Rapportnr .173 3

Debodemgesteldhei d enbodemgeschikthei d vanhe t landinrichtingsgebied Roden-Norg

STICHTINGVOO RBODEMKARTERIN G Projectnr .61.214 1 Postbus9 8 6700 AB Wageningen Tel. 08370-19100

Rapport nr. 1733

DE BODEMGESTELDHEID EN BODEMGESCHIKTHEID VAN HET LANDINRICHTINGSGEBIED RODEN-NORG

H. Makken G. Rutten

ISBN 90 327 0210 6 Wageningen, 1985

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm en op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting voor Bodemkartering en de Landinrichtingsdienst.

INHOUD

Biz.

WOORDVOORA F 9

SAMENVATTING 11

1 INLEIDING 17 1.1 Doelva nd ekarterin g 17 1.2 Presentatieva nd eonderzoekresultate n 17 1.2.1 Hetrappor tme taanhangsel s 17 1.2.2 Dekaarte n 18 1.2.3 Gebruikva nkaarte n 19 1.2.4 Hetprogrammapakke t omdigital ebodemkundig e 19 gegevens teververke n 1.2.4.1Inleidin g 19 1.2.4.2D edigital ebodemkaar t 20 1.2.4.3He tdigital ebestan d vanboorstate n 20 1.2.4.4D ebestande nme taanvullend egegeven s 21 1.2.4.5Indelin gva nhe tgebie d inblokke ne nLD-vakke n 21 1.2.4.6Programma' s inBOPA K 22 2 FYSIOGRAFIE 23 2.1 Ligginge noppervlakt e 23 2.2 Geologie 23 2.2.1 HetPleistocee n 26 2.2.1.1Afzettinge nui the tElsterie n 26 2.2.1.2Afzettinge nui the tHolsteinie n 26 2.2.1.3Afzettinge nui the t Saalien 28 2.2.1.4He tEemie n 28 2.2.1.5Afzettinge nui the tWeichselie n 28 2.2.2 HetHolocee n 30 2.3 Bodeme nLandscha p 30 2.3.1 Bodemvorming 30 2.3.1.1Podzolerin g 31 2.3.1.2Vormin gva nd ehumushoudend ebovengron d 32 (Al-horizont) 2.3.1.3Bodemvormin g invee n 32 2.3.1.4Bodemvormin g inzeekleigronde n 33 2.3.2 Ontginning enbewonin g 34 2.3.2.1Prehistori e (tot50 0n.Chr. ) 34 2.3.2.2Middeleeuwe n (500-1500n.Chr. ) 35 2.3.2.3Nieuw e tijd (1500-heden) 36 2.3.3 Bodemgeografie 40 2.3.3.1Inleidin g 40 2.3.3.2Esse n 43 2.3.3.3Stroomdale n 45 2.3.3.4Woldgebie d 46 2.3.3.5Noordelij kveengebie d 47 2.3.3.6Ontginninge n 49 2.3.3.7Stuifzande n 50 2.3.3.8Veenkolonial e gebieden 51 Biz.

3 BODEMKARTERINGE NINDELIN G 53 3.1 Kartering 53 3.2 Indelingva nd elegend a 54 3.3 Eenhedene nkaarteenhede n 56

4 BODEMGESTELDHEID 59 4.1 Beschrijvingva nd egronde n 59 4.1.1 Veengronden 59 4.1.1.1Eerdveengronde n 61 4.1.1.2Rauwveengronde n 64 4.1.2 Moerigegronde n 69 4.1.2.1Moerig epodzolgronde n 70 4.1.2.2Moerig e eerdgronden 75 4.1.3 Zandgronden 80 4.1.3.1Humuspodzolgronde n 81 4.1.3.2Moderpodzolgronde n 91 4.1.3.3Eerdgronde n 93 4.1.3.4Vaaggronde n 103 4.1.4 Oudekleigronde n 106 4.1.5 Overigegronde n 108 4.2 Toevoegingen 110 4.3 Overigeonderscheidinge n 112 4.4 Beschrijvingva nd egrondwatertrappe n 113

5 DEMAAIVELDLIGGIN G 117

6 BODEMGESCHIKTHEID VOORAKKER -E NWEIDEBOU W 119 6.1 Inleiding 119 6.2 Hetinterpretatiesystee m 119 6.3 Debeoordelingsfactore n 122 6.3.1 Ontwateringstoestand 122 6.3.2 Vochtleverend vermogen 123 6.3.3 Stevigheidva nd ebovengron d 123 6.3.4 Verkruimelbaarheid 124 6.3.5 Structuurstabiliteit inverban dme tverstuive n 125 6.4 Bodemgeschiktheidsclassificatie 125 6.4.1 Bodemgeschiktheidsclassificatievoo rakkerbou w 125 6.4.2 Bodemgeschiktheidsclassificatie voorweidebou w 127 6.5 Geschiktheidva nd egronde nvoo rakker -e n 127 weidebouw

LITERATUUR 155

AANHANGSELS 1 Profielschetsen 163 2 Hetverzamele nva nd egrondwaterstandsgegeven s 195 3 Hetgrondmonsteronderzoe k 199 4 Hetdoorlatendheidsonderzoe k 203 5 Metingva nd ezuurgraa d inhe tvee n 205 6 Deoppervlakt eva nd eeenhede no pd ebodemkaar t 207 (bijlage 1)e nd egrondwatertrappenkaar t (bij­ lage2 ) Biz.

7 Vergelijkingva nd ecoderin gva nd eeenhede n 211 opd ebodemkaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage1) , metdi eva nd elegend ava nd eBodemkaar tva n Nederland,schaa l 1: 5 000 0 8 Woordenlijst 213

AFBEELDINGEN DeMole nva nRoderwold e 10 1 Liggingva nhe tgebie d 24 2 Stratigrafischoverzich tva nd ebeschreve naf - 25 zettingen 3 Afzettingeni nee ngeu li nd epotkle ite nnoord - 27 westenva nLeutingewold e 4 Hunebedbi jWesterveld e 35 5 Restantva nee nwij k inhe tveenkolonial e ge- 38 bied tenweste nva nNieuw-Rode n 6 Bouwland inhe tstroomda lva nhe tOoster - 39 voortscheDiep ,te nooste nva nNor g 7 Bodemgeografie 41 8 Dee sva nPees t 42 9 Dee sva nWesterveld e 42 10 Dobbeo pd ee stusse nNor ge nWesterveld e 43 11 Hetvrijwe lboomloze ,bred estroomda l tussen 44 Norge nEe n 12 Het stroomdalva nhe tLieversch eDie p tussen 44 Lieverene nRode n 13 Opgaand elzehout langsee nperceelsgren s ten 46 zuidenva nRoderwold e 14 Noordelijkveengebie d 47 15 Goedonderhoude n houtwal 48 16 Slechtonderhoude nhoutwa l 48 17 Jongeontginninge n tenweste nva nEe n 50 18 Hetveenkolonial e gebied tenzuide nva nHui s 52 terHeid e 19 Grondwatertrappenindeling vanbodem -e ngrond - 55 watertrappenkaart 20 Schemava nd einterpretatieprocedur e 120 21 Liggingva nd egrondwaterstandsbuize n 197 22 Debemonsteringsplaate n 200 23 Plaatsva nd edoorlatendheids -e npH-metinge n 206

TABELLEN 1 Gradaties inontwateringstoestan d end edaarme e 122 overeenkomendegrondwatertrappe n engemiddel d hoogste grondwaterstanden 2 Gradatiesi nvochtleveren dvermoge n 123 3 Gradatiesi nstevighei dva nd ebovengron d 124 4 Gradatiesi nverkruimelbaarhei d 125 5 Bodemgeschiktheidsklassen voorakkerbou w 126 6 Bodemgeschiktheidsklassen voorweidebou w 128 7 Degeschikthei dva nd egronde nvoo rakkerbou w 129 8 Degeschikthei d vand egronde nvoo rweidebou w 143 Biz.

9 Grondwaterstandsbuizenwaarbi jd egrondwatertra p19 6 afgeleidui tgemete ngrondwaterstande nverschil t vand egrondwatertra p diei stoegeken d aanhe t betreffendekaartvla k 10 Degemete ngrondwaterstande n (inc m- mv. )i nd e19 8 periodemaar t 1983t/ m 1984 11 Analyseresultaten;textuur ,humusgehalt e en 201 pH-KClva nd egrondmonster s 12 Resultatenva nd edoorlatendheidsmetinge n 203 13 Resultatenva nd epH-metinge n 205

BIJLAGEN 1 Bodemkaart,schaa l 1: 1 000 0 2 Grondwatertrappenkaart,schaa l1 : 1 000 0 3 Maaiveldliggingskaart,schaa l 1: 1 000 0 4 Boorpuntenkaart,schaa l 1: 1 000 0 5 Blok-e nLD-vakindelingskaart ,schaa l 1: 5 000 0 WOORDVOORA F

Inopdrach tva nd eLandinrichtingsdiens t teUtrech theef td e Stichtingvoo rBodemkarterin gi nd eperiod eapri l 1983- me i 1984ee nonderzoe kuitgevoer d naard ebodemgesteldhei dva n hettoekomstig e landinrichtingsgebied Roden-Norg.Me td e verkregengegeven szij nd egronde nbeoordeel d ophu ngeschikt ­ heidvoo rakker -e nweidebouw . Aanhe tprojec twerkte nmee : - ir.M.W .va nde nBerg :wetenschappelijk ebegeleidin ggeolo ­ gie; - E.va nDodewaard :veldwerk ; -M .Geboer s (stagiaireRijk sHoger eLandbouwschool) : veldwerk; - E.H.J.Hooijdonk :veldwerk ; -G .Kamping :veldwerk ; - ing.E .Kiestra :veldwerk ; -W.H .Leenders :veldwerk ; -H .Makke n (projectleider):dagelijks e leidingveldwerk , rapportage; -G .Rutte n (hoofdprojectleider):coördinatie ; - C.Th.va nde rSchouw :landschapsfotografie ; -G.A .va nSoesbergen :wetenschappelijk ebegeleidin gbodem - geschiktheidsbeoordeling; - ir.J .Stolp :wetenschappelijk ebegeleiding ; - ing.G .va nde rVeen :veldwerk ; - drs.J.A.J .Vervloet :wetenschappelijk ebegeleidin g cul­ tuurhistorie. De stagiaireM .Geboer sheef tva nhaa rstag eee nversla gge ­ maakt. Deorganisatorisch e leidingva nhe tprojec tberustt ebi jhe t hoofdva nd eafdelin gOpdrachten ,ir .B.J.A .va nde rPouw .

Dedirecteu rva nd e Stichtingvoo rBodemkartering ,

Dr.ir.F .Sonneveld . fotoStibok a R50-280 Demole nva nRoderwold e. 11

SAMENVATTING

Omgegeven s teverzamele nove rd ebodemgesteldhei d envervolgen s hieruitd egeschikthei dva nd egronde nvoo rakker -e nweidebou w af teleiden ,heef t deStichtin gvoo rBodemkarterin g eenonder ­ zoekuitgevoer d inhe tlandinrichtingsgebie d Roden-Norg. Hetgebie d ligti nhe tnoordweste nva nd eprovinci eDrenth ee n beslaatee noppervlakt eva nca .1 270 0ha . Hetgrootst edee lva nd egronde ni safgeze t inhe tPleistoceen . Indi ttijdper kwisselde nzee rkoud ee nminde rkoud eperiode n elkaaraf .D eoudst eafzettinge n zijnd epotkle ie nd epre - morenale zanden.D ezee rzwar epotkle ikom tvoora lvoo r ind e omgevingva nRoden .Te nzuide nva nd elij n Steenbergen-Langelo bestaand eafzettinge nui tdezelfd eperiod evoornamelij kui t premorenalezanden .I nhe tSaalie nwa she tgebie dbedek tme t ijsui tScandinavië .He tdoo rdi tij smeegevoerd emateriaa li s achtergeblevenal so.a .keileem ,da tvoora li nhe t zuidenva n hetgebie d invaa kdikk epakkette nove rgrot eoppervlakte n voorkomt.I nhe tWeichselien ,wa she tklimaa tnie t steedseve n koud.Wate re nwin dverplaatste nvee llee me nzand .Di tmate ­ riaalvinde nw en uteru gal skeizand ,ou ddekzan d enjon gdek - zand Ie nII .Toe ni nhe tHolocee nhe tklimaa tdefinitie fwar ­ merwerd ,ontston d era lsne lee ngeslote nvegetatie .I nd e loopde rtijde ni suitgebrei dvee ngaa ngroeien .Voora lte n noordenva nRoderwold ekom tee ngrot eaaneengeslote n oppervlak­ teveengronde nvoor .Vi ahe tPeizerdie pkree gd eze eno gin ­ vloed inhe tnoordelijkst e deelva nhe tgebie de nzett eo p hetvee nee nlaa gzeekle iaf . Nadathe tmateriaa li safgezet ,kome ne rverschillend ebodem - vormendeprocesse no pgang .I nzandgronde ntreed tpodzolerin g op:organisch e stof,ijzer -e naluminiumverbindinge n spoelen uithe tbovenst edee lva nhe tprofie le nslaa nwa tdiepe rwee r neer.Bi jhe tpodzoleringsproce s ontstaan,afhankelij kva nd e minerale rijkdomva nhe tmoedermateriaa l enva nd ediept eva n het grondwater,moderpodzol -e nhumuspodzolgronden .Doo rhe t afstervenva nd evegetati ee ndoo raanvoe rva norganisc hma ­ teriaalontstaa t er,me tbehul pva nbodemorganismen ,i nhe t bovenstedee lva nhe tprofie lee ndonker elaag ,d eA-horizont . Bijd ebodemvormin g invee ne nkle ispeel tontwaterin g eenbe ­ langrijke rol.He tzee rslapp emateriaa lkrimp te nword t ste­ viger.Di tproce snoeme nw e fysischerijping . Deoudst erelicte nva nmenselijk ebeschavin g (hunebedden) stammenui the tneolithicum .Vana fdez etij d ishe tgebie d steedsmi no fmee rbewoon d geweest.D eopeenvolgend ebevol ­ kingsgroepenhebbe nall ebijgedrage n tothe tvorme nva nhe t huidigegebied ,bijvoorbeel d doorontwateren ,ontginnen ,ver ­ venen,aanlegge nva nwege ne nstichte nva nwooncomplexen . Doorbemestin gwerde nd eakker sgeleidelij kopgehoogd .Z o ontstondend evel eesse nme td evaa kdaarbi jbehorend edorpe n (afb.7) .D eesse nzij nee nzee rbelangrij konderdee lva n 12

het landschap.Daari nkunne nverde r stroomdalenonderscheide n worden.Di t zijnnatuurlijk e laagten,di ehe tovertollig e water innoordelijk e richting afvoeren.Te nnoorde nva nRode n ligthe twoldgebied ;di tbestaa tui tpotklei-opduikinge nme t daartussenme t zandopgevuld e laagten.Va nhierui tontgo nme n hetnoordelij kveengebied ,ee nvla ke nkaa lgebie dme teen , vanuithe twoldgebied ,opstrekkend everkaveling .D evroeger e bewonersleefde no pd ehoogst edele nva nhe tgebie d enbrach ­ tenva ndaarui t steedsmee rwoest egronde ni ncultuur ;di t zijnd eontginningen .Rondo md edorpe n liggend eoud eontgin ­ ningen,d e"kampen" .Toe nd ekunstmes t zijnintred edeed ,wer d menminde rafhankelij kva ngrot ehoeveelhede npotstalmes t engin gme noo kd egronde no pgroter eafstan dva nhui si ncul ­ tuurbrengen ;dez egronde nrekene nw e totd ejong eontginnin ­ gen.I nd eomgevin gva nSteenberge n liggen stuifzandgebieden. Zeworde ngekenmerk t dooruitgestove n laagtene nopgestove n duinen.Te nweste nva nRode ne ni nhe t zuidenva nhe tgebie d lagendikk eveenpakketten ,di egoe d geschiktbleke no mtur f vant emaken .Doo rhe tafgrave nva ndez egronde nzij nd e veenkoloniale gebiedenontstaan .

