DIE NUWE STEM VIR'

Uur va die aasv els Max du Preez en rigtinglose wanhoop van 'n klein stryde in die kabinet het reeds DIT was 'n gesig wat die meeste wit kliek wat die land al 41 jaar lank begin. Suid-Afrikaners skaam gemaak onverbiddelik oorheersen nou in die Boonop het die stemlose meer­ hef - iets wat hulle nooit gedink aangesigvanverseten verwerpinguit derheid in Suid-Afrika nou finaal het kan buite 'n Suid-Ameri­ allerigtings met die rugteendiemuur kennis gegee dat die era van buig kaanse piesangrepubliek gebeur staan. voor wit onderdrukking en van nie: ' Omtrent net Bothasegesinennoue gegoel met grondwetlike foefies ? 'n Stamelende, patetiese PW vriendekring rou oor sy uittrede - en en mooi-klinkende begrippe op • Botha w'arVanuit sy politieke dieopgewondenheid oorFWdeKlerk 'n eindegekom het. Die eis is nou sterfbed maksimum skade aan sy as nuwe staatspresident is beperk tot onverbiddelik: ons wil niediejuk party probeer doen, en 'n ondersteuners van die lewensmoee sagter gemaak he nie, ons wil dit glimlaggende FW de Klerk en 'n Nasionale Party en die uitasem-koe­ afwerp. Ons wilnie 'n hoofpynpil triomfantelike Pik Borha soos twee rante van die Nasionale Pers. he om beter te voel nie, ons wil aasvoels om sy karkas. Die gangreen in die party kan nie die mag he as volwaardige Filmmaker Die derms-uitryg op nasionale meer stopgesit word sander omvat­ landsburgers. televisie wasdie klimaks na sewe tende chirurgie nie. Dieparty verloor Bittermin Suid-Afrikaners glO) se maande van ongekende rugstekery, steeds steun na links enregs en verteen­ dat FW de Klerk die visie, leier­ geknoei en ongebreidelde ambisie woordigreeds ver minder as die helf­ skapof innerlike krag het am die in die binnekringe van die Na­ te van die wit kiesers. En wat metPW krisis te hanteer en die land n beweerde sianale Party wat met Botha se Botha en voor hom metJohn Vorster vrede en demokrasie te lei. beroerte begin het. gebeur het, gaan heel waarskynlik . Die FW-era gaan 'n trauma­ geknoei Meer as enigiets anders wasdie ook met De Klerk gebeur. Di mag- tiese een wees. onverkwiklike gebeure 'n simp­ J 100m van die morele bankrotskap Lee! met die swaard, sterf met die Olet SAUK swaard·5. op band vasgele

Jacques Pauw VRYE WEEKBLAD publiseer vandag die inhoud van 'n bandopname waarin beweer word dat 'n bekende filmmaker betalings aan 'n hoofamptenaar van die SAUK gemaak het. Die SAUK is reeds die afgelope twee jaar in besit van die opname, maar geen optrede is tot dusver geneem nie. Die hoofamptenaar is dr Pieter Erasmus, hoof van opvoedkundige programme van die SAUK en die filmmaker isJan Scholtz. Beide ontken dat daar enige ongerymdhede plaas ­ gevind het. Die direkteur -generaal van die SAUK, Wynand Harmse, het vandeesweek geweier om vrae oor die gewraakteopname teantwoord ' ~~~ en gese die korporasie skenk aandag aan die -:: beweringe aang aande die depart ement opvoed kundige programme. 'n Storm het verlede week am die SAUK ander doeleindes aangewend is. losgebars nadat Vrye Weekblad die inhoud Die korporasie het gereageer met 'n skrywe van verslae van drie bestuurders gepubliseer dat huIIe nie daarmee belas wi! word nie. Die hct waarin aantygings oor wanbestuur, kor­ saak is ook nie ondersoek nie. rupsie en geldvermorsing gemaak word. Die Dieselfde uitvoerende vervaardiger het drie bestu urders se huIIe is maande reeds die daama drie barge genader met briewe van die slagoffers van intimidasie en viktimisering. SAUK wat na bewerin g verva ls was. Die saak Intu ssen blyk dit uit Harmse se verklaring is aan die SAUK gerapport eer, maar oak glo­ da t die konflik in die departement mi'n gesa­ nie ondersoek nie. mentlike verklaring deur Erasmus en die drie Volgens Harmse het die 'bestuur van die bestuu rders in der midde geskik is, onwaar is. SAUK die aantygings wat in die bandopname (Sien berig op bladsy 2.) vervat word, reeds ondersoek en kon geen Nag aantygings oar swak bestuur en die bewyse vind am dit te staaf nie, Geen stappe is onwiIligheid van die SAUK om daarteenop te dus gedoen nie. tree, het vandeesweek na yore gekom. Vrye In die opname word vertel van betalings Weekblad vemeem dat 'n buitevervaardiger wat aan Erasmus gemaak is en planne word die SA UK 'n ruk gelede verwitti g het van gesmee om valse fakture uit te maak om die borgskapgeld wat op 'n opvoedkundige pro­ duksie deur die uitvoerende vervaardiger vir vervolgop bladsy 2 I • J, I • '_' ~ ,"'" ... NUUS .'. :'~, . ElsaM Wessels .sende kaders wat binnekort na Tan­ DIEANC isbereidom FWde Klerk zanieverskuif word. aanstaande week lC ontmoet WWl­ * Sterk gerugte dat die president neer Suid-Afrika se waamemende ANC wit met FW praat VWl dieANC,Oliver Tambo, 'nberocrte staatspresident die Zambiese staats­ gehadhet, worddeurdieANContken. hoof Kenneth Kaunda, besoek, Volgens 'n ANC-woordvoerder word 'n Informele ontmoeling tussen ANC se aankondigingdie weekdat beklemtoonin 'nvraag oordie ANC Die hoof van Assocom, Sidney' Tambo vir "ekstreme uitputting" in De Klerken die ANC soudie groot­ hysy gewapende stryd gaan ver­ se voorgestelde verskerping van Matus, het gese dat Assocom, as die Londen behandel. Hyhetverlede week ste deurbraak in die dekades-lange . skerp, deur die internasionale ge-. geweld. Kaunda hetonderneem om grootsteekonornieseliggaaminSuid­ inmekaargesak en is onmiddellik na konflikin Suid-Afrikakonwees. De meenskap afgekeur word. .' . die bevindings VWl sy gesprek met Afrika,drukop dieregeringkanplaas Londen gevlieg, waar sy vrou en Klerk het dit egter die week op 'n Selfs die fron1l1cil:~We ,en lei­ De Klerkaan die ANCen die OAB om 'n meer buigsame onderhande­ kinders woon. verkiesingsvergadering duidelik dende Afrika-laude plaas nou druk te rapporteer. lingsposisie in te neem. Die ANC sal nie 'n waamemende gemaak dat geen sulke gesprekke op die ANC om sy program van Hoewel Kaunda in gesprek met Waarnemersse die ANC is gretig president aanwysnie,het'nwoordvoer­ moontlik is nie. geweld at te sweer,DuisendeANC­ Assocom-Ieiers die week sterker om die onderhandelingsproses aan die der in Lusaka gese, Die sekretaris­ Die ANChet verlede weekreeds soldate in die frontlinie-state word ekonomiese en handelsbande met gang te kry. Gerugte doen geruime generaal van die ANC, Alfred Nzo, 'nmeerbuigsamehoudingingeneem binnekort na Tanzanie verplaas. Suid-Afrika en 'n bree handelsblok tyd reeds die rondte dat onderlinge . neem volgens die grondwet van die met die voorlegging aan frontlinie­ Hoewel die ANC dit ontken, se in Suider-Afrikabepleit het, hct hy struwelinge tot geweld onder ANC­ ANC onmiddellik oor. leiers van 'n skikplan wat die Suid­ waarnemers die stap is onder druk herhaaldatvoortgesette ekonorniese kadersinZambielei.Bomontploffmgs Daar heers egterernstigekommer Afrikaanse regering endieANCbinne van Kaunda geneem."Afrika-leiers sanksies teen Suid-Afrika nodig is by ANC-kwarlierehet die laaste tyd oor Tambo se gesondheid en daar tweejaar naonderhandeling kan lei. probeer omdietweekante metmekaar om die regering te dwing om apart- . verskeie lewens geeis. Daar is ook word nie verwag dat hy vinnig na sy Op navraag hetdie ANC gese hulle te laat praat," het Kaunda die week heid te skrap. groot ongelukkigheidonder die dui- pos sal terugkeer nie. is bereid om De Klerk te ontmoet indienhy ditsou versoek, Die ANC soek tans internasio­ nale steun virsy volledigeskikplan -_.. wat verlede week op 'n beraad van frontlinie-state bekend gemaak is. Volgensdie plan rnoet daar so gou . moontlikoorgegaanwordtot onder/ Charles Leonard die resolusies wat op die onlangse aangehou. ByTurfloop is die studen- politieke aktiwiteite gaan wees. handelinge om'n verteenwoordigende Cosatu-kongres aanvaar is, onder­ teraadpresident, Ernest Khosa, en Uit Venda is daarook berigtevan grondwetgewende vergadering te skep EEN van die eerste aksies wat die soek. 'n Woordvoerdervan Cosatu twee dosente VWl die universiteit, aanhoudings en intimidasiedeur die om 'n nuwe grondwet lC skryf, se nuwe FW de Klerk-regering geloods het dit as "bisar"beskryfomdat die LouisNgunienSethNthai- watook veiligheidsmagtevandie tuisland.'n bronne. Die volledige plan is egter het, was om die week meedoenloos betrokke resolusie oor onderhan­ Regslui vir Menseregte se Noord- .., Poging deurdieSuid-Afrikaanse Raad nog nie vrygestel nie. op opposisiegroepe toe te slaan. deling gaan. Transvaalse streekdirekteur is -' van Kerke om die tuisland se korn- De Klerkhet hom die week ten In die nuwe veldtog word talle Landswyd is talle aktiviste in Woensdagaangehou. , missaris van polisie te ontmoet, het. gunste van onderhandellng leiersfigure van die bree demokra­ hegtenis geneem in gevolge die Dinsdagaand is 'nvooraanstaande platgeval omdatdiekornmissaris"nie uitgespreek, maargeennuweriglyne tiese beweging aangehou,daaris op noodmaatreels, politieke-aktivis in Durban, Eric tyd het nie", Meer as 200 mense vironderhandelingeneergelenie, Hy Cosatu se hoofkantoor toegeslaan Woensdagaand het die staat op Gumede, in die straat voor sy huis word daar aangehou. het beklemtoon dat hy nie met die en klopjagte is op die huise van vier vooraanstaande lede van die in die KwaMashu-township dood- Leon Mellet.perssekretaris van ANC sal praat voordat die verbode aktiviste gedoen. breedemokratiese beweging in Wes­ geskiet. Hy is onlangs vrygelaat dieministerVWl Weten Orde, Adriaan organisasie geweldafsweer nie. In verwante verwikkelinge is die Kaapland toegeslaan. Hulle is die nadat hy sonder verhoor aangehou Vlok,het gewaarsku dat noginhegte- Uit aile oorde, insluitende bekende Natalse aktivis Eric Gu­ president van Fedsaw, Dorothy is. nisnames verwagkan word en hulle Amerika, Brittanje, Wes-Europa, die mede voor sy huisdoodgeskieten is Zihlangu, Willie Hofmeyr, Hilda Dinsdagaandwasdaar'nklopjag nie sal huiwer om up te tree teen Sowjet-Unieen Afrika-lande word daar weer by die East Cape News Ndude en Mountain Qumbela. Die op die huis van Donsie Khumalo, mense wat hul inperkings veront- ongekende druk op sowel die Na­ Agencies se kantore in Port Eliza­ polisie hetook besoekafgele by die sekretaris van Cosatu in Noord- agsaam nie. sionale Party-regering en die ANC beth ingebreek. huis VWl die vise-president van die Transvaal, en die volgende dag is Thumida Maistry berig uit Oos- geplaasom die konflik te besleg en Dinsdag is daar 'n klopjag deur UDF, Christmas Tinto. Twintig hul kantore in Pretoria deur die Landen dat die East Cape News die eerste tree op pad na vrede in die veiligheidspolisie op Cosatu se studente is ook aangehou. veiligheidsmagtebesoek. Agencies weerdeurgeloop hetonder , Suid-AfrikaenSuider-Afrikate gee. hootkantoor in Johannesburg gedoen. In Stellenboschis die hoofmei­ Vrye Weekbladhetinbesitgekom 'n inbraak toe die kantore van Port . Dit blyk egter duidelik dar die Hulle het beweer dat hulleeen van sie van die Luckhoff-hoerskool op van 'n pamflet VWl die "SouthEast- Elizabeth News se kantore feitlik Cloetesville buite Stellenbosch, ern Transvaal Students Action gestroop is VWl alle toerusting en Vervolg van bladsy 1 HannelienSimmers,ookaangehou Committee" met dienamevantwaalf dokumente. na 'n week van onrusby die skool. vooraanstaaride studenteleiers Dit volg op soortgelyke inbrake In Noord-Transvaal was die staat daarop. Hulle word duidelik ge- en klopjagte op ander onafhanklike Toring-gekonkel ook baie aktief en nog mense is waarsku wat die gevolge van hul nuusagentskappe in die streek. .. ' , - .. . .," geld te verdoesel. (Sienbladsy 7.) Ernstigevraeontstaannou rondom die ondersoek watdie SAUKteen 'Oorlog' in SAUK woed voort Erasmusendie beweerdeongerymdhede gedoenhet.Dieverslaevandie drie arnptenare oor Erasmus, die konflik en beweerde wanbestuur is Jacques Pauw reeds in Meivanjaar opgestelenkortdaama aan 'n personeelkonsultant is kort nadie ondertekeningdaarvan "Hy het ookaldieverslaewat van oorhandig, '. DIS onwaar dat die konflik in die uitopvoedkundigeprogramme weg. sekere persone in die Parlement ter In 'n verslagvan dr Manie Connoway, een van die bestuurders wat departernent opvoedkundige pro­ Sutherland, die enigste van die tafel gele is, verslaevankorrupsie en bedank heten tans weensangs endepressie onder psigiatriesebehande­ gramme van die SAUKml. 'n gesa­ drie bestuurders watnog in die afde­ vele meer. Mnr Dekker het hom ling is,word die vreemdeverhouding tussen Scholtz en Erasmusweer mentlike verklaring van sy hoof en ling werk, se op 27 Julie in 'n bee­ gesoebat om mnr Wijnbeek in diens eens onder die SAUKse aandag gebring. .. drie bestuurders op 12 Julie verlede digde verklaring dat sy op dieselfde te neem. Dr Erasmus waarsku my Scholtzontkendat hyooit enigeongematigde betalingsaan Erasmus maand in der midde geskik is soos dag naErasmus sekantoor geroep is . dat sou ek durf om dit aan iemand te gemaakhetof geskenkeaan homoorhandighet. Erasmushet ookontken die direkteur-generaal VWl die SAVK, waar hy aan haar gese het dat hy nie herhaal, is daar moeilikheid." dat hy ooitenige geld van Scholtzontvang het. . Wynand Harmse, verlede week in 'n langer gaan toelaat dat' sy. perso­ Vrye Weekblad het Harmse van­ Dit blyk nou dat Scholtz binnekort 'n reeks opvoedkundige pro­ verklaring te kenne wou gee. neelverhoudingeversteur nie en dat deesweekdaarop gewysdatsyverkla­ grammeteen'n kostevanR3,l2 rniljoen vir die SAUKgaan vervaardig, Twee weke na die gesamentlike hy haar die laaste keer waarsku. ring van verlede week onwaar is. Die voorsitter van die raadvan die SAUK, prof Christo Viljoen, is vredespoging heteenVWl die bestuur­ Erasmussou aanhaar gese het sy Harmse het vandeesweeksoos volg onlangs in 'n brief van die adjunk direkteur-generaal, Theuns van ders wat die verklaring onderteken enWijnbeekgedurigbymekaaragter reageer: "Ons wil beklemtoon dat Heerden, gevra om die projek geed te keur. het, 'n beedigde verklaring voor die toe deure sit en dat sy nie genoeg die SAUK bewus is VWl die jongste Viljoen word gevra om die projek, "Towards 2000", wat beskryf regsadviseur van die SAUK gedoen werk het nie. Hy se sy is aggressief verwikkelinge Waama u verwys, maar . word as 'n"absoluteprestige projek", buite opvoedkundigeprogramme waarin sybevestig datpersoneelver­ en hy gaan nie meer met haar kom­ onskan uiteraardniedie internesake se normalebegroting goed te keur. houdingesteeds versleg en die oor­ munikeer nie. Sy klap sy hand van vandie SAUKop weekliksebasis in Erasmus het vandeesweek gese dat hy in die nabye toekoms 'n log-in-de-midde voortwoed. vriendskapweg. die openbare pers bespreek nie. lasteraksie teen VryeWeekbladgaaninstel. Hy het reeds verlede week Harmse het in reaksie op Vrye . Sutherland se dat Erasmus die "Hierbenewens sal sodanige be­ 'n interdik verloor toehy publikasievan die artikels wou verhoed. Weekblad se artikels oor die depar­ ..volgende beskuldiging sou gemaak spreking neg bevorderlik wees vir .. Harmseversoek VryeWeekbladvandeesweek omenige vertroulike tement van opvoedkundige pro­ het: "Hy weet VWl al die dokumente die afhandeling van ons ondersoeke dokumente wat hy mag he, aan die SAUK vir "kruiskontrolering" te gramme en .sy hoof, dr Pieter Eras­ wat by die direkteur-generaal is en n6g billik teenoordie personeel wat oorhandig.Hy sedit kanbydra totdiespoedige afhandelingvan interne mus,gesedat daar weikonflikbestaan hy weetvan veel nieer. Hy weet dat betrokke is. ondersoeke. het,maardat ditreeds deurdie bestuur mnr Wijnbeek 'n personeelopstoker "Ons glodat u begrip daarvoor ondersoek is. is,hy hetbewysedaarvan. Hyhetdie sal he en dat ek nie u vrae in hierdie Die konflik is in 'n gesamentlike SAUKgewaarsku. stadium beantwoord nie." verklaringvan dr Erasmusen sy drie WOQDME-AD SCHOOL bestuurders, MarinusWijnbeek, Nancy Sutherland, en dr Manie ", The next friends ofWoodmead SchoolConcert Connoway vreedsaam geskik, het NPweier dat TIC saal gebruik is due to take placein the . Hannse gese, DIENP-beheerdestadsraadvan Vereeniging,FWde Klerksevorigesetel, het Woodmead School Community Centre Diehoofenbestuurdersse verkla- geweier om die burgersentrum in die Indierwoonbuurt vir die Transvaal on Sunday 27 August at 3pm. ring lui soos volg: "Ons verklaar Indian Congress beskikbaar te stel. By courtesyof SophieMoshvech of Wits, we present: hiermee ~ dat verskille, griewe en DieTIC sou die burgersentrum in Roshneegebruik vir 'n vergadering om An Afternoon of Piano Solos. ...J~..;;::ac;...... g.. spannings wat daar tussen onder- hulle teen die verkiesing in die Huis van Afgevaardigdes uit te spreek. Die with . HUMANITAS getekendes mag bestaan het, uit die voorsittervan dieIndier-bestuursraadvanRoshnee, NormanTayob, het geen Petronella Malan,SAischildprodigy, Stef.Albert weg geruim is en dat sulke verskille, besware teen die vergadering gehad nie, maardie NP-stadsraadhet geweier . grieweenspanningswatnog bestaan dat die TIC die saal gebruik. Bothma, winnerofthe 1988 Samro,bursary, and Chari en indie toekomsmagontstaan, deur "Die NPhet geenreg om die KP kwalikte neem vir rassisme in Boksburg, de Wet, winnerofthe 4th prizeat the Monte·Verdi onderlinge kommunikasie uit die weg terwyl die NP self daaraan skuldig is in Vereeniging nie," het 'n TIC­ competition, he hassincestudiedin New York. geruirn of opgelos sal word." woordvoerdergese. "DieNP-stadsraad sebesluit maak regstreeksinbreuk op Ticket prices: AdultsRIO; Scholarsand students R5 DrConnowayhet geweierom die @ons reg om 'n vreedsameveldtog teen die verkiesing te voer, net soos die NP verldaring te onderteken enWijnbeek . 'n reg het om 'n veldtog te voer om mense te oorreed om te stem." •'Sapa.

Ailepolitieke kommentaar in hierdie uilgawe vanVrye Weekblad is daurMaxdu Preaz, enopskriftedeurRykHattingh. Albei is van Brellstraal153, Newtown, Johannesb~rg.

2 Vrye Weekblad,18 Augustus 1989 NUUS UDF 'wettig' homself; versetkongres korn

\, Golf van verset rol aan

ElsabeWessels en Anton Op die konferensie is gewaarsku vereistevir onderhandeling. Steenkamp dat die internasionale gemeenskap Op die Rhodes-universiteit in Grahamstad sal Sansco, 'n VDF-af­ DIEversetteenwitminderheidsrege­ versoekisomdieregering seoptrede filiaat, 'n massa-byeenkoms hou as ring en apartheidis besig om onge­ in die volgende weke te monitor. 'n deel van die versetveldtog op die kende momentum te bereik. Ditkan Soortgelyke konferensie in Kaap­ kampusse vanRhodes.Fort Hareen die nuweregeringvan FWde Klerk stad is verlede jaar verbied. Vista-universiteite en die Lennox' in 'n ernstigekrisisdompelas ditnie Deelnemers aan die konferensie sal gekeur word op grond vim hul Sebe-kollege, berigANA. reg hanteer wordnie. Organisasies wat by die VDF Die Vnited Democratic Fronten posisie tenopsigte van sewebasiese geaffilieer is, sal ook more by 'n talle ander gemuilbande versetor­ eise wat as die "verenigende pers­ pektief' voorgele is: een persoon winkelsentrum inRosebank,Johan­ ganisasiesgaandiestaatvan Sondag nesburg, VOl:-pamflette uitdeel om af n6gopenlikeruitdaagdeur hulself een stem in 'n verenigde land; die opheffing van die noodtoestand,die dieversetveldtog totbinne-in diewit as wettigte beskou. woonbuurte te neem. Die veldtog, wat nou baie meer onvoorwaardelikevrylating van aile 'n Veldtog om skole vir leerlinge suksesvol begin word as die Defi­ politieke gevangenes, vryheid aan van alle rasse oop te stel, is gis­ ance Campaign van 1952, sluit in alle politieke organisasies, vryheid teraand in Johannesburg begin on­ landwye verwerping van die bepa­ vanassosiasieenspraak;persvryheid en 'n leefbare loon vir almal, Dit is derdie vaandelvan"AllSchoolsfor lings van die noodtoestand en die All People" (ASAP). ignorering van persoonlike inperk­ ook die ANC se verklaarde voor- maatreels en apartheidswetgewing. Bruin en swart Suid-Afrikaners Aartsblskop Desmond Tutu, Mohammed Valli Moosa en Mbulelo Rakwena gaanmOre (Saterdag), opdievooraand kondlg die konferensle teen apartheid aan (Foto: Cedric Nunn - Afraplx) van dieVDFse sesdeverjaardag, hul piekniekmandjies pakenbydieStrand, J wat deur die ~ePartY_beheer werp. " W9!9 en slegs vir blankes OOplS, Die regter het bevind dat die swem. Uittree! se hof vir ECC-drie beskuldigdes in 'n siviele .hof aan­ geldakon word weensdie beweerde Massavergaderings sal Sondag in Jacques Pauw diekrygsraadwasin'n "onhoudbare hersiening is hulle vonisse tot on­ Johannesburg.Kaapstad, Durban en situasie" omdathullemoesuitspraak derskeidelikagt en ses maande ver­ oortredings. Hy het gelas dat die Grahamstad onder die vaandel van DIT .was onmoontlik vir 'n militere lewerin 'nsaakwaarbydie weermag minder. Hulle het hierna aansoek . weermag aile regskostes moet be-·· die VDF, wat onder die noodtoe­ krygsraad om objektief op te tree in regstreekse belanggehad het - die gedoen dat hulle vonnisse nie in taal. stand beperkis, gehouword. 'n saak waar drie dienspligtiges te- ECC wat souprobeerhet om diens- werking gestel wordvoordat dit nie * AdvokateJeremyGauntlett,SC, Die versetaksies watna witskole reggestaanhetopaanklagtedathulle plig te ondermyn. deur die Hooggeregshof hersien is en RIchard Godman het namens en strande uitgebrei gaanword,is 'n inligting aan die End Conscription Die weermag het aangevoer dat nie. Monnig opgetree en adv John van voorspel tot 'n reuseanti-apartheid­ Campaign (ECC) wou oorhandig. (hUI veldtogteen die ECC geregver- Die drie beskuldigdeswas in die der Berg namens Pliiddemann en skonferensieop 7 Oktoberin Johan­ Die weermagwasin daardiestadium digwasomdatdielandin'n staatvan Kasteel inKaapstad gestasioneer waar , Thompson. Advokate Willem Bur­ nesburg. self by 'n veldtcg teen die ECC be- oorlogwas.Ditsou impliseerdatdie hulle tydens teetyd met kpl Jannie ger,SC, enWillemLouwhetnamens Die Konferensievir'n Demokra­ trokke, siviele howe hul jurisdiksie oor Swart oorpolitiekenteologiegesels die Weermag opgetree. tiese Toekoms sal die hoogtepunt S6 het 'n volle regsbank van die militerehowe sou verloor. het. Swart is later gebruikom hulle * Weensdie beperkende maatreels weesvanmaandesebeplanning deur Kaapse Hooggeregshof vandeesweek "Hierdie aanname kon sekerlik vas te trek toe hy dokumente in'n op die ECC kon hulle kommentaar , leiersfigureen organisasies landwyd . beslis toe hydiekrygsraadverrigtinge nie in die hof gemaak gewees het parkade aan hulle oorhandig het, . niegepubliseerwordnie.DieECCis en die eerste stap om aile interne waarin drie gewese dienspligtiges sanderdiegoedkeuring vanten minste Monnighettydens diekrygsraadsaak op 22 Augustus verlede jaar inge­ anti-apartheidsmagte in 'n verenigde gevonnisistotmilitere detensie omdat diehoofvandie weermagen moont-, aangevoer dat hy ook 'n spioen was volge die noodmaatreels- beperk, front saam te snoer. hulle saamgesweer het om sensi- likdieministervanVerdedigingnie. en dusnieaandiesameswering deel­ waardeur enige optredes deur die Optimismedat die langverwagte tiewe inligting aan die ECC te gee; Indien dit korrek was, kon dit 'n ,geneembet nie.Sy aanspraakis ver- organisasie verbied is. vrylating vanNelson Mandela, Walter ter syde gestel het. dramatiese en selfs verwoestende Sisulu en ander politiekeIeiers met Regter JH Conradie, bygestaan effek op die reg in Suid-Afrika ge- Mail~redakteur, in hot::, so 'n konferensie kan saamval, het deurregters G Friedman enCTHowie, had het," hetregter Conradie gese, x die week in die binnekringe vandie beslis in hulle uitspraak dat dit nie Peter Pliiddeman, Heinrich DIE mede-redakteurvan die Weekly'Mail, Anton Harber, het Woensdag in breedemokratiese beweging geheers. noodwendig so is dat 'n krygsraad Monnigen DesmondThompson is die JohannesburgseLanddroshofverskynop 'n aanklag dat hy die media- Vera! Sisulu se vrylating wordbin­ nie in sulke gevalle objektief kan verledejaarskuldigbevind aan oor- noodregulasies oortree het. . nekort verwag. optree nie, maar dat hier spesiale tredingsvan die Wet op Oproerige Net voor sy verskyningis 'n verdereklag onder die Wetop Binnelandse 'n Verbodop die konferensie sal omstandighede is. Byeenkomste en die Wet op die Veiligheid teen hom gebring, op grond daarvan dat die Weekly Mail die as 'n regstreekse aanvalvan diestaat Die senior offisier van die weer- Beveiliging van Inligting. ' veteraan-ANC-IeierHarryGwala,watgelysis. sonderverlofaangehaal het. teen buite-parlementere politieke mag wat die verhoor gelei het, kol Hulle is aanvanklik toi agtien Harber en 'n verslaggewer,ThamiMkhwanazi,moet op 30 Augustus op groepebeskou word,seswart leiers. Manie Dempers, en ander lede van .maandedetensiegevonnis, maar op die aanklag in die hof verskyn. . , . Pretoria-gesprek

oorAngola '\. \\ \ \ fl 'I / Maxdu Preez ~ ~\\ I .' JONAS SAVIMBI., leier van die Angoleserebelle­ \'- ...... • /" Met'n keusetussen vooraanstaande handeJs.­ bewegingVnita,en 'nsenior minister in die regering ,,., -l})!t-~ l\" "" namesoos: SJ10wtlake meelblom, lwisaen Impala van presidentMobutuSese Sekovan Zaire het ver­ r-- ::.. v mielieprodukte, Epicolie,Blossom margarien, Kraft lede week'ndaglankonderdiewakendeoogvan die . margarieo en slaaisouse, Bpoltroeteldierkos en minister van Buitelandse Sake, Pik Botha, in die c &. ~~ ~e veevoer, Peck's Anchovette en Redro Vissmeer; ~i ~ regering se gastehuisin Pretoria met hulle verskille ..-:: ... ~'&'J ig-st@ Mama'spasteie, NICe 'n Easy geriefskos en Blue geswoeg, =,"'Z'I Ribbonbrood, sal uwinkelmandjie besIis propvol Die onderhandelinge tussendie tweeleiersen hul :i~ prima-gehalte Premier-produkte gelaai wees. t'l II I ~ . afvaardigingswass6 suksesvoldat dieUnita-afvaar­ -la -'I . NogtanS is ditvir onsbierby Premierniegenoeg diging die naweekna Zaire vertrekhetvii 'n hervat­ i_ tf om blootdie hoogste standaarde te handhaafnie. Dcur • ting van die sameprekinge oor 'n skietstaking in middelvanverskeie vindingryke programme,stn:d' It(171 l;..t~ Angola, het'n seniorwoordvoerder vandie Departe­ 11- t:l I 1.1 ", ODSvoondurend daarnaombierdie standaardeIe mentvan Buitelandse SakegisteraanVryeWeekblad verhoog, sodat ODS U selfs beterwaarde kanhied. 1 gese, 1 ]'/ Enselfs

VryeWeekblad, 18Augustus 1989 3 NUUS

BlNNE tweejaar nasy geboortc was die UOF, 'n sambreel-llggaarn van sowat 700 lede-organisasieslandwyd, Ses jaar van die UDF: 'n verhaal die grootste nie-rassige politieke liggaam indieland warmetsy ontstaan vidue en 'n bree front van binne­ 'n onherroepeliketransforrnasieproses landse organisasies. in die Suid-Aftikaanse politiek aan van teespoed en sukses Vrygelate leiers en aktiviste het die rol gesit het. hulle egter in 'n nuwe politieke . Verlede jaar die tyd was daarnie gebiede was 'n duidelike teken dat atrnosfeer bevind. Hoewel nasio-nale sprake van 'n vyfde verjaardagvie­ SES jaar gelede, op 20 Augustus 1983, is die die regering gefaal het, se Shubane. strukture in skerwe was, het talle ring nie. Dit was 'n dag van stilte. United Democratic Front met sy honderde Die rnunisipale verkiesing het gemeenskapstrukture staande gebly Vergete was die versetfront se egter'n onverwagsekeerpuntgehad met sterk eie programme. Die UOF Praagse lente van laat '85 en vroeg . affiliate op Mitchells Plain as 'n verenigde front metdie ontsnapping van drie UDF­ en Cosatu het nader aan mekaar '86. Teen Junie 1986 is 'n noodtoe­ teen apartheid geloods. ELSABe WESSELS kyk leiers na die Amerikaanse konsu­ beweeg en die mobilisering van 'n stand afgekondig wat gepaard gegaan na die wei en wee van die beweging laat in Johannesburg. Die ornstan­ bree demokratiese beweging was aan't het met landwye aanhoudings son- ' dighede van die land se honderde . roer. der verhoor, 'n algehele verbod op reaktiewe fase betree. Die eerste jaar stand op 12 Junie 1986 het die UOF aangehoudenes is oornag onder die 'n Groter aanvaarding van die honderde UOF-affiliateen townships 'is gewy aan protes teen die nuutge­ sy hoogtepunt bereik. In samewer­ intemasionaIe vergrootglas geplaas. UDF as 'n politieke mag onder wit wat deur die weermag beset is. stigte driekamer-parlement, die be­ king met Cosatu - wat in Desember Die dramatiese vrylating van Suid-Afrikaners verleen deesdae ook Polities was die UDF verlam.: rugte Koomhof-wetsontwerpe (wat 1985 gestig is - en die National honderde aangehoudenes in Febru­ groter status aan die front. Honderde leiers en duisende akti­ strenger instromingsbeheervoorgestel . Education Crisis Committee, wat arievanjaar naeetstakings landwyd Phillips beskryfbestaande UDF­ viste was in aanhouding en spesiale het) en die invoering van onafhank­ kinders terug in die skole wou kry, is in protes teen voortgesette aanhou­ strukture as meer gesofistikeerd en noodmaatreels het die UOF se poli­ like swart plaaslike regerings," se miljoene regoor die land gemobi­ ding sonder verhoor, worddeur Phil-' oorgehaal om apartheid met wortel tieke werk aan bande gele. Die pers Shubane. liseer. Phillips beskryfdie tydperkas lips beskryf"as die finale deurbraak en talc uit te roei, Sterker egter is die is verbied om die "beeld van die "Na die verkiesing het 'n funda­ 'n soort Praagse Lente. "Almal het op die UOF se pad na herstel."TaIle herlewingvan 'n gevoeldat die UOF UOF te bevorder" in 'n poging om mentele verskuiwing in die UDF se geglo bevryding Ie om die draai. 'n was langer as twee jaar in aanhou­ deel is van 'n bevrydingsfront wat 'n die front uit die openbare oog te laat aanslag gevolg. Optrede was nie meer Gevoelvan'peoplespower' hetleiers ding. aanvaarbarepolitieke alternatiefaan verdwyn. reaktief .nie, .maar pro-aktief," se en aktiviste aangegryp. Daar was 'n Die vrylating was die gevolg die land kan bied, gegrond op nie­ Die UOF het die ystergreep van Shubane. . duidelike gevoel dat die UD F nie net van uiterste druk op die regering rassigheid en een Suid-Afrika. die noodtoestand tot op die been Aangevuurdeurdiep-gewortelde die regering die stryd kon aanse nie, deur buitelandse regerings en indi- (Berig deurElsabaWessels vanBreestraat gevoel, se Mark Phillips en Khehla griewe teen swak toestande in die maar aanspraak kon maak as 'n 153,Johannseburg.) Shubane van die Sentrum vir townships en onbetroubare raadslede werklike aIternatiewe regering," se Beleidstudies. is honderde townships in politieke Phillips. . Hulle wys egter daarop dat die kookpotte omskep. Teen September Maarop 12Junie 1986, inafwag­ bordjies in die afgelope agt maande 1984 was huur- en skoolboikotte en ling van 'n landwye huldigingvan 16 verhang is. Honderde leiers is weer versetteen raadslede in volle swang, Junie, het die regeringmet dieaankon­ op vrye voet (al isdie meeste onder­ Regoor die land het opstand diging van die voortgesette noodtoe­ hewig aan streng inperkrnaatreels) vlamgevat. stand met 'n ystergreep toegeslaan. en gemeenskapsgroepe is besig met Selfs die afkondiging van 'n Leiersfigure en duisende aktiviste is herstrukturering. En die UOF speel noodtoestand in sekere "warm" aangehou. Binne 'n jaar is sowat 20 'n belangrikerolindiebree demokra­ landdrosdistrikte kon die. mobili­ 000 mense sonder verhoor in aan­ tiese beweging. sering en verset nie keer nie. houd~ng geneem. In die townships. Binnehierdie veranderde klimaat Die Veiligheidsmagte het vrye het die Weermag beheer oorgeneem. vier die UOF more sy sesde ver­ teuels gekry om die swart rebellie te "Hierdie aksie het die regering se jaardag: met massa-byeenkornste in onderdruk. Tog het politiekeaktiwiteit sogenaamdehervorrningsbeleidoor­ Kaapstad en Johannesburg. nog gefloreer deur die bestaande nag skade aangedoen," se Phillips. Om die trefkrag van die UOF te netwerk van gemeenskapstrukture, In talle gevalle is infra-struktute verstaan, moet'n mens egter terugkyk In 1985 het die staat ook die heeltemal verwoes, soos in Mame­ oor die tydperk na die politieke eerste keer probeer om die UOF aan lodi en Alexandra waar 'n hele leier­ opstande van 1976.. die verbode ANC te koppel toe 16 skapslinie in aanhouding geneem is. Een vandie nadraaievan die 1976­ UDF-persoonlikhede weens hoogver­ .In groter woongebiede soos Soweto opstande was die kragtige ontwikke­ raadaangekla is. Teen die einde van het strukture suksesvol ondergronds ling van 'n nuwe politieke kultuur, die jaar is hulle almal vrygespreek. beweeg. gegrond op nie-rassigheid, die . Die tweede hoogverraadsaak in Verskerpte staatsoptredehet egter Vryheidsmanifes, volksaksie, nie- Junie 1985 het aanleiding gegee tot in Februarie 1988 gekom met die . sarnewerking enwerkersbeheer. Die die beroernde Delmas-verhoor,waarin algehele verbod op die politieke Charter-beweging van die sestiger­ drie nasionale bestuurslede, Popo aktiwiteitevan die UDF se nasionale jare het nuwe uiting gevind. Molefe, Patrick "Terror" Lekota en liggaam en 17 organisasies, wat "Buite-parlementere politiek het Moss Chikane in November verlede meestal UDF-affiliate is. die politieke terrein openlik betree," jaar elkeen tot tronkstraf van langer Teen Junie het PW Botha verder: se Shubane. as tien jaar gevonnis is. toegeslaan met die.afkondiging van Binne nege maande na wit kie­ In sy"uitspraak het regter Van die media-regulasies watdie "bevor- sers in 'n referendum in November Dijkhorst bevind dat hulle deel ge­ . dering van die beeld van die UOF" 1983 ten gunste van 'n nuwe grond­ had het aan 'n UDF-strategie om' verbied het. Geen UDF-leier of wetlike bedeling gestem het, is die Suid-Afrika onregeerbaar te maak woordvoerder kon meer aangehaal UOF op 'n nasionale kongres begin. .deurgewelddadige massa-aksie teen word nie. Ter wille van die munisi­ Duisende het die stigtingskonferen­ owerheidstrukture. pale verkiesing in Oktober was on­ sie bygewoon.. . In die maande voor die afkondi­ derdrukking op sy felste. Maar die ~ "Met sy geboorte het die UOF 'n ging van die voorgesette noodtoe- powere stemsyfers buite blanke

