COLOFON Exploitatie: Stichting Media Communicatie Hoofdredacteur: Hans Knot Beste lezers, Lay Out: Jan van Heeren Met de Zeezen... pardon... Radiodag voor de deur is Druk: EPC hier uw opwarmertje voor dit evenement. U kunt er Vaste Medewerkers: alvast helemaal mee in de goede sfeer geraken. Michel van Hooff (Nederland); Rene Burcksen, Jan Leendert Vingerling, o.a. bevoorrader van de Ross Hendrik Kruidenier (VS); Jelle Knot (Internationaal); Revenge, heeft laten weten dat hij dit jaar helaas Martin van der Ven (internetnieuws); Ingo Pater- niet op de Radiodag aanwezig kan zijn. Maar in de noster (Duitsland); Gijs van der Heuvel (Caribisch aflevering ‘Heden en verleden’ van deze maand duikt Gebied); Radio Magazine (Engeland) hij wél regelmatig op. Hij geeft o.a. een terugblik op Eurosiege ‘85 (geen vroegtijdige Britse actie tegen Verantwoordelijke Uitgever ons huidige betaalmiddel, maar een actie gericht Stichting Media Communicatie, Postbus 53121, tegen de zendschepen). Ook in ‘Heden en verleden’ 1007 RC Amsterdam weer een aantal aanvullingen voor de diverse ‘lijstjes’. e-mail: [email protected] zoals dat van de familiebanden in de zeezender- web: www.mediacommunicatie.nl wereld en de zeezenderdiscografie. Correspondentieadres: Na deze rubriek volgt het nieuws uit binnen- en buitenland. Rob Olthof belicht in zijn column Hans Knot, Postbus 102, 9700 AC Groningen oplichtingspraktijken, Albert West en rebellie. e-mail: [email protected] web: www.soundscapes.info Dan komen we bij de “sixtiessectie” van dit blad. Hans Knot en Frank van Heerde delen hun ‘gevoel van’ Lidmaatschap: 1964 met ons. Het artikel hierna gaat over het hoorspel. Nederland: Euro 23,- Hans Knot belicht met name de situatie van rond Europa: Euro 28,- 1962 en vraagt ook anderen om hun herinneringen Rest v/d wereld: Euro 34,50 aan deze vorm van amusement. Einde abonnement? Tenslotte vind u achterin deze Freewave twee Op de adresband staat de datum waarop het abon- recensies van onlangs uitgekomen boeken. nement afloopt. Vernieuw dit tijdig! Graag uw eigen Veel leesplezier, adres vermelden onder mededelingen van uw Jan van Heeren overschrijving (zowel via een overschrijvingskaart als elektronisch). U kunt eventueel uw adres- gegevens doormailen/ opsturen met verwijzing naar de overschrijving. Heden en verleden 3 Transacties: Internet surftip 8 Postgiro 4065700 t.n.v. SMC, Amsterdam Perikelen 9 Verzending: Nieuws uit België 11 Eventuele klachten inzake verzending, onregelma- Nieuws uit Amerika 12 tige ontvangst en adreswijziging ten alle tijden rich- Simpelman (3) 12 ten aan: Stichting Media Communicatie, Postbus Nieuws de wereld rond 13 53121, 1007 RC Amsterdam Muziek- en mediaherinneringen 1964 (4) 14 Advertentietarieven: Wat weten we nog van het hoorspel? 21 eenmalig tweemalig Making Waves (recensie) 25 1/1 pagina: Euro 23,- Euro 34,50 Handbuch Satelliten-Frequenztabellen 26 1/2 pagina: Euro 14,- Euro 23,- 1/4 pagina: Euro 10,- Euro 16,- Elke auteur en adverteerder is verantwoordelijk voor zijn/ Tevens wordt uw advertentie gratis opgenomen haar eigen publicatie. Zonder toestemming van de redactie op de website van Mi Amigo 192 (www.radio- is gehele of gedeeltelijke overname, in welke vorm dan miamigo.nl) Per maand wordt uw advertentie door ook, uit deze Freewave niet toegestaan. ruim 15000 mensen gelezen! FOTO'S Indien niet anders vermeld zijn alle foto's uit het Grote foto: Te zware zeegang om de Ross Revenge te Freewave archief. kunnen bevoorraden © Leendert Vingerling

ISSN NR. 1381-8562 Kleine foto: MV Fredericia

2 Herinneringen vanuit Zuid Frankrijk per foto DO 28 JULI: Leen Vingerling meldt ons: ‘Het is het 20 jaar geleden dat ik Jan Veldkamp met de Zee- meeuw naar de Ross Revenge bracht. Jan zou daar vele uurtjes plaatjes draaien en nieuws lezen voor Radio Monique. Het was ook de start van een langdurige vriendschap. Jan was deze week op vakantie in Zuid-Frankrijk en reed 500 km om voor een bezoekje aan de Côte d’Azur. Daar hebben we weer heel veel bijgepraat. Voor beiden is de zee- zenderperiode toch wel de parel in ons leven ge- van de vorige eeuw door deejay Peter de Groot ‘8 weest. En die parel zullen we blijven koesteren. Bij- Ball’ van Herb Alpert gebruikt als tune. Op ditzelfde gaand nog een paar foto’s van toen en nu.’ station werd het nummer ‘Jumping Dance’ van Mario Mathy gebruikt als filler. Terug naar de jaren zeven- Vele aanvullingen van Martin en Jan Hendrik tig valt te melden dat op Mi Amigo voor de promospots DO 28 JULI: Een lange lijst met aanvullingen. Aller- van de Mi Amigo en Costa Brava Drive In Show het eerst Caroline International en Herb Oscar Anderson, nummer ‘Love attack’ van John Ferrara werd gebruikt. die we ook kennen als Spangles Maldoon. Hij ge- bruikte ‘Happy Organ’ van Dave Baby Cortez als tune. We zijn er nog niet De 1961-uitvoering van ‘The Magnificent Seven’ door Want op Mi Amigo werd het nummer ‘Black water Al Caiola werd door Colin Nichol op Caroline South gold’ van The Sunshine band als filler gebruikt. In gebruikt in het programma ‘Sounds of the screens’. In 1974 werd op Radio Mi Amigo voor een promospot de lijst wordt al het nummer ‘Go Mean’ van de forma- het nummer ‘Nothing from nothing’ van Billy Preston tie Rumble genoemd. Daarbij kan nog worden aan- gebruikt. Op hetzelfde station was er een promospot gevuld dat Dave Dennis het als tune gebruikte op te beluisteren voor ‘The Kings Club’ eigendom van Radio London. Robbie Dale gebruikte op Caroline directeur Tack van Mi Amigo. Hiervoor werd het num- South voor het programma Robbie Dale’s Diary het mer ‘The kings of clubs’ gebruikt in de uitvoering van nummer ‘Yellow Jacket’ van The Ventures. Chocolats.’Een lange rij met leuke aanvullingen dus. Categorie zingende deejays Vrouwelijke deejays De Vlaamse zanger Wuldre kan ook in de lijst. Direc- VR 29 JULI: Een tijdje geleden dat we deze lijst teur Adriaan van Landschoot van Radio Atlantis nam konden aanvullen maar er zijn toch weer een drietal onder die naam een aantal singles op met de titels: namen tevoorschijn gekomen. Allereerst Thea Pente- ‘Congé in het zuiden’, ‘Samen op kot’ en ‘Voelda nog man op respectievelijk Radio 819/Radio 558. Op goed’. Op Radio Monique werd in de jaren tachtig Caroline heb ik nog aangevuld de namen van Stevie Essex en Dianne Lawrence. Toch slopen VR 29 JULI: Rijkswaterstaat gaat waarschijnlijk toch het voormalig REM-eiland (meetpost Noordwijk) slopen. De meetpost zou oorspronke- lijk worden verkocht, maar de verkoop gaat niet door om- dat de eisen voor het ont- plooien van activiteiten op de Noordzee zijn aangescherpt. Het verkrijgen van een ver- gunning is hierdoor niet meer

Foto boven: Leendert Vingerling (links) en Jan Veldkamp anno 2005 © Leendert Vingerling Foto linksonder: v.l.n.r. Jan Veldkamp, Leendert Vingerling, Mike Watts en Marjo Marcus aan boord van de Ross Revenge © Leendert Vingerling

3 mogelijk. Wanneer de daadwerkelijke sloop- zestig door Radio Caroline gebeurde. Uiteraard wordt werkzaamheden beginnen is nog niet bekend. Men het programma tevoren opgenomen. Verzoeken kun deelde ondermeer het volgende mee: ‘Met het uit- je richten aan [email protected] komen van het Integraal Beheerplan Noordzee 2015 Gerard de Vries zijn de eisen, die gesteld worden aan het ontplooien ZO 7 AUG: Tij- van activiteiten op de Noordzee, aangescherpt. Ob- dens kerstperiode jecten, installaties of werken zoals een meetplatform, en vakanties zichtbaar vanaf de kust, zijn alleen binnen de 12- koop ik tijdschrif- mijlszone toegestaan als het object van zwaarwe- ten die ik nor- gend maatschappelijk belang is en niet elders kan maal niet koop worden neergezet. Het REM-eiland werd in 1974 en zie daar: door Rijkswaterstaat gekocht als meetstation. De Gerard de Vries meetpost Noordwijk is sindsdien één van de meet- verschijnt de laat- punten in het meetnet Noordzee, waar bijvoorbeeld ste weken met golfhoogte, watertemperatuur en zoutgehalte wor- een rubriek in den gemeten. De meetpost deed ook dienst als ‘Privé’ met daarin onderzoeksstation. Dit medegebruik vindt niet meer zijn paranormale plaats en meetgegevens kunnen ook via andere gaven. Oorzaak volgens hem is het ongeluk dat in de methoden of met een meetpaal worden verkregen. mid jaren zestig plaatsvond aan boord van de Het in gebruik houden van de meetpost Noordwijk is Norderney, waardoor hij helderziend werd. Ik waag daarmee niet meer nodig.’ me niet aan details maar Gerard weet wel dat hij in Toch nog een kans? september met een boek met ervaringen uitkomt. MA 1 AUG: Er is toch nog een mogelijkheid dat het Nee, niet over radio maar zijn visies en waarheden REM-eiland blijft bestaan, hoewel een heel kleine over indrukwekkende zaken. Juul Geleick vragende kans. De politieke partij ‘Noordwijk Totaal’ wil probe- over het gegeven of het bij hem bekend was, ant- ren het REM-eiland te redden \van de sloop. Men wil woordde hij: ‘Gerard (Gijs voor Veronica mensen) zich niet neerleggen bij dit grote verlies van een de Vries, Ja, die is zolang ik hem ken altijd bezig stukje erfgoed voor de kust van Noordwijk. geweest met paranormale zaken. Het is voor mij nieuw dat dit iets te maken heeft met het vingerincident. Wie of wie Gerard kennende haalt hij dat erbij om het interes- DO 4 AUG: Andermaal een mail van een voormalige sant te maken’. Carolinedeejay, dit maal Chris Kennedy. Hij is een boek aan het samenstellen over zijn tijd bij Radio Update familierelaties Caroline en wil graag in contact komen met oud ZO 7 AUG: Jos Leijgraaff met een update inzake de collega’s of fans die foto’s hebben uit de periode familierelaties. Bij Radio Atlantis zaten in de zeven- 1987-1989. Uiteraard zijn ook foto’s uit de RSL-pe- tiger jaren Paul en Frank van Leeuwen. Waren dit riodes in de jaren negentig, waar hij veelvuldig mee- misschien familieleden? Dan Hauraki die ons zowel werkte, welkom. Hij hoopt het boek volgend jaar juli, Chris als Mike Parkison bracht voor de luisteraars in wanneer hij dertig jaar in het radiovak werkzaam is, Nieuw-Zeeland en dat gedurende ‘1111 days at sea’. af te hebben. Ook zal dan een bijbehorende cd uit- Zou het kunnen zijn dat Herman en Henk de Bruin komen. Als iemand wat heeft voor Chris mail hem van Radio Noordzee (RNI) ook broers waren? Leen dan op: [email protected] Vingerling en zijn Marjo moeten zeker ook genoemd worden want ook zij heeft het nodige betekend voor Tom Lodge de bevoorrading van de zeezenders Monique, ZA 6 AUG: Sinds van- Caroline en Laser. Dan voeg ik nog Mandy and Mike daag is er een nieuw Raven toe die op Radio 390 als echtpaar een pro- programma op Radio gramma presenteerden. Caroline dat er iedere zaterdag om 12 uur Leen heeft er ook een paar onze tijd uitgaat. Het MA 8 AUG: Stuurde de aanvulling per e-mail aan wordt gepresenteerd Leen, die meteen ook weer reageerde met een door Tom Lodge (foto), mooie aanvulling: ‘Wat dan te denken van het één van de presenta- echtpaar Albert en Georgina Hood? Zij hebben de toren van het eerste Mi Amigo langdurig bevoorraad en zijn zelfs door de uur in 1964. Tom, die Britse overheid veroordeeld. Ook in de jaren tachtig momenteel woont in waren ze niet te beroerd om uit te varen vanuit kleine Californië, heeft assis- Britse havens om de Ross Revenge te bezoeken. Of tentie van Tom Lodge Astrid Bes (de Jager) en Gerard van Dam (Gerard van jr. Deze woont in Canada en geeft wekelijks zijn va- der Zee), weliswaar niet getrouwd, maar wel lang der productietechnisch en inhoudelijk advies over samen en ook beiden actief voor Radio Delmare. Dit de te draaien muziek zodat er een mix komt van geldt dan ook voor Leo Vreugdenhil en Gelijn van nieuwe en oude muziek, zoals dit ook in de jaren Oosten. Leo bevoorraadde met de Mathilde Simonne

4 Radio Delmare en was later stuurman en monteur op de Delmareboten Epivan en Martina. Geleijn was er altijd bij. Ze deed niet zoveel, maar ging op allerlei tripjes mee. En zoals je weet hebben vrouwen vaak een beslissende stem. Ze was bij alle avonturen betrokken en schoof ook centjes.’ Paul de Haan Hij ging een keer mee met Adriaan van Landschoot en de familie en kennissen naar de MV Janine en herinnert zich uit 1974 nog een echtpaar en wel Bonnie en Jerry uit Vlissingen. Ze regelden de organisatie van de bevoorrading van Radio Atlantis. En nog een keer Leen met: ‘Zien we niet nog een heel belangrijk echtpaar over het hoofd? Fred Bolland en ‘tante’ Gerda van Galen. Op haar naam stond Music Media International. De ‘dekmantel’ van de programma’s op Leen Vingerling haalt tape voor Radio Monique. Over Fred hoef ik niks meer te vertellen. Radio herinneringen op aan de Delmare, Radio Caroline Nederland, Radio Paradijs, Radio Monique. Een ware periode nadat de erelijst. Communicator van Laser Peter Ford 558 was vertrokken van DI 9 AUG: Het is Peter Ford, oud-medewerker aanboord van de MEBO II, die haar ‘werkplek’. ingaat op de vraag of de beide ‘De Bruinen’ die voor RNI werkten, familie waren: Weg in november ‘Voor zover ik weet zijn Herman en Henk de Bruin geen familie van elkaar. Wel Toen in november 1985 kan ik zeggen dan Gerrit de Winter en Joop DuPau zwagers zijn. Beiden werkten de Communicator het als bemanningsleden aan boord van het RNI-zendschip. De vrouw van Gerrit had opgegeven en in de was de zuster van Joop. Behorende destijds tot de zogenaamde Beverwijk groep. haven van Harwich lag, Zij losten elkaar altijd af. Dus de een kwam met de auto naar Scheveningen en bleef het ‘onderzoeks- als de aflossing van de MEBO II kwam ging deze met dezelfde auto weer terug. schip ‘Gardline Tracker’ Tot het volgende aflossen en dan vice versa, zodat de auto niet in Scheveningen toch op zee. Ze bleef daar aan de haven bleef staan tijdens het verblijf aan boord.’ Een ander koppel, dat om de bewegingen rond we nog niet meldden, is Peter Chicago en Samantha die zowel haat als liefde de Ross Revenge vast te met elkaar deelden in de 70’er jaren aan boord van de MV Mi Amigo. En opeens leggen. Op een zeker mo- schiet me te binnen dat Conny, de dochter van eigenaresse Britt Wadner van ment legden we bij het Radio Syd, ook programma’s presenteerde voor het station voor de Zweedse krieken van de dag met kust. de tender Windy aan en Eurosiege begonnen daarna met DI 9 AUG: Het is deze zomer liefst twintig jaar geleden dat Eurosiege ’85 het overzetten van le- plaatsvond, dan wel de gedeeltelijke blokkering van de bevoorrading van de MV vensmiddelen, water en Communicator als wel de MV Ross Revenge. Reden van de Britse overheid was olie. Niet lang daarna ver- dat vooral Laser 558 moest verdwijnen. Meer en meer luisteraars stemden af op scheen er een klein En- het in hun ogen illegale station en de ILR-stations klaagden steeds vaker over gels tendertje. Dat wilde teruglopende inkomsten maar vooral over het illegaal gebruik van frequenties. naast de Windy aanleg- gen, maar kreeg daartoe niet de gelegenheid. De De tender Windy vertrekt uit Duinkerken op weg naar de Ross Revenge © Leendert Vingerling bemanning van de ‘spyboat’ had maar liefst twee rubberboten uitge- zet en die voeren snel heen en weer om het aan- leggen te belemmeren. Ze naderden zelfs op tien meter afstand de Windy en filmden en fotografeer- den alles. Veel licht in het donker De grote schijnwerper- lampen maakten dat mo- gelijk in de nog donkere ochtendmist. Op zee moet je een zekere mate van veiligheid in acht nemen. Eén van de regels was dat je niet zonder toe- stemming van de kapitein

