnego zagrożenia dla mieszkańców gminy.

Rodzaj Komponent Oddziaływanie Uzasadnienie przedsięwzięcia środowiska

Realizacja zadań związana jest z dużą ingerencją człowieka na powierzchnię ziemi. Przebieg Powierzchnia Bezpośrednie planowanych dróg wyznaczona jest na istniejących śladach dróg, co zmniejszy stopień ziemi oddziaływania na tereny sąsiadujące. Budowa i modernizacja dróg będzie przeprowadzona na istniejących już ciągach komunikacyjnych, Krajobraz Neutralny przez co krajobraz nie ulegnie znacznym zmianom. Klimat Pośredni pozytywny Budowa dróg na terenie gminy przyczynie się do zmniejszenia emisji pyłów i spalin do atmosfery. Zasoby naturalne Neutralny W obrębie planowanej inwestycji nie znajdują się złoża kopalin Realizacja inwestycji przebiegała będzie w sposób niezagrażający zabytkom. Podczas prowadzenie Zabytki Neutralny prac ziemnych możliwe jest znalezienie stanowisk archeologicznych, w tym przypadku zostanie zapewniona odpowiednia konserwacja znaleziska. Dobra Realizacja inwestycji przebiegała będzie w sposób niezagrażający dobrom materialnym. Teren Neutralny materialne budowy zostanie zabezpieczony. Obszary Natura Realizacja inwestycji wykonana będzie zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania 2000 przestrzennego. Budowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej będzie przebiegać wzdłuż istniejących Budowa infrastruktury Formy ochrony Neutralne dróg i nie wpłynie na naturalny zasięg i obszary mieszczące się w obrębie siedlisk przyrodniczych. wodno-kanalizacyjnej przyrody (bez Przewidziane działania spójne są z celami zamieszczonymi w planie zadań ochronnych dla obszarów Natury 2000) Natura 2000. Budowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej nie wpłynie znacząco na różnorodność biologiczną. Możliwe jest krótkotrwałe i odwracalne oddziaływanie na różnorodność biologiczną podczas fazy Różnorodność realizacji. Neutralne biologiczna Budowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej pozytywnie wpłynie m.in. na jakość wód powierzchniowych i podziemnych, co pośrednio pozytywnie wpłynie na ochronę różnorodności biologicznej, poprzez stworzenie lepszych warunków do rozwoju organizmów. Budowa infrastruktury Faza realizacji zadań związanych z infrastrukturą wodno-kanalizacyjną może mieć wpływ na wodno-kanalizacyjnej pogorszenie klimatu akustycznego czy stanu atmosfery. Oddziaływania te będą krótkotrwałe. Pośrednie Ludzie Budowa infrastruktury wpłynie na poprawę jakości wód na terenie gminy. Mieszkańcy będą mieli pozytywne możliwość korzystania z sieci kanalizacyjnej, wodociągowej oraz oczyszczalni ścieków. Dzięki czemu znacznie zmniejszy się ryzyko wystąpienia zanieczyszczenia wody pitnej. Pośrednie Realizacja zadań poprawi stan wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy. Dzięki Zwierzęta pozytywne budowie sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków ograniczona zostanie ilość ścieków