KOoPERATIEWE ONTWIKKElINGS Studente word weggelei nadat die KOoRDINEERDER poiisie toegeslaan het op die Hoerskooi Glendale Die'Montagu en Ashton Gemeenskapsdiens (MAG) het 'n vakaturevir J 'n persoonwat bereidis om ondernemingsvaardighedemetandere te deel. Kaapse onluste herinner aan 1985 Aansoekbrlewe, insluitende 'n volledlge Dennis Morris Curriculum Vitaeenten mlnstetweeonlangse .jeugdiges dit met klippe bestook het." nie hul woord gestand gedoen het om aan getulgskrlfte moet gerlgword aan: IN voorvalle wat herinner aan die 1985- Volgens Taswald Papier, 'n prokureur, is die skoolhoofde twee weke te gee om die Die Algemene Sekretarls, MAG, Posbus 365, . onluste het talle skoolkinders die week, in ten rninste 20 jeugdiges in Mitchell's Plain toestande in hul skole te norrnaliseer nie. Montagu6720· faks (0234) 42570. veral die "Kleurling"-woonbuurt Mitch- aangekla weens openbare geweld. Nege 'n Polisie-woordvoerder het gese "die ell's Plain, met die polisie gebots. jeugdiges het laat Dinsdagaand voor 'n spe- leerlinge het begin klipgooi, en ons was Verdere Inligting kanverkryword vanons Sekretaris: Dinsdag is 17 leerlinge in Mitchell's siale hofsitting verskyn en nog twee sal gedwing om op te tree." ! Personeel en Administrasie: TimBanda - tel (0234) Plain in hegtenis geneem. Nege van hulle eersdaags in die hof verskyn. 41175 of 41732 tussen09hOO en13hOO. Die Western Cape Education Front het 'n is .weens openbare geweld aangekla. Ten minste 15 leerlinge, waaronder 'n beroep op diepers gedoen om "hulle van die PI/gle slull ondermeer In om: Woensdag is 'n verdere nege leerlinge in leerling van Hoerskool Excelsior, Eugene verdraaiings te bevry en om die waarheid te l • behulpsaam Ie wees mel drle bestaande hegtenis geneem en van openbare geweld Paramoer, wat twee opehartoperasies gehad vertel" . meubelvervaardlglng-kooperatlewe en die aangekla. het en daaglikse medikasie ontvang, is vol- In 'n verklaring het die Education Front ontwikkeiing van nuweinlslatlewe . Die polisie se onrusverslag vir Dinsdag gens die noodmaatreelsin aanhoudinggeneem, 'n beroep op die polisie gedoen om die • te voorsien in die ontwikkellng van vaardighede lui soos volg: "Weer eens was die Kaapse het advokate gese. aangehoudenes vry te laat en uit die skole en dienste omdie iewensvatbaarheid van Skiereiland rustig met die uitsondering Die hoof, vise-hoof en die voorsitter van pad te gee sodat leerlinge en onderwysers kooperatiewe teverhoog • van Mitchell's Plain. Verskeie voorvalle diestudenteraadvanHoerskoolSimonHebe . kan ontrnoet en onderhandel. • om 'n belangrike inset te lewer In h span van klipgooiery enpadversperrings is in in Mbekweni naby die Paarl ook in hegtenis dlnamiese gemeenskapswerkerswat aandsgskenk is * Die Education Front beplan 'n ouer­ I Mithell's Plain gerapporteer. Op verskeie geneern. saamtrek op 23 Augustus om mense in te lig aanplsasllkegemeenskapsbehoeftes geleenthedemoesdiepolisievantraanrook Hulle is Timothy Mdzuza, Julius Allah oor toestande by skole. 'n Opvoedingsberaad Appllkante behoort: , en/ofrubberkoeels gebruik maak om mense en Tamsanga Jacobs. wordop 26Augustu~bydieUniversiteitvan 1i • in Engels en Afrikaans tekankommunikeer uiteen te jaag. . .' '. Leerlinge by Hoerskool Mondale het . Wes-Kaaplandgehou, Die UWK-beraadsal • ervaring teheInkleinsake-bestuur "By een padversperringisdrie Kleurling- Woensdag gese hulle vermoed daar was I besluite neern oor "optrede gedurende die I .• kennis tehe vankoc5peraliewe beginsels jeugdiges in hegtenis geneem en na 'n inforrnante en agente tussen hulle wat begin week van 1 tot 6 September, die probleme • te kanwerkas tussenqanqer . klipgooi-voorval is een man en elfjeugdi- -. klipgoorhctterwyl 'n groepie besig was om en eise van mense in die opvoedkundige • in besitte weesvan'n toepaslike graadof diploma". ges in hegtenis geneem. .... tetoyi:toyi:'.::-· :....,' '. . .sektor en sien uit na die sarnestelling van 'n · rdiens .50 gouasmoontliktekan aanvaar : . Slultlngsdatum:15September1989 . , "By Bonteheuwel (in Kaapstad) .is'n Tntussenhet skoolhoofde in Mitchell's nie-rassige demokratiese opvoedkundige i vragmotor beskadig toe 'n klomp Kle~rling~ ..::, Plain die PQli~ie_daarvan beskuldig dat hulle stelsel in 'nverenigde Suid-Afrika.' {. 4 VryeWeekblad,18 Augustus 1989 rJ,,1 . -., i. " ." - f •. ,"'. j,'" " \' I (1 AGTERGROND

PW BOTHA was die agtste Eer­ ste Minister en die eerste wat Voortaan ou hy nie meer aan die koukus verantwoo rdclik wecs nie, ook uitvocrende Staatspresident maar ne t aan homself. Die skeiding geword het. Drie van die agt het van die pes te het egter 'n ys like in die tuig gesterf. misreke ning ge blyk te wees. Ocr die Genl Louis Botha is op 27 Au ­ afgc lope 6 maande het 'n eienaar dige gustus 1919 skielik aan 'n hartaan ­ en onhoudbare skaakrn at pos isie val oorlede pas 'n maand nadat hyen bcstaan: PW Botha het groot (bu­ genl Smuts van Europa teruggekeer rokra tiese) outoriteit besit sender het waar hulle (nogal teesinnig) die poli tiekemag. FW de Klerk het groo t Verdragvan Versailles onderteken politiekemag besitsonder outoriteit. het. Sy laaste vyf jaar was baie Dit word beweer dat Botha en De ongelukkige jare. Hy het hom die Klerk nooit goeie vriende was nie, spanning wat sedert1914 tussen hom maar vanwee die skaakrn atverho ud­ en ander Boere- ing het hulle persoonlike verhoud­ gene raals ing oor die afgelope ses maande glo ontstaan het, so Die dramattese wyse daagliks meer gespanne geraak. erg aangetrek waarop PW Botha Op Maandag, 14 A ugustus het dat dit sy ge- hierdie week bedank FW de Klerk - weer eens met die so nd heid eenparige steun van (die baie diens­ geknou het. Hy het en in willige?) kabinet - PW Botha "be v­ het as 'n bitter vyandigheid met sy eel " om hom op dieselfde bittere ongelukkige ministers uit die weg te beg ewe wat hy 10 jaar gelede man gesterf. so genadeloos vir Vorster uitgewys Adv 10 open bare lewe gaan het. Strijdom is op verdwyn, vestig 'n Mens voel genee om te vra of 24 Augustus opnuut die aandag daar dan nie iemand in T uynhuys is 1958 na 'n em­ op die harde en wat hierdie spreekwoordelike swaard stige sickbed baie diep kan begrawe nie . So rnak­ oorlede. As die ongenaakbare lik verander 'n me ns nie die "Leeu van die behandeling wat al meedoenlosc gang van die geskie­ Noorde" het hy Suid-Afrika se denis nie. FW de Klerk sal verstan ­ hom on­ dig wees as hy nou al oor albei se om wonde vir regeringshoofde wat skouers begin loer om te kyk ofdaar p er m a n e n t e nie in die tuig gesterf nie 'n Brutus in sy geledere is nie! bl a n ke hcer­ het nie, te beurt Dit is nogal betekenisvol dat skappy beywer. Toe hy te midde van die regering aan dr Malan teoorhan­ Inligtingskandaal in September 1978 Vorster en Connie Mulder hulle met groot spanning in die NP in Novem­ dig . Vanwee die buitengewoon hoe bedank, is PW Botha as premie r geval het. SAMPlE die party regs van die NP vercenselwig ber 1954 as premier verkies is, het intemasionale aansien wat hy geniet verkies. As Vorster sesmaande vrocer TER REBLANCHE kyk het na die NP hulle uitgedryf het. 'n hy groot opspraak verwek toe hy sy het, was dit vir hom onbegryplik uitgetrce het, sou Botha nie 'n kat se terug Mens wonder of PW Botha hom ook swaer, Jan de Klerk (wat 'n politieke hoe sy eie mense hom kon verwerp. kans teen Dr Connie M ulder gehad met die KP gaan assosieer noudat sy ampsdraer in die Transvaal was) as Ek was teenwoordig toe die het nie. kabinet hom na die wildernis gestuur senator en as minister aangestel het. fees gangers by die inwyding van Na Vorster se bedanking is hy as teenoor sy voormalige kollegas ­ het. Suid-Afrika het inderdaad 'nl Dr HF Verwoerd is op 6 Septem­ die Voortrekker-monument op 16 serernoniele Staatspresident verkies. en veralteeno or PW Botha - gesterf treurige ekonomiese en poli tieke I ber 1966 (dws 23 jaar voor vanjaar Desember 1949 hom openlik bele­ Dit het glo tot ondraaglike spa nning hel. geskiedenis. Vir meer as 300 jaar is se Stemdag) deur Dimitri Tsafendas dig het. Toe hy teen half-cen (na dr tussen preside nt Vorster en prem ier En nou het die geskiedenis hom Suid-Afrika se geskiedenis niks ander in die Parlementvermoor. Op 9 April Malan) aan die woord korn, het sowat Botha gelei. Toe die Tweede Eras­ op 'n by na identi ese wyse herhaal. as 'n onverwikk elde magstryd tussen ( 1960 het hy 'n eerste aanslag op sy 80per sentvan die gehoor opgestaan mus-verslag oor die Inligtingskan­ PW Botha moetnou dieharde waar­ (etnies, taal en kleur) groepe nie. lewe oorleef. Oit is nogal moeilik en weggestap. Ek he t onlan gs weer daal einde Mei 1979 gepublisee r is, heid ontdek dat hy wat met die Maar dit is nie waar dit eindig nie. om die vraag oar hoe gelukkig hy in na die toesprake wat hy e n dr Malan is 'n buitengewone Kabinetsverga­ sp reekwoordelike swaard lee f, een­ Oie dominante wit groep (of die enigstej sy laaste paarjaarwas, te bearitwoord. daardie dag gehou het, geluister en dering op Sondagmidda g in Kaap­ vo udig daarmee verliefmoet neem Wit Starn in Afrikaj.word ook ge­ Maar dit is bekend dat hy hom baie was verras om te ontdek dat syne stadgehou.PW Botha hetdieeenp ar­ as hy met dieselfde swaard deur­ .kenmerk deur meedoenlose onder­ met die aktiwiteite van sy ministers baie meer verdienste as dr Malan s'n ige (en dienswillige?) steun van die boor word. Die Grondwetvan 1984 linge "groep" oorloe , ingemeng het. Gerugte wit dat 'n gehad het. Hy is as verstoteling in kabinet verkry om na Vorster te gaan het bykans onbepe rkte magte in die Het iemand gese Suid-Afrika het opstand onder sommige van sy 19500p 80-jarige leeftyd oorlede . om hom te vra om onmid dellik as Uitvoerende Staatspresident Both a 'n demokratiese stelsel? Nee, dit is ministers aan die opbou was toe hy Dr Malan het op 30 Novem ber Staatspresident te bedank. Vors ter se hande saarn getrek. Toe hy op 2 nie waar nie. Suid-Afrika se po li­ vermoor is en dat John Vorster een 1954 op 80-jarige ouderdom vry­ het die volgende dag bedank en die Februarie 1989 sy posisie as Icier tieke lot word bes lissend bepaal deur van die leiersfigure van hierdie willig uitgetree as Eerste Minister. onderlinge spanning tussen die Vor­ va n die NP neergele het, was die meedoenlose "feudal.war lord ism" . dreigende opstand was. Hy het gehoop dat K lasie Havenga ster en die Botha "dinasties"het bykans stap blykbaar daarop bereken om Al vyf die regeringshoofde wat hom sou opvolg en dat syvertroueling, geen perke geken nie. Onnodig om te sy posisie as Imperiale President Sampie Terre blanche is professor in ekonomie asn die Un iversiteit van Slellenbosch die tuig voor hulle dood neergele dr TE Donges, binne twee of drie se dat Vorster met 'n wrok in sy hart finaal af te rond en te kon solideer. het, het in groot eensaarnheid en jaar by Havenga sou oorneem. In verbittering gesterf. die po!itieke geknoei wat die aanwys Genl Hertzog (wat vanaf1924tot van die nuwepremier voorafgegaan 1939 Eerste minister was) het op 5 Verkiesingsuitlatings . het, het dr Verwoerd 'n sle utelrol September 1939 as Eerste Minister gespeel. Dr Malan het sy misnoee bedank nadat dieParlement sy neu­ met die aanwysing van Hans Strijdom Mcn eer de Klerk het gister gese Suid-Afrika betree 'n nuwe era. Hy is reg. Suid-Afrika het 'n nuwe era betree, traliteitsmosie oar die Tw eede baie duidel ik laat blyk. Die ver­ maar dit is 'n era waarindie Nasionale Party - ongelukkig selfs onder sy leierskap - geen rol het nie. Die Nasional e Wereldoorlog afgewys het. Pogings hou din g tussen Malan en Strijdom Party was 'n 'n doeltreffende party in die era toe wit belange gedomineer het. om Genl Hertzog en Dr 0 F Malan in was nooit goed nie en daar word Ons is in 'n nuwe era waarin die belange van aile Suid-A frikaners in ag genee m rnoet word. Maar, omdat die NP di e Herenigde'Nasionale Party (wat be weer dat Malan en S trijdom nie 'n die doeltreffende party van die verlede en van apar theid is, het die NP nie die geloofwaardigheid, emosionele krag in 1940 ges tig is) te "herenig", he t enkele vriendskaplike gesprek gevoer of die politieke wil om in die nuwe era suksesvol te wees nie. mis luk toe die gewese Ma1aniete (of het naStrijdom premier geword het Dit is die taak van 'n nuwe pol itieke par ty, die Demokratiese Party. En daarom is die verkiesing wyd oo p. - Dr Gesuiwerde Nasionaliste)" by die nie. Malan het eweneens in een­ Denis Worrall, medeleier van die DP, in Bloemfontein . stigtings kongres van die party in die saamheid op Stellenbosch sy laaste Vrystaat daarop aanged ring het dat jare geslyt waar hy in Februarie Sy (FW de Klerk se) hande is nou vry om die groo t oo mb lik van die geskiedenis wat voor ons staan, vas te gryp. A frikaans uiteindelik die enigste 1958 oo rlede is. Die tye is swanger met uitdaging en ge leen theid. De Klerk is die man vir on derhandeling - onderhandeling uit amptelike taal van Suid-Afrikamoet 'n Mens staan verstom oor die krag '- met 'nstreng sin van doelgerigtheid gebou op vasberadenheid om die waardes van vrye mense hoog te hOD . word. Dit was vir Hertzog totaal merkwaardige ooreenkoms wat - Kent Durr, minister van die Begroting in die Volksraad, in Vishoek. onaa nvaarbaar. Hy het in Januarie waameembaar is tussen die wyse 194 1 ook as parlern entslid bedank waarop John Vorster en PW Botha Korn ons ruk ons land uit die sikl us van geweld en uit die hande van radikale uit. Kom on s kcer die klein politick en is as 'n baie eensame en gefrus­ hulle ampte as Staatspresident rnoes die rug toe. Kom ons as leiers van 'n nuwe geslag, maak ons land veil ig en vry, oo k vir die ges lagte wat na on s treerde man in 1.941 oorlede. In sy neerle en deurdie NPdie rug toegekeer kom. - FW de Klerk, waamemende staa tspresident, in Pietersburg. laaste jare het hy sowe l genl Smuts is. Vorsteren Botha het 'n lang pad as dr Malan erg verwyt vir die wyse saamgeloop, maar daar was blyk­ Die dramatiese konfro ntas ie tussen die top -leiers van die NP, wat tot PW Botha se bedanking gelei het, is slegs waarop hulle huI rue op hom gedraai baar nooit ' baie !iefde tussen hulle een simptoom van die pe verdeeldheid binne die Nasionale Party oor 'n hele aantal beleidsake. het. Hy was op sy ou dag weliswaar verlore nie . Hulle het saam adju nk Kernvrae wat onopgelos is binne die NP sluit in: Wat om met die Nasionale Raad te doen, wat om met die 'n baiekoppige ou man, maar het tog min isters in 1958 geword en vo lle Groepsgebiedewet te doe n, wat om met die driekamerparlement te doen. - Roger Hull ey, LP vir Constan tia, in niedieswakbehandeling wat hy van ministers in die vroee sestigerjare. Kirstenhof, Kaapstad . Smuts en Malan ontvang het, ver­ PW Botha het 12 jaar as minister dien nie. van Verdediging in die Vorster Die NP maak die kiesers teen die DP bang deur hulle met 'n sterk KP -vertoning te dreig. Die kiesers is nie bang Genl Smu ts se Verenigde Party ka bine t ged ien maar is nie deur vir 'n KP-oorwinning nie. Aile meningsopnames gee die KP minder as 'n kwart van die stemme. het op 26 Mei 1948 onverw ags die Vorster nie, maar de ur Verwoerd in Die DP het die steun van omtrent 30 persent van die kiesers en die NP van 40 persent. As die DP sy steun tot 35 algemene verkiesing verloor. Oit was die pos aan gestel. T oe Vorster te persent kan op skuif, is daar die moontlikheid dat hy 'n hele aantal setels kan wen .- Wynand Malan, medeleier v ir hom 'n bitter ondervinding om mi dde van wilde gerugte oor die van die DP.

Kralewerk, mandjies, hout NUWE AANKOPE : TSONGA; SHANGAAN &LEBOWA en inslrume nle onskoop van die oorspronklikebronneen kan bewys dat aile stukkeoutentiek is · n m0 g 'C speSialiste in Suider-Afrikaanse stamkunsvoorwerpe en volkskuns rICO i rockeystraat 20, bellevue, johannesburg 011 648·4548 Of I 9a milkwoodsentrum, plettenbergbaai 0445732.908

Vrye Weekblad, 18 Augustus 1989 5 NUUS

Weekhlad gcse die Uitvoercndc gcvra om apartheid ondubbelsinnig Anton Steenkamp Kerk se lidm aatskap bccindig kan Kumitec van die Wercl dbond het te vcroordccl , om aktief rnce te wcrk word, het prof Hcyns gcse: "O ns D IE GKe rk sc lidmaatskap van die hom laat wcct dat hulle sal aanbc­ aan die vcmietiging daarvan, en om gaan o ns nie daardcur laat afsi t nie. \\'ercl md van Gercformccrdc Kcrk c veel da t die op skorting gehandhaa f die drie "ctnicsc kerke" - di e 'blan kc' Ons gaan nou maar ons eie gang." (WBG K) kan dalk finaal bccindi]; word , omdat di e NGK se J G Kcrk , die 'Kleurling'- G Sen­ Aangesien die kcrk se lidrnaat­ word by die scwcjaarliksc kcrkvcr­ beleidsdokument Kerk en Sam clc­ dingkerk en die 'swart' NG Kcrk in skap van die Wereld bond opgcskort gade ri ng van die Bond war t:01S in wing nie vcr genoeg gaan in die Afrika - op te skort en ecn Gerefor­ is, is die NG Kcrk nie genooi om die Seocl, Suid-Korca, aan die gang is. vcrwcrping van aparth eid nie . rneerde Kcrk tc vorm. Prof Heyns vergadcring in Seoel by te woon nie. Die NG Kerk sc lidrnaatskap van Dr Allan Bocsak, presid ent van het aan hulle 'n afskrif van Kerk cn Dr Beyers Naude het gcsc hy verwag die W ercldbond is in 1982 tydclik die Wercldbond. het gese die Bond Samelewing gestuur, wat nie so vel' dat die Wereldbond die NG Kerk opgcskort orndat die 'G K erk nie kan se ll'sverdcr gaan en die NGK se gaan nie. Hy het daarop gewys dat nog 'n kans sal gee om voor die bcreid was om apartheid ondubbelsin­ lidrnaatskap finaal beeindig. die NG Kc rk se lidmaatskap 001' is vo lgende vergad ering van die Bo nd nig tc verwerp nie. Hy staan egter nie sel f die opsic vir mcnse van aile rassc, vol gen s art duidelik standp unt in tc ncc m vir Pro f Johan Hcyns, mode rator van vour nie . 270 van Kcrk en Sarnclcwing. stru kture le cenheid in die NG K crk ­ Prof Johan Heyns die G Kcrk, het die week aan Vrye Dic Werel dbond het die NG Kerk Oar die moontlikheid da t die NG farnilie . Sanksies eerder as ge weld Anton Steenkamp ONAFHANKLIKE swart kerke het hulle die week gcdistansiccr van biskop ISa3e Mokoena en Mzilikazi Msiya se standpuntc teen sanks ics, Aartsbiskop Ndu miso Ngudu en andcrvcrtcen­ wo ordigers van'die African Spiritua l Churches Association (A SC A) het gese biskop Mokoena het gccn mandaat am namens die onafhanklike swart kerkc tc pra at nil'. "Sanksies is die laustc vrcedsam c rnctodc om die apar thci ds regi me tc oorrecd om mCI die rnassas IVaI hy o ndcrd ruk, tc ondcrh andcl ." hct Ngudu gesc . ASCA, wat Apostolicsc, Zioni stiesc en Ethiopicse kerke vertccnwoord ig, sc lidmate is die armstc van die arrncs, die ongc lcucrdes, ongeskoolde workers en wcrklosc landelikc bcwoncrs van di e land , het hy gesc . "Hierdie Iyding is dic gevolg van die apartheidstclse l. Ons mense word ontnccm van die basiese reg ie wat hulle as kinders van God verdicn." Volgens Ngudu is sy lidmatc bercid o m nog verder onder sanksie s te ly, mits dit kan help om onts lae te raak van apartheid . Hy het 'n beroep op die regerin g gcdoen om die vcrbod op die ANC, die PAC cn ander organisasies op te hcf; Nelson Mandela en ander politi eke gevangenes vry te Iaat; ban­ nelinge toe te laat om huis toe te korn; beperk­ ings op mense en organisasics op tc hef; dic noodtoestand tc bceindig en die soldate uit die townships te onurck. "Ons doe n di e bcroep as onafhanklike swart kerke omda t o ns glo in vrcde en gercgtigheid. Ons verafsku ail e geweld en ons glo dat dit waarvoor ons vra, die om standighede kan skep om vrcde in Suid-Afrika te bereik ," hct Ngudu gese. . AS CA, wat aanspraak rnaak op 3 miljoen Iidrnatc, hct verledc Sondag 'n massa-byecnkoms in T sak ane buite Brakpan gehou watdeur sowat 7 000 mense bygewoon is. "Ons daa g biskop Mokocna uit om diesclfde mate van steun vir sy standp unt te bewys," het Ngudu gcs«.

Kandidate uitgevra oor bewaring Omdat verpakkingstegnologie sogespesialiseerd , Dus kan u op Metal Box staatmaak Anton Stee nkamp gewordhet, isMetalBox vandag seweonafhanklike !---_._-_._- 'pm u die beste in verpakkingsekonomie, DIE Natuurlewe vereniging van Suidelike Afrika her 'n ondernemings wat elk op ;:0-- • opsies en dienste te bied. brief en vraelys oor natuurbewaringsake aan aile kandi ­ 'n spesifieke terrein konsentreer. Ons gediversifiseerde verpakkings­ date in September se algemene verkiesing gest uur om Ons werk saam deurdat ons vas te stcl wat d ie kandi date se houding jeen s bew a­ afdeling word Divpacgenoem. ringskwessies is. mekaar se tegnologiese branne, Elke dag van u lewe is ons produkte "Omgewingsvraags tulclce duik tan s al hoe meer as kundigheid ennavorsingsfasiliteite ~rens een van die hoo fstry dp unte in die wereld se politieke menigte vorm naby u - arena op namate die algemene publiek hul toene mend e deel en deur ons oorsese van houers vir skoenpolitoer tot komm er oor die agteru itgang van ons lewensonder­ bondgenote gerugsteun word. houde nde stelsels uitspr eek," skryf d ie president van die herverseelbare oliekanne, Ver en iging, dr E A Za loumis, in die brief aan die kandi ­ Tog ding ons alma! met versierende blikprodukteen- Pssst! ­ date. mekaar mee om besigheid. "On s meen dat daar te min druk van die kant van spuitkannetjies natuurlik. gckose parlement slede uitgeoefen word ten einde groter prioriteit aan bewaring te verlccn. Derhal we hct ons as Veren iging besluit om aile kandid ate in die cerskom­ ende vcrkiesing te nad er om hul standpunte ten opsigte SAAMBEWAARONSDIEBETERDINGEINDIELEWE. van bewarin gsv raa gstukke te stel." In die vraclys word 12 vrae aan d ie kandidate gestel Metal Box Suid-Afrika Beperk oor kwessies soos lugbesocdeling, die status van na· sionale parke en natuurr eservale, die omvang van SI100 pjag op ren ost ers en onw enige handel in renoster· hori ngs, afvalprobl em e en die behecr oor gifsto wwe. Keith Cooper, direkteur van die Vereniging se Natuurbe waring safd eling, se di e kandidate se antwoorde sal geanaliseer en na die Vereniging se sewe takke en 60 sentnlms teruggevocr word .

6 Vrye Weekblad,18 Augu stus 1989 UITSAAI OP SY BESTE (EPISODE 2)

You see they can't trace this money be­ cause Piet Erasmus never banked the money. He used it. So they can't go back to his bank Bande vertel verhaal van account. I spoke to him yesterday. So it's bloody difficult to trace that money. I must defend PietErasmus even if! go down with him, not me personally but the company. saineswering en bedrog It's not illegal what we have done. Ican say, listen we paid this guy, it's legal, it's for things he wrote for us, but the point is this, DIEbandopnome begin met'ngesprek they got a rule at the SABC, if you are tussen Jan Scholtz se twee werkne­ involvedin that sortof thing, no more work mers. lIulle bespreek geld en 'n VRYE WEEKBLAD publiseer vandeesweek uittreksels ult 'n for you anymore. So that affects about mikrobus wat Scholtzglo aan Eras­ bandopname waarln die bekende filmmaker Jan Scholtz en fourty, fifty people. mus sou oorhandig het. twee van sy werknemers vertel hoe geld en 'n mlkrobus na Nommer 1: Butdidyou give the bewerlng aan dr Pleter Erasmus, hoof van opvoedkundige court?Nommer2:And iftheY'SUbpoenam~t~O~if!iJ~~II;~ money to Piet Erasmus? programme van die SAUK, gegee is. Daar word in die Scholtz: Then you still say you don't opname beweer dat Scholtz 'n ou bakkie teen 'n belagllke Nommer 2: Yes, know, because how the hell are you ever Nommer 1: Did you give it per­ hoe prys van Erasmus se vrou gekoop het en dat Erasmus suppose to know? I mean if you sonally to him?' draalboeke vir Scholtz Films geskryf het. Die drletal erken were not in that sort of confi­ voorts dat valse fakture gebruik is om die betallngs aan dr \I Nommer 2: No, butI used to take dential capacity in the company, it up and Jan told me it was for him. Erasmus te verdoesel, In die opname kom Scholtz en sy I mean anotherboss would never Nommer 1: Exactly, but you see werkgewers ooreen om 'n "storie" op te maak om 'n polisle­ have told youwe needthe money that's the bloody thing. Jan Scholtz ondersoek te verydel. Hierdie bandopname Is minstens twee for Piet Erasmus. They haven't could put that money into his own jaar gelede aan die SAUK en die polisie beskikbaar gestel. seen me, they haven't catch me Geen stappe Is oolt gedoen nle, onder meer omdat daar glo , pocket. out getting the money to him. I Nommer 2:Jan used to say to me nle genoeg getulenis in vervat is nie. Volgens die ~al1Jeswerlng :1 you know "go and take it up there or bandopnames is daar duldelik pogings van tot ERASMVS SE KOMMEN­ I bring it because Pieter Erasmus is regsverydellng en bedrog. Reels en regulasies van die SAUK TAAR: coming to this house". And you know word blatant oortree. Deur JACQUES PAUW. DR Pieter Erasmus, hoof van that one time when I like cut out that opvoedkundige programme van I book, you remember I and you still die SAVK, het bevestig dat hy I laughed. writing. ButlmeanI typedsome that ag daai tipe van ding. We just made al voorheen draaiboeke vir I Nommer 1: Ja. he had written and I know that some it up and then there was another time filmmaker Jan Scholtz geskryf Nommer 2: I cutout the inside of of the editors knew that he had writ­ I made up another fictitious name. I en betaling daarvoor ontvang I the book and I still put the money in ten the scripts. because it was com­ can't remember the names. And well. het. Hy se hy het goedkeuring daarvoor gehad en I mon knowledge in the company. He as I said to Bob. the only other thing dit is al voorheen deur die eksterne ouditeure van 'I there and....I mean, I never gave it to Piet Erasmus personally, sure. Jan wrote "Mannekrag Four". I know ofis at the end of the financial die SAUK ondersoek. , year was that Microbus, whatever it Dr Erasmus se hy het in die "vorige dekade" used to tell me to go and get the money and give it to Pieter Erasmus. Die een werknemer vertel dat was HiAce or something. Ja, you twee konsepdraaiboeke geskryfwaarvoor hy deur I mean that's the only thing thatI can Scholtz virhomopdraggegeehetom remember what happened. I never Scholtz betaal is. Hy het ook twee draaiboeke vir think of. The only other thing Iknow geld vir Erasmus te trek. Hy se dat knew about it. you had organized TV3-reekse geskryf wat later deur Scholtz in about isthat Starwagon or Microbus Scholtz aan sy direkteure vertelhet that. ' opdrag van die SAUK vervaardig is. Die SAUK or some form of bus Jan bought for dat diegeld virErasmusbedoelwas: Scholtz: As far as that microbus het hom egter vir dieIaaste twee draaiboeke Pieter and he never told me about it. Nornmer 1: As far as I am con­ is concerned, you don't know any­ 'betaal, en nie Scholtz nie. And then when the auditors came to cerned I gave the money to Jan. I did thing more. Dr Erasmus het erken dat hy 'n ou bakkie vir R6 do the books, Johan Schoeman (n draw money that I gave to Jan. and Nornmer 2: No. 000 aan Scholtz verkoop het, maarontken dat ' ouditeur) was looking for that Micro­ that's all I know about it, because Scholtz: And that is what I've hy ooit 'n mikrobus of kontant by Scholtz bus' papers and everything, you see. you know I can't say I gave it to Piet told you that the thing is being writ­ ontvang het. I went to Jan and I said: "What's this Erasmus. because that's hearsay. You ten off. So just stick to that story, "Soos u weet gaan 'n lasteraksie in die Microbus, what is this thing, where know as far as I'm concerned I gave that's all. nabye toekoms teen u aanhangig gemaak word. does it come from, because I don't Jan money and Ianmadethe thing of Van die bogenoemde aangeleenthede is in­ have any licence papers, third party. the directors. Because you know I, ScholtzeneenVQll sy werknemers. derdaad as gevolg van soortgelyke vroeere it is not insured, it is nowhere," and can say you fraud the other directors beplan 'n veruideliking: bewerings deur die SAVKse eksteme ouditeure ,Jan said to me he bought it for Pieter by taking money andputting it in his Scholtz: Themain thing is I think ondersoek en geen substansie is vir die 'be­ Erasmusand I musttellJohan Schoo­ pocket.' you must stick to one story and that werings gevind nie," het Erasmus via sy man that it was bought on "Padvir 'n is that I opened the post and Bob regsverteenwoordiger laat weet. Man". Hierna ontmoetdie tweewerkne­ opened the post. We gave you the mers vir Jan Scholtz by die' invoices. You didn't query them SCHOLTZ SE KOMMENTAAR; Die gesprek vervolg tussen die afgespreekte plek: because the boss told you. FILMMAKER Jan Scholtz het ontken tweewerknemers waarhulle'ntrans­ Scholtz: Nou die aand kom Jans Nornmer2: And if they query me dathyooit enige ongerymde betaling aksie bespreek waarScholtz 'nstokou Rautenbach daar by my aan. Toe se about the microbus that was stolen? aan dr Pieter Erasmus, hoof van bakkie vanErasmus vir 'n belaglike ; hyvir my - toevathymy eenkanttoe, Look, as far as I know it was bought opvoedkundige porgramme van die hoe prys sou gekoop het: toe se hy vir my: "Hoor hier, ek wil and written off on that production. SAVK, gemaak het. Hy het nooittn Nommer 2: And the other thing net vir jou se daar's mensewat gese Scholtz: You never typed any -kombi aan hom oorhandig nie, maar that we all know of course is (the) het jy het hom R26 000 betaalvir scripts of Piet Erasmus, did you? bevestig wel dat hy die bakkie by hom bakkie. iets. Toe se ek: "Nee ek weet nie, dis Nornrner 2: Ja I did, "The Cross gekoop het.' Nommer 1: Nee, but that was skinderstories. 0: toe se hy dis 'n and the Switch Blade" and there was Scholtz het gese dat hy onbewus van paid for. girl, dis nee dis 'n independant film another one, I think it was "Janna" or enige bandopname is en dat hier bewer­ Nornmer 2: It was paid for, Jan producer, 'n klein inaatskappytjie wat "The Prophet". I can't remember. ings gemaak word wat "in die hof paid Pieter Erasmus' wife, say R6 ()()() nie werk kry by Piet Erasmus nie en Scholtz: If they do come up with getoets sal moet word". or some ridiculous price... We were­ die ou is die moer in. the handwriting. just say you don't "V praatvan 'n wishy washy ban­ n't allowed to register it into our know about it, you haven't seenit, dopname. Onssal dit darem seker name. . Dit blykduidelikuit diegesprekke You know basicly you must just later in die hof uitklaar, ne, Ek gaan dat die.geldwatvir Erasmusbestem remember we didn't do anything il­ .geen kommentaar lewer op beweerde Hierna vertel die een aan die was, in Scholtzse boeke aangeduiis legal, It's a case against Piet Erasmus bandopnames wat ek nie gehoor het ander van draaiboeke wat Erasmus as "ekstra's": . that they really call me... As far as nie. vir Scholtz sou geskryj het: Scholtz: Sy naam(Erasmus) is you are concerned, you can'tremem­ "Wat in die bandopnames gese Nommer 2: The only other thing nerens in die boeke nie? ber how he was being paid, you' word, is onderhewig aan 'n hofse is. maybe they know that Pieter Nommer 2: Nee dit is nie. know nothing about that, you don't oordee!. Waarvan u praat, is sekere Erasmus wrote scripts for us and Scholtz: Oraait, nou kom ons know about that Combi. mense se bewerings wat getoets sal maybe this is what he wants to talk to gesels net oor jou involvement. Wat moet word," het Scholtz gese. me about, did I ever see anything in weet jy werklik? Net dat ek jou par­ " Scholtz noem hierna die naam Scholtz het gese dat Erasmus in Pieter Erasmus' handwriting? tykeer (aan)gese het jy doen vir my van nog 'n bekende filmmaker wat 1979 konsepdraaiboeke vir horn Nommer 1: I've never seen any­ 'n cash slip. Ek het dit nooit voor Erasmussoubetaalhet.Hy bevestig geskryf het wat niks met die thing in his handwriting. getuies gese me. So in sulke gevalle dat Erasmus diegeldin kontantsou SAUK te make gehad het nie. Nommer 2: No, I've seen stacks het ons die faktuur uitgemaak. Daar ontvanghet: Erasmus het latertwee televisie­ I in his handwriting. I mean he always was altyd 'n faktuur by. Scholtz: Well (die naam van die reeksevirTV3 geskryf wat deur used to write these scripts and he Nomrner 2: Ek dink meestal filmmaker) made out cheques to him hom vervaardig is. het Scholtz f always used to get these executive behalwe as ons geld ...... vir ekstras, and it was put through his banking gese, pads, you know that big, blackhand- Scholtz: Ja, OK. geld getrek het account. But that's another thing. vir ekstras. En wat was dit gewoon­ o/~ I lik? Ek meen het ons elke keer iets anders gedoen? ~ I! Nomrner 2: Ja, vir props en cos­ tumes en scriptwriting services, en

Vrye Weekblad, 18 Augustus 1989 7 FOKUS OP GEDWONGE VERSKUIWINGS

all- •.#\. '", ~-.-t- 2 ' .