5 Proviand aan boord van de Windy normaal slechts op de televisie ziet. Maar dit overtrof © Leendert Vingerling alles. Gemaskerde radiomedewerkers maakten het feest helemaal compleet toen er eieren tevoorschijn kwamen. Die vlogen als geleide projectielen naar de mannen in de rubberboten. Een ei trof een filmcamera en een an- der een politieman op het achterhoofd. Bij iedere treffer werd er luid geklapt en gescandeerd. Zelden heb ik zo- veel opgefokte agressie gezien als bij de toch doorgaans ‘bange’ deejays’. Geen terugtrekking Het deerde de mannen in de rubberbootjes blijkbaar niet. Alsof ze het ook wel leuk vonden, bleven ze in weerwil van de projectielen heen en weer varen. Pas toen engineer Mike Barrington met een jachtgeweer ten tonele verscheen, kozen de rubberboten het hazenpad en kon het Engelse tendertje eindelijk langzij leggen. Maar al te graag zou ik de filmbeelden van de DTI eens willen zien.’ Aanvullingen discografielijst van de afgelopen da- gen WO 10 AUG: Luisterend naar diverse oude programma’s, de afgelopen dagen, brachten toch weer de nodige aan- vullingen op de lijst. Bij Radio Atlantis was er een jingle ‘Duik in het verleden’ waarbij een onbekende uitvoering van het nummer ‘In the mood’ werd gebruikt. In 1967 gebruikte Carl Mitchell op Caroline International het num- mer ‘In the midnight hour’ van Booker T and the MG’s als eindtune. Tenslotte noem ik Tony Monsoen die op Radio binnen een cirkel van 200 meter van een voor 355 op het einde van zijn programma ‘Lights are low’ van anker liggend schip mag komen (vanwege de het Don Lashner Quartet gebruikte. ankerketting). De kapitein van de Gardline Tracker lapte dit volledig aan zijn laars. Het schip na- Andermaal een heel mooie aanvulling derde op nog geen 50 meter. Ondanks het ge- DI 16 AUG: Enige weken geleden meldde ik de naam bruik van een megafoon om te sommeren weg te van de tune van Tony Monsoen op Britain Radio. Hij blijven, bleef ze liggen. Waarschijnlijk om in ge- noemde dit in zijn programma maar ik had het niet op val van nood snel assistentie aan de varende papier. Dus heb ik een heleboel opnamen van Britain rubberboten te kunnen bieden. Radio doorgeluisterd en tot verbazing kwam ik een num- mer tegen dat ik nog nooit heb gehoord. Het is in 1959 Rebellie uitgekomen op Columbia op de LP The ‘Go’ Sound en De spanning was te snij- den. Dit was pure provoca- tie. Het werd ‘Wij tegen Zij’. Koren op de molen van enkelen die met zojuist overgeladen aardappelen begonnen te gooien. Als een kettingreactie stonden in een mum van tijd de dek- ken van de Ross Revenge en Windy vol met ‘rebelle- rende’ platendraaiers, die alles wat los en vast zat pakten en daarmee mikten op de rubberboten. Het had iets weg van een supporters- rel, of van de Palestijnse stenengooiers uit de Gazastrook. Beelden die je

Leendert Vingerling op de Windy, bezig met het overpompen van diesel naar de RossRevenge © Leendert Vingerling

6 heet ‘Coffee Time’. Gecomponeerd door Harry Wa- een leuk krantenknipsel waarin werd teruggeblikt op ren en Arthur Freud is het duidelijk de basis voor de de dagen van de zeezenders en in dit geval wel zeer prachtige jingle in het programma ‘Coffee time’ van speciaal het Radio Scotland gebeuren, het station Radio London in de zestiger jaren. Het wordt uitge- dat haar uitzendingen begon op Hogmanay in 1965. voerd door The Kirby Stone Four onder begeleiding Ondermeer komt de nu in Australië wonende John van het orkest van Jimmy Carroll. Kerr aan het woord die er eerlijk voor uit komt dat hij destijds als 23-jarige voor de mooie woorden en de Nog een verrassing rijkdom van eigenaar Tommy Shields was gevallen Zoekend op internet en misschien wel een te vroeg besluit had genomen blijkt de LP op CD te aan boord van de MV Comet te stappen. ‘In gedach- zijn uitgebracht op ten zie ik steeds weer die ‘Collectables’ gekop- glimmende Rolls Royce peld aan de LP The van Tommy voor de stu- Kirby Stone Touch. dio staan. Hij moet er- Een prachtige CD gens goed geld hebben met 24 nummers vol gemaakt, alleen weet ik luisterplezier. Track 22 niet meer hoe.’ bracht andermaal een verrassing. Een foto’s: John Kerr nu en toen door Harlan en Harry Archer (what’s in the name) Riskant geschreven nummer kwam voorbij dat werd gebruikt En decennia later herinnert Kerr zich nog terdege door Caroline North in de vroege dagen van 1964/ dat men toch met iets onverantwoords bezig was, 1965 Caroline ‘I love you, I love you etc. en de titel vooral toen besloten werd van de andere kant van de van het nummer ‘I love you’. kust van Schotland te gaan uitzenden en er vervol- gens een stormachtige verplaatsing werd gedaan Korte special op BBC waarbij de niet-zeelieden onder de bemanning – WO 17 AUG: In het ochtendnieuws op de BBC een zeg maar de deejays – het angstzweet urenlang korte special over de plannen tot restauratie en her- nastond. Opgesloten in de kapiteinshut maakten ze gebruik van Red Sands. In de interviews kwamen onprettige momenten mee en toen de top van Schot- ondermeer Robin Adcroft en John Ross Barnard voor- land werd gemaakt werd besloten alsnog vier dagen bij, die over de plannen vertelden. Tevens werden er lang beschutting te zoeken in de Moray Firth. Verder oude opnamen uit de Tweede Wereldoorlog en de doet hij verslag hoe de sleeptocht met de Comet nog zeezenderperiode uit de jaren zestig vertoond. veel meer problemen gaf toen op een moment bleek Bijnamen dat het verbinding tussen sleper en zendschip was DO 18 AUG: Een heleboel bijnamen die we nog niet verbroken in het ruwe weer en bovendien ook nog hadden. Allereerst Radio London waar John Edward eens de sleepboot nergens was te zien. Een amu- ‘Purple Knees’ als bijnaam droeg. Radio Essex brengt sante pagina met herinneringen van 38 jaar gele- ons de volgende namen: Mark ‘Gobbles West’, Roger den! ‘Grotty Scotty’ Scott, Tony ‘Randy Mandy’ Mandell, Familierelaties Guy ‘Gus-Hapmton’ Hamilton, Brian ‘the mad axe ZA 20 AUG: Ander- man’ Roberts, Graham ‘Chatty Face’ Johns, David maal een aantal ‘Sinkers’ Sinclair, Mike ‘Mad Mike’ Curtis, David ‘The nieuwe relaties te Big Band Man’ Sinclair, Chris ‘Tea Set’ Stewart en noemen. Eerst het Van ‘lavatory legs’ Stirling. woord aan Martin: Aanvullingen Misschien dat dit VR 19 AUG: Weer een paar die er in de lijst kunnen ook er nog bij kan ko- worden gezet. Allereerst een onbekende instrumentale men: Mark West uitvoering van ‘Viva España’ werd gebruikt op Radio (Wesley) van Radio Mi Amigo. De spot was ingesproken door Haike Dubois Essex (foto), Radio en was een promo voor The King’s Bar, die ook ei- Scotland en RNI en gendom was van de directeur van Radio Mi Amigo in zijn broer Keith West Playa de Aro. Hoorde twee shows van Carl Mitchell met een typische deze week uit 1967 en 1968 waarin hij de show be- zeezenderplaat uit gon met ‘Rocking Goose’ van Johnny and the de jaren zestig: Hurricanes. Ook hoorde ik het nummer ‘Heather’ in ‘Excerpt from the uitvoering van The Johnny Pearson Orchestra. Staat Teenage Opera’. al in de lijst maar er kan aan toegevoegd worden dat Herman Content het werd gebruikt door Sieb Kroeske in zijn avond- memoreert aan programma op Veronica in 1974. Adriaan van Land- schoot, directeur van Vanuit Schotland Radio Atlantis, die VR 19 AUG: Vanuit Schotland ontving ik vandaag

7 heel klein beetje nautische kennis. De gedachte daarachter was, alles wat zich afspeelt binnen een schip, uiteraard geïnspireerd op ‘Driemaster’ van RNI. Zo’n programma wilden wij maken, live vanaf de Mi Amigo.‘

Slechte uitrusting Rob Ronder bij het zwembad van Stan Haag De apparatuur was ech- © RadioVisie ter erbarmelijk, we hebben zelfs beiden, Peter en ik, overlegd, eigen apparatuur aan boord te brengen. Peter zou er over gaan praten in Playa de Aro. Het resultaat was dat hij in Playa de Aro kon blij- ven en ik overbodig was. Sylvain Tack heeft zijn tweede schip, the MV Janine, doopte mij toen beloofd te daar zijn vrouw die naam ook droeg. Ik- bellen als hij weer zelf denk dat ook Marc Jacobs en zijn mensen aan boord no- moeder, De Oude Jacoba’ genoemd dig had. Dat heeft hij moeten worden. Ze maakte diverse ge- begin 1976 inderdaad sproken brieven voor de deejays aan gedaan. Ik kon toen boord en werd ook in de programma’s niet, had mijn studie aangehaald. weer opgepakt en de Foto’s uit het verleden militaire dienst kwam ZO 21 AUG: Een tijdje geleden stuurde er aan en daardoor is Theo van Halsema een paar foto’s uit denk ik Marc Jacobs of een oud RadioVisie pakket uit de jaren Jan de Hoop (Frank zeventig waarop Rob Ronder stond. van der Mast) aange- Theo had wat vragen waarvan ik vond nomen. Tack had Bart van Leeuwen al aangenomen en wilde dat dat deze het beste door Rob zelf beant- ik met Bart aan boord ging. Het kan raar lopen in het leven. Marc woord konden worden en stuurde Theo en Jan heb ik eind jaren 70, begin jaren 80 goed gekend.’ dus zijn e-mail adres. Een van de vra- Kaal gen ging over ‘Gangboord’ waarvan ’Ik heb nog niet op je site gekeken, tenminste nu niet, misschien Theo aannam dat dit alleen bij Radio vroeger wel eens, af en toe struin ik internet af en zie dan de Caroline een programmanaam was. Een meest leuke dingen op offshore gebied, ook foto’s van mezelf, antwoord kwam: ‘Erg leuk dat je de foto’s lachen :) Weliswaar heb ik het geluk niet kaal geworden te zijn, gestuurd hebt, ik heb ze ook, maar niet zoals veel oud-collega’s, maar je ziet toch een babyface. Nou ja, digitaal, een welkome aanvulling dus. ik was toen ook jong, in die tijd praktisch de jongste, in de legale Ze zijn gemaakt in 1975 bij het huis en tijd (1974), Bart van Leeuwen was een jaar ouder bijvoorbeeld, ik zwembad (en het gehuurde huis op de ben van 1955.’ Mas Nou) van Stan Haag.’ Met dank aan: Jan Hendrik Kruidenier, Jos Leijgraaff, Martin Opgerold van der Ven, Leendert Vingerling, Paul de Haan, Bob LeRoi, De studio’s in België, ondermeer in Theo van Halsema. Samenstelling: HANS KNOT Opbrakel, waren kort voordien opgerold. Er zijn op meer plaatsen opnames ge- maakt, ook in de Norbert Hey Club (Hey Center) in Brugge, heb ik een jaar of wat later van Norbert gehoord. Terwijl ik in militaire dienst zat, eind 1976 t/m 1977, heb ik in de weekenden een paar We kregen een email van Edo Peeters, eens werkzaam bij Radio jaar voor ondermeer Norbert gewerkt in Monique en hij schreef het volgende: Mag ik u even onbeschaamd zijn feestzaal (ca. 2500 man per avond) naar mijn web-log verwijzen? Ik beloof u dat het vermakelijk zal en drive-in shows in België gedaan. De zijn en klik op het woord ‘GENIETEN’. http://edopeters.web-log.nl/ naam ‘Gangboord’ is inderdaad van mijn log/3153547 hand en ik moest Peter van Dam nog uitleggen wat dat was. De zijkanten, op- staande boorden boven het dek, van een schip. Ik was in die tijd zeiler en had een