Rodzaj Komponent Oddziaływanie Uzasadnienie przedsięwzięcia środowiska

odprowadzanych bezpośrednio do ziemi i wód gruntowych, co znacznie zmniejszy ryzyko epidemiologiczne zwłaszcza zwierząt hodowlanych. Oddziaływanie prac związanych z budową infrastruktury będzie mieć charakter krótkotrwały Pośrednie i odwracalny. W celu ograniczenia powierzchni oddziaływania ciężkiego sprzętu na rośliny, dojazd Rośliny pozytywne na teren prac budowlanych przebiegał będzie po istniejących drogach. Po zakończeniu prac zmiany w poszyciu roślinnym zostaną odtworzone. Realizacja budowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej wpłynie pozytywnie na wody powierzchniowe i podziemne. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków ograniczy Pośrednie Woda ilość ścieków przedostających się do wód gruntowych i powierzchniowych. Dzięki inwestycjom pozytywne mieszkańcy gminy Mokrsko będą mieć zapewniony dostęp do wody dobrej jakości, przebadanej pod kątem chemicznym oraz mikrobiologicznym. Oddziaływanie inwestycji na powietrze będzie krótkotrwałe, związane z pracą sprzętu mechanicznego niezbędnego do realizacji inwestycji. Możliwość wystąpienia przekroczeń Powietrze Neutralne dopuszczalnych poziomów tlenków azotu występuje jedynie w przypadku silnie skoncentrowanych w jednym punkcie prac budowlanych. Negatywny wpływ rozbudowy sieci kanalizacyjnej, wodociągowej oraz budowy oczyszczalni Powierzchnia Bezpośredni ścieków związany jest ze zniszczeniem wierzchniej warstwy gleby przez maszyny. Działania te będą ziemi neutralny miały charakter lokalny i odwracalny. Po zakończeniu prac powierzchnia, która narażona była na działanie szkodliwych czynników zostanie przywrócona do stanu sprzed budowy. Zmiany w kompozycji krajobrazu poprzez wprowadzenie nowych elementów związane będą Krajobraz Neutralny z procesem budowy infrastruktury. Niekorzystne oddziaływanie na krajobraz obserwowane będzie Budowa infrastruktury podczas prac budowlanych. wodno-kanalizacyjnej Klimat Neutralny Oddziaływanie inwestycji na klimat będzie miało charakter lokalny i krótkotrwały. Zasoby naturalne na terenie gminy nie ulegną negatywnym wpływom realizacji inwestycji. Złoża Zasoby naturalne Neutralny kopalin znajdujących się w gminie położone są w poza obszarem objętym inwestycjami. Zabytki Neutralny Realizacja inwestycji przebiegała będzie w sposób niezagrażający zabytkom. Dobra Realizacja inwestycji przebiegała będzie w sposób niezagrażający dobrom materialnym. Teren Neutralny materialne budowy zostanie zabezpieczony. Usuwanie i Obszary Natura Realizacja inwestycji nie wpłynie na obszary Natura 2000. Nie przewiduje się negatywnego Neutralne unieszkodliwianie 2000 oddziaływania na gatunki roślin i zwierząt znajdujące się w cennych przyrodniczo siedliskach na

Rodzaj Komponent Oddziaływanie Uzasadnienie przedsięwzięcia środowiska

wyrobów obszarze gminy zawierających azbest Formy ochrony Realizacja inwestycji nie wpłynie na formy ochrony przyrody. Nie przewiduje się negatywnego przyrody (bez Neutralne oddziaływania na gatunki roślin i zwierząt znajdujące się w cennych przyrodniczo siedliskach na Natury 2000) obszarze gminy Różnorodność Oddziaływanie na środowisko będzie miejscowe i krótkotrwałe, dzięki czemu realizacja Neutralne biologiczna przedsięwzięć nie wpłynie negatywnie na różnorodność biologiczną na terenie gminy. Prace związane z realizacją zadań nie będą wymagały wykorzystania sprzętu, który może powodować uciążliwości związane z nadmiernym hałasem. Dzięki wymianie pokryć dachowych Bezpośrednie (stanowiących największą część znajdujących się na terenie gminy wyrobów azbestowych) możliwa Ludzie pozytywne będzie minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu oraz zwiększenie wydajności energetycznej modernizowanych budynków, co pozytywnie wpłynie również na ekonomiczne aspekty ich eksploatacji.. Prace prowadzone będą w miarę możliwości poza okresem lęgowym ptaków. Jeśli zachowanie odpowiedniego terminu nie będzie możliwe należy przed rozpoczęciem prac przeprowadzić rozpoznanie, czy w rejonie prowadzenia prac oraz w strefie ich bezpośredniego oddziaływania Zwierzęta Neutralne znajdują się schronienia dzienne nietoperzy lub czy gniazdują gatunki ptaków chronionych. Po Usuwanie i przeprowadzeniu prac remontowych będzie zapewnione nietoperzom dalsze schronienie w czasie unieszkodliwianie dnia, a ptakom dalsze gniazdowanie w obiektach budowlanych wyrobów Wpływ prac budowlanych na rośliny związany będzie głównie z transportem usuniętych wyrobów Rośliny Neutralne zawierających azbest azbestowych. Oddziaływanie to będzie krótkotrwałe i miejscowe. Prace związane z wykonaniem zadania nie będą miały wpływu na stan oraz jakość wód Woda Neutralne powierzchniowych i podziemnych. Podczas prowadzenia prac nie przewiduje się powstawania wycieków i szkodliwych substancji do wód. Prowadzone na terenie gminny działania przyczynią się do minimalizacji negatywnych skutków Pośrednie Powietrze zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu oraz poprawy efektywności energetycznej pozytywne budynków, poprzez wymianę pokryć dachowych (np. na dachówkę). Powierzchnia Neutralne Powierzchnia ziemi nie zostanie naruszona podczas planowanych prac. ziemi Działania prowadzone będą na istniejących dotychczas obiektach. Nie zaburzą ładu przestrzennego Krajobraz Neutralne na terenie gminy.

