egzemplarz bezpłatny • lipiec / sierpień 2018 • 4/2018(8) • ISSN 2543-9197

W tym wydaniu m.in.:

W Balinie praca wre Teren wokół stawu w miejscowości Balin zmienia się nie do poznania. We wrześniu oddany zostanie do użytku m.in. pomost rekreacyjno-spacerowy. str. 2

Szkoły gotowe na przyjęcie uczniów Sezon wakacyjny to tradycyjnie okres intensywnych prac remontowych w placówkach oświatowych. str. 2

Umowy podpisane Wójt Janusz Tyburski 22 sierpnia podpisał umowy z wykonawcami na realizację kolejnych zadań inwestycyjnych na terenie gminy Rypin. str. 2

Zawody strażackie pełne emocji W niedzielę 15 lipca w Sadłowie odbyły się gminne zawody sportowo-pożar- nicze. Rywalizacja była niezwykle Corocznie rozgrywane zawody sportowo-pożarnicze drużyn OSP z gminy Rypin za każdym razem cieszą się sporym zainteresowaniem i dostarczają zacięta. wielu emocji. Tym razem bezkonkurencyjna okazała się jednostka z Sadłowa. Pełna relacja z wydarzenia na stronie 3. str. 3

Gmina Rypin najmniej zadłużona w powiecie O sołectwie i nie tylko O swoich małych ojczyznach rozma- Mieszkańcy oraz włodarze gminy Rypin mogą mieć powody do zadowolenia. W zestawieniu przygotowanym przez wiamy z paniami z terenu gminy Rypin, Ministerstwo Finansów samorząd ten należy do najmniej zadłużonych w powiecie rypińskim. które od wielu lat sprawują funkcję sołtysa. Informacja resortu fi nansów została tys. zł. W przeliczeniu na jednego mieszkańca w samorządzie jest realizowanie zrównoważone- str. 4 opracowana na podstawie sprawozdań budże- daje to kwotę 42 zł. Dla porównania, w przypad- go budżetu – przyznaje Janusz Tyburski. – Od towych jednostek samorządu terytorialnego po ku mieszkańca gminy wspomniana wielu lat wspólnie z Radą Gminy Rypin podej- czterech kwartałach 2017 r. oraz danych GUS kwota wynosi 692 zł. Zdaniem włodarza gminy mujemy działania zmierzające do pozyskania dotyczących liczby ludności według stanu na Rypin niskie zadłużenie jest efektem dobrze jak największej ilości środków fi nansowych Poznajemy jednostki OSP - koniec 2016 r. Dług gminy Rypin we wspom- prowadzonej gospodarki fi nansowej. z zewnątrz. Pieniądze pochodzą z różnych nianym okresie wyniósł niewiele ponad 315 – Jedną z najważniejszych decyzji programów wsparcia, zarówno z UE, jak - Sadłowo i budżetu krajowego. Wiele W tym numerze prezentujemy krótką prac inwestycyjnych oraz historię jednostki w Sadłowie, która gospodarczych wykonujemy liczy ponad 100 lat. we własnym zakresie przy str. 6 pomocy naszych pracow- ników zatrudnionych w bazie magazynowo-warsztatowej w Głowińsku. Dobry budżet Kolejne festyny za nami daje nam szerokie możliwości przy planowaniu Wieloletnich Prezentujemy porcję zdjęć z przepro- Planów Inwestycyjnych na wadzonych na terenie gminy Rypin let- kolejne lata. Brak zadłuże- nich imprez integracyjnych. Wszystkim nia jest gwarancją dobrego uczestnikom poszczególnych zabaw rozwoju gospodarczego gminy dziękujemy za przybycie i fantastyczną w przyszłości. atmosferę. Jak wynika z danych Mi- str. 7 nisterstwa Finansów, Wąpielsk ma zobowiązania na kwotę 2,1 mln zł, co daje 522 zł na mieszkańca. Obciążenie Nowe oblicze pałacu gminy wynosi 1,5 mln w Sadłowie zł, a w przeliczeniu na liczbę mieszkańców 280 zł. Podobny Dzięki inwestycji wartej 1,4 mln zł pałac poziom zadłużenia ma gmina w Sadłowie odzyskał swój dawny blask. Rogowo, której zobowiązania wynoszą 1,3 mln zł, czyli 270 str. 8 zł na mieszkańca. 2 AKTUALNOŚCI

W Balinie praca wre Koniec budowy tuż-tuż Teren wokół stawu w miejscowości Balin zmienia się nie do poznania. Zakończył się I etap budowy kanalizacji je budowę sieci kanalizacji sanitarnej wraz We wrześniu oddany zostanie do użytku m.in. pomost rekreacyjno- w Sadłowie, polegający na wykonaniu stud- z przyłączami do posesji, wykonanie prze- ni kanalizacyjnej oraz sieci kanalizacyjnej wodu tłocznego metodą przecisku sterowane- spacerowy. w obrębie skrzyżowania dróg powiatowych go do Starorypina Prywatnego oraz budowę W ramach trwających prac powstanie darowaniu teren będzie służyć mieszkańcom wsi Sadłowo–Michałki i Świedziebnia–Zasa- zbiorczej przepompowni ścieków. również drewniana altana, owalna ławka, jako miejsce wypoczynku i rekreacji. Inwesty- dy–. Kolejny etap przewidu- natomiast chodniki, dojścia i place zostaną ut- cja otrzymała dofi nansowanie z Europejskiego wardzone kostką betonową. Pojawią się także Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów nowe nasadzenia drzew i krzewów. Na działce Wiejskich: „Europa inwestująca w obszary wiej- powstała już siłownia zewnętrzna. Po zagospo- skie”.

Kolejny odcinek chodnika oddany do użytku W sierpniu zakończyły się prace związane z budową chodnika w miejscowości Marianki.

Materiały potrzebne do wykonania ka to około 500 m. Podpisano również zadania zakupiono ze środków funduszu umowę na ułożenie nowej nawierzch- sołeckiego, natomiast prace wykonali ni z masy bitumicznej, począwszy od pracownicy Urzędu Gminy Rypin. Jest skrzyżowania z drogą wojewódzką. to dokończenie inwestycji rozpoczętej Będzie to pierwszy etap wymiany na- w roku ubiegłym. Cała długość chodni- wierzchni drogi w centrum wsi Marianki.