8 betaald. Over de hoogte hiervan doen beide par- tijen geen mededelingen. Vanaf 13 augustus, de eerste uitzenddag van Talpa, staan de gegevens in alle omroepbladen. Ach, misschien hadden we ook geen enkele andere oplossing dan deze verwacht. MA 25 JULI: De VARA en Jack Spijkerman hebben DO 28 JULI: Minister Zalm vindt dat de KPN de alsnog vandaag het conflict dat ze hadden over ont- Nozema kan overnemen. De kartelwaakhond NMa binding van het arbeidscontract van Spijkerman, in ziet geen grote problemen en heeft het ministerie der minne geschikt. Een kort geding over de zaak advies gegeven. De angst van politici en kabel- gaat daarom niet door, aldus een VARA woordvoer- maatschappijen dat KPN een te grote machtspositie der. Zoals bekend besloot Spijkerman dit voorjaar zou krijgen, deelt de NMa niet. Dit blijkt uit een uit- met het nieuws naar buiten te komen in augustus de gelekte vertrouwelijke brief van minister Zalm van overstap te maken naar Talpa, ondanks dat hij nog financiën aan collega Brinkhorst van economische een doorlopend contract bij de VARA had tot septem- zaken. Daarin staat ook dat de enige directe concur- ber 2007. Uiteraard was de leiding van de VARA er rent van zenderparkbeheerder Nozema, Broadcast toen snel bij hem te betichten van contractbreuk. Uit Partners, Nozema eveneens wil overnemen. Op dit de dagvaarding bleek dat de omroep op straffe van moment heeft de staat nog 59 procent in handen een dwangsom van 250.000 euro per dag wilde gaan van de aandelen Nozema. Minister Zalm wil dat be- eisen dat Spijkerman niet bij andere zend- lang verkopen. De NOS (40 procent) en de Wereld- gemachtigden mocht gaan werken. Wat beide par- omroep (1 %) zijn de overige aandeelhouders van tijen vandaag hebben afgesproken om tot ontbin- Nozema. De Tweede Kamer vreest hier wel voor omdat ding van het contract te komen, maken ze niet be- KPN met de overname van het zenderbedrijf ook kend, aldus de VARA. bijna volledig eigenaar wordt van het draadloze di- DI 26 JULI: De KRO gitale televisiesysteem Digitenne. KPN bezit al 40 heeft de oplossing procent van Digitenne en zou dan ook de 40 procent gevonden want van Nozema erbij krijgen. KPN kan volgens de kabel- Brecht van Hulten aars binnenkort ook al tv verspreiden via internet, en (35) (foto) gaat vanaf met Digitenne erbij zou dat KPN te machtig maken maandag 29 au- op die markt. gustus, afwisselend WO 3 AUG: De Nederlandse Mededingingsautoriteit met NCRV presen- (NMa) ziet grote problemen bij de verkoop van aan- tator Klaas Drup- delen in Nozema, een onderneming die radio- en steen, het ochtend- televisiesignalen verspreidt, door de staat. Er zijn programma ‘Goe- twee serieuze kandidaten, telecom concern KPN, en demorgen Neder- een concurrent van Nozema, Broadcast Partners. De land’ presenteren. NMa vreest dat verkoop aan KPN leidt tot uitsluiting Brecht van Hulten van concurrenten in de markt. Verkoop aan Broadcast is bekend als Partners zou leiden tot het ontstaan of versterken van presentatrice van een economische machtspositie. De NMa tekent hier- het NOS Jeugd- bij wel aan dat het oordeel over KPN kan veranderen journaal. Zij volgt als deze onderneming de zendmasten, waarvan die als presentator nu eigenaar of Daphne Bunskoek op. Brecht is geen onbekende voor mede-eigenaar de KRO. Zo was ze bureauredacteur voor verschil- is, zal verkopen. lende programma’s van deze omroep en werkte ze De staat ver- als freelance tolk en interviewer/journalist voor de koopt de aande- programma’s ‘Reporter’ en ‘Spoorloos’. Na haar werk- len, nadat minis- zaamheden bij de KRO kwam ze bij de VARA terecht ter Brinkhorst waar ze bureauredacteur werd bij het radioprogramma van Economi- ‘Spijkers met Koppen’. In 2002 ontving zij de Philip sche Zaken Bloemendalprijs voor jonge, talentvolle presentato- Nozema ge- ren. Sinds 2000 is Brecht van Hulten in dienst bij het splitst heeft in NOS Jeugdjournaal. een bedrijf dat DI 26 JULI: In deze tijd dat het meest onbelangrijke de zendmasten, berichtje de media haalt viel bijna het bericht over die hoger zijn het akkoord tussen de Publieke Omroep (PO) en Talpa dan 40 meter, in handen heeft (Novec) en in een niet op. Men heeft bekend gemaakt een principe- bedrijf dat in opdracht van omroepen de doorgifte akkoord te hebben bereikt over de levering van van de signalen verzorgt (Nozema Services). Minis- programmagegevens aan de omroepbladen. Voor ter Zalm van Financiën verkoopt de aandelen in deze gegevens wordt door de PO een vergoeding Nozema Services via een zogeheten gecontroleerde

9 veiling.De splitsing van Nozema moet mogelijk ma- heeft sowieso meer aandachtige luisteraars dan ken dat dienstverleners elkaar op een eerlijke manier muziekstations. Radioluisteraars houden in het week- beconcurreren. De NMa ziet nu als probleem dat einde ook hun oren gespitst. Op Radio 2 is tussen KPN (mede-)eigenaar is van een aanzienlijk aantal 12.00 en 14.00 uur en de avond een goede tijd. Niet hoge zendmasten. Doordat KPN de betonnen onder- verwonderlijk dus dat programma’s op deze tijden bouw van zendmasten in handen heeft, kan zij het hoog gewaardeerd worden. Het beste scoren de Ra- plaatsen van zendapparatuur door concurrenten frus- dio 2-programma’s ‘Theater van het sentiment’ (vier treren. De verkoop van de aandelen van de staat in dagen per week van 20.00 tot 23.00 uur, KRO) en Nozema Services is politiek omstreden. De Tweede ‘Spijkers met koppen’ (zaterdag van 12.00 tot 14.00 Kamer vreest voor een dominante machtspositie van uur, VARA). Beide krijgen een 8. ‘Met het oog op KPN bij de doorgifte van digitale televisiesignalen. morgen’ (Radio 1, dagelijks voor middernacht) scoort Door de verkoop van Nozema Services krijgt KPN ook een 7,8, ‘Andermans Veren’ een 7,7 (Radio 2, zondag- een meerderheidsbelang in de onderneming avond) en ‘Langs de Lijn’ (Radio 1, zondagmiddag ) Digitenne, die digitale signalen verspreidt via de een 7,6. ether. Bovendien zou KPN via de telefoonkabel met VR 5 AUG: behulp van de ADSL-techniek televisiesignalen kun- Harmke Pijpers nen doorgeven. De NMa wijst erop dat de meeste (58) (foto), nu nog Nederlanders tv ontvangen via de kabel- presentatrice van maatschappijen en ziet hierin geen obstakel bij een het NOS Radio 1 eventuele overname van Nozema Services. Journaal, gaat DO 4 AUG: Ondernemer Erik de Vlieger heeft zijn werken voor media-activiteiten verkocht aan de directie. De di- Talpa. Bij het rectie heeft een bericht hierover in de Volkskrant don- nieuwe station derdag bevestigd. Onder de Imca Media Groep val- van John de Mol len tijdschriften als het popblad Oor, het radiostation gaat ze meewer- Wild FM, de huis-aan-huisbladen van Weekmedia ken aan het da- (ooit overgenomen van dagblad- en boekenuitgever gelijkse pro- PCM) en een drukkerij in Nieuw Vennep. De omzet gramma N.S.E. bedroeg vorig jaar 38 miljoen euro. De Vlieger (Nieuws, Sport en bouwde in enkele jaren tijd een imperium op van Entertainment), vastgoed, media-activiteiten en tenslotte luchtvaart- dat Beau van Er- bedrijven. Vorig jaar ging het fout. Hij raakte in op- ven Dorens gaat spraak. Volgens het Openbaar Ministerie zou er bij presenteren. N.S.E. staat bij Talpa vanaf 15 augus- Air Holland geld zijn witgewassen. Van dit ter ziele tus tussen 19.00 en 19.30 uur in het zendschema. gegane bedrijf nam De Vlieger belangrijke onderde- Van Erven Dorens zal telkens met een deskundige len over. Luchtvaartdirecteur Harm Prins werd opge- praten over actuele gebeurtenissen. Pijpers verzorgt pakt op verdenking van valsheid in geschrifte, afper- het entertainmentnieuws, aldus een Talpa-woordvoer- sing en witwassen van geld en kreeg zijn ontslag. De der. Bij de NOS presenteerde Pijpers, die eerder on- problemen bedierven het plezier van De Vlieger in der meer bij de VPRO en VARA werkte, het Radio 1 het ondernemen. Begin dit jaar kondigde hij aan Journaal op zaterdagmiddag. Bestaande presenta- ermee te willen stoppen. Hij trok zich terug uit Imca. toren van dat programma zullen haar vertrek opvan- Al eerder gingen de vastgoedactiviteiten in de ver- gen. Aanstaande zaterdag presenteert ze dat radio- koop. programma voor het laatst.

VR 5 AUG: RNN7 heeft tevergeefs de naam RTL7 aangevochten in een kort geding voor de rechtbank in Amsterdam. De regionale Rotterdamse omroep eiste een verbod op het gebruik van de naam RTL7, DO 4 AUG: Het ‘achtergrondimago’ van de radio is die RTL over een week voor Yorin gaat voeren. De niet terecht. Dit stelt de STER, die onderzocht met rechter oordeelde al tien minuten na de zitting dat hoeveel aandacht wordt geluisterd. Vier weken lang de namen niet tot verwarring leiden. RNN7 vreest dat hielden 1.400 mensen een dagboek bij over hun RTL7 zijn landelijke plannen in de weg zal staan. luistergedrag. Daaruit blijkt dat van de totale radio- Vanaf januari wil de Rotterdamse omroep landelijke zendtijd 37 procent met (zeer) veel aandacht wordt televisie maken. Dat zal dan naast RTL7 moeten gevolgd. Slechts 12 procent krijgt weinig of geen gebeuren. Volgens advocaat J. van Maanen zijn de aandacht van de luisteraar. De beste luisteraars zijn rechten van RTL ouder dan die van RNN7. RTL de- automobilisten. Bijna vijftig procent luistert in de auto poneerde die in 1996, RNN7 gebruikt zijn naam sinds met veel aandacht. Op het werk wordt daarentegen 2003. SBS had enkele maanden geleden meer suc- veel minder aandachtig geluisterd. Verder luisteren ces bij het aanvechten van de naam ‘Tien’ die John 50-plussers met meer interesse dan jongeren. Onder de Mol in gedachten had voor zijn nieuwe station. die groep scoort ook Radio 1 goed, de nieuwsomroep De rechter oordeelde dat Tien te veel leek op TV 10

10 van SBS. John de Mol veranderde zijn zendernaam Ditgitaal plan in Talpa. Op initiatief van Vlaams minister van Me- dia, Geert Bourgeois, keurde de Vlaamse VR 5 AUG: Het Duitse uitgeversconcern Axel Sprin- Regering het ‘Digitaal Actieplan Vlaan- ger verwerft voor 2,47 miljard euro een meerderheids- deren’ goed. Met dit actieplan wil de belang van 62,5 procent in ProSiebenSat.1, het groot- Vlaamse overheid enerzijds Vlaanderen verder uit- ste commerciële televisiebedrijf in Duitsland. Dat bouwen als vooruitstrevende informatiemaatschappij heeft Springer bekendgemaakt. Door de transactie en anderzijds de digitale kloof overbruggen. Zeven wordt de jaaromzet van het concern bijna verdub- krachtlijnen in het Digitaal Actieplan vatten de prio- beld tot 4,2 miljard euro. Springer heeft al een be- riteiten van de Vlaamse Regering samen. lang van 12 procent in ProSieben en koopt nu het pakket van 50,5 procent van een groep investeerders 1. VLAAMSE VERTALING i2010 ACTIEPLAN rond de Amerikaans-Israëlische miljardair Haim Saban. Met het i2010 actieplan wil de Europese Commissie Zij namen het bedrijf in 2003 over van het failliete het Lissabon proces een nieuw elan geven. Dit plan KirchMedia van Leo Kirch. ProSieben is eigenaar moet ervoor zorgen dat de technologische en econo- van vier tv-stations, waaronder ProSieben, Sat.1 en mische groei van de ICT-sector ten volle wordt benut het nieuwskanaal N24. Springer, uitgever van onder om meer welvaart, jobs en groei te creëren. Elke meer de kranten Bild en Die Welt, vormt door de lidstaat wordt gevraagd in een eigen zogenaamd overname een tweede geïntegreerde mediagroep in hervormingsprogramma de prioriteiten hieromtrent Duitsland naast Bertelsmann. Dat concern is onder vast te leggen. De Vlaamse overheid neemt deze meer eigenaar van de RTL-groep en het weekblad uitdaging alvast aan en zal een eigen bijdrage Stern. Springer betaalt de aankoop grotendeels in klaarstomen. contanten. Het concern zal een bod uitbrengen op 2. INNOVATIE ALS HEFBOOM VOOR ICT, MET BIJ- de aandelen van de minderheidsaandeelhouders. ZONDERE AANDACHT VOOR KMO’S ZA 6 AUG: Blijdschap voor De Vlaamse overheid wil de ICT-sector, als sleutel- Henk Wijngaard (foto) omdat sector voor de gehele economie, alle kansen geven hij toestemming heeft ge- om zich verder op een gezonde en snelle manier te kregen van Joop Daalmeijer ontwikkelen. Dat wil zeggen verder investeren in on- om de tune en jingles te derzoek en ontwikkeling. Ook zal het gebruik van ICT componeren voor het door KMO’s gestimuleerd worden. nieuwe programma bij de 3. VERDERE DIGITALISERING INFORMATIE- Wereldomroep voor KANALEN, INHOUD EN DIENSTEN vrachtwagenchauffeurs. Als Ondanks de hoge bekabeling van Vlaanderen, zet basis wordt het nummer ‘Het nog niet elke Vlaming de stap naar de computer en zwarte asfalt’ gebruikt. De internet. De Vlaamse Regering wil daarom de televi- inmiddels 59-jarige Wijn- sie als toegevoegd breedbandplatform aanbieden. gaard heeft vele trucker- In het verleden werd al geïnvesteerd in een platform songs in zijn carrière tot hits rond interactieve digitale televisie (IDTV). In 2010 gezongen, waaronder als meest bekende ‘Met de zullen de Vlaamse televisieomroepen nog hoofdza- vlam in de pijp’. kelijk digitaal uitzenden. Uiterlijk tegen 2012 worden HANS KNOT EN MICHEL VAN HOOFF alle analoge tv-uitzendingen via de ether stopgezet (de ‘digitale switchover’). Om het gebruik van breed- band- en informatietechnologie te stimuleren, wil de Vlaamse Regering bovendien het opbod aan kwaliteitsvolle inhoud en dienstverlening stimuleren. 4. E-VAARDIGHEDEN ALS HEFBOOM VOOR WERK- Terugval GELEGENHEID EN BRUG BOVEN DIGITALE KLOOF De Vlaamse krant Nieuwsblad berichtte onlangs dat Omdat een basiskennis ICT noodzakelijk is om deel er dit jaar beduidend minder reclame te zien was op te nemen aan alle aspecten van de kennis- de televisie. Voor het eerst in jaren moeten de Vlaamse maatschappij, is het de opdracht van de overheid commerciële televisiestations het met minder adver- zoveel mogelijk mensen deze vaardigheden bij te tentie-inkomsten stellen. De terugval bedraagt - naar- brengen. ICT verdient dus een belangrijke plaats in gelang de bron - 8 tot 15 procent. De terugval heeft het onderwijs, zowel het leer- ondermeer te maken met de sputterende economie plicht- als in het hoger- en en de sterke concurrentie van goedkope ketens als volwassenenonderwijs. Spe- Aldi en Lidl, en van de goedkopere warenhuismerken. ciale aandacht gaat naar de Bekende merken voelen zich verplicht om de directe werkzoekenden, waarvoor bij concurrentie met die producten aan te gaan in de de VDAB nu al het programma warenhuizen. Dat geldt vooral voor de traditionele ‘aangename kennismaking verbruiksgoederen als voeding en cosmetica. met de computer’ bestaat.