Rodzaj Komponent Oddziaływanie Uzasadnienie przedsięwzięcia środowiska

Pośrednie Poprawa efektywności energetycznej poprzez wymianę pokryć dachowych wpłynie na ograniczenie Klimat pozytywne emisji m.in. CO2 do atmosfery, w konsekwencji przyczyniając się do poprawy składu powietrza. Zasoby naturalne Neutralne Złoża zasobów naturalnych nie zostaną naruszone podczas planowanych prac. Usuwanie i W przypadku prowadzenia prac w obiektach zabytkowych przebiegać one będą pod nadzorem Zabytki Neutralne unieszkodliwianie konserwatora zabytków. wyrobów Dobra Realizacja inwestycji przebiegała będzie w sposób niezagrażający dobrom materialnym. Tereny na Neutralne zawierających azbest materialne których będą wykonywane prace zostaną zabezpieczone. Obszary Natura Pośredni pozytywny Dzięki poprawie systemu gospodarki odpadami na terenie gminy ograniczona zostanie ilość 2000 odpadów trafiających do środowiska, stąd można się spodziewać pozytywnego wpływu na obszary Formy ochrony chronione, oraz różnorodność biologiczną. Poprawa gospodarki odpadami może przyczynić się do przyrody (bez Pośredni pozytywny stworzenia warunków sprzyjających zachowaniu cennych gatunków oraz osiedlaniu się nowych Natury 2000) niewystępujących dotychczas na analizowanym obszarze gatunków. Realizacja zadania wpłynie na Różnorodność Pośredni pozytywny utrzymanie porządku na obszarach chronionych oraz utrzymaniu ich atrakcyjności. biologiczna Realizacja zadania umożliwi mieszkańcom m.in gminy selektywną zbiórkę odpadów oraz ograniczy Ludzie Pośredni pozytywny ilość odpadów trafiających do środowiska. Zadanie będzie miało wpływ na zwiększenie standardów Utrzymanie życia mieszkańców gminy m.in. poprzez ograniczenie potencjalnych źródeł chorobotwórczych. skutecznego systemu Zwierzęta Pośredni pozytywny Poprawa gospodarki odpadami może przyczynić się do stworzenia warunków sprzyjających gospodarki odpadami zachowaniu cennych gatunków flory i fauny oraz osiedlaniu się nowych niewystępujących Rośliny Pośredni pozytywny dotychczas na analizowanym obszarze gatunków. Poprawa gospodarki odpadami poprzez przygotowanie odpowiednio przystosowanej infrastruktury ograniczy ilość zanieczyszczeń przedostających się do wód powierzchniowych i podziemnych. Woda Pośredni pozytywny Ograniczy ilość odcieków dostających się do wód –powstających na skutek nieprawidłowego składowania odpadów. Tworzenie miejsc odpowiednio przystosowanych i przeznaczonych do składowania odpadów Powietrze Neutralny przyczynia się do ograniczenia powstawania odorów, będących uciążliwością dla mieszkańców gminy.