. ~"

I I Anton Steenkali1p probeer vang", INWONERS van Botshabelo naby Hulle woon al sedert 18 Maart in Bloemfontein wat gekant is teen die wegkruipplekke, omdat hulle dit nie inlywing van die reuse-township by kan waag om huis toe te gaan nie. QwaQwa, 330 kilometer verder, lewe "Daar word nou misdadigers van l in vrees vir hul lewens weens vigi­ ons gemaak, wantons wordgedwing lante-optrede teen hulle. om ons self te bewapen as ons 'n In 'n brief wat die week in Vrye vriend wi! besoek," skryf hy. Weekblad se besit gekom het, skryf Botshabelo is in Desember 1987 'n "comrade" vanuit 'n geheime by QwaQwa ingelyf, ondanks 'n wegkruipplekdathy dit nie kanwaag verklaring wat op 3 Februarie 1987 om sonder 'n wapen rond te loop of deur ministers Chris Heunis en Ger­ om skool toe te gaan nie. Hy se lede rit Viljoen en die Hoofminister van van 'nvigilante-groep,bekend as die QwaQwa, TK Mopeli, uitgereik is Betty Makona en haar beslttlngs In 'n hervestlglngsgebled by Botshabelo buite Bloemfonteln­ Eagles, en die regerende Dikwank­ waarin hulle ontken dat die gebied Foto: GUyTIiUm• Afraplx wetla-partyvan QwaQwa het gedreig ingelyf gaan word. Inwoners van om hom dood te maak, Botshabelo het die inlywing in die "Ekvoelbang en bedreig, maaris Hooggeregshof aangeveg, en in steeds vasbeslote om vir die vemie­ Augustus 1988 is die inlywing on­ 'Net blankes en Kleurlinge tiging van apartheid te veg," skryf geldig verklaar. Verlof tot appel is David Motlohi in 'n oproep om hulp toegestaan, en die saak duur voort, aan die Black Sash. Intussen het die Nasionale Party welkom op Koekenaap' Motlohi beweer dat lede van vroeer vanjaarprobeer o~ die Wets­ Hoofminister TK Moledi van ontwerp vir die WysigingvanGrense QwaQwase Dikwankwetla-party met van Selfregerende Gebiede deur te Anton Steenkamp boer het gese hulle word nie op die 'n Woordvoerder van die Surplus die Eagles saamwerk om mense wat voer. As die wetsontwerp aanvaar SWART plaaswerkers van Koeke­ plaas toegelaat nie. Hy het sy hut People Project in Kaapstad het gese teen inlywing gekant is, te intimideer. sou word, sou ditdieinlywing geldig naap op die Weskus is die afgelope saam met die ander gaan opslaan op dis noodsaak\ik dat alle wette wat "Mense wat tussen 14 en 49 jaar gemaakhet.Die aanvaarding vandie drie weke drie keer uit hul plakkers­ dieselfde plek waar hy tot in 1960 grond op 'n rassistiese basis verdeel, oud is, patrolleer die gebied waar ek wetsontwerp is verhinder toe die Huis huise gegooi "omdat daar nie plek is gewoon het, toe dit 'n swart township insluitendedieGroepsgebiedeweten woon met drie kombi's. Motlohise van Verteenwoordigers uitgestap en vir swartes op Koekenaap nie - net was.' die Grond Wet, afgeskaf moet word hulle het die dreigemente aan die geweier het om dit te bespreek. vir blankes en Kleurlinge". Die oorspronklike huise is afge­ voordat 'n regverdige verdeling van polisie gerapporteer, "maar die poli­ Die Eagles het op Harrismith Die groepie van 15 plaaswerkers breek toe die swart werkers gevlug grond bewerkstellig kan word. sie help nou daardie menseom ons te ontstaan as die Eagles Youth Club, het op Woensdag, 26 Julie vyf het nadathulleherhaa\delikin hegtenis ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~. volgens die studie oor vigilante- .plakkers-hutte op grond langs die . geneem is weens oortredings van die - ...; groepe, "Now everyone is afraid". "Kleurling"-township gebou omdat paswet. Die meeste het toe gaan woon 'n Jeugorganisasie wat op sport hulle gesinne nie saarn met hulle op op die plase waar hulle gewerk het. ,'Ontvoerings' nou onwettig en ander buitemuurse bedrywighede die plase waar hulle werk, kan bly "Ekhetin 1986 in 'n kar-ongeluk gekonsentreer het, is in 1980 op .. ·1;:'- nie. my bene gebreek, toe kan ek nie Charles Leonard Harrismith gestig. In 1984 het die Sedertdien is hulle drie keer in meer werk nie, maar ek het nog op DIE beweerde oorywerigheid van lede van die Bophuthatswana-polisie om . klub by die Administrasieraad geaf­ hegtenis geneem en is hulle hutte mnr Strauss se plaas aangebly," vertel inwoners van Braklaagte en Leeuwfontein in die hande te kry, het hulle filieer, en in 1985 is die naam veran-­ afgebreek - op 27 Julie, 1 en 8 Au­ Ellen Mvumbu, verlede week 'n hofgeding op die hals gehaal.Inwoners van die dorpies het die der na die Eagles Youth Club. gustus. Toe hulle die laaste keer in -' "Laasweek kom die Afdelingsraad week uit hul wegkruipplekke gekom en weer begin terugkeer werk toe. Sover Volgens oud-lede van die Eagles hegtenis geneem is, is al hul besit­ toe daar aan en se my hulle wi! net was daar geen intimidasie nie, se 'n verteenwoordigervan die TransvaalRural is hulle oorspronklik op veld- en tings deur die polisie gekonfiskeer, bietjie deurkyk. Hulle het my gevra Action Committee (Trac), Lydia Kompe ander gratisuitstappies geneem. Nadat se hulle. wat se huur betaal ek, toe se ek vir Trac se regsverteenwoordigers het'nhofgeding teensowel die Bop-polisie die UDF-geaffilieerde Free State Volgens die Afdelingsraad van hulle R30 in die maand. as die Suid-Afrikaanse Polisie aanhangig gemaak vanwee beweerde ontvoe­ Youth Congress gevorrnis, het hulle Vanrhynsdorp mag die mensenie op "Woensdag toe kom se hulle my ring. Sedert 1 Julie is Leeuwfontein en Braklaagte sonder mans. Die meeste met vigilante-optrede teen UDF­ die grond bly nie, omdat die grond ek het kans tot Sondag, dan moetek . van hulle het gevlug om klopjagte, en arrestasie te ontduik na die dood van gesinde jeugdiges begin. 'aandie Raad behoort. Toe 'n,afvaar­ uit die huis uit, want daar mag nie nege Bop-polisiemanne in Leeuwfontein. Hulle se ook hulle is bang vir Verskeie voorvalle waar ledevan diging op12Julienadie Afdelingsraad mense op die plaas bly wat nie werk aanrandings en marteling. Tot op datum is 48 mense weens moord, en nege die Eagles die munisipale polisie is om uit te vind WaM hulle kan bly, het nie. weens brandstigting iri hegetenis geneem. Daar is egter nog talle mense wat gehelp het in optrede teen jeugdiges, is hulle na die landdros verwys. "Ek gaan sien toe vir mnr Strauss deur die Bop-owerhede ondervra en aangekla wil word. word in die boek gedokumenteer. Die landdros het aan hulle gese 'op die dorp by die garage waar hy In hul pogings om die rnense in die hande te kry, het die Bop-polisie in Omdatbaievan die inwoners van "daar is nie plek vir swartes op werk, maarhy se hy kanniks daaraan samewerking met die SAP na bewering voortvlugtende inwoners van die Botshabelo, naas Soweto die grootse Koekenaap nie, net vir blankes en doen nie, dis soos hulle se. Hy kan dorpies wat aan die Witwatersrand werk, daar begin aankeer. Die uit­ swart woongebied in SA, in Bloem­ Kleurlinge," en hy weet nie waar selfnie se waar kom die wet vandaan rui!ooreenkoms tussen Suid-Afrika en Bophuthatswana bepaal die manier fontein werk, is hulleerg gekant teen hulle moet woon nie. nie, maar hy wi! nie moeilikheid he hoe die twee polisiemagteverdagtes tussen die twee lande kan oordra. Die inlywing in die verafgelee QwaQwa Tamatu Mvumbi, wat al sedert nie. beweerdeinhegtenisnemings en ontvoeringsvan Braklaagteen Leeuwfontein en die moontlikheid van gedwonge ,1958 in die omgewing woon, doen "Toe moes ek maar ander plek se inwoners is regstreeks in stryd met die ooreenkoms. verskuiwings wat daarop kan volg. vanverledejaar afseisoenwerkvir 'n gaan soek, maar die Afdelingsraad Die regsgeding, wat deur Trac aanhangig gemaak is, verhoed die polisie Hulle is ook bang dat inlywing kan boer, Freek de Kok. Sy gesin in die gooi ons uit met die polisie agtema, om die inwoners op die Witwatersrand in hegtenis te neem en dan na lei tot 'n daling in die standaarde van Kaap wou hom besoek, maar die nou weet ek nie hoe gemaak nie." Bophuthatswana te neem. onderwys en gesondheidsdienste. I! r·····················~ : With: PC 2000 Weenen doen sy Protea Pick n Pay Sentrum naamgestand Highstraat : compliments... : Brixton Anton Steenkamp . I MEER as 30 gesinne is die afgelope paar weke van I I plase in die Weenen-distrik in Natal afgesit omdat * 10 MHZ XT 12 MHZ AT * die mans, wat tradisioneel woonarbeiders was, nie : Vrye Weekblad subscribers : R2695,00 R3800,00 meer voltyds op die plase werk nie. 101SIeuteibord 101Sleutelbord Die meeste van die sowat 200 mense wat uit hul I are being sent I 640kRAM 640kRAM huise gesit is, bly nou tydelik in 'n noodkamp buite I a complimentary copy of the August I 360k Slapskyf 1,2 MEG Slap­ Weenen. 12" Dubbel· skyf Volgens een van die mense, Nokhweni Mkhize, I issue of I frekwensle Multi 1/0 Kaart het polisiernanne en amptenare van die Natalse Skerm eGA & 14" Dubbel- Provinsiale Administrasie hulle gedwing om hul Hercules frekwensle plakkershutte langs die pad te verlaat en na die 20 MB Seagate MONITOR noodkamp te gaan. Hardeskyf 20 MB Seagate "Die mense bly al geslagte lank op die plase, en : Frontline : 1 Parallelpoort nou hethulle nie 'n heenkomenie,"se Chris Dlamini, II Subscription information is in the magazine I Hardeskyf . I '8 Uitbrelding Intydse Horlosie 'n veldwerker.van die Association for Rural Ad­ Serlepoort vancement (Afra) in Pietermaritzburg. I I Kom slen ons in onsnuwe Parallelpoort 'n Verteenwoordiger van die plaaslike komitee winkel engesels metBoot of wat namens die gesinne opiree,het die week 'n brief Johan . 8 Uitbreldings II the English-language magazine I aan die minister van Ontwikkelingshulp, dr Gerrit i ' d I (011)8377439/8 I . th at s as In ependent as you are I Viljoen, geskryf om hom te vra of hulle hom kan-: spreek oor die probleem. Hulle hetnog nie 'n antwoord ~ ~ Koop voor 3 September en u sfaan 'nkans om nEPSON LX 800 ofSTAR LC 10 te went ontvang nie.

8 Vrye Weekblad,18 Augustus 1989 - NUUS Tokkelokke nit oor 'dwaalleer"

Pearlie Joubert deur die Kuratorium ingeroep en "Ons bedryf teologie verskillend en 'N WAARNEMENDE dosent van veroordeel omdat hy voorgestel het kritiseer die NGK omdat hulle nie die Teologiese FakulteitopStellen­ datlidmatevan dieNGK midiediens die ruimte om krities tewees, aan boschen 'n studentin sy finalejaaris met mense van aile rasse sosiaaI ons gunnie. DieNGKse vasgeroeste deur die kuratoriumvan die fakulteit verkeer.Hyhet gese die soortkontak en vasgelegde interpretasies van die van "dwaaIleer" beskuldig. is noodsaaklik vir Christelike ge­ Woord veroorsaak dat mense se GeoffTaylor, waamemende dosent meensaamheid. posisies in die kerk in die gedrang Olivierhetin Die Matie'n mening kom sodra hulle verskil," het hulle in Nuwe Testament en MA-student ,Anton Steenkamp in teologie, is onthef van sy pas as geskryf onder die opskrif "Miskien gese, dosent nadat hy in Mei aan 'n debat kort die kerk 'n dop", In die artikel Olivier en Taylor se kritiek is DIE PretoriaseInisiatiefvir Versoening, 'nsubkomitee vandie Christelikeor­ van die Sokratiese Vereniging, met het hy gese: "Miskien het Jesus die gerig op die geslotenheid van die ganisasieKoinonia. hetdie weekhulkommeruitgespreek omdat die inwoners die onderwerp"WieisJesus?",deel­ mense by die Fees van Kana wyn Fakulteit Teologie. Dosente word van die Koinonia-gemeenskapshuls in Mamelodivoortdurenddeurdie Suid­ geneem het. Taylor se afdankingis gegeesoda! hullehulfronte envestings uitsluitlik deur die NGK aangestel Afrikaanse Polisie en weermag lastig geval word. deur die universiteitgoedgekeur. 'n slag kon sien draai." en nie deur die Universiteit nie. NadatKoinonia, watdeur ds Nico Smithgestig is'. verledejaar 200blankes Braarn Olivier,'n MA-studentin Die meninghetkort nadieverbod Beide Olivier en Taylor het ook 'n weeklankin dieswarttownshipbuite Pretorialaatbly hetomdie lewesaam filosofie en 'n teologie-student in sy ,op die Voelvry-konsert verskyn. Hy die NGKgekritiseer vir hulstrukturele met mede-Christene te ervaar, is die huis deur jong wit en swart Christene finale jaar, is deur die kuratorium het oak gevra: "Hoekom het die rassisme en chauvinisme wat tot gebruik vir gesamentlikeetes en gebedsbyeenkomste. aanbeveelom nie sy legitimasieaan Voelvry-konsertChristenesogepla? gevolg het dat slegs blanke mans MurrayHofmeyer,'n teologie-dosentaan Unisa, is verledejaartydens die teneemnie,Ditbetekendathynie 'n Het die musikante allerlei waardes aangestel word. Mamelodi-besoek deur die Veiligheidspolisie aangehou en ondervra.' predikant in die NGKof dosentaan kom omkrap - ell sodoende met die Taylor en Olivier het gese die .Afgesiendaarvandat die huissedertdienvoortdurenddopgehou is. is daar die Kweekskoolkan word nie. Christenese moreel kom peuter? Of ' NGK-dogrna word as .maatstaf die afgelopetyd 'nvolskaalse programvan intimidasie, se Alice Coetzee van Taylor het reedsregsadviesinge­ het hulle dalk 'n paar waarhedekom aangewend om altematiewe teolo­ Koinonia.Donderdagaand1Augustus hetIede vandie SAWdie inwonersse win en volgenssy regsverteenwoor­ oopkrap - en sodoende so 'n bietjie gies-akaderniese stemme te beoor­ motorsdeursoek.Dieselfdenag het polisiemannein burgerlikedrag die huis diger issy kansegoedom dieuniver­ met die Christene se moraal kom deel en te veroordeel. "Dit is dus sonder 'n lasbriefdeursoek. Hullehet geenredes vir hul optrede verskaf nie.: siteit aan te kIa weensonregverdige mors?" duidelikdat akaderniesevryheid aan Die afgelope week is 'n vrou en inwoner van die huis na 'n ander huis skorsing, 'n Klagvan leerdwaling is daarna die Kweekskool'n mite is." gevolg, wat toe deursoek is. Intussen word soldate gereeld buite die ge­ Dit is nie die eerste keer dat die teen hom by die NGK ingedien.Die , ., Eerstejaarstudente het blykbaar meenskapshuis gestasioneer, en hullr betree soms dieperseel en loer soms fakulteit mense weens "dwaaIleer" Stellenbosch-Noord kerkraadis besig aan 'n dosent gese hulle is verward deur die vensters, se Coetzee.. aankIa nie, In 1932 is die bekende om die kIag te ondersoek. oor Olivieren Taylor se standpunte. Inwonersvan die huis is aan Nasionale Dienspligtiges wat in Mamelodi "Pienk Piet", prof Johan du Plessis, VolgensOlivier se meninghethy "Hieruit is dit oak vir ons duidelik diens doen, op 'n video uitgewys as deel van 'n "Ken jou vyand"-in­ se werk by die fakulteit formeel gese Christus se genade kan nie "in dat kritiese denke en vrae nie ges­ ligtingsessie. Dit is in die parlement bevestig. . opgeskort. Du Plessis is deur die ons kerklikebelydenisse vasgevang timuleerofaangemoedigwordbinne "Diejongmensetree op uit hulChristelike oartuiging dat ons almal gelyk NG-Kerkweens"onregsinnigheidin word nie - dit sou aanmatigend van die Kweekskoolnie.' is voorGod,"se Coetzee."Hoekommoethulle voortdurenddopgehou word? die leer"en sy "nuwerwetse idees,en ons wees". Hy het voorts gesedat hy Taylor, se: "Ekis en bly 'n Chris­ Walter misdaad het hulle gepleeg?" . nuwe orientering" binne die NGK die NGK hiervan beskuldig het en ten en het die volste vertroue dat ek 'n Woordvoerder van die SA Leerhoofkwartierin Pretoriahet by navraag aangekla. dat dit ironies is dat hulle met hul eendag saam met die engel Gabriel gese: "Die aksie is geheel en 'al aan die polisie verantwoordbaar en verdere Hy is ook van "teologieseIibera­ optrede teenhom juis die beskuldig­ en NietszcheenGhandi en VanWyk navrae moet aan hulle gerig word." lisme en dwaalleer" beskuldig en ing bevestig het, Louw en Andre Letoit Mozart se KolAVHeynsvan die SAPseAfdelingOpenbare Betrekkingein Pretoria selfs nadat hy die saak teen die si­ Die kuratorium het aan Tayloren Requiem oor die as van stiksiende het ontken dat die veiligheidsmagte lede van Koinonia of van enige ander node in die HooggeregshofinKaap­ Oliviergesehul opinieskan niebinne godsdienstige self-voldaanheid sal organisasie intimideer., ' stad gewen het, is hy steeds die die NGK geakkomodeer word nie. sing". Die dekaan van die Teologie "Waarlede vandie veiligheidsmagteditnodig ag om persone te ondervra, preekstoel geweier. Beide het gese hul opinies is nie Fakulteit,prof Behtel A Muller wou persele of voertuiete deursoek, word dit weens grondige redes en binne die. In 1981 is prof Nico Smith ook onversoenbaar met die teologie nie. geen kommentaar lewer nie. perke van die wet gedoen," hethy gese, '

r------~---, National Union of Metalworkers of : Veels geluk met ·1 South Africa (Numsal 60everjaardag~ Ingenleurs, Departement Yster en Staal: Hoofkantoor jou 1. Senior Administratiewe Pos Numsa benodig dringend 'n bekwame en ervare persoon om die volgende take te verrlg: Kathy! 1. die Naslonale sekretarte van die departement by te staan 2. die admlnlstratiewe stelsels In die departement In werking te bring 3. die administrasie van die departement te koordlneer Woon die 4. vergaderings van die vakbond se Naslonale Veldtog Komitee te reel Congress Saamtrek by Aansoekers moet vertroud wees met woordverwerking en oor , ,begrotingsvaardighede beskik. om Ole suksesvolle aansoeker sal by die vakbond se hoofkantoor In Johannesburg saam met die Nasionale Sekretaris, vier nasionale * Ahmed "Kathy" Kathrada se verjaardag op 21 Augustus te organiseerders en drie administrateurs werk. Salaris vier onderhandelbaar. Olevakbond bied 'n betaalde voorsorgfonds en mediese hulpskema aan. * die rassistiese verkiesing op 6 September te boikot

2. Administratiewe Pos Numsa benodig drlngend 'n persoon om In die hoofkantoor van die Ingenieurs, Departement Yster en Staal in Johannesburg te Maandag 21 Augustus 00.7.30 nm werk. Die susksesvolle aansoeker sal saam met twee van die vier Selbornesaal, Presidentstraat, Jhb Nasionale Organlseerders van die departement werk. I, 1. Ole organlseerders met tlk-, IIasseer-, korrespondensle- en Sprekers: Inllgtlngverskaffingswerk help I 2. Beperkte navorslng vir die Naslonale Organiseerders doen CurnickNdlovu (UDF nasionalevoorsitter) I 3. Vergaderings met die Naslonale Vertrouensmanrade , organlseer Elijah Barayi (Cosatu president) I Ole salarls Is onderhandelbaar. Die vakbond bled 'n betaalde 'I voorsorgfonds en medlese hulpskema aan. Cassim Saloojee (TIC president) I I Issu Chiba (TIC vise-president) Stuur u aansoekevir beide poste aan: I DieNasionaleSekretaris I Ingenieurs, Departement Ysteren Staal I NUMSA Posbus260483 CONGRESS Sf MOENIE STEM NIE I EXCOM I 2023 I Aansoeke, vergesel met'n CV moetNUMSAvoor 25 Augustus Uitgereik deur TIC I " bereik. ' I Posbus 658 I Crown Mines I I ~,------. ~.. J Vrye Weekblad; 18 Augustus 1989 . FOKUS OP DAVID GOLDBLATT , Dieonmenslike ritte duur voort

D~VIDGOLDBLAITsejongsteuitstallingheetThe Transk\ ported -A South African Journey. In die bock .met dieselfde naam - met die teks deur sy dogter BrendaGoldblatt en die joernalis Philip van Niekerk - verskyn die volgendc inleiding: "Die lang, onmenslike reis begin in die middel van die nag. Teen 2:40 elke oggend \ verlaat die eerste busse KwaNdebele, een van die kunsma­ tige 'tuislande' waarmee Suid-Afrika se beleid van rasses­ \ keiding swartmense teruggeskuif het. Slegs verlig deur die David Goldblatt is reeds busse se kopligte, staan skares swartmense reeds in toue en \ 25 jaar lank Suid·Afrika wag om die ure lange moordendelog na blanke Pretoria aan se beroemdste fotograaf. te pak. Aan die einde van die dag word die proses herhaal, Sy werk is al in van die met die troostelose busse wat die werkers oplaai vir die uitputtende trek huistoe. Dikwelskom hulJe eers so laat as 10 ) belangrikste wereldstede nm by diehuis aan. Vir sommiges beteken die reis tot agt ure uitgestal. Tog is sy foto's op die bus, elke werksdag - soveel tyd as wat hulJe by die nie die soort wat werk deurbring, en ten minste soveel tyd as. wat hulJe tuis / hoogdrama en sensasie deurbring, Die folterende daaglikse tog is maar een voorbeeld .vasvang nie, maar eerder van die verwronge, onmenslikegevolge van die ongenaakbare apartheidsideologie." . die stille getuienis van Die foto's, wat in 1983 en 1984 geneem is, is steeds Suid·Afrika in al sy relevant omdat die ritte vandag nog voortduur. menslike . CHARLES· LEONARD het met hom Vertrek vanaf Pretoria: die bus om 7 nm van Marabastad na Waterval gaan gesels In KwaNdebele, 1984

By die SOe herdenkingsvlerings van die Nasionale Party: senior lede van die Party, De Wildt, Oktober 1964 Goldblatt selens doku ntoor 'n land in al syfasette

winkel verkoop en vir'n BCom by' Wits ingeskryf. "Ek het baie belang gestelin ekonomieen moeskies tussen my twee liefdes. Fotografie het geseevier," As 33-jarige het hy vryskut-foto­ grafie begin doen en na 25 jaar is hy nog steeds sy eie baas. "Ek het reg aan die begin besluit ek wil nie vir iemand werk nie. Ek wou vry wees om te beweeg soos ek wil, "Die boere van Wes-Transvaal, die mynwerkers en die spoorwegwer­ kershet elkedag by die winkelingekom en ek het hulle hul vryheid beny. 'n Mens kon die stof van die aarde aan hulle ruik. "Ek wou onafhanklik wees van enige bande wat my kon inperk.. "Omdat ek. die kamera nog nie geken het nie, het ek in die eerste jaar In die kornbuls van 'n huis in "Die Hel" (Gamkaskloof), 1967 of twee nie 'n sent verdien nie. "Maar ek was baie gelukkig. Ek - . . . het foto's vir 'n Britse tydskrif, Town, '~-<, gestuur en hulle het daarvan gehou, Die Iood en die (paradoksale) Boere '. Hulle het my toe opdrag gegee om 'n AS Joodse Suid-Afrikaner wat in 'n oorwegend Afrikaanse gemeenskap grootgeword het, het David Goldblatt 'n \ storie oor Anglo American te doen, paradoksale verhouding met Afrikaners. Sedert sy jong dae, as helperin sy pa se klerewinkel op Randfontein, hou die nasie "Hul assistent-redakteurwas Suid­ 'n vreemde bekoring vir hom in. .' Afrikaans en het huis toe gekom en "Ek het in die winkel leer Afrikaans praat en het dit geniet. Baie van die mense was Wes-Transvaalse boere, myn- en South African Tatler, 'n avant garde­ spoorwegwerkers. Daar was dinge omtrent hulle wat ek graag wou ontdek. .... '. tydskrif, oorgeneem. Sy het my opdrag "My ondervindings as 'n jong Jood was nie altyd aangenaam nie. Aan die ander kant was hulle besonder gaaf. Dit was gegee om 'n verskeidenheidvanfoto's die teenstrydighede wat ekgraag wou ondersock." I . . • te neem - van modes en meubels tot 'n Verdere aansporing was die opdrag wat die tydskrif South African Tatler hom gegee het: Hy moes Groot Marico toe fotografiese essays. om die oorsprong van Herman Charles Bosman se stories na te speur. Goldblatt het die plekke waar Bosman geleef het, "Ek het die tegnieke vinnig besoek en uitgevind dat die mense en plckke werklik was - net soos die skrywer dit beskryf het. '. aangeleer en net so vinnig besef dat "Dit hct my 'n nuwe insig in die Afrikaner gcgcc." . ek van sekere dinge, soos modes nater het hy en Joseph Lelyveld, die New York Times se verteenwoordiger in Johannesburg, heelwat foto-essays ocr. /-(-'" byvoorbeeld, moes wegbly - bloot (Afrikaners gedoen. Dit het op sy bekende boek, Some Afrikaners Photographed, uitgeloop. . . omdat ek nie daarin belang gestel het "Ek het 'n onderliggende rassisme by baie Afrikaners opgemerk. Ek was bang daarvoor, maar het terselfdertyd 'n nie." menslikheid gesien wat oor rassegrense heen gestrek het. 'n Hulsverwer en 'sygesln In hul huis In Hillbrow, Januarie 1973 "Die eindelose teenstrydighede fassineer my steeds."

10 VryeWeekblad, 1t Augustus 1989 Vrye Weekblad, 11 Augustus 1989 11 INTERNASIONAAL Geeneinde aan geweld in Belfast

David Sotbol BELFAST· Nli 20 jaar van Britse militere teenwoordigheid in Noord­ Ierland is daarnog geen teken datdie geweld tussendie Rooms-Katolieke en Protestante gaan ophou nie, . Die syfers vertel die verhaal, Sedert 14 Augustus 1969, toe Britse troepe ingestuur is om die konflik tussen die Protestante en Katolieke te probeer beheer, is 2753 mense dood en 32 000 gewond. Die totale word daagliks op 'n swartbord in die polisie-hoofkwartier in Belfast bygebring, en toon dat twee derdes van die wat dood is (1894) . Die Bogslde in verskeurde Londonderry· hartland van die IRL Foto: Maxdu Preez burgerlikes was. AItesaam 569 soldate en 263 polisiemanne is ook dood, Die sterftesyfer ·93 in 1988• is heelwat laer as die hoogtepunt in 1972 toe 467 mense dood is. Maar die spanning, nagpatrollies, padblokkades, bomwaarskuwings, ontploffings en aanvalle is die daaglikse lot van die . mense van Ulster. , Wat statistiek betref oorheers die konflik in Ierland enige ander Skandmuur, nou28, konflik in Europa. . , Vir dieowerhedein Belfast en Londen hetdie vyand 'n naam:die Ierse Republikeinse Leer. _ · 'n Harde kern van tussen 200en 400 IRL-militante, mans en vrouens, word gesteun deur 'n netwerk van duisende ondersteuners van Ulster se staan nag stewig Katolieke minderheid. . Ondanks die gebruik van die mees gesoflstikeerde waarnemingsteg­ WASHINGTON - PresidentGeorge In Wes-Duitsland het baie po­ dae laterbegin en dit is nog meeron­ nieke en bevolkingsbeheer, het die Britse polisieenweermag nie hoop dat Bush van Amerika het 'n beroep op litici, veral die minister van Inter­ deurdringbaar met 'n tweede muur hulle die IRL sal uitroei nie, die Sowjet-Unie gedoen om die Duitse verhoudinge, Dorothee Wilms, en draadheinings. · "Ons kan hulle nie militer' verslaan op enige manier wat aanvaarbaar BerIynse skandmuur te verander in verlede Saterdag hul tradisionele Die muur, watdeur die Wes-Duitse in 'n demokrasie is nie," het 'n bron in die Dritse regering gese. "Ten "'n plek van sarnewerking". Die muur pleitdooi vir die vemietiging van die kanselier Helmut Kohl as "'n oop beste probeer ons om 'n stadium van normalisering te bereik waar die is Sondag 28 jaar oud. "skandmuur"· uitgespreek. wond" beskryf is, omring nou twee weer mag nie meer nodig is nie,' In 'n persvrystelling het hy gese: Die Oos-Duitse kommunistiese miljoen Wes-Berlyners. , .Die weermag het nou net 10000 sold ate in Noerd-Ierland, vergeleke "Ons eer hierdie hartseer gedenkdag dagblad Neues Deuischland het ver­ Die 160 kilometer lange grys met die 22 000wat in die jare sewentig daar was. Die troepe is daar om met hernude vasberadenheid om die IOOe week gese die muur sal nie betonmuur is met graffiti bedek en [ die polisie, die Royal Ulster Constabulary, by te staan in sy vredestaak. verdeling van Berlyn en Europa te vemietig word nie so lank kapita­ het 'n attraksie geword vir duisende , · Dit kos 'n miljoen pond in dag om die troepe daar te hou, Betogings . oorkom." listiese lande voortgaan om "poli­ imitelanders wat Berlyn jaarliks is redelik skaars en die konflik in Ulster is hoofsaaklik ondergronds, 'n . Bush het die muur beskryf as "'n tieke, ideologiese en ekonomiese druk besoek. geheime oprlog wat geveg word deur 'n paar honderd geharde siele aan oorblyfsel van 'n vergange tyd en 'n op sosialistiese lande uit te oefen'', Kruise is op die muur aangebring albei kante...... mislukte beleid", "Sedertdiemuurgebou is hetons op die plekke waar 79Oos-Duitsers · Die polisie het 'n netwerk van verkIikkers in gebiede waar die IRL Hy het 'n beroep op president . baie dinge op politieke, ekonomiese, .doodgeskiet is toe hulle gevlug het. sterk steun het, soos die grens met die Ierse Republiek, Volgens Mikhail Gorbachev van die Sowjet­ wetenskaplike, kulturele, ekolo giese Ongeveer 4000 was gelukkiger sekuriteitsbronne is die name vandie meeste IRL-organiseerdersaan die Unie gedoenom "die roesende yster­ en humanitere fronte en in toerisme en het daarin geslaag om tonnels te polisie bekend, maar hulle kan hulle nie arresteer nie omdat daar geen gordyn oop te maak" , bereik," het die koerant gese. . grawe, oor heinings te klim, of nadie getuienis teen hulle is nie, "Soos ekinMainz(Wes-Duitsland) . Daar is nou meer redes waarom Weste te swem of te vlieg . '. Militcre operasies teen IRL-eenhede word dikwels oorgelaat aan die gese het, wil ons Berlyn sien as 'n die muur sal bly staan, se waarne­ Altesaam 131 Oos-Duitsers het Britse weermag se elite-eenheid, die SAS (Special Armed Services), wat plek van same werking. mers. onlangs na die Wes-Duitse ambas­ in Mei 1987 agt IRL-Icde in 'n lokval in Armagh doodgeskiet het, "Ons het die Sowjet-Unie - as Hervorming in die Sowjet-Unie, sade in Oos-Berlyn gevlug en weier .' Hoewel die IRL beter as ooit tevore bewapen is, glo waarnemers hulle deel van sy verantwoordelikhede in Pole en Hongarye het gehelp om om die ambassade te verlaat. het probleme om huloperasies te loods, 'n Beperkcnde faktor is die vre.es Berlyn - gevraom by ons aan te sluit Oos-Duitsland se posisie as die laas­ Nog 158 Oos-Duitsers is 'in am­ . vir nog 'n propagandaramp soos na die.aanval op Enniskillen in Novem­ om hierdie doelstellings te bereik. te vesting van Stalinisme teo versterk. bassadegeboue in BUdapest en 10 in ber 1987, waarin 11 onskuldige mense dood is. Ons wag nog op wat ons hoop 'n Tydens president Mikhail Gor­ Praag. . · Daar word gese die wapenvoorraad van dieIRL is onlangs uit Libie positiewe reaksie sal wees." bachev se besoekaanWes-Duitsland * Britse soldate het lere op die versterk. Dit word blykbaar anderkant die grens in die Ierse Republiek Hy het gesedie VSA wil die lewe in Junie, het die Sowjet-leier gese walle van 'n rivier in Berlyn geplaas geberg, Dit sluit in vyf ton plofstof, 'n aantal swaar masjiengewere en van die BerIynersverbeter endiedag niks onder die son is ewig nie en dat om Oos-Duitsers wat na die Weste Sam-mlssiele waarmee helikopters afgeskiet kan word. . nader bring dat die stad weer eens die muur "een van die struikelblokke vlug te help, het die polisie bier gese, Dit Iyk of daar 'n militere skaakmatsitu'asie is, en die owerhede weet verenig is. in die ontwikkeling van van Oos­ Dit volg op 'n insident in Febru­ hulle moet op hul hoede bly. . "Saam met ons Britse en Franse Wes-verhoudinge is". arie toe Oos-Duitse wagte die 21­ · "Die IRL moet net een keer gelukkig wees," het 'n sekuriteitsampte­ bondgenote het ons 'n inisiatief van Hy het egter bygevoeg dat dit net jarige Martin Notev op die Westerse naar gese, "Ons moet elke keer gelukkig wees," stapel gestuur om sulke vooruitgang afgebreek sal word "wanneer die rivierwalaan die hare gegryp en hom . .• Die polisie het vroeg vandeesweek plastiekkoeels gebruik om beto­ 'n realiteit te maak," het Bush gese, toestandewat daartoeaanleidinggegee teruggesleep het Oos-Duitsland toe, gers uiteen tejaag indie Rooms-Katolieke distrjkte van Wes-Belfast. Die * Die amper 300 Oos-Duitse het, verdwyn het", . Die lere, watmet'nkabelvan 500 betogings is gehou teen die 20 jaar lange teenwoordigheid van Britse . vlugtelinge wat in Wes-Duitse am­ Op 13Augustus 1961 is alle spoor­ meter aanmekaar vas is, is op 'n troepe. bassades in die Oosblok sit getuig trem- en padverbindinge tussen Oos­ rivierwal noord van die Reichstag, Ten minstetwee busse en 'n vragmotor is aan die brand gesteek tydens van die stewigheid van die Berlynse en Wes-Berlyn afgesny. dievorigeDuitseparlement, geplaas. twee uur van sporadiese geweId. Niemand is beseer nie•• AFP muur. Bouwerkaan die muur het 'n paar -AFP