11 Minister Geert Bourgeois Onder constructie Later dit jaar begint de bouw van een 7 miljoen 5. EEN BETERE OVERHEIDS- dollar kostende bouw van een nieuw zenderpark op DIENSTVERLENING DOOR ICT het eiland Madagaskar. Daar komen korte golfstations (E-GOVERNMENT) te staan voor de World Christian De Vlaamse overheid wil e- Broadcasting. Het zal een 85 hec- governement gebruiken als hef- tare in beslag nemen. De organisa- boom om de totale dienstverle- tie heeft recentelijk ook haar facili- ning voor de burger te verbete- teiten in Anchor Point in de staat ren. Dat houdt onder andere een Alaska uitgebreid. Hieruit blijkt dat goede informatie- uitwisseling men vol vertrouwen heeft in de toe- tussen verschillende niveaus in komst van de korte golf als wel de zodat gegevens slechts éénmalig moeten worden op- DRM technologie. Via het nieuwe station op Mada- gevraagd. De Vlaamse Infolijn vervult al een belang- gaskar wil men zich vooral richten op West Europa, rijke rol in het Vlaamse e-government als uniek mul- China, India, Indonesië, Zuid Amerika en Afrika. Ge- tikanaal aanspreekpunt voor de burger. bruik zal worden gemaakt van drie zenders met een 6. DIGITALE TOEPASSINGEN TER VERBETERING vermogen van 100 kW elk. VAN DE LEVENSKWALITEIT Recente cijfers Digitalisering maakt het leven vaak gemakkelijker: Uit onlangs verschenen cijfers van de onderneming dienstverlening wordt onafhankelijk van tijd en plaats. achter het Sirius project in Amerika, waarbij in de Denk maar aan e-leren, e-werken, e-gezondheidszorg. auto via de satelliet meer dan 100 radiosignalen Het model van de Cultuurdatabank kan voor andere kunnen worden ontvangen, blijkt dan men eind juni beleidsdomeinen als voorbeeld dienen voor de digi- 1,8 miljoen abonnees had. Men verwacht dat men tale toegang tot informatie. rond de jaarwisseling op een aantal van 3 miljoen 7. EEN GEÏNTEGREERD BELEID INZAKE uitkomt. Eerder was de voorspelling op 2,7 miljoen DIGITALISERING gezet maar gezien de enorme maandelijkse aan- Diverse overheden hebben een verantwoordelijkheid was, die de laatste tijd wordt gemaakt, heeft men de in de uitbouw van de digitale samenleving. De prognose bijgesteld. Ook de jaarcijfers, die lopen Vlaamse overheid is van mening dat er een zo goed van juli 2004 tot en met juni 2005, geven voorspoed mogelijke afstemming moet zijn tussen de bevoegde aan. Men heeft een inkomsten van 52,2 miljoen dol- overheden, maar wijst er wel op dat ze volwaardig lar tegen een nettoverlies van 177.5 miljoen dollar. bevoegd is voor een eigen invulling van haar ‘digitaal’ In het boekjaar daarvoor was het respectievelijk 13,2 beleid. Met dit Vlaams Digitaal Actieplan neemt mi- en 136.8 miljoen. Er is geen voorspelling gedaan nister Bourgeois alvast zijn verantwoordelijkheid op. wanneer de onderneming verwacht echt winst te gaan Hij roept zijn collega-ministers op om de krachtlijnen maken. concreet gestalte te geven binnen hun beleids- RENE BURCKSEN EN JAN HENDRIK KRUIDENIER domeinen en bepleit een nauwe samenwerking met de lokale besturen om hun dienstverlening, die het dichtst bij de burger staat, digitaal te ontsluiten. REDACTIE RADIOVISIE

e zou zo denken dat men anno 2005 niet meer in Jsimpele oplichtingpraktijken zou trappen. Niets is echter minder waar. Onlangs stonden er nog twee gevallen in de krant. Een vrouw had wat huwelijks- problemen en dacht dat zo’n zwarte wonderdokter uit Ondervertegenwoordigd Afrika haar wel zou kunnen helpen. Nou, dat deed Een recent onderzoek in Amerika heeft uitgewezen die dokter dus niet op de manier zoals ze die had dat mensen met een lichamelijke handicap in films verwacht, namelijk met goed resultaat. Ze moest Euro en televisieshows enorm ondervertegenwoordigd zijn. 5400,— onder een boom stoppen en de volgende Het onderzoek geeft ondermeer adviezen hoe produ- dag zouden haar problemen over zijn. Echter, ze centen van de programma’s verlichtende omstandig- had er een probleem bij gekregen: die Euro 5400,— heden kunnen invoeren zodat de achterstand in ver- waren weg en de wonderdokter ook! Zelfde geval bij tegenwoordiging kan worden teruggedrongen. 20 % een andere dame: daar ging het om een bedrag van van de Amerikaanse mensen betrokken binnen de Euro 10.000,—. De dame van het laatste bedrag was film en toneelwereld hebben een lichte handicap en notabene een leidinggevende binnen een groot be- krijgen veel minder werk aangeboden dan normaal drijf. Wat zouden haar collega’s gelachen hebben, functionerende. In plaats van 20 % zijn er gemiddeld neem dat maar van mij aan. per jaar slechts 2% van de gehandicapten vertegen- woordigd in producties. Het kan nog erger: In de Gooische tenniswereld heb-

12 ben ze een ‘wonderboy’ rondlopen. De man heet ven: komkommermaand dus. In de nieuwsgroep ‘zee- René van de Berg. Uit diverse monden werd gezegd zenders’ was een discussie ontstaan over de vraag: dat het zo’n lieve man was: je geeft geld aan hem en ‘Was Veronica rebels?’ Toch een belangrijke vraag in binnen bepaalde tijd is dat geld gewoon verdub- deze tijd van terrorisme, neergaande economie enz. beld. De man is zakenman en handelt in ‘goed ver- Binnen de kortste keren zat men elkaar in de haren. trouwen’. Nee dus want in werkelijkheid handelde hij Olthof kwam tussenbeide met de mededeling dat in lucht. Enige administratie voert hij niet. Helaas is het over enige maanden alweer Kerstmis is, u weet de narigheid dat een aantal mensen zich ernstig wel, in ’s mensen welbehagen. Vrede op aarde. Je zorgen maakte dat het geleende geld niet terug- kunt er toch maar mee zitten met zo’n brandende keerde. Ze hebben zijn faillissement aangevraagd. vraag. Zijn advocaat heeft ook weinig fiducie in de goed Bij het woord rebels denk ik aan rebelleren, rebellen. afloop, want op 15 september 2005 moest een Ik denk aan die fijne man in Cuba, die ruim 40 jaar Yoegoslaaf aan een Zwitser het geld (enige miljoe- na dato nog geen kans heeft gezien zijn land enige nen euro) teruggeven en die Zwitser geeft het weer welvaart te geven. Ik denk aan louche generaals in (geheel belangeloos) aan ome René. Niets van welke bananenrepublieken. Nee, bij Veronica denk ik meer eerdere transactie staat op papier. Het geld zou geïn- aan het woord pioniers, misschien zelfs in het begin vesteerd zijn in Tsjechië. Leuk land voor de vakantie van hun bestaan aan idealisten. Kan zakelijkheid en maar niet om te investeren in onroerend goed. Een idealisme samengaan? In dit geval wel. De heren ex collega van mij is daar inmiddels ook achter geko- Verweij hebben op een leuke wijze hun zakken ge- men. vuld en de bevolking voorzien van een hoop levens- Maar goed, die wonderboy uit het Gooi, heeft een vreugde. Ben benieuwd hoeveel premie ik in 2006 fanclub notabene. De leden hebben alle vertrouwen moet betalen voor de nieuwe ‘zorgverzekering’. in ome René. Hij heeft wel een schuld van 125 mil- ROB OLTHOF joen euro, afkomstig van veertienhonderd beleggers. Die zullen een leuke Kerst hebben dit jaar. Een vijf- P.S. Ben ik bijna klaar met dit stukje, lees ik in de tigjarige vrouw uit Bussum, die nog 150 000 euro krant dat er weer een levensgevaarlijke TBS-er is van René krijgt, kraaide tijdens de rechtszaak tegen ontsnapt. Mijn collega op kantoor zei altijd: ‘We are ome René ‘dat ze alle vertrouwen in René heeft’. De surrounded by idiots’. Ik vrees dat ze gelijk heeft. Nederlandse overheid laat René echter lekker achter de tralies zitten. Kent u hem nog? Het num- mer ‘Is this the way to Amarillo?’ En onze natio- nale cover zanger van eind zestiger jaren tot medio Terug naar het verleden tachtiger jaren ofwel De Jamaicaanse regering wil een eer- Albert West? In de strijd der ingesteld verbod op publieke radio- tegen het terrorisme kun- stations zo snel mogelijk terugdraaien. nen onze jongens in Af- De minister van Informatie en Commu- ghanistan wel een ver- nicatie, Whiteman, heeft bekend ge- zetje gebruiken dacht maakt dat rond deze tijd PBCJ, de Public Broadcasting onze Defensie top en om- Corporation van (her)start zal gaan met zowel radio dat op internet een film- als televisieprogramma’s. Het station zal als onaf- pje waarop ‘onze jongens’ een eigen gemaakte hankelijke organisatie actief worden. Het station zal videoclip rondwaart, waarop men dansend en sprin- ter support een bedrag van 25 miljoen Jamaicaanse gend hossen op hun basis in Afghanistan, vond onze dollars krijgen toegewezen. Tevens zal men inkom- Defensietop het een goed idee om Albert West uit de sten uit reclame moeten gaan halen. Men denkt dat mottenballen te halen en hem een retour Afghanis- 70% van de dagelijks uit te zenden programma’s tan aan te bieden. Onze Albert mocht daar wat zin- eigen producties zullen worden. gen voor de jongens. Defensietop vergeet dat er min- stens een generatiekloof van 35 jaar zit en de muziek- Duitse uitzendingen in China keuze van de ‘jeugd’ in Afghanistan wel anders is Vanaf het najaar zullen volgens het in Augsburg ge- geworden. Onze jongens zullen liever de erectie be- vestigde productiebedrijf RT1 binnen de Chinese vorderende Georgina Verbaan zien dan een oude televisiewereld zogenaamde ‘home shopping’ pro- man denk ik zo. Tja, Defensie maakt vreemde keu- gramma’s komen waarin uitsluitend Duitse producten zes. Zo kreeg men verleden jaar een cd’tje waarop aan bod komen. Ondermeer huishoudelijke appara- Balkenende zalvend een kerstgedicht voorlas. Enne… tuur, autowas en munten zullen aan de Chinezen dan durft men nog te beweren dat overheid en bur- aan de man worden gebracht, zo hoopt men. gers niet mijlenver van mekaar afstaan. Deze regels werden in de augustusmaand geschre- JELLE KNOT

13 Eventuele ruis en fading nam ik op de koop toe. Het hoorde er gewoon bij. Ik vond het zelfs een sport om het signaal van de verder afgelegen zenders af en toe op mijn transistorradiootje te ontvangen. Radio Caroline zond dagelijks uit tot 18.00 uur via de 197 meter, maar het ::::::::::::: DEEL 4 :::::::::::: laatste uur was er een Al een paar keer eerder was het jaar 1964 doelwit zware fluittoon hoor- voor deze serie. En daar is dan ook alle reden voor baar, veroorzaakt door gezien de zeezenders voor de kust van Engeland het op dat moment door- hun doorbraak maakten, de muziekwereld op zijn komen van een signaal kop werd gezet en er zoveel was te doen in de we- van een zender uit reld. Ook deze keer, gelijk aan de vorige aflevering, Tsjecho-Slowakije. De beginnen we met de persoonlijke herinneringen van deejays van Radio onze trouwe lezer Frank van Heerde: ‘In het jaar Caroline draaiden in die 1964 werd president Lindon B. Johnson herkozen tot begindagen van het sta- president van de Verenigde Staten van Amerika. Dat tion opvallend vaak de lag in de lijn der verwachtingen, gezien de tijdgeest plaat ‘Daisy chain’ van The Naturals. Later in 1964 en zo kort na de emoties rond de moord op president kreeg die groep een bescheiden hit met het Beatles John Fitzgerald Kennedy. De republikeinse tegen- nummer ‘I should have known better’. Er waren ook kandidaat Goldwater had geen schijn van kans. De wel easy listening programma’s op Radio Caroline. oorlog met Vietnam was in dat jaar nog niet echt Bij voorbeeld dat van Carl Conway met als begintune een issue, maar zou dat wel snel gaan worden bin- ‘The song from Moulin Rouge’ in de uitvoering van nen de wereldpolitiek. In Engeland kwam er na ja- het orkest van Ray Connif (foto). Deejay Simon Dee ren weer eens een Labourregering aan het bewind, presenteerde ‘s middags van 4 tot 6 uur het pro- met aan het hoofd premier Harold Wilson, die het tot gramma ‘The Big Line Up’, waar ik, na schooltijd, 1970 aan de top zou uithouden. bijna altijd naar luisterde. Buiten deze politieke feiten vereenzelvig ik het jaar 1964 toch vooral met radio. Het was wat dat betreft Na de start van Radio Caroline kwam al vrij vlot die een top jaar. Ik groeide op in Hilversum en was al van Radio Atlanta. Dat station startte in de maand een paar jaar groot liefhebber van wat werd genoemd mei ‘s avonds met testuitzendingen op dezelfde golf- ‘teenagermuziek’. De muziek en de radio uit die tijd lengte als die van Radio Caroline. Uiteraard wel na tot, pakweg begin 1968, zijn voor mij onlosmakelijk 18.00 uur. Ook deze uitzendingen veroorzaakten een aan elkaar verbonden. Hierbij bestaan er voor mij fluittoon. De testuitzendingen waren in Nederland twee perioden die gevoelsmatig strikt van elkaar ge- slecht te ontvangen, want het signaal van de Tsjecho- scheiden zijn, namelijk de periode tot 28 maart 1964 slowaakse zender overheerste. Later in mei begon- en de periode vanaf die datum. Het breekpunt ligt nen de reguliere uitzendingen op 201meter. Die duur- niet toevallig bij die datum. Want op dat moment den elke dag tot 20.00 uur, maar het laatste uur werd begon het tijdperk van de Britse zeezenders (komst het station gestoord door Radio Moskou met een sig- Radio Caroline). Ik was er vanaf het eerste moment naal uitgezonden via een relaiszender vanuit Oost- bij. Voor die tijd luis- Duitsland en was er terde ik overdag bovendien een fluit- meest naar de pro- toon hoorbaar. Een gramma’s van Radio favoriet programma Veronica en ‘s op Radio Atlanta avonds naar die van vond ik ‘Headline Luxembourg. De Hits’ van Tony Engelstalige uitzen- Withers. Als Tony dingen van Radio aan het woord was Luxembourg vond ik hoorde je altijd op heel goed. Vanaf 28 de achtergrond het maart 1964 had ik nummer ‘Rinky dink’ voornamelijk de pro- in de uitvoering van gramma’s van de The Johnny Howard Britse zeezenders Band, een nummer opstaan op mijn ra- dat toen net was uit- dio. Hoe het signaal gekomen. Ook goed van sommige van vond ik ‘All systems die zenders door- go’ van Mike Raven. kwam was voor mij Maar buiten dat niet zo van belang. draaide Radio