Rodzaj Komponent Oddziaływanie Uzasadnienie przedsięwzięcia środowiska

Zadanie będzie miało wpływ na powierzchnię ziemi podczas prac budowlanych – działanie będzie Powierzchnia Neutralny miało charakter krótkotrwały. Odpowiednie przygotowanie powierzchni pod RIPOK ograniczy ilość ziemi zanieczyszczeń (odcieków) przedostających się do gleby. Projekt projektu zgodny jest z dokumentami planistycznymi terenu gminy. Negatywne Krajobraz Neutralne oddziaływanie na krajobraz związane może być z wprowadzaniem do środowiska elementów dysharmonicznych np. maszyny. Oddziaływanie będzie miało charakter krótkotrwały i odwracalny. Funkcjonowanie RIPOK przyczynia się do odzysku, w tym recyklingu odpadów, wpływając na Utrzymanie Klimat Neutralne redukcję zużycia energii i paliw kopalnych, a co za tym idzie ilość emitowanych gazów skutecznego systemu cieplarnianych. gospodarki odpadami Zadanie nie wpłynie na zasoby naturalne w gminie. Brak korelacji między przedsięwzięciem Zasoby naturalne Neutralne a komponentem środowiska. Zabytki Neutralne Realizacja zadania nie będzie miała wpływu na zabytki. Dobra Realizacja inwestycji przebiegała będzie w sposób niezagrażający dobrom materialnym. Tereny, na Neutralne materialne których będą wykonywane prace remontowe zostanie zabezpieczony. Obszary Natura 2000 Formy ochrony przyrody (bez Natury 2000) Różnorodność biologiczna Edukacja Pośrednie Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców wpłynie pozytywnie na wszystkie elementy Ludzie mieszkańców gminy pozytywne środowiska. Zwierzęta Rośliny Woda Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz

Tabela 8. Podsumowanie analizy potencjalnego oddziaływania środowisko zadań ujętych w Programie Oddziaływanie na: Oddziaływanie Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. 2016 poz. 2134 z późn. zm.) zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.

Obszary Natura 2000 Nie przewiduje się negatywnego oddziaływania realizowanych zadań na obszary Natura 2000. Realizowane inwestycje nie wpłyną na naturalny zasięg i obszary mieszczące się w obrębie siedlisk przyrodniczych. Ich powierzchnia oraz liczba gatunków chronionych będą stałe lub zwiększy się. Ponadto oddziaływanie inwestycji nie będzie miało wpływu na integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Planowane inwestycje spójne są z planami zadań ochronnych dla Obszarów Natura 2000. Z uwagi na charakter i skalę planowanych do realizacji zadań przewiduje się brak możliwości oddziaływania na cele Formy ochrony przyrody ochrony. Nie przewiduje się możliwości oddziaływania inwestycji na funkcjonalność ekosystemów. Na etapie realizacji (bez Natury 2000) zadań w pobliżu form prawnie chronionych należy jednak zachować szczególną ostrożność.