Hetbodemkundi g onderzoekwer duitgevoer d vanmaar t 1983 totjul i 1984.D egegeven sove rbodemgesteldhei d werdenver ­ kregendoo rveldwaarneminge n endoo rhe tdoe nva nboringen . Vand ehorizonte n zijno.a .humus -e nleemgehalt e enzandgrof - heid geschat.Ee ngroo taanta lgrondmonster si si nhe tlabo ­ ratoriumgeanalyseer d omd eschattinge n tecontroleren .D e aan iederkaartvla k toegekendegrondwatertra p isbepaal daa n dehan dva nhydromorf everschijnsele n inhe tprofie le naa no.a . reliëf,bodemgebruik ,vegetati ee nslootwaterstanden .Me tre ­ gelmatigegrondwaterstandsmetinge ni nbuize ne nboorgate nzij n detoegekend egrondwatertrappe n zogoe dmogelij k onderbouwd. Eri sgemiddel d 1borin gpe rh averrich t totee ndiept eva n 150c m- mv .e ni npotkle ie nkeilee mto t20 0c m- mv . Deverzameld e gegevenszij nvastgeleg d inhe trappor t enweer ­ gegeveno pvie rkaarten ,nl .ee nbodemkaart ,ee ngrondwater - trappenkaart,ee nmaaiveldliggingskaar t enee nboorpuntenkaart . Degegeven sva nd eeerst e tweekaarte nzij nteven sgedigitali ­ seerd enopgenome no pee nmagneetband .Oo kd egegeven sva nall e beschrevenboringe nzij no pmagneetban d vastgelegd,zoda the t mogelijk iso mvi aee ncompute rgegeven st eselecteren . Opd ebodemkaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage 1), zijnonder ­ scheiden:legenda-eenheden ,toevoegingen ,grondwatertrappe ne n overige onderscheidingen.D ekaartvlakke nbestaa nvoo r tenminst e 70%va nhu noppervlakt eui td edoo rcoderin g enkleu raangegeve n (legenda-)eenheid.D e toevoegingenhebbe nbetrekkin g opkenmerke n dienie t alsindelingscriteriu m zijngebruikt ,maa rwe lo pd ebo ­ demkaart thuishoren.D egrondwatertrappe n gevend ediept ee nd e fluctuatieva nhe tgrondwate rweer .Overig e onderscheidingenom ­ vattend enie tbi jhe tonderzoe kbetrokke n terreingedeelten,zo ­ alsbebouwing ,wate re nmoeras . 13

Degronde nzij ningedeel d inveengronden ,moerig egronden ,zand ­ gronden,oud ekleigronde ne noverig egronden . Veengronden (2064h a= 16,3%)bestaa ntusse n0 e n8 0c mvoo r meerda nd ehelf tva ndi edikt eui tmoeri gmateriaal .Naa rd e mateva nveraardin g zijneerdveengronde n enrauwveengronde n onderscheiden.Eerdveengronde nhebbe nee nmoerig eeerdlaag : eenveraard emoerig eAl-horizon tdikke rda n 15cm .Rauwveengron ­ denhebbe ngee no fee nonvoldoend everaard ebovengron d ofee n mineraalde kdunne rda n4 0cm .Bi jgronde nme tee nveenpakke t doorlopend totdiepe rda n 120c m- mv .i sonderschei d gemaakt inveensoort ,nl .zegge -e nrietzeggevee n enveenmosveen .Gron ­ denme t eendunne rveenpakke t zijnnaa rd eaar dva nd emineral e ondergrond ingedeeld ingronde nme tee nkleiondergrond ,ee n zandondergrond metee nhumuspodzo le nee nzandondergron d zonder humuspodzol.D egrootst eaaneengeslote n oppervlakteveengronde n ligt inhe tnoorde nva nhe tgebied .Hie rkome noo kd edikst e veenpakkettenvoor .I nhe tuiterst ezuide nva nhe tgebie di s hetvee nbelangrij kdunne romdat ,doo ree ngoed eontwatering , alvee lvee nverteer d is.Oo ki nd estroomdale n liggenvee l veengronden. Moerigegronde n (2027h a= 15,9%)hebbe nee nminde rda n4 0c m dikkemoerig ebovengron d ofee nmoerig e tussenlaag dieafge ­ dekti sdoo ree nzand -o fkleilaag .Z ezij nonderverdeel d naar deaar dva nd ebovengron d ennaa rd eopbou wva nd eondergron d (zandme t eenhumuspodzol-B ,zan d zonderhumuspodzol-B ,gerijp ­ tekle io fongerijpt e klei).Moerig e grondenvorme nvaa kd e overgangva nd eveengronde nnaa rd ezandgronden .Oo kkome nz e vooro pkopje sbinne nd eveengronde ne ni nafgeslote n laagten ind ezandgronden .Z eligge nda noo kversprei d overhe tgebied . Zandgronden (7679h a= 60,5% )bestaa n tussen0 e n8 0c m- mv . voormee rda nd ehelf tva ndi edikt eui tmineraa lmateriaa l metminde r dan8 %lutu me nminde rda n50 %leem .Binne nd e zandgrondenzij nhumus -e nmoderpodzolgronden ,eerdgronde ne n vaaggronden onderscheiden.Dez ehoofdgroepe n zijnwee ronder ­ verdeeld naard edikt eva nd ebovengrond ,d egrofhei d enlemig - heidva nhe tzan den ,bi jd epodzolgronden ,naa rhe tvoorkome n vanhydromorf ekenmerken . Podzolgronden (6838h a= 60,5% )hebbe nal sgemeenschappelij k kenmerk eeninspoelingslaa g (B-horizont).D ehumuspodzole n zijngevorm d invri jar mdekzand .Droo g ontstanehumuspodzol - grondenhebbe nmeesta lee ndunne ,ster kontwikkelde ,vaa kver - kitteB-horizont .Zij nd egronde nonde rnatt eomstandighede n gevormd,da ni sd eB-horizon t vaakdikke re nminde rgoe d ont­ wikkeld.D emoderpodzole n zijnontstaa n invee lrijke rzand . DeB-horizon t isoranjebrui nva nkleu re nheef t eenloss epak ­ king,wa t debewortelingsmogelijkhede n tengoed ekomt .Binne n allepodzolgronde nkome ngronde nme tdunn e (<3 0cm )e nme t matig dikke (30-50cm )bovengron dvoor .Voora ldi eme tee nma ­ tigdikk ebovengron d zijnreed slan gi ncultuu re nligge nda n ookvaa k ind eomgevin gva noud ebewoningskernen .D eoverig e podzolgrondenkome ni ngrot eoppervlakte n inhe thel ezandge ­ biedvoor . 14

Dezandgronde nme t eenhumeuz ebovengron d van 15-50c mzonde r duidelijkepodzol- Bi nd eondergron d end ezandgronde nme t eenhumeuz ebovengron d vanmee rda n5 0c mworde n totd e eerdgronden gerekend (700h a= 5,5%) .D eeerst ekome nvoora l vooraa nd erande nva ne no pkopje s ind estroomdalen .D e eerdgrondenme t eenhumeuz ebovengron d dikkerda n5 0c mkome n ingrot evlakke nvoo ro pd eoud ebouwlandcomplexe n (essen), o.a.bi jNorg ,Pees t enLangelo .Dez egronde n zijnhe tlangs t incultuu rgeweest ;he tdikk ehumeuz ede ki sdoo rophogin g metpotstalmes tontstaan . Devaaggronde n (141h a •*1,1% )hebbe nee nhumeuz ebovengron d dunnerda n 15c me nverde rontbreek t eenduidelijk epodzol- B ind eondergrond .Dez egronde nkome nvoornamelij kvoo ri n destuifzandgebiede nbi jSteenberge n enEen . Inhe tgebie dRoden-Nor g isvee lkeilee m enpotkle iaangetrof ­ fen.Al sdi tmateriaa l ondieperda n4 0c m- mv .begint ,heb ­ benw ed egronde nto td eoud ekleigronde n (323h a •= 2,6%)ge ­ rekenden ,afhankelij kva nd esamenstelling ,onderverdeel d in keileemgrondene npotkleigronden .D ekeileemgronden ,di eo.a . voorkomenbi jSteenbergen ,Langel oe nWestervelde ,bestaa n overwegend uit stugge,grofzandig elee mme tkeien .D epotklei ­ grondenligge nvoornamelij k rondomRode ne nbestaa nui tzee r zwaarmateriaa lme tee nhoo glutumgehalte . Inhe tuiterst enoorde nva nhe tgebie dkome npoldervaaggronden , tuineerdgronden enterpgronde nvoor .Z ezij nqu aoppervlakt e vanweini gbetekeni se nkonde nnie t ind elegend aonderge ­ brachtworden .Z ezij nda noo kto td eoverig egronde ngereken d (47h a= 0,4%) ,evenal sd evoormalig edobben . Erzij n 10toevoeginge n onderscheiden,waarva n 3betrekkin g hebbeno pd ebovengrond ,4 o pd eondergron d en3 o pvergravin - gen.Z oi sbi jd ezandgronde nhe tvoorkome nva nee nkleide k enbi jzandgronden ,veengronde ne nmoerig egronde nhe tvoorko ­ menva nkeilee m ofpotkle i ind eondergron d metee ntoevoe ­ gingo pd ekaar tweergegeven . Degebruikswaard e vanee ngron dberus tvoo ree ngroo tdee lo p bodemfactorendi ester kdoo rd ediept eva nhe tgrondwate rwor ­ denbeïnvloed .D ebeweginge ndi ehe tgrondwate r ind eloo p vanee njaa rondergaat ,zij ni nach tklasse nondergebrach t en deverbreidin g ervan iso pd egrondwatertrappenkaart ,schaa l 1 :1 000 0 (bijlage 2), weergegeven.I n829 0h a (65,2%)kom t eengemiddel d hoogstegrondwaterstan d (GHG)ondiepe rda n 40c m- mv .voo r (grondwatertrap II,II Ie n V). Inhe tnoorde n enhe tuiterst e zuidenva nhe tgebie d eni nd estroomdale n bedraagt degemiddel d laagstegrondwaterstan d (GLG)minde rda n 80c m- mv . (grondwatertrap II).Grondwatertra p III (GLG80-12 0 cm- mv. )kom tvee lvoo r ind estroomdalen ,i nafgeslote nlaag ­ tene nte nzuide nva nLeek .Grondwatertra pV (GLG>12 0c m- mv. ) isvoora laangetroffe nbi jd emoerig egronde ne nbi jd ezand ­ grondenme t eenkeileem -o fpotkleiondergrond .Binne nd egrond - watertrappen IIIe nV hebbe nw eee n"droge r deel" (GHG25-4 0 cm- mv. )onderscheiden ,aangedui dme t een*(ster )achte rd e code.Grondwatertra p III*kom to.a .voo r inhe t Steenbergerveld 15

enlang sd eNorgervaart .Va ngrondwatertra pV *word td egrootst e oppervlakte inhe t zuidenva nhe tgebie d aangetroffen.Rondo m Een,Norg ,Langelo ,Pees te nbi jHui ste rHeid e liggengronde n metgrondwatertra p VI (GHG40-8 0c m- mv ;GL G 150-200c m- mv. ) enVI I (GHG80-12 0c m- mv. ;GL G>20 0c m- mv.) . Dehoogst e gedeeltenva nd edekzandrugge n zijnzee rdroo g enaangegeve n metgrondwatertra p VII* (GHG>14 0c m- mv. ;GL G>20 0c m- mv.) . Degronde nme tee nGH Gdiepe rda n4 0c m- mv .beslaa nee nop ­ pervlakteva n382 1h a (30,1%). Opd emaaiveldliggingskaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage3 ) is,allee nvoo rgrasland ,informati egegeve nove rd ebegreppe - linge nhe trelië fva nhe tmaaiveld .D emaaiveldliggin g is beoordeeld opgron dva nd emogelijkhede nvoo rmachinal ebe ­ werking. Opbasi sva nd ebodemeenheden ,grondwatertrappe n entoevoegin ­ genkonde nd egronde nbeoordeel dworde no phu ngeschikthei d voor akker-e nweidebouw ,zowe lbi jactuel etoestan d alsn averbete ­ renva nd eontwateringstoestand .

17

INLEIDING

1.1 Doelva nd ekarterin g

Dekarterin g had totdoe lgegeven s teverzamele nove rd ebodem ­ gesteldheid end ehydrologisch e toestandva nhe tgebied ,e nd e grondent ebeoordele no phu ngeschikthei dvoo rakker -e nweide ­ bouw.Dez egegeven sworde ngebruik tbi jd evoorbereidin gva nd e herinrichting.

1.2 Presentatieva nd eonderzoekresultate n

De resultatenva nhe t onderzoek staani nhe t rapportme taan ­ hangselse no pd ebijlagen .D egegeven sva nd eboorstate n end e bodemkaart zijni ndigital evor mo pee nmagneetban dvastgelegd , waardoor zemachinaa lverwerk tkunne nworden . Dekaarte nlichte nw e toei nhe trapport ,waari nw ebovendie n eenaanta londerwerpe nbespreke ndi enau wme td ebodemkund eva n hetgebie d samenhangen,zoal sd egeologie ,d ebewoningsgeschie - denise nhe tlandschap . Rapport enkaarte nvorme nee ngeheel ,zi jvulle nelkaa raan . Het isdaaro mnodi grappor t enkaarte ngezamenlij k teraadple ­ gen.

1.2.1 Het rapportme taanhangsel s

Inhoofdstu k 2worde n ingrot elijne nd eligging ,d egeologie , debodemvorming ,d eontginnings -e nbewoningsgeschiedeni se n debodemgeografi eva nhe tgebie dbeschreven . Inhoofdstu k3 bespreke nw ed emethod eva nkarterin g (veldwerk) end eopze te nindelin gva nd elegenda . Metd ebodemkaar t alsleidraa dworde ni nhoofdstu k4 d everbrei ­ dinge nd eeigenschappe nva nd egronde nbeschreven ,evenal sd e grondwatertrappen,d etoevoeginge ne nd eoverig eonderscheidin ­ gendi eo pdez ekaar t staanaangegeven . Inhoofdstu k5 staa tee nbeschrijvin gva nd emaaiveldliggings - kaart,di epe rpercee linformati e geeftove rd ebegreppelin g enhe trelië fva nhe tmaaiveld . Inhoofdstu k6 beschrijve nw ed egeschiktheidsbeoordelin g voor akker-e nweidebou wbi jd ehuidig e toestand enn aingreep , d.w.z.n averbeterin gva nd eontwateringstoestan d (doorontwa ­ tering). D eresultate nva nd egeschiktheidsbeoordelin g staan intabelle nweergegeven . Tenslott evolg tee nlijs tva ngeraadpleegd eliteratuur . 18

Ind eaanhangsel sstaa nallerle igegevens ,documentati e enver ­ klaringen,waarme ew ehe trappor tnie twille nbelasten .D eaan ­ hangselszij nlo sva nhe trappor tgebundeld . Inaanhangse l 1staa nd eprofielschetse nva nd eeenhede nva n debodemkaart ;pe rlegenda-eenhei d isva n tenminst eéé nkaart ­ eenheid eenprofielschet sgemaakt . Inaanhangse l 2beschrijve nw eho ew ed eschattinge nva nd e gemiddeld hoogstegrondwaterstan d (GHG)e nd egemiddel d laagste grondwaterstand (GLG)gecontroleer dhebben . Inaanhangse l 3staa ngegeven sva nd egrondmonsters ,di ew e lietenanalysere nal scontrol eo pd eschattinge nva nhumusge - haltee ntextuur . Inaanhangse l 4staa nd eresultate nva nhe tdoorlatendheidson - derzoek,da tw ehebbe nuitgevoer d omd eschattinge nva nd e doorlatendheid tecontroleren . Inaanhangse l5 beschrijve nw ed eresultate nva nhe tonderzoe k naard ezuurgraa dva nhe tvee ni nd enabijhei dva nhe tPeizer - diep. Inaanhangse l 6staa nd eoppervlakte nva nd eeenhede no pd e bodem-e nd egrondwatertrappenkaart . Inaanhangse l 7geve nw eee nvergelijkin gva nd ecoderin g vand elegenda-eenhede nva nd ebodemkaart ,schaa l1 : 1 000 0 (bijlage 1)me tdi eva nd eBodemkaar tva nNederland ,schaa l 1 :5 0000 . Inaanhangse l8 staa tee nverklarin g ofdefiniërin gva nd ei n hetrappor te no pd ekaarte ngebruikt etermen .

1.2.2 Dekaarte n

Bijhe trappor thore nvij fkaarten : -d ebodemkaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage 1), died ebodemge ­ steldheid tot 120c m- mv .weergeeft ; - degrondwatertrappenkaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage 2), die defluctuati eva nhe tgrondwate r tenopzicht eva nhe tmaai ­ veldweergeeft ; - demaaiveldliggingskaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage3) , died eegalitei tva nd epercele nweergeeft ; - deboorpuntenkaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage 4), died e veldkaartindeling end enummerin gva nd ebeschreve nboringe n weergeeft; - deblok -e nLD-vakindelingskaart ,schaa l 1: 1 000 0(bijla ­ ge 5), waaropliggin g ennaa mo fnumme rva nd eblokke ne n LD-vakkenstaat . 19

1.2.3 Gebruikva nkaarte n

Binnenvrijwe l iederkaartvla kkome nplekke nvoo rwaarva nd e profielopbouwen/o fgrondwatertra p afwijktva nd ei nd elegend a voorda tkaartvla kgegeve nomschrijving ,d ezgn .onzuiverheden . Dezekunne ndoo rhu ngering eafmetinge nbi jd egebruikt ekaart - schaalnie tafzonderlij kworde nweergegeve n ofz eworde ndoo r hetbeperkt eaanta lboringe nnie topgemerkt .W ehebbe ngetrach t detotal eoppervlakt eva nd eonzuiverhede nbinne nel kkaartvla k tebeperke n totmaximaa l30% . Kaartschaale nboringsdichthei d bepalend ehoeveelhei d informa­ tieo pee nkaart .Mee rgedetailleerd e informatieword tnie t verkregendoo rd ekaar t tevergroten ,zoal ste nonrecht enoga l eensword t gedacht,maa rdoo rmee rgedetailleer d onderzoek.Bi j vergrotingneem t dewaarnemingsdichthei d percm 2 kaartvlak endaarme ed enauwkeurighei d vand evergrot ekaar tnamelij k sterka f (Steure nWesterveld , 1965).