Szkoły gotowe na przyjęcie Umowy podpisane uczniów Wójt Janusz Tyburski 22 sierpnia podpisał umowy z wykonawcami na realizację kolejnych zadań inwestycyjnych na terenie gminy Sezon wakacyjny to tradycyjnie okres intensywnych prac remontowych Rypin. w placówkach oświatowych. Zakres robót obejmuje: remont drogi wo Robót Drogowych w Lipnie. Całkowita Gdy uczniowie z terenu gminy Rypin nową przed placówką w Zakroczu. Na potrzeby w miejscowości Godziszewy, remont drogi wartość inwestycji wyniesie ponad 1 mln zł. odpoczywali, w ich szkołach pełną parą szły oddziału przedszkolnego, z racji uruchomienia wewnętrznej w miejscowości Balin, prze- Firma Mar-Dar natomiast zrealizuje inwestyc- prace przy malowaniu klas, korytarzy i wymia- kolejnej grupy, w Szkole Podstawowej w Kowal- budowę drogi gminnej nr 120331C Siko- ję pn. „Rozbudowa drogi gminnej nr 120304C nie stolarki wewnętrznej. W ramach przeprowa- kach zaadaptowano pomieszczenie. Wszystko ry-Gniazdek, przebudowę drogi gminnej nr Rypałki–Rypałki od km 0+000 do km 0+944” dzonych zadań zmodernizowano m.in. insta- z myślą o bezpieczeństwie uczniów i ich nauczy- 120351C Rusinowo-Marianki. Wykonawcą za kwotę 499 469,79 zł. Wszystkie prace po- lację elektryczną na parterze budynku szkoły cieli. wyłonionym w przetargu jest Przedsiębiorst- winny zakończyć się we wrześniu br. w Borzyminie oraz ułożono nową kostkę beto- AKTUALNOŚCI 3 Zawody strażackie pełne emocji W niedzielę 15 lipca w Sadłowie odbyły się gminne zawody sportowo-pożarnicze. Rywalizacja była niezwykle zacięta.

W zawodach uczestniczyło sześć drużyn czeństwa zagadnień ochrony przeciwpożarowej nikom za udział w imprezie. z jednostek ochotniczych z terenu gminy Ry- – mówi Tomasz Jezierski, prezes Zarządu Odd- – Zawody strażackie są w naszej gmi- KLASYFIKACJA GENERALNA ZAWODÓW pin. Swoją gotowość w rozgrywkach zgłosiły ziału Gminnego ZOSP w Rypinie. nie tradycją. Frekwencja dopisała i świadczy I MIEJSCE – OSP SADŁOWO również dwie drużyny młodzieżowe. Startu- Oceny dokonywała komisja sędziowska o tym, że strażacy cieszą się w społeczeństwie II MIEJSCE – OSP KOWALKI jące zespoły musiały zmierzyć się w dwóch powołana przez Komendanta PSP w Rypinie niesłabnącym zaufaniem, dużym szacunkiem III MIEJSCE – OSP GODZISZEWY konkurencjach: ćwiczenia bojowe oraz sztafeta – st. bryg. Grzegorza Łydkowskiego, której i u z n a n i e m . D o b r e w y s z k o l e n i e i p r z y g o t o w a - IV MIEJSCE – OSP RYPAŁKI pożarnicza 7 × 50 m z przeszkodami. przewodniczył mł. bryg. Dariusz Łęgosz. Z za- nie druhów oraz nowoczesny sprzęt to gwaranc- V MIEJSCE – OSP STĘPOWO – Celem organizacji zawodów spor- daniami najlepiej poradzili sobie druhowie ja bezpieczeństwa naszych mieszkańców. VI MIEJSCE – WOSP towo-pożarniczych OSP jest m.in. mobilizowanie z Sadłowa, zwyciężając w obu kategoriach. Wszystkim uczestnikom gratuluję osiągniętych d o i n t e n s y w n e g o s z k o l e n i a p o ż a r n i c z e g o , z m i e - Po ofi cjalnym ogłoszeniu wyników, odbyła wyników i życzę dalszych sukcesów – mówi KLASYFIKACJA DRUŻYN MŁODZIEŻOWYCH rzającego do skutecznego prowadzenia akcji się uroczystość wręczenia nagród. Przyznając wójt Janusz Tyburski. I MIEJSCE – SADŁOWO ratowniczo-gaśniczych, ocena stanu wyszkole- pamiątkowe puchary oraz dyplomy, wójt gmi- Na zakończenie zaproszono uczestników II MIEJSCE – KOWALKI nia pożarniczego i popularyzacja wśród społe- ny Rypin Janusz Tyburski podziękował ochot- zawodów na pyszną strażacką grochówkę.

OSP Sadłowo OSP Kowalki OSP Godziszewy

OSP Rypałki OSP Stępowo WOSP Zakrocz

MDP Sadłowo MDP Kowalki Emocji nie brakowało

Awans w ogólnopolskim rankingu W najnowszym rankingu magazynu „Wspólnota” dotyczącym najbogatszych samorządów zanotowała duży awans.