Geestelikes skynheilig,digAyatoliah bothleave me yawning. I've found no solace I from these pious robes: 1EHERAN·'nBritwathierin Ahmad Khomeini, het die gedig "Diejuweel-agtige presiesheid and their contagion's catch­ Clerics are hypocrites be­ die tronksit weens spioenasie openbaargemaak 'n paar daena van idees en beelde wat die ing,nowI pine neath their thobes. het'ngedig van oorlede Ayatol­ .sypa se dood op 3 Junie, oorspronklike kenmerk, kon nie lah Rhallah Khomeini vertaal Cooper se die gedig spreek indievertaling verkrywordnie," The loss of self I've suffered InsteadI'vedonnedapatch en hom as 'ngoeie digter beskryf. Godprimer aim en is 'n beskry­ se Cooper, setsmefree: work dervish cloak, Roger Cooper, wat sedert wing van dieAyatollah semistieke Cooperseoom wasdie digter I tooproclaim themystic 'I'm made myself sober 'midst 1986 in Teheran se Evin­ pad na geestelike eenheid met Robert Graveswatin 1985dood he', thefumes and smoke. gevangenis sit, het gese die dieskepper. is. knowing /ike Mansour, what gedigte verskaf insig in die Die gedig gebruik metafore Hiervolgdievertaling van die theprice mightbe. The preacher'swell-meant persoonlikheid vaneendie mees met "wine" wat mistieke be­ gedig Awakening: sermons leavemecold, invloedryke leiers 'van die dweIming beskryf en "tavern" wat The grief thou gav'stme rent The tippler breathing wine modemetyd. 'ngodsdientige bymekaarkomplek Thyrubyand beauty spot, my mysoulasunder, speaks words of gold.. Die gedig met die titel . verteenwoordig. love my soul then cured itself, a "Awakening" en Cooper se In die vertalingvandie gedig, ensnare myheartandcage me "nine day'swonder You want to know what 1 analise daarvan het onlangs se Cooper, het hy "pseudo­ likea dove. broughtme to mysenses? verskyn in dieEngelssprekende Shakespeariaanse rym" gebruik The tavern doorstands open, The tavern-wench whosefair Teheran Times. waaraan die Westerse oor ge­ Thylove-sick eyes Juive looked nightandmorning, handwine dispenses. \ Diegeestelike Ieierseseun, woond is. toooft in mine . while madrasa and mosque -AFP

12 Vrye Weekblad,18 Augustus 1989 BOEKE

Minister van Oorlog en Kolonies, /-metafoor is jy fokol werd" (40). En wie se liefde sy gebruik om vir haar daarom is daar (na briljante ontgin­ man 'n pos in die Kaap te bewimpel ninge van sowei die haat as die liefde) as sekretaris van die Goewerneur, en ten "slotte" die grimmige en hartseer aan wie sy jare lank briewe geskryf "afskeid van jou (hoor die ghong aan het om aan die lewe aan die Kaap die balk!)/ en jou se soort" (108), geskrewe beslag te gee, ens.) wanneer sy in haar "totale stralende Maar op 'nmanieris ham: werklike nutteloosheid" (96) verwerp word. biografie vooruitbestemdeur 'n gedig: HiooogJossus hippogJossus want in "Auld Robin Gray", wat sy Tongvis as tienderjarige geskryf het (en Wat die tydelike simbiose rnee­ waarvan Krog 'n vertaling in haar eie bring, is onder meer 'n oorwoe - en teks inkorporeer) word die soort bewoe - blik op aanpassing en in­ ontvlugtingshuwelik beskryf wat sy passing, gedradeur die beeld van die self later sou lei - life imitating art. tongvisfarnilie (en juis tongvis:.want, , Voorts bestaan daar verskeie eie­ Antjie Krog die spraak, die taal, die glottale Andre Brink tydse kommentare van ander op haar werklikheid, word deurgaans intens lewe. Nog 'n ter sake teks is haar betrek): visse wat naamlik in 'n ver­ Lady Anne deur Antjie reeks briewe aan (veral) Dundas en huising van oppervlak na bodem 'n Krog, uitgegee deur haar reisjoernaal oor 'n besoek aan totale, selfs groteske metamorfose Taurus teen R18.50. die binneland in 1798. se Lady ondergaan ten einde aan te pas by 'n . Resensie deur ANDRe P Maarhierdie verslag is opsy beurt habitat wat deur min ander visse BRINK "gedokter" deur redakteurs soos > bewoon word - nes Anne en haar Anderson en Lloyd, voordat 'n"de­ man in hul verhuising van Europana MET Lady Anne (in 'n besonder finitiewe" teks deur AM Lewin Afrika, aangegryp deur 'n "tar­ mooi uitgawe van Taurus) het Antjie Robinson voorbereiis. Endanbestaan botvormige plant" aan die enkels Krog 'n bundel gelewer wat tuis­ daar nog, as 'n aparte, relevante"teks", Anne: 'n (10), 'n nuwe werklikheid moet leer hoort in die geselskap van Tristia, die gemitifiseerde beeld van Lady beheers. Lotus en Komas uit 'n Barnboesstok. Anne in die Suid-Afrikaanse Hierdie beheersing impliseer 'n Die digter het tevore al - bowenal in volksgeskiedenis (vgl "jy wordonthou ontginning van die verskil tussen Jerusalemgangers - bewys in watter vanwee jou partye", 95). Kortom: "om te he" (vgl die bevinding dat mate sy 'n hele bundel kan deurkom­ Krog se geskrif word ingebed in 'n Roman van "ons taal se glosseem/ Ie veral in die poneer.Enineenvandienuwegedigte, hele palimpsestvanbestaande tekste. genitief", 34; en die opstandige "LieweS.", bevestig sy: "ekdinknie "pleidooi om bevryding" op 68: "agl . voorts in verse nie/ maar bundels" Visse beminde agter al die woorde kyk (15): maar myns insiens gaan dithier Hierdie tekste is ook nie net hoe/ wanhopig ek om bevryding veg veel verder as die bekende konsep geskrewe nie: LadyAnne se briewe ' 'n Bunde) sovcel/ lettergrepesmytekdig as om van die "bundelgeheel ". Sou dit en joernale was ryklik gei1lustreer, eenkeer/ )li('nooit te besit nie?) en verregaande wees om aan die hand te sy werk met "vers en verf' (9): en "om te/ees" ("die gedig sal wys doen dat Lady Ann eintlik gelees kan ook Krog se teks bestaan uit woord hoe/ woord in hierdie landskap waar word as 'n roman in verse? Want dit en beelde (veral tekening van lede word...", 100). gaan nie net om die manier waarop van die Pleuronectidae-familie van / Dit impliseer ook die spanning verse oor en weer op mekaar inspeel visse, koerantknipsels, 'n verkie­ tussen die "gewone" mens - bowenal , eneenverwikkeldediskoerstotstand singsmanifes, 'n menstruele die vrou wat deur 'n manlike bestel bring nie, maar om 'n narratiewe' sikluskaart, en dies meer) aangewys isopirrelevansie of margi­ diskoers waarin strategiee soos ka­ Deur haar "eie" teks op die ma­ naliteit - en die groter patroon van . rakterisering en gebeure binne die nier te omring met ander modeme die geskiedenis - 'n spanning wat dimensies van tyd en ruimte fungeer, tekste, skep dieverteller 'n vertel­ soms merkwaardig aansluit by Penel­ voortgebring vanuit 'n duidelike situasie waarin die "outentisiteit" of ope Levy se Moon Tiger: "...unless I vertelsituasie. die. "integriteit" van "haar" teks am a part of everything I arn noth­ aangetas ofdeurdring word. Die hele ing" (207). Noodtoestand verhouding Antjie/Anne (om 'n '~ Hierdie vertelsituasie is eerstens kortpadnaam daaraan te gee) word die van 'n vrouedigter wat haar in die byvoorbeeld bevraagteken deur 'n Uiteindelik behels dit ook 'n Suid-Afrika van vandag besin op sitaat uit Breyten: "Dithelp nie om 'n konfrontasie met die problematiek noodtoestande - sowel die innerlike opponent so te wil skep wat (as­ van geweld en bloed (laasgenoemde ("tweejaaraankomende maand/sedert spieelbeeld)jou eie opsies salregver­ selfs in die menstruele siklus teen­ Jerusalemgangers/ twee jaar sonder dig nie..." (8) en deur die nege ander woordig) - nie net eksteme geweld 'n enkele reel donker", 13), as op die sitate op dieselfdebladsy (latergevolg , nie (vgl onder andere "omdat ek uiterlike (onder andere"eerste kers­ deur nog meer) - wat as 't ware 'tussen'myne...", 32; of in die on­ naweek onder die noodtoestand",31). uitrnond op Brodsky se kreet: "Let troerende blik, in "Lady Anne voor Terwyl geweld om haar woed us be various!" die mikrogolfoond"·, op 'n onder­ ("geweld wat my witste wederwoord gaande wereld, opnuut so uit die hart orngrens",32) en terwyldie konkrete, Jok en verkort van Moon Tiger: "agter ons onder essensiele land om haar sy gang gaan "Natuurgetroue" omdigting moet ons langs onsl stort met die sagte (vgl "leeg Ie die binnekant van hier­ niemand natuurlik verwag nie ("ek geluid van as/ strukture wat ons soort die land", 83), terwyl haar private moes baie jok en verkort", 107): tog in stand hou/ in hulle maai", 71), vroulike lotgevalle deurentyd in . breek die rou kreet van eksistensie maar ook "die spervuur van potlood jukstaposisie staan met die groter deur elkebladsy, soos in die verteller en papier/ wat altyd rug teen die geskiedenis wat hom voortwoed, se (prosa-)relaas van haar eie be­ waarheid veg" (37). Op stuk van probeer sy - moet sy - skryf. Hier­ soek, in 1987,aan Balcarres waar sy sake kom alles telkens tereg in "ons voor roep sy, soos Opperman in die sitaat uit Anne se reisjoernaal Antjie Krog grintrerige loopgraafvan taal" (41). Komas, 'n alter ego op: en nadat sy haal:"Everypage is a page ofstruggle. En dit beteken 'n hele nuwe ars verskeie moontlikhedeondersoek het I write to destroy the border of un­ poetica, wat onder meer sy beslag (onder andere ook Augusta de Mist bearable pain" (51). Lady Anne Lindsay, 1750" (12), of a/stand, kry in die groot gedig met die en Mrs Koopmansde Wet, 15)besluit Dat dit juis uit die reisjoemaal selfs 'nanonieme briefuit 1300(11); die invalshoekblypassief. En so veelseggende titel "parool" (35): want die Antjie van vandag om skeep te korn, is betekenisvol. Want uitein­ daarby grypdie hedendaagseverteller wil Madame die land , die digter wat hier in 'n tyd van gaan in die Lady Anne van die laat­ delik is hierdie bundel 'n reisroman: hierop in, deur in nie-chronologiese deur glasblywaameem inprenijies vernietiging tydelik "op parool" is, agtiende eeu. op die matrys van Lady Anne se volgorde Anne se reise te herhaal, te en poesietjies strik. _ is ook aangewys op die "parole", dit lewensreis '- spesifiek haar reis na releveer, of te relativeer. Dit loop Stadigsoumy handkonterugtrek. . wat sowel niks as alles is, mag en Interteks die Kaap, deur die binneland, terug selfs daarop uit dat die volgorde van 'n klipvasvat en gooi.:" 'onmag: "ditis die begin/ofdieeinde/ So begin 'n intertekswoeker. Maar na Europa, en daama in die ver­ onderdele in die "roman" aangetas van poesie" (37). dis nie net 'n kwessie van Lady Anne beelding of in briewe terug na die word: I - II - V - IV - m. Dele 3 en 5 "Gooi"· se lewe te herskep as, en tot, parallel Kaap -. "pas" die modeme verteller isomgerui!: en tog loop die "inhoud" Maar Lady Anne weerhou haar Begin van die eietydse ondervinding nie: Mar reisrelaas:op die spore van ' van Anne se lewe chronologies voort. van die "gooi": dit is waar die ver- Vir Krog, stralend en onteenseg- Lady Anne se lewe bestaan naamlik Lady Anne teenTafelberg op, na die Onder ..meer, vermoedelik, om die haal van haar metafisiese reisbchoort lik: die begin. Want in laaste instan- self as interteks. Onder meer is daar Drupkelders of Genadendal, na indruk van 'n "on-einde" in te skerp: te gccindig het: maar "in dcr waar- sic is dit nie om die spanning van haar geskrewe"biografie" (soos onder Skotland... maar bowenal deur 'n nie net is daar twee gedigte wat albei hcid" gaan sy gcwoon voort met die "idees", die vindingrykheid van meer die deur Madeleine Masson) gewelddadige tydvak wat sy al "slot" heet nie, maar omdat die patos van haar "frivole"bestaan (soos parallele en variasie, of die eerlike wat uit wans uit teenoor die "feite" skrywende visenteer. Keer op keer diskoers "eindig" met 'n Deel III, dit op 40 gctipccr is). Die voortgang konfrontasie van eietydse probleme van haar lewe staan. (Ter sake onder mond hierdie reise uit op vrae ver­ word die leser terugverwys, vir 'n kan alIcen behartig worddeur vandag dat LadyAnne 'n groot bundel is nie: die gegewens is onder meer: Anne want aan diedringende kreet uit "kaap v60rtsetting, na die Deel V wat reeds se verteller, wat opnuut die dichoto- maar omdat dit van die digste en Lindsay se aristokratiese jeug op die die goeie hoop": vroeer in die teks teegekom is. Ook mie woord/daad opneem om vir 'n rykste poesie in Afrikaans is. Skotse landgoedBalcarres; haar latere '''hoe verstaan ek myself in die . 'n opwindende intrinsieke rede word nuwe tyd en 'n nuwe ruimte ook 'n Van die moeilikste ook, seker - blootstelling aan die geweld van die teksgekwelde landT', (39) gesuggereer: aan die einde van die nuwe poetika as antwoord teontwerp. vanaf die saamdink van betekenis- Franse Revolusie;haar lang vergeefse middelste deel (genommer V) beleef Vandaar die haat/liefde-spanning lac,die dcurwcrkvantekensen bcelde,, liefde vir die sjarmante jong 10sOOl Tydstruktuur Lady Anne 'n krisis in haar lewe tussen die ego's aan die woord, In die' tot die konstruksie, destruksie en William Windham,van wie sy metter­ Om die romanopset .verder te wanneer sy met die besoek aan begin lyk dit of die Lady 'n ideale dekonstruksie van die taal en grarn- tyd afsien om te trou met die verwikkel, word 'n verbysterende Genadendal 'n moment van insig oplossingvir dieproblemevanvandag matika self. Maar vir wie bereid is toegewyde maar verbeeldinglose tydstruktuur aangele: terwyl Lady bereik waar sy geestelik sou k6n se "benarde bard" bied: "U lewe wi! om naarstig en onbevange mee te Andrew Barnard, sowat twintig jaar Anne se lewe min of meer chronolo­ wegbreek uit haar kondisionering as ek besing ..." (16). Maar gou kom die werk aan die verwesenliking van die jonger as sy - hy noemhaar "Nanny"!; gies deurloop, word dit "aangevul" wit; adellike vreemdeling om tot 'n ontnugtering: "ek wou 'n tweede lewe .kornplekse teks, is dit 'n avontuur t, haar verhouding met die vooraan­ deur grepe uit .n vroeer tyd: bv 'n vorm van handeling oor te gaan: deur jou leef/ Lady Anne Barnard, wat in Afrikaans nie maklik sy ge- • staande politikusHenryDundas, later "lied geskryf voor die geboorte van .....my bladsyeblyaltyd ruit, spel wys jy is moontlik" - maar: "as lyke het nie.

Vrye Weekblad, 18 Augustus 1989 13 MENINGS

APARTHEID is'n meulsteenomdie te skiet nadat hul geliefde leier SaQI nek, onderhandelings is omdie draai Mkhize by 'n anti-verskuiwing ver­ en gedwonge verskuiwings iets van Die vasbeslotenheid gadering deur 'n wit polisicman dieverlede; of 56se vooraanstaande doodgeskiet is. kabinetslede soosAdriaan Vlok, Genit Hulle het gese dat hulle eerder Viljoen en FWde Klerk, dood in hul eie grand salle as om in Waarom dan gaan tuisland-konsoli­ 'n hervestigingskamp te lewe. dasie onverpoos voort, en waarom het die staat laat Nog 'n rede was die internasio­ probeer diestaatweer vandieMogopa­ nale publisiteit war die Mogopa-mense gemeenskap - watin 1984teen hulle gekry het nadat hullevanhulherves­ wi!verskuifis - ontslae raak? "Verligte'" besluite oor tigingskamp na tydelike vestings en Hulle kan onmoontlik nie voor­ uiteindelik terugna hulgeliefdeland gee dat hulle nie daarvan bewus is wakker skrik gedwonge gevlug het. dat swart landelike gemeenskappe verskuiwings en Moutse het uit KwaNdebele bitterlik daarteen gekant is om by is swartmense watbuite die tuislande inlywings by tuislande gekom, nie omdat PW Botha sy tuislande ingeprop te word nie. woon. Net soos dertig jaar gelede houdingverander hetnie,maarvanwee Verskeie Transvaalse ge­ word hulle in tronke mishandel, word nie geneem . twee jaarse geweldwaarinminstens meenskappe. het ministers soos toegang tot hul prokureurs geweier, omdat die regering 30 mense dood en meer as 300 em­ Viljoen, ClnisHeunisen RoelfMeyer uit hul huise verjaag en moet hulle skielik "verlig" geword stig beseer is. ontmoet. Verteenwoordigers van die toesien hoehulhoofmanneaangehou Eindelik het die Hooggeregshof 120 000 lede van die Moutse-ge­ word. het nie. Dit is omdat die inlywing as ongeldig verklaar. meenskap het tot by die staatspre­ landelike sidentgaan draaiin hul pogings om Mathooestad gemeenskappe hulle Tragies "'" gedwonge inlywing by Kwabldebele In Desember 1988is die plaasge­ Die gemeenskappe vanBraklaagte, te verhoed. Die ontmoeting was meenskappe Mathopestad'en Mot­ letterlik tot die dood en Leeuwfontein glo dat hulle ook \ onsuksesvol. lalla, na 'n mooi seremoniewaar die toe verset teen die eindelik weer teruggebringsal word '\ Hulversoekevir 'n referendumis ministerendiehoofrnan vanMathope­ hoekstene van na Suid-Afrika en dat die lewe nor- \ afgekeur, en Moutse is in Januarie stad dasse uitgerui! en die minister apartheid, se ANINKA maal sal voortgaan,soos in die geval \ 1986by KwaNdebeleingelyf. Maar "van goeie buurskap met die aanlig­ van Moutse, Driefontein,) ditwasdriejaargeledeendie Kroko­ gende plase gepraat'het,kwytgeskeld CLAASSENS, 'n KwaNgema... mense wat die staat dilwastoe nogindiekollig.Dalk het van gedwonge verskuiwing. veldwerker by die uit sy droom van weggooibares - dingesedertdienverbeter. Mogopa se mense was minder Transvaal Rural daar waar jy mense weggooi, waar gelukkig.. Hulle is van hul grond skole, kerke, kinders, mielielande, Onderhandelinl: verwyder. Action Committee naaimasjiene en dubbelbeddens net 'n Meeronlangsesituasie,waar'n Die gebiednabyBopwatdierege­ (Trac) verdwyn - laat wakker skrik het, meer verligte kabinetsminister be­ ring aan hullewou gee, het hulle Dit is tragies dat die lander , trokke was,toonaan hoe die konsep hondsegedagtelaatkry oorinlywing gemeenskappe s6 ver moetgaan om vanonderhandeling gevaar het. by die tuisland. .hul vasbeslotenheidom nie deel van In Desember 1988 net verteen­ Hulle is 'n kabinetsonderneming tuislande te word nie, te bewys, en woordigers vandie Wes-Transvaalse gegee dat hulle nooit by die spikkel­ ontmoetings meta!driegemeenskappe wanhopigaan hulgronden hut Suid­ dat die staat nie wil toegee voordat gemeenskap Braklaagte 'n ontmoet­ staat ingelyf sou word nie. .gehad het - hanteer: die relatief ver­ Afrikaanse burgerskap vasklou. mense dood isen die reedskwesbare ingmetGerrit Viljoengehaden hom Braklaagte isnogswaardergetref, ligte Gerrit Viljoen. Diefisieke verskuiwing van mense weefsel van landelike bestaan los­ .Ietterlik gesmeek om hul in Suid­ Hoewel hulle dieselfde argumente ­ Waar.ledie antwoordvir.Viljoen het nie opgehou omdat iemand daar geskeur is nie. Afrikate hou, ook in Desember 1988- war suksesvol se besluite? Beslisniebydie uitsprake bo in die regering sy hart verander Die ironic is dat met elke geva! h~ni~ . Hulle het 'n memorandum aan deur Mogopa gebruik is, aangevoer van kabinetsministers nie. die eens konserwatiewe hoofmanne homoorhandig waarin hullehulvrese het, is hulle by Bop ingelyf, Dit Ie by die verset en plaaslike Dit het opgehou omdat die ge­ . en tradisionele gemeenskappe in vangeweld,intimidasieendiskrimi­ 'Al drie die gevalle is deur die­ stryd wat dorpie vir dorpie deur meenskapvan Driefontein die rege­ militante teenstanders van die rege- II nasie uiteengesit het, sou hulle by selfde minister - wat persoonlike swartmense gevo.er is. Mense wat ring genooi herom hulle alma!dood . ring verander. Bophuthatswana ingelyf word. \ Hyhet ewegaafna hullegeluister en gese dat hy sal doen wat hy kan. . 'n Week later het hy 'n prokla­ TWEE HONDERD jaar masie onderteken wat die vreedsame, gelede het die eerste Skim Praat met die ANC, tradisioneledorpie aan Bopoorgedra . se hom verbind tot die bestry­ het. ding van misdaad. Sy na­ Nou is Braklaagte en hul bure sate, seuns van Afrika, het Leeuwfontein verwoes.· die sendingvoortgesit, die Gees wet Wandel Diemans hetgevlug,indie aande bondel die mense in die donkerte Dullehet'n stylontwikkel, saam, te bang om kerse aan te steek gegrond op die Ridderorde stimuleer kreatiewe aktiwiteit. uit vrees vir die aanhoudende poli­ (die Sending,die Wit Perd) Daar is talle voorbeelde van sie-enweermagklopjagte-honderde en die vigilante/regulator­ fantasieverhale in hulIe kultuur mense is beseer en gemartel, ten . tradisie uit dieWildeWeste, wat duidelik deur die Skim­ minsteelf is dood. en die Gemaskerde Ruiter, legende geinspireer is.Van die Vi!joen se reaksie hieiop is dat . 'n minder plekgebonde jonger kinders istans besigom diedorpiesnoudeel van 'n "vreemde figuur, . land" is en dat navraeOfaan Bop Of die Skim-geskiedenis neer te .'n Wenresep - maar nie skryf. Dis 'n merkwaardige aandiedepartementvan Buitelandse sonder kontradiksies en Sake gerig moet word. ' prestasie wat pigmiee elders . ironie nie,DieSkimseperd hulIe nie kan nadoen nie, Matanzima heet Heldensy hond (0 nee, DiePontius Pilatus-houding vorm dis 'n wolf) Satan. Hydra 'n Wat dink jy van gesprek met diekern van die tuislandfilosofieen skedelring en bewoon 'n dieANC? die hoeksteenvan apartheid. skedelgrot. Hyflousdiepig­ Skim: Julie moet rasional- . Verplaasdie mense, verplaas hul mee met truuks en ilIusies, iseer.Solank menseopuitnodl­ aspirasies, verplaas hul regte, ver­ vestig homself in hul ginggaan praat, isjulIe feodaaI. plaas hul armoede en dan plaas jy bewussyn asmagies, onsterf­ Daar moet 'n nommer wees wat vragtegeld in die koffers van Ma- . Iik. tanzima, Mangope en kie, DIRK WINTERBACH in gesprek met die menskan beloffaxom tese: Ek Is dit nie 'n persoon­ wilook gaan. . Noem dit dan afsonderlike likheidskultus nie,waarindie Gees wat Wandel, beter. bekend as die Skim -ontwikkeling, swart broederoorlog, 'n piesang-republiek of net wat jy ego se behoefte aan verheer­ War vanjou? Wiljygaan praat? wil.Ditis 'nselfvemietigendebeleid, liking en magvooropstaan? Skim: Ja, mitsdie ANC ver­ en dit werk nie.. Hy iskorter, breer aswat Skim: (Metsykenopsy hande Omjou leweop tedra aan mis­ bind is tot skoonadministrasie, Wat is die Nasionale Party se ek verwaghet,(Ek merkdat Iyk hy .'100.'1 die Denker van daadbestryding moet jy die en effektiewe beheer oor nuwestandpuntoor die s'aak? sy steweIs verdikte hakke Rodin. Hy swygso lank dat ek gewone mens se voorregte ver­ probleembevolkings na 'n DaarwasdieWetopdieAfskaffing het.)Sy bou iets tussen 'n dink hy wil nie antwoord nie.) beur. 'n Normale gesinslewe, skikking. Ek dink aan die van Instromingsbeheerin 1986, die Oosblok-gewigoptelIer en Op ons embleem dien gesonde roetines... jy moet af­ lumpenproletariaat se swak Wet op die Herstel van Suid-Afri-. Mike Tyson.Verbasendfyn sterf, wegsterfvan die gewone, kaanse Burgerskap in 1987, en in doodsimbole dieselfde doel as rekord in revolusies, demobi­ die gelaatstrekke - diemond op die waarskuwings by elek­ alIedaagse self...Jy geejouself liseringvan guerrillas. Korrup­ 1989die nuwe aanslag op Mogopa witty,sardonies. Die agter en 'n herhalingvan die aanvalle op oe triese kragstasies. Die doodword oor aan iets groters - hierin Ie sie moet vasgevatword op die die gemeenskappe van Braklaagte die masker vinnig,somslet­ . nie verheerlik nie, Dit dien as die dood van die self. Ek sou hoogste vlak, en Leeuwfontein in die vyftigerjare wat melankolies - geheime afskrikmiddel vir diewat halself selfsse: van die ou self. toedie NP dieWet op Bantoe-ower­ oe van 'n nar, Hy praat vin­ wilverryk ten koste van die Ek bedank hom vlrllle on­ hede endiepaswette opvroueprobeer nig, nasaal,sporadies mom­ gemeenskap... Julle verbyster diepigmiee met derhoud, groet en loop. Op 'n afdwinghet. pel hy, gooi 'n sin se stert [oefies en spesiale effekte. Kan ingewingsluip ek terug en loer Niks het vir die gemeenskappe weg. Tog wonder 'nmensofdit nie dit nie ontaard in 'n fasdstiese deur die venster. Hy het sy verander nie - hulle probeer steeds kanontaard nie- in 'nsadistiese kultivering van bygeloof en om hul grond, waarop hulle volle grootjas aan, 'n donkerbril op. Waarom skedels? Jou gernet vanontsag en vrees afge­ onkunde nie? Hy skryfin 'n sakbQekie. , besitreg verkry het, te behou. Die voorvader hetteenseerowers grand wat nouafgevat word, of aan dwing inandere -hetsy krimineel Skim: Die pigmiee het 'n' Langs hom Iesoepelsening­ 'n vrumde land gegee word. Bloot, gestry -watisdie verskil tussen ofnie? Iieflike humorsin en 'n ryke ver­ rig met blouerige pelsdie mak .om 'n enkeleeenvoudige rede: hulle hulle vlag enjulle embleem? Skim: Nee! Dink dialekties. beeldingskrag. O~s vertonings wolf,Satan.

14 Vrye Weekblad,18 Augustus 1989 J , I .. I I J I• , '-'\ \,\.' .\ ' • , \\ , • 1 , \ •• , 1,.1 I I I. . j \ , , \\ , , \, , \

MENINGS

DIE politick is 'n magspcl om poli­ tickc mag' tc bckom wat aan die politieke bcwindhebber fiskalcrnagte verleen om oor 'n sckcre dcel van die land se rykdom te beskik. Net so is die ekonomie ook 'n "magspel"om rykdom te produseer en beheer daaroor te vcrkry en om dan die rykdom te gebruik om mag en invlocd uit te oefen. Daar is in Elsabe Wessels beginsel niks verkeerd met albei hierdie magspele nie. Dit hoort so. Magspel Wat egter belangrik is, is dat die politieke raamwerk van 'n land 56 gestruktureer behoort te wees dat Mybuurman, alle groeperinge in dL gemeenskap oor die langtermyn aan die wenkant van die politieke magspel sal wees. Net so behoort die ekonomiese stelsel PROF SAMPlE die fascis, voel waarmee 'n land hom bedien, so TERREBLANCHE van gestruktureer te wees dat alle groe­ die Universiteit van pering ook 'n redelike kans het om soms aan die wenkant te wees. Stellenbosch het in 'n Sowel die politieke as die eko­ belangwekkende veilig met FW nomiese "magspele" wat vanaf (910 lesing voor 'n IDASA· (en selfs van 1652) in Suid-Afrika afspeel, is 'n onverkwikJike drama konferensie in' MET sy pofferhandjies op sy heupe kom gil my buurman by my waar sornmige grocpe (veral die Johannesburg die deur: "I believe we are going to have more blacks in the building." blankes) deurlopend aan die wenkant beleldsrnaatreels Ek is ietwat uit die veld geslaan. "macks" is so 'n bree term. Dis is en die anderskleuriges (en veraJ bespreek wat hy glo soos whites.Daan die ganse mensdom nou ons stukkie aarde in die swartmense) chronies aan die Hillbrow se hartland beset, wonder ek. verloorkant is. Sowel die politieke nodig is om Suld­ Maar my buurman is humorloos en baie meer spesifiek in sy as die ekonomiese strukture is on­ Afrika se ekonomiese haatvcldtog: "I'm a racist and a fascist and I am proud of it," verdedig baar "skeef"en benadeeldie toekoms te beveilig. donder hy met teatrale nadruk voort. "I won't have blacks living swartrnense op 'n onregverdige wyse. in this building." Daar was verskeie belangrike Hier is 'n opsomming In my sitkamer sit 'n goeie vriend. Hy is nie wit nie, Hy is ook strukturele "draaipunte" oor die van sy lesing. nie doof nie, ' afgelope 80jaar. Vanwee clke "draaip­ Woedewel'in my op; moetck nog 'nskouspclvanwitarrogansie unt" het die parameters of raamwerk gade slaan, en ek dink aan 'n hele paar onaangename dinge wat ek waarbinnediepolitieke en ekonomiese hom op daardie oomblik wil aandoen. magspele plaasgevind het, telkens Maar ek is die soort Calvinisme geleer wat 'n mens maan om die verander. ander wang te draai, en ek probeer met redelikheid en 'n goeie gcbicd dringend aandag moet kry. sic afgetakcl' is, sal 'n doeltref­ dosis populere sielkunde die situusie ontlont., . "Draaipunt" . • 1. Dit is dringend noodsaaklik fende en' doclmatige openbare My buurman is nie iemand wat voor sy eie menslikheidstuit of Enige persoon wat op grond van dat Suid-Afrika 'n baie hoi' sektor uitgcbou moet word waarin maklik die aftog blaas nie. Sy tirade neem toe: "Iwon't have blacks die strukturele tendcnsc van die groeikoers (van 6 persent of mccr)' burokratiese rompslomp en in this building." So asof hy die eienaar van Nugget Hill is. Maar afgclope 80 jaar die toekomstige gcdurende- die oorgangstyd sal bevoordeling tot 'n minimum die soort misplaaste arrogansie en wit verheerliking rus gemaklik verloop van Suid-Afrika se geskie­ handhaaf. So 'n groeikoers sal net beperk sal word, maar waar die ~y skouer~. op Hy het mos in die goeie dae van bevoorregting sy denis probeer antisipeer, kan tot geen haalbaar wccs as die oorgangsreger­ staat nog 'n belangrike rol as klembu.rgerhke nes geskrop en nou moet geen wese dit op sy werf ander gevolgtrekking kom nie as dat ing daarin kan slaag om deurlopcnd "ontwikkelingstaat" sal moetspccl. waag me. Suid-Afrika binne die volgende omstandighede te skcp wat aan­ 6. In die oorganstydperk sal'n "Ifthey move in. I move out." Hy werp dit in my gesig met die dekade die "draaipunt" na'n nic­ treklik vir die invloei van huitc- plan gemaak moet word met die bravade van 'n wenner. En skielik begin die son vir my skyn. Die rassige demokrasie gaan bereik. Die .landse kapitaal sal wees. Die erg ongesonde hoe graad van -ckon­ man het inderdaad die antwoord. Want sy soort soek ons nie in vraag is of ons hierdie belangrike bcskadigde ekonomie sal in die Ix.-gin omiese konsentrasie in die Suid­ Hillbrow nie, Ook nie in Westdene, Groenpunt of Bloemfontein "draaipunt" voor 51: 1996kan ver­ van dieoorgangstyd 'n kunsmatige Afrikaanse ekonomie. Daar sal nie, wag. Ek is nie baie optimisties hi- . hupstoot nodig he om Suid-Afrika metodes gevind moetword om die ~ou beginek hom regtigjammerkry. Hy isbesigomdiedak oor , eroor nie. ' .weer 'n aantreklike beleggingsvcld groot konglomerate in kleiner en sy ere kop afte brand. Hy wil vlug, maar hy weet nie waarheen nie. Die NP·regering se beleid van. vir huitelanders te maak. Dieenig­ meer mededingende eenhede te Die land en sy mense het hom verbygegaan, My buurman se eie koopterende dominasie is daarop ste manier waarop so 'n hupstoot verdeel, maar wei op 'n wyse wat vooroordele het van hom 'n bedreigde spesie gemaak. Sy laaste gemikom die oorgangstyd solank as gegee kan word, is 'n Marshall­ nie ,die groeiprestasie van die. anker is rassisme. . \ moontlik uit te stet. Boonop is die hulpplan. Dit sal nie maklik wees ekonomie onnodig aan bande sal Daar is diegene wat simpatie met hom en sy soort sal he, maar blanke kiesers nog lank nie ·gereed, om so-iets van die res van die wercld Ie nie., ._ ek vind ditmisplaas. Die feit ismy buurman is aan die verloorkant. om die onvermydelikheid van 'n te bckom nie, Slcgsas ons die wercld 7. Dit is noodsa~klik- om na Hy besefdit, en hy hou nie daarvan nie, Daar is niks buitengewoon oorgang na 'n veeJrassige bestel te , kan oortuig dat so-lets onontbecr­ oplossings te sock vir die geakku­ aan die toestand nie, Groter politieke geeste as hy het dit die week' . aanvaarnie. Op 6 Septembergaan 70 Iik is vir die opbou van'n gcsonde. muleerde probleme van armoedc, aan eie bas ervaar. Die eens magtige Nasionale Party is besig om persent van die blankes (en 90 persent nie-rassige bestel en vir die opbou ontneming en ander ontwikkelings die bodem blink teskraap. Die skim van die Verenigde Party in die van die Afrikaners) nog vir van 'n Suider-Afrikaansc ge­ in veral swart geledere. Maar 1948-verkiesing krap teen 'die ruite. apartheidspartye stem. En vanwce meenskapsmark, het ons dalk 'n vanwee die geweldige omvang van Maar die adder wat my buurmanaansy bors koester, hetplaag­ die te noue samewerking wat tussen kans om dit te bckom, hierdie probleme en vanwce die status bereik, En die bree konserwatiewe apartheidsalliansiestaan die Nl'vrcgcring en groot dell) van 1. Twecdcns moct ons rekcnine haie hoi' bevotkingsgrocikoers sal oorgehaal om die dier aan die lewe te hou. die sakesektor (insluitcndcdie Engclsc hou met die addisionele fiskale eise dit uit 'n ckonornicse oogpunt nie Wanhopig word daar met groot gebaar ten hate van die buite­ sakesckjor) ontstaan het oor veral wat die proses van dernokratiscring verstandig wces om hierdie land gepoog om die grotbewonergewoontes uit die psige van.wit die laastc 15jaar, gebruik die sakesck- gaan genereer. Vanwce die hep­ probfeme in 'n te kort tydperk Suid-Afrika te sny..Ministers praat van die albatros om die nek van "tor nie sy bcdingingsmagorn die NP­ erkte bclastingkapasitcit van die deur owerhcidsoptrcde te prnheer die Afrikaner. regering tot bcter insigte te oorrecd onder-ontwikkclde en beskadigde oplos nie. Dit wi! egter nie se dat Een en vecrtig jaar lank het ons land se wit heersers Sf lakeie ' nie. . ekonomie . is dit wensIik dat die die oorgangsregering van meet af aangemoedig om die adder veilig te koester - ter wille van Afrika­ oorgang na 'n nie-rassige bestel nie stappesal moetdoen om die ergste nerdom, ter wille van wit oorheersing; in die naam van uitverko­ Oorgangsfase in een stap of in 'n te kort tydperk vorme van armoede en onreg uit renheid, swart gevaar, kommunisme, totale aanslag. Met groot Indien 005 die ekonomiese tockoms sal gebeur nie. Dit is belangrik dat die weg te ruim nie. ' omsigtigheid is daar 'n sweep vir eie bas gevleg. van Suid-Afrika wi! beveilig, is dit daar tydens die ondcrhandelingc 8. 'n Aangeleenthcid wat nie En soos te wagte, word daar wanhopig laer getrek rondom die dringend nodig dat ons so gou as ooreenkomste bercik worq oor onaangeraak gelaat kan word laaste rUlnes van wit baasskap. moontlik met die oorgangstydperk sekere fiskale pcrke wat sal verseker J,'t.'(\urende die oorgangstydperk nie, Vir die doel is die nuwe partyIcier en staatspresident 'n goeie na 'n nie-rassige bestel sal begin en , dat, die fisk ale vermoe van die is die skerp ongelyke verdeling keuse. Hy word in 'n makabere poppespel aan die volk opgedis as dat ons hierdic oorgangsfa~e onder ' ekonomie nie oorspan gaan word van eiendom. 'n Mens sou moont­ die Groot Hervormer. Maar my buurman kan gerus wees. FW de gunstige omstandighcde sal begin. nie., lik vordering op hierdie gebied, Klerk glo in wit baasskap. Sy obsessie met groepsregte en wit Hoc (anger dit guan neem yoor OIlS ' '. .t I}erdens is dit belangrik dat, kan verbifld, aan die Marshall­ bevoorregting verkondighy jarereeds. Hoeweldit deesdae 'n meer die simboliese en finale "dr.iaipunt" Suid-Afrika 'n mark-georienteerde hulpplan. Nog'n manier om hier­ subtiele boodskap is, is hy trots daaropdat hy die volk kan verseker weg van apartheid cnop pad na !lie,' ekonol11icse stclscl sal, he met 'n die sensitiewe probleem aan te pak, dat elkeen in sy eie woongebied sal woon, dat elkeen in sy eie skool rassigheid kan neem, hoc beter. Ho,' , ' grooi l'n n:hitief \'rye privatc sek­ is !leurmiddCl van 'n grondher:, sal skoolgaan, dat, wit boere se subsidies prioriteit geniet en dat langer hierdiedraaipunt uitgestcl word" tor. W~lI1t so 'n stl'1sl'1 het die beste vormingsprogram. Indien, so t n politiek op kampusse nie geduld sal word nie. Rasse·diskriminasie (sc tot 1996 oflater),'hoe meer skade kans 0111 'n hoi'grol'ikoers te haal program goed bepl:m en deur· stol in sy are. gaan die SUid-Afrikaanse ekonomie ter·wille "an die maksimalewei-k- gevoer word, kan dit van meet af Asditslegsoor apartheid gaan, is FW de Klerk niedie man wat , berokken word en hoe relatief min­ , skepping, mannekr~-(mtwikkelinl: lewensvatbaar uit 'n suiwer ekon· die lei gaan skoonvee nie. . ' der gaan die taak wees om die ekon­ en die verhreding van die bcla~ting­ oniiesc oogpunt wees. Oit is cgter M~ar my ?uurman voel gesus. Hy het'gehoor van die heksejag omie weer op ·te bou. basis. helangrik om te bcsef dat ander watdie regermg van stapelgestuur hetom woongebiede wit te hou. Ek wit die hoop uitspreek dat 'n , 4. 'n Nasionaliseringsbclcid moet vorme van politiekc en ckonomicse Hy het gehoor van die Gestapo's wat voyeur en luistervink vir wit oorgangstydperk. wat 'n dekade of so sterk moontlik ontmoedig word, hervorminge wat in die oorgang­ eie sake gaanspeel omswart belastingbetalers uit hul huise te skop. langer sal duur. aan ons gegun gaan omdat dil nadelig sal inwerk op styd aangepak mag word, on· Hy het gehoor van die vrees wat in die harte van honderde swart word sodat ons die erg beskadigde Suid.Mrika se buitelandse beeld voltooid sal wccs as dit nie gepaard gesinne klop. ekonomie weer kan opbou. en Suid-Mrika se aantreklikheid gaan met 'n verantwoordelike Dit laat my buurman veilig voel. Hy weet dat die man, wie se I~ In hierdie dekade oflanger sal die as beleggingsveld sal skaad. oordragvan eiendomsregteaan spierwit Ministersraad die Nazi-taktieke opgedroom het, so pas volgende agt dinge op ekonomiese S. Nadat die aparthcidsburokra. groeiende getal swartmense nie. staatshoof geword het.