1.2.4 Hetprogrammapakke t omdigital ebodemkundig egegeven s teverwerke n

1.2.4.1Inleidin g

Debodemkundig e gegevensva nhe tgebie dzij ngedigitaliseer d eno pmagneetban d opgeslagen.He tbetreft : A.d ebodemkaart : -bodemlijnen ,grondwaterlijne n eneventuel etoevoegings - lijnenzij nbijeengebrach to phe tzgn .lijnenbestand ; -d ecod eva nd ekaarteenhei dwaarto eee nvlak(je )va nd e bodemkaartbehoort ,i svastgeleg d ophe tzgn .vlakkenbe - stand, B. deboorstaten : -all egegeven sva nd eboorstaat ,inclusie fd eliggin gva n hetboorpunt ,zij nopgeslage n inhe tzgn .puntenbestand ; C.aanvullend egegevens : - gegevensove ro.a .d egeschikthei dvoo rverschillend e vormenva nbodemgebrui kpe rkaarteenhei d zijni nhe tzgn . klassenbestand ondergebracht. Dezebestande nzij ngezamenlij kme tee nprogrammapakke t omd e digitalebodemkundig e gegevenst everwerke n (Denneboom, 1985), overgedragenaa nd eafdelin gAutomatiserin gva nd eLandinrich - tingsdienst teUtrecht .Di tprogrammapakke t geeftaa nwelk e programma'sbeschikbaa r zijne nho edez ezij nto et epassen . Enkelehoofdzake nui tdi tprogrammapakket ,BOPA Kversi e3.0 , zijni nd evolgend eparagrafe nbeschreven . 20

1.2.A.2D edigital ebodemkaar t

Het lijnenbestand bevatall elijne ndi eo pd ebodemkaar tvoo r afgrenzing zijntoegepast .Bi jee nuitvoertekenopdrach tworde n alleendi elijne ngeteken d dieee ngren svorme ntusse nvlakke n metverschillend e (gevraagde)informatie . Debelangrijkst e informatiei nhe tvlakkenbestan d heeftvoo r elkvla kbetrekkin gop : - devolledig e codeva nhe tkaartvlak ,maximaa lbestaand euit : 1voorvoegse l (bijv. k); 2hoofdcod e (bijv.tZn53) ; 3achtervoegse l (bijv. p); 4vergravingstoestan d (bijv. F); 5 grondwatertrap (bijv. III); - deoppervlakte ; - decoördinate nva nee nvisuee lgekoze nzwaartepunt .

1.2.4.3He tdigital ebestan dva nboorstate n

Eenboorstaat ,opgenome ni nhe tdigital ebestand ,ken tdri e groepenva ngegevens : - registratiegegevensva nhe tboorpunt ; -gegeven sove rhe tgehel eprofiel ; -gegeven spe rlaa go fhorizont . Hierondergeve nw ei nhe tkor taa nwelk egegeven sto tdez e groepenbehoren .Voo rmee r informatieverwijze nw enaa rd e technischedocumentati ei nBOPAK . Totd eregistratiegegeven sva nhe tboorpun tbehoren : -he tnumme rva nd etopografisch ekaart ,schaa l1 : 2 5000 . Ditgebie dkom tvoo ro pd eblade n7C ,11F ,12A ,12B ,12 Ce n 12D; -he tnumme rva nd eveldkaart ; -he tvolgorde-numme rva nhe tboorpun to pd eveldkaart ; -d eliggin gva nhe tboorpun t aangegevenme td eX -e nY-coör ­ dinaten; -he tnumme rva nhe tkaartvla kwaari nhe tboorpun t ligt.D e kaartvlakken zijnpe rLD-va kgenummerd .He tkaartvlaknumme r bestaatui tmaximaa l6 cijfers .D elaatst e3 cijfer sgeve n hetvolgnumme rva nhe tkaartvlak ,d eeerst e3 cijfer sslaa n ophe tLD-vak .Di tgebie dken t9 3LD-vakke n (bijlage 5). Totd eprofielgegeven sbehoren : -d ecoderin gvoo rhe tbodemgebruik .Voo rdi tgebie dhebbe nw e devolgend eafkortinge n gebruikt:B O( =bos) ,B W( =bouwland) ; GR (=grasland )e nW O( =woest) ; - decoderin gvoo rd ebodemeenhei d volgenshe tbodemclassifica ­ tiesysteem,voorzie nva ngedefinieerd evoor -e nachtervoegsel s m.b.t.d eboven -e nondergrond ; -d egeschatt ewaarde nvoo rd eGH G(Gemiddel dHoogst eGrondwa ­ terstand)e nd eGL G(Gemiddel dLaagst eGrondwaterstand )me t 21

dedaarbi jbehorend e grondwatertrap.D etoevoegin ga bi jd e Gt'sII ,II Ie nV geef td eGH Gschattin gi nhe ttrajec t0-2 5 cm- mv . (IIa,lila ,Va) ,toevoegin gb geef tbi jdez eGt' sd e geschatteGH Gaa ndi elig ti nhe ttrajec tva n25-4 0c m- mv. ; -d egeschatt ewaard eva nd ebewortelbar e diepteva nakkerbouw ­ gewassen. Vanelk elaa gzij nd evolgend e laaggegevensopgenomen : -d eboven -e nondergren sva nd ebeschreve nlaag ; -d ehorizontcode ; -d etextuur (he tlutumgehalt ebi jkle ie nhe tleemgehalt ee n dezandgrofhei d (M50)bi jzand ) -he torganische-stofgehalt e -d eveensoor t indiend elaa gui tvee nbestaat ; - dekalkklass ebi jpoldervaaggronde ne ntuineerdgronden , waarbij1 = kalkloos ; -d edoorlatendhei d (inm/dag )va nd eondergron d dieperda n 100c m- mv .bi jgronde nme tG tII ,II Ie nV .

1.2.4.4D ebestande nme taanvullend egegeven s

Hetklassenbestan dva ndi tlandinrichtingsprojec t bevatpe r kaarteenheid ondermee rd evolgend einformatie : - deGH Ge nGLG ; - debewortelbar ediepte ; -d edikt eva nd ehumushoudend ebovengrond ; -he torganische-stofgehalt e enlutumgehalt eva nd ebovengrond ; -d ebeoordelingsfactore nvoo rakker -e nweidebouw ; -d egeschikthei d voorakker -e nweidebou wvoo re nn aingreep ; -d eHELP-bodemcode .

1.2.4.5Indelin gva nhe tgebie d inblokke ne nLD-vakke n

Dedigital e informatieva ndi tlandinrichtingsgebie d isi nee n aantaldeelbestande no pmagneetban d overgedragenaa nd eAL Dt e Utrecht.Di tomvat : -pe rblo kd everzameld ebodeminformatie ,nl .he tlijnenbestand , vlakkenbestand enpuntenbestand .He tgebie d isonderverdeel d inzeve nblokken ; -he tklassenbestand ,da tbetrekkin gheef to phe tgehel egebied . Deindelin gva nhe tlandinrichtingsgebie d inblokke ne nd eon ­ derverdelingva nel kblo ki nLD-vakke ni safgebeel do pbijlag e 5. 22

1.2.4.6Programma' si nBOPA K

Detwe eprogramma' sbetreffen : 1programm a SELECTvoo rhe tafzondere nva nee nwillekeuri gdeel ­ gebiedme td ebijbehorend edigital einformatie ; 2programm a BODEMme toptie svoo rdivers ekaarte ne ntabellen . Voorverder e informatieove rdez eprogrammatuu rverwijze nw e naard egebruikershandleidin g end etechnisch edocumentati ei n BOPAK. 23

FYSIOGRAFIE

Indi thoofdstu kgeve nw eachtereenvolgen s informatieove rlig ­ ging,geologie ,bodemvorming ,bewoningsgeschiedeni s enbodemgeo - grafie.Dez e informatiegeef t inzicht ind eaar d enontstaans ­ wijzeva nd ebode me ni nd erelati e tussenbode me nlandschap . Degegeven shebbe nw edoo reige nwaarnemingen ,literatuurstu ­ diee nraadplege nva noud etopografisch ekaarte nverkregen .

2.1 Ligginge noppervlakt e

Het toekomstigelandinrichtingsgebie d Roden-Norglig t inhe t noordwestenva nd eprovinci eDrenthe .He t gebiedomva td egehe ­ legemeent eRode ne nhe tgrootst edee lva nd egemeent eNor g enkom tvoo r opd eblade n7C ,HF , 12A,12B ,12 Ce n12 Dva nd e Topografische kaart,schaa l 1: 2 500 0 (afb.1) . Degemeentegrenze nva nRode ne nNor gbegrenze nhe tgebied ,al ­ leente nzuidweste nva nWesterveld eloop td egren s langshe t gebiedva nd ePenitentiair e Inrichtingenva nVeenhuizen .Rode n enNor gzij nd evoornaamst ewoonkernen ;d eoverig ewoonkerne n inhe tgebie d zijnRoderwolde ,Leutingewolde ,Foxwolde ,Nietap , Nieuw-Roden,Roderesch ,Steenbergen ,Lieveren ,Een ,Langelo , Peest,Westerveld e enZuidvelde . Detotal eoppervlakt eva nhe t landinrichtingsgebied bedraagt ca. 1270 0ha .Hierva n isee noppervlakt eva nca .57 0h anie t gekarteerd omdatdez ebestaa t uitbebouwing ,wege nenz . Debeslissin g overd ekarterin gva nhe tgearceerd egedeelt e tenooste nva nRode n (afb.1 )i spa si n 1985genomen ,waardoo r degegeven snie tmee r inrappor te nkaarte nverwerk tkonde n worden.

2.2 Geologie

Omhe t inzichti nd eeigenschappe nva nhe tbodemmateriaa le n ind everbreidin g ervani nhe tgebie d tevergroten ,geve nw e indez eparagraa f eentoelichtin g opd egeologisch eontstaans ­ wijzeva nhe tgebied . Eenoverzich tva nd etijdsindeling ,d elithostratigrafi ee n degenes eva nd eaangetroffe nafzettinge n isopgenome n inafb . 2. Inhe tgebie d zijnallee nafzettinge naangetroffe ndi ei nhe t Kwartair gevormd zijn.He tgrootst edee ldateer tui the t Pleistoceen.I nhe tHolocee n isslecht sweini gmineraa lmate ­ riaalafgezet ;we lheef t indez etij dvee nvel epleistocen e afzettingenovergroeid . Inhe tuiterst enoorde nva nhe tgebie d ishe tvee n laterno gbedek tme tee nkleilaag . I

L <

; - J

»• •- • , : " ' -

...... i • .,-:

*£ - ' •/

i

Top kaart 6O . 7W , 11O e n 1 2W 60 7W Verkleind tot schaal 1:100 000 bladindeling van de Topografische kaart, schaal 50 000 11 O 12W

De beslissing over de kartering van het gearceerde gedeelte is pas in 1985 genomen, waardoor de gegevens niet meer in rapport en kaarten verwerkt konden worden

Afb. 1 Ligging van het gebied. 25

Tijdsindeling Afzettingen •1 4 jaren Duinkerke III Formatie van Formatie van 1200 van Kootwijk Gnendtsveen o Duinkerke II Istuifzand) (veen gevormd buiten 1500 Subatlanticum mariene invloeds ~ Duinkerke sfeer) IBA 2000

3000 Subboreaal Babisveen 5000 Atlanticum Hollandveen

8000 (veen) Boreaal 9000 Praeboreaal 10 000 Late Drvas Stadiaal jong dekzand II Allerpd bodemvorming (laag van Usselo) lokale veenvorming Iniersiadiaal Laa! Vroege Dryas jong dek/and I Stadiaal

<\ Belling zwakke booemvorming (Bellinglaagi Inierstadiaa 13 000 Midden oud dekzand 60 000 Vroec; fluvio-periglaciale afzettingen 90 000 Eemien verwering keileem. mariene afzettinaen 200 000 Saahen* Formatie van Drente Ikeileemi

Holstemien Formatie van Eindhoven (zand) Formatie van Peelo Eistenen* (fune zanden en potklei) "Cromenen' complex Formatie van Urk (grove en fijne zanden!

Afb. 2 Stratigrafisch overzicht van de beschreven afzettingen

HetKwartai rkenmerk t zichdoo r eenafwisselin g vankoud ee n warme tijden,d ezgn .glaciale n eninterglacialen .Tijden sd e glacialenverenigde n degletscher sva n Scandinavië zichto t landijskappen diezic hove rnoordwestelij k Europa kondenuit ­ breiden.I nhe t gekarteerde gebied heeft deglacial e tijdva n hetElsterie nzij nspore nachtergelaten .Oo k inhe t Saalien washe tgebie d geheelme t landijsbedekt .I nhe tWeichselie n ontbrak de ijsbedekking,maa r erheerst ewe l eenzee rkou d (periglaciaal)klimaat . 26

2.2.1 HetPleistocee n

Deafzettinge nui td eperiod evoo rhe tElsterie n liggeno pgro ­ tediept ee nzij nnie tbinne nboorberei kaangetroffen .

2.2.1.1Afzettinge nui the tElsterie n

Tijdenshe tElsterie nbereikt ehe tlandij svermoedelij kon s land (Zagwijne nVa nStaalduinen , 1975).Evenal selder si n Noord-Nederland werdenzee rdiep ebekken sgevormd ,di elate r opgevuldwerde nme tsmeltwaterafzettingen . Voorali nhe tbovendee lva nd ebekken skome nfij nzan de nkle i voor.Dez ekle istaa tbeken d onderd enaa mpotkle ie nka ni n debekken s tientallenmeter sdi kzijn .Voora li nd eomgevin g vanRode nword tdez ezee rzwar ekle ibinne n 120c m- mv .aan ­ getroffene nnie tzelde n ligtzi jnagenoe gaa nd eoppervlakte . Eenoost-wes t lijnte rhoogt eva nSteenbergen-Langel ogeef t globaald egren saa nva nhe tvoorkome nva nd epotklei .Te nzui ­ denva ndez elij nbestaa nd eafzettinge nui the tElsterie n voornamelijkui tzee rfijne ,som sglimmerhoudend ezanden .De ­ zezande nworde nmeesta laangetroffe nonde rd elater eafzet ­ tingen (keileeme ndekzanden) .All eglaciale ne nander eafzet ­ tingendi esamenhange nme td eijsbedekkin gi nhe tElsterie n worden totd eFormati eva nPeel ogerekend .

2.2.1.2Afzettinge nui the tHolsteinie n

HetHolsteinie n isee nwarm eperiod e tussenhe tElsterie n enhe tSaalien .Afzettinge nui tdez etij d liggente rhoogt e vand eRodervaar t enron dLeutingewold eo pgering ediept eonde r hetmaaiveld .Tijden shydrogeologisc h onderzoekva nd eRijk s GeologischeDiens twer dhie ree ndiep egeu li nd epotkle iaan ­ getroffen,di eopgevul dwa sme tmati ggro frivierzand .O pd e flankenva ndez egeu li svee ngevonden ,da t isafgedek tme tee n 30-40c mdikk elaa gva ndi tmati g grovezan d (afb.3) . Uit onderzoekva nd eRijk sGeologisch eDiens t isgebleke nda the t veene nhe tzan dui the tHolsterie ndatere n (mondelingemede ­ delingTe rWee) . Tegenhe tein dva ndez eperiod eheef tee nri ­ vierstelselva nlokal ebetekeni she tzan dvermoedelij kaange ­ voerd.He tgrov erivierzan d isi ndez eomgevin g gebruiktbi j dezandwinning ,waardoo rafgegrave npercele ne nplasse nzij n ontstaan.Oo kte nzuide nva nRoden ,nabi jhe tMensingebosch , komthe tvoor . Naastd elokal ezand -e nveenlage nzij nverde r inhe tgebie d geenafzettinge nui the tHolsteinie nbeken d envorme nafzet ­ tingenui td eFormati eva nPeel od eondergron d vand esedi - 27

—O cm-m v

fotoauteu r 24005 Afb Afzettingen inee ngeu l ind epotkle i tennoord ­ westen vanLeutingewolde . 1= venig ekle i ofkleii gvee n 2 =dekzand ,plaatselij k met eenpodzo l 3 =fijnzandig e leemme tvee l scherpe stenen 4 =mati g grof rivierzand 5 =ster k samengeperst veen

mentendi ew ehiern abespreken .We lzij nplaatselij k opd e overgangva nhe tHolsteinie nnaa rhe t Saalien dezee rfijn e glimmerhoudendezande nva nd eFormati eva nPeel oafgedek tme t eendunn e (1-2m )laa g ietsminde r fijnzand ,da twaarschijn ­ lijk tot de Formatieva nEindhove nbehoort .D ezande nva nd e Formatieva nPeel o end eFormati eva nEindhove nworde nwe l premorenale zanden genoemd. 28

2.2.1.3Afzettinge nui the tSaalie n

Inhe tSaalie nwer dNederlan dvoo ree ndee lwee rbedek tme t landijs.He tgebie dva nRoden-Nor gwa sgedurend ed eeerst e vierva nd evij ffase n (TerWee ,1962 ,Zagwij ne nVa nStaaldui - nen,1975 )bedek tme t ijs.He tlandij szett ekeilee ma f(Forma ­ tieva nDrente) ,ee nkleihoudend ,zee rster klemi gmateriaa l metgro fzan de nkeien .Keilee mword t inhe tgebie d opvee l plaatsenaangetroffen ,he tmins t inhe tnoordelij kdee lva n hetgebied .We lkome n ind eomgevin gva nRoden-Nieta p enige oppervlakkenme tkeilee mvoor ,maa rvoo rhe tmerendee l isdaa r slechtsee nrestan taangetroffe n ind evor mva nkeie ne nlemi g zando pd epotkle io fo pfijn ezanden .Voora li nhe tzuidelij k deel,i nd eomgevin gva nHui ste rHeide ,lig td ekeilee move r grote,aaneengeslote n oppervlakten.D ekeilee mbeva t relatief veelvuurstee n envarieer t ingranulair e samenstelling:naas t plaatsenwaa rmati ggro fzan d eenbelangrij kbestanddee lva nd e keileem is,zij ne rgebiede nwaa rd eleemdeeltje sme td eklei ­ enzanddeeltje s eendich tgepak te nslech twaterdoorlaten dma ­ teriaalvormen .