14 TeleVizier Atlanta in het Caroline South zat daar net een fractie onder. Radio 1964 begin wel erg Noordzee zond maar een paar uur per dag uit en was veel oud werk uit voor tieners niet zo interessant. Die zweerden toch het jaar 1961. meer bij de programma’s van Radio Caroline South Bovendien wer- en ‘s avonds die van Radio Luxembourg. Zoals be- den er vaak kend stak politiek Den Haag al gauw een stokje voor coverversies het REM avontuur. Toen het einde naderde waren er geplugd van de soms felle betogen van Joop Landré op Radio Noord- platenlabeltjes zee te horen. Maar medio december 1964 viel toch van directeur/ het doek voor de beide stations. Dat ontlokte bij ons eigenaar Alan op school een discussie tussen leerlingen en een Crawford. leraar. De meeste leerlingen waren pro REM en pro Veronica. Zij konden maar niet begrijpen waarom er Ik volgde Radio wel tegen de REM werd opgetreden en niet tegen Caroline en Ra- Radio Veronica. De technische uitleg van de leraar dio Atlanta op over de poten van het REM-eiland, die in het Neder- de voet. In juni landse deel van het Continentale Plat, stonden en startte Radio het zeerecht waar Radio Veronica onder viel, werd Caroline met weggewoven. Gevoelsmatig klopte het voor de leer- haar avond- lingen gewoonweg niet. uitzendingen van 22.30 tot In november 1964 kwam Radio Veronica bij ons in- 01.00 uur. Tot eens een stuk sterker door vanwege een nieuwe zen- 24.00 uur was der op een nieuw schip, de MV Norderney die de de ontvangst bij plek van de Borkum Riff had ingenomen. Ook ‘s ons te verwaar- avonds was het station vervolgens goed in Hilversum, lozen vanwege waar ook de studio was, te ontvangen. En nog was de het signaal van koek voor wat betreft 1964 niet op, want een vol- de Tsjecho- gende verrassing kondigde zich in december aan. Slowaakse zen- Die kwam vlak na het wegvallen van de REM. Radio der, maar na London begon dezelfde dag dat de Radio en TV 24.00 uur had Noordzee uit de ether werden gehaald, met test- Radio Caroline uitzendingen. Met haar format en een kracht van 17 het rijk alleen. en later 50 kW werd dit direct mijn favoriete station. De fusie tussen De laatste week van december 1964 luisterde ik uit- de organisaties sluitend naar Big L dat in die week ook ‘s avonds achter Radio Caroline en Radio Atlanta, begin juli meteen vrij goed doorkwam. Veel platen had men 1964, zag ik totaal niet zitten, want daardoor ver- nog niet aan boord. dween Radio Caroline voor mij uit beeld. De tocht Het nummer ‘Paper van het Caroline schip, de MV Fredericia, om Zuid tiger’ gezongen Sue Engeland heen naar het eiland Man, kon ik zo’n Thompson(foto), beetje volgen op mijn transistor, tot even voorbij kwam bij voorbeeld Brighton. Daarna viel het geluid weg. Maar de avond- zo wat ieder uur uitzendingen waren af en toe nog wel te horen. Toen voorbij. Dat gold het schip eenmaal bij het eiland Man voor anker lag min of meer ook was het signaal van de zender in Noord-Nederland voor ‘The Jerk’ van weer een beetje hoorbaar, maar in de rest van het The Larks en ‘It land niet. Radio Atlanta heette vanaf dat moment sound good to me’ Radio Caroline South en hoe noordelijker in Neder- van de Britse zan- land, hoe beter de ontvangst. Vooral in Noord-Hol- ger Adam Faith. land kwam het signaal van de zender kraakhelder Al met al was 1964 op radiogebied het meest bewo- door. gen jaar dat ik heb meegemaakt. En dan heb ik de In die mooie zomer van 1964 begonnen ook de ra- kleinere stations, die er dat jaar ook bijkwamen, nog dio-uitzendingen van Radio Noordzee vanaf het niet eens genoemd. Maar daar luisterde ik toch wei- REM-eiland (via de 214 meter). De uitzendingen van nig naar. Radio Sutch (later Radio City) was in 1964 TV Noordzee volgden in de maand september. De niet door mij te ontvangen. Radio Invicta in het be- ontvangst van het signaal van de radiozender was gin ook niet, maar wel vanaf medio augustus toen niet slecht, maar ik had toch een sterker signaal ver- men naar 306 meter ging. Het was echter een easy wacht omdat er werd uitgezonden vanaf een vast listening station en dus in 1964 voor mij niet interes- object. In Hilversum kwamen Radio Veronica en Ra- sant. Ook wat de popmuziek betreft stond 1964 voor dio Noordzee ongeveer even sterk door. Radio mij aan de top. Met aan het begin nog veel

15 Merseybeat, die in de loop van het jaar begon te evolueren naar British Beat. Ook andere muziek- stromingen deden van zich spreken. Kortstondig was er de Bluebeat en van lange duur de Britse Rhythm & Blues. In eigen land woedde er al enige tijd discussie om- trent het op te richten derde radionet. Dat station moest een muzikale tegenhanger worden van Radio Veronica. Heikel punt was echter dat de omroep- verenigingen ook op dat radionet hun identiteit wil- den bewaren. Het station kwam er uiteindelijk in de nazomer van 1965. In het najaar van 1964 kwam het televisiestation Nederland 2 in de lucht. Echter voor- Simca eerst alleen via de zender Lopik. Voor ontvangst had je een UHF-antenne nodig en ook een nieuw televi- De wereld werd in de jaren negentig opgeschikt door sietoestel. Maar al gauw kwamen er converteerkastjes de enorme massamoorden die plaatsvonden in de op de markt waardoor het mogelijk werd Nederland 2 strijd tussen diverse volksstammen in Rwanda. In 1964 toch op je oude toestel te zien. En dat was een heel was het echter ook al raak toen in dit Afrikaanse land, wat goedkopere oplossing dan het aanschaffen van dat één van de voormalige Belgische kolonies was, een heel nieuw televisietoestel (toen toch al gauw ook al het nodige tussen stammen werd gestreden. duizend gulden). Hier eindig ik mijn bijdrage voor Zo had je er bijvoorbeeld de Watutsi, die 20% van de wat betreft het jaar 1964. Ik hoop bij u wat herinne- bevolking uitmaakten en de Bahutu’s, die het meren- ringen te hebben losgeweekt.’ deel van de rest van de bevolking vormden. Onder de Belgische periode destijds was het de kleine groe- Dank, Frank en laten we er nog een schepje bovenop pering die de Watutsi onderdrukten, maar na de on- doen, want er is nog het een en ander dat voorbij afhankelijkheid van het land was de grootste kwam in 1964. Er was bijvoorbeeld het moment dat bevolkingsgroep aan de regeringsmacht gekomen en de tienjarige strijd tussen de gemeenteraad van Am- werden de Bahutu’s vervolgens onderdrukt. Interna- sterdam en die van de Bijlmermeerpolder tot een tionaal had men gelukkig het verstand om in te grij- eind zou komen en een gebied genaamd de pen. Door de toenmalige Hoge Commissaris voor ‘Bijlmermeer’ voor een periode van minimaal tien vluchtelingenzaken van de Verenigde Naties werden jaar aan Amsterdam zou worden toegewezen, teza- grote groepen Watutsi overgeplaatst naar landen als men met een zogenaamde corridor tussen de toen- Uganda, Tanganyika, Kongo en Burundi. malige grenzen van Amsterdam en de Bijlmermeerpolder. In realiteit betekende het dat de Maar buurland Tanganyika kwam in het voorjaar van gemeente Amsterdam een aanvang kon maken met 1964 politiek gezien ook geweldig in opspraak toen de realisering van massale woningbouw om het enorm bleek dat, na een muiterij in het leger, op verzoek groeiende aantal inwoners van Amsterdam een on- van president Nyerre, een vertegenwoordiging van derdak te kunnen geven. de Chinese Volksrepubliek naar het Afrikaanse land was afgereisd om besprekingen te voeren in hoe- verre Chinese militairen konden worden ingezet bij de training van het volksleger van Tanganyika. Een jaar eerder waren scheepsladingen vol wapens uit de Chinese Volksrepubliek aangekocht. De president wist zich danig te verweren door meerdere malen te stellen dat het bij risico niet ging om wie de training met wapens gingen geven, maar dat het grootste risico lag bij onderdelen van een leger die even- tueel in opstand kwamen. Bladerend door mijn archief kwam ik weer tal van advertenties tegen vanuit de auto-industrie geplaatst in 1964 en het had enorm succes want dat jaar wer- den er in Nederland liefst 226.070 nieuwe auto’s afgezet, hetgeen vergeleken met het jaar daarvoor een verkoopgroei van 24,3% betekende. Vooral door de scherpe concurrentie binnen de industrie werden de auto’s aantrekkelijker voor de koper want gelijkma- tig aan de concurrentie werden de verkoopprijzen ook weer gedrukt. Bij 60% van de verkochte nieuwe auto’s bleek de verkoopprijs destijds nog onder de 6000 gulden hangen. De Top 5 van de verkochte

16 merken werd onveranderd aangevoerd door de Volks- kanker. De ziektes die in het rapport als mogelijkhe- wagen, gevolgd door Opel, Ford, Fiat en Renault. Op den werden genoemd voor de rokers waren: longkan- de zesde plaats gevolgd door DAF een eigen product ker, longemfyseem, slokdarmkanker, kanker aan van de Nederlandse auto-industrie met een verkoop- strottenhoofd, bloedziekte, maagzweer en hartkrans- percentage van 5,9% van de totale omzet van nieuwe slagader. auto’s in 1964. Het verschijnen van het rapport en de diverse Dus een auto die lekker laag in de prijs lag stond niet publicaties, die vervol- in de verkoop top 5 maar de fabrikant wilde het maar gens over de gehele we- wat graag van de daken afschreeuwen dat men met reld verschenen, hadden de SIMCA de ideale auto in huis had. ‘Een ruimte als resultaat dat vele voor een normaal gezin met bagage en al! Oma mag mensen het roken opga- ook gerust mee of Jaapje van de buurman. Een Simca ven of veel minder gin- is even ruim als uw gezin! De zitplaatsen zijn gerief- gen roken. Anderen stap- lijk royaal. En op de weg: geef ‘m de ruimte! Want de ten over op het roken van Simca 1000 wil wel!’ Tja en dat voor de prijs van sigaartjes of pakten de slechts 4995 harde guldens. In Sassemheim was de pijp. In Amerika, zo ge- N.V. Mij tot voortzetting van de zaken Hart Nibbrig & ven officiële cijfers aan, Greeve N.V. gevestigd en deze onderneming zorgde was er een teruggang in ondermeer voor de import van de DKWF11. Ook deze verbruik van liefst 20% gemeten. In Nederland werd auto lag in de middenklasse en was uitermate ge- op 29 januari 1964 de ’Aktie Roken 1964’ gestart schikt voor het hele gezin. In advertentie kwamen met als doel de landgenoten bewust te maken van dan ook vader, moeder, twee kinderen en oma aan de kansen op allerlei ziektes bij intens rookgedrag. het woord om op hun eigen manier aan te prijzen dat Daarop volgde nog een prijsverhoging die de koop de Deutsche Kraftwagen dé auto was om aan te schaf- zou moeten remmen. Het verbruik ging echt naar fen. beneden en kwam terecht op het niveau van het jaar Terugkomend op de enorme aanwas in auto’s in het 1960. Een statistiek geeft aan dat per hoofd van de jaar 1964 is het niet zo vreemd dat er meer werd bevolking in 1964 gemiddeld nog 1161 sigaretten gekocht want het ging dat jaar de Nederlanders echt per jaar werden gerookt, een getal dat in 1963 op voor de wind. Onvoorstelbaar is het terug te lezen dat 1362 stond. Daarentegen stegen de verkoop van de jaarcijfers een gemiddelde loonstijging voor ons kleine sigaartjes en pijptabak. gaf van liefst 17%. Natuurlijk was er een stijging van Ondertussen ging de tabaksindustrie voort met het de kosten van onderhoud maar die verrekend met promoten van hun artikelen en rookten ‘we’ anders eerder genoemd percentage maakte men volgens de dan de roker van heden ten dage. Een Amerikaanse cijfers van het Centraal Planbureau een reële voor- sigaret die het goed deed was Laurens no 10, voor- uitgang in salaris van liefst 10%. namelijk door de gele kleur van de verpakking die de In 1964 kwam er koper aantrok. ‘Uw goede keus: licht, geurig en zo een rapport uit zacht.’ Het gierde als het ware door je keel en een dat was samen- pakje kostte, gevuld met 20 ‘cigarettes’ 75 cent. Een gesteld onder ander merk dat in die dagen voorop stond was ’n voorzittersschap echte Amerikaan: Hunter. Men huurde voor de adver- van de direc- tenties allerlei voor Amerikanen bekende landgeno- teur van het bu- ten in om in de Nederlandse bladen de sigaret ‘Hun- reau Openbare ter’ aan te prijzen. Niet te vergeten was er nog voor Gezondheids- de dames ondermeer het merk ‘Miss Blanche’ in de zorg en in dit sigarettenwinkel en de kapperszaken te koop. Zelfbe- rapport werd dieningen hadden op dat moment, zover ze er al in voor het eerst of- een stad aanwezig waren, nog geen rookgerei in de ficieel medede- verkoop. ling gedaan op de relatie tussen Automatisch bij het bladeren door oude advertenties roken en de komen dan de gedachten bij de buurtwinkels, waar- eventuele oor- van deze keer de drogisterij, die links van onze kap- zaken van overlijden. Er kwam dan ook uit naar voren perszaak was gelegen,aan de Korreweg 103 in Gro- dat de roker zeker een grotere kans had aan bepaalde ningen. Mijn eerste herinnering is dat deze zaak werd ziektes te overlijden dan de niet roker. Wel meldde gerund door twee zusters en de zaak ‘WEKA’ heette. men in het rapport dat diegene die minder dan vijf Het moet eind jaren vijftig geweest zijn dat het echt- sigaretten per dag rookte dan wel gebruik maakte van paar Boerma de zaak overnam. Achter in de tuin was een pijp, vergeleken kon worden met een niet roker een grote schuur die altijd heel goed werd afgeslo- en dus minder kans had aan bepaalde ziektes te over- ten omdat daar de chemicaliën in stonden. Zou anno lijden. Wel had de pijproker incidenteel kans op lip- 2005 ongekend zijn. Waar werd je voor naar de dro-

17 ging of het vorderen van de leeftijd kan het lichaam behoefte hebben aan meer energie. Pleegzuster Bloedwijn is een alco- holhoudende wijn en bevat extra calcium en ijzer dat zorgt voor extra energie.’ Chefaro aan de Keilerweg in Rotterdam brengt het naast ondermeer Davitamon, op de markt. 1 glas Bloedwijn van 100 milliliter bevat gemiddeld: 13,5% alcohol, 150 Kilocalorieën, en 0 gram vet. Het wordt gezien als een voedingssupplement. Gemiddelde verkoopprijs is 7,50 Euro per 750 ml. Wel elke goede slijterij heeft een grote keuze aan verrijkende wijnen die toch wel iets goedkoper dan deze krach- tige wijn en misschien ook nog wel iets beter van samenstel- ling zijn. De keuze is aan U zelf. De NCRV kwam in 1964, na het succes van de serie ‘Stiefbeen en Zoon’ met de serie ‘Herrie om Harry’. Origineel was het een Britse productie waarin het draaide om Harry Illingsworth die zijn loopbaan begon als mijnwerker. Maar tevens was hij een excentrieke Engelsman, compleet met bolhoed en streepjes- broek en paraplu. Het voor die tijd nobele ondergrondse hand- werk lag hem slecht en wie in zijn hart keek, zag dat hij liever applaus wenste dan ondergronds de steenkolen te houwen. Harry werd dan ook pas oprecht gelukkig toen hij in een twee- dehands boekwinkeltje een boekje vond waarin de grondbe- ginselen van het buikspreken werd uitgelegd. Hij bestudeerde het grondig, kocht van een aantal spaarduiten een pop en ging zijn weg naar het podium. Al heel snel kwam hij echter gist gestuurd? In de winter vooral om kam- tot de ontgoochelende ontdekking dat het publiek meer ple- fer spiritus te halen. Kleine wondjes in de zier had om zijn pop dan om Harry. Uiteraard bracht dit hem handen genazen er snel door. Een middel het nodige verdriet en wel zo zeer dat hij besloot op een dat ik nog steeds gebruik nadat moeders avond zijn pop achter de coulissen te laten liggen om vervol- het onder aandacht bracht. Maar ook een gens alleen zijn optreden te doen. Helaas had hij zich totaal zakje krijt kon er worden gehaald dat nodig niet goed voorbereid en kwam daarom niet uit zijn woorden was om de smaak van rabarber te verlich- omdat hij simpelweg niet wist wat hij zijn publiek moest vertel- ten. In de etalage stond soms een bord met len. Hakkelend en met een rode kleur in zijn gezicht kwam er daarop reclame voor een inspirerend mid- nog wel uit dat hij in de toekomst alleen nog zelf te zien zou del wat voor vrouwen levenslust zou bren- zijn. De reactie van het publiek was overweldigend want op gen en tevens geneeskrachtig zou werken. het stomme gedoe volgde een gierende lach van de aanwe- Pleegzuster Bloedwijn was de oplossing te- zigen. Daaropvolgend ging hij de straten in om willekeurige gen vermoeidheid en gaf moeder, dochter mensen aan te spreken en zijn grappen en grollen uit te ha- en oma meer levenskracht. ‘Pleegzuster len, die wekelijks op Bloedwijn op voor Uw gezondheid’ was ge- de Britse televisie wone wijn waarin krachtige kruiden waren werden vertoond en verwerkt. Het was alleen te koop in drogiste- bovendien veel beke- rij en apotheek. ken. In Nederland Indrukwekkend leek het voor mij dat zoiets dacht de NCRV dat mogelijk was destijds in de jaren vijftig. Ik het publiek ook rijp heb aan een aantal vrouwen, allen 55 plus, was voor een Neder- gevraagd of het krachtige, genezende landse versie onder drankje echt zo was als het destijds werd ‘Herrie om Harry’ maar aangeprezen. De eerste vrouw gaf als ant- het sloeg niet aan, woord: ‘Ach de moeder van die tijd zat ge- kreeg veel kritiek en woon op zijn tijd aan de wijn om alle zor- verdween dan ook na gen te vergeten’. En de tweede vrouw ant- één seizoen van de woordde gekscherend: ‘Pleegzuster Bloed- buis. Harry werd ge- wijn is de reden dat ik al jaren aan de drank speeld door Johan ben’. Maar serieus genomen kan worden Kaart (foto). gemeld dat anno 2005 het product nog steeds in de markt wordt gezet en geadvi- De Belgen waren op seerd: ‘Pleegzuster Bloedwijn is een jaren- de Nederlandse tele- lang bestaand en vertrouwd versterkingsmid- visie ook volop verte- del waar velen baat bij hebben. Door bij- genwoordigd in voorbeeld stresssituaties, te weinig bewe- 1964. Veelvuldig ver-