15 Vrye Weekblad, ,18 Augustus 1989 • \:,,:

I )Ty~~ekblad

FW se mooi woorde

"More beginOn!mel nuwestukragreeds bouaan die nuwe Suid-Afrika wat ons hier wit vestig" . FW de Klerk net na PWBotha se bedanking,

Mooi woorde. Onsglo ook aan 'n "nuwe Suid-Afrika". Bo-aan Vrye Weekbladse naam op die voorbladstaan daar juis: Die nuwe stem vir 'n nuwe Suid-Afrika, Om die waarheid te se, die meeste Suid-Afrika­ ners wil graag 'n "nuwe Suid-Afrika" sien. Maaris dit dieselfde"nuweSuid-Afrika"waarna ons nuwepresident verwys? ' Ofbedoel DeKlerknet meervan dieselfde as wat PW Botha vir ons gegee het, maar met 'n mooier gesig? .' DatSuid-Afrika se mense nog uitrnekaar gehou , ( gaan word, maar dat dit "met deernis" afgedwing gaanword,soosStoffelvan derMerwedieanderdag gese het? ' Dat almal wat wil protesteerdaarteen dat hulle niestemregof toegangtot die beste geriewe het nie, "vasgevat" wordas "terroriste", soos Adriaan Vlok die laastepaar weke dreig? Dat die hele"nuwe"bestelsteeds oprassegroepe gebou gaan word 'met 'n "grys groep" as enigste nuwc clement? M du Toit vanDusitThani602,Mcarsstraat Dat "rnak" swartleiers geidcnrifisccr word en net 242, Mucklcncuk skryf: met hulle "onderhandel" word? Mnr Con Botha praat van die bree de­ OnsisbevreesFWse rnooi woordc isook hol, lee ------.;..- woorde. mokratiese beweging se "sogenaamde Vrye Weekblad plaas aile briewe wat nie die wet" gewaande ondersteuning" en "dat hullegeen 'n "Nuwe Suid-Afrika" beteken vir die stemlose manier het om te bewys hoeveel mense oortree of lasterlik is nie, mits die korrespondent meerderheid vanlandsburgers'n volledigdemokra­ tiese, nie-rassigelandmetvryheiden gelykegelecnt- hulleverteenwoordig nie", Heeltemalreg. se naam en volledige adres bygevoeg word as 'n Volgens bree bewe­ hedevir almal, Niks minder nie. . die demokratiese gingself is daar blykbaar geenopgetekende skuilnaam gebruik word. Die redakteur behou.die As FW wil hemense moet hom ernstig opneern. lidmaatskap en wordbesluitenieop simpa­ en hom 'n "kans gee", SODS die NP-wekroep lui, dan reg voor om briewe te verkort. Skryf aan: Ole tiseerders afgedwing nie.Maarek vermoed moet hy onmiddellik die Groepsgebiedewet, die Redakteur, Vrye Weekblad, Posbus 42637, Bevolkingsregistrasiewet en die Wet op Afsonder­ hulle verteenwoordig 'n breer (enveelsydiger) sektor as wat die Nasionale Party graag likeGerieweafskaf; die noodtoestandbeeindig; alle Fordsburg 2033. besef. politieke gevangenes en aangehoudenes onvoo~­ As die brei! dernokratiese beweging bv waardelik vrylaat - insluitendejong leierssoos die korrek beskryf word as 'n organiese, Delrnas-groep; beperkingeop aile politieke organi­ sasies soosdie UDFen die ANCophef;en 'nproses ongestruktureerde beweging watvera! herken word aan sy aandrang op 'n demokratiese aandiegangkry waardeurwareleiers byrnekaar kan komom die toekornste beding. nie-rassige Suid-Afrika en verbondenheid tot 'n geweldlose strategie (baie and~rs as Totdan verdien FW nie 'n kans nie. dieregerings'n, terloops) dan isek outoma­ ties lid van die brei! demokratiese bewe­ Selfs die Die sportboikot ging,hoewelekaan geen politiekeorganis­ asie behoort nie. Ek siennie eens kans om bloot vir die DP te stem nie, noudat hulle . Onsverwelkomdie nuwe gedagterigting binneanti­ kandidate in die Huis van Afgevaardiges '. -apartheidsorganisasies datdiesportboikot teen Suid­ gaanstel, Geenparlementereopsiesdus. En Afrikanou meer selektief toegepas moetword. bevoorregtes IS ekis 'n doodgewonemens, geenheethoofof Onsvoel al geruimetyd dat die sport-enkultuur­ ideoloognie, Nie eens jonk nie. . . . boikotte wat daarop gemik is om politieke druk op Kan die regering nie besef daar kom 'n '. die staat toe te pas, meer intelligent en produktief tyd wanneer 'n minderheid nie meer sy beplan en uitgevoer moet word. . - doodsgreep op 'n veronregte meerderheid Die houdinge van die blanke publiek en die moeg hiervoor kanbehounie?Wanneerselfs bevoorregtes strategiee van die regering het oor die laaste paar niemeerkanssienvir dieselfsug,gewelden jam- verander,en teen-strategieebehoortaangepas te korrupsie wat 'namens' hulle gepleeg word wordandersontaardditin 'n sinnelose,blindelingse nie? strafsessic, Dit maak byvoorbeeld min sin datSuid­ Diegetyisaan 't draai, Hullesal niebeter listebekend is daarvoor dat hulle baie praat Draai dit om! Draai dit om! Die duiwel Afrikaanse sokker aan die boikot onderwcrp word vaar as koning Kanuut nie. En ek (en dui­ nou dat die vier bcheerliggame besig is om te en min doen. Om daadwerldik 'n koerant kom! sende SODSek, enn6gduisende wat tekwesbaar vercnig. soos Vrye Wcekblad te begin, het ek met Agterstevoor, onderstebo, die droom voelom dit reguitte se) woononder protes verstom. Onsglodit is byvoorbceld tyddatdie wit krieket­ onverdoeselde bewondering bygevoeg, "was agter die duur geelektrifiseerde heinings daar 'n Max du Preeznodig". Droom, moord...Satan kruipin die groewe base, watreeds heelwatgedoenhet om rassismeuit-, watsandermyrnedcwete maarmetmy geld die sport te weer,hul afwysendehoudingjeens die U sien dus dat my hartklop nie net ver- , in, i : opgerig is. Daardie heinings mag baie ef­ nie-rassige sportliggarnelaatvaarenoatvollesanksie snel by beskrywings van koerantredakteurs terwyl Aasvoelkop se gemeente hulde fektief wees teen vlugtelinge en hanger indieAfrikaner-establishrnentnie; dieselfde bring... vir intemasionale kriekettoeredan oorweeg word. _ diere, maar hulle sal nie vcrandering uithou Onsvoel ook datdie inisiatiefvir boikot-aksies, byna hygende ekstase kan gevind word in IN NOMINE, DOMINEE, nie, ook nie die stygende veragting van 'n my beskrywings van Boere-redakteurs wat SPIRITUS, EMIRITUS, as daar danso ietsmoetwees, niebyanti-apartheidsor­ wereld wat minderas 'n eeugelede nag aan ganisasies in die buiteland moet Ie nie, maar' by hulle in die strugglebevind. SANCTI,KERKBANKIE. enskantwasnie.Indie dae toe dieBritteaan Draai ditom! Draai dit om!Die hel is bot Suid-Afrikaners self wat deel is van die stryd teen ons gedoen het wat namens ons aan ons apartheid. Daar's 'n duiwel innie bybel, onverlos, mede-Suid-Afrikaners gedoenword. Te veel om te sluk onverlos. Meermoetookgedoenwordom sportmense self Wat te erg is, is te erg;dis genoeg nou; binnelands byrnekaaruit te bring. Christo Swanepoel van Johannesburg Slang... adder... die Bose dier is hier, is .. basta. skryf: hier, .' Ek lees graag VryeWeekblad.. . terwylAasvoelkopse gemeenteNagmaal So Sf hulle • • • Ter wille van balans Hoewelek geen belang by ET se sekslewe vier... . hetnie kon ek verledeweekse artikel slukin .IN NOMINE, DOMINEE "Ons betaal nou die prys vir blanke oorheersing en 'n Chris Louw, Die Suid-Afrlkaan, Kaap­ blankeregering." • Marike de Klerk. die lig dat die mensedit wi!M. SPIRITUS, EMIRITUS, stad, skryf: U artikel oordie regse bewegings, wat SANCTI,KERKBANKIE. . Dit' is onder my aandag gebring dat u "Watdedonner gaannouaan?"- Die laaste woordevan absolute laster weergee, en die feit dat u Draai dit am! Draai dit am! Ruikdie onlangs in u politiekekommentaar-rubriek swael! '0 ' kapt DawieUys op die ~elderburg-vlug. bereidis om publisiteitdaaraan te gee,selfs verwyshet na my uitasembeskrywings van alis dit om die perversiteit aandie lig testel, - Die hel is vuurwarrn, die duiwelkomjou Transvaler seredakteur, drGerritVelthuyzen, is heeltemal onversoenbaar metdit waaraan 6~ , "Apartheid kan nieverander worden 'n aanvaarbaarder se "leeuagtige rustigheid". gesig gegee word nie, Dit moet heeltemalverwyder .ekglo. Swartkat...brandgat...die duiwel se,"Kom Ter wille van die balans dink ek daar maar in! word.""EerwStanleyMogoba,presidentvandie Meta- behoort daarop gewys te word dat ek in distekerkvan Suider-Afrika.. . terwyl Aasvoelkop se gemeente, met dieselfde uitgawe van Die Suid-Afrikaan Draai dit om kerkorrel-begeleiding sing:.. net so in vervoering geraak het oor die "Wasditnounodig!'n Mensseeerstereaksiewasdie van Lochner de Kock van Westdene skryf: IN NOMINE, DOMINEE, , . redakteurvan VryeWeekblad. ' ,.' '. SPllUTUS,E~TUS; ongeloofdat pres PW Botha dit nodig geaghetam deur .'n Sendbriefie aan die gemeente van . . . So het ek onder meerna Max du Preez , Aasvoelkop: SANCTI... DANKIE. ' , sy verklaring Vrydag die Nasionale Party in 'n nuwe verwys as-iemand met''''n stewige skoot "LIES" my "~OOL". , spanningte dompelhier kart voordie algemene verkie­ charisma". ·Ek·het ook geskryfdat joema- ,~ Vervolgop b/adsy18· .. sing." " Hoofartikel in Die Burger.. - ...... ,.... - J ,

16 VryeWeekblad,18 Augustus 1989 ~,_ ~~ ~,.'~~, ,'-;_~.,.'_ J..,,~ .: ,.• , ~ _,.L ...... -....-r--,~__"'_~_ " 1 • , , ~ ,, , " l > \ I (, I I( I ' , ( f f I , ,

MENINGS

En wat noem ons hom? Pik die Laksman

Gepraat van nuwe titels: Brolloks kondig hiermee 'n nuwe kompetisie en FW die aan. Die naarn Groot Krokodil vir PW Botha het by almal vasgesteek. Miskien is dit gepas dat ons nou reeds vir FW ook 'n naam kry. Heilige vergader party verkondig openlik dat hy ten Brolloks het RlOO uit sy trorn­ gunste is van kontak soos die waarty­ meltjie onder die bed gehaal wat hy dens die foto geneem is. nou uitloof vir die beste naam vir Vrye Weekbladselfglo sterksulke FW: R75 vir die wenner, en R25 vir om die karkas... kontak is noodsaaklik ensal dit graag die naaswenner. En die drie beste o . wil aanmoedig. As ons die foto wou inskrywings kry 'n jaar se gratis inskry­ wegsteek, sou ons dit nie.al drie keer wing op Vrye Weekblad. Stuur inskry­ gebruik het nie, Ofhoe? . wings aan Brolloks, Posbus 42637, Maar drie dae lank kerm en kla Fordsburg 2033. Oor 'n maand kon­ Beeld, Die Burgercrt Volksblad. Soos dig ons die wenner aan. Saterdag weer in die politieke rubriek * Daar is al 'n paar voorstelle. van Dawie: "Toe. die NP die foto in 'n Soosdie GrootAkkedis. Ofdie Tan­ advertensie gebruik en vrae oor die delose Leeu van die Noorde. Maar implikasies van die vriendskap met dit Ie nie so lekker op die tong nie. radikale en selfs terroriste-groepestel, het die linkses die bewerasie gekry." As daar cen sin is wat Sy Edele Laat hoor van julie! . Ensovoorts. Soos net die vaal man­ WaamemendeStaatspresidentFIVde netjies van Die Burger kan aangaan. Klerkooit gebesig het wat hy nie kan . Nou. sien Brolloks die volgende verwag selfs 'n standerd drie-kind 'it Laaste swaai van stukkie wat elkedag in Beelden seker moet glo nie, is dit sy stelling die stert Woensdagaand op TV oor PW Botha: die ander Nat-blaadjies ook verskyn: "Ons was lojaal tot die einde." Brolloks is trots op sy eie insig in die "Geen berig, artikel of foto hierin mag sonder die verlof van. Nasionale Brolloks was self nou nooiteintlik politiek. 'n Maand of wat gelede het 'n groot bewonderaar van die Groot hy gewaarsku: Pasop vir 'n laaste me,was van WynandMalan en Sampie die kiesers nie mag sien nie! En Media gereproduseer word nie inge- Krokodil me. Maar die manier waarop swaai van die Groot Krokodil se Terreblanche saam met twee ANC­ breek sornmer weer die kopiereg en volge Art 12(7) van die Wet op FW en Pikagter die arme man se rug stert! En dan was ons spotprentteke­ leiers by 'n konferensie van akade­ plaas die foto. En sommer 'n groot Outeursreg van 1987." gekonkel het, en toe op nasionale naar, Roger Titley, ook nie ver uit mici in Wes-Duitsland. Die NP, met voorblad-storiedaaroor waarin her- * Hoe nou, broers? Net so valsgat televisie sy derms sit en uitryg het, die laaste paar maande nie ... tipiesearrogansie, hetdiefoto gesteel haaldelik na die "linkse blaadjie" soos die/partylIt julie so ywerig. was darem een te erg. Dit sou enige en op 'n advertensie gebruik om die verwys word wie se foto dit was. En dien... self-respekterende aasvoel of hiena Hoor hoe tjank hulle! DP te diskrediteer. 'n ellelange verklaring deur Barend .o . groen Iaat word het van jaloesie. Die wet op kopiereg is 'n wet van du Plessis. Vlermuise 0--" Uiteindelik is dit wie en wat die Al niksvermoedend op 'n kat se stert die Nasionale Party-regering, en die Meanwhile back at the ranch; Nasionale Party eintlik is. Maar die getrap en gehoor hoe hy/sy tjank? S6 wet bepaal dat dit 'n kriminele oor- .. soos hulle se, het die linkse blaadjie j.~ Voor Brolloks loop, net n6g 'n ou ge-aangaan oor hoe "menslik" en het dit in die geledere van die Na­ treding is om kopiereg te skend.. self die foto dieselfde dag op sy , Stellenbosch-grappie om die kliek se "Christelik" FW teenoor PW was (Pik sionale Party en die Nasionale Pers En toe, soos , wetsgehoorsame voorblad geplaas - 'n foto war die. bisarre sin vir humor te demonstreer. se woorde) het Brolloks met 'n baie (is daar 'n verskil?) gegaan na Vrye burgers (wie lag daar in die hoek?) DP al tevore (met toestemming) in Soos laasweek se storie oordie kroko- slegte smaak in sy mond gelaat. Weekbladse geslaagderegsaksie om maak Vrye Weekblad aanspraak op hul eie publikasie geplaas het. dil, lag mense hulle glo besimpeld * Met sy rol in die hele spektakel die NP te keer om verder die kopie­ die wet. Die punt is natuurlik dat die DP daaroor: Wat het die een vlermuis vir verdien Pik 'n nuwe titel: "Die Laks­ reg op 'n foto te skend. Vrydag verkondig Beeld dit nooit omgegee het dat die kiesers ander gese? "Die wereld is darem man". Die foto, vir die watnog nie weet sornmerop syplakkate: Die foto wat die foro sien nie - inteendeel, die maar onderstebo, neT'

Volksheld met fast talking uit diepresidensie onderhandel

GENADE, vrinde, die onderhande­ skoon skurfvan aflek. En so word nog die deemis.waarmee die sportkodesgeheelenalontbreek,selfs lingspolitiek dryf mens darem nou nog 'n geringe parkeerprobleempie Groepsgebiedewet toegepas gaan wanneer reguit daarvoor gevra word.. tot .rasemyl Louter waansin en pers '''.~l!I''--;" y :::..-:", . opgelos, 'no nietigheidjie,as jy die word? Soos dat bure nou op bure . Moeder noem dit siniese oppor-. jakkarandatakke. Daar gaan staan >,.,::.::::;;;-;. -.!"'~ . SAUK moes glo. moetspioeneer? En datdieGestapo tunis me, maar wat weet sy nou eintlik ••/ .,M \" 'l, I f 'io,..• '"' Madam de Klerk se selfvoldane man .-y .... , ~L..~~ i ~,.... Geliefdes, ek weet julle smag na dinge dan regfoeter? Nou ja, hier- van rugby? Ookis die toer natuurlik'n toe en onderhandel die Volksheld " .,.' / '\--. .\. ,.' )....c-, / "'" die waarheid, nes julle voorbeeldige veroordelingvan politick. wat deur /0' {'4r''1'),.\~v/ ....) ~c,(,.t" 1.\\ . die enetjie is so bisar, dit kan net in skoon uit die presidensie uit ...,...... _'-.,.-:..i/\. ~~\ Egbertus. Noukyle,iewersIiegiemand . 'n gee-FW-'n-kans country gebeur. die booswigte van die ANC en UDF Praat van fast talking, gee FW 'n liederlik.. Die ou president se sus, 'n Kaapse kandidaat in die verkie­ by sport ingevoeris. Waar was diege- halwe kans en jy's jou siel kwyt. rammetjie-uitnek-president se so. Die sing. genaamdSollyLevy maar van . borgde toere om Verwoerden Vorster Egbertus was vanselfsprekend teen­ ou presidentse die ou spul wou hom _ ondenkbare afkoms, hy soon dan . se verpolitisering van sport te fnuik? woordigtydens diekabinetspektakel, uitskop onder valse voorwendsel van .virdie off- white huis, isin die peke!. vraOswaldvanagter'n reusagtigepe­ suiweras gevolg van sy invloedindie kwynende gesondheid, maar baby Sy fout was dat hy intrek geneem tunia. Nou noem ons dit sommer nag politieke sfeer, natuurlik. Of da1k two-shoes (het ek gese two-face?) se het in 'n huis in sy eie kiesafdeling. · 'n toerspan wat toetsesal spee!. Maar Miesies Klaagvoort se koeksister­ dis onwaar,die Volksheldis actually . Nee kyle, 'n mens kandit darem , .wie kies die armsalige span? Waar is gebaseerde bargaining power. Ieder­ kranklik. Mediese man, mos, die nie toelaat nie, se die minister. A­ die bestes ter wereld om met die beste geval, so het dit min of meer gegaan Master,hysalweet. KildaredeKlerk. ja-a.Toe gaan gee 'n buurman hom Suid-Afrikaners mee te ding? A, waar (voeg sout by na smaak): . (Moet nou nie die kill in' Kildare aan, soosgoeie bure mos doen. En is die beste Suid-Afrikaners? Ons sal "Volksheld, u Hoogheid, ekdoen gaan verwar met assassination nie, nou gaan sy lot deur die Prokureur­ tog nooit wcct hoe. sterk die nic-ras­ . 'nberoepopuomtognou teverdwyn. hoor.) Dierbares, albei kan nie die .. Generaal beslis word. Kan enige sige kodes se sport is nie, want nie- . Toe, neem nog 'n slukkie tee, dalk waarheid praat nie. Dit lyk mos al te gemeenskap so sotlik optree? Wei, mand boddcr om ooit te gaan kyk nie. doen dit die. trick. Gaan lek-Iek so veel asof daar gelieg word deur die onder die vaandel van Sy . Dan inaak RF Botha sulke idi­ stil-stil u wonde in die.Wildernis, ja huidige, voormalige of toekomstige Selfvoldaanheid, Madam de Klerk '. otiese stellings SODS dat die Volksheld, ek pos u sommer na die wildernis, Egbertti~1Oaagvoort president, en dis 'n sorry state of se man, kan dit seker. Terwyl ge­ dear and departed, verantwoordelik (Gewyde gelag) U sal gelukkiger wees affairs. Veral vir die stomme ou Party.. wone sterflinge na sotheid streef, was daarvoor dat sport in onse land daar, en ek sal veel gelukkiger wees Maar die ergste van alhierdie kom dit instinktief op by onse absoluut en totaal nie-rassig is. En­ met u Hoogheid daar." onderduimshede, .die huigelagtige volksleiers. toesiaste, gaan leer tog die verskil " "Maar wat se ek vir die mense as synde u houding, gaan ek u nou die onderhandelary, is dat dit nou vir Mas ter de Klerkhet tog onlangs tussen nie-rassig en veelrassig, dis hulle vra wat ek daar maak, my vleis trekpas gee op 'n manier wat Pik Madam de Klerk 'n geweldige' nog 'n beroep op goeie buurskap aansienlik en wesenlik. .. Ie dan alles in die Kaap?" (Gewyde vanaandop TV as ordentliken Chris­ voorsprong gee in die stryd om die gedoen, of hoe? Hoe rym dit dan? '\ En vertel dan sommer vir die Eer- . geskuifel) telik sal beskryf(ordentlik en Chris­ koeksistergilde. Al ken sy nie die "Solly, moenie lollie." ste Nasionale Party Bank, en ook vir "U kan maar u gesondheid as telik het natuurlik vele skakerings in prys van bruin pannekoek nie, wat Maar Solly willie hollie. Dr Ali Baba, towemaar van die krieket- . verskoning aanbied, die vee sal dit die Suid-Afrikaanse opset, nes die nog te se die van koeksisters (dit "Ons slat jou met die Groep!" unie. sluk. EkenMadam siendits6 daar by bevolkingsregister). Skoert, ou man, kom alles gratis op die ministerie se Toe stuur hulle die troep. Moeder vra boonop: waar Ie die die huis: u Hoogheid het gans te gou ek smag na jou stoel." (Geruislose perks, sien), gaan sy vreeslike So Iyk FW se kans: ·moraliteit daarvan om' nie net met gesond geword,dit kan nie so aanhou gesit) "Oor my dooie liggaam, oeps voorspronge opbou bloot op die ticket Net nog 'n fancy dans. hierdie toer nie, maar. met cgtc re­ nie, netnou is ek my brandendste amper byt ek my tong af, vir 'n van Sy Selfvoldaanheid.. belle-toere, armes van sak met as­ ambisie kwyt. Geen uitbarsting of oomblikhetekvergeetvandiemesse Miesies Klaagvoort is in 'n toe­ Demokrasie in aksie tronomiese betaalpakkette te verlei skandaal kon u ooit topple nie, maar wat hier teen my rug prik. Ek be­ stand, dit boer by die snesies en die . Wil julie ware demokrasie in aksie · om hulOC vir apartheid te sluit?Sy vra toe kom die goue kans (het ek gese dank, en kyk hoe jy 'n verkiesing smelling salts, en dit gaan glo selfs sien? Eerste Nasionale Party Bank maar net. goue gans?) (ondersteunende gelag) wen met so 'n drama." (Verligte raad vra by die gesofistikcerde het op eg dernokratiesewyse 'n ou met u siekte. Is dit dannou reg dat u verkrampte sug) kolomme van Sarie, rugbytoertjievirjulleaangele,Maar Sheikh wie? gaan staan en herstel? Wat word van 'n Slinkse gcdagte kom pas-by die Iemand lieg Iiederlik nie net is dit 'n toer nie: dis 'n sim­ gee FW 'n kans as hy dalk nooit 'n Solly in die pekel boliese verbreking van 'n uiters ·cwig slinkse Egbertus op.Julle onthou ( kans kryme? (Barendmompel: "Straks Onthou june nog vir Barend wat se Spare a thought for Egbeitus, your suksesvolle sportboikot wat waar· mos die sappige aanspraakvan Kolonel kry jy anyway me 'n kansnie.") niks het die afgelope twintig jaar friendly neighbourhood oracle. skynlik meer as enigeander middel Gadaffi dat Shakespeare 'n Arabiese (Waarderende gemurmur) "Nog nooit, verander nie, behalwe dat ons nou 'n Gee krag en versterking, vrinde, daartoe bygedra het dat ons .besin edelman was, en nie die bebaarde van ekgaan nie onderso 'n leuenverdwyn parkeerprobleem het? Nouja, hier die vreemdste gedoentes is aan die oor apartheid. Dis ook 'n massiewe Avon nie? Dalk is hy tog reg: was die nie. Do your damndest." (Ongemak­ gaan toe 'n ou parkeerplekkie oop en gebeurop ons agterstoepe, julie weet ondersteuning van wit sport, terwyl mel senaam me dalkies Sheikh Speare like gebrom) "Hoge Volksheld, dit daar gaps FWhom; sy lippe was al nog netnie daarvan nie. Onthoujulle soortgelyke borgskappe aan swart nie?

Vrye Weekblad, 18 Augustus 1989 17 , I •. y-.-...... 1.~ _ ... ~_~ ..•• " "' .. ~ ~.~.. • • ...- ...... RJ ~ -" ; .. /, /'" '"

,~~ "',<,,_or~ ,.., ": "':"':':1';~;"7'" <1' ...... '_. '" "-'," w ,,- ""," ....¥, • .." . ,',' "'-."' ",.

BRIEWE

Vervolg van bladsy 14 , Aidan White, sekretaris van die lntemasionale Federasie van Joernaliste, skryf: ThisisacopyofaletterI had Joernaliste protesteer senttoMinister Adriaan Vlok: TheInternational Federation ofJournalists, which represents Mail and also against former Weekblad, Max du Preez, is New Nation? critical and independent cov­ more than 150 000 journalists Weekly Mail reporters Franz given a six months suspended Theanswersappear to liein erage of a society are victimised, around theworld, wishes topro­ Kruger and Jo-anne Bekker. prison sentence in June for theSouth African government's then democracy, even in the teststrongly over recent legal Their crime? Apparently, they quoting a Communist Party one-dimensional view ofdemoc­ twilight circumstances ofSouth actions directed against vari­ have disclosed theconditions of leader? racy - the belief that democ­ Africa, cannot exist. . ousjournalists inSouthAfrica. detainees. Whyisitthat inthefull glare racy isa minority sport where Wecallonyou toIiftthepro­ We areshocked tolearnthat It is astonishing at a time ofpreparations forailelection, only the priviliged may play posed legal actions against all Aggrey Klaaste, Editor of the whenSouth Africais tryingto theGovernment should be con­ . and the majority must remain journalists. We ask that you Sowetan, isaccused of breach­ show a democratic face to the sidering some five different respectful spectators. takesteps torestorefreedom of ing the Internal Security Act world, that laws and "emer­ charges againsta leading news­ Onethingabove all isclear­ expression and to respect hu­ forpublishing a speech by Harry gency regulations" antipathetic paperofthe blackcommunity, whenjournalists who provide man rights for all. Gwala, a "listed" person. We to all democratic values are protest alsoover theaction taken being used againstjournalists against TertiusMyburgh, edi­ and the freedom ofexpression. WynandBadenhorstvan Que­ Enek isnieeensIusomvirBeeld diein die KPmaarbeslis NIEdie tor of The Sunday Times, for Howisit that theState Presi­ Ilerinaskryf: self daaroor te skryfnie. in die DP nie) en bo alles:liefde also quotingGwala. dent of South Africa mayhave Ek is nouniejuis 'ngroot aan­ Dit gaan naamlik oor die ru­ vir Jesus van Nasaret, die Leids­ These prosecutions areinour tea with Nelson Mandela, but hanger van Vrye Weekblad se briek Potjiekos van Johan van man en voleinder van die ge­ view a breach of Article 19 of thaton July 13 Derick Jackson, politieke sieninge nie, maar ek Wyk. Gewoonlik is hy nogal 100L." the Universal Declaration of editor of the smallrural news­ het grootwaardering virdie koe­ vermaaklik, maarvanoggend het Sonder verdere kommentaar Human Rights and a denial of paperSaamstaan, issummoned rantseopenlikheid. Geloofwaar­ hy die perkeoorskry.> wit ek net dit se: Ek is ook 'n freedom of expression incivil­ to appear in court for having digheid is sekerlik 'n koerant se Hy skryf oor hoehy gevra is Christen,en Johan van Wyk- gee ised society. published a photograph of grootstebate, en die het julle. wathomtotkreatiwiteit dryf.Ek myemstig aanstoot. Wedeplore also thecharges Mandela? . Ek is ook 'n leservan Beeld, haalaan: "Liefdevirdie joemal­ AanVrye Weekblad witek se: laid on July 20 against Anton What value is an electoral maar vanoggend se uitgawe is istiek,mykinders, mygrond,my Doe zo voort, eendagsal die res Harber, editor of the Weekly process whentheeditor ofVrye juiswatrnytotdieskrywedwing. taal, my land, my mensc (selfs vanons seker opvang.