Oddziaływanie na: Oddziaływanie W stosunku do dziko występujących gatunków roślin, grzybów, zwierząt objętych ochroną gatunków na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r. ,poz. 2183), rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r., poz. 1409) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. z 2014 r., poz. 1408), ustawodawca określił w art. 51 ust. 1 i art. 52 ust 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2016 poz. 2134 z późn. zm.) katalog zakazów. Może nastąpić sytuacja, że przeprowadzenie planowanych czynności będzie mogło być zrealizowane dopiero po uzyskaniu Różnorodność biologiczną stosownego odstępstwa od generalnej reguły, jaką jest ochrona gatunkowa. Realizacja zadań przewidzianych w Programie będzie miała pośredni, neutralny oraz długoterminowy pozytywny wpływ na różnorodność występujących na tym terenie organizmów żywych. Na etapie realizacji inwestycji potencjalne zagrożenie dla bioróżnorodności regionu może być związane z zajęciem terenu pod inwestycję, robotami ziemnymi, składowaniem materiałów budowlanych, budową dróg dojazdowych, jak również rozjeżdżaniem terenu przez ciężkie maszyny. Należy pokreślić, że tego rodzaju oddziaływania mają charakter odwracalny i krótkookresowy. W trakcie prowadzenia prac realizacyjnych może nastąpić wzrost emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego oraz poziomu dźwięku, związanego z pracą sprzętu budowlanego i transportem materiałów. Powyższe uciążliwości będą miały charakter przejściowy i odwracalny. W celu zminimalizowania uciążliwości, związanych z etapem realizacji przedsięwzięcia, prace ziemne powinny być prowadzone wyłącznie w godzinach dziennych (600-2200), w sposób Ludzi niedopuszczający do przypadkowego wycieku substancji ropopochodnych. Gmina organizuje również wywóz azbestu, który pozytywnie wpłynie na stan środowiska, w szczególności na zdrowie mieszkańców gminy. Wyeliminowane zostaną negatywne oddziaływania poprzez stosowanie odpowiednich standardów wykonywania prac polegających na usuwaniu azbestu, jego transporcie i składowaniu.

Oddziaływanie na: Oddziaływanie Prace związane z realizacją ww. zadań będą, w miarę możliwości, prowadzone poza okresem lęgowym ptaków, tj. poza miesiącami od marca do końca sierpnia. Jeśli zachowanie powyższego terminu nie będzie możliwe, należy przed rozpoczęciem prac przeprowadzić rozpoznanie, czy w rejonie prowadzenia prac oraz w strefie ich bezpośredniego oddziaływania znajdują się schronienia dzienne nietoperzy lub czy gniazdują gatunki ptaków chronionych na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz. 1348). W przypadku ww. zwierząt lub świeżych śladów ich bytności ekspert wskaże dokładne

Zwierzęta miejsce ich przebywania tak, aby przed okresem lęgowym tych gatunków można było zamknąć nisze, szczeliny i dostępy do stropodachu. Po przeprowadzeniu prac remontowych będzie zapewnione nietoperzom dalsze schronienie w czasie dnia, a ptakom dalsze gniazdowanie w obiektach budowlanych. Jeżeli nie będzie to możliwe poprzez wykorzystanie naturalnych szpar i szczelin, na remontowanych budynkach będą umieszczane siedliska zastępcze (np. budki lęgowe). Charakter siedlisk zastępczych, ich lokalizacja, parametry i zagęszczenie będą dobrane odpowiednio do preferencji gatunków, które występowały tam wcześniej. Zadania dot. przebudowy/budowy nowych obiektów ograniczą się do niezbędnych, niewielkich wycięć roślinności, wynikających z przebiegu i parametrów przedsięwzięć. W czasie wykonywania prac budowlanych w sąsiedztwie systemów korzeniowych należy przeprowadzać wykopy ręcznie. W przypadku konieczności odsłonięcia korzeni należy Rośliny je zabezpieczyć. Należy unikać usuwania korzeni strukturalnych, zabezpieczyć środkami grzybobójczymi rany po odciętych korzeniach. Pnie drzew narażonych na otarcia ze strony sprzętu budowlanego należy zabezpieczyć np. stosując odpowiednie włókniny i obudowy drewniane. Inwestycje w zakresie budowy wodociągu przyczynią się do poprawy jakości wody pitnej i podniesienia standardu życia mieszkańców gminy. Realizacja zaplanowanych w Programie zadań z zakresu budowy kanalizacji wyeliminuje Wodę niekontrolowany sposób wprowadzania do środowiska ścieków z indywidualnych (często nieszczelnych) zbiorników bezodpływowych oraz ograniczy spływ zanieczyszczeń obszarowo, co poprawi stan sanitarny gminy oraz pozytywnie