Ranking „Wspólnoty” opracowany został przez pro- mieszkańców. Gmina Rypin w rankingu zamożności gmin fesora Pawła Swianiewicza i doktor Julitę Łukomską znalazła się w pierwszej pięćsetce. Dochód na jednego z Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej Wydziału Geografi i mieszkańca wynosi 2968,17 złotych. W badaniu zostały i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. pominięte wpływy z dotacji celowych. Zdaniem autorów Przy tworzeniu najnowszego zestawienia najbogatszych rankingu, awans wywołany korzystaniem z dotacji inwesty- samorządów pod uwagę brano tylko dochody własne gmin c y j n e j j e s t a w a n s e m i n c y d e n t a l n y m . N i e m a z w i ą z k u z t r w a - i subwencje, które wpływają do budżetów samorządów łym wzrostem zamożności jednostki samorządu terytorial- z państwa. Następnie wynik podzielono poprzez liczbę nego. 4 SPOŁECZEŃSTWO O sołectwie i nie tylko Sołectwo to najniższy, ale najważniejszy szczebel samorządu w Polsce. O swoich małych ojczyznach rozmawiamy z paniami z terenu gminy Rypin, które od wielu lat sprawują funkcję sołtysa. Na jakie trudności napotykają przy wykonywaniu obowiązków i jak są postrzegane przez mieszkańców wsi? Zapraszamy do lektury. stanu wojennego i czasy, w których artykuły spo- zmiany w wizerunku naszej wsi. Widać poczynio- żywcze były na kartki. Za paliwem, węglem i paszą ne przez mieszkańców w ich gospodarstwach in- dla bydła i trzody stało się w długich kolejkach. westycje. Na terenie sołectwa znajduje się pow- Żniwa nie trwały tak jak teraz tydzień, ale miesiąc stała w czynie społecznym szkoła podstawowa. lub nawet dłużej. Przy zbiorach pracowały całe Pierwsza placówka była drewniana, po czym rodziny. Pomagały dzieci, a czasami bliscy z mias- powstał budynek murowany, który dzięki działa- ta, którzy przyjeżdżali na urlop. Była to bardzo niom ze strony gminy i zaangażowaniu dyrektora ciężka praca, ale było wesoło. Teraz są inne jest nieustanie modernizowany. Środki z funduszu czasy. Każdy radzi sobie sam, ma już nowoczesne sołeckiego pozwoliły na budowę nieopodal szko- maszyny i nie potrzebuje pomocy sąsiadów. Ludzie ły boiska przeznaczonego do gry w siatkówkę, Anna Świerczyńska, sołtys wsi pozamykali się w swoich domach i nie interesują z którego korzystają uczniowie oraz mieszkańcy Prywatny się innymi mieszkańcami oraz sprawami wioski. wsi. Muszę przyznać, że z biegiem czasu polepsza – Moje sołectwo jest bardzo rozległe i tworzą je Od 1990 roku sołtys jest organem wykonawczym się stan dróg. Przez Starorypin Rządowy biegnie cztery miejscowości – , Starorypin Pry- gminy i sołectwa, jest wybierany na zebraniu szosa w kierunku Świedziebni, która niedawno watny, Starorypin Plebanka i Starorypin osiedle wiejskim przez mieszkańców. Działalność sołty- została wyremontowana, a przy okazji mieszkań- mieszkaniowe. Graniczy z Rypinem, Godziszewa- sa wspiera rada sołecka. Szczegółowe uprawnie- cy zyskali chodnik. Dzięki niemu znacznie popra- mi, Linnem i Rypałkami. Liczba mieszkańców to nia reguluje status uchwalony przez radę gminy. wiło się bezpieczeństwo. Na terenie miejscowości około 418 osób. Na terenie sołectwa występują Oprócz spraw oczywistych, wynikających z urzę- jest niewiele dróg gminnych, ale mimo to są one tradycyjne gospodarstwa rolne oraz osiedle miesz- du, sołtys musi realizować wiele działań, takich nieustannie remontowane. Droga w kierunku miej- kaniowe. Jestem jego mieszkańcem od urodzenia. jak remont dróg i kanalizacji, wykoszenie trawy scowości Podole jest wylana asfaltem. Prowadzę D u ż o s i ę t e r a z z m i e n i ł o . G o s p o d a r s t w a s i ę m o - wokół świetlicy. To z tymi sprawami mieszkańcy nieustanne rozmowy na temat modernizacji ostat- dernizują, a sołectwo pięknieje z każdym rokiem. w pierwszej kolejności zwracają się do sołtysa. niego, kilometrowego odcinka drogi. Inwestycja Do swojej dyspozycji mamy niewielką świetlicę Ten z kolei w ich imieniu zwraca się do samorządu ułatwi życie nie tylko mieszkańcom naszej wsi, ale przy osiedlu mieszkaniowym, ale mieszkańcy i prosi o wykonanie naprawy czy budowy. Sołtys i sąsiednich miejscowości. Swoją funkcję sprawu- niechętnie się integrują. Jestem sołtysem trzecią jest także animatorem życia kulturalnego, co jest ję od 2015 roku. Jako sołtys docieram do wszyst- kadencję i muszę przyznać, że kiedyś miałam dla małych społeczności bardzo ważne. Bywa kich mieszkańców, informując o aktualnościach mniej pracy. Obecnie sprawowanie tej funkcji to inicjatorem, organizatorem lub też współorga- kulturowych oraz organizacyjnych z życia wsi nie tylko pobieranie podatków. Jest dużo więcej nizatorem wielu wydarzeń. Oczywiście nie są to i gminy. Moje stanowisko wymaga poświęcenia spraw, które sołtys musi przekazać mieszkańcom duże przedsięwzięcia, ale znaczące i integrujące sporo czasu. Mam nadzieję, że mieszkańcy mają i odwrotnie. Jesteśmy łącznikami pomiędzy nimi wieś. Wiele razy miałam chwile zwątpienia, czy tego świadomość i dostrzegają efekty mojej pracy. a władzami gminy. Lubię to, co robię, a sołtyso- postępuję w sposób, który zadowoli mieszkańców Liczę, że przy wsparciu wójta uda się zrealizować wanie traktuje jak wyzwanie. Mam dobry kon- sołectwa. Jednak wydaje mi się, że jest to trudne kolejne działania. Dostrzegam potrzebę budowy takt ze swoją małą społecznością, choć muszę do wykonania. Może należałoby przekazać pałecz- świetlicy wiejskiej. Każdego roku organizuję spot- przyznać, że nie da się wszystkim dogodzić. Pełnie- kę ludziom z pomysłami czy też młodzieńczym kania sołeckie, na których wysłuchuję i w miarę nie tej funkcji wymaga od nas poświęcenia oraz uporem. Najbardziej w sołectwie potrzebny jest możliwości wdrażam przedstawiane propozycje. odporności na stres. Obecnie ze środków funduszu chodnik, ścieżka rowerowa z Rypina w stronę Na owych spotkaniach frekwencja jest niewielka, sołeckiego remontujemy drogi nieutwardzone. Długiego, boisko przy świetlicy, parking oraz plac ale mimo to są osoby, które przedstawiają swoje Planowany jest też remont naszej małej świetlicy. zabaw na działce gminnej pod laskiem rusinows- pomysły. Mieszkańcy są życzliwi i mogę liczyć na Jeśli chodzi o współpracę z gminą, to układa się kim. Nasza świetlica wiejska jest bardzo zadbana, ich pomoc. Zawsze znajdą się osoby, które chętnie dobrze. Zawsze mogę liczyć na wsparcie albo po- a to za sprawą przewodniczącej oraz członkiń biorą czynny udział w życiu wsi. moc w rozwiązywaniu jakiegoś problemu. Cieszę KGW. Miejsce to wykorzystywane jest m.in. do się, że mogę tu żyć i działać na rzecz swojej małej spotkań wielkanocnych, wigilijnych, zabaw dla społeczności. dzieci, imprez integracyjnych oraz innych wy- darzeń organizowanych przez mieszkańców.