Doorerosi e isvermoedelij kvee lva nd eeertijd saanwezig ekei ­ leemverdwenen .

2.2.1.4He tEemie n

Nahe tSaalie nverbeterd ehe tklimaa tweer .I ndez ewarmer e tijd,he tEemien ,dron gd eze edoo rdiep edale nzoal she toer - Hunzedalsteed sdiepe rhe t landbinnen .Di tgebie dblee fbui ­ tend einvloedssfee rva nd ezee .He t landschapwa svermoedelij k reliëfrijker dantegenwoordi g enme tbosse nbegroeid .D evege ­ tatieza ld eerosi ehebbe nbeperkt .We li see ndiep ebodemvor ­ mingopgetreden ,waarbi jd eglacial eafzettinge n sterkver ­ weerden.Z oi sd eoorspronkelij kkalkrijk ekeilee mdie pont - kalkt (TerWee ,1966) .

2.2.1.5Afzettinge nui the tWeichselie n

Ca.9 000 0jaa rgelede nbreidd ehe t landijszic hwee rui tvan ­ uitScandinavië ,ditmaa lto ti nMidden-Denemarken .He theef t Nederland indez ejongst e ijstijd,he tWeichselien ,du snie t bereikt.We lheef t denabijhei d vanhe t landijs,zic hi nNeder ­ land latenvoelen ;e rheerst ehie r toenee nperiglaciaa lkli ­ maat. Inhe tVroe gWeichselie nwisselde nwarm ee nkoud eperiode n elkaaraf .I nd ewarm eperiode ndiepte nd ebeekdale n ind eho ­ geredele nuit .He terosiemateriaa l kwam inlager edele nwee r totafzettin g (fluvio-periglaciale afzettingen inbijv .he t Peizerdiepdal). 29

HetMidde nWeichselie no fPleniglaciaa lken td elaagst etempera ­ turen.D edieper ebode montdooid ezelf si nd ezome rnie tmee r (permafrost)e nverhinderd ehe twegzakke nva nregen -e nsmelt ­ water.D egron d ging schuivenwannee rhi jonde ree ngering e helling lag (solifluctie),waardoo rd ehoogteverschille nwerde n genivelleerd.Hierto edroege noo kd ewindafzettinge nbij .He t oppervlakwa snamelij k spaarzaambegroeid ,zoda twate re nwin d vrijspe lhadden .I nlager edele nontstonde nz odikke ,veela l gelaagdeafzettinge n (fluvio-periglacialeafzettingen) . opd ehoger edele ni nd eomgevin gva nNor ge nRode ntra dver ­ moedelijk inhoofdzaa kerosi eop .D efijner edele nva nd ekei - leem,di ei nhe tEemie na ldeel sverweer dwaren ,spoelde nui te n verwaaiden,waardoo r eenstenenrijk e laagdich taa nhe topper ­ vlakoverbleef .Doo rvorstwerkin gvermengde n dunnelage nzan d metd ekeileem :he tzgn .keizand .I nd eomgevin gva nRode ni s dekeilee mno gslecht so penkel eplaatse nal see nherkenbar e laagaanwezig .I nhe tgrootst edee lva nda tgebie d iserosi e toto pd epotkle iopgetreden ,zoda tn uslecht see ndunn ekei ­ zandlaagovergebleve nis . Inhe tzuidoostelij kdee lva nhe tgebied ,omgevin gHui ste r Heide,i sallee nhe tbovenst e deelva nd ekeilee m doorerosi e aangetast,doorda t zichhie rd ebovenloo pva nhe tdalsystee m vanhe tPeizerdie pbevond . Inhe tzee rkoud eklimaa t tradeno pgrot e schaalwinderosi ee n sedimentatie op.D eafzettinge nui tdez etij dkenmerke nzic h dooree nafwisselin gva nhorizontal elaagje slemi ge nniet-le - migfij nzand ,he toud edekzand .D eindru kbestaa t datsommig e terreinenal suitwaaiingsgebiede n hebbengediend ,voora ld e vlakke,relatie fhoogliggend e keileemgebieden.O pplaatse n waard ekeilee m reedsdoo rerosi everdwene nwas ,zij nd edaar - onderliggende zandenui td eFormati eva nPeel ooo kte ndel e verstoven.Wi jvermoede n datdi tgebeur d isi nd eomgevin g vanPeest ,waa r sterke nzee rster klemi gzn daa nd eoppervlak ­ keligt . Uitdez etij dstam too khe tmerendee lva nd edobbe ni nhe t gebied.Dez evaa kzee rdiepe ,komvormig e laagtes,a lo fnie t metwate rgevuld ,zij nd eruïne sva nd epingo' s (ijsheuvels). Dezeontstonde ndoo rd eaangroe iva nijskernen ,waarn ad eom ­ liggendegron d opzijda nwe lomhoo ggedruk twerd .O pd eplaat s vand eijsker nblee f lateree ndiep ekui lachter . Eenande rdee lva nd edobben ,vaa kd eminde rdiepe ,i sontstaa n uitee nuitblazingskom ,waaromhee nee nzandru gontstond . Inhe tLaa tWeichselien ,ca .1 300 0to t 1000 0jaa rgeleden , werdhe tminde rkou d enverdwee n depermafrost .He tregenwate r konwee r ind ebode mwegzakken .Daa rhe t indez etij dvri j droogwas ,bego nhe tzan d teverstuive nhoewe ld evegetati ehe t landoppervlakmee re nmee rbedekte .D eafzettinge nui tdez e tijdzij nd ejong edekzanden ,waarva nhe tjong edekzan d Iver ­ moedelijkd egrootst everbreidin gheeft .Ee ngolven ddekzand - landschap ontstond alsgevol gva ndez everstuivinge no pgrot e schaal.D eafzettinge nva njon gdekzan d IIzij ni ndi tgebie d 30

openkel eplaatse naangetroffe n induidelijk e ruggenva nleem - arm,mati g fijnzand .Ee nbodetnvormingshorizon tui the t Alleröd Interstadiaal,d ezogenaamd eLaa gva nUsselo ,ko nvaa g wordenonderscheide n alsd egren s tussend ebeid ejong edek - zanden.

2.2.2 HetHolocee n

Metd edefinitiev eklimaatsverbeterin g ongeveer 1000 0jaa rge ­ ledenbego nhe tHoloceen ,waari na lvri jsne lee ngeslote nvege - tatiedekontstond .O pd ehoger egronde nontwikkeld e zichgelei ­ delijkee nbosbegroeiing .I nd elager edele nna md ewaterafvoer , diereed sdoo r lokalezandinstuivinge n (jongdekzand )wa sver ­ traagd,no gmee raf .I nd ebeekdale nbego nd ewaterafvoe rzic h meere nmee r teconcentrere n inee nmeanderen d stroompje.Aa n weerskanten daarvanontston d eenelzenbroekbos ,o fee nriet - zeggeveenal she twate r langdurig stagneerde.Te nnoorde nva n Roderwoldela gee ngrot e laagte,waari nhe twate r zichverzamel ­ dee nee nmoera s totontwikkelin gkwam .D ehie raangetroffe n veenlagen rekenenw e tothe t Basisveen/Hollandveen. Deze everschaft e zichtoegan g totdi tgebie dvi ahe tPeizer - diepwaardoo roo kzeekle iwer daangevoerd . Inhe tuiterst enoor ­ denligge nenkel eme tkle iopgevulde ,small egeulen ,vanwaar - uithe tbrakk ewate r ind eaanliggend evene ndoordron g enaan ­ leidingga f totd evormin gva nkattekle i (o.a.omgevin g Mosterdpot).Bi joverstrominge n ind emiddeleeuwe nwer ddi t moerasgebiedverrijk tme tee nlaa gkle i (DuinkerkeIII )aa nhe t oppervlak.D edikt eva nd ekleilaa gneem ta fnaarmat ed eaf ­ stand tothe tPeizerdie p end enoordelijk e randstrookgrote r wordt. Openkel eplaatse n inhe tzandgebie dme tee nslecht eafwaterin g kwamhoogvee n totontwikkelin g (Formatieva nGriendtsveen) . Enkelerestante nniet-afgeveen d hoogveenzij naangetroffe n ind e omgevingva nTe rHeijl . Voorali nd egebiede nme t leemarm,fij ndekzan d zijndoo rver ­ nietigingva nd evegetati everstuivinge n opgetreden.Z oontston ­ deno.a .d eLangeloë rduine ne nOosterduine nbi jNor g (Formatie vanKootwijk) .

2.3 Bodeme nlandscha p

2.3.1 Bodemvorming

Nad eafzettin gva nhe tmateriaa lkome ne rverschillend ebodem - vormendeprocesse no pgang .Dez everlope n inee naanta lgeval ­ lenbi jd ezandgronde nander sda nbi jveengronde ne nkleigron - den. 31

Hieronder zullenw ed ebelangrijkst ebodemvormend eprocesse n bijd ei ndi tgebie dvoorkomend egronde nbespreken ,ni .d eont ­ wikkelingva nee nB2-horizon tme tee ndroo go fna tontwikkeld e C-ondergrond,he tontstaa nva nee nhumushoudend ebovengron d en defysisch ee nchemisch e rijpingva nvee ne nklei .

2.3.1.1Podzolerin g

Bijpodzolerin g spoeltorganisch e stof samenme t ijzer-e n aluminiumverbindingen,di ei nwate roplosbaa r zijn,ui td e bovengrond enword tvervolgen so pgering ediept ewee rafgezet . Alsgevol gva ndez euitspoelin g ontstaat onderd eAl-horizon t eenlaa gwaarui t organische stof,ijze re naluminiu mvoo ree n belangrijkdee lzij nverdwenen .Dez elaa gi sd eA2-horizont , dieo mzij ngrauw ekleu roo kwe lbeken d staatal sloodzandlaag . Onderbepaald e omstandigheden slaand euitgespoeld estoffe n weernee ronde rdez eA2-horizont .Daa rontstaa t danee ninspoe - lingslaag:d eB-horizont . Hetpodzoleringsproce s heeft indi tgebie d geleid tottwe e soortenpodzolgronden :d emoderpodzolgronde n enhumuspodzolgron - den. Moderpodzolgronden zijnveela li nmineralogisc h rijkermoeder ­ materiaalontstaa nbi jdiep egrondwaterstanden .Zi jhebbe nee n inspoelingslaag (B-horizont)waarva nd eorganisch e stofui t moderbestaat .Mode rword tgekenmerk tdoo rmi no fmee rrond e bolletjeso ftrosje sorganisch estof ,di etusse nd emineral e delenligge ne ndaarme e intensief zijngemengd .He tzij nuit ­ werpselenva nklein ebodemdieren .He tvoorkome nva ndez ehumus - vorm ind eB-horizon t gaatsteed sgepaar dme t deaanwezighei d van ijzer,da tal shuidje so pd ezandkorrel s isafgeze to ft e zamenme tande rfij nmateriaa l tussend ezandkorrel sligt .D e overgangen tussenA- ,B -e nC-horizon t zijngewoonlij kzee rge ­ leidelijk. Humuspodzolgronden zijnonderverdeel d ingronde nzonde re nme t ijzerhuidjeso pd ezandkorrel sonmiddellij konde rd eB2-hori - zont.D egronde nzonde r ijzerhuidjeszij nontstaa n inar mmoe ­ dermateriaal,da tto tdich taa nhe toppervla kpermanen to fpe ­ riodiekme twate rwa sverzadigd .D eorganisch e stof ind eB - horizont isamorf ;zi jlig tal shuidje so pd ezandkorrel se n verbindtdez ekorrel sonderling .Vaa kzij noo kd eholte ntusse n dekorrel sgehee lo fgedeeltelij kme tamorf ehumu sgevuld . Naarmatehe tgrondwate r tijdensd ebodemvonnin gondiepe rvoor ­ kwami sd eB 2dikker .I nhe tzan donde rd eB-horizon tontbre ­ kend eijzerhuidje so pd ezandkorrels .Veela li sdi the tge ­ volgva nd e (periodiek)hog egrondwaterstanden :dez egaa nge ­ paardme tee nreduceren dmilieu ,waari nee ndee lva nhe tijze r werd opgelost enafgevoerd .D eontijzerd eC-horizon t kenmerkt zichdoo rwa tvale ,grauw ekleuren . 32

Dehumuspodzolgronde nme t ijzerhuidjeszij nevenal sdi ezonde r ijzerhuidjesontwikkel d inmineralogisc har mmoedermateriaal , echteronde rvee ldroger eomstandighede n enbi jvee ldieper e grondwaterstanden.D eorganisch e stof ind eB-horizon t is amorf,evenal sdi eva nd egronde nzonde r ijzerhuidjes.D ebo ­ venste5 à 1 2c mva ndez ehorizon t isechte rveela lster kver ­ rijktme thumus :d ezogenaamd eB2h .Daaronde r treftme nsom s eenijzerbandj eva nca .1 m mdikt eaa n (B2ir). Degehel ever - kitteB-horizon t kaner gstoren d opd ewaterbewegin gwerken . Doorverwerin g isonde rd eB-horizon t ijzervrijgekome nda t zichal shuidje so pd ezandkorrel sheef tafgezet .Hierdoo ri s deC-horizon t meestalblon dva nkleur .I ndi tzan dkome ndunn e humusbandjesvoor ,zogenaamd efibers .

2.3.1.2Vormin gva nd ehumushoudend ebovengron d (Al-horizont)

Hetafsterve nva nd evegetati everoorzaak t ope ni nd eboven ­ grond ophopingva norganisc hmateriaal .Doo rbiologisch ee n scheikundigeprocesse nword td eorganisch e stofafgebroke ne n omgezet.Hierbi jspele nmicro-organisme n eenbelangrijk erol , maaroo kworme ne nmolle nzij nerbi jbetrokken .He toorspronke ­ lijkemateriaa li ste nslott enie tmee rt eherkenne ne nme n spreektda nva nhumus .Doorda t kleinebodemdiere n dehumu sme t debovenst egrondlage nvermengen ,word tee nmi no fmee rdonke r gekleurde,humushoudend ebovengron dgevormd . Optalrijk eplaatse n inhe tgebie d isd ehumushoudend eboven ­ grond echtermed eontstaa ndoo rophogin gme tmateriaa lui td e potstal (zie2.3.2) .He t onderstegedeelt eva ndi topgebracht e deki sveela lwa tbruine rda nhe tbovenliggende ,zwart emate ­ riaal.Waarschijnlij k isdi tee ngevol gva nmengin gva nd e vroegerebovengron d met eendee lva nd eB-horizon t bijd e grondbewerking. Demat eva nontwikkelin gva nd eAl-horizon t isee nbelangrij k criteriumbi jd eindelin gva ngronden .W emake nonderschei d ingronde nme tee nduidelij kdonkere ,humushoudend ebovengron d ("mineraleeerdlaag" )e ngronde nme tee nminde rontwikkeld e Al-horizont.Gronde nme tee nmineral e eerdlaagnoeme nw eeerd - gronden;ontbreek t demineral eeerdlaa gda nspreke nw eva n vaaggronden.