~ekblad vrye Om 'n advertensie in hierdie kolomme te plaas, belvirGwynne of Karien (011 )836-2151,fax (011) 838·5901, of skryf aan Posbus 42637, Fordsburg Tarief: R10 vir 25 woorde 2033. Die spertyd vir kleinadvertensies is 5 nm KLEINADVERTENSIES of 'n gedeelte daarvan op die Dinsdag voor publikasie.

terroriste van Newtown lees Vrye Weekblad. am Afrapix. Ons dupliseer POWA (People Opposing vlekverwyderaar en reuk­ ers se algemene [aarver­ PERSOONLIK meer uit te vind hoe om in . kleurskyfies en beskikoor Women Abuse) is 'n on­ verweerder. Skakel: (011) gadering. Onderwerp: Ora ons spesiale bylaes 01by 'n swarVwit-donkerkamer. dersteuning- en in­ 7240784 maalskaplike werketiek . fokus-artikels te ad­ Die geriewe teen redelike ligtingsdiens vir mishan­ Die Takhare vir Vrede sa WOONPLEK by tot 'n demokratiese verteer, bel Gwynne tariewe. Skakel (011) 643 delde en verkragte vroue. Vir 'n alternatiewe tran­ Suid-Afrika? Woensdag, mense met skoon 1654 Vir meer inligting skakel gewetenskan Iekker gaan Bramley-Wray, adverten­ saksie op 'n a/ternatiewe 30 Augustus om 5.30 nm, siebestuurder, by (011) (011) 642 4345 rus motordeur'n alternatiewe Senaathuis 5, Wits. Huis te huur 836-2151 Diensplig Adviesdiens. verkoopsman. Kontak Navrae (011) 716-3398 Groot semi, 2 Vir gratis en onafhanklike Kry jy geree/d jou Vrye Internasionale pen­ Nick Wildeboer te Bill slaapkamers, tuintjie met Weekblad? Indien nie, vriende: Ons klub hetnou Kilaarlesse deur Decn advies op enige navrae Troskie BMW, We/kom avokadoboom in De Wa­ skakel Jan van den Bos 160000 lede in 1531ande Maree • skrywer van die oor diensplig. Skake/Dur­ (0171) 52591 MARK terkant, Kaapstad. gewilde boek KITAAR: ban (031) 301 5663 Rich­ (011)8362151 . en ons verskaf 'n pen-vri­ Onmiddellik te' huur teen enddiens aan 'niederen 'n leer self speel. Tel 648 ard (w), Pietermaritzburg R720 per maand. Skakel Soek vertaalwerk. Engels ,elk,Omnadere besonder­ 8032 (0331) 944079 Mark (h), mej Van Biljon (021) 25- . na Afrikaans. Redelike GEBEURE hedeskryf aan Johanvan Kaapslad (02,1 ) 689 1194 4850 bylyn2282 bedags lariewe. Bel Annemarieby der Schyff, Posbus 128, Drawing Lessons: Learn (5.30 nm tot 7.30 nm), tel (011) 8362151 (w) of Welverdiend2700 to draw through an excit­ Grahamstad (0461) Melville: dries/aapkamer­ ing drawing program with 26067 Rudi (h), Oos-Lon- , 7262285 (h) , Woensdag 23 Augustus. KASHGAR huis te koop. R125 000 U word uitgenooi 0[11 u DieBleskoppe teenApart­ regular small classes, den (0431) 27713, Port Handgeweefde ona. P Kruger (w) 716 Spesiale Aanbod: wegneemete na die USIS-.. heid sa die uitgaande en personal tuition and rea­ Elizabeth (041) 561483, dhurries (gestreepte 5654 (h) 4871239 sonable rates. Tel Alan Pretoria (012) 320 2230 Stoomskoonmaak van Ouditorium, 30 vloer Afri­ inkomende bleskoppe can Life-gebou, Comrnis­ katoensakke) en van Tuynhuis het aile (011) 837-4830 Alice (w), Johannesburg .Tapyte en Stoffeersel. (011) 614 8106 Neil (h) of Laat jou drie sionerstraat 111, Jhb te silwer bles-koppe'se name gat bring vir middaguurvideo juweliersware van gemaakdie week DIENSTE Meditasie. Nie verbonde' gaan na die Methodiste slaapkamers, sitkamer, aan 'n spesifieke geloof Kerk, Pritchardstraat 79 eetkamer en gang of ses oor Martha Graham: Drie Nepal, Indie en nie. Agtlesings en bege­ op Dinsdae van 4.30 nm stuk sitkamerstel profes­ konternporere klassieke Thailand te koop. , Aan David D en Lauren J: dansstukke A luta continua, villoria e , Vrye Weekblad leide meditasie. Skake/ tot7.00nm sioneel diep stoornskoon­ Winkel 68, The Firs, Thomas (012) 788-5211 gemaak word vir net R55. Rosebank. Tel: cerla - of hoe? Baie Ons lesersisingelig. Hulle Concerned Social Work- dankie. Van die media- of Madi (012) 73-3578 (h) Plus gratis --(011) 880 3566

HELP OM VEALOAE VAKANSIES ENEAGIE TEAUG TE PLAAS Moenie jou gewilde DEUf:t DIE VOEDINGS­ strokieskarakters misloop nie! Drakensberge VITAMINES WAT VIR ~ Herberg 'vir die wat jonk NOAMALE L1GGAAMLIKE Vir R60 (AVB ingesluit) m . van gees is. Oak slap­ kry jyVrye Weekblad 12 ,,'r toere van2-10 dae, Rede­ FUNKSIESVEAEIS WOAD, TE . ) :in like lariewe. Ed Salo­ maande lank, en vir R30 (AVB \. C' ~~ mons, . /NKOSANA VEAVANG ingeluit) 6maande lank. Stuur . LODGE, Posbus 60, Win­ terton 3340. Tel 03682 vra aan Posbus 4263TFordsburg vir 3520 2033. Resthaven Vakansieoord Naam~- ~~_ Stuur R20 (AVS Ingesluit) vir 30 kapsules, saam Kom en geniet 'n met die koepon hieronder, aan: EMCOR, . onlspanne vakansie in Posbus 582, Milnorton 7435. Tel (021) 551-4360 ----"""":""""----., ons eenvoudige rusoord. Adres: _ Ongeveer 10 minute van Shelley Beach af. Swem, gholf, rolbal en :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::'::::::::::.::::::::~ visvanggeriewe is byder­ f I hand. Spesiale tariewe I I buite seisoen. Volwasse­ Tjeklposw.issel ingesluitvir RGO/3D nes vanaf R14,OO per dag, I : Poskode: . I ontbyt en aandete ingesluit. Skakel mev I Te/efoon : :...... I Jameson by (011) 834 L ~_~ ---_---_-~ 1708 . . OOKVERKAYGBAAA BY JOU NAASTE APTEEK ~ye~ekblad

, 18 Vrye Weekblad,18 Augustus 1989 ,I '\'. I' •• '" • 'f' ".; .' , • \ \\ '\. 1'1. ( , j II,I ; , " ,~. NUUS , Chernobyl-bestraling bestudeer Suid-Afrika

Staatspresident PW Bothabedank na 'nhewige rosie met sy kabinet oar FW de Klerk se voor­ genome besoek aan pres Kenneth Kaunda van Zarnbie. De Klerk word die volgende dag ingesweer as waarne­ mende staatspresident. Die ondersoek na die Helderberg-vliegramp duur voort en die kern­ missie hoor 'n band­ opname van die laaste gesprek in die vlugkajuit van die Boeing. Dit verklaar nog nie metsekerheiddie oorsaak van die ongeluk naby Mauritius waarin al159 passasiers van die SAL­ . . vlug op 28 November 1987 gesterfhetnie. Skynbaarhet 'n brand indievragruim 'n Spotprent deur Mike Peters in die Dayton Daily News daartoe gelei dat die vliegtuig neergestort het. Die ANC herbevestig sy beleid oor die gewapende stryd teen die Suid­ MOSKOV - 'n Groot gebied rondom die Chernobyl­ ses tot sewe kilometer van die kemsentrale uitsterf. Afrikaanse regering. kernsentrale word bestudeer om die gevolge van lie­ \ Die graad van bestraling in die gebied was tussen 300 Die Delmas-hoogverraadverhoor, waarin 12 beweerde ANC-Iede teregstaan, .straling op die omgewing vas te stel. len 450 radiasie-cenhcde (Rads). 'n Mens ontwikkel word uitgestel om die verdediging meet tyd te gee om hulle vir die saak voor Denneboomnaalde is dieselfde grootte maar weeg akute bestralingsiekte indien hy aan 300 Rads bloot-. te berei. swaarder, eikeboomblare is geweldig groot en daar is gestel word. Drie verslaggewers van die New Nationse oe word gebrand deur 'n wit stofwat akasiabome waarvan die blaarskywe so groot soos 'n Diere in die gebied is ook aangetas - knaagdiere op 'n kopie van hul koerant - vanuit Johannesburg na die koerant se redaksie­ kind se hand is. toon abnormale genetiese afwykings en hoe vlakke kantoor in Durban gepos - gestrooi is. Na die ongeluk in April 1986 was die bestraling in van bestraling is in jakkalse, hase en wilde varke 'n Wits-student wat uit die Studenteraad bedank het nadat 'n klein groepie hierdie gcbied die hoogstc, gemeet. studente 'n vergadering waarop Zach de Beer en Van Zyl Slabbert sou praat, , Na verwagting sal baie van die dennewoude binne Tolbome en visse is ook erg aangetas. - AFP ontwrig het, Ie 'n klag van intimidasie by die universiteitsowcrhcde nadat hy dreigoproepe ontvang het. Trust Bank kry 'n holbevel dat a176 takke van Stems Juweliers - watdie bank Kerk se weiering om glo R6 miljoen skuld - sluit rotdat besluit word of die bank Sterns sc bates kan Heiliges hou hul klere aan Michelangelo se oorneem.' /' skilderyna sy 'n Ongeluk by die Wes-Driefontein-goudmyn eis die lewcns van minstens 11 mynwerkers. /,.,. oorspronklike te her­ Die landwye staking in die motorbedryfword na 11daebeeindig. Die National Bruno Bartoloni die geslagsdele van die restoureerder se doel om stel. figure, wat Sint Blaise die skildery in so mate te Die restourasie van Union of Metalworkers (Numsa). hervat loonsamesprekings met Toyota, VATlKAANSTAD- 'n en Sint Catherine van AI­ restoureer dat die die Laaste Oordeel is Volkswagen en Samcor.. . Klomp naakfigure op exandrie insluit, sal na oorspronklike skildery en deel van 'n groot pro­ 'n Verslaggewer van dieSowetan, Mathada Tsedu, word toegang geweierby Michelangelo se Laas­ alle waarskynlikheid vir. die latere veranderings jek om die hele Six- FW de Klerk se verkiesingsvergaderirig in Pietersburg."" ' te Oordeel wat hy in ewig orisigbaar bly. van ander skilders kan , tynse Kapel te hersteJ. 'n Programopsteller by die SAVK, Tinus Esterhuizen, word tot vier jaar ~ 1534 geskilder het en "Sedert ons met bevat. Die projek is in 1980 gevangenisstraf- waarvan drie en 'n halfjaili- vir vyfjaaropgeskort is gevonnis wat op bevel van restourasie begin het, het "Natuurlik wilons De begin en sal 4 miljoen weens onsedelike dade met jong seuns. ' Rooms-Katolieke ons gewonder wat om Volterra se bydrae be­ dollar koso , Oud-lede van-Koevoet wat in die SWA-polisiemag opgeneem is, word tot hul kerkleiers toegeverf is, met die Laaste Oordeel waar, wantdithettedoen Die koste worddeur . basisse beperk na verskeie klagtes, van intimidasie teen kiesers in Namibia. gaan hul sedelikheid te doen," het Mancinelli met die teenhervormings­ 'n Japanese TV-maat­ , 'n Veiligheidstoelaag van R500 behou. ' met verwysing na die tydperk in die geskiedenis skappy gedra Diemaat­ sal in die vervolg aan grens­ Die .muurskilde­ kortbroeke, onderbroeke en die Konsilie van skappy het ook boere in sekere gebiede betaal ring, wat 17by 13meter en lendedoeke wat De Trent," het Mancinelli eksklusiewe regte om word, se die minister van Ver­ groot is, is in 1564 deur Volterra geskilder het, gese, die gerestoureerde dediging, genl Magnus Malan. Daniele de Volterra gese. Omstredenheid om­ kapel eerste te verfilm. 'n Storm woed in die Kaapse "verander". Die kledingstukke is ring die Rooms-Katolieke -AFP Skiereiland en 'n storrnsterk Hyhetklereoordie waarskynlik geverf na­ noordwestewind .rig duisende naakgedeeltes geverf ' dat die corspronklike laag rande se skade aan. omdat sekere verwyder is. "Selfs al wou Tientalle mense word in hegtenis kerkgangers aanstoot ons, sou dit onmoontlik geneem en aangehou in die geneem het.' , wees om die cor­ voortgeseneskole-onrus in Wes- Hulle het gemeen spronklike skildery te Kaapland. - ditis nie van pas in die herwin. Anton Harber, mede-redakteur heilige atmosfeer van Daarisdiemeesteaan van die Weekly Mail, verskyn die Sixtynse Kapel nie. Sint Catherine verander. in die Streekhof in Johannesburg Die hoof van die Sy is heeltemal tocgev­ op 'n aanklag dat hy 'nberig oor span herstelwerkers, erf." die behandeling van aange­ Fabrizio Mancinelli,se Dit is in elk geval die houdenes gepubliseer en sodoende die Wetop Binnelandse Veiligheidoortree het, Harber is nie gevra om te pleit nie en die saak is uitgestel. Gesinslede van ingeperkte persone oorhandig 'n protesbrief aan die SAP in Pretoria nadat die waarnemende staatspresident, FW de Klerk, gese het hy is te Olifante saai verwoesting in Indie besig met die verkiesingsveldtog om hulle te woord te staan. Ses Ciskeise polisiemanne wat gesamentlik tot 33 jaar gevangenisstraf gevonnis Pratap Chakravarty is weens die dood van die Oos-Kaapsestreeksdirekteur van Idasa, Eric Mntonga, Die polisie kon nie daarin slaag om hulle kry verlof om teen hul vonnisse te appelleer. NIEU-DELHI - 'n Trop wilde olifante het vas te keer nie en die regering weier dat die tydens 'n jaarlange soektog na 'n tuiste 33 trop uitgeroei word. mense doodgetrap, dorpies en landerye ver-. , Dietrop is nou omtrent 20 kilometervan die Wereld ..... - , woes en paniek gesaai in die oostelike gebiede Porah-reservaat, waar daar sowat 50 troppe van Indie. . wilde olifante gehuisves word. Maardie gevaar Gevangenes van die Davao City-tronk in die Fillipyneverrnoor vyf gyselaars Die trop - twaalfkoeie, vier bulle en 'n jong bestaan steeds dat die trop nie die veiligheid nadat hulle nege sendelinge as gyselaars geneern het gedurende 'n biduur in die kalfie - het eindelik by 'n wildreservaat in die van die reservaat haal nie. tronk, Regeringsmagte neem daarna weer beheer oor die tronk en skiet ,16 dood.,·~' oostelike Bihar-provinsie aangekom nadat hulle Indien die olifante met 'n ander trap in 'n gevangenes . r Kenneth Kaunda, president van Zarnbie, doen 'n beroep op die VSA om nie sedert Augustus verlede jaar meer as 'n duis­ geveg betrokke raak, ofmense hulle lastig val, ,sy sanksieveldtog teen Suid-Afrika te verslap nie, ten einde die SA regering te end kilometer afgele het. kan hulle weer begin plunder. dwing om van apartheid af te sien. 'n Gebrek aankos het die olifante gedwing . In 'n pogingom olifantete beskenn gaan die ie VV doen 'n beroep op die strydende partye in Libanon om 'n skietstilstand te om die Dalma-reservaat, hul oorspronklike Indiese regering sowat R130 miljoen op 'n vyf sluit. , tuiste, te verlaat. jaar lange bewaringsprojek bestee, Solidariteit roep 'n staking van een uur uit In Pole se steenkoolmyne, maar Volgens ooggetuies was die olifante wild Die projek sluit in die ontwikkeling van verwelkom pres Wojtsjek Jaruzelski se beroep op samesprekings. en rusteloos en het mense hulle ook gedurig trekroetes tussen die reservate, die uitbetaling Martin Galvin, 'n Amerikaner wat in Noord-Ierland geld insamel vir.die Ierse lastig geval en met stokke en tromme van van skadevergoeding aan boere wie se lan­ -Republikeinse Leer, word in Londonderry in hegtenis geneem. rysvelde en riviere verjaag. derye deur die olifante verwoes word en die Alaska eis skadevergoeding van Exxon en ses ander oliemaatskappye na aanleid­ Die trop het aan die einde van verlede jaar, . , hervestiging van dorpies wat binne reservate ing van die oliebesoedeling in die Prins William-seestraat wat na bewering deur die maatskappye se nalatigheid veroorsaak is. ' toe hulle die Chotanagpur-streek van Bihar .gelee is.Ongeveer 21 000 olifante woon in 61 PresidentJoaquim Chissano van Mosambiek staan 'nafvaardiging van kerkleiers oorsteek het, begin plunder. nasionale parke en 247 reservate in Indie, - wat verlede week met die rebellegroep Renamo samesprekings gevoer het oor ( Benewens die 33 mense wat doodgetrap is, Tussen 1979 en 1984 was olifante en tiere die moontlikheid van vredesonderhandelings met die Frelimo-regering - te is honderde akker se rysvelde tussen Desem­ verantwoordelik vir die dood van 485 mense, woord. ber en Julie verwoes. -AFP

Vrye Weekblad word uitgegee deur Wending Publikasies BeperkvanBreestraat 153, Newtown, Johannesburg. Die telefoonnommer is 836 2151. Diaposadras is Posbus 42637, Fordsburg 2033. . . , -, ", Die blad word gedr~k deur Excelsior Drukkers (Edms) Bpk vanLautreweg 2. Stormill., . ,., '".'_ .

Vrye Weekblad, 18 Augustus 1989 afgekom. - AFP 19 SPORT N6g korn aan vir• Craven se jol

Lede van die vriendelike internasionale span na hulle aankoms op die lughawe Jan Smuts

Charles Leonard pensketse van 'n klompie van die Siotte: Wie is gevra, maar H ULLE is hier en h ulle is nie rebelle spelers. • Bill Campbell, Queensland en Aus­ nie ! SC so e n jy sal met Danie Cra­ Agterspelers tralie, 27 jaar oud. Gereelde Wallaby­ ven, Eerste Nasionale Bank en 'n Heelagter: . speier scdert sy debuut in 198"41een Fidji . woo nie kom nie? toe rspan fri s bulle te doen kry. • Greg Martin , Queensland Aus tralie. Specl in drie Leeu-toetse en in een teen Het by Andrew Leeds as heelagter in 1988 die All Blacks vanjaar. Bestuurder Willie-John McBride BRIAN MOORE is ce n van di e spe lers wat genoo i is om saarn me l die oorgeneem. Vestig homself in die posisie • Rod McCall, Queensland en Aus­ en sy manne het die week drupsgewys in ternasionale span in S uid-A frika te kom rugby sp eel. met goeie vertonings in 1989 teen die tra lie. 25 jaar oud . Toer in Nieu-Seeland in Suid-Afrika aangekom om 'n BritseLeeu s en die All Blacks. Lang , sterk saam mel die 1988-Wallabies, maar speel Moore, wat vir E ngelan d en die Leeus hak er speel, het di e"freebie" verlcde rugbypubliek se do rs n a droekeel hardloper. nie in toctse nie . Spring op nommer 4 in week van die hand gewys omdat hy die uitnodiging eers 'n week tevore gekry inte masio nale mededinging te les Vleuel: die lynstaanen is 'n harde werker in die he t. "Dit was te laatom dit te oorwee g," h ethy gese. "AI wou ek hoe graag gaan, tyde ns die S uid-Afrikaanse Rugbyraad • Ian Williams , Nieu-Suid-Wallis en losspel. was d ie k e nnisgewing net te kart. Ek wasrecds agt weke weg van m y werk met se 100-jaar rnakietie, Australie, Speel in twee toetse in 1989 Flanke: di e tocrsaam metdi e Leeus na Australie. Ek kon nie nog drie wekc afstaan nie." Die s pan Iyk goed genoeg om die teen die Britse Leeus en teen die All • Peter Winterbottom, Britse Leeus . D ie prokure ur g lo di e mee ste Leeus het uitnodigings gekry. Enge lan d se Blacks. Studeer aan die Universiteit van Die blondekop is 'n ou bekende in Suid­ Springbokke te 1aat uithaal e n wys. tien Lceus is d eur hul rugby-unie aanbeveel om tot twee m aande m1 die Oxfo rd. Baie vinnige, bedrieglike Afrika en het ver lede jaar vir Transvaal Die toer word deur Eerste Nasionale Australiese toer te ontspan, en hulle is ontmoedig om Suid-Afr ika toe te gaan. hardloper. gespeel. Sy ervaring sal baie waardevol Bank teen 'n onbe ke nde bedrag ge­ Vleuellsenter: vir die Iocrspan wees. Losskakel Rob Andrew en die slot Wade Dooley he t gese hull e bly by die borg. . • Keith Robertson, Skotland. 34 jaar •Mike Teag ue, Engeland. 28 jaar hu is en al agt Skotland se lcde van die toergeselskap het die ui tnodiging van Wie is die manne (en skim me) oud . 44 toetse (19 as senter en 25 as oud. Toer in 1984 saarn mel die Engelse die hand gewys. Die Walliese Leeus-skrurnskakel Robert Jon es e n sent er John wat die pawiljoene en T'Vvstoele sal vleuel). Speel vir Skotland in die Wereld­ in Said-Afrika, maar speel in geen toetse Devereaux hetook nee dankie gese, Gerugte dat die spelers 2 1000 p ond elk vo lpak? beker in 1987. nie. Verbeter sedertdien baieen is een van aa n gc bie d is om hier te kom speel is ten sterkste deur Danie Crave n, president 'n Klompie van die toerspan se die sterre in die Leeu-span leen die Wal ­ van die Suid-Afrikaanse Rugbyraad, ontken. "Nonsens!" was sy reaksi e. Die name is nog nie beskikbaar nie . Voor spelers labies vanjaar. Gekies as speier van die spelers gaan slegs die dagtoelae ontvang w a t volgens d ie reels v an die Hakers: reeks in Australie, Die Franse spelers sluit 'n swart Intemasionale Rugbyraad voorgeskryf word, he t hy gese, - AFP speier, die flank Jean-Philippe EI­ • Steve Smith, Ballymena, Ierland en Leeus. 29 jaar oud. Maak sy horga, in. Britse debuut teen Enge land in 1988. Was 'n lid van die Die ander is Pierre Berbizier, "tweede" span op die Leeu-toer na Aus­ Phillipe Sella, Franck M esn e!, Denis Welkom, maar nie so welkom tralie vroeer vanjaar. Charvet, Mark Cecillon en Jean-Pierre " Tom Lawton, Queensland en Aus­ Garuet. CharlesLeonard tralie, 26 jaar oud. Speel in die eerste twee prentjie wat die toerspelers waarskynlik standighede - klubtradisies en rasse­ Die Engelse senter, S imon Halli­ toetse teen die Britse Leeus. Sy grooue en nooit sal sien nie. vooroordele, Maar dit het Oak te doen mel day, kom waarskynlik vandag in Suid­ akkurate Iynstaan-ingooie het van hom 'n Yan die laal sewentigerjare het weue werklikhede soos die Groepsgebiedewel, baie waardevolle spanlid van die Aussies Afrika aan. Die name van die ses wat in die pad van gemengde sport gestaan wat nie-rassige sport dikwel s onprakties Walliesers is nog onbekend. . gemaak. het, die een na die ander in die stof gebyt. maak. Ofdaar nog anderspelers by hulle Stutte: Die regering het homself al hoe meer van Die toeriste sal dalk wonder hoekom • Mark Hartill, Nieu-Suid-Wallis en gaan aan sluit, is ook onbekend. regstreekse beheer oor sport onurek en daar so min swart spelers is wat bokant Australie, 25 jaar oud. Toer in die Yeren­ groter outonornie aan sportliggame gegee klubvlak uitblink, Spelers is veronderstel G erugte doen die rondte dat spelers igde Koninkryk in 1981/3 saam mel die van ander lande ook bydie toergro ep sodat hulle self kon besluit of hul sport om op meriete gekies te word. Australiese skole-vyftiental. Toer in "gemeng" sou wees. Baie wit klubs is in werklikheid glad gaan aansluit. Nieu-Seeland saam met die 1986 Walla­ Die spelers het moonllik al gehoor van nie oop nie. Hul e ers te we dst ryd is more teen biesen speel vaskop in aldrie toetse.Spcel die skerp skeiding jussen establishment En dan is daar nog 'n erflaring: ver­ Natal in Durban. . Wereldbcker in 1987. 'n Gedugte sport en nie-rassige sport. Die grense hct waarlosing van talent, swak geleent hcde, Die res van di e reisplan is: teen skrurnwerker en baie beweeglik in die intussen effens begin vervaag met die onvoldoende afrigting en ger iewe. die Pre sident XV in Port Eli zabeth losspel. stigung van die NSC wal probeer om ver­ Daar word wei probeer om dit reg te • Jeff Probyn, Wasps en Engeland. (22 Augustus), eer st e toets op skillende sportbeheerliggamc bymekaar stel, maar 'n sportliggaam kan die erfenis Maak sy debuut teen die Franse in 1988. Nuweland (26 Au gustu s), teen Noord­ uit te bring. en 'n beleid van apartheid nie op s y eie • Paul Rendall, Wasps en Eng eland. T ran sv aal in Pretoria (29 A ugustus), Rugby in Suid-Afrika word deur twce ongedaan maak nie. Debuut in 19841een Wallis. Toer in Suid ­ liggarne beheer: die Suid-Afrikaanse Die groot kopseer Ieegter by ger iewe. tweede to ets op Elli spark (2 Septem­ Afrika saam mel Engeland en spec! in Rugbyiaad (SARR ), wat onder behcer van Die wanverhouding tussen sportgeriewe be r). albei toetse. Speel ook in die Wereldbeker Danie Craven staan, en die nie-rassige in swart en wit woonbuurte is uiteengesit Wie kom speel hier? Hier volg in 1987. Suid-Afrikaan se Rugby-unie (Saru). in 'n studiestuk van die Raad vir Twee organisasies wat op rasse-grond­ Geestes we te nskaplike navorsing slag geo rganiseer is, is by die SARR geaf­ (RGN) wat in 1982 bevind het dat geriewe filieer - die Suid-Afrikaanse Rugby-Fed­ vir witrnense oorweldigend beter as die erasie is die bcheer liggaam van kleurling­ van die ander rasseg roepe s'n is. Werk jy van jou huis af? rugby en dle Suid-Afrikaanse Rugby-Ver­ Altesaarn 82,4 persenl van aile rug­ eniging staa n pa vir swart rugbyspelers. byvelde in Suid -Afrika is in 1982 deur Vand ag is albei die unies "oop" vir blanke klubs bcsit. On s verkoop 'n reeks van Onit:e spelers van ander rasse, maar in die Daar word gcse dat min swartrncn se nuwe en ou meubels praktyk behou hulle steeds hul rasse-kar­ rugby spee l. Dit hou cgter nie stcek nie: furn-'u re akter. die SARR skat sy swart spelers op meer as van gehalte Die SARR hel hcclwat gedoen om 110 000 skat en die oorwege nd swarl Saru Irader. rugby ond er hulle vaandels te normaliseer. sync op 65 000 spelers. 'n Kleurlin gspan specl in die Cravenweek Daar is nagenoeg 220000 wil spclers LESSENAARS STOElE L1ASSEERKABINETTE vir skool seun s, besoekende spanne speel in Suid -Afrika. Die getalle weerspiecl lccn veelrassige spanne, die eerste swart beslis nie die geriewe nie. Springbok is gekies en 'n gemengde Ons bcsoekers gaan waar skynli k mel Aile pryse onderhandelbaar skoolspan hel oorsee getocr. goeie rugby die helde van die wit publiek Tog bl y die spanne op ge ­ in 0 05 land word. llu lle word egler deur 'n meenskapsvlak eenkleurig. grool dcc l van die swart gemeenskap as Ons is oak bereid am te ruil! Dil wee rspice l geskiedkundige om- huursoldale beskou.

BYRON ANDREWS 161 COMMISSIONERSTRAAT Tel: 337-2567/S JOHANNESBURG Vreedsame versetveldtog teen die teer

20 Vrye Weekblad,18 Augus tus 1989 Ole leeu van Sowelo, Mahlalhlnl, en sy , Mahotella Queens se nuutslelangspeler Is so pas uilgereik. Rhylhm and Art beval vyf nuwe. komposisles sowel as nuwe weergawes van hulle gewildslecrossover-treffers (mel Engelse IIrleke) : die lnnemende Gazelle (wal Malcolm Mclaren destyds so mlsbrulk hel) en wat nou die nuwe tilel het"Won't You Please Sing Along", asook die ewe jlvebare Melodl Yal.la, wat as Sing This Song op die omslag aangegee word. Dlt Iyk of Meneer Mbaqanga en sy Prinsesse,ondankshullefenomenale Inlernaslonale sukses (van Spanje lotJapan), vasbeslole is am die inwoners van hule eie land ook vir on slag Ie taat reageer. Hulle probeer Immers al van die vyfllgerjare af. Wag oak vir die nuwe Art of Nolse-langspeler wei Mahlathini en die Queens op twee van die snltte gebru lk am hulle gewlldheld hler 'n hu pstoot le gee.

Hazel Carrie, Robyn Orlin en Natasha Pinkus as die drie woedende doglers van meneer Mes en mevrou Vurk. MYSTERIES AND MISSES Is die naam van die eerste dansseisoen wat in die Mark se Laagerteater aangebied word· deur Robyn Orlin en Chris Pretorius. Die seisoen bestaan uit MrMrs (Robyn Orlin en Lucky Diale) en The Three Angry Daughters of Mr Knife and Mrs Fork. MrMrs Is aanvank llk deur Orlin en Andrew Buckland by die Warehouse op gevoer. Dis late r saam met Dlale by Truk se Pot­ Pourri opgevoer. Die nuwe weergawe se subtitel is "If only married coup les could dance.;" (En daar's 'n splinternuwe Magimix in.) Die belangrikste stuk van die seisoen, Three Angry Daughters, is - soos dikwels in Pretorius en Orlin se werk - 'n humoristiese bontspringery tussen die redelike en die onderbewuste, die alledaagse en die bisarre. En daar's 'n kompeti sie: die dansers se voete raak die eerste tien min ute glad nie aan die grond nie. As jy dit kan uilpluis, wen jy 'n gratis kaartjie, Sien jou daar! rahamstad ultpluls Victor Munnik gemaak word. Die Setlaars het, toe die noodsaak On omvattendeplaaslike struktuur het 1820 -Stigting - en lid van die Gra DIE jaarlikse verwarring oor Die kultuurkomiteeis nie 'n spruit vir konsultasie aanvanklik besef is, toe veral van sportliggarne ge ko m ­ hamstown Arts Initiative, wat sedert ofdie bree demokratiese bewe­ van die Tussentydse Kulturele begin praat met mense wat verbonde in die bree demokraticse be weging die begin van diejaarkultuurwerk in ging die Grahamstadse Kun­ Lessenaar nie (hulle hou ook nie van was aan die VDF. word sportstreng as dce l van kultuur die gemeenskap doen - het gese hulle stefees gaa n boikotofnie, word die naa m Lessenaar, of in Engels Die VDF-strukture was egter besko u. verwelkom die vorming van on on "Desk" nie). nou deur 'n Grahamstadse lamgele deur die heersende Noodtoe­ Pinnock het ook gese dat 'n nuwe amptelike kommunikasiekanaal. "Ons Die komit ee spruit eerder uit die Werkerskultuurkomitee by die stand , en 'n hele aanta! verteenwoor­ ( 1820 -komitee intussen in die stoel hoop dit sal baie help om die doel­ spanninge wat tussen die Setlaars en digende organisasies is nie gcken geplaas is, en dal sal lei tot on nuwe worteIs gepak, stellings te bereik wat ons waar­ die plaaslike organisasies onlstaan nie. benadering tot die spanninge daar. skynlik almal deel, en ons sien uit na Die komitee van negeis ver­ het, se Pinnock. Die inisiatief vir die stigti ng van ( Sue Ros s, skake lbearnpte van die die same werking," het sy gese, kies in 'n vergadering van 30 gemeenskaps- en anderorganis­ asies wat op 2 Augustus bymekaargekom het en pas sy eerstepersverklaringgemaakhet. Sensuur die probleem, Die organisasies het Cosatu,UDF­ simpatiseerders, sport- en dansklubs en oo k die 1820-Stigting ingesluit. Geeneen van die 1820-afgevaardig­ se Vita-wenners des is egter tot die kultuurkomitee verkies nie. SENSUUR is die groot boo swig in die rolprentbedryf - volgens die rnceste van die on tvangers van Don Pinnock, rnedia-dosent aan toekennings vir tegnici in teater en rolprente by d ie Vita/AA Lewens en M-Net -banket vroeer die Universiteit Rhodes en persskakel vandeeswcek. vir die kultuurkomitee, het gese hy is Die plaaslik-vervaardigde rolprent Mapantsula het met drie van die ses (tegniese) Vita-pryse vol hoop dat die spanninge rondom weggestap. dieKunstefees teen middel volgende Die toekenning vir beste draai boek is toegeken aan mede -skrywers Oliver Schmitz en Thomas jaar "verlig sal wees", Mogoatlane. Die groep The Ouens het die prys vir die beste rolprentmusiekmusiek ontvang en die Deurdieproses van aanhoudende klanktegnici Alan Gerhardt, Darryl Mar tin en Nicky de Beer vir beste klankbaan. bespreking sal albei kante beter Die toekenning vir beste kinematografie is aan Paul Witte toegeken vir sy werk aan Darryl Roodt standpunte kan formuleer en beter se Jobrnan, die prys vir beste redigering is aan Dave Heitner toegeken vir Darryl Roodt se The Slick lean onderhandeI. Diebree dernokra­ en die beste kunsregie aan Mark Wilby vir Private Life. Liese beweging grond sy standpunt Heitn er, Scmitz en Mogoatlane het hulle almal by die geleentheid teen sensuur uitgespreek. altyd op die opinie van plaaslike Mapantsula is eers verbicd en later dc ur die sensuurraad mel snitte deurgelaat. Die vcrvaardiger strukture, en daarom sal die Bewe­ Max Montocchio hct gese die snitte spyt hom, maar hy is bly dat die prent algemeen in Suid-Afrika ging se houding teenoor volgende versprei gaan word ."Gelukki g is die snitte nie van so 'n aard da t dit die sin of konteks van die prent jaar se kunstefees baie afhang van verander nie. Ek is gekant teen enige vorm van sensuur maar ek is bly dat Suid -Afrikaanse wat in Grahamstad self bereik word. filmgangers die gcleentheid sal he om ee n van die beste /lieks wal uit hierdie land korn, te kan sien, Die kultuurkornitee het 'n aantal al is dit in on kompromisvorm." take. Inligting oor d ie kultuur in die Van die tegnici wat pryse ontvang het was ook ontevrede gewees dal die loekennings vir tcgniese gebied moet ingesamel word, en 'n vaardighede van die ander toekennings geskei is en dat die serernonies apart gehou is. dokument opgestel word vir bespre­ Een van hulle het aan die Vrye Weekblad gese dat sy graag die akteurs en die regisseur wat die hele king deur die forum wat die komitee kreatieweproses met hulle deurgemaak het by die geleentheid sou wou sien om die oomblik met hulle verkies het. Samesprekings moetmet le deel . s.oorlgelyke kultuur-organisasies Volgens Phillip Stein,diedirekteur van die Vita/AA Life-toekennnings, is dierede vir die skeiding gevoer word, en die verhouding tussen dat daar te veel pryse is om op ee n aand uit te dee!. "Mense raak by sulke geleenthede verveeld met kultuur-organisies in Albany en die baie toekennings," het hy gese . Nasionale Kunstefees moetduidelik Dit laat die vraag waarom die skeiding dan nie eerder tussen teater en rolprente was nie. Die dokter se medisyne plaas jou in 'n sentimentele luim

Plate word op 'n skaalvan0 Symusiekhetsyvoorkoms weer­ met RickieLee Jones, LoveFor Sale CHARLES LEONARD tot 10beoordeel spieelmet vreemderitmesen hipno­ wat deur Mnr Romantics, Cole Por­ tiese gille. ter, self geskryf is, en die titelsnit In A Sentimental Mood • Dr Malpittehet weersy baasgeword , waarin die meester Duke Ellington John (9) . en hy moes behandeling kry. 'n handin die komposisie gehad hct. Nadat hy die probleempie onder DrJohngrom gevoelvol op al die Dr John is in 1941 in New Or­ beheer gekry het, het hy as een van en andersnitte met begeleiding van leans as Malcolm John "Mac" Re­ die pioniers van "swamp rock" na die beste sessie-musikanre. bennack gebore. Die seun van 'n yore getree. Dit was 'n kombinasie Draai die ligte sag, skak:el die modelen platewinkel-eienaarhet as van voodoo, kreoolse, Afrika' en' volmaan aan, sit In A Sentimental baba al met die vermaak­ rhythm and blues invloede. Ander Mood op die draaitafel, en ek beloof likheidswereld kennis gemaak toe eksponente vandiestylwasCreedence jou - dinge sal nooit weer dieselfde hy in'nseepadvertensieverskynhet, ClearwaterRevival.hoewelhullenie wees nie. Hy het kitaar leer speel by Suster juis na die bebaarde een geklinkhet Eustacevan die Temple of theInno­ nie. The Stone Roses • The Stone .cent Blood-tehuisin sy tuisstad. Sedertdie vrystellingvansylang­ Roses (9) Hyhetas tieneral sessies gedoen speler City lights in 1978 het hy 'n vir rhythm and blues-musikante, lae profiel gehandhaaf en as sessie­ Die vierstuks ' Britte maak 'n Nadathyin 1961insyvingergeskiet musikant opgetree, 'n paar plate droomdebuut wat min gevestigde is, het hy elektriese baskitaar begin vrygestel, maar van die verhoog af groepe hulle gaan nadoen, Dit is speelin 'nOixieland-orkes.Intussen gebly. heerlike, melodieuse, psigedeliese het hyorrelleer speelen in die Latin Vroeer vanjaar het hy 'n plaat kitaarmusiek, met mecsleurende Quarterin New Orleans vir ontklee­ Fool For You Baby vrygestel, wat vokale. danseresse rnusiek gemaak, my nou nie s6- opgewonde gemaak Dit neem 'n rukkie om vas te Ongelukkig het hy die slagoffer het nie, haak, maar as jy eers vashaak sal jy .van dwelmsgeword. Hy het na Los En toe raak die Dokter in 'n sen­ beslis nie kan loshaak nie. Angeles gegaan en selfs vir Sonny timentele Iuim, Hy het sy snaakse Op hulkortspeler vandie plaat af en Cher as kitaarspeler opgetree. sterte,verf, bont rokkeen volmaan­ vra die sanger so mooi )'1 Wanna Be Hierhethy 'n nuwemistieseiden­ tjanke gebere en met een van die Adored". titeit aangeneem as Dr John Creux, genoegliksteplate vorendaggekom. Met sulke musiek maak die jon­ The NightTripper - met toordokter­ Al die snitte is pragtige weer­ gelingedit besonder maklik.Doe so klere, lawwe hooftooisels en 'n gawes van die "classics" soos die voort kerels - ons kan nie wagvir die Dr John In 'n minder sentlmentele lulm Kersvader-baard, wangskuurder Makin'Whoopee saam opvolg nie. Oorsese mensestet belangin SA gemeenskapsteater Rose Korber hoofrol speel in hierdie eerste stuk Edinburgh, en daarna die Albany geneem het." .drukking aan mense doen. Die haat OORSESE mense wat in ge­ vanhorn. Empireenander gemeenskapsteaters Hoewelhulle geldgekry het van en vrees en verdeling wat vandag in meenskapsteater werk, stel baie be­ Klotz is waarskynlik die beste in Londen. IDASA, SA Brouerye en Eerste ons landbestaan is die bitterevrugte lang .in wat op hierdie gebied in bekend vir haar vroeer By hul terugkeer sal So Where Nasionale Bank (en van Lufthansa wat ons nou pluk van die veertigja­ Suid-Afrika gebeur. "Disomdat ons werkswinkelproduksie, You Strike To? 'n seisoen lank opgevoer word en die Britte) praat Klotz van hoe rige boomvan apartheid. Maar dit is teaterso lewendig is enonsmenseso theWomen You Strike theRock, wat by die Markteater (van 2 Oktober verlammendduur dit is omdie stuk nie 'n propaganda-stuk nie: dit gaan betrokke is by die rnateriaal," se in 1966in Edinburgh op die planke af), en dan, moontlik, by die op toer dwarsdeur Suid-Afrika te oor gewone mense wat hul lewens Phyllis Klotz, bekende Kaapse ge­ gebringis. Die stuk het intussen lof Baxterteater in Kaapstad. Maar vir neern. probeer leef onder 'n spesifieke meenskapsteaterregisseur. ingeoesvan kritici in die Verenigde Klotzis diebelangrikstedat diestuk "Daar is by voorbeeld die hoe stelsel." . Klotzneemvanjaarsaam metvyf ­ State en Australie, gesien moet word by plaaslike prys van petrol en die huur van 'n Klotz se nuutste projek is spelersdeel aan die Edinburgh-fees Dit word later vanjaar weer in gemeenskapsentra, skole en univer­ voertuig.Ek houniedaarvanom die opvoedkundig: om Engelsas tweede met die stukSo WhereTo? NewYorkopgevoer. siteite, kerke en politieke organi­ gemeenskapsorganisasies wat ons taal te leer deur drama en gedrarna­ Vi~! vandie spelerskom van die Klotz se sy het navrae van ver­ sasies. nooi groot somme geld te vra nie, tiseerde vertellings. SabikwaPlayersen die vyfde is die skeie mense in Amerika en Europa "Sedert die stuk 'n jaar gelede maardie spelersmoeteet enhulleis "Hoe meer ek werk," se Klotz, Johannesburgse dramaturg en organi-' gekryoorhaar jongste werk:hulleis geskryfen opgevoer is, het ons dit broodwinners vir gesinne. Dit bly "hoe duideliker word dit vir my dat seerder, Smal Ndaba, wat ook 'n genooi na die Assembly Rooms in opgevoer bydiemeesteuniversiteite moeilik. dit noodsaaklik is om opleiding te "Ons is baie gehelp, maardeur­ gee aan onderwysers, sodat hulle iiiiiiiiiiiniiiii flljiiiiiiiiiii il gemeenskapsentra,in die land, by lopende borgskap vir hierdie soort kan teruggaanin die gemeenskapen i plakkerskampe en ondememingbly maar 'n probleem, die vaardighede kan versprei deur feestein Swaziland, Ons probecrnie winsmaaknie - ons middelvanwerkswinkels enkanwerk Durban -Westville, wilblootdie uitgawesverhaal-maar uit opvolg-handboeke.' , (IIlO:--):•-:.. •.: Grahamstad, Port hierdie situasie kan eintlik nie Die (ander) Sabikwa Players is -: Elizabeth en voortduur nie." nou terug op die Oos-Rand en her • --- ~ Mmabatho. Ons is Ook oorsee, verduidelik Klotz, beginmet'nprogram om hulstudente deur die Oos-Kaap is dietoegangsgeld maarmin,"omdat . te leer om hul vaardighede aan laer­ en die Wes-Kaap, 'n mens speel by gemeenskapsen­ skoolkinders 90r te dra. Meksikaanse van Kaapstad tot trums wat gesubsideer word deur "So sal die. projek homself bistro, kroeg en Caledon totStellen­ die Kunsraad;dis nie die West End voortplant. Ek het die energie en ek biljartkamer.. bosch. Ons het al­ nie. , ' weet ek het die idees, maarek is net tesame 10 000 km "Maarwat saak maak is dat ons een mens.Dit moet gedeelword,dit opgesit terwyl ons soontoe gaanomoor Suid-Afrikate moet 'n kollektiewe ervaringword," 787·7987 teater na die mense . praat,enom tewyswatrasse-onder- se Klotz.