Joanna Kolasińska, sołtys wsi Balin – Balin jest niewielką miejscowością położoną przy drodze wojewódzkiej na trasie Rypin–Lipno. Marzena Jankowska, sołtys wsi Rusinowo Wieś zamieszkuje około 420 osób. Większą część – Rusinowo to dość duża miejscowość, o powierz- Małgorzata Polanowska, sołtys wsi Starorypin obszaru stanowią gospodarstwa rolne. Obecnie na chni około 670 ha, z czego ponad połowę stano- Rządowy terenie naszego sołectwa realizowany jest projekt wią użytki rolne. Pozostałe tereny to: pastwiska, – Sołectwo Starorypin Rządowy położone jest zagospodarowania obszaru nad stawem do celów lasy, sady, tereny zurbanizowane i nieużytki. Wieś w sąsiedztwie miasta Rypin. Aktualnie wieś rekreacyjno-wypoczynkowych. Z całą pewnością zamieszkuje ponad 600 osób, z czego większość zamieszkuje jedynie 130 osób, ale mam nadzie- wpłynie to na uatrakcyjnienie wizerunku naszej to kobiety. Przez wieś biegną drogi powiatowe: ję, że mieszkańców ze względu na cichy, malow- wioski. Jestem mieszkańcem Balina od 1970 roku. Rypin–Wąpielsk, Rusinowo–Czyżewo–Rakowo niczy krajobraz będzie przybywać. Obecnie jest Wówczas na jego terenie działało Państwowe oraz drogi gminne: Rusinowo–Ławy, Rusinowo– to jedno z najmniejszych sołectw na terenie gmi- Gospodarstwo Rolne, w którym zatrudnienie Marianki i Rusinowo–Strzygi. Na terenie naszego ny. Znajdują się tu gospodarstwa rolne, domowe znajdowało wielu mieszkańców z wioski i oko- sołectwa sukcesywnie zmniejsza się liczba gos- oraz fi rmy, które w większości funkcjonują od nie- lic. Z upływem lat zmieniła się zabudowa nasze- podarstw rolnych, a przybywa działalności gos- dawna. W Starorypinie mieszkam od 1989 roku. go sołectwa. W miejsce dawnych tzw. czworaków podarczych. Pamiętam lata osiemdziesiąte, okres Wracając pamięcią do lat minionych, zauważam powstały bloki. Również prywatne gospodarstwa SPOŁECZEŃSTWO 5 znacznie się rozbudowały. Doszło do wielu zmian, poprzednich sołtysów. Kiedyś więcej osób płaciło rozproszoną zabudowę. Wieś zamieszkuje około dzięki którym ludziom żyje się teraz łatwiej. Daw- podatek bezpośrednio u sołtysa. Była to okazja 300 osób, a wśród mieszkańców przeważają ko- niej czerpano wodę ze studni, a o telefonie w domu do spotkania się i porozmawiania. Na zebrania biety. Na terenie sołectwa ubywa gospodarstw m o ż n a b y ł o p o m a r z y ć . N i k t z p e w n o ś c i ą n i e c h c i a ł - wiejskie również przychodziło więcej osób. Teraz rolnych, a większość osób szuka zatrudnienia by wrócić do tamtych czasów. Kiedyś jednak ludzie na spotkaniu zjawia się zaledwie garstka miesz- poza terenem wiejskim, w mieście. Jeżeli cho- częściej się spotykali, byli bardziej zaangażowani k a ń c ó w . O d k i l k u l a t w k a ż d y m s o ł e c t w i e o d p r a w i a - dzi o zaangażowanie się mieszkańców w sprawy w życie lokalnej społeczności. Obecnie jest z tym na jest Msza św. wraz z poświęceniem pól. Każdy wsi, to jest z tym problem. Dziś ludzie pozamykali nieco gorzej. Trudno jest zmobilizować miesz- chętnie pomaga w organizacji tego wydarzenia. się w swoich domach i nie chcą się integrować. kańców do włączenia się we wspólne akcje na Środki w ramach funduszu sołeckiego mieszkań- A przyznam, że oczekiwałabym większego zain- rzecz wsi. Jeśli już dochodzi do integracji, np. na cy na zebraniu wiejskim zdecydowali przeznaczyć teresowania z ich strony. Czasami zastanawiam festynach czy innych spotkaniach okolicznościo- na remont dróg na terenie sołectwa, spotkania się, w jaki sposób mogłabym zmobilizować miesz- wych, pojawiają się również nowi mieszkańcy, integracyjne organizowane wspólnie z sołectwem kańców do działania. Wspólnie z paniami z KGW którzy chętnie uczestniczą w zabawie. W dawnych Marianki, dofi nansowanie dożynek gminnych i druhami z OSP organizujemy festyny rodzinne c z a s a c h s o ł t y s m i a ł b a r d z o d u ż ą w ł a d z ę . N a p r z e s - oraz wsparcie organizowanego przez Szkołę Pod- oraz spotkania integracyjne przy wigilijnym trzeni lat jego rola uległa zmianie. Obecnie jest stawową w Starorypinie Dnia Dziecka. i wielkanocnym stole. W dawnych czasach sołtys on głównie łącznikiem między mieszkańcami miał poważanie na wsi i władzę. Obecnie już tak a władzami gminy. Niektórzy mieszkańcy uważa- nie jest. Nie ukrywam, że miałam chwile zwątpie- ją, że powinniśmy spełniać wszystkie ich żądania. nia. Pełnienie tej funkcji wymaga zaangażowania, Jednakże sołectwo to nie pojedyncze jednostki, chęci i poświęcenia czasu. Dużo czasu poświę- a ogół ludności. Na zebraniu wiejskim ustala- cam na doglądanie stanu dróg. Potrzeb w naszym ny jest plan prac na każdy rok i to sołtys odpo- sołectwie jest wiele. Chodnik, rozbudowa i remont wiada za jego realizację. Niestety na zebraniach świetlicy, boisko, sprawy związane z melioracją. pojawiają się nieliczni mieszkańcy. Może gdyby Współpraca z gminą układa się poprawnie i może pozostali bardziej włączyli się w życie wioski, uda się zrealizować część planów. uniknęlibyśmy niepotrzebnych nieporozumień. Pełnienie funkcji sołtysa wymaga od nas wiele Renata Kopaczewska, sołtys wsi Kowalki zaangażowania i poświęcenia, głównie własnego – Sołectwo Kowalki liczy ponad 600 mieszkańców. czasu. Mieszkańcy wsi często nie doceniają naszej Z każdym rokiem przybywa nowych rodzin, które pracy. Wówczas następują chwile zwątpienia, czy z czasem zaczynają się angażować w życie wsi. nadal powinnam być sołtysem. Największą pot- Moment ten następuje, w chwili gdy ich dzieci roz- rzebą naszego sołectwa jest poprawa stanu dróg poczynają naukę w szkole, wówczas nowi miesz- gruntowych. Pomimo iż co roku przeznaczamy kańcy chętniej uczestniczą m.in. w zabawach in- znaczną część środków z funduszu sołeckiego na tegracyjnych. Sołtysem jestem drugą kadencję naprawy, to i tak wiele z nich nie spełnia naszych i dobrze oceniam współpracę z mieszkańcami, Hanna Raszkowska, sołtys wsi Godziszewy oczekiwań, a ich stan pozostawia wiele do życze- radą sołecką oraz paniami z KGW. Przez ten okres – Sołtysem wsi Godziszewy jestem od siedmiu lat. nia. Nasza świetlica wiejska jest ciepłym i przyjaz- udało się zrealizować wiele przedsięwzięć. Pow- Wieś jest rozległa i liczy około 400 osób. Liczba nym miejscem zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. stały boiska do piłki plażowej oraz koszykówki. mieszkańców zwiększa się, ponieważ powstają Wspólnie z paniami z KGW organizujemy spot- Plac, gdzie organizowane są m.in. imprezy plene- nowe siedliska. Przez wioskę przebiega droga kania integracyjne: festyny rodzinne, spotkania rowe, został wyłożony polbrukiem. Zakupione zos- wojewódzka Rypin–Żuromin–Mława. Czekamy wigilijne i wielkanocne, mikołajki. Corocznie tały również ławeczki oraz altana. Rozpoczęliśmy z niecierpliwością na remont tej drogi, który jest w naszej świetlicy odprawiana jest również Msza rewitalizację parku. Dzięki naszym staraniom już w planach. Jesteśmy podłączeni do wodo- św. w intencji wszystkich mieszkańców połączona powstała także siłownia zewnętrzna z prawdzi- ciągów, a przez wioskę przebiega linia telefo- z poświęceniem pól. Lokal służy też mieszkańcom wego zdarzenia. Dbamy o drogi wiejskie, które niczna, której znaczenie w dzisiejszych czasach do organizowania większych imprez rodzinnych, są naszą bolączką, a ich naprawa pochłania jest mniejsze. W gospodarstwach są przydomowe takich jak osiemnastki czy przyjęcia komunijne. większość budżetu sołeckiego. Nasza miejscowość szamba ekologiczne. Brakuje sieci gazowej, ale, z każdym rokiem coraz bardziej przypomina mias- kto wie, może z biegiem czasu takowa powsta- to. Mniej osób żyje z roli, mieszkańcy wybierają nie. Na drogę Godziszewy–Kwiatkowo został pracę w Rypinie lub okolicach. Szkoda, że tak położony asfalt i muszę przyznać, że przydało- mało osób bierze udział w zebraniach wiejskich by się więcej takich dróg. Jako sołtys współpra- dotyczących przeznaczenia funduszu sołeckiego. ca z mieszkańcami układa mi się bardzo dobrze. Przecież od mieszkańców zależy, na co zostaną Liczę na większe zaangażowanie w sprawy sołec- przeznaczone dostępne środki. Czy na remont kie