18 scheen de toen 42-ja- geschrapt. Denise ver- rige Paul Cammer- trok naar Vlaanderen mans (foto) met zijn uit- waar ze omroepster dagende en altijd op- en presentatrice timistische buien op werd. Bij de VARA ons scherm. Hij werd was er Denise de zo populair dat hij zelfs Weerdt waar ze besloot om van Brus- presentatrice van het sel naar Amsterdam te programma ‘Voorstel- verhuizen, een Neder- ling’ was. Ze werd landse vrouw te trou- door Nico Knappert wen (Loesje van ontdekt in Vlaanderen Toorn), terwijl hij op toen ze de rol van straat veelvuldig werd Eliza speelde in ‘My aangesproken door fair lady’. In Vlaande- voorbijgangers die ren was ze tevens be- Denise Maes hem in vol vertrouwen kend als autoracer. vroegen hoe het ging Tja, en om Nand Baert kunnen we ook niet voorbij met zijn vrouw Kitty. die vooral razendsnel pratend het kijkerspubliek pro- Verwarring? Nee, Paul speelde de mannelijke hoofd- beerde te vermaken. In dienst van de AVRO werkte rol in een televisieserie van de NCRV waarbij zijn hij ook voor de Vlaamse televisie als presentator van vrouw werd gespeeld door Kitty Jansen. Een serie het programma ‘Top of Flop’ dat bij ons door de die de geschiedenis is ingegaan als ‘Arthur en Eva’ VARA op het scherm werd gebracht met als presenta- en van origine ook een Britse productie was. tor Herman Stok. Karel Prior was in die tijd producer Cammermans was niet alleen voor de televisie ac- bij de AVRO en vrij gecharmeerd van de Vlaming en tief maar was ook één van de hoogst gewaardeerde hij haalde hem over het programma ‘Wie van de spelers binnen de ‘Nederlandse Comedie’, een to- Drie’ te presenteren. Jarenlang was hij vaste presen- neelgezelschap met als basis Amsterdam. Daarnaast tator waarna Herman Emmink zijn plaats innam. In was hij regisseur en trad op in diverse films. Bij de Vlaanderen presenteerde Nand tal van radio- en te- KRO hadden ze Vlaamse dirigent Toni Vess (foto) in levisieprogramma’s, hetgeen hij deed tot zijn plotse- linge dood in 1985. Nand was trouwens ook presen- tator bij Radio Luxembourg, de Nederlands/Vlaamse service. In de zomer van 2005 zaten, op locatie in Parijs, op de laatste dag van de Tour de France, tal van groot- heden van de vermaarde Tour de France van 1980 aan tafel. Onder hen Peter Post, destijds ploegleider van die aflevering met als eindwinnaar Joop Zoete- melk en bovendien ruim tien etappeoverwinningen voor zijn formatie. In 1964 zat Peter Post zelf nog op de fiets en ging ondermeer door het leven als de Zesdaagse Koning, vanwege de enorm vele over- winningen die hij op de winterbanen destijds be- haalde. In de voorzomer kreeg hij dan ook exclu- Nand Baert

dienst als vaste dirigent voor het programma ‘Piste’ dat in die tijd er iedere maandagavond werd uitge- zonden. Hij was een internationaal vermaard arrangeur en componist en afkomstig uit Deurne, waar hij als Gaston Nuyts leefde. Gedurende zijn loop- baan heeft hij tal van artiesten begeleid en zodoende ook honderden platen opgenomen. We hadden ook Denise Maes die gedurende een periode het AVRO programma ‘Domino’ presenteerde maar eigenlijk te vroegtijdig afscheid diende te ne- men omdat het programma door de omroep werd

19 sieve ruimte in di- gelijk. Zonder een Tour de France te hebben gere- verse tijdschriften den, mag je jezelf nauwelijks een wielrenner noe- daar hij zou gaan men.’ Wel waren er tal van mensen die vonden dat meedoen aan de de befaamde baanrenner totaal niets in de grootste Ronde van Frankrijk. ronde van de wereld had te zoeken en dit in diverse Bijna verwaand kop- kranten verkondigden. Post daar zelf destijds over: ‘Ik ten de artikelen uit- heb me al bewezen in klassiekers en etappekoersen spraken van Peter en de Ronde van Duitsland staat met gouden letters Post (foto) alsof het in mijn erelijst. Trouwens evenzeer die van België grote wielerwonder en niet te vergeten de Ronde van Nederland, die ook tot alles in staat zou op mijn naam staat. Ik weet wel dat de Ronde van zijn: ‘Ik ga de Tour Frankrijk een kwestie van veel moraal is, maar ik zal winnen’ en ‘Peter Post het zeker hard te verduren krijgen. Maar ik kan van kan dit jaar alles’. huis en bovendien best afzien. Dat wil zeggen dat ik Maar het was in die tegen wat narigheid kan en tegen de loodzware ver- tijd vooral het zoeken moeidheid in de benen, tegen de gloeiende hitte van publiciteit voor van de zon en de ijskoude temperaturen, die in het de renners. Iemand hooggebergte kunnen voorkomen.’ die zich sterk en ge- Heden ten dage worden we van minuut tot minuut wichtig voelde wist over de ontwikkelingen in de Tour de France op de snel te roepen dat hij hoogte gehouden via radio en televisie en zien we de allerbeste dat jaar de beelden voorbij gaan van de renners in zon, re- zou zijn en dus ook gen en koude en kunnen we zien hoe op een strate- de Tour de France als gische manier de communicatieapparatuur wordt ge- sterkste zou beëindigen. En wat zou het voor elke bruikt tussen ploegleiding en renners en omgekeerd. renner toch mooi zijn te mogen rijden in de gele trui In die tijd werd er voornamelijk van man tot man als de laatste etappe zou eindigen op de eeuwige gestreden en volop erin gegaan met als gedachte eindplek in Parijs, destijds nog het oude wielerstadion iedere dag weer een kans te pakken zoveel mogelijk Parc des Princes. minuten te nemen ten opzichte van de tegenstan- ders. In ieder geval was Peter niet de enige dat jaar die in voorpublicaties zou laten weten dat hij de enige was Peter Post zou dat jaar die een kans maakte op het begeerde geel. Want uiteindelijk niet van start een dergelijke uitsprak moest hij delen met groot- gaan in de Ronde van heden als Poulidor, Altig, Anquetil, Peres Frances, Frankrijk, wegens knie- Rik van Looij en Benoni Beheyt. Anquetil had ploeg- problemen opgelopen maten die er ook mochten zijn met ondermeer Ab tijdens een valpartij. Geldermans, Stabinsky en Elliot. Maar de interviews Een jaar later was hij beschouwend werd allengs Peter voorzichtiger met wel en tevens voor de zijn uitspraken daar hij voor de eerste keer de Tour de laatste keer van de par- France in zou gaan en dus voorzichtig uit zou probe- tij in de Ronde van ren of hij wel in staat zou zijn om de ronde uit te Frankrijk, waar hij als rijden. Hij reed op dat moment voor de Vlaamse renner eigenlijk niets te fabrieksploeg, zoals het toen nog heette, Flandria. zoeken had. Hij stapte Stoer meldde hij in één van de interviews beslist niet vroegtijdig af maar zijn als waterdrager voor zijn ploeggenoten de ronde in loopbaan zou 15 jaar te gaan daar hij al lang dat stadium voorbij was. Wel later, in 1980, wel de zou hij zeker in ploeggenoot in nood, indien nood- gehoopte overwinning zakelijk, bij staan. ‘Dat is nu eenmaal een ongeschre- brengen en wel als ploegleider van Joop Zoetemelk. ven wet. Wie daar niet aan meedoet, kan beter zich Het jaar 1964 en de Ronde van Frankrijk bracht ons niet onder de beroepsrenner begeven.’. Afgaand op echter wel een succes want het was Jan Janssen die de vette koppen werd het winnen van de Tour de de Groene trui als winnaar van het puntenklasse- France door Peter Post ook al flink afgeslankt door ment mee naar huis mocht nemen. Jacques Anquetil zijn uitspraak: ‘Ik teken er voor als ik maar een etappe won de Tour de France voor de vijfde keer terwijl mag winnen. Er zijn maar 22 etappes en ruim 130 Bahamontes de bolletjestrui voor de zesde keer mee renners, dus er moet voor elke overwinning gevoch- naar huis mocht nemen. Janssen zou 1964 voor zich- ten worden. Het is in ieder geval mijn doel me goed zelf tot een topjaar maken want hij werd ook Wereld- te laten zien. Eigenlijk is Rudi Altig mijn stimulans kampioen op de weg bij de profs. Tijdens de kam- geweest om na alle successen op de banen ook Frank- pioenschappen werden ook twee amateurs uit Ne- rijk aan te doen en na het winnen van Parijs-Roubaix derland wereldkampioen en wel Jaap Oudkerk bij de ook eens de ronde van Frankrijk te rijden. Rudi heeft amateur achtervolging achter motoren en Tiemen

20 Groen in de persoonlijke achtervolging. Een nieuwe als je terugdenkt aan de hoorspelen op de radio?’ lichting renners bestaande uit Gerben Karstens, Bart werd gesteld met daaraan toegevoegd in een paar Zoet, Jan Pieterse en Evert Dolman wonnen in Tokio regels de gevoelens neer te zetten. Ik kan je verzeke- goud tijdens de ploegentijdrit op de weg. ren dat er verschillende herinneringen boven kwa- men maar in één geval zelfs helemaal niets. Al met al andermaal een heleboel leuke informatie uit 1964 teruggehaald met medewerking van Frank Allereerst de reactie van mijn van Heerde. Eens zullen we terugkeren in dit jaar. Tot broer Jelle, ouder in leeftijd een volgende keer. en 65 jaar van leeftijd: ‘Ik begin met een geintje. Op HANS KNOT de maandagavonden luiste- rend destijds naar Paul Vlaanderen: “Paul, Paul liefje...”. “Ik zie je vaag Ina” Maar goed over andere hoor- spelen. Directe herinnering was ‘Monus de man van de maan’, iedere zondagavond andacht wil ik besteden aan een onderwerp dat voordat we naar ‘Het Lof’ in de meeste 50-plussers wel aanspreekt, namelijk A de kerk gingen. Ook komt het het hoorspel op de radio dat onze aandacht keer op door Charles Chilton geschreven ‘Sprong in het keer trok en waarbij we gekluisterd aan de radio zaten Heelal’ naar boven. Natuurlijk zijn het ook de vroege met het hele gezin dan wel een deel ervan, enkelen radiosoaps als ‘De Familie Doorsnee’ die direct te- uitgezonderd. Het brengen van een verhaal, vaak in rugkomen. Dat zijn eigenlijk de hoorspelen die het meerdere delen, dan wel als enkel deel, werd je door meest bij mij zijn blijven hangen.’ de hoorspelkern getrokken te luisteren naar de radio. Bij de KRO werkten Léon Povel en Willem Tollenaar Maar hoe zit het dan met als regisseurs van de luisterspelen, zoals het hoorspel Rika, drie jaar jonger en uit voor hen een troetelnaampje had gekregen. Met één hetzelfde gezin. Komt het- zin zetten ze de kracht van het hoorspel destijds in zelfde bij haar naar boven? een interview neer: “Bij het goede hoorspel moet de Ze antwoordde met: ‘Je tekst zó suggestief zijn, dat het beeld bij het verhaal vroeg mijn herinneringen wordt opgewekt.” aan diverse hoorspelen. Nu ik weet summier nog wat Het hoorspel was totaal anders dan bijvoorbeeld een hierover. Allereerst ‘Monus toneelstuk op de televisie, eveneens geliefd bij een de man van de maan’, dit groot publiek destijds. Bij de laatste liet je het over je was volgens mij voor de tijd heen komen, je keek er naar om nadien over het dat er bij ons televisie in huis onderwerp na te kunnen denken. Bij een hoorspel was. Bovendien was het vol- diende je als luisteraar constant te proberen datgene gens mij zo dat we hier naar je hoorde, visueel voor jezelf te maken. Als luisteraar luisterden, voordat we naar ‘Het Lof’ gingen. Dan was je dus meer betrokken dan de kijker. Povel des- ‘Sprong in het Heelal’. Ik dacht dat dit hoorspel ook tijds: “Bij het hoorspel stelt de luisteraar aan de hand op zondag werd uitgezonden. Verder. ‘Paul Vlaan- van het woord zijn eigen decor en kostuums voor, deren’, op de avond als er koor repetitie was (maan- zoals de kijker zijn eigen kleuren zal maken. De stem- dag). Moeder en ik luisterden er dan naar. Ik denk dat ming overbrenging geeft de hoorspelacteur als het mijn voorliefde voor detectives en thrillers toen ge- ware een eigen gezicht en het is vooral daarom, dat boren is. Paul Vlaanderen werd bij het oplossen van al te frequent optredende leden van de zogenaamde de misdaad bijgestaan door zijn vrouw Ina. Ook was hoorspelkern eronder lijden de ene keer een politie- er ‘De Familie Doorsnee’ op zaterdagavond. Nu ik inspecteur te spelen om een andere keer de rol te terugdenk, leek de inhoud veel op de tegenwoor- krijgen toebedeeld als boef. dige soap. Enkele spelers: Kees Brusse (zoon des De leden van de hoorspelkern waren vaak voortreffe- huizes), Lia Dorana (dochter des huizes), Cees Laseur lijke spelers; het waren als het ware woordkunstenaars (heer des huizes). Ik geloof ook dat Hetty Blok er een die prachtig werk deden om via de microfoon een rol in had.’ spel tot leven te brengen. Ik heb gemeend in het kader van dit verhaal een e-mail te doen uitgaan Dan het woord aan Juul Geleick, oud technicus bij naar een aantal mensen uit de omroepwereld als wel Radio Veronica en in latere jaren werkzaam bij de in mijn directe omgeving, die praktisch allemaal de publieke omroep TROS: ‘ Ja, dat hoorspel. Het mooie leeftijd van 50 al ruimschoots zijn gepasseerd. Ik heb, van een hoorspel is dat je er je eigen fantasie op los uitgezonderd één, verder geen specifieke vragen kunt laten! Liggend in bed eind jaren vijfitg en begin gesteld om verassingvolle reacties te kunnen ontvan- jaren zestig, stiekem dat wel, met de oortelefoon van gen. Slechts de vraag: ‘Wat komt er bij je naar boven de Philips Pionier bouwdoos in het oor heb ik heel wat