Oddziaływanie na: Oddziaływanie wpłynie na stan powierzchni ziem na jego obszarze. W związku z powyższym realizacja zadań ujętych w POŚ jest konieczna i korzystna dla środowiska naturalnego i jego poszczególnych składników. Negatywne skutki środowiskowe zauważalne będą w sąsiadującej z inwestycjami przestrzeni przyrodniczej na etapie realizacji zadań, natomiast oczekiwane zmniejszenie wpływu na środowisko odzwierciedli się w ekosystemach wodnych, przyczyni się do spełnienia celów środowiskowych dla jednolitych części wód podziemnych i powierzchniowych ujętych w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry”. Mając jednak na uwadze, że większość zanieczyszczeń ma charakter antropogeniczny, nie można zagwarantować, iż cele środowiskowe dla JCWP i JCWPd zostaną osiągnięte. Przyczyną możliwości nieosiągnięcia celów środowiskowych jest lokalna specyfika zadań oraz brak kompleksowych rozwiązań technicznych działań z zakresu gospodarki wodno- ściekowej. Część z planowanych do realizacji zadań ma na celu poprawę jakości powietrza na terenie Gminy Mokrsko poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery m.in. poprzez eliminację wykorzystania paliw konwencjonalnych w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych. Działania te w efekcie pozwolą również na wyeliminowanie Powietrze zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz ograniczą niszczenie fasad budynków, w tym również zabytkowych. W realizacji zadań może nastąpić wzrost emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego oraz poziomu dźwięku, związanego z pracami instalacyjnymi. Oddziaływania te będą miały charakter odwracalny i krótkotrwały. Ewentualne negatywne skutki prac budowlanych związane będą ze zniszczeniem wierzchniej warstwy gleby przez pojazdy i maszyny budowlane. Działania te będą miały charakter lokalny i odwracalny. Zadania związane z budową sieci wodociągowych i kanalizacyjnych realizowane będą głównie wzdłuż wytyczonych Powierzchnię ziemi szlaków komunikacyjnych, również prace modernizacyjne infrastruktury wodno-kanalizacyjnej prowadzone będą na terenie już istniejących obiektów, co pozwoli na maksymalne ograniczenie oddziaływania przedsięwzięć na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi oraz wodę.

Oddziaływanie na: Oddziaływanie Wszystkie działania w Programie z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu mają na celu poprawę stanu przyrody na

Krajobraz terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego poprzez zachowanie bioróżnorodności, ochronę siedlisk, walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz powstrzymanie fragmentacji ekosystemów. Zaplanowane inwestycje mogą wykazywać negatywne oddziaływanie jedynie w fazie realizacji. Emisja pyłów związana będzie głównie z transportem i przemieszczeniem materiałów sypkich, pylastych czy urobku ziemnego. Ponadto praca środków transportu i maszyn roboczych wiązać się będzie z okresowo zwiększoną emisją szkodliwych substancji Klimat gazowych (spalin). Realizacja zadań, w wyniku których nastąpi zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i ich prekursorów wpłynie pozytywnie na łagodzenie zmian klimatu. Nie przewiduje się również negatywnego wpływu na

siedliska zapewniające sekwestrację CO2.

Realizacja zadań na terenie gminy wykonywana będzie zgodnie z dokumentami planistycznymi gminy. Nie przewiduje

Zasoby naturalne się przebiegu infrastruktury drogowej czy wodno-ściekowej przez obszary o szczególnych walorach i zasobach naturalnych. W przypadku prowadzenia prac na terenie objętym ochroną konserwatorską, lub w jego pobliżu, wszelkie ustalenia Zabytki w sprawie postępowania uzgadnianie będą z konserwatorem zabytków. Realizacja ujętych w Programie zadań nie będzie negatywnie oddziaływała na dobra materialne. Tereny robót zostaną Dobra materialne odpowiednio zabezpieczone.