nowych mieszkańców. Nasza praca wymaga dróg, czy na rozbudowę świetlicy, a może na do- od nas dużego poświęcenia i czasu. Moje sołeckie fi nansowanie OSP? Warto zatem uczestniczyć marzenia to powstanie oświetlenia na skrzyżowa- w spotkaniu i składać swoje propozycje. niu drogi do Dylewa. Mam taką cichą nadzieję, Iwona Piotrowska, sołtys wsi Podole że remont drogi Rypin–Żuromin–Mława spełni – Podole to mała miejscowość. Jesteśmy naj- to marzenie. Żałuję też, że nie powstanie ścieżka młodszym sołectwem, gdyż w 2012 roku na wnio- rowerowa, która była planowana, zwłaszcza że sek mieszkańców zostaliśmy wyłączeni z sołectwa ruch na tej drodze jest duży i często dochodzi do Marianki. Na terenie naszej miejscowości znaj- niebezpiecz- nych sytuacji. Ścieżka rowerowa to duje się kilka gospodarstw rolnych. Mieszkańcem byłby strzał w dziesiątkę, gdyż bardzo dużo osób wsi jestem od 1983 roku. Dawniej każdy zajmował przemieszcza się wyłącznie na rowerach. Obecnie się rolnictwem. Ziemia była jedynym źródłem ut- mamy fundusz sołecki, gdzie mieszkańcy na ze- rzymania. Teraz liczba gospodarstw zmniejszyła braniu wiejskim decydują o podziale pieniędzy. się. Młodzi ludzie wolą pracować w mieście. Dzie- Barbara Paczkowska, sołtys wsi Rypałki Kwota, jaką dysponujemy, w większości jest ci mają teraz zdecydowanie lepiej niż kiedyś. Do Prywatne przeznaczona na remont dróg, spotkania integra- szkoły dojeżdżają autobusem, w razie deszczu czy – Jestem sołtysem z wieloletnim stażem i kocham cyjne i rozbudowę obiektu OSP. Strażacka remiza śniegu mogą schronić się pod wiatą. Za moich wykonywać swoje obowiązki. Przez dwie kadencje jest oazą naszej wioski. Odbywają się w niej spot- czasów drogę do szkoły pokonywało się pieszo. byłam również radną gminy Rypin oraz pełniłam kania integracyjne, imprezy rodzinne, zebrania. W ostatnim czasie do Podola sprowadziły się dwie funkcję przewodniczącej lokalnego KGW. Rypał- Chciałoby się więcej, ale wszystko związane jest rodziny. Bardzo miłe osoby, które szybko zinte- ki to nieduża miejscowość położona przy drodze z ograniczonymi środkami fi nansowymi. Dziękuję growały się z mieszkańcami i chętnie uczestniczą na trasie Świedziebnia–Rypin. Większość gospo- za pomoc i współpracę mieszkańcom oraz pra- w życiu naszej wsi. Pamiętam kadencję trzech darstw rolnych gospodarstw i domowych stanowi cownikom Urzędu Gminy Rypin. 6 SPOŁECZEŃSTWO Poznajemy jednostki OSP – Sadłowo W tym numerze prezentujemy krótką historię jednostki w Sadłowie, która liczy ponad 100 lat. wiceminister MSWiA Zbigniew Sosnowski udekorował nowy sztandar Złotym Znakiem Związku OSP RP. W kwietniu 2013 roku na pla- cu przed remizą odbyła się uroczystość przeka- zania nowego samochodu marki MAN. Zakup był możliwy dzięki dotacji Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, Komendy Wo- jewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w To- runiu oraz środkom gminy Rypin. W styczniu 2016 roku z funkcji prezesa, po 38 latach jej pełnienia, zrezygnował niezwykle zasłużony dla sadłowskiej jednostki Stefan Wiśniewski. Obecnym prezesem jednostki jest Robert Por- tas. Skład zarządu stanowią również: naczelnik Daniel Łętkowski, zastępca naczelnika Dawid Wysocki, wiceprezes Jakub Grochowiecki, sek- retarz Kamil Lewandowski, skarbnik Wiesława Czachorowska, gospodarz Tomasz Wiśniewski oraz komisja rewizyjna: Józef Tomaszewski, Krzysztof Zdrojewski i Krzysztof Piasecki. Oprócz wyżej wymienionych, druhami OSP Pamiątkowe zdjęcie uczestników walnego zebrania, które odbyło się w marcu 2018 roku Sadłowo są: Zbigniew Zdrojewski, Zbigniew Jednostka założona został w 1910 roku dy w czasie ćwiczeń i podczas akcji gaszenia w środowisku strażaków przynależność partyj- Borkowski, Jacek Grochowiecki, Piotr Lutows- z inicjatywy ówczesnego proboszcza parafi i pożaru wydawane były w języku niemieckim. na druhów była znikoma. W połowie lat siedem- ki, Marek Wiśniewski, Zuzanna Grochowiecka, sadłowskiej, księdza Stanisława Gogolews- Strażaków pozbawiono również możliwości dziesiątych utworzono przy OSP w Sadłowie Sewery Łętkowski, Michał Moliński, Jarosław kiego. Początkowo drużyna liczyła, według noszenia na mundurach polskich odznaczeń młodzieżową drużynę żeńską. W czerwcu 1971 Filipski, Grzegorz Czachorowski, Łukasz zachowanej dokumentacji, 36 członków. Spotka- i symboli. Zakazana była także działalność roku przed sadłowskim pałacem zorganizowa- Moliński, Karol Elzanowski, Dawid Madzier- nia odbywały się w sali parafi alnej aż do roku artystyczna, tak rozwijająca się przed wojną. no obchody 60. rocznicy istnienia jednostki. ski, Stefan Wiśniewski, Krzysztof Czachorows- 1937, kiedy to wybudowano remizę. Po odzys- W pierwszych latach powojennych jednostka Z okazji jubileuszu mieszkańcy wsi ufundowali ki, Stanisław Giżewski, Mirosław Krajewski, kaniu niepodległości OSP stanowiła główny była blisko związana z sadłowskim kościołem. sztandar, a władze powiatu beczkowóz marki Grzegorz Lewandowski, Włodzimierz Lewan- ośrodek życia społeczno-kulturalnego we wsi. Ksiądz Roman Słupecki zakupił instrumenty Star 26. W 1980 roku do użytku oddana została dowski, Jan Melerski, Zdzisław Piotrowski, Jan Z inicjatywy księdza i prezesa jednostki Albina dla orkiestry oraz doposażył drużynę w nowy nowa remiza, zbudowana m.in. dzięki środkom Starzyński, Patryk Wysocki, Jan Żmudziński, Grzybowskiego założona została własna orkies- sprzęt. W 1948 roku sporządzono inwentarz z Kółka Rolniczego w Sadłowie. Pieniądze z or- Janusz Melerski, Marzena Zdrojewska, Beata tra, która brała udział m.in. w uroczystościach sprzętów znajdujących się na wyposażeniu ganizacji zabaw tanecznych pozwoliły za zakup Lutowska, Bartosz Stogowski, Rafał Linows- kościelnych. Strażacy z Sadłowa uczestniczyli OSP w Sadłowie, gdzie wymieniono m.in. 1 stolików, krzeseł, szafy i biurka. Wprowadzenie ki, Jarosław Wiśniewski, Marek Śmiechewicz, również w przedstawieniach teatralnych, w ob- motopompę, 2 beczkowozy, 1 drabinę, 2 węże stanu wojennego nie zmieniło zasad działania Dawid Czachorowski, Kazimierz Krauze. Skład chodach świąt 3 maja i 11 listopada. Po śmierci ssące, 38 metrów węża wylotowego, 4 kaski, OSP. W ramach czynów społecznych prze- Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej przy OSP księdza Grzybowskiego funkcję prezesa objął 3 lampy wiszące oraz 20 czapek strażackich. prowadzono w latach osiemdziesiątych szereg w Sadłowie tworzą: Patryk Luliński, Mateusz ksiądz Stefan Budczyński. W czasie okupacji W s p o m n i a n y k s i ą d z S ł u p e c k i n a f a l i p r z e - remontów. W maju 1993 roku jednostka obcho- Zdrojewski, Miłosz Zaborowski, Szymon Jur- niemieckiej jednostka w Sadłowie nadal prowa- mian socjalistycznych został odwołany z funkc- dziła osiemdziesiątą rocznicę istnienia. Z tej kiewicz, Dawid Sosnowski, Szymon Wesołows- dziła swoją działalność, ale nadzór nad strażą ji prezesa. Na to stanowisko powołano Gabriela okazji w kościele św. Jana Chrzciciela odprawio- ki, Mateusz Obrębski, Weronika Grabowska, przejęli Niemcy. W tamtych czasach komen- Lizińskiego z Sadłowa Nowego, członka PZPR. no uroczystą Mszę. W 1997 roku sadłowska jed- Patryk Grabowski oraz Kornelia Wesołowska. Okres stalinowski to czas nostka została włączona zmian w strukturach do Krajowego Systemu pożarnictwa. W związ- Ratowniczo-Gaśnicze- ku z tym Zarząd Straży go. W latach 2008–2009 w Sadłowie przeksz- przeprowadzono grun- tałcono na Komendę towny remont remizy. Straży w Sadłowie, Budynek ocieplono, a funkcję prezesa zastą- zmieniono elewację, piono komendantem. w y m i e n i o n o d r z w i w e j - W 1953 roku przydzielo- ściowe, zamontowano n o j e d n o s t c e w S a d ł o - nowe okna, założono wie pojazd z demobilu centralne ogrzewanie przystosowany do pot- oraz poprawiono dach. rzeb pożarnictwa marki W czerwcu 2010 roku Dodge. Kolejnym sa- OSP w Sadłowie ob- mochodem był GAZ 51. chodziła setną rocznicę Warto wspomnieć, że utworzenia jednost- mimo silnej indoktrynacji ki. Podczas jubileuszu Robert Portas, prezes OSP w Sadłowie W 2013 roku OSP w Sadłowie otrzymała nowy samochód bojowy MAN