21 jaar of tien zaten we bij ons thuis met het oor tegen de radio aangedrukt als er bijvoorbeeld een afleve- ring op de radio was van bijvoorbeeld: ‘Paul Vlaan- deren.’ Ook de ‘Familie Doorsnee’ was heel leuk. Wat ook indruk op me maakte was ‘Hoorspel over Zendelingen’, die in 1957 vermoord werden door koppensnellers op voormalige Nederlands Nieuw Guinea. Op zoek naar de ‘De zoon van Rockefeller’, ook vermist op Nieuw Guinea was een hoorspel uit 1963! De schrijver Anthony van Kampen schreef een boek over zijn belevenissen op Nederlands Nieuw Guinea en daar is ook rond 1961 een hoorspel over gemaakt. Dan komt naar boven: ‘Rassenonlusten in Little Rock”, belevenissen van zwarte scholieren die niet naar een blanke school in de USA mochten. Daar heb ik ook een heel mooi hoorspel over ge- hoord. Voor het eerst gehoord van Maarten Luther King via een hoorspel en tevens over de super racist George Wallace, destijds Gouverneur van de staat Alabama. En zo weet ik er nog wel een paar.’ Iemand die zo’n vijftien jaar later dan Bert werd geboren is Leendert Vingerling en nog enige tijd ste “Paul Vlaanderen”: v.l.n.r. Nico de Jong (Sir Graham Forbes), Eva tot zijn 50 heeft te gaan: ‘Bij het woord hoorspel Janssen (Ina) en Jan van Ees (Paul). Foto archief JvH denk ik in eerste instantie aan iets antieks. Een vorm afgeluisterd. De titels van de hoorspelen die staan van radiomaken die niet meer voorkomt, omdat de ‘nieuwe’ mens het te traag en te saai vindt. Boven- mij niet meer bij. Nee, ik heb niet zoals zo velen dien kan de ‘nieuwe mens’ zich moeilijker concen- geluisterd naar ‘Paul Vlaanderen’. Later werkend bij de radio ging er een wereld voor mij open, wist ik veel treren. Hij leeft in een beeldcultuur en kan nog maar een paar minuten de aandacht vasthouden. Toen ik dat ze de stappen in het grind gewoon maakten in een klein knulle- een klein bakje en dat er in de studio een klein deur- tje stond met allerlei soorten sloten. Het tje was luisterde ik liever naar Radio hoorspel.....totdat de bazen bij de radio vonden dat Veronica dan het toch wel veel geld kostte om een hoorspel te naar een hoor- maken. De afloop kennen we.....het hoorspel zit in spel. Behalve het grote archief. Jammer erg jammer.’ naar ‘Paulus de Iemand die ook haar herinneringen uit de jaren vijftig Boskabouter’. Dat direct naar boven haalt is Mieke Klunder: ‘Hoi Hans, vond ik spannend nou, ‘Paul Vlaanderen’ was natuurlijk de grootste hit. en zeer beeldend En steekwoorden daarbij zijn: gezellig met z’n allen verwoord. Er was voor de radio, een krant met pel pinda’s op schoot, nog geen televisie dus ik moest me inbeelden hoe dicht tegen elkaar aan, de lampjes voor de helft uit de personages er uitzagen. De uil Oehoeboeroe, om een betere sfeer te treffen omdat het altijd wel Paulus de kabouter, Eucalypta de heks, Salamo de heel erg spannend was. Ik herinner me nog dat zijn raaf en Gregorius de das, konden mij de hele afleve- vrouw Ina heette. Er zat aan het eind altijd een ring van vijf minuten boeien. Ik was zelfs bang voor cliffhanger... dat deed je weer uitzien naar de vol- de heks en kon daardoor slecht in slaap komen. Zo gende keer. En dan ook nog ‘De jeugd vliegt uit’. Daar ver ging de inbeelding. Een hoorspel hebben we ook altijd naar geluisterd, was van de stimuleerde mijn fantasie. Een fantasie die nog NCRV geloof ik, dus het zal in die tijd ook best braaf steeds wordt gebruikt. Als ik iemand aan de telefoon geweest zijn. Er zat niet zo’n spanning in en ook geen krijg die ik niet heb gezien, dan ‘fantaseer’ ik een cliffhanger aan het eind. Maar ouders vonden dat beeld bij de stem. Net zoals vroeger. Eucalypta heb beter voor ons dan te luisteren naar ‘Paul Vlaande- ik echter nog niet aan lijn gehad.’ ren’. Oeds Jan Koster is een pure muziekliefhebber die Mid-vijftiger Ton van Draanen, al decennialang geïn- vooral de Rolling Stones volgt en ik was nieuwsgie- teresseerd in geschiedenis van de radio en boven- rig of er bij hem toch ook iets was blijven hangen dien al geruime tijd actief bij het maken van de radio inzake ‘Het Hoorspel‘: ‘Allereerst ‘Monus de man van (Radio West en de AVRO) was heel kort: ‘Niets, ik had de maan’, zondagavond, ik dacht ergens tussen zes helemaal niets met het luisteren naar de hoorspelen’. en zeven, prachtig voordat de boeken er waren luis- Dan Bert Bossink, die ook al decennialang de radio terde je geboeid naar de radio. Dan ‘Paul Vlaande- en haar geschiedenis volgt: ‘Als jong jochie van een ren’, zondagavond; nadat ik in bad was geweest,

22 mocht ik, voor het naar bed moeten een aannemingsbedrijf waarvan de baas gespeeld werd door Ko van (!) nog luisteren naar de mysteries Dijk. De rol van een enorme bullebak, die op alles en iedereen com- van ‘Paul Vlaanderen’, zijn onaf- mentaar had. Komisch hoorspel dus, volgens mij AVRO. Toen ik nog scheidelijke Ina kindje. Een mooie wat jonger was luisterde ik met mijn zuster naar ‘Paulus de boskabouter’ begin en eindtune, Jan van Ees, die met die schelle stem van Eucalypta. Later werd ‘Paul Vlaanderen’ de stem van Paul Vlaanderen deed, herhaald. Een detective met veel spanning en wat ik me vooral her- mooie geluiden om piepende deu- inner zijn de prachtige geluidseffecten die de lugubere sfeer versterk- ren of gekraak van grind op een pad ten. Terugdenkend aan het luisteren naar hoorspelen bedenk ik me na te doen. Als ik moet kiezen dan ineens dat je ook rustig ging zitten luisteren en dat was het dan. heeft ‘Paul Vlaanderen’ de meeste Tegenwoordig gaat alles in snel tempo en doe je soms meer dingen indruk gemaakt. Te meer omdat ik tegelijk. Ik kijk nu naar de voetbalwedstrijd Nederland tegen Roeme- wel boeken van ‘Monus’ heb gele- nië, heb BIG-L aan en type dit mailtje.’. zen, maar nooit een boek van ’Paul Vlaanderen’. Je kon je eigen fanta- sie loslaten op wat je hoorde, zelf daar beelden bij bedenken, prach- tige radio! Beide programma’s wa- ren wekelijks en een mysterie van Paul Vlaanderen duurde toch wel een aantal weken. Ik heb een 3cd- set van een mysterie en dat duurt in totaal 212 minuten. We luisterden met de hele familie, Pa, Ma, zus en broer, de jongste zus was voor ‘Paul Vlaanderen’ té jong en vond ‘Monus’ maar niks geloof ik. Leuke vraag, brengt veel boven!’

Rob Olthof uit Amsterdam, in 1978 oprichter van de Stichting Media Communicatie voor het behoud van Hoorspelgroep in KRO Studio 3 ondermeer het radioverleden, vol- U ziet, een redelijke herinnering komt naar boven bij de personen die staat met een lijstje van titels van ik benaderde, hoewel natuurlijk lang niet alle hoorspelen vernoemd hoorspelen en enkele toevoegingen: werden, hetgeen ook onmogelijk is. De omroepen hadden destijds 1) Paul Vlaanderen (Pas op het een en ander goed geregeld. Er werden gemiddeld twee hoor- Paul!!!!!!!!!!!!!!! Ina Kindje...... ) spelen per avond geprogrammeerd, hoewel was vastgelegd dat er 2) De Wadders (zondags om 13.10 - nooit twee tegelijk werden gebracht via Hilversum 1 en Hilversum 2, 13.30 uur, van de KRO op Hilversum de beide radionetten die toendertijd in gebruik waren. De omroepen 1) putten destijds uit een gezamenlijk arsenaal aan spelers, dat de 3) Familie Doorsnee (VARA en op hoorspelkern heette. Het bestond uit 17 dames en 21 heren. Ook Radio Luxemburg. Ik heb zelfs met werden er af en toe gastrol spelers uitgenodigd om wat meer variatie mijn moeder nog opnames meege- in het geheel te brengen en ook om dragende rollen te spelen. maakt). Daarnaast waren er 5 zogenaamde inspiciënten die verantwoordelijk 4) Monus, de man van de maan waren voor het verzorgen van geluiden en muziek. En dan komen we 5) Koek en Ei van de AVRO. automatisch bij de opmerking van Juul Geleick. Het varieerde van Ik verlang er naar om ze weer te ho- een bak vol met grint waarin iemand stond te stampen, zodat het ren!’ bijvoorbeeld op een marcherende troep leek, tot het omdraaien van één van de vele sleutels in een deur vol met sloten. Als laatste het woord aan Ate Harsta. Wie kent hem nog van één van de Hoe kwam men nu aan die spelers binnen de hoorspelkern? De NRU, eersten die via de VARA als weer- de Nederlandse Radio Unie – het toenmalige overkoepelende or- amateur regelmatig was te horen bij gaan – organiseerde een aantal jaren achter elkaar cursussen waarbij Felix Meurders en bovendien bij men werd opgeleid tot hoorspelspeler. Een andere vraag is waarom Eddie Becker verantwoordelijk was er meer heren waren dan dames binnen de kern. Het lijkt erop dat het voor het item ‘The Hitsounds from er eigenlijk te weinig waren want het aantal rollen voor heren per Holland’? Heden ten dage rector van hoorspel was gemiddeld drie keer zoveel als voor dames. De NRU had het Reitdiep College in Groningen: ook een speciale hoorspelcommissie die werd ingezet om problemen ‘Hoorspel, dat is lang geleden. Toen te voorkomen. Het kwam namelijk voor dat binnen de publieke om- ik al in de Paulus Potterstraat roepen twee tegelijk bezig waren een buitenlandse productie voor woonde, luisterde ik veel naar ‘Biels bewerking in Nederland aan te kopen. De commissie, de Programma en Co’. Dat moet ongeveer 1968/69 Coördinatie Commissie, moest dan voorkomen dat er door beide zijn geweest. ‘Biels en Co’ ging over omroepen dit werk werd aangekocht of dat een soortgelijk hoorspel op

23 dezelfde avond werd gepland. Ze hield zich dus bezig werd vergeleken in krantenartikels als een moderne met het eventueel samenvallen van uitzendtijden. Jules Verne. De sprong in het heelal werd dan ook Uiteraard werkte de commissie niet alleen voor de spoedig van fictie tot realiteit toen Amerika en de probleemoplossing ten bate van hoorspelen maar USSR aan de rand van de ruimtevaarttoekomst ston- tal van andere onderwerpen, zoals bijvoorbeeld klas- den. Voor ‘Testbemanning’ werd de schrijver Carl Lans, sieke concerten. Nederlander van geboorte, gekozen. De serie speelde zich destijds in 1962 fictief af in het jaar 2000 en Als een omroepvereniging het plan had een hoor- verhaalde de lancering van een ruimteschip van een spel te laten schrijven dan wel een buitenlands basis op het eiland Schiermonnikoog met als doel product te laten vertalen dan bracht zij daarvan het de planeet Saturnus. Met het werk van Carl Lans wist programmabureau van de NRU op de hoogte. Ver- men op die manier bij de KRO 15 uur radiozendtijd volgens werd een notitie gemaakt die naar alle an- te vullen. De figuren Huub, Jaap, Dirk, Els en Joost dere omroepen werd verstuurd, zodat iedere omroep speelden wekelijks een belangrijke rol in de serie van elke andere op de hoogte was wat men op het terwijl nieuwe woorden als ‘Galactische Proctor’, ‘test gebied van ‘het hoorspel’ aan het ontwikkelen was. Terra’ en ‘grasplaneet’ bij de vaste luisteraars erin Ook was er een verplichting elkaar onderling op de werden gestampt. hoogte te houden van de uit te betalen honoraria van de spelers, dit om onnodig opbieden te voorko- men. Voor het schrijven van een Nederlands hoofd- stuk kreeg de schrijver, voor welke omroep hij of zij dan ook werkte, hetzelfde bedrag, 15 gulden per uitzendminuut. Wel kwam er een bonus overheen wanneer een dergelijk hoorspel aan het buitenland werd verkocht. De zondagavonden in 1962 werden door de KRO gevuld door een lange serie afleveringen van ‘Test- bemanning’. Liefst 29 afleveringen werden er uitge- zonden. Daarna volgde het krachtige spel ‘Klop- signalen’, geschreven door de Duitse schrijver Heinrich Böll. Het spel ging over een ter dood ver- oordeelde Duitse gevangene. Hij kreeg contact met een medegevangene die een priester bleek te zijn. Via een derde gevangene, die de cel tussen eerstge- noemde en de priester bewoonde, werd via klop- signalen door de priester de eerste voorbereid op zijn Heilige Communie. Inderdaad een katholiek hoor- spel met een diepe gedachte en tevens bestemd voor het hele gezin. Repetitie van “De Testbemanning”. Foto archief KRO. De statistieken van de omroep die in 1962 uitkwa- Zoals al eerder gemeld waren niet alleen de rollen- men, en de gegevens publiceerden over het vooraf- spelers van belang maar ook de makers van de gelui- gaande jaar, gaven ondermeer aan dat in 1961 liefst den voor de diverse hoorspelen. Zo ook bij ‘Test- 572 hoorspelen werden opgenomen, dit met inbe- bemanning’. Regisseur Povel zorgde ervoor dat er grip van een aantal voor de kinderen en de program- liefst 180 werden uitgedacht variërend tussen een ma’s van de schoolradio. Onder deze was er een buiklanding op de grasplaneet en een strijdend robot- absolute topper die liefst 29 weken op de zondag- leger. Het moet dan ook vele uren hebben gekost van avond via de radio was te beluisteren en specialisten ideeontwikkeling tot uitvoering van de diverse gelui- uit die tijd noemden het een absoluut record als het den. Wie was nu de schrijver achter ‘Testbemanning’? ging om hoorspelen binnen een radiojaar uitgezon- Carl Lans was werkzaam bij het Ministerie van Defen- den. Enkele speciale series die korter dan een kwar- sie in ’s-Gravenhage en als hobby had hij zichzelf tier duurden, zoals ‘Ome Keessie’ uitgezonderd. Voor- het schrijven van hoorspelen aangeleerd, waarbij afgaand aan de 29 weken was een eerder genoemde vooral zijn hoorspel over het leven van de componist serie ‘Sprong in het Heelal’ uitgezonden, die wel Haydn hem bekendheid had gegeven. Carl had te- door een aantal van de mij benaderde personen vens een technische knobbel, hetgeen hem goed werd genoemd. De opvolger, die dus zo succesvol van pas deed komen in ‘Testbemanning’. Hij maakte was, werd niet genoemd. Het betreft het hoorspel een concept en stapte ermee naar de KRO voor uit- ‘Testbemanning’. Sprong in het heelal haalde wel leg van het plan. Men zag er wel iets in hetgeen 60 afleveringen maar die werden in drie jaren ge- resulteerde in het schrijven van de 29-delige serie. programmeerd. Op het einde van de lange serie werd de luisteraar Charles Chilton uit Engeland had de serie ‘Sprong in de vraag gesteld te reageren: ‘laat eens weten dier- het heelal’ geschreven als ‘Journey into Space’ en bare, doch onbekende luisteraar, wat U er van vond”.