BO .Vry: Band of Gypsies

. 5st: Fat City

50: Jack's' Band

Wo: Nell Solomon en The Passengers

Do: Fat City

ONDER Vry en 5st: Della Layton

50: Pierre van Staden Ongetltelde werk van Erwin Lindemann, wle so ulislaliing Woensdagaand (23 Augustus) by die ". Pretorlaso Kunsmuseum begin. . 0/: Colin Shamley Kunsflitse . InDurban word teaterfoto's deur Naruk seresident-fete­ Diewenner van vanjaar seManienssenprys virSkone graaf, Val Adamsom, van23 Augustus afin dieOpera Foyer Wo: Ian McCormick Kunste word ook opWoensdag aangekondig - tydens vandie Natalse teater uitgestal, Caught in the Act, soos die dieopening van dieuitstalling van werke watdaarvoor foro's genoem word, salna3 September inwinkelsentrums in Don: Annie in aanrnerking kom, Durban enPinetown te sien wees. Dieprysvan R1000 wordjaarliks uitgeloof aan 'n Die PUvirCHO se Beeldende Kunste-departement stal kunsstudent van Wits vir'n kunswerk wat sander toe-die keur vanhulstudente sewerk inverskeie media uitindie sigvan'nkunslektor uitgevoer is.Die uitstalling, indie Total-galery inJohannesburg (hoek vanSmitenTissikstrate, Gertrud Posel-galery byWits,duur tot22 September. Braamfontein). Van 23 Augustus tot 1 September.

B 2 VryD31l1 18 Augustus 1989

- ••••••••••• , •• ~ ••••••• , •••••••••••••• I ••••• I•I ••• ( Uitlander. skets- SA dilemmas oortuigend

veertigwat nou hunker na die bour­ opgewonde want sy is gekies om dige vertolkingoorheersdie verhoog, Belinda Koning Crossing the Linedeur geois lewe; 'n politieke aktivis wat Parys, Frankryktoe te gaan - 'n hele soms miskien 'n rapsie te vee!. Colleen Craig. Regiedeur rondslaapen haar vriendin wat ook ent weg van Volksrust en Tant Ri­ Michele Maxwell gee diepte aan kompleksekarakterword veral goed . Mavis Taylor; met Belinda by die struggle betrokke is. enie. haar rol as die kunstenares wat hun­ oorgedra,metsterkspel deur Gaynor Koning, MicheleMaxwell, Diedialoogvandie eg-Suid-Afri­ Sy is die stem van die konser­ ker na 'n ander lewenswyse as die Young. '. Ingrid Emslie,Gaynor Young, kaanse karakters in hul eg-Suid­ watiewe platteland, wat nie tyd het boheemseeen wat sy totdusvergelei Die karakters het uiteenlopende David Haynes. Bydie Baxter Afrikaanse dilemmas word met fyn vir die liberales nie, maar tog meer het., oortulgings, maardie skeidslyn ver­ Studio tot 26 Augustus. waarnemingsvermoe en oortuiging menslike kontak met die swart Sy is die sentrale figuur,in diesin vaag gaandewegsodat daar'n mate Resensle deurCATHERINE vasgele, - huishulp het as die aktivis Paula dat al die karakters van tyd tot tydin van samesmelting is en vasgelegde DUPLESSIS En dit nogal deur 'n uitlander. (Gaynor Young). haar studio vergader. idees begin verander. Colleen Craig is in Kanada gebore Dielasvanhaaruiterlikeisswaar, Die twee aktiviste, Rosie (Ingrid Op die vooraandvan die verkies­ IN 'n Johannesburgse agterplaas en' getoe en woon sedert 1982 in wantdis haarenigste paspoortnadie Emslie) en Paula beeld uit walter ing is dit stof tot nadenke. Dis te oorvleuel die lewensvanviervrouens: Suid-Afrika. wereld buite Volksrust. Bulimie is doringbesaaide weg die blanke met hope dat Colleen Craig weer in die 'n modelvan die platteland wat aan Die model, Hannie- (Belinda maar een van die pryse wat sy moet 'n "gewete", wat wil deel wees van toekomsSuid-Afrika sal kies as die bulimie ly; 'n kunstenares van byna Koning)is tegelyk vreesbevange en betaal. Belinda Koning se uitbun- die struggle, moet volg. Paula se milieu vir haar werk,

MalcolmPaine.Bailey word,van 18 tot 30September, gevolg deur Hay­ den Proud. Beezy wil Enwat gaan Bailey sy toeskouers leer or kunsfilosofie? Hy se mos: "Trechikov was die eerste superster die skilder wat kuns na die internasio­ CIRCLES IN A FOREST. Met Arnold nale massas gebring het deurdat hy Vosloo, IanBannen, JUdy Trott, Joe ditgoedkoop in supermarkte verkoop Stewardson en Christo Niehaus. Iykshuis het. Die kunswereld het altyd hul Regie: Regardt vanden Bergh. neuse opgetrek vir sy pogings, as Resensie deurANDREA VINASSA hulle nie reguit gese het sy massa­ blink vert produksie is smaakloos nie. Maar KRiNGE in 'n bos... die moewie.Op Ingils. die feit bly staan dat hy die bree Met 'n Afrikaanse mooi-gesig rolprentster WATSE indruk gaan Beezy Bailey intemasionalepubliek in staat gestel in die hoofrol. Vir die buitelandse mark. maak wanneer hy twee weke lank ­ het omkuns in hul huise te waarder. Sonderdie essensievandieroman.Dis maar tot die einde van die maand - voor Virdiemensevan die jare vyftig was 'n vaal, identiteitslose affere, alrnalin die Anneks van die Nasion­ dit so natuurlik om 'n "Trechi" teen Die probleem begin met die ellelange, ale. Galery in die Tuine, Kaapstad, die muurteheas 'nElvis-plaatop die episodiese draaiboek waarin Saul Barnard staanen verf? draaitafe!. se lewensverhaal in ouderwetse (redelik . So, beskryf hy die proses: "Die "Die kunswereld is gegrond op seksistiese)hale vertel word. skepvankuns is vir mybaieernosion­ eksklusiwiteiten die bemarking van hi1878 woon Saul,dieseunvan'nboutkap­ eel. Ekbenader die doek met al hier­ werke teen hemelhoe pryse aan 'n per, in die Knysna-bos.Hy hou van olifante die opgekropte energie, wat ek baie bitter klein deeltjie van die bevolk­ en olifante hou van hom. Hy hou ook van vinnig en intens op die oppervlak ing...'nGroter bloatstelling aanvisuele borne en voel dikwels skuldig wanneer ou loslaat,Vanmy meesgelaagdewerke kunste 'op skool en 'n bemarking­ borne afgekap word. Hykry sy kans om wordinenkelesekondes geskep, omdat strategie wat dit die in-ding maak . homself teen sy pa te bewys. Dit is 'n be­ ek dandiesuiwer energie kanvasvang om kunsplakkate te koop, kan die kende skeuringwat meesteouers enkinders en oor 'n lang periode kan nadink en begin weesvan 'n groter bewuswor­ ervaar. En, soos te verwagte, verstaan Saul die veranderings aanbring wat nodig ding van dieplek van estetikain die sepa nie datsykind besigis om sy onafhan­ is om die kuns te laat gebeur." alledaagse lewe. klikheid te bevestig nie. Baileyis die derdekunstenaarwat "Inhierdiegenooidekunstenaars­ TotSaul,wataskinddeurChristoNiehaus genooi word om in die Anneks ten program is d1t belangrik dat die gespeel word, sy pa se huis verlaat is die aanskoue van die publiek te skep Nasionale Galery sy beeld van 'n prent nogal aangrypend. Niehaus se spel is . terwyl herstelwerk aan die hoofge­ 'regeringsdepartement-Iykshuis' meer as oortuigend. bou gedoenword. Dievorige kunste­ verloor en 'n opwindende plekword" Sodra die grootrnensedie verhaal betree naars was Francine Greenblatt' en Sela. en Saul agter meisies begin aanloop, raak dinge vervelig en voorsnelbaar. Selfs Ian Bannen (die moeilike oupa in Hope and Glory,wat uit Engelandingevoeris) se spel Weyers in Milius se tweede Apocalypse is oppervlakkigen karikatuuragtig. Hy lyk asof hy ontsnaphet uit 'n ou Dickens-prent. van waansinnige integriteit en ge­ Trouens, die hele prent herinner aan die. loofwaardigheid. heroYese verhale vanliefdeenongeregtigheid 'n Vars en fris (na die drank­ van die vyftigerjare. draaikolk) Nolte is Learoyd, 'n Diefilosofiese onderstrorninge vanDalene Amerikaanse droster tydens die Matthee se oorspronklikeverhaal bly altyd Tweede Wereldoorlog wie se lewe onderdanig aan die vertelling. Die prent gered word deur 'n groep Bomeo­ , slaageerderdaarinom dieswakhedevan die Indiane wat hom as 'n sielsverwant .:-roman (die verhaalself) as sy slerk punte ­ herkenweens 'n tatoeeermerkvan 'n die geskiedkundigestryd van die Afrikaner - arend op sy bors. Learoyd vind om ekonomieseonafhanklikheid wat belig­ vervulling by hulle en word hulle gaamwordinSaul se "upwardmobility"- te leier.Hy neem 'n eed om hulle teen belig. die booshede van "beskawing" (in Die loket was duidelik die sterkste oor­ die gevaldieJapannese - watkanni­ wegingmetdiekeuse vandietaal waarindie balistise., strooptogte deur die in­ prent verfilm is en die hoofakteurs. Arnold boorling-vestings maak - en die Vosloo het al in die verlede.in rolle gepas, korrupsievandieGeallieerdeMagte maar in die een pas hy nie. Dit was maar Marilyn Tokuda as Yoo In ~ watdie Indianemet 'n valsverdrag Hollywood wat in die regisseur en die ver- . Farewell to the King . vanonafhanklikheidomdieboslei). vaardiger se oor gefluister het dat rol­ MARIUS WEYERS verskyn Vry­ Sooseen Britseresensentditstel: prentgangers mooi mense wil sien en da;t JODAC, dag op onssilwerdoeke in 'nAmeri­ "Learoyd may be more Lord Jim hulle Engels moet praat, 'n Fout. kaans-vervaardigde oorlog-avon­ than Colonel Kurtz r------=:....----=------+ '.JODAC tuurverhaal vir die massamark waarin (Brando in Apocalypse), ,,,verlee nasleepsels van Kipling en but he's a man like any '.Conradweerdeurskemer. NickNolte other and Milius's film vertolk die hoofrol. insists that its not the Farewell to the King is on­ manthatcounts, butlife." beskaamd majestueus en pas goed En 0 jar Onse Ma- . in regisseur John Milius se ietwat rius is die Britse Ser­ . Ora [ou UDFT-hemp groter as lewensgrootteversame­ sant Conklinwat tot die •• enontmoet ons ling. Nietemin, soos sy ander flieks ongeloof van sy be­ opSaterdag 19 Augustus soos ApocalypseNow,Jaws,Conan velvoerendeoffsier ook . om10vm . the Barbarian en selfs die brander­ die vrye lewenstyl van by Admirals CourtIndie RoSebank~i plank-sage Big Wednesday, bevat dieIndianeaangryp. Die Wlnkelsentrum hierdie verwerking van die Pierre, fliek is ter plaatse in vir 'n "Mill-In". Schoendoerffer-novelleookelemente Suid,.Qos Asie verfilm. Tel: 836·60021838·1769

VryDagl 18 Augustus 1989 83 ..1 ••••au 'eaw;_I111111II • -• •....--.....,.y·.,~~----...... ·---~....-=----.--.,-- ......

Eet 'nhappie sjampanje

HETjy al ooitsjampanje-sorbet gerasperde suurlemoenskil nie, Kook die melk in 'n kastrol en geeet? In halwe eierwit Sorbet moet inkoueglasebedien gooi dievanieljegeursel by. Disheerlik, Maar moenie dinkjy word. Jy kan 'n kruisementblaartjie Kornbineerdiesuiker eneiergele kan'n goeie sorbet maak met swak Plaas diestroopin'nbale, gooi die of tweesaam metdiesorbetbedien, ' i'\ 'n bak en klop met 'n houtlepel sjampanje nie. Maakvirjou 'nsorbet sjampanje by en roer met 'n lepe!. of 'n vars aarbei. totdat die mengsellig is en 'n lint metTradition, watseker nou omen Voegdiesuurlernoenskil ensapby. Eensorbet wateknogniegemaak vorm wanneer die lepel uitgetrek by R16 'n bottel koso Klopdieeierwitliggies met 'n vurk het nie,is waatlemoen. Ek dinkdit word. 0 Asjy uitspattig wil raak, kan jy en voeg by.Roer goed. Plaas in die sal heerlik wees. Klop die melk stadig in diemengsel goeie Franse sjampanje gebruik, maar sorbetmaker. Mense, maak sorbet. in.Gooi terugindiekastrol nadat dit Tradition isgoed genoeg. Eksalmy Jy kan maar altyd 'n bietjie Daar was eenaand 'ngrootfunksie goed gemeng is en verhitstadig • 'n vriend BJ moet vra of ditonsbeste suurlemoensap by vrugtesorbette in dierestaurant waarvan eknou net gasvlam wat jy klein lean draai is plaaslike vonkelwyn is,maar ek weet gooi.Waarom weet ek nie, Miskien geskryf het. Ek onthou 'n tannie uit baie beter as 'n elektrlese plaat ­ dis lekker. het ditie doenmet diekleur vandie die Strand wat nie kon glo watsy sonderdat dit kook. EkheteenKersfees virmy vriend vrugte wat behoue bly - veral by geeet het nie, Sy het gese dis die Verwyder vandiehittesogoudie Ralph vanRalph's Restaurant atthe appels enpere is dit belangrik. lekkerste nagereg watsy ooitin haar mengsel sodiksoos'n ligteviaword End of the Alley in Stellenbosch Ek het vantevore in 'n rubriek lewe greet het. Ek stem saam met en gooideur'nfynsifin'nbak. Roer tema! metdunroom vervang word. Tradition-sorbet gemaak. Jy kom geskryf oor 'n restaurant waarin ek 0 haar. sodatditvinnig afkoe!. Rykenlekker,en moenie aanjou ver meteen bottel Tradition - al sy . gewerk het en hoe die eienaar my Envirdievanonswatvanroomys Dis nogal moeilik om die "via" gesondheid dink nie. gastehetdaarvan geeet,endaarwas hart op'npaar geleenthede gebreek .hou: hier is 'n lekker resep. net reg te verhit. As dit te vinnig Jy kanook'n koffie-roomys met nogoor. het.Ekhetvir homdiewonderlikste verhitwordworddieeiergeel korrel­ bogenoemde resep maak. Gooi50g Ek meet se ek het ook vir hom sorbette gemaak - perske,spanspek, 3/4 liter melk rig en verloor sy ver­ varsgemaalde koffie indiekokende suurlemoensorbet gemaak •diegaste papaja, appel, aarbei en'watook a!. vanielje-geursel (of In va­ dikkingseienskappe. melle, bedek en gooi dandeur'n fyn het nie netsjampanje greet nie. Wathetdie oubaasgedoen? Hy nieljeboon, maar waar kry jy dit?) Dieeiergele kanopgeskuif word sif, Suurlemoensorbet isdie klassieke het 'n warm sous daaroor gegooi 300g strooisuiker o tot16perlitermelk endiesuiker kan Al die beste, en spaar maar vir verhemelte-skoonrnaker, In die ou sodat daar omtrent niks vandiesorbet 8 eiergele tot 400g per liter opgeskuif word. daardie sorbetmaker. dae het die Franse likeurs tussen oor was toedit by die gaste opdaag Die melk kan gedeeltelik of heel- KOOS COETZEE maalgange gedrink. Maar toe hulle agterkom hulle raak te drank, het hulle hul gewoontes verander en sorbets tussen die gange begin be- . dien. Krui vir jou... Selfs die Parlseers het wynruit geken Onthou eendingbysuurlemoen­ sorbet: gebruik baiesuiker, Moenie "MAAR weejulle,Fariseers, want oortreders te beskerm! (Terloops,rufien versterk glo hier aanjougesondheiddink nie.Jy jul1e gee tiendes vim die kruise­ Tydens godsdienstige seremo­ die wi!,en 'n takkie wynruit injou moet nooitaan jougesondheid dink ment en die wynruit en elke gro­ nies is takkies van die krui ge­ wyn sal jou nugter hou.) as lekker wil eet nie. entesoort, en jul1e verwaarloosdie bruik om die binnekant van die Die Tswanas gebruik wynruit Hoernaak mens sorbet? Disbit­ vandag nog om geboorte- en men­ tereenvoudig. Gaan koop virjoudie reg endie liefde tot God. Hierdie kerk met heilige .water te be­ lekkerste vars vrugteenmaal ditfyn dinge behoortjulle te doensonder sprinkel - vandaardie benaming struele pyn mee te verlig. in 'n voedselverwerker of 'n vleis­ om die ander na te laat." (Luk "krui van vergifnis". 'n Wynruitaftreksel kan ged- 0 meu!. 11:42) '; Wynruit is 'n kragtige krui. rink word om moegheid en span­ , Maak virjou'n suikersiroop met Wynruit IS nie net gebruik om Die hele plant bevat rufien en ning te verlig, en dieselfde treksel 0 L2 kilo suiker in 1.4 liter water. die Fariseers oor die kole te haal olies - watvel-irritasie enuitslag kan gebruik word om plante van Verhit totkookpunt enroer met 'n nie, maardie regters van oudshet kan veroorsaak - en word ge­ insektete bevry. Voorwaar 'n veel­ houtlepel. Laat 'npaarminute kook dit in ruikertjies gedra om hulle bruik in die behandeling van sydige plant. , enskepdieskuimopdieoppervlak teen die luise en vlooie van die buiktifus en skarlakenkoors. RYKHATllNGH af. Gooi deur 'n sif en koel af. Dit Ruta graveolens kim 'n paarweke in dieyskas hou. Gooi stroop bydievrugteofsjam- ' panje, meng goed enproe totdat dit netreg is. , . Gooi-in die sorbetmaker: Haal uit wanneer ditgevries isenplaasin die vrieskas.. ',. . Vrugtesorbette moet jy nie te lankhou nie. Na 'n paar weke ver­ loor hulle heelwat van hul smaak. Moet nooitgreethoeveelhede maak mier grand eru met smaak? Jy storen Daar is baie goeie wyne vir nie. Maak eerder elkeweek virjou'n , Koop die regte wyn met kan onbeskof wees en se laas­ Delheim Grand Reserve entoesiaste wat op spesifieke klompie. behulp van BJ genoemde is 'n teenstrydigheid, Meerlust Rubicon druifsoorte gebaseer is soos 'n Kombinasie van 'n paar LANKWARDEN se wynlyste maar dit help nie die goeie saak Kanonkop Paul Sauer Zonnebloem Cabemet Sauvignon vrugtesorbets op jou bord laat jou van wynnie. Villiera Cru Monro aandie hemel glo, . en Zonnebloem Shiraz, Harten­ Nou 'npaarreseptevirmyvriend EEN van die moeilikste take van Daarom het ek gaan sit en 'n Warwick berg Shiraz en Hartenberg Cab­ Jak. Eerstens, sjampanjesorbet. 'n wynskrywer is om raad te gee klompie "treffersparades" opgestel Bertrams Robert Fuller emet, Al1esverloren Cabemet en aan mense wat hy nie ken nie, As van wyn wat ook 'n hoe posisie Rust en Vrede AllesverlorenShiraz, Le Bonheur 'n bottel droe sjampanje(pienk. my beste vriend byvoorbeeld 'n op mypersoonlike telkaartbeklee. Rustenberg Cabemet, Bellingham Cabemet sjampanje maak 'n mooier sorbet) bottel wyn soek, kan ek hom help 'n Lys sooshierdiekan duurwyne Boschendal Grand Cru en Shiraz, Rustenberg Cabemet 300 mlsorbetstroop omdatek sy voor- en afkeureken.. insluit-daarom isdaar twee lyste en Hamilton Russel1 Pinot Noir, 'n halwe suurlemoen Maar wat doen jy as 'n vir rooiwyn en twee vir witwyn. BEKOSTIGBARE Ander is Bertrams Shiraz, wildvreemde Die wyneverskynnie in volgorde ROOIWYNE Zandvliet Shiraz, Rozendal, Blaa­ mens jou bel en van voorkeurnie: Chateau Libertas uwklippen Cabemet, Chamonix jou vra wat 'n VaughanJohnson'aHouse Cabemet, Neil Ellis Cabemet, UITSTEKENDE Red Zevenwaeht Cabernet, Lievland goeierooiwyn is? 0 ~ Of erger, 'n pre- ROOIWYNE Lievland Rood Cabemet en Shiraz, Delheim (Ie·p*l1mle(j Backsberg Klein Babylon- Groot Constantia Heeren- Cabemet en Simonsig Shiraz, rood Dit behoort duidelik uit die lys Restaurant en Galery ,00: ------, Nederburg Edelrood te wees dat ek nie 'n hater van Nuwe Helshoogtepas Nederburg Baronne shiraz isnieen dat pinotage, merlot o 02231 _91269 Rustenberg Dry Red en pinot noir nie my gunstelinge ...... 0 .. Overgaauw Overtinto is nie. Simonsig Adelberg Ons kan daarop aanspraak dat Genlet lullekker dae In die ons die beste Suid-Afrikaanse o asemrowende natuurskoon van die rooiwyne in die wereld nuwe Helshoogtepas , maak maar dithelp ons • niks as ons nie iets het • o Ons verskaf heerlike oggend- en , waarteen ons dit meet •.' middaglee met skons, 0 '' nie. • o brandewyntert en room Gelukkigisons wyn • ••••••••••• besig om te verbeter. • o Ons bled ook 'n 0 0 'n Paar van die wyne ultgebrelde,a la carte-spyskaart • JANET TELIAN wat nog nie vrygestel • op die terras. 0 '0 0 • JACQUI CRAIG is nie, is in 'n klas van • Oop Dlnsdae tot Sondae . hul eie! Die toekoms • Mlddag- en aandete 0 Iyk goed. • Dis raadsaam om tebespreek , By die Mark-teater • ,Breestraat, Newtown Volgende week • Toe opMaandae ' 0 meer. o Tel: 838-6960 • Gelisensieer

• ••• .. • • • • .. ~ .. • • • c , • • .. .. ' .. .. ~ ~ " I • • .. .'. . B 4:., o , ., , , •••••• " •,, •••• , ,,,,,, VryDagl 18AuguslUs1989 SAUKverbrou selfs die groot oomblikke LOHENGRIN, 'n opera In drie opvoering, Daar was min huishoudings Kyk Weer bedrywe deur Richard Angelica Novak se Ortrud was met'n TV-stel in Suid-Afrika (steedspatetiese) Engelse byskrifte Wagner, opgevoer deur myns insiens nie boos en berekend Sukovs-Opera in die Sand du genoeg nie. Dierol verg uitstekende wat nie Maandagaand om somsdie twee ministers se woorde vooruitgeloop! vieropvanggebiede in die suide Plessis-teater, Bloemfontein. karakterspel wat steun op 'n drama­ agtuurby TVl ingeskakel het Ditis eending watTV nooit durf van Natal gaan begin. Resensie deur LOUIS tiese vokale vertolking en op subti­ nie. PW Botha se bedanking doen nie: om voor te gee iets is En watteraangenameaanbie­ HEYNEMAN ele bewegings. Wagner se konsep . endiereaksie vanFW de Klerk lewendterwyldit vooraf opgeneem ders is die tweebekendegesigte van opera, die sogenaamde Ge­ enPikBotha daarop was drama is, en dandeur kykers uitgevang te Gerhard Viviers en akteur Jon­ DIS hoogs onwaarskynlik dat Rich­ samtkunst, was 'n totale inklusiewe van die hoogste gehalte. word nie. Inderwaarheid is die athan Rands nie! ard Wagner 'n eeu of wat gelede konsep waarin die musiek, teks, /: Die eerste skande is natuurlik onderhoude ooketlikeure vooragtu selfs in sy wi!dste drome kon ver­ visuele aanbieding en spel moos , dat nie PW, Pik of FW'n woord deurdie SAUK opgeneem. , Die kort dokumenter oor die meed dat sy Lohengrinop dievlaktes saamsmeltin 'n metafisiese eenbeid. Engelsop so 'n uiters belangrike Nie-Afrikaanssprekendes moes) vlugtelinge in Malawi van Suider-Afrika opgevoer souword. En daarin kon sy nie slaag nie. ! oomblik vir alle burgers van die tevrede weesom eersDinsdagoggend Sondagaandop Netwerkwas plek­ En dat die eerste Wagner-operain Dieingevoerde tenoorGerd Bren­ land gepraat het nie. Daaroor is die twee onderhoude met behoor­ plek hartverskeurend, vera! die die Vrystaat 'n opvoering van ge­ neis se vertolking is vir my bederf nie-Afrikaanssprekende Suid­ like Engelsebyskrifte te sien. Dit i~ kinders wat jou so uit die TV­ ha!te sou wees, sou hy hom sekerlik deur sy gebrekaan suiwer intonasie. Afrika reeds in opstand. Maar net nie goed genoeg nie. / stel in die oekyk. ook nie kon voorstel nie. En vreemd genoeg was dit nie die hierdie is nie 'n plek om politici Maar dit was uiteindeliknie Sukovs het verlede naweek sy hoertonewat hydikwels te laaginsit ","uitte vreet nie. Sondaebet ongetwyfeld die beste veel meer as 'n oppervlakkige beurt gekry om die tweedeopera in nie. 'n Gebrek aan 'n rnusikale le­ Wat het die SAUK gedoen? TV-dag geword, minstens sover dit Cliff Saunders-specialnie.Soos dieSALugdiens seWereld vanOpera­ gato-lyn was nog 'n hinderlike Die SAUK het nie eens ~ TVI betref. Die laaste tweeSondae sy onsinnige, onintelligente reeks op te voer en getoon dat 'n eienskapvan sy vertolking, bodder om behoorlike Engelse se Amerikaansenatuurprogramme, openingswoorde: "Tobe a refu­ kleinkunsteraad 'n grootprojeksoos Ek vindditJammer dat feitlikdie bj'SKrtfte op die skerm te gooi die oor die Kalifomiese kondor en gee is certainly one of the most die met die nodige kundigheiden fi­ hele koor uit Durban "ingevoer" is. nie. Net so elke vierde sin is die bedreigde fret, was uitstekende depressing, most morbid posi­ nessekan aanpak en deurvoer, enkele Die, Vrystaters sou met die regte vertaal, en dan net gedeeltelik. en leersamekykgenot. 'nMens sien tionsto bein.Yetherein Malawi klein tegniese probleme tydens die leiding dit tog sekerlik knap kon , Meestalwas dit heeltemalonsin­ uit na nog. there are literally hundreds of openingsaand ten spyt. doen, \ nig. Sondaehet ook mynsinsiens die thousands of displacedMozam­ Die welslae van die LohengrinIe Die Sukovs-orkes onder leiding \ En dit terwyl die SAUK ure twee beste plaaslike programme: bicans whoare victimsof a war­ ten eerste by die weldeurdagtekon­ van Gerhard gEsit had 'n reusagtige (gehadhetomdittedoen! Omdie Collageen SO/50. ravaged land." sep van die regisseur Michael Ren­ taak om 'n orkes met vele jong spe­ . waarheid te se. die volledige Nie net is die programme goed En natuurlik kon 'n mens nie nison. Sy insig in die psige van lers soos 'n volwaardige Wagner­ Engelse vertaling van Botha se gemaaken word dit goedaangebied verwag dat die heer Saunders 'n Wagnerhet die simboliesebetekenis orkes te laat klink. In sommige van verklaring is teen sesuur se kant nie, maar dit wil voorkom asof dit woord rep oor wat nou eintlik van Wagner se musiekdrama reg die komplekseteksture het die orkes al oor die teleksdiens van die, dieenigstetwee SAUK-programme die oorsaak van die VIU. gteling~ belig - die ewige stryd tussen good nie tot sy reg gekom nie en dikwels Suid-Afrikaanse Persvereniging is waar toegelaat word dat die staat is nie. Rename is bloot in die en kwaad, die oorwinning van lig is daar netnieJ:enoegklem op die in­ (Sapa) versprei. . endieestablishment somsaangevat .verbygaan genoem, en dra eint­ oor danker; tense drama van Wagner se musiek \.. Boonop is 'nTV-kamerabloot word. .Uk nie meer skuld as Frelimo . Die Sukovs-opvoering kon wel­ gele nie, maar die geheelindruk was voor die anne gewese staatspre­ Die natuurprogram 50/50is baie self nie. iswaarnie soos Truk s'n met'n Carla gunstig. ? sident neergesit en net so gelos belangrik. Dit is die enigste plaas­ Ek hoop van harte die Suid­ PohlofMarita Napierspognie,maar Net twee opvoerings van so 'n virsyheleverklaring. Geenmoeite like program oor die natuur en die Afrikaanse politici en generaals die Kaapse sopraan Andrea Catzel grootskaalse opvoering? Waarskynlik t om dit meer aantreklikte laatlyk ekologie. Benewens die uiters be­ wat die vroedvroue van hierdie (in dierol van Elsa) hetvergoed met die gevolgvan'n gebrek aan belang­ nie. langrikeopvoedingstaakwatdithet terroristewas en hulle jare lank 'n vertolkingvan internasionale stan­ stellingby dieVrystaatse musiekpub­ Toekom De Klerlc enPikBotha in 'n land wat nou nie eintlikvrees­ gesteun het, het Sondagnag daard. Haar stem is goed gefokus, liek. Nogal jammer. aandie beurt. Volgens dieaankon­ lik groendink nie, het ditpotensieel nagmerriesgehadnadathulledie haar spel totaal in- I~.~ p"-~~~~Wi~'-' ••••• digers was hulle "in die ateljee" heelwat mag wanneer dit kom by verhongerdekinders en die ver­ spirerend en oor- ... om te reageer. Die duidelike onwenslike praktyke soos die dwaasdevroue-vlugtelinge in die tuigend. Hans vari suggestie was dat dit 'n lewende oopmyn-bedrywighede wat bin­ oe gekyk het. Heerdense drama­ uitsending was. En tog het die nekort in die ekologies-fragiele ri- MAXDUPREEZ tiesevertolking van Telramund was . . selfs opwindender as in die Trnk-

Maak reg vir James Belushi, . die jonger (en; watdwelms lentekonserte betref, effens verantwoordeliker) RICHARD COCK en Alan Solo- .boetle van die . mon, die dirigente van die kultus komedie- Transvaalse Kamerorkes en die . koningvan TKO Jongkunstenaarsorkes, sal 'n .'Saturday Night reeksvoor-konsertpraatjies aanbied Live,John oor die werk wat tydens die TKO Belushi, vertolk se lentekonserte in Augustus en die rol van September opgevoer gaan word ­ speurder Thomas as deelvan die Universiteitvandie Dooley in K·9 wat Witwatersrand se Centre for Con­ vandag begin. K­ tinuingEducation se program. g is 'n belaglike Die agtergrond sal deelnemers akroniem vir 'n groter waardering vir kameror­ canine of hond kesmusiek gee en'spesifiek diekon­ want Beiushi se serte wat bespreek word. speurmaat Is 'n Spesia!e pryse vir kaartjies vir polisiehond wat die konsert word aangebied. vir homself dink, Diepraatjies vindop tweeagter­ Jerry Lee. Hier eenvolgende Sondae, 20 en 27 pronk die twee Augustus in die Linder Audito­ saam vir die rium, Johannesburg College of Edu­ kamera. En so cation,Parktown tussen 19h15en aan. 19h45plaas. Dit kos R32. Diegene wat nie vandag kans kry om met die Centre (tel 716­ 5509)in verbinding kan treenieen nogdie praatjies wi!bywoon, kan ook oor die naweek bel. DieCentre for ContinuingEdu­ cation herhaal ook 'n reeks kur­ susse(die bogenoemde voor-kon­ sert praatjies ingesluit) wat aangebied word in September, waaronderTheJoy ofMusicMaking - waann volwassenes die ervaring vanspel in 'n ensemblekan geniet, 'n kursus in gevorderde draaiboek deur Jean Genet . skryf, 'n gevorderde Leer-en-Lees Regie: DIETER REIBLE program, alles-wat-jy-nog-altyd­ Wlndybrow: tot 12 Aug Momentum, wou-weet-oor-rekenaars en studeer­ Staatateat., Pretoria: vaardighede vir skoliere. 18-26Au

••• ' L L"' I"""'" •I j"., t' I!! I VryDagl 18 Augustus 1989 B5"