1 września 2018 (sobota) Zapraszamy mieszkańców naszej gminy oraz przyjezdnych do uczestnictwa w dożynkach. Plan uroczystości: godz. 13.30 – zbiórka przy posesji nr 42 w Zakroczu Impreza towarzysząca godz. 13.50 – przemarsz korowodu dożynkowego pn. „Patrol historyczny – pogranicze chrześcijaństwa”. godz. 14.00 – Msza Święta na placu przed Szkołą Podstawową w Zakroczu W programie m.in. pokazy konne, przejażdżki kucykiem i bryczką, godz. 14.50 – część ofi cjalna lepienie z gliny, pokazy rycerskie, zawody łucznicze. godz. 15.20 – koncert Miejskiej Orkiestry Dętej z Rypina godz. 15.50 – występ artystyczny uczniów ze Szkoły Podstawowej w Zakroczu godz. 16.10 – uhonorowanie najlepszych rolników gminy, wręczenie nagród w konkursie „Ogród przyjazny rodzinie i środowisku”, losowanie drzewek godz. 16.30 – rywalizacja sportowa sołectw godz. 17.30 – zespół Jutrzenka z Rypałk godz. 17.45 – pokaz tresury psów godz. 18.30 – występ zespołu Tama godz. 19.00 – kapela Sami Swoi godz. 20.00 – zabawa taneczna W trakcie imprezy dla wszystkich: wystawy, degustacja potraw regionalnych, bezpłatne badania w kierunku osteoporozy oraz słuchu. Patron medialny: Radio 7 Organizatorzy: Gmina Rypin, Szkoła Podstawowa w Zakroczu, WOSP w Zakroczu i KGW w Zakroczu FOTORELACJA 7 Kolejne festyny za nami Poniżej prezentujemy porcję zdjęć z przeprowadzonych na terenie gminy Rypin letnich imprez integracyjnych. Wszystkim uczestnikom poszczególnych zabaw dziękujemy za przybycie i fantastyczną atmosferę.