2.3.1.3Bodemvormin g invee n

Webespreke nhie rdri ebodemvormend eprocesse n inveen : fysischerijping ,verterin g enveraarding . Debodemvormin g invee nbegin t reedsal she t- a lda nnie t kunstmatig -word tontwaterd .Doo rd eontwaterin gka nluch ti n hetmateriaa ldoordringe ne nbegin the tvee nirreversibe lwate r teverliezen .Daardoo rword td ebovengron dbegaanbaa re nd e 33

slappeveenlage nverandere ngeleidelij k inee nvri jstevig e endoorlatend egrondmassa .He t irreversibelewaterverlie sgaa t gepaardme tee nblijvend evolumeverminderin g ofkrimp .Di tpro ­ cesword t fysischerijpin ggenoemd .I nhe tgebie d zijnvrijwe l alleveengronde n tot5 0à 8 0c mdiept egerijpt .D emees tge ­ rijpteveengronde nhebbe nonde rd ebovengron d eenduidelij k verweerde laag,di esom see namor fkarakte rheeft . Verdwijnt deorganisch e stofdoo rbiochemisch eprocesse ngehee l ofvrijwe lgeheel ,da nspreke nw eva nvertering .D esnelhei d ervan isafhankelij kvan :veensoort ,temperatuur ,p He naëratie . Hetoligotrof eveenmosvee nverteer tminde r snelda neutroo f bosveen.Ee nmineral ebovengrond ,zoal see nlaa gklei ,bescherm t hetvee n tegenee nt esterk evertering . Aanhe toppervla kliggen dvee no fveni gmateriaa lka nveraar ­ den. Bijdi tproce sworde nvee ne nmineraa lmateriaa lomgeze t inee nhumushoudende ,rull egrondmassa :"aarde "(Pons ,1961) . Voorveraardin g zijnnoodzakelijk : - organische nmineraa lmateriaal ; - eengunstig eontwatering ; - debodemfauna . Bijveengronde ndi elaa ggelege ne ndu sna t zijn,i sd eboven ­ gronddaaro mweini go fnie tveraard .

2.3.1.4Bodemvormin g inzeekleigronde n

Dezeekleigronde n ondergaanee nfysisch ee nchemisch erijping . Defysisch e rijpingword tgekenmerk tdoo ree ngeleidelij kwa ­ terverliese ndoo rkrimp .D emat eva n fysischerijpin gka nbi j kleiredelij kgoe daa nd econsistenti e (stevigheid)worde n beoordeeld. Indi tgebie d zijnzeekleigronde nove rhe talge ­ meento tee nvri jgering ediept egerijpt :binne n 120c m- mv . isi nvee lgevalle nongerijp tmateriaa laangetroffen . Onder chemische rijpingverstaa nw eall echemisch ee nfysisch - chemischeveranderinge n diei nhe t sediment optredennada the t isafgezet .D evoornaamst everanderinge nberuste no pomzettin ­ genva nd eoorspronkelij k aanwezigeorganisch e enanorganisch e verbindingen,o puitspoelin gva nbepaald e stoffen,o pvrijma ­ kingva nbepaald egebonde nminerale ne no pomwisselin gva nka - tionendi eaa nhe tadsorptiecomple x gebondenzijn .Ee nbelang ­ rijkchemisc h rijpingsproces isd evormin gva nkatteklei . Bijmarien eafzettinge nka nzic htijden she tchemisch e rij­ pingsproces (bijoxydatie )aa nhe trijpingsvla kkattekle ivor ­ men, afhankelijkva nd ehoeveelhede noxydeerbar ezwavelverbin - dingen (voornamelijkpyriet )e nkoolzur ekal k (CaCO»)i nd e afzetting enva nd edoorlatendhei d vand eondergrond .Bi joxy ­ datieworde n zwavelverbindingenvoo ree nbelangrij kdee lomge ­ zeti nzwavelzuu re nijzersulfaat .Al se rtijden she trijpings ­ procesvoldoend eCaCO .aanwezi g iso md ezur e reactieprodukten teneutraliseren ,ontstaa t ergee nkatteklei ,hoogsten skalk - 34

armeklei .Al se ronvoldoend eo fgehee lgee nCaC O aanwezig is,zoal s indi tgebied ,kunne nd ezur ereactieprodukte nnie t geneutraliseerd wordene nontstaa tkatteklei ,ee nzur ekle i metgel evlekken ,di everoorzaak tworde ndoo rjarosie t (basisch ferrisulfaat).I ngronde nme tee nslech t doorlatendeondergron d verloopt dekattekleivormin g snellere nworde nd ezur ereactie ­ produktenbovendie nminde r snelafgevoerd . Indi tgebie dkom tbi jd ezeekleigronde n langshe tPeizerdie p kattekleivoor . (toevoeging .../lo pd ebodemkaart) .

2.3.2 Ontginning enbewonin g

2.3.2.1Prehistori e (tot50 0n .Chr. )

Deoudst en uno gzichtbar e relictenva nmenselijk ebeschavin g indi tgebie ddatere nui the tneolithicu m (nieuwesteentijd) . Deze tijdwordt ,naa rd evor mva nhe tgebruikt eaardewer k (o.a. bekers),onderverdeel d inee naanta lculturen .Ui td e zogenaamde trechterbekercultuur stammend ehunebedde n (begraaf­ plaatsen)bi jSteenberge ne nWesterveld e (afb.4) .D eneoli - thischebewoner s (vanaf ca.250 0v.Chr. )brandde nstukke nbo s afo me rbouwlan dva nt emaken .Ui tdez etij ddateer twaar ­ schijnlijkoo kd eeerst euitbreidin gva nd eoppervlakt eheide . Deoudst eaa nhe toppervla k zichtbare sporenva n landbouwda ­ terenechte rui td eijzertij d (vanafva .70 0v . Chr.).He t zijnd e"celti c fields"o f"raatakkers "di eo pd elemig emoder - podzolgrondenaangeleg dwerde n (Wieringa, 1958).Di tware n akkercomplexenva nvierkant eperceeltje sbouwlan dva n 15à 40ar eomgrens ddoo rwalletje sva n2 5à 7 5c mhoogte .Dez e walletjeshebbe naa nd evoe tvaa kee naanzienlijk ebreedte , van5 to tsom smee rda n1 0m .He tontstaa nva nd e"raatakkers " isnie tgehee lduidelijk .Bronger s (1976)noem t ophopingva n grond doorhe topstapele nva nonkrui d aand eran dva nd e akkertjeso fdoo rhe topzi jzette nva nuitgeboerd ebovengrond . Deinmiddel s sterkgenivelleerd ewalletje szij nplaatselij k dwarsdoo rd ehuidig epercelerin gno gzichtbaar ,o.a .i nd eom ­ gevingva nPeest . Slechtsee ngering ebevolkin g -i nhee lDrenth ewaarschijnlij k slechtsenkel eduizende n- ko ndoo rmidde lva ndi tlandbouw - systeemworde ngevoed .He tbevolkingssurplu sko nnie tte r plaatseblijve nwone ne nvestigd e zicho pd erijp ekwelder si n hetnoordelijk ekustgebie d (HetDrents eLandschap , 1984). Bijhe tbegi nva nonz ejaartellin g ise rsprak eva nee nreek s landbouwkundigevernieuwinge nwaardoo roo ki nhe tzandgebie d debevolkin g zichko nuitbreiden .I nd eloo pva nd eRomeins e tijdraakte nd eraatakkers ,waarbinne nee nsystee mva nwissel - bouwfunctioneerde ,i nonbrui k tengunst eva nvooruitstreven ­ dermethode ndi ehe tmogelij kmaakte nee nmee rpermanent eak ­ kerbouwt ebedrijven . 35

foto Stiboka R50-286 Afb.4 Hunebed bijWestervelde .

2.3.2.2Middeleeuwe n (500-1500n .Chr. )

Ind evroeg emiddeleeuwe n (ca.80 0n .Chr. )ontstaa t eenneder ­ zettingstypebestaand eui t kleine,o ponregelmatig ehuiskampe n (Worthblöcke)bijeengelege n nederzettingen,di ed ekiemce l vormenvoo r delate r zokenmerkend e esdorpen (Vervloet, 1984). Degroter ebouwlandcomplexe n of essenzij n inhoofdzaa klaat ­ middeleeuws (na 1000n . Chr.). Ondertussen degenereerde deheid e steedsverder .D edru ko pdi t weidegebied,da t tevens ingebrui kwa svoo r de strooiselwinning, leidde tot een stringente regelingva n degebruiksrechte n (mar­ ken). Ookmoeste n gemeenschappelijke regelingenworde nontwor ­ peno md ezandverstuivinge n tebestrijde n dieallerwege no m zichhee ngrepen . Deesse nwerde n opd ehoogs t gelegenmoderpodzolgronde naange ­ legd.Z eware nvanoud sme t eeneswa lomgeven ,di ehe tve ee n hetwil dva nhe tbouwlan d moestweren .Dele nva ndez eeswalle n zijnonde rander eno gbi j deesse nva nNor g enPees taanwezig . Geleidelijkveranderd e het landbouwstelselverder .I nd elat e middeleeuwen namd e schapenteelt eenhog evluch t (Naarding, 1947), overigensblee f ookd erundveehouderi jva nbetekenis . 36

Schapenware nva ngroo tbelan gvoo rd emestwinning .Mes twer d verkregendoo rd ekudde nee ngroo tdee lva nhe tjaa r 'snacht s ind eschaapskoo ionde r tebrengen .I nd ekoo ilegd eme nheide - plaggendi ed emes tbonden .Dez evergrootte n tevenshe tvolum e envereenvoudigde nd everspreidin gva nd emest .Plaggenmes t werd,behalv eui td eschaapskooi ,oo kverkrege nui td epotstal , waarinhe trundve ewer d gehouden (Domhof,1953) . Inverban d metd eaar dva nd emes tbrach tme ni nd epotsta laanzienlij k meerplagge nda ni nd eschaapskoo ie noo kwe l laagjespuu rzand . Voord eschapenhouderi j enhe tplaggensteke nwa see ngrot e oppervlakteheid enodig . Degroenlande n ofmade n (graslanden)behorend ebi jd eesdorpe n werdengedeeltelij kgemeenschappelij k engedeeltelij kindivi ­ dueelgebruikt .N ad e 17eeeu wwerde nd egroenlande nbi j demeest eesdorpe ngeleidelij konde rd eindividuel egebruiker s verdeeld. Uitd elat emiddeleeuwe n stammend eontginninge nme tee nnaa m eindigend opwold e (Roderwolde,Leutingewolde ,Foxwolde) .I n de 12eeeu wi se rreed ssprak eva nRoderwolde .D eliggin gerva n magevenwe lnie tverwar dworde nme tdi eva nhe thuidig eRoder ­ wolde,da tpa si nd eloo pva nd e 19eeeu w totontwikkelin gi s gekomen.He toorspronkelijk eRoderwold e lagca .75 0m noorde ­ lijkere ni sontstaa nal sstreekdorp .I nhe tverlengd eva nd e oudebewoningsa szij ni noostelijk e richting talrijkeveenterp - jesaangetroffe n dieo pontginnin g indez eomgevin gwijzen . Hetmees twestelijk edee lva nhe toorspronkelijk e Roderwolde wordtn uno ggevorm d doorSandebuur .He twoldgebie d ligttusse n debeekje she tLeekste rhoofddie p enhe tPeizerdie p end e verkaveling ervanlig tvrijwe lhaak so phe tstreekdorp .D eoud e cultuurgrondenalhie rhebbe noverwegen d eenmati gdi kde k(30 - 50cm) :onde rander elaarpodzolgronde n cHne ngooreerdgronde n cZn. Debodemkundig e opbouwkom toveree nme tdi eva nd ekampen , diew elate rbeschrijven .

2.3.2.3Nieuw etij d (1500-heden)

Ind enieuw etij dwer dhe tgevestigd e landbouwsysteemverde r geïntensiveerd.Versprei d overDrenth ebestonde nechte rgrot e regionaleverschillen .Plaatselij kwer d roggeverbouw dvoo r deexpor tnaa rander egewesten .Voora llang sd erande nva nD e OudeLandscha p floreerdeo phe tein dva nd elat emiddeleeuwe n eenlevendig ehande li nmestvee . Deschapenhouderi j leiddeto tee nsteed sverder everarmin g vand eheide .D ebegroeiin g degenereerde enhe thumusgehalt e vand ebovengron d nama fdoo rhe tafplaggen . Zand,da tme topze topgebrach to fme td eheideplagge nmeegeno ­ menwerd ,hoogd ehe tbouwlan dbi jd ebemestin g geleidelijko p (Edelman,1952) .D emat eva nophogin ghin gster ka fva nd e hoeveelheid zand ind emes te nva nd emate ,waari nhe tlan d bemestwerd .Me ngebruikt e liefstplagge nme tz oweini gmoge - 37

lijkzand .Waa rdez ealleng sschaarse rwerden ,doorda tme nt e snelachteree no pee nzelfd eplaat smoes tplaggen ,moes tme n noodgedwongen zandigerplagge ngaa nsteke nwaardoo rhe tmestde k snellerophoogde .D eoudst ebouwlande nware nwa t rijkere n vochtiger enhadde nwa tminde rmes tnodig .Z ehebbe ndaardoo r overwegendminde rdikk emestdekke n dand elater euitbreidinge n vand ee so pminde rgoed egrond .D emeest eesse nbestaa nui t grondenme tmati gdikk e (30-50cm )dekken :holtpodzolgronde n cY,kamppodzolgronde n cHde nlaarpodzolgronde n cHn.Z ezij n slechtsenkel edecimeter sopgehoogd .Oo kn ad einvoerin gva n dekunstmes tkrege nd eschraalst e essend emeest estalmes t (de Roo, 1952). Voordatd eontginnin gva nd eheidevelde no pgrot e schaalron d deesdorpe ni sbegonnen ,ware ni nd eloo pva nd eeeuwe naa n deran dva nd ees ,ron dhe tdor po fwa tverde rhe tvel d in,a l kleineakkerbouwcomplexe n ontstaan (Naarding,1962) .Dez eoud e ontginningeno fkampe nhadde nevenal sd eesse nvaa khoutwalle n alsbuitenomgrenzing .Z ehebbe nveela lee nmati gdi kde ke n bestaanvrijwe lgehee lui t laarpodzolgronden cHne nveldpodzol - grondenHn . Tenweste nva nNieuw-Rode n liggenveenkolonial eontginningen . Ditgebie dbehoor t tothe tgrot eveengebie d rondZevenhuize n enJonkersvaart .I nd e 16eeeu wi sme nhie rme td evervenin g begonnen.Ontwaterin gwa shierbi jee neerst evereiste .D evaar ­ tendi ewerde naangeleg d omhe tveengebie d teontsluiten , zijnzowe lvoo rd eafwaterin gal svoo rd eafvoe rva nd etur f gebruikt.D ewijke nwerde nmeesta lloodrech to pdez evaarte n ingegraven.I nd eveenkolonië nheef tme nhe tvee nvrijwe lto t dezandondergron d afgegravene ne rkome nvoornamelij kveldpod - zolgrondenH nvoor .Allee nui td eaanwezighei dva nkanale ne n wijken (afb.5 )e nhe tplaatselij kvoorkome nva nee nlaagj e restveen (dampodzolgrondenpzWp )blijk tda tw eme tee nvoorma ­ ligveengebie d temake nhebben . Deveenkolonial egronde n inhe tzuide nva nhe tgebie dzij n evenalsdi ete nweste nva nEe noverwegen d ind etweed ehelf t vand evorig eeeu wverveend .D ekanale ne nwijke ndiende noo k hiervoo rd eafwaterin ge nvoo rd eafvoe rva nd eturf .He t veenpakket ishie rechte rplaatselij k slechtsgedeeltelij kweg ­ gegraven,zoda te rn uno gveengronde nvoorkome n (meerveengron­ denzV) . Sindsd eFrans etij dware ni nhe tgebie do pd ezandgronde na l pogingenondernome n omd egemeenschappelijk e gronden(marke - gronden)onde rd erechthebbende n teverdele n ind ehoo pd ein ­ dividueleontginnin g tebevorderen .Pa sme td ekoms tva nd e kunstmest,aa nhe tbegi nva ndez eeeuw ,kwa md eontginnin gva n deheidevelde ngoe do pgan g (jongeontginningen) .Ee naanzien ­ lijkdee lerva nbeston dui tklein eboerenontginningen .D eheid e werdbetrekkelij k ondiepomgewerkt ,waarbi jd ehumushoudend e bovengrondme t (eendee lvan )d eonderliggend e loodzandlaag werd gemengd.He tbouwlan dva ndez eontginninge n (overwegend veldpodzolgronden Hn)heef thierdoo ree nzwart e totdonkergrij - 38

fotoStibok a R50-27; Afb. 5 Restant van eenwij k inhe tveenkolonial e gebied tenweste n Nieuw-Roden.