- aatt1lJ&Li.Jia;Ck&JW444Ui=;G;;aWi£i&&£2 Pickled Wullie met chips MUSIEK~ KAAPSTAD Jameson's Bar, Conunis­ Jack's Band. Maandag: bekend as die Yeoville new wave met'n apartever­ groepe, Baie spieelsen hoe trek vir "live" groepe, 'n sionerstraat: Em van die . Wendy Oldfield. Dinsdag: Yaught Club. hakke. Oop van Dinsdaetot Base: VanaandenSaterdag-aand(10.00)vier die Base daktuin en video en pool­ Iw1Cbuiteposte van"live'n Little Slster. Woensdag: Saterdae. hulle tweede verjaardag en hou 'n verjaarsdagjol. Kamer. Welkome afleiding local" musiek.Wyeverskei­ RushHour.Donderdag: The Panama Reds, hv Hendrik Sondagaand is ditdie Thete Kwartetmet Theta Mam­ van diedisko-twakop ander Rumours, Rockeystraat: 'n denheid van mbaqanga tot Jive. Verwoerd en Jan Smuts, biza, Big T en die broers Ezra en Duke Ngcukana plekke, Chris Prior en Neil Tipiese Rockeystraatse la­ rock. JIlZ saam met Crossroads winkelkom­ (deure openom 8.30) en Woensdagaand is lewendige Johnson is soms op ataand- "joint" virmensewat Saterdagmiddagete; geen KJpples, Markteater, New. pleks, Randburg: Vanaand: reggae. tocgangsgeld. Neil Solo­ town: Township-jazz se (00) Rudi and Friends, Saterdagaande die platejog­ sorns werk en van jazz hou. gies, Aanbeveel vir denk­ Taller's, Silversands, Seepunt: Britsekroeg aand met mon is vanaand, Saterdag­ voorstedelike tuiste, (Toe (onder) Delia Layton. die tradisiooele "fish, chips and mushy peas" en die ende jollers. Late Nite Duke's, Melville; enSondagaand tesien.Vol­ opMaandae,die res vandie Saterdagaand:(bo) FatCity, groep Pickled Wullie tree op. (Smg-a-long-goeters). Laatnag-alternatief vir mid­ gende week tot Donderdag weekoop van sewe-uur • en (onder) Delia Layton. Saterdag Rumour. Van volgende week Woensdag: is dit Pongola. nawekevan 5-uur- tot laat.) "Sondag: (00) Jack's Band, del-stedelinge. Oop van The Thunderdome, h/v vyfuur smiddags tot baie Rumour. Van 15 Augustustot 3 Sep­ (onder) Pierre van Staden. Arlles Cellar Pub, Riebeeckstraat34: Verskeie jazz­ Claim- en Noordstraat: laat saans en Saterdae vir Koala Blu, Melville: JazZ temberis dit Friends First. Dinsdag: (onder) Colin groepe treeelke Saterdagmiddagtussen2 en 6 hier op. word elke Sondag in die Sharnley. Woensdag: (bo) "Mega"-disko, kroee en middagete. Tot laat. binnehof aangebied deur Harbour Cafe: Rockey­ Neil Solomon and the Pas. .die Transvaalse Jazzklub. straat, Uh...RELAX met sengers, (onder) Ian ander leep-oog pseudo-in­ McCormick. Donderdag: ~f------tellektueles. Goeie koso (00) FatCity.(onder)Annie. Roxy Rhythm Bar, Main­ Ma~ straat, Melville: Vanaand: Swak bediening.Nice ou en Malcolm Purkey en die 8.00nm. Saterdae 9.00nm. seisoen-SusanPam se Curl tusisdit die hipnotikus Die formidabele African nuwemusiek.Beste laatnag The JunctIon, h/vBree- en Junction Theatre se Tot 23 September. Up and Dye - is steeds te Collie, weeksdae om Jazz Pioneers. Saterdag: rondleplekin die dorp, Ook Clairnstraat:"Ouer"rock en werkswinkelproduks i e sienl Met Val Donald-Bell, 8.00nm en Saterdae om Tooth and Nail is in die By die Adcock-Ingram, Lilian Dube, Nandi 9.00nm. Stlmela open 21 MarkseLaagerteater te sien Windybrow, wys Dalene Myeinbe,SuePam en Debra Augustusen speelelkeaand tot 9 September. Weeksdae Matthee se Kringe In 'n Watson. Daagliks om 8.15 (Sondaeuitgelsuit) om8.00. om 8.3Onm en Saterdae om Bos. en Saterdag en Sondag om Tot 2 September: 6.15 en9.15nm. 5.30 en 8.30.The Colossus Stagedoor: A Room with a Inyanga Women of Africa of Brooklyn (Face to Face Reviewis verlengtot 9 Sep­ PieterToerienbied aan: by die Markteater se Ware­ with Henry Miller) metBill tember.'Maandag tot Vry­ 'We and Them - dieverhaal house. Vier vroue - Jennifer Flynn is elke aand dag om 8.30. en Saterdag • van diehertoginvan Wind­ Ferguson, Gcina Mhlope, (Woensdagtot Sondag) om om6.00 en 9.00. In die Stu­ sor, gespeel deur Lena 'Sophie Mgcina en Thembi 9.00, in die Upstairs-tester dio (tot 26 Augustus)is dit Farugia, by die Leonard Mtshali - harmoniseer oor te sien. Regisseur: Mario Crossing the Line met Be­ Rayne-teater tot 9 Septem­ ons kontinent se vroue­ Schiess. linda Koning, Michele CYBORG ber. Dinsdag tot Vrydag om kwessies. Goeie sternme, Maxwell, Ingrid Emsley, Jean Claude VanDarrrre Debofal1Alchter 12·1811-__....:.:...::...... :.:.....:.:.....:.:._....:.:._-1 8.15nmenSaterdaeom6.00 goeie komposisies, goeie Two and Two make Sex David Haynes en Gaynor DAILY945.1215.2305157451000 ATOUCH OF INFIDELITY and 9.0Onm. Ookmet Chris musikante maar iets is fout. met Tim Plewman, Diane Young. Maandag tot Don­ FAREWELL TO THE KING Dlr~.c:~~~r2~s;~e~g,~~~~;'~~~ 1&~o64) Weare. Blithe Spirit met Tot 3 September. Appleby, Carol-Ann Kelle­ derdag: 8.15mn en Vrydag CYBORG A Sandra Duncan, Vanessa her, Saul Bamberger, Mel­ en Saterdag twee verton­ DAllY~~~,~~~~ ~~~u~ n~~~~ 10ob ) 1--_....:.:...::....::.:.:..:.:...... :.:...... :...... :....:.:.-1 FAREWELL TO THE KING Cooke en Paddy Canavan Black Sun: (Louis Botha­ ody O'Brianen MichaelTh­ ings: 6.15 ell 9.15nm. Re­ NIck Nolte, ManusWeyers (A) by dieAlhambra-tearer tot 9 laan - Orange Grove). ompson open 24 Augustus sensiein Vrydag. Action Thriller , (2-18) DAllY: 945, 1215, 230,515,7.45, 10,00 Jeao-Ciauoevan Damme DeborahAlchler HOT PURSUIT' September. Dinsdag tot Dark Ages Old Age Home by die Andre Huguenet DAilY 945. 1215230515,7451000 Vrydag om 8.00mn en of Yeoville met Sinclair teater. Regiedeur Rex Gar­ Nico Malan, Strandgebied: Saterdae om 6.00 en Beiles en Martin Jacklin is ner. DieTeater is tot September 9.bOnm. nognet vanaand om 10.15te gesluit vir restorasie-doe­ sien. 'n Musikale kabaret, By die Market se Upstairs leindes.Paul Slabolepszyse HOT PURSUIT My Children! My Africa! . WarSongs, met Antoinette kan Othello - The Movie Smallholding word van ATOUCH OF INFIDELITY John Cusack, Robert Loggia (AI die omstrede nuwe Fugard­ Butler en Clare Lovedayop met John Kani, Joanna Maandagtot Donderdagom Ted Danson. Isabella Hosselunr (2'"14) I-.l.I8JJ.Lll~.lZJU;lllJill..1£UIl.lll!..-I A Touch Of stu!c. Gekritiseer as polities klavier: Woensdag, Vrydag Weinberg, Richard Haines 8.30nm en Vrydag en OAILY 9451215230 157451000 .. THREE FUGITIVES nalef en te lank, maar die enSondag om 10.3Onm. Die en Dorothy-Ann Gould ge­ Saterdagom 6.00en9.0Onm Infidelity WHEN I FALL IN LOVE . N'CkNol1e,Ma,"nShort (AI tweedehelfte is vinniger en vertoning Nice and Easy sien word. Maandag tot in die Arena opgevoer. Tot Timothy Hulton. Denrus Quaid (2·16\ Comedy ,\2· 141 roerender. Hoofteater, deur Minouche Kaftel en Donderdag: 8.15mn, Vry: 19 Augustus. TedDanson Isabella Bosseuuu OAILY 930 1200 230 515745 1015 THE PRINCESS BRIDE DAllY945. 1215. 230, 515 745 10,00 Markteater, Newtown. Met met Waldo Malan op die dag en Saterdag 5.30 en P~"~k,n, TEQUIlA SUNRISE. Mandl Chns Sarandon (A) JohnKani, KathyJoRoss en klavier is Saterdagaand om 9.0Onm. Middagvertonings Theatre on the Bay, "I 1'1 2 8 DAIL~e9~~~~~~5~2c~gll~1~fe;fl~r 1606) :I 1'1 I I II ,; : Rapulana Seiphemo. 10.30te sien. Diebeste stuk Dinsdag, Woensdag en Kampsbaai: Who Goes Maandag tot Vrydag om indie stad tot dusverhierdie Donderdag om 2.3Onm. Bare met Errol Hart, Eleni Cousinsen MalcolmTerrey CYBORG KAAPSTAD duur tot 9 September. Ver­ JeanClaudeVan Damme. Deborah Richter (2-1S) , . I :. I DAILY 945,1215,2,30,515,745,10,00 tonings: 8.0Onm weeksdae Baxter-teater, Mainstraat: en 6.00 en 9.00 Saterdae. , CYBORG ATOUCH OF INFIDELITY Kaapstad Hoofteater: Tot 19 Augus- ActIon Adventure' (AI Jean Claude VanDamme Deborah Richter i2·18) Ted Danson, Isabella Bosseuuu (2-14) Nick Nolle, Manus Weyers DAILY 9,45. f215. 2 30,515,745, 10,00 DAILY: 9.45, 1215,230, 5.15, 745, 10,00 DAilY 945 1215 230 515 745,1000 HOT PURSUIT THE'BURBS John Cusack.Robert loggia (A) Tom Hanks, Came Fisher (AI DAILY 945, 1215,230, 515, 745, 10.00 DAILY: 9.45, 1215, 230, 5,15,745, 10;00 ',' 'I Everard Read-galery: Uitstalling genaamd New Acquisi­ Crossing tions wat intemasionale kunstenaars soos John Piper, Sir INDIANA JONES Robin Philipsonen Winifred Nicholson insluit, Tot 2 Sep- Delancey AND THE lAST CRUSADE Hamson Ford. Sean Connery (A) tember. .. A Heart-wa,ming Comedy IA) DAILY.930.1200,230,515,745.10,15 INDIANA JONES Amy IrVing Peter Rlegerl AND THE lAST CRUSADE Markteater, Newtown:Groepsuitstalling deur lede van die DAilY 945. 1215 230.515,745. 10,00 Hamson Ford,SeanConnery .(A) DAllY· 9 30, 1200, 230, 515, 745, 10,15 Katlehong-kunssentrum, Tot 9 September. Fotografiese AUGUST 18 945 SOLOOUT' uitstallingvan David Goldblatt tot 9 September. .HOT PURSUIT Gallery on the Market, Newtown: Steve Cohen se ~ohn Cusack. Robert Loggia (A) uitstallingvan suggestiewemeublementLiving Room duur 'I , 1 tot 23 Augustus. VolgendeuitstallingBroederstroom Press, afdrukkeenplakkate gedruk deur Bruce en Mark Attwood, open 27 Augustus. Duur tot 13 September. Her Alibi Natalie Knight-galery, Hyde Park: Etswerke genaamd ATOUCH OF INFIDELITY HomagetoRodin,tekeninge deurMarie Grotepass en brons Ted Danson, Isabella Rossellini (2-14) r.1"P.~",~~;,p.;, ' DAILY· 945, 1215, 2 30, 515. 745. 10.00 torso's vanmans deur DesmondGreig.Tot 30 Augustus.

Rom.ntle Comedy (A) 'I Things-galery, Markteater kompleks: Jane Gainsford se . Tom Seueck.James Farenunc DAilY 945. 1215.230.515.745. 10.00 drake wordtot 2 September uitgestai. CYBORG La ChIne Des Ts'ing, Rosebank: Uitstalling van matte uit JeanClaLCle VanDamme. DebOrah Rlchler 12- t8) DAILY.9 45, 1215,230.5.15,7,45, 10.00 Tibet vandieAltfieldgaleryin HongKong.Tot 2 September. .. Tel: 788-1307. ' INDIANA JONES Karen McKerron.galery, Bryanston: Skilderye deurAndre A Touch Of AND THE lASTCRUSAOE CYBORG Hamson Ford, Sean Connery (A) van Vuuren, tot 23 Augustus. ' DAILY' 9 30 1200 230 515 745 1015 JeanClaudeVanDamme. Deoorah Rlchler (2-18) Infidelity DAllY· 945, 1215,2,30,515,745,10,00 Kuns uit Venda istot 19Augustuste sienby die Sanderling­ Romantic Comedy (Al galery in die Smalstraatkompleks. Comedy 12-14) Tom Selleck. James Farenuno . TedCanson Isabella Rcssemm DAILY 945. 1215.230,515.745.10.00 Kim Sacks-galery, Cavendishstraat, Bellevue: klere, krale­ DAilY 945, 1215 230 515 745. 10,00 en handwerk uit Botswana. Kuns van die San, Herero en . Mbukushu. THREE FUGITIVES CYBORG Galery 21: Algemene galery-uitstalling. NIck Nolle, Martin Short (A) African Magic:Inheemsehandwerken kunsartikels. Onge­ DAILY 945. 1215,230.515,7.45.10,00 woon en outentiek, Rockeystraat 20, Bellevue, Johan­ CYBORG I, KILL SLADE nesburg, en Milkwoodsentrum9a, Plettenbergbaai. CYBORG Zona. NaieweAfrika-kunsen -appliek; inheemse handwerk Action Th,lller 12·181 JeanClaulleVanDamme-. Deborah81chler (2·18) en kuns, Grantlaan64, Norwood, Joharmesburg. Jean·Claude VanDamme DebOlah Rlchler DAILY,945.1215,230, 5,lS; "~5. 10,00 Kaapstad DAilY 945, 1215.230515.745,10.00 Baxter-kunsgalery: From the Centre bestaan uit is :1 '" ATOUCH OF INADEUTY Ted Danson. Isabella AosseHml (2-1A) drukwerkeop papieren materiaaldeurPhilippa de Beer.Tot DAILY 945, 1215.2 30, 515,'1~5,.,10,09 THE RESCUE 'l1ffifJ!Yf1j)~ 26 Augustus. Nuwe tel: 685-7880. :1 ' gevm DIllon (A) , "~dtii;' DAilY 945,1215.230,515 7,45,1000 LASTCRUSADE fl:1%f~ Action Adventure IAI KAAPSTAD Hamson Ford Sean Connery UNDERCOVER DAILV9301200230515745 1015 I.J':'. and ihe ' (A) DaVid Neldort, JenmrerJason leigh (A) ,, I, 1 Gallery 709, Adderleystraat: Robin Mann, Pieter van der .LAST CRUSADE DAILY: 945,1215,230.515.745.10,00 I' 'II' Westhuizen, Naama Nothmann AnnLinsell-Stewart Lukas COBRA Beeldh~uwerke Action Adventur, JAI 1 THREE FUGITIVES WHEN IFALL IN LOVE Action {AI vanVuuren en andere. deur Eduardo Villa Hamlon Fo,d. Sean Connery BURNING Sylvester Stancne DAILY 930. 120023051574\,101\ N~~~~~~T ~aog~ 8S~8rl ,(~) DA~~~~6.~~~~~2~~~~1~5~~:~~ 1~1~6) en David Brown Ook bekende intemasionale kunstenaars. PLUS SECRET Cape Gallery, Kerkstraat60: Galeryversameling van onder -. I: I I I.I Drama (AI Her Alibi FayeDunaway Klaus Mana Brandauer Romantic Th,iIIe, (A) andere RuthSquibb, Nico Verboomen Douglas Treasure. DAILY 945, 1215 230.515.745. 10 00 Tom Selleck. James Parennno CYBORG MON-FRI9 0 00 730 AT110033 00 .Kunskamer, Bergstraat 14: Suid-Afrikaanse kunstenaars JeanClat.deY&l1 Damme. DeborahRIchter 12·'8) THREE FUGITIVES 'I 1 :1 'I,: Three NIck Nolle. Martin Short (A) soos Piemeef, Maud Sumner, Maggie Laubser, Irma Stem, DAilY' 945.1215: 230.515.745,10,00 DAILY· 945, 1215, 230. 515, 745,10.00 Criminal Law MUfder ThrIller 12 181 Preller, Welz, Kibei, Caldecott en Boonzaaier. Fugitives l

***THREE FUGmVES ­ Die storievan 'n bankrower op paroolwat deur .'nander Tyg"v.neyC.n~•• 1,1I.ln, T,1. 17-1710 TEL. (02' 2-5581 • (patetiese) bankrower DAILY: I 45. 1100.1.30.5 3D. 100. 10.15 pm ~iJogb i'3b7n\li'~8"L 15 m Pm aangehou word. Die polisie • JAM~SHI • MON.TitURS: 3:00. 5.0011(,m wil homnie glo dathy hier­ K 9 • TOM SELLECKIn die keer die onskuldige is DETECTIVECDMEDl7p.O.2-8) ~m!\b'~1 nie. MetNick Nolte, Martin L: .• 1.•.•. O..• 1 R' pm • TC\M!fnL:ECK • SAi: 2 00:4.30: 1:.5:gOD ,m Short en Sarah Rowland ' MON-THURS. 1.30. S.30. 1.00pm Doroff as die ses-jarige in­ HER ALIBI • JOHN RITlER InII ... Edwlfd.. Idullhil trovertemeisietjie wat hulle SUPER COMEDY-THRILLER (All) SKIN DEEP GAILY: 1.•5.1100.1.30. 5.30. I 00.10.15 pm THE COMEOITHAT GLOWS IN TH! DARK II-II) avonture meemaak, • JDHN RITTER. * SATURDAY '"0.30ImONLY * BLAKEEDWA~~S: ADULT HIT TEEN WOLF 2 Die Vi~tnarn­ lIIE TWO T1IUGHEST COPS ***196/j • • TOWII- BaIISlII AIIIl HIS oorlog is alweer 'n terna in !~E!~AI2~RK (1.19) DRIVE-INS POUCEDOGI hierdie soetsappige weer­ * SATURDAVa1945ImONLV * * NIGHTLY AT 7.30 pm * MY AFRICAN ADVENTURE RUOperCor, C'mbl erL.U. 'or 2Film. gawe (met diese1fde regis­ K·9 GAILY: 9.•5.11.2.30.530.1.00.10.15,,, seur as On Golden Pond) TEO DANSON. ISAI!llA ROlELliNI van hoe die Hippie-era 'n ATOUCH OF INFI)EJ.ITY THREE FUGITIVES klein Amerikaanse dorpie COMEDY - DRAMA 11-141 LJUlhlor-PlCk,d C,m'dy 'orh,ry,., tref. Dit draai die keer om THE RESCUE twee kollege-vriende Klvln OUlion- khan IftdAdventure - fA", THE SHOCK THRILLER STARRING Inl,m Centre, P.row T.l. 92·512& KEVEN BACON' (Kiefer Sutherland en MON-THURS: IUD, 1.30. 5 30.I 30P" I: CRIMINAL lAW (2·111 FRIDAY: 10.30. 2.30.530.100.10.15 '" SING (AI RobertDowney Jr). "lot· ...OIIf""m_~lII ~f~g~1~~~il;oA5R3~JLo~J~~(O'oA CRYINTHEDARK lUll inl.,.""'rluld I,· ***INDIANA JONES CIRCLES IN AFOREST M'rytSI'..pGripP ..... II.141 lASED DN THE BEST SEllIHG NOVEL (All) YOUNG GUNS ( AND THE, LAST CRU· (AI MON-THURS: 10.30. 2.30. S30.1.30pm Ch"'.Sh.. '.Kio~,Sul1lor".' DUldOl,I<1.,(Ani (AI SADE- Harrison Ford isvir FRIDAY: 10.30. 2.lP.5.30. 1.00. 10.15,,, SAT: 11.00, 1.30. 5".30.1.00.10.15,m die derdekeer terug met sy • JOHN CUSACK • Pa (Sean Connery) en die -In- SUPER DRAMA AND ACTiON DOUBLE DUE TO THE.fmJlTltATURf OF TIllS COMEOY IT IS THE NAUGIfTY COPS AR(8A()(WITllMOflE LAUGHS NICK NOLTE & MARTIN SHORT INTHE NICK NOtTE &MARTIN SHQRTINTMEHlT PfRFORMANCEI pragtigeAllisonDoodyas'n NOWHERE TO HIDE NOT RECOtIMENO{Il FOR CHllDREfjI -1lI0REfutl l ttlTCOMEQY' COMEOyl SAY ANYTHING Amy Mldi9ln. WarAeUon Ollml (1.161 ACRlIITlEDARI (2-1'1 IftRESISIAllE - AGEM OF ACOMEDY (All) SXIII DEEP ,_.,"'-1Ii POUCEACADEMYB • 'AI THREE FUGITIVES '" THREE FUSmVES 'A) kunshistorikus, Die prent MlSTEPMDTHERISANAlIEN 1>-1" BEEnEJUICE IAI FDREVER FRIENDS KINJITE 12-1" '" DEADLY PURSUIT (PII·_) rm"liLiCDlClTO~1lIl11H * SATUROAV.l lDamONLY * PROM NIGHT 2 ZS"':KfIlALIIVOAMGfROUSlIAlSOttS "lot L1CEIlCI lOlllll1CROOGED ""':1HE'URISI1WIIlS "lot:l1lEIURlIJllAltVSUl YOU MUST BE JOKING TOO Harror·Tfluml 12·161

VryDagl 18 Augustus 1989 B.7

•••• ~.~.,,_~•• ~ .. __ ... "" ...... ,."" ... , •••••••• - •••••• 1. .' ~t------

seer in die prent. Me t Peter Fa lk, Robin Wr ight en VRVDAG 18 Britse komediante Peter Cook en Mel Smith. TVl 7.00 Goeiemore SA "" CRY IN rna DARK ­ 3.30 Take a Break As pa weg is met besigheid Meryl Streep vertolk die rol 4.00 Santa Barbara van Lindy Chamberlain in 4.25 Fast Forward hierdie ware Au stralie se 4.55 Art Facts W IT NESS IN A W AR WH EN FATHER WAS oor 'n pa met 'n vreeslike Net. ing van sy lewe aan te drama oor 'n getroude paar 5.05 Rockbottom and Com­ ZONE wys Don­ AWAY ON BUSIN ESS, 'n geheim, wys Saterdagaand pak . 01' spes iale versoek wat slagoffers van die media pany derdagaand 01' M-net en bekroonde Joego-Slawiese op TV I. n Jong mci sie Donderdagaand is weer vir ju lie met die spiere. word . Die gesin se baba­ 5.25 Lion Series Bible Sto­ is 'n drama oo r 'n ge­ drama wat hom in die jare word - skynbaar- deur haar Iagtyd 01'M-nel wannecr die dogter word tydens 'n ries hard e televisie joernalis 50's afspeel wys vanaand01' kerel verrnoor, wat dan vi r Miss TEEN USA Pageant Agatha Christie se THE naweekkamp deur 'n dingo 5,30 Top sport ges peel deur Chri sto­ M-Net. Die pa van 'n vier jaar tronk toe gaan. om elfuur gewys word . Die M IRROR CRACK' D · weggesleep en hull e word 6.00 News pher Walken wa t 'n kans huisgesin word na 'n karnp Wanneer hy weer 01' vrye week se beeste program. beloof misterie en in­ van moord hu lle kind 01' 6.I 5 Sundowner kry om 'n onderho ud te weggestuur orndat hy 'n voet is, is hy vasberade om Moet dit nie mis nie. trige, 'n Klo mp bekendes aangekla, Sam Neill spcel 7.00 Airwolf IV vocr met 'n top PLO ­ indiskrete opmerking ge­ die regie moo rdenaar vas te pak af in 'n plane landse die ro l van Michael Cham­ 8.00 Netwerk leier Yassin, in Beirut, maak het. Soos gesien deur trek . Met Paul Sorvino, MANNEQUIN wys ook dorp ie, Mar y Mead, en berlain. Streep is vir 'n Oscar 8.45 Police File Hy ontdek allerand e die DC van 'n ses-jarigeseun. Karl Malden. en Shirley Woensdagaand 01' M-net dis nie lank nie of die benoem vir haar vertolking. 9.00 Simon en Simon dinge tydens sy bc soek, Met Moreno D'E Bartolli, Knig ht. met Andrew McCarthy en koppe begin roJ... Met 10.00 Laataandsessie Ook met HywellBcnnell Miki Manojlovic en Emir Kim Cattrall indie hoofrolle. Eliza beth Taylor, Rock ""TEQ UILA SUNRISE- 'n 10.20 Plekkie in die Son ­ .en Marita Marshall. Kusturica. Nei l S im on se M AX 'n Kunstenaar skep die per­ Hud son, T ony Curtis en Polis ieman, 'n dwelmh an­ Oor 'n rykrnansvrou wat uit­ DUG AN RETIJRNS is 'n Iekte winkelpop en sy wild­ Ang ela Lan sbury Guy delaar en 'n pragtige vrou vind sy is melaats. Na 'n Die eerste dcel van Chris SO NDAG AAND 01' TVI komedie oor 'n sleg (Jason ste drome word waar toe sy Hamilton is die reg­ raak mel rnekaar gemoeid lees-en-snik roman van Ena Barnard se NAGSPEL wys Die Steppe, 'n drama na Rob ards) wat begin oud besluit om lewendig te gise ur. Die film wys en die vonke begi n spat as Murray . Met Jana Cilliers. wys Donderdagaand 01' 'n verhaal deur die Russiese word en besluit om goed te word! Sond agaand op M-Nel. emosies en plig teen rnckaar 11.55 Oordenking TV I en gaan oor Poen, 'n skry wer, Anton Tsjekof, oor word deur sy verge te klein­ ges te l word. Met Michelle po lisieamptcnaar wat 'n seuntjie wat saam met sy seun (Matthew Brod erick) D om m e s- ka n-ook- Iee s­ THE DETECTIVE met Pfeiffer, Mel Gibso n en Kurt TV4 iewe rs in die boendoc s 'n oom, die plaaslike priester, en we duwee-dog ter afde Jing : Arnold Sch ­ Fr ank Sinatra, Lee Ru ssel. 6.03 Topsport grenspos bewaak. Die deur die steppe skool toc ry. (Marsha Mason) met duur warze negger is Remi ck en Jacqueline 9.04 Colossus: The Forbin man raak lelik o nsteld Hulle wedervaringe en die geskenke te oorwe ldig, Sy Dinsdagaand 01' M-net te Bissell is 'n drama oor 'n " MY STEPMOTHER IS Project toe sy eensame vrou talle kleurryke karakters dogte r se poliseman-kerel sien in COMM AN DO, 'n speurder in New York AN ALIEN - Kim Basinger 10.48 MASH begin ogies maak vir sy wat hulle teekorn, is 01' (Do nald Sutherland) ver­ aksiebelaaide avontuur wat 'n onaangename, is 'n wese uit die buitenste I 1.15 BZN Special eni gste gevangcne. Met sigse lf 'n belewenis. moed egter onraad , en ste l waari n 'n afgetrede korn­ korrupte saak moet on - _ ru im en Dan Aykroyd 'n Paul Eilers en Katinka ondersoek in... Die fliek mando-lid gedwing word dersoek en oplos. Don­ ruimtenavorser - wat uitein ­ M-NET Heyns. URG E TO KILL, 'n drama wys Woensdag aand 01' M- om die mccs desperate send- derd agaand op T V1. de lik met haar trou. 10.30 Slugger's Wife 12.10 60 Minutes ,. AD RINGERS 6.03 Easy Street 2.30 Telygame s Filjante wenne r van 10 6.30 Topsport 3.00 The Mean Sea son TVl Kanadcse Genie-toeken­ 9.04 The Colbys 4.40 60 Minutes 6.00 Goeiemore SA nings waarin Jeremy Irons 9.58 Net Ee n Fout 5.00 1101 Hits 3,00 Tel eskool albei ledc van 'n tweeling 11.43 9 to 5 001' Tyd 3.30 Opvoedkundige TV vertolk. 'n Regte Cronen­ 6.00 Loving 4.00 Dagse Dokter berg-riller. Ook met M-NET 6.30 Amen 5.00 Rompelstompclstories Genevieve Bujold . 10.30 The Slugger's W ife Intekenare 5.10 Wielie Walie 12.10 Newsnight 7.00 Highlander 5.30 Skooldae 2.30 Telygames 8.45 60 Minutes 5,57 Kompas ' ATO UCH OF IN FID EL­ 3.00 The S ilence 9.00 When Father was away 6.00 Die Nuus ITY - 'n Paartjie met baie in 4.40 Two of a Kind on Business - kyk onder 6.15 Potpourri geme en: sy vrou s laap met 5.00 The Flintstone Kid s hoogtepunte 7.05 Die Onfei lbare Ven­ haar man. Met Te d Dan son 5.30 The Adventures of the J1.15 Dog Day Afternoon nootskap (van Cheers) en Isabella Galax y Rangers 8.00 Network Rossellini. OopTyd 9.00 Dallas 6.00 Lov ing SATERDAG 19 10.00 Topsport • HER ALIIll-T wee van die 6.30 Dear John 11.00 Open University wereld se sogcnaam de aan­ Intekenare TVl 11.55 Evening Prayer treklikste mense, T om 5.57 Oggendboodskap 7.00 Mannequin Selleck en Paulin a 8.20 60 Minutes 6.00 Opvoedk undige TV TV4 Porizk ova (Iaas gesien in 6.30 Agriforum '88 9.00 Max Dugan Retu rns ­ 6.00 Fame Anna en 01' die voorbl aaie 7.00 Goeicmore SA kyk onder hoogtep unte 9.04 A Deadly Business van 300 tydskrifte in die 9.00 Opvoedkundige TV 10.35 New snight 10.48 The Hit Squad afgelope ses jaar as model) 11.00 Beyond 2000 11.00 Mar ia's Lovers 11.10 Gunsmoke raak verlief. 12.40 Tegno logie 12,03S,W.A.T . 1.00 Sakkie en Thomas ·SKIN DEEP - John Ritter 1.05 Amigo en Vricnde M-NET (van Hooperman en Three's 1.10 Spesiale Agent TR fO.30 The Silence TVl . Company-faam) is 'n ver­ Sloane 12.30 Rendezvous 6.00' Goe iernore SA leentheid in 'n Iliek met 'n 2.00 Topsport - 2,30 Telygames 3.00 Teleskool naam wat die produk gocd 6.00 Nuus 3.00 The Paper Chase 3.30 Opvoedkandige TV oms lu yf. Baie m cisies in 6.15 Teletreffe rs 4.50 Ear thf ile 4.00 Dagse Dokter baaikostuums, En so aan. 7.05'Spioen-Sp ioen 5.00 Wildfire 5.00 Niklaa s 8.00 News 5.30 Starcorn 5.25 Te kk ies 8.35 LA Law III . OopTyd 5.57 Kompas 9.30 Urge to Kill- kyk onder AI Pacino en Kie in Dog Day Afternoon op M-Net 6.00 Loving 6.00 Nuus hoogtepun te 6.30 Valerie 6. I5 Uit en Tuis 11.05 Late Night Live - Die eers te episode van 'n 3.00 Not for Publication tuurreeks van sewe deur lntekenare 7.00 Nagspel -; kyk onder 11.45 Epilogue vier ledige reeks oor 'n 4.25 60 Minutes Jack Lond on oor rnenslike ONAF HAN K LI KE hoogtepunte klomp stout skoolseuns. 4.50 Panorama swakhede, ambisies en 7.00 Commando - kyk on­ BIOSKOPE 8.00 Network TV4 Mel Zack Galligan, Albert 5.30 Runaway with the rich teleurstellings. der hoogtepunte 8.30 60 Minutes 9.00 War and Remem­ 6.03 Redd Foxx Schu ltz en Robert Joy . and famous 11.50 Oordenk ing KAA PSTAD 9.00 Sokker brance 6.30 Mr Belvedere 4.15 Collage OopTyd 10.00 Carte Blanche 10.00 Topsport 9.03 Benson 5.20 Time Flyer 6.00 Falcon Crest TV4 LABIA - Oranjestraat 68 11.00 When Father was 11.00 The Detective - kyk 9.29 1I00perman 6.1050/50 Intekenare 6.03 Sm all Wonder 6.50 Bui lt for Life away on Business - kyk onder hoogtepunte Vanaand:6 ,OO C ros s ing 9.56 Hotel 7.00 Carte Blanche 6.30 Top sport 7.05 Li fe Style onder hoogtepunte 12,55 Face to Face Delancey. 8.00 Jul ia and 10.46 The Tracy Ullman 8.00 Wildlife on One 9.03 Family Ties Show 7.30 Th y Kingdom Come 8.30 The Best of Europe 9.32 Dynasty Julia. 10.00 The Accidental TV4 T ouri st. . 111.10 TJ Hooker 8.00 Netwe rk 9.00 The Mirror Crack'D ­ 10.24 A Man Called Hawk 6.03 TV4 Top 20 S aterdag: 10.00vm en 9.45 Die Steppe - kyk onder kyk onder hoogtepunte 11.11 Neil Sedaka - deel 2 hoogtepunte 6.30 Muzik A La Carte 2.3Dnm Asterix and Cleopa­ M-NET 10.42 West 57th TVl 11.10 The National Gallery 9.0421 Jum p Street tra . 5,00 The Kitchen To to. 11.30 Revue I,'lus 11.00 Boks M-NET 6,00 Goeiemore SA - Die vroee Renaissance in 9.58 Nig ht Court 7,00 The Unbearable Light­ 12.30 Rende zvous 10,30 Bye Bye Braveman -3.00 Teleschool Italic 10.25 Mis daad in Miami ness of Being. 10.15 Julia 1.30 Motorsport 12,00 West 57th 3.30 Opvoedkundige TV 11.35 Perspektief MAANDAG 21 11.16 Ripley's Believe It or and Julia. 2.00 Boks 2.30 Telygames 4.00 Silhouette Not 4.00 Sokker TVl 3.00 My Science Project 4.55 Filemon JO HANNESBUR G Oop Tyd TV4 4.30 The Adventures of 5.IOZAPMAG 6.00 .Goeiemore SA M-NET 6.00 Houston Nights 6.03 Kupid Te ddy Ruxpin 5,25 Lion Series Bible Sto­ 3.00 Teleschool 10.30 Not For Publica tio n MINI CINE - Pretoriastraat Intekenar e 9.04 Masada 5.00 The Incredible Hulk ries 3.30 Opvoedkundige TV 11.55 Money Programme 49, Hillbrow. 7.00 Mannequin 9.55227 5.30 The Smurfs 5.30 River Horse Lake 4.00 Santa Barbara 2.30 Te lyga mes Pink Floyd middernag 'spe­ 8,30 60 Minutes 10.22 Sing Country OopTyd 6,00 News 4.25 Webster 3.00 High lander cia l' vanaand: Pink Floyd 9.00 Bye Bye Braveman 10.54 To psport 6.00 Lov ing 6.15 No Jacket Required 4.55 Filemon the Cat 5.00 The Berenstain Bears Live at Pompeii, Spe siale 10.30 Newsnight 6.30 Perfect Strangers 7.00 Telly Fun Quiz 5.10 Pumpk in Patch 5.30 The Rea l GhOSlbustcrs kJanktoeru sting is in die 11.00 To ugh Enough M-NET Intekenare 7.30 Louis Motors 5,25 Lion Series Bible Sto­ Oo pTyd teater aangebring vir die 7.30 Indiese diens begin 7.00 Young Frankenstein 8.00 Netwerk ries 6.00 Loving . vert onin g, Selfs vir nie­ 7.3 1 Sharmeelee 8.45 60 Minutes 9.05 Cos-Wes SONDAG 20 5,30 Lassie 6.30 Th e Wonder Year s Floyd fans, 8.40 Whccls of Fire 9,00 Quartet - Die lieflike 9.35 Diagonal Strect 6.00 News Intckenar e Volgende week wy s John 9,10 Naas Garga Isabella Adjani specl die ro l 10.00 TopSport TVl 6. 15 Graffiti 7.00 Revu e Plus Boorma n se Hope and 9.50 Ram ayan van 'n eensame Franse vrou 11.00 Die Ma-Plollers 1.30 Pinocchio 7.00 Th e A-Team 8.00 Motor sport Glory , Inteken are wal verlei word. 11.30 Die Storie agler die 1.55 Zm-! 8.00 Netwerk 9.00 Witn ess in a War Z one Vanaand en Saterdagaand 1.30 Th e Adventures of 10.35 Money programme Storie 2.05 Once Upon a Time... 9.00 Elmien Adler - Kyk onder hooglepunte wys die ongeloofli ke Teddy Ruxpin 11.00 The Slugger's Wife 11.55 Oordenking Life 10.00 Topsport 10.35 Newsnight Woo dstock en Lcd Zeppelin 2.00 Storybreak 2.30 The World of Audubon 11.00 Verhale van die Klon­ 11.00 1989 Miss Tcc n USA se Th e Song Remains te 2.30 A Waltz through the TV4 3.20 The Prodigious Hickey dike - Die eerste van 'navon- DINSDAG 22 Pageant Same, Hill s 'n Treffersparade van wyn

B 8 VryDagI 18 Augustus 1989