– Przygotowania do imprezy trwały trzy dni. Goście będą – Festyn ma na celu integrację mieszkańców naszej wsi i nie mogli spróbować między innymi pieczonej w rękawie karków- tylko, ponieważ skierowany jest do wszystkich chętnych. Warto ki, bigosu z młodej kapusty, dań z grilla oraz słodkości. Zależy czasami odpocząć od codziennych obowiązków, spotkać się i po- nam na tym, aby wszyscy uczestnicy imprezy dobrze się bawili. rozmawiać. Zabawie na świeżym powietrzu towarzyszy śmiech Pogoda nam dopisała. Czego chcieć więcej? i niesamowita radość. Elżbieta Piotrowska, przewodnicząca KGW w Zakroczu Jarosław Sarnowski, sołtys wsi Stawiska

Rusinowo

Zakrocz

Stawiska

Rusinowo

– Uśmiechnięte twarze oraz radosne okrzyki dzieci to dowód na to, że warto organizować takie imprezy. Wspólne spędzanie cza- su wolnego na zabawie poza domem scala i jednoczy rodzinę. Zakrocz Stawiska Zależy nam również na ożywieniu życia społecznego i integracji mieszkańców naszej wsi – Rusinowa. – Z roku na rok przybywa nam nowych mieszkańców wsi, – Jest to impreza, która integruje lokalne środowisko, a o to Sławomir Rumiński, radny gminy Rypin przecież chodzi, żeby wyjść z domu i wspólnie miło spędzić czas. dlatego tak ważne są spotkania integracyjne. Wspólna zabawa Marta Orlińska, przewodnicząca KGW w Rypalkach sprzyja rozmowom i lepszemu poznaniu się. Cieszy nas organiza- torów fakt, że w wydarzeniu tak licznie udział biorą całe rodziny. Hanna Raszkowska, sołtys wsi Godziszewy

Cetki Godziszewy Rypałki

Godziszewy Rypałki

– Rodzinne pikniki w Cetkach to już wieloletnia tradycja. Tego typu spotkania służą integracji wśród mieszkańców. Każdy znajdzie tu coś dla siebie, dzieci mają możliwość wspólnej zabawy podczas wakacji. Każdego roku na pikniku przybywa dzieci, gdyż odwiedzają nas milusińscy z sąsiednich wiosek. Cieszymy się z tego i są one mile widziane. Dorośli mają też czas na chwilę relaksu oraz odskocznię od codziennej pracy. Budu- jemy świetlicę i mamy nadzieję, że do końca roku inwestycję uda się ukończyć. Będziemy mogli wówczas w pełni cieszyć się z użytkowania tego obiektu, który stworzy nam nowe możliwości integracji i będzie miejscem spotkań dla naszych pań z KGW. Sadłowo Radosław Więckowski, sołtys wsi Cetki Sadłowo 8 AKTUALNOŚCI