Podsumowując: 1. Nie wykazano znacząco negatywnego oddziaływania na środowisko zadań przewidzianych do realizacji w Programie.

2. Zaplanowanie zadania nie będą oddziaływały w sposób skumulowany na środowisko. Z uwagi na fakt, że zadania będą realizowane lokalnie na terenie całej gminy w różnych terminach, istnieje małe prawdopodobieństwo, że kilka zadań będzie jednocześnie negatywnie oddziaływało na środowisko na terenach ze sobą sąsiadujących.

3. Z uwagi na charakter ujętych w Programie zadań nie przewiduje się aby ich realizacja negatywnie wpłynęła na obszary chronione, a także na struktury budujące ich sieć ekologiczną. Nie zostanie zachwiana homeostaza ekosystemów na terenach chronionych, zachowana zostanie ich struktura i różnorodność biologiczna. Nie przewiduje się również wpływu na trwałość i stabilność tych ekosystemów oraz ich zdolności przywracania równowagi. Zachowane zostaną korytarze ekologiczne, które zapewniają odpowiednią komunikację przyrodniczą oraz ciągłość krajobrazową, co ma bezpośredni wpływ na zachowanie różnorodności biologicznej na terenie gminy oraz ościennych jednostek terytorialnych

4. Realizacja zadań, w wyniku których nastąpi zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i ich prekursorów wpłynie pozytywnie na łagodzenie zmian klimatu.

5. Siedliska zapewniające sekwestrację CO2 zostaną zachowane.

6. W wyniku realizacji zadań ujętych w Programie siedliska występujące na analizowanym obszarze oraz objęte ochroną gatunki flory i fauny nie zostaną poddane negatywnym oddziaływaniom.

7. Zgodnie z rozporządzeniami Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r., poz. 1409) oraz w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. z 2014r., poz. 1408) żadne z gatunków roślin ani grzybów objętych ochroną nie ulegną zniszczeniu.

8. Realizacja inwestycji związanych z infrastrukturą wodno-kanalizacyjną przyczyni się do spełnienia celów środowiskowych dla jednolitych części wód podziemnych

i powierzchniowych ujętych w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry”.

9. Realizacja zadań nie wpłynie negatywnie na wartości krajobrazowe i turystyczne gminy.

12 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w Programie

Z uwagi na fakt, że dla realizacji zadań ujętych w Programie nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na środowisko, nieuzasadnione jest proponowanie działań alternatywnych. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku niezrealizowania zadań ujętych w Programie stan środowiska może ulec pogorszeniu, szczególnie w zakresie jakości powietrza i wód.

13 Spis tabel

Tabela 1 Klasyfikacja stref na podstawie wyników pomiarów w roku 2016, pod kątem ochrony zdrowia

Tabela 2. Sieć wodociągowa, kanalizacyjna na terenie gminy Mokrsko i powiatu wieluńskiego

Tabela 3. Gospodarka ściekowa poza oczyszczalnią w gminie Mokrsko w latach 2013-2015

Tabela 4. Wykaz złóż kopalin w gminie Mokrsko

Tabela 5. Masa odebranych odpadów komunalnych w 2016 roku z terenu gminy Mokrsko

Tabela 6. Odpady zebrane w PSZOK (Maręże, gm. Skomlin)

Tabela 7. Analiza zadań pod kątem możliwości negatywnego oddziaływania na środowisko i obszary Natura 2000

Tabela 8. Podsumowanie analizy potencjalnego oddziaływania środowisko zadań ujętych w Programie

14 Spis rysunków

Rysunek 1. Podział województwa łódzkiego na strefy

Rysunek 2. Wody powierzchniowe na terenie gminy Mokrsko

Rysunek 3. JCWPd na terenie gminy Mokrsko

Rysunek 4. Obszarowe formy ochrony przyrody na terenie gminy Mokrsko