zekleur .Plaatselij kwerde n degronde n diepverwerk t onder andereme t stoomploegen. Ind ecrisistij d daarentegen isee n groot deelva ndi twer kme t dehan dverrich t doorwerkloze n eni nD.U.W.-verban d nad e 2ewereldoorlog . Het laatsteheef t o.a.plaatsgevonde n ind eFledder s inhe t zuidenva nhe tge ­ bied. Bijd epa sontgonne n landbouwgronden tradenveelvuldi ggebreks - ziekten op,zoal sd e "ontginningsziekte",naa r laterblee k veroorzaakt doorkopergebre k inee nvenig e of gliede-achtige bovengrond.Magnesiumgebre ko f onvoldoende werking vanmagne ­ siumbi j telag ep H leidde tot de"Hooghalens e ziekte".D e omgekeerde situatie,ee n tehog epH ,ontston d door gebruik van tevee lkalkrijk e en fysiologisch alkalische meststoffen enleidd e totmoeilijke r opnameva nmangaa n en uiteindelijk totmangaangebre k (Veenkoloniale haverziekte). Debossen ,di eoverwegen d markebezitwaren ,bestonde n tot het eindeva n de 18eeeu whoofdzakelij k uit eiken enberken .D e eikenbossen (holten)ware nva n grotewaard e omdat ervee l eikehout nodigwas ,o.a . inhe tboerenbedrijf .Doo rvoortdu ­ rendkappe nwa s inhe tbegi nva nd e 17eeeu w de oppervlakte bosz oachteruitgegaan ,da tme nverplich t werd omaanplantin ­ genme t jonge eiken aan telegge n (Linthorst Homan, 1974). 39

Doord e slechte resultaten ind e landbouwkapte n enverkochte n boeren,wee rvee l eikenbos ind evorig e eeuwo m tochno geni g inkomen tehebben .Anderzijd swer d indezelfd e tijdal sgevol g vand egebreksziekte n bijd egraangewasse n opvee l esseneike ­ hakhout ingeplant,o.a .bi jLangel o enPeest .Di twer dbe ­ vorderd doord egoed e prijsva nd eeikeschors .Late r zijnvee l vandez ebosje swee r opgeruimd,maa r openkel e plaatsenzij n nog loofbosjes opd eesse naanwezig . Degrov ede n schijnt pas tegenhe t eindeva n de 18eeeu wt e zijnaangeplan t omhe t stuifzand vast teleggen .Vana f demid ­ deleeuwen hadme nnamelij ka lstrij dmoete nvoere n tegend e talrijke zandverstuivingen. Inhe tbegi nva n dezeeeu wverwier f de Staat eengedeelt eva n denieu wontgonne n gronden omhe t sterk geslonkenbosareaa l weerui t tebreiden . Niet alleend eheidevelden ,maa roo ksommig e essen ondergingen groteveranderingen .N a 1945 ruildend egrondbezitter sonder ­ linghu n sterkverspreid e land.D e talrijke,zee r smalleper ­ ceeltjeswerde n teruggebracht totee nvee lkleine raantal , betrekkelijk grote,aa néé neigenaa r toebehorende,blokvormig e percelen.Oo kd ewaterhuishoudin g ind estroomdale nwer dver ­ beterd. /

foto StibokaR50-26 6 Afb.6 Bouwland inhe t stroomdal vanhe t Oostervoortsche Diep,te n oostenva nNorg . 40

Tegenwoordigword tmee re nmee rbouwlan d omgezet ingrasland , nietallee ni nd ejong eontginningen ,di eoorspronkelij kvaa k geheelvoo rd eakkerbou w ingerichtwaren ,maa roo ko pd eessen . Opsommig eesse nbeslaa the tgraslan d thansee ngroter eopper ­ vlakteda nhe tbouwland .Omgekeer dkom tn averbeterin gva nd e waterhuishouding hiere ndaa rakkerbou wvoo r ind estroomdale n (afb.6) . Doord eschaalvergrotin gvind t ind eakker -e nweidebou woo k specialisatie plaats.Doo ree ntijdelijk e ruilva ngron dkrijg t deakkerbouwe rbijv .twe ejaa rd ebeschikkin g overgescheur d graslandva nd eveehouder .Dez ekrijg tnadie nnieu wingezaai d grasland terug.Omgekeer d gebruikt deveehoude r tijdelijklan d vand eakkerbouwe rvoo rd eteel tva nvoedermaï so fvoo rkunst ­ weide.

2.3.3 Bodemgeografie

2.3.3.1Inleidin g

Debodemgeografisch ebeschrijvin gheef t totdoe ld ebode mt e beschrijven zoalsdez ee rn uligt .D ebode m ishe t resultaat vangeologisch ee nbodemvormend eprocessen .D emen sheef tdaar ­ opgrot einvloe duitgeoefen d dooro.a .ontginning ,bemesting , vervening endroogleggin gva nveenplassen .Z ozij ne rcultuur ­ grondenontstaa nme tbepaald ekenmerke ne neigenschappen .O m dezecultuurgronde nme thu nkenmerke ne neigenschappe n goedt e kunnenomschrijven ,i skenni snodi gva nd erelati e tussengeo ­ logie (zie 2.2),ontginningsgeschiedeni s (zie2.3.2 )e nd esa ­ menstellingva nd ebodem .Dez e relatieword thie rbeschreven . Hetgebie d ligtgrotendeel s inhe tmees tnoordwestelijk edee l vanhe tDrent splatea ue ni svoornamelij k ine nn ahe tSaalie n ontstaan.Doo rd euitschurend ewerkin gva nhe tlandij se nd e daaropvolgend eerosi edoo rsmeltwate r isee nstelse lontstaa n vanzandeilande n enschiereilanden ,di eveela lui tme tdekzan d bedektepotkle ie nkeileemplateau sbestaan ,me tdaartusse n stroomdalenme tbeke ndi ehe twate rnaa rd erande nva nhe t Drentsplatea uafvoeren . Ophe tDrent splatea uword the t landschapsbeeld bepaalddoo r dehoo ggelege nessen ,d ei nd edorpe ngeconcentreerd ebewonin g end elaa ggelege ngraslande ni nd estroomdalen .He toverwegen d zwakgolvend e gebied tussend eesse ne nd ebeekdalen ,d evroe ­ gereheidevelden ,word tn ugrotendeel s ingenomen doord eoud e enjong eontginningen . Inhe tzuide ne nweste nva nhe tgebie d komenveenkolonial e grondenvoor ,terwij lron dNor g enSteen ­ bergenno g stuifzandgronden liggen.Te nslott eligge n inhe t noordenee nveengebie d enhe twoldgebied . Wekunne ndu szeve nkenmerkend ebodemgeografisch egebiede non ­ derscheiden,nl .essen ,stroomdalen ,he twoldgebied ,he tnoor ­ delijkveengebied ,ontginningen ,stuifzande ne nveenkolonial e gebieden (afb.7) . Top kaan 6 O. 7 W, 11 0 en 12 W Verkleind tot schaal 1 100 000 T-m-m-7-r T v v '////////> V V S/S/////' Essen Noordelijk veengebied /SS s sssss X v »

Stroomdalen Ontginningen

Veenkoloniale Woldgebied Stuifzanden VVV -••il gebieden

Afb 7 Bodemgeografie fotoStibok aR50-26 1 Afb.8 Dee sva nPeest ;he tbodemgebrui k isthan soverwegen d grasland.

fotoStibok aR50-28 8 Afb.9 Dee sva nWestervelde .O pd eachtergron d ligthe tNorgerholt . 43

Dehoogteliggin g van het gebied varieert van 0,9 m- NA Pron d hetLeekstermee r tot 13,2m + NA P tenooste nva nHui s terHei ­ de.

2.3.3.2Esse n

Essen zijnbi j dedorpe nbehorend e oudeakkerbouwgronden ,di e voor het grootste deel als licht gewelfde,hog e delen inhe t landschap liggen.Mooi evoorbeelde n zijnd e essen vanLangelo , Leutingewolde enPees t (afb.8) .D e essenva nNor ghebbe n een onregelmatiger reliëf.D emeest e essenbestaa nui t enkeerd- gronden EZ,laarpodzolgronde n cHn,kamppodzolgronde n cHde n loopodzolgronden cY.Bi jd eenkeerdgronde n isi nd eondergron d veelalee nmoderpodzol- Baanwezig ,hoewe l langsd erande nnog ­ aleen see nhumuspodzo lvoorkomt .D ekamppodzolgronde n end e loopodzolgronden zijnwaarschijnlij k uitbo sontgonnen ;d e laarpodzolgronden daarentegen zijnvermoedelij k uitheid eont ­ staan.Plaatselij k komen nogklein ebosje s opd ee svoor .Som ­ mige essen zijngedeeltelij k omgeven doorbosse n ofbosjes , zoalsd e esva nLangelo .d eesse nva nNor g enWesterveld evor ­ menme t hetNorgerhol t (eenzgn .oerbos )ee n schitterendge ­ heel (afb.9) .O pd eesse nkome n enkele dobbenvoo r (afb.10) , diemeesta l omgrensd zijndoo rwa tbos .D e laatste jarenworde n

foto Stiboka R50-289 Afb. 10 Dobbe opd ee stusse n Norg enWestervelde , I I , II I ! |-

foto Stiboka R50-270 Afb. 11 Het vrijwel boomloze, brede stroomdal tussen Norg en Een. Op de voorgrond een brug over het Groote Diep.

foto Stiboka R50-269 Afb. 12 Het stroomdal van het Lieversche Diep tussen Lieveren en Roden, Op de voorgrond een meander van het kronkelende diepje. 45

veelesse nal stijdelij ko fblijven d grasland gebruikt,zoal s deesse nva nWesterwold ee nPees t (afb.8) .D edorpe nligge n veelal tussend ee se nhe tmadeland ,zoal sbi jEen ,Langelo , Peeste nWestervelde .Bi jNor gdaarentege n liggend eesse naa n dezuidkan tva nhe tdorp ,da taa nd enoordzijd eword tomslote n dooree nbebos t stuifzandgebied (nietgekarteerd) .D ee sva n Leutingewoldelig to penig eafstan dva nhe tdor pal see nhoge , boomlozeru g inhe tterrein . Deboerderije n ind eesdorpe n stondenoorspronkelij kaa nd e randva nd ebrink ,ee nope nruimt edi eaa nd egemeenscha p toe­ behoorde.D ebrinke nhadde nee nme twate rgevuld ekuil ,di e werd gebruikt alsdrinkplaat svoo rhe tve ee nwaarui tbi j brandbluswate rwer dgehaald .Dez ekuile nzij nmerendeel sver ­ dwenen.D emeest eesdorpe nhebbe nno géé no fmee rvri jgoe d onderhoudenbrinken ,di ebeplan t zijnme toud ebomen .

2.3.3.3Stroomdale n

Destroomdale nwissele n sterki nbreedte .Z ezij nbi jd eoor ­ sprongvri j smal,worde n stroomafwaartsbrede re ngaa nvi aee n vernauwing tenooste nva nRode ne nFoxwold eove r inhe tnoorde ­ lijkveengebie d (afb.7) . Ind ebreedst egedeelte nva nd edale n ishe tveenpakke tvaa k dikkerda n 120c m (o.a.madeveengronde n aVc).Lang sd eran d vanhe tda lneem td eveendikt ea fe nword tbinne n 120c mdiep ­ tezan daangetroffe n (o.a.madeveengronde n aVz).He tbeekda l tenooste nva nRode n isdie pingesnede ne nbeva terosie-mate ­ riaalzoal sverslage nveen . Hetmiddengedeelt eva nd ebred e stroomdalen,zoal stusse nEe n enNorg ,i svri jvla ke nvrijwe lboomloo s (afb.11) .I nhe t stroomdalte nzuidweste nva nWesterveld ekome nenkel ezandeilan - denvoor ,waaro phoutwalle nvoorkomen . Debeekdale n zijnveela lslech tontsloten .D ewege nzij nover ­ wegend onverhard ene rkom tno g rechtva noverpa dvoor .Ee n uitzonderinghiero pvorme nd estroomdale n rondLangel oe nLie - veren,waa rdoo ree nruilverkavelin g deontsluitin gaanmerke ­ lijki sverbeterd . Deverkavelin g ind estroomdale nbestaa tvaa kui tvri jlang e smallepercelen ,di ei nhe tlaagst edee lva nhe tda lgeschei ­ denzij ndoo rslote ndi eloodrech to pd estroompje sliggen . Inhe tverlengd eva ndez e slotenzijn ,i nhe tgebie dme tmoe - rigegronde nen/o fzandgronden ,al sperceelsscheidin ghoutwal ­ lenaangelegd ,omda teventuel e sloteno pdez ehoger egronde n 'szomer svaa kdroo g stonden.D ehoutwalle n staanmeesta llood ­ rechto pd ezandwe gdi ed estroomdalgronde nontsluit . Destroomdale n zijnva nee nafstan d gezienvri jvlak ,doc hdoo r hetvoorkome nva nzandkopje si splaatselij k enigmicro-relië f aanwezig.Ee ngroo t gedeelteva nd ekopje si svermoedelij k ontstaandoorda tzan dopstoo fvanui the tdrog ebeekdal .I nd e 46

koppen isveela l eenhumuspodzo lontwikkeld . Bijenkel ei s keileem ind eondergron d aangetroffen,da twaarschijnlij k een restant isva nhe t door erosie aangetastekeileemplateau . Desmall elaagte n died eoorspron gvorme nva nd estroomdalen , zoals rondNorg ,zij nvri jdie p ingesneden enhebbe n langsd e randenvaa k eenhoutwal .Dez edale n zijn ind e lengte-richting veelalvri jopen . Demeest e beken zijn reedsgekanaliseerd ; zezij nvri j rechte n voorzienva n stuwenvoo r dewaterbeheersing .He t Lieversche diep isechte rno g ind eoorspronkelijk e staat enkronkel t door hetdie p ingesneden dal.Di t stroomdal (afb. 12)vorm t eenbe ­ schermd gebied.

2.3.3.4Woldgebie d

Hetwoldgebied , tennoorde nva n Roden,bestaa t uitpotklei-op - duikingenme t daartussenme t zand opgevulde laagten.He t iso p systematischewijz eui tbo sontgonne n enbezi t overwegend een strokenverkaveling. Debewonin g issteed s ophe tbegi nva nd e kavelsgelokaliseerd . Het dorp Roderwolde isoo khe t resultaat

fotoStibok aR50-28 : Afb. 13 Opgaand elzehout langsee nperceelsgren s tenzuide nva n Roderwolde. 47

fotoStibok a Afb. 14 Noordelijk veengebied.O pd e achtergrond ligtd e stadGroningen , vandez ewijz eva nverkavelin g enbewoning .D ebewonin g isda n ookove r devoll e lengteva nhe t dorpverspreid . Langsd ewe ­ genkome nvee lhoo g opgaande eikenbomenvoo r end ekavel swor ­ denbegrens d dooree neiken- ,elzen- ,essen -e nhazelaarbe ­ groeiing (afb.13) ,zoda t eencoulissenlandscha p isontstaan . Indi t landschap komen ookno g enkelebosje so fbosse nvoor , zoalsD eKleibosch ,te nzuide nva nRoderwolde .Oo kd epark ­ achtigebossen ,afgewissel d doorgraslan d methoutsingel s langs deperceelsgrenzen ,te nnoordweste nva nRode nhebbe nw e tothe t woldgebied gerekend. Dat ditdee lva n het gebied vrij lang incultuu r is,blijk tui t hetveelvuldi g voorkomenva n laarpodzolgronden cHne ngooreerd - grondencZn .

2.3.3.5Noordelij kveengebie d

Hetnoordelij kveengebie d isee nvri jvla k enkaa l landschap (afb. 14),da t slechtshie r endaa r onderbrokenword t door il i

SlBMaHBH S fotoStibok aR50-26 5 Afb. 15 Goed onderhoudenhoutwa l

fotoStibok aR50-26 4 Afb. 16 Slecht onderhoudenhoutwa l 49

enkelebosjes .He ti sgehee lal sgraslan d ingebruik .D everka ­ veling isopstrekkend ,d.w.z .d ekavel slope nvanui the twold - gebiedvrijwe lloodrech the tveengebie d in.D egronde nbestaa n overwegend uitveengronde nme tee nkleiig ebovengron d ofklei - bovengrond.Lang she tPeizerdie p eni nhe tuiterst enoorde n komenkleigronde nvoor .D ekleigronde nvertone neni greliëf ; hethoogst egedeelt evorm td eter p"Hoogheem" .He tgebie di s grotendeelsvi azandwege nontsloten ,di e 'swinter svrijwe l nietberijdbaa rzijn .