Informator dla mieszkańców Nowe oblicze pałacu w Sadłowie Komenda Powiatowa Policji w Rypinie Józefa Piłsudskiego 19, 87-500 Rypin Dzięki inwestycji wartej 1,4 mln zł pałac w Sadłowie odzyskał swój dawny blask. tel. (54) 230 82 00 Budynek został wzniesiony na początku XIX towe rozpoczęły się w minionym roku. W ramach rzystany na cele kulturalne. wieku dla ówczesnych właścicieli wsi, rodziny środków z Regionalnego Programu Operacyjne- – To jedyny tego typu obiekt w naszej gminie, Komenda Powiatowa PSP w Rypinie Grabskich, herbu Dołęga. Jego przedwojennymi go Województwa Kujawsko- Pomorskiego prze- położony w miejscowości o zwartej zabudowie, Strażacka 4, 87-500 Rypin tel. (54) 280 37 37 posiadaczami byli Kretowscy. Jan Kretkowski prowadzono wiele zadań. Wykonawcą przed- nieopodal zabytkowego kościoła i pozostałości wraz z córką, Zofi ą, zostali zamordowani w 1939 sięwzięcia była fi rma wielobranżowa „Krajan” po zamku rycerskim. Budynek stanowi dobrą Urząd Skarbowy w Rypinie roku przez Niemców. Po wojnie w 1960 roku Jan Krawulski z Rypina. Jesteśmy zadowoleni ze bazę do rozwijania działalności kulturalno-edu- Dojazdowa 10, 87-500 Rypin pałac uległ przebudowie, przez co zatracił swo- współpracy, wszystkie zlecenia były wykonywane kacyjnej. Planuje się, aby w przyszłości pałac tel. (54) 280 45 10 je cechy stylowe. Inwestycja, która przywróciła na najwyższym poziomie i terminowo. Całość stał się centrum życia kulturalnego gminy Rypin, rezydencji dawny blask, była możliwa dzięki robót objęta była nadzorem konserwatorskim, gdzie będą mogły być realizowane różnorakie Powiatowy Urząd Pracy pozyskaniu dofi nansowania ze środków z Regio- gdyż obiekt jest wpisany do rejestru zabytków. projekty skierowane zarówno do mieszkańców, Nowy Rynek 14, 87-500 Rypin nalnego Programu Operacyjnego. Trwające kil- W ramach ostatniego projektu na remont pałacu jak i odwiedzających nas gości. W maju bieżące- tel. (54) 280 21 44 kanaście miesięcy prace remontowe odmieniły w Sadłowie wydatkowano kwotę około 1,4 mln go roku Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Gmi- oblicze budynku. zł przy dofi nansowaniu 75% kosztów kwalifi ko- ny Rypin podjęło decyzję o przeniesieniu swojej Starostwo Powiatowe w Rypinie Warszawska 38, 87-500 Rypin – Remont pałacu prowadzony był sukcesyw- wanych inwestycji, tj. prawie 800 tys. zł. Zostało siedziby do pałacu w Sadłowie. Wszystkie działa- tel. (54) 280 24 33 nie od kilku lat – mówi wójt Janusz Tyburski. jeszcze parę rzeczy do zrobienia, ale w miarę nia zmierzają ku temu, aby odmieniony obiekt – Środki z Programu Rozwoju Obszarów Wiejs- posiadanych środków i możliwości będziemy stał się architektoniczną wizytówką gminy Rypin Urząd Gminy Rypin kich pozwoliły już w 2013 roku na remont trzech planować kolejne inwestycje. oraz miejscem do prowadzenia działań w sferze Lipnowska 4, 87-500 Rypin pomieszczeń. W kolejnym roku zmiany dotknęły Budynek jest jednym z nielicznych zabyt- społecznej, kulturalnej i edukacyjnej – dodaje tel. (54) 280 97 00 dwie izby oraz zaplecze sanitarne. Największe ków, które pozostały w zasobach gminy Rypin. wójt Janusz Tyburski. i zarazem najbardziej widoczne prace remon- Odnowiony pałac ma być w przyszłości wyko- KRUS Rypin Warszawska 47 A, 87-500 Rypin tel. (54) 280 21 19

ZUS Rypin Mławska 12, 87-500 Rypin tel. (54) 280 28 34

SP ZOZ Rypin 3 Maja 2, 87-500 Rypin tel. (54) 230 87 00

Przychodnia przy Szpitalu 3 Maja 2, 87-500 Rypin tel. (54) 280 24 26

Wiejski Ośrodek Zdrowia w Sadłowie Sadłowo 2, 87-500 Rypin tel. (54) 280 12 29

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Nowy Rynek 5, 87-500 Rypin tel. (54) 280 01 55

Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Rypinie Nowy Rynek 6, 87-500 Rypin tel. (54) 280 27 48

Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Rypinie Nowy Rynek 15, 87-500 Rypin tel. (54) 280 27 87

Dworzec PKS Dworcowa 20, 87-500 Rypin tel. (54) 280 30 73

Szkoła Podstawowa w Sadłowie Sadłowo 23, 87-500 Rypin tel. (54) 280 12 67

Szkoła Podstawowa w Zakroczu Zakrocz 45, 87-500 Rypin tel. (54) 280 23 89

Szkoła Podstawowa im. ks. kard. Stefana Wyszyńskiego w Borzyminie Gmina wspiera aktywność mieszkańców 5, 87-500 Rypin tel. (54) 280 23 65 Mieszkańcy gminy Rypin mogą korzystać z kolejnych siłowni zewnętrznych. Miejsca do aktywnego wypoczynku powstały w miejscowościach: Balin, Kowalki i Sadłowo. Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Starorypinie Rządowym Aktywne spędzanie czasu na świeżym Starorypin Rządowy 13, 87-500 Rypin powietrzu z roku na rok cieszy się coraz tel. (54) 280 22 64 większą popularnością. W każdej z trzech siłowni zamontowano urządzenia typu: or- Szkoła Podstawowa im. Marii bitrek, wioślarz, twister stojący, wahadło, Skłodowskiej – Curie w Stępowie stepper, wyciąg górny, pylon oraz ławki. Stępowo 86, 87-500 Rypin Urządzenia służą do ćwiczeń całego ciała: tel. (54) 280 47 17 nóg, ramion, brzucha i pleców. Pozwala- ją zadbać o każdą partię mięśni i poprawić Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Kowalkach kondycję fi zyczną każdego. Siłownie ze- Kowalki 29, 87-500 Rypin wnętrzne zostały ulokowane w miejscach tel. (54) 280 23 83 ogólnodostępnych, tworząc z istniejącą lub planowaną infrastrukturą teren rekrea- cyjno-wypoczynkowy dla mieszkańców oraz gości odwiedzających gminę Rypin. Wydawca: Gmina Rypin Inwestycja możliwa była dzięki uzyska- Adres redakcji: niu przez gminę dotacji w ramach Eu- ul. Lipnowska 4, 87 - 500 Rypin, ropejskiego Funduszu Rolnego na rzecz tel. (54) 280 97 00, Rozwoju Obszarów Wiejskich: „Europa in- e-mail: [email protected] westująca w obszary wiejskie”, z dofi nanso- Redaktor naczelny: Adam Wojtalewicz waniem w wysokości 63,63% planowanych Druk: Zakład Poligrafi czny PetitGraf, kosztów kwalifi kowanych. ul. Ustronie 51 C, 87-300 Brodnica