24 Ze hebben het geweten in de daarop volgende da- terugbracht maar ook vele, voor mij zelfs onbekende gen op het secretariaat van de KRO want er werden zaken over Radio Essex en de organisatie eromheen. 3024 briefkaarten en brieven ontvangen namens 8675 En dan waren het vooral de persoonlijke aantekenin- luisteraars. Het bleek uit de post dat niet alleen in gen van David Sinclair, deejay op Radio Essex, die huisgezinnen was geluisterd maar bijvoorbeeld ook mijn aandacht trokken. Sinclair, heden ten dage woon- op kostscholen, in kloosters en gelet op de regio’s achtig in Canada, beschrijft waar het meeste geluisterd werd meldde de KRO la- hoe hij zijn jeugd doorbracht ter dat vooral uit de omgeving van ’s-Gravenhage, en eigenlijk zijn toekomst niet vanwaar de schrijver vandaan kwam, en in het hoge zo verveeld wilde laten wor- noorden de meeste luisteraars waren geweest. Niet den zoals hij dat bij ande- iedereen die een brief dan wel briefkaart naar de ren, die een ietsje ouder dan Hilversum had gestuurd was tevreden met de serie hij was, zag gebeuren. Het want van 66 inzenders was de reactie als afwijzend te gevecht voor een eventueel omschrijven, waarbij ondermeer een aantal malen goed leven was, na de de opmerking dat het allemaal wel wat korter had Tweede Wereldoorlog, kei- gemogen, voorkwam. Afsluitend meldde men dat er hard en hij wilde zijn werkend bij de reacties er 40 waren die vanuit het buitenland leven niet tot een van sleur waren ontvangen. Vergelijkend met het eerder ge- maken. Uiteindelijk werd de noemde ‘Sprong in het heelal’ kan gesteld worden radio zijn werkgebied. Natuur- dat er ontzettend veel reacties waren opgezonden lijk worden in het boekje niet want voor laatst genoemde serie kwamen er slechts alleen zijn persoonlijke herinneringen neergezet 200 reacties binnen bij de KRO. maar wordt ook in grote lijnen en specifieke bijzon- derheden terug gezien op de korte maar leuke histo- Maar men ging destijds nog even verder met bereke- rie van Radio Essex, dat ook nog enige tijd onder de ningen want het was duidelijk geworden dat de ver- naam BBMS, hetgeen stond voor Britian Better Music houding tussen de man/vrouw luisteraar op 3 tegen 2 Station, heeft uitgezonden. lag. De trouwste luistergroep was die tussen 20 en 40 jaar, waarbij het meestal ging om jonge echtparen De beide auteurs maken de lezers goed duidelijk dat met opgroeiende kinderen. Daarna kwam de groep eigenaar Roy Bates het station volgens militaire nor- tussen 10 en 15 jaar, die duidelijk alleen luisterden men runde en soms heel brutaal en ruw kon zijn. en op de derde plek de groep in de leeftijdscategorie Bovendien verhaalt David hoe hij binnen seconden tussen 40 en 60 jaar. moest beslissen van Bates of hij de baan wel of niet De hoorspelserie ‘Testbemanning’ kwam in 1963 als wenste te hebben. Hij besloot positief maar diende boek uit, waarbij heden ten dage via internet nog wel ze toenmalige baas wel toestemming te krijgen di- aan exemplaren is te komen. Na dit succes besloot rect te vertrekken, daar de volgende maandag hij al Carl Lans nog meer boeken te schrijven die allen in met de boot naar het fort zou gaan. Voorheen ver- de categorie ‘science fiction’ vielen. Via internet zijn diende hij 12 Pond met de baan bij Radio Essex trouwens ook diverse delen van het hoorspel te slechts 8 Pond per week maar met gratis onderdak en downloaden. eten. Hoewel onderdak wel geschiedde op een fort Interessante sites inzake de Nederlandse hoorspelen in de Monding van de Theems, waar in de Tweede zijn ondermeer: Wereld Oorlog legeronderdelen waren onderge- www.hoorspelen.com bracht. Vermakelijke verhalen staan er in het boekje, www.pyrrho.info/testbemanning.htm waaronder hoe de toiletten waren ingericht. Het ble- ken gewoon gaten in de vloer te zijn die leiden naar HANS KNOT ‘niets’ dan wel de ontlasting leidde naar de zee. Zo kon het eens gebeuren dat David Sinclair een korte Gebruikte literatuur en archieven: boodschap achterliet op het hoofd van eigenaar Van horen zien gesproken; Oudejans, Frans. Hilversum, KRO,1962 - Libelle Jaargang 1963 - Muziek Parade 6e jaargang nummer 68, november 1962 - Bates, die toevallig onderlangs met de tender kwam. Internet research - Persoonlijk archief auteur. Duidelijk blijkt ook uit de verhalen dat de deejays echt niet alleen voor het radiowerk op het fort kwa- men maar tal van andere activiteiten dienden te ondernemen waaronder allerlei technische zaken als wel het verzorgen van de keuken en het innerlijke van de aanwezigen. Daarvoor was altijd het goed- koopste van het goedkoopste in de voorraadkamers Recentelijk kwam er een boekje op de markt geschre- aanwezig, waarbij Bates ook niet instond voor een ven door David Sinclair en Bob LeRoi. Ik heb het goede variatie. Hierdoor at men vaak weken achter gelezen op het eiland Terschelling waar we een paar elkaar hetzelfde. Toen bevoorrading een keer heel dagen zeer relaxed hebben doorgebracht en waar lang uitbleef ging men er zelfs toe over om oude ‘Making Waves’, zoals de titel van het boek is, in één voorraden blikvoer, zeg maar de oorlogsrestanten, keer werd uitgelezen. Veel herinneringen worden erin op te eten. Vele jaren over tijd maar volgens Bates

25 geen probleem omdat het goed voedsel was in de van telefoonsignalen en het uitwisselen van televisie- Tweede Wereldoorlog. beelden in het kader van bijvoorbeeld Eurovisie-uit- zendingen, het best wel eens mogelijk zou kunnen Tientallen andere herinneringen worden door Sinclair zijn dat in de toenmalige toekomst complete uitzen- en LeRoi in ‘Making Waves’ opgehaald waarbij vooral dingen van radio en televisiestations ontvangen zou- de kleine anekdotes genieten zijn. Wat te denken den kunnen worden via spe- van het eerste programma dat Sinclair, die nooit eer- ciale schotels voor huis- der radio had gemaakt, presenteerde. Het was een ontvangst. Deze schotels zou- late avond show en na het programma vroeg hij tech- den eventueel op de markt nicus Dick Palmer hoe het programma was geweest. worden gebracht tegen een be- Hij kreeg als antwoord dat er waarschijnlijk niemand taalbare prijs. Enkele decen- had geluisterd, hij het te zelf druk had gehad met nia later kunnen we niet meer technisch werk en verder aan land zelfs Davids moe- zonder een schotel met televi- der niet een signaal zou hebben ontvangen, daar in sie en radio-ontvangst, dan wel de late avond het signaal van het laagvermogen het ontvangen van signalen via Radio Essex totaal werd overheerst door een signaal een kabelnetwerk, waarvan de van een Frans radiostation op dezelfde frequentie. eigenaar ook weer gebruik Of het verhaal hoe zeer regionaal in Essex de LP maakt van satellietontvangst. ‘Sinatra at the Sands’ zeer goed verkocht en in an- Er zijn speciale vakbladen op het gebied van dere delen van Engeland geheel niet. Oorzaak was radio,die met een bepaalde regelmaat aankondi- dat de hele LP iedere keer werd gedraaid als er be- gingen doen inzake de in gebruik zijnde frequenties voorraad werd bij het fort en er dus niet tussen de voor bijvoorbeeld FM in een bepaald land. Vooral in nummers door werd gepraat. Of hoe de commercials grotere landen zijn er zoveel frequenties vergeven voor het station niet in de productiestudio werden dat een dergelijk overzicht voor menigeen als ‘sla gemaakt maar gewoon aan de keukentafel van Roy maar even een paar pagina’s door’ en dus ongele- Bates aan land. Maar ook het verhaal over spoken, zen informatie wordt verwerkt. Maar voor iemand die die er volgens sommige medewerkers op het fort wa- satellietontvangst een soort van hobby is geworden ren. Later hoorde men dat in de Tweede Wereldoor- is er geen duidelijk overzicht meer als men niet ge- log iemand in de generatorkamer was vermoord. Ook bruik maakt van dergelijke frequentieoverzichten. Im- wordt ingegaan op de plannen van Bates een tweede mers, met de komst van digitale televisie, hetgeen station op te starten destijds. Het zou gebeuren op sinds enkele jaren actief is, heeft zich een enorme Tongue Sands en Radio Albatross gaan heten. Zon- toename gevormd van te ontvangen signalen, die der verder leeg te lopen over de inhoud van het boek op hun beurt weer uit allerlei posities op ons afge- ‘Making Waves, the story of Radio Essex on the Knock stuurd worden. John Fort’, raad ik je aan het te lezen. Het boek kost 7,50 Pond en kan besteld worden via Thomas Riegler heeft voor de bezitter van de satelliet- www.bobleroi.co.uk ontvanger een handig boekwerkje geschreven waar- door het mogelijk wordt om uit de enorme ‘brei’ aan HANS KNOT te ontvangen signalen te komen. Niet alleen de sta- tions van om de hoek komen hier te sprake maar zeker ook de exotische stations van ver weg, die optimaal in stereo kunnen worden ontvangen. Met het boek ‘Das Grosse Handbuch der Satelliten- Frequenztabellen’ gaat er een nieuwe wereld voor de kijker en luisteraar open. Niet alleen de frequen- ties met haar gebruikers komen voorbij maar een Door Riegler, Thomas; 224 pagina’s gedegen technische uitleg van de diverse frequentie- ISBN 3-88180-816-7 gebieden wordt op een gemakkelijk begrijpbare wijze Verlag für Technik und Handwerk GmbH uitgelegd. Er is echter maar één noodzakelijke meer- www.vth.de optie die noodzakelijk is: de gebruiker dient wel ken- e-mail: [email protected] nis te hebben van de Duitse taal. Een opsomming noem je bovenstaand, van gege- Als extra is een CD-Rom ingesloten met een opsom- vens die betrekking hebben op het te beschouwen ming van rond de 11.000 diverse signalen die door boek, de auteur en de uitgeverij van ‘Das grosse de auteur zijn ontvangen, variërend van radio en Handbuch der Satelliten-Frequenztabellen’. Recen- televisiesignalen tot en met dataoverdracht per sa- telijk bladerde ik door een oude editie van het telliet. Voor de prijs dus twee dingen in huis, het Freewave Media Magazine uit de eind jaren zeven- boek en de CD-Rom. Ik zou, als ik U was, meteen een tig en toen viel mijn oog op een berichtje dat ons e-mail sturen en het boek bestellen, want de CD- vertelde dat naast de satellieten, die in het heelal Rom wordt gratis bijgeleverd. reeds aanwezig waren voor het leggen van communicatieverbindingen, zoals het overbrengen HANS KNOT

26 PRACHTIGE NIEUWE SERIE ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Zondermeer de moeite waard is een nieuwe serie ‘From The Offshore Radio Heaven’ zoals door Martin van der Ven is samengesteld en die per cd een overzicht brengt van programma’s gemaakt door diverse overleden deejays. Zo is er ondermeer een met Carl Mitchel, John Peel, Tommy Vance en er zullen nog vele van deze mooie cd’s gaan volgen. Zeer mooi opgepoetste programma’s waarbij niet alleen de activiteiten via de zeezenders worden belicht maar ook op andere stations waaronder Radio Luxembourg, Radio Monte Carlo, Capital Radio en meer. SMC kan U meer vertellen over deze mooie serie van Martin van der Ven.

27 VERONICA KOFFIEMOK Devision Bell euro 20,-- Rita Coolidge: collection euro 6,50 The Wall euro 30,-- euro 10,-- Pink floyd : Dark side of the Most famous Hits (DVD) moon euro 20,-- euro 10,-- Atom heart Mother euro 20,-- Gerard Cox: ’t Is weer voorbij Final Cut euro 20,-- die mooie zomer euro 10,-- Conny Froboes: Singles 1958- Toen was geluk heel gewoon 59 euro 16,-- euro 10,-- Singles 60-62 euro 16,-- Randy Crawford: Hits euro 10,-- Singles 64-67 euro 16,-- Windsong euro 10,-- Conny Froboess: pack die Naked and true euro 10,-- Badehose ein euro11,--- The Who: Live at Leeds euro 15,- Rene Froger: Midnight Man Tommy euro 15,-- euro 10,-- Quadrophenia euro 18,-- Pure euro 10,-- It’s hard euro 15,-- Carpenters: 20th Century mas- Home Again euro 10,-- Fleetwood Mac: live in London ters euro 16,-- Hollands Glorie euro 8,-- euro 10,-- Carpenters Greatest Hits (DVD) Rene Froger: Live in the Arena Tango in the Night euro 10,-- euro 15,-- (DVD) euro 15,-- Behind the Mask euro 10,-- Carpenters: Reflections euro Peter Gabriel: shaking the tree( Fleetwood Mac : Heroes are 10,-- greatest hits) euro 19,-- hard to find euro 10,-- Christmas Collection euro 18,-- Peter Gabriel: no 1 euro 19,-- Best of euro 10,-- Cuby and the Blizzards : Hotel no 2: euro 19,- Tusk euro 10,-- Grollo euro 18,-- Peter Gabriel; no 4 euro 19,-- Bryan Ferry: collection euro 10,-- Singles A + B sides euro 16,-- Us euro 16,-- Boys and girls euro 10,-- Master collection euro10,-- Peter Gabriel 3 euro 19,-- Frantic euro 10,-- Travellin’with the blues (live cd) Phil Collins: serious hits DVD Fatal Flowers: younger days 2 euro 15,-- live euro 25,-- cd euro 16,-- Freddy Quinn: seine grosste But seriously euro 10,-- Jose Feliciano: best of euro 10,-- Erfolge euro 12,-- No jacket required euro 10,-- Light my fire euro 10,-- Junge komm mal wieder euro Phil Collins Hits euro 11,-- Flying Burrito Brothers: Gilded 11,-- Commodores: Ultimate palace of sin euro 15,-- Freddy Breck grootste succes- Collection euro 12,-- The collection euro 10,-- sen euro 10,-- Arthur Conley: Sweet soul Live collection euro 12,-- Rote Rosen euro 10,-- Music euro 11,-- Focus: live in America euro 15,-- Freddy Fender: grootste hits Compagnons de la chanson: Live in America (DVD) euro 16,-- euro 10,-- best of euro 11,-- Greatest Hits euro 12,--- Free: live euro 15,-- Colinda: geef nooit je dromen Hamburger concerto euro 10,-- Free: at last euro 15,-- op euro 11,-- Mother Focus euro 10,-- Free: heartbreaker euro 15,-- Lekker Hollands euro 8,-- Hocus Pocus(best of) euro 10,-- Free: very best of euro 15,-- Ry Cooder: Borderline euro 10,- Fortunes: the singles euro 10,-- Pink Floyd: Umma Gamma 2 cd Paris Texas euro 10,-- Heroes never die euro 15,-- euro 30,-- Get Rythm euro 10,-- Animals: euro 19,-- Long Riders euro 10,-- Goederen reizen voor rekening en Collection of great dance songs Paolo Conté: Tournee euro 10,-- risico van de besteller. Prijzen zijn euro19,- Collection euro 11,-- incl. verzendkosten en btw. In geval Pink floyd: Delicate sound of Sam Cooke: greatest hits euro van twijfel aangetekend laten verstu- thunder( live2 cd) euro 30,-- 20,--(2 cd) ren.

28