2.3.3.6Ontginninge n

Deontginninge nkunne nonderverdeel dworde ni noud ee njong e ontginningen. Dezeoud eontginninge no fkampe nworde nveela lomgrens ddoo r houtwallenwaari nvee lopgaan d eikehoutvoorkom t (afb.15) . Dehoutwalle nzij nechte rplaatselij k sterkverwaarloos d (afb. 16). Dekampe nkome nbi jvrijwe lel kesdor pvoo re nvormen , zoalsbi jEen ,d eovergan gva nhe tdor pnaa rhe tstroomdal .Z e bestaanvaa kui td ebeter e (niet tedrog ee nnie t tenatte ) veldpodzol-e nlaarpodzolgronde n (Hne n cHn).Ee nmoo ivoor ­ beeldva nd eoud eontginninge nvorm tAlteveer .Ron dPees tvor ­ mend eoud eontginninge nme tesse ne nbosse nee nkleinschalig , fraailandschap . Dejong eontginningsgronde n kenmerkenzic hdoo ree n1 5à 2 5c m dikkehumushoudend ebovengrond ,meesta lo pee nhumuspodzolpro - fiele nvaa kme tkeilee m ind eondergrond .D egrootst eopper ­ vlaktenjong eontginningsgronde n liggen tennoordweste nva n Steenbergen (Steenbergerveld),te nweste nva nEe n (afb.17 ) eni nhe tzuidelijk egedeelt eva nhe tgebied ,ni . deFledders , hetPeestervel d enhe tAnkehaarveld .Verde rkome nno gkleiner e oppervlaktenvoo rron dNor ge nLangel o (afb.17) . Inhe tjong eontginningsgebie d tenweste nva nEe nlig td e Zwartendijkster Schans (afb.17) ,Di tverdedigingswerk ,i n159 4 oplas tva nGraa fWille mLodewij kgebouwd ,lig to pee nzandru g tussenvroeger euitgestrekt eveengebieden .Dez eschan svorm t metenkel ebosje sd eenig eafwisselin gbinne ndi tvri jvlakk e enkal egebied .Ui td en uno gaanwezig epercele nheid eblijk t datd eheidevelde nvroege r relatief reliëfrijkwaren ;d ejong e ontginningendaarentege nligge n thansvri jvla kal sgevol gva n egalisatie.I nhe tgebie d tenweste nva nEe nkom tallee nlang s dewege nbewonin gvoor ,ron dAmerik aechte rligge ngrot eope n ruimtenvrijwe lzonde rbewoning .He tSteenbergervel d isvri j kaale nheef tenig ebewonin g langsd eranden . Inhe tgrot ecomple xjong eontginninge n inhe tzuide nva nhe t gebiedkom tallee nbewonin gvoo ri nd eFledders ,lang sd eAsser ­ straate ni nhe tPeesterveld .Te nzuide nva nWesterveld elig t eengebie dme tvri jvee lbo se nhoo gopgaan dhou ti nsingel s enlang swegen .Verde rkome n indi tgrot e complexplaatselij k 50

watbosje s enhoutsingel svoor .D egrootst e open ruimtelig t tussen deAsserstraa t enhe t Peesterveld:he tAnkehaarveld .

foto StibokaR50-271 b Afb. 17 Jonge ontginningen tenweste nva nEen .O pd eachtergron d ligt deZwartendijkste rSchans .

Dejong e ontginningen rondNor ge nLangel obeslaa n slechts geringe oppervlakten enworde nveela lomslote ndoo rbo so fbos - singels. Karakteristiek voor dejong eontginningsgebiede n zijnd edob - ben (bijlage 1), waarvan eengedeelt e isaangemaakt .Dez e laatste zijno pd ekaar tme t een legenda-eenheid,zoal szW po f zVp,o fal skomvormig e laagteaangegeven .Oo kkome nno ggav e dobbenvoo r dieveela lui t openwate rme t daar omheenenig e begroeiing ind evor mva n riet enbosjes .Z ezij no pd ekaar t aangegeven alswate r ofmoeras .

2.3.3.7Stuifzande n

Destuifzande n liggen tenzuidweste n (ZuurscheDuinen )e nte n noordoosten (Noorderduinen)va nd eSteenbergeresch . Verder komenno g gedeeltenvoo r ind eomgevin gva n Eene nNorg . De stuifzandgebiedenworde nvoora lgekenmerk t doorhu nonregel ­ matig reliëf:naas t hogeduine n (1-5m hoog ) (duinvaaggronden Zd51)kome nmi no fmee ruitgestove n laagten (vlakvaaggronden 51

Zn51)voor .D elaatst ezij nechte rwee rme tee nlaagj estuif - zandbedekt .Oo kklein egedeelte npodzolgronde n enmoerig e grondenzij nme tstuifzan dbedekt .Vrijwe lall estuifzandgron ­ denzij nbebos tme toverwegen d groveden ,maa roo kkome no.a . eike nber kvoor .Ee ndee lva nd ebosse ni sno gn a 1900aange ­ plant.

2.3.3.8Veenkolonial egebiede n

Veenkoloniale grondenworde naangetroffe n tenweste nva nNieuw - Rodene ni nhe tuiterst ezuide nva nhe tgebied .Verde rkom t eengering eoppervlakt ete nzuidweste nva nEe nvoor . Voord evervenin gva ndez egebiede nzij nkanale nen ,loodrech t daarop,wijke ngegraven .Dez ediende nvoo rwaterafvoe r enont ­ sluiting.Bovendie nwer d tijdensd evervenin g ookd etur fvi a dezewatergange nafgevoerd . Inhe tgebie d tenweste nva nNieuw-Rode n iswaarschijnlij k kleinschaligverveend .D etoenmalig evervener shebbe nzic h hierblijven d alsagrariër sgevestigd .Hu nboerderijtje szij n meestalgebouw d langsd ewijken ,di eca .20 0m ui telkaa rlig ­ gen.D emeest eworde nthan sdoo rniet-agrariër sbewoond .Ron d dezetalrijke ,versprei d liggendeboerderijtje skom topgaan d houtvoor ,evenal slang ssommig ewijke ne nwege n (afb. 5). Hierdoorkrijg the tgebie d eenenigszin sgeslote nkarakter . Hetgebie dword tvrijwe luitsluiten d alsgraslan d gebruikte n isbijn agehee lafgeveend .D emees tvoorkomend egronde nzij n veldpodzolgronden Hne ndampodzolgronde npzWp . Deveenkolonial e gronden inhe tzuide nva nhe tgebie dzij n waarschijnlijkgrootschali g afgeveend.Lang sd ewijken ,di e inmiddelsvrijwe lall egedemp tzijn ,kom tnagenoe g geenbewo ­ ningvoor .Dez ei sgeconcentreer d langshe tkanaa lNorgervaart . Het terreini sopen ,kaa le nvri jvla k (afb.18) ,hoewe ld e zandondergrond tamelijkreliëfrij k is.He tword teveneen svrij ­ weluitsluiten d alsbouwlan d gebruikt.D egronde nbestaa no.a . uitveldpodzolgronde nHn ,dampodzolgronde npzW pe nmeerveen ­ grondenzV . Inhe tuiterst e zuidwesten ligtno gee nstu kwoes tveengebie d (Norgerpetgaten )me tvee lpijpestrootj ee nopgaan dhout ,waar ­ onderberk .O pd eovergan gva nhe tveenkolonial e gebiednaa r dejong eontginninge n ligtte nooste nva nHui ste rHeid eee n flinkboscomplex ,da toverwegen d uitnaaldhou tbestaat . foto StibokaR50-25 9 Afb. 18 Hetveenkolonial e gebied tenzuide nva nHui s terHeide . 53

BODEMKARTERINGE NINDELIN G

3.1 Kartering

Bijd ekarterin gwerde nd ebodemgesteldheid ,profielopbou we n hetgrondwaterstandsverloo p onderzocht doorboringe n tever ­ richtene nveldbodemkundig ewaarneminge n tedoen .Gemiddel d werd 1borin gpe rh averrich t totee ndiept eva n 150c m- mv . eni nkeilee me npotkle ito t20 0c m- mv . Omd eprofielopbou wvas t testellen ,beschreve nw epe rborin g dekleu rva nhe tmateriaal ,he tprofielverloo pe nbijzonder e kenmerkene nmaakte nw eee nschattin gva n textuur,humus - enkalkgehalte .Verde rhebbe nw ed ebewortelbar e dieptee n (bij grondenme tG tII ,II Ie nV )teven sd edoorlatendhei d vand e bodemlagendiepe rda n 100c m- mv .geschat . Dehierbi jverkrege ngegeven s legdenw e incod eo p20 1veld ­ kaarten,schaa l 1: 500 0vast ,di ed eLandinrichtingsdiens t verstrekte.D eboringe nzij npe rveldkaar t genummerd.Naa r verschillen inprofiel -e nveldkenmerke n (Westerveld,1963 ) zijni nhe tvel d debodem -e ngrondwatertrappengrenze n opd e veldkaarten ingetekend.Va nall eboringe n isee nprofielbe ­ schrijving gemaakt.D egegeven sva nd eprofielbeschrijvinge n (deboorstaten )zij ni ndigital evor mo pee nmagneetban dge ­ zet,di eallee naa nd eLandinrichtingsdiens t verstrektwordt . Deplaatse nwaa rd eboringe nverrich t zijne nd eindelin gva n develdkaarte n zijnweergegeve n opd eboorpuntenkaart ,schaa l 1 :1 000 0 (bijlage4) . Omd eschattinge nva nhe thumusgehalt e end etextuu r tecon ­ troleren,hebbe nw e5 5grondmonster sgenomen ,di ehe tBedri jfs - laboratoriumvoo rGrond -e nGewasonderzoe k teOosterbee kge ­ analyseerd heeft (zieaanhangse l3) . Omhe tgrondwaterstandsverloo p vast testellen ,schatte nw ebi j dekarterin gwelk egrondwatertra p aanee ngron dmoe tworde n toegekend.Ui td eprofielopbou w envoora lui tkenmerke ndi e metd eactuel ewaterhuishoudin g samenhangen,zoal sroest- ,re ­ ductie-e nblekingsverschijnselen ,leidde nw ed eGH Ge nGL G endaarui t degrondwatertra p af.Kenni sva ndez everschijnse ­ lenword tverkrege ndoo rprofielstudi eo pplaatse nwaa rgedu ­ rendeee nlang ereek sva njare nd egrondwaterstande n zijnop ­ gemeten,nl .bi jstambuize nva nd eDiens t Grondwaterverkenning TNO.Verde rmaakte nw ebi jd ekartering ,voora lbi jhe ttrek ­ kenva ngrondwatertrappengrenzen ,gebrui kva nlandschappelijk e entopografisch ekenmerke n (bijv.reliëf ,bodemgebruik )e n anderekenmerke n (bijv.slootwaterstanden) . HetArchie fva nGrondwaterstande nva nd eDiens tGrondwaterver ­ kenningTN Oheef ton sva n 19bestaand ebuize n inhe tgebie dd e plaatse ngegeven sverstrekt .Daarnaas thebbe nw e4 9geperfo ­ reerdebuize nva n 1,5 à2 m lengt egeplaatst .I nall ebuize n zijngedurend e dekarterin ggrondwaterstande n gemeten (zie aanhangsel2) . 54

Hoeweld ekort ewaarnemingsperiod e geenberekenin gva nd eGH G enGL Gtoeliet ,gave nd ewaarneminge n enighouvas tbi jd eschat ­ tingva nd egrondwatertrappen ,voora l indienz ei nverban dwer ­ dengebrach tme tgrondwaterstande nelders . Optijdstippe nda the tgrondwate rongevee rhe tGHG -e nGLG - niveaubereikte ,hebbe nw egrondwaterstandsmetinge nverrich t inboorgaten . Dedoorlatendhei d vand eondergron dhebbe nw eo pnege nplaatse n gemetenvolgen sd emethod eHooghoudt-Erns t (aanhangsel 4). In hetvee nlang she tPeizerdie p isd ezuurgraa dbepaal d (aanhang­ sel 5). Dedefinitiev ebodem -e ngrondwatertrappenkaar t zijngeteken d opschaa l 1: 1 0000 .

3.2 Indelingva nd elegend a

Delegend aomschrijf t enverklaar t deeenheden ,di ew eo pd e bodemkaarthebbe nonderscheiden .D everschillend e soortengron ­ denstaa ne rzodani g ingegroepeer d datd elegend ad ewijz e vanindelin goverzichtelij kweergeeft . Degronde nzij ngedetermineer d volgenshe tSystee mva nbodem ­ classificatievoo rNederlan d (DeBakke re nSchelling ,1966) . Diti see nmorfometrisc hclassificatiesysteem ,da td emeetbar e kenmerkenva nhe tbodemprofie l alsindelingscriteriu mgebruikt . Hoewelindelin g encoderin gva nd egronde ngrotendeel sovereen ­ komenme tdi eva nd elegend ava nd eBodemkaar tva nNederland , schaal1 : 5 0000 ,hebbe nw egemeen d opbepaald epunte nva nd e landelijke legenda temoete nafwijke no fd eonderverdelin g te moetenverfijne nme the too go phe tdoe lva nhe tonderzoe ke n demee rgedetailleerd e kartering.Bi jd eindelin go phe t hoogstenivea uhebbe nw ed elandelijk e indeling latenprevale ­ ren:veengronden ,moerig e gronden,zandgronden ,kleigronde ne n overigegronde nzij nonderscheiden . Wegebruike n debenamin gkleigron d resp.veen -o fzandgron d wanneeree ngron dbinne n8 0c m- mv .voo rmee rda nd ehelf t vandi edikt eui tkle iresp .vee no fzan dbestaat .Naas tdez e grondenzij ne roo kmoerig egronde nonderscheiden .Dez ebestaa n binnen8 0c m- mv .voo rmee rda nd ehelf tui tmineraa lmate ­ riaal (zando fklei )e nhebbe nteven see nmoerig ebovengron d ofbezitte nee nmoerig e tussenlaag diebinne n4 0c m- mv .be ­ gint. Opd elager eniveau shebbe nw ed eindelin gnaa raard ,dikt e entextuu rva nd ebovengron dwa tverfijn d enveranderd . Degebruikswaard eva nd egron dberus tvoora lo pbodemfactore n diester kdoo rd ediept eva nhe tgrondwate rworde nbeïnvloed , zoalshe tvochtleveren d vermogen,d eaërati ee nd estevighei d vand ebovengrond .Daaro mgeef td ebodemkaar t informatieove r 55

degrondwaterstandsfluctuatie .Omda t hetnie tmogelij k iséé n kaart temake n died everbreidin g vanzowe l debodemeenhede n alsd egrondwatertrappe n inkleure nweergeeft ,zij no pd ebo - demkaartallee nd ebodemeenhede nva nkleure nvoorzien .Voo r deverbreidin gva nd egrondwatertrappe n isee nafzonderlijk e kaart gemaakt:d egrondwatertrappenkaart .Dez ebeva t dezelfde informatie,maa r isnaa rd egrondwatertrappe n ingekleurd. Degrondwaterstan d opee nbepaald e plaatsvarieer t ind eloo p vanee njaar . Inhe talgemee n zalhe tnivea u ind ewinte rho ­ gerzij nda n ind ezomer .Bovendie n tredenoo kva njaa rto t jaarverschille n opi ngrondwaterstan d ophetzelfd e tijdstip. Hetjaarlijk swisselen d verloopva nd egrondwaterstan d opee n bepaaldeplaat s ist eherleide n tot eengeschematiseerd ecurve . Dezeka n gekarakteriseerd worden door eengemiddel dhoogste , gecombineerd met eengemiddel d laagste grondwaterstand.Onde r degemiddel d hoogste (laagste)grondwaterstan d (afgekortGH G resp.GLG )verstaa nw ehe t rekenkundig gemiddelde overte n minste acht zomogelij kachtereenvolgend e jarenva nd ehoogst e (laagste)dri egrondwaterstande n perhydrologisc h jaar (1apri l t/m 31maart) . Hierbijword tuitgegaa nva nmetinge no po fom ­ streeksd e 14ee nd e28 eva nelk emaan d inbuize nva n 2à 3 m lengte. Dewaarde n diew evoo rd eGH Ge nGL Gvinden ,kunne nva nplaat s totplaat svri jster kvariëren .Daaro m isd eklasse-indelin g dieontworpe n iso pbasi sva n deGH Ge nGLG ,betrekkelij krui m vanopze t (afb.19) .El kva ndez eklasse n- d egrondwatertrap -

Gemiddeld hoogste grondwaterstand (cm-mv )

(< 20) ! «40) , <40 > 40 , 40-80 ( > 80

50 1

50-80 II II*

Oi c 80-120 III III* IV

>120 V V* VI

(> 160) VII VII* O ra Een * achter de codes II. II en V duidt op een "droger deel", dwz met een gemiddeld hoogste grondwaterstand dieper dan 25 cm-mv. Een * achter code VII duidt op een "zeer droog deel", dwz met een gemiddeld hoogste grondwaterstand dieper dan 140 cm-mv (...) Waarde niet klassebepalend Niet onderscheiden in dit gebied: I, II* en IV

Afb. 19 Grondwatertrappenindeling van bodem-en grondwatertrappenkaart. pen (Gt's) - is gedefinieerd door een combinatie van een zeker GHG- en GLG-traject (bijv. GHG 40-80 cm en GLG >120 cm beneden maaiveld: Gt VI). Wanneer aan een kaartvlak een bepaalde grondwatertrap is toege­ kend, wil dat zeggen dat de GHG en GLG van de gronden binnen 56

hetvlak ,afgezie nva nafwijkinge n tengevolg eva nonzuiverhe - den,zulle nvariëre nbinne n degrenze ngestel dvoo rd ebetref ­ fendegrondwatertrap .Daarme eword tdu sinformati egegeve nove r degrondwaterstanden ,di ew ee romstreek sjuni-jul i (GLG)e n omstreeksdecember-februar i (GHG)i nee ngemiddel djaa rmoge n verwachten.

3.3 Eenhedene nkaarteenhede n

Opd ebodemkaar tzij nverschillend e eenhedenonderscheiden : - legenda-eenheden; - toevoegingen; - grondwatertrappen; - overigeonderscheidingen . Dekaartvlakke nbestaa nvoo rte nminst e 70%va nhu noppervlak ­ teui td edoo rd ecoderin g enkleu raangegeve n (legenda-)een­ heid,d.w.z .ui tgronde nme tee ngroo taanta lovereenkomend e kenmerkene neigenschappen .Ieder elegenda-eenhei dheef tee n afzonderlijke codee nkleur ,e ni sdoo ree nlij nbegrensd :d e bodemgrens. Erzij ni ntotaa l6 8legenda-eenhede n onderscheiden,nl . 23een ­ hedenbi jd eveengronden ,1 1eenhede nbi jd emoerig egronden , 28eenhede nbi jd ezandgronden ,2 eenhede nbi jd eoud ekleigron - dene n4 eenhede nbi jd eoverig egronden . Detoevoeginge nhebbe nbetrekkin g opkenmerke ndi enie tal s indelingscriterium zijngebruikt ,maa rwe lo pd ebodemkaar t thuishoren.Oo kd eafgegraven ,d eopgehoogd ee nverwerkt egron ­ denhebbe nw eal stoevoegin gaangegeven .Toevoeginge n zijnme t eensignatuu ro pd ebodemkaar taangegeven .Voo rzove rd ebe ­ grenzingnie t samenvaltme t debodemgrens ,i see nonderbroke n lijngebruikt .I ntotaa lzij n 10toevoeginge nonderscheiden ,nl . 3di ebetrekkin ghebbe no pd ebovengrond ,4 o pd eondergron de n 3voo rbewerkinge n (afgegraven,opgehoog de nverwerkt) .D etoe ­ voegingenworde nbeschreve n inparagraa f4.2 . Degrondwatertrappe n gevend ediept ee nd efluctuati eva nhe t grondwaterweer .D ekaartvlakke n zijno pd ebodemkaar tme tee n grijzelij nbegrens d end ecode szij noo ki ngrij saangegeven . Hunverbreidin g isi nkleu ro pd egrondwatertrappenkaar t (bij­ lage2 )weergegeven .I ntotaa lzij nach tgrondwatertrappe non ­ derscheiden:II ,III ,III* ,V ,V* ,VI ,VI Ie nVII* .D egrondwa ­ tertrappenworde n inparagraa f 4.4beschreven . Deoverig eonderscheidinge n omvattend enie tbi jhe tonderzoe k betrokkenterreingedeelten ,zoal sbebouwing ,ope nwate re n moeras.D eoverig eonderscheidinge nworde nbeschreve n inpara ­ graaf4.3 . 57

Eencombinati eva nlegenda-eenhei d+ grondwatertra p+ eventuel e toevoeging(en)hee tkaarteenheid . Bijvoorbeeld: legenda-eenheid Hn53 toevoeging k/... toevoeging .../ p grondwatertrap V* vormentezame n kaarteenh«;i d k/Hn53/p-V* Kaarteenheden dienenal sbeoordelingseenhei d bijhe tvaststel ­ lenva nd ebodemgeschikthei d (hoofdstuk 6). Bijelk elegenda - eenheidhoor t tenminst eéë nkaarteenheid ,maa rafhankelij kva n hetaanta lcombinatie sme t grondwatertrappen entoevoeginge n zullene rdoorgaan s (veel)mee rkaarteenhede nvoorkomen . Hierboveni see nenkelvoudig ekaarteenhei d aangegeven.Wannee r echterd ebodemgesteldhei d opkort eafstan d zoster kwissel t datd eafzonderlijk ekaarteenhede nbi jd egebruikt e schaalnie t betrouwbaar zijnwee r tegeven ,word tee n samengesteldekaart ­ eenheid gebruikt.I ndi tgebie d isbi jd estuifzandgronde nd e samengestelde eenheid Zn51/Zd51 gevormd.

59

BODEMGESTELDHEID

4.1 Beschrijvingva nd egronde n

Erkome n inhe tgebie dvij f soortengronde nvoor : -veengronde n -moerig egronde n - zandgronden - oudekleigronde n - overigegronden . Binnendez esoorte nhebbe nw e intotaa l6 8legenda-eenheden , 10toevoeginge ne n8 grondwatertrappe n onderscheiden.I nd e volgendeparagrafe nbehandele nw ed ebelangrijkst ekenmerke n eneigenschappe nva nd egronde npe rsoor te n (behalvebi jd e veengronden)pe rlegenda-eenheid .I nd etabelle n"gegeven s perkaarteenheid " staanhe thumusgehalt eva nd ebovengrond , deGH Ge nGLG ,d ebewortelbar e diepte,d eoppervlakt e (inh a en% )e nd ebodemgeschiktheidsklass evoo rakker -e nweidebou w perkaarteenheid .Ui telk elegenda-eenhei d iste nminst eéé n kaarteenheid gekozenwaarva nw eee nprofielschet smaakte n (aanhangsel 1). Ind ewoordenlijs t (aanhangsel8 )vind tu ee n verklaringva nd egebruikt ebodemkundig etermen .

4.1.1 Veengronden

Veengrondenbestaa n tussen0 e n8 0c mdiept eui tmee rda n4 0c m moerigmateriaal . Ind elegend aworde nd eveengronde n ingedeeld opgron dvan : -bodemvormend eprocessen ,zoal sveraarding ; - textuure nlutumgehalt eva nd ebovengrond ; -veensoort ,indie nhe tvee ndoorloop t totdiepe rda n 120cm ; - aardva nd emineral eondergrond ,indie ndez ebinne n 120c m begint. Veenvormingvind tplaat sindie ndoo rgebre kaa nzuursto fe n remmingva nd ebiologisch e activiteithe tdoo rplante ngevorm ­ deorganisch emateriaa lnie t ofonvolledi gword t omgezet.El k milieuheef tbepaald eplantenassociatie s endez ebepale nda n ook ingrot e lijnend esamenstellin gva nhe tvee ne nd ehier ­ mee samenhangende eigenschappen.E rword tonderschei d gemaakt inee neutroo f (voedselrijk),ee nmesotroo f (weinigvoedsel - rijk)e nee noligotroo f (voedselarm)milieu . Inhe tgebie dkome nvoornamelij kveenmosveen ,zeggeveen ,broek ­ veen enrietvee nvoor . Veenmosveen isontstaa ni nee noligotroo fmilieu .D evoor ­ naamsteherkenbar eplante no fplantedele nzij nveenmosse n (Sphagnum),reste nva nwollegra s (Eriophorum)e nheidetakje s (Callunae nErica) .He t isove rhe talgemee n slechtdoorlatend . 60

Zeggeveen isi nee nvoedselrijke r (mesotroof)milie uontstaa nda n hetveenmosveen .He tbestaa t indi tgebie dbijn auitsluiten dui t verschillende soortenzegg e (Carex)me tplaatselij kenkel eriet ­ resten (Phragmites australis).E rworde nvee lzaadje sva nhe t waterdrieblad (Menyanthes trifoliata)i naangetroffen .Puu rzeg ­ geveeni sweini gdoorlatend ,maa rnaarmat e zeggeveenmee rhout ­ resten (o.a.va nel se nberk )bevat ,word t dedoorlatendhei d groter.Oo kd eaanwezighei d vanrietreste n (rietzeggeveen)be ­ vordertd edoorlatendheid . Broekveen iseveneen si nee nmesotroo fmilie uontwikkeld .He t isvri jgoe ddoorlaten d enbestaa tui tzeggereste ni nee n amorfegrondmass ame tveel ,vaa kvergaa nhout ,voora lva nel s ensom sva nberk . Rietveen isonde reutrof eomstandighede n gegroeid,beva tvaa k wat lutume ni sgoe ddoorlatend .He tbestaa thoofdzakelij kui t restenva nriet ,som sgemeng dme tbieze ne nmeesta lme tzegge ­ resten. Afhankelijkva nd emat eva nveraardin gword t ind eveengronde n onderscheid gemaakt ineerdveengronde n enrauwveengronden . Eerdveengrondenhebbe nee nzogenaamd emoerig eeerdlaag :ee n goedveraard emoerig eAl-horizon tdikke rda n 15cm ,waari n weinigo fgee nherkenbar eplantereste nvoorkomen .Veengronde n dienie taa ndi tcriteriu mvoldoen ,worde nto td erauwveen ­ grondengerekend .He tzij ndu sgronde nme tee nmoerig eboven - gronddi enie to fonvoldoend everaar d is.Bovendie nbehore n totd erauwveengronde nall eveengronde nme tee nmineraa lde k vanminde rda n4 0c mdikte . Eerd-e nrauwveengronde n zijnonderverdeel d naard eaar dva nd e ondergrond.Wannee rhe tvee ndoorgaa t totdiepe rda n12 0 cm- mv. ,dele nw ez ei nnaa rd eveensoort :veenmosvee n (s)e n zegge-e nrietzeggevee n (c).To tdez elaatst ehebbe nw eoo k hetweini gvoorkomend ebroekvee ngerekend .Wannee rd emineral e ondergrond binnen 120c m- mv .begint ,gebruike nw edi tal sin ­ delingscriterium inplaat sva nd eveensoort .D emineral eonder ­ grondka nzijn :kle i (k),zan dme thumuspodzo l (p)e nzan dzon ­ derhumuspodzo l(z) . Hetzan d ind eondergron d ishoofdzakelij k zwaklemi ge nmati g fijn (M50= 155-180 um).D etextuu rverschil t plaatselijk echternogal ;voora li nd ebeekdale nka ndez evariëre nva nleem - arme nmati g fijnto tster klemi ge nzee rfij n(fluvioperi - glacialeafzettingen ,zi e 2.1.1.5).I nvee lgevalle nkom tonde r het zandno gkeilee mo fpotkle ivoo rdie ,indie nbeginnen d binnen 120c m- mv. ,zij naangegeve nme tresp .toev . .../xe n •../p. Inkomvormig elaagte n iso pd eovergan gva nvee nnaa rzan d veelalee nmeerbodemlaa g aangetroffen.D edikt eva ndez elaa g varieertva nenkel ecentimeter s totmee rda n 1centimeter . Voorallang sd erande nva nd ebeekdale n isplaatselij k löss- leemi nd ezandondergron d aangetroffen inlage nva nenkel ec m totsom senkel edm .Bi jd eveengronde n (indobben )binne nbos ­ percelenka nbi jd emoerig ebovengron d doorverwerkin gwa t zandgemeng dzijn . 61

4.1.1.1Eerdveengronde n

Binnend eeerdveengronde n komenkoopveengronde n enmadeveen ­ grondenvoor .Hoewe lveraardin g eennatuurlij kproce sis ,be ­ vorderenmenselijk eactiviteite n invee lgevalle nd everaar ­ ding insterk emate .Hierbi jkunne nw edenke naa nontwaterin g (vaaki ncombinati eme tgrondbewerking) ,he topbrenge nva nor ­ ganischo fanorganisc hmateriaa l (slootbagger,zan do fcom ­ post)e nbemesting .D everaard ebovengron d invee lmadeveen ­ grondenbeva tdaardoo rvaa kmee r zandda ndi ei nd ekoopveen ­ gronden.Overigen ska nhe tzandgehalt e sterkuiteenlopen ,af ­ hankelijkva nd eontstaanswijze .

aV Madeveengronden 712,3h a= 5,6 %

Madeveengrondenzij neerdveengronde nme tee nmoerig eeerdlaa g waarinminde rda n 10%lutu m (opd egrond )voorkomt .Naa rd e aardva nd eondergron d zijnd elegenda-eenhede naVp ,aVz ,aV c enaV sonderscheiden . Demadeveengronde nkome nhoofdzakelij k ind ebeekdale nvoo r enzij nvrijwe luitsluiten d alsgraslan d ingebruik .Z eware n totvoo rkor t zeerslech tontwater d (GtI e nII )e nwerde n tijdenshe tbeweide n sterkvertrapt .Doo rd eregelmatig ever ­ trappingwer dhe tbovenst e deelva nhe tvee ndermat everknee d enversmeerd ,da tee nzwarte ,1 5à 2 5c mdikke ,homogen e bovengrond ontstond,zonde rduidelij kherkenbar eplanteresten . Doorplaatselijk ebijmengin gme tzan dui topgeschoond e sloten ligthe torganische-stofgehalt e ind ebovengron d tussen2 0e n 70%. Insmall estroomdale ne naa nd erande nva nd ebreder e daleni see ncultuurde kontstaa ndoorda tbemes t isme tzand - rijkestalmest . Onder anderete nweste nva nWesterveld ekome nbovengronde nvoo r dieslecht s 10à 1 5c mdi kzijn .Omda tdez ezee rdunn eboven ­ grondenonregelmati gvoorkomen ,hebbe nw ez eal see nonzuiver ­ heidbeschouwd . Eengering eoppervlakt emadeveengronde n inhe tzuidooste nva n hetgebie dheef tee nzgn .veenkolonial ebovengrond ,di emoeri g ofhumusrij kis . Hetvee nva nmadeveengronde naV pe naV zbestaa t tot5 0à 7 0c m diepteui tenigszin sverweerd ,broeki g zeggeveen,da tvi aee n meerbodemlaag overgaat indekzan dme t (aVp)o fzonde r (aVz) humuspodzol.D emat eva npodzolerin ghang ta fva nd edikt e vand elaa gdekzan d opd ester kverspoelde ,fluvioperiglacial e ondergrond.I nd efluvioperiglacial ezande nkom tdoorgaan s geenhumuspodzo lvoor .D ehumuspodzol-B-horizon tbestaa tvaa k uitzwa klemig ,mati gfij nzan de ni splaatselij ker gstug ,e n opander eplaatse nslecht szwa kontwikkeld .Dez eka nechte r ookzee rfijnzandi g zijne ndoe tda nenigszin smeerbodemachti g aan.D efluvioperiglacial eafzettinge n ind edieper eondergron d zijnsom sgelaag d enkunne nee ner gheterogen e samenstelling hebben.Dez evarieer tva nleemar me nzwa klemig ,mati gfij n zand (M50• 160-180um )to tplaatselij kzee rfijn ,ster klemi g zand. 62

Demadeveengronde naV ckome nhoofdzakelij kvoo r inhe tcentru m vand ebeekdalen ,voora llang she tGroot eDiep ,d eSlokker te n hetPeizerdiep .Bi jdez egronde nbestaa the tbovenst egedeelt e vanhe tveenpakke t uitverweer d zeggeveen,da to p5 0à 6 0c m diepteovergaa t inbroeki gzeggevee nme thoutresten . Demadeveengronde naV shebbe nee nveenpakke t datto t7 0à 80c mdiept eui tverweerd ,som sgliede-achti gveenmosvee nbe ­ staate nda nveela lovergaa t inbroeki g zeggeveen.Bi jd e grondendi egelege nzij nte nnoordooste nva nSandebuur ,kome n inhe tvee nnoga lwa t stobbenvoor . Bijd emadeveengronde nkome nplaatselijk ,o.a . ind eTempel ­ stukkene nte nooste nva nEen ,i no fdirec tonde rd eboven - grond sterkijzerhoudend e lagenvoor .Omda tdez eonregelmati g voorkomen,i sdi tnie tme tee ntoevoegin go pd ebodemkaar t aangegeven. Langsgekanaliseerd ebeke n (o.a.he tGroot eDiep )kome nplaat ­ selijk smallestroke ngronde nvoo rdi emee ro fminde rbezan d zijn.Dez estroke nkunne nva nenkel emeter sto thie re ndaa r meerda n2 0m bree dzijn . Eengering eoppervlakt emadeveengronde n isverwerk t (toev. .../F). Zebestaa nda nui tee nmengse lva nvee ne nzand , meestalno gme tee nmoerig ebovengrond .

Gegevenspe rkaarteenhei dva nmadeveengronde n aVp,aVz ,aV ce naVs .

Kaarteenheid Humus- GHG CLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgesch kthei ds- Prof" gehalte bare klasse sehe** - m». ^ vand e (cm mv.; diepte (ha) (%) • nr. boven­ (cm -mv. ) akker bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. S aVp -11 20-60 10-25 65-8 0 20-30 16,1 0,1 3.1 2.1 3.1 1.2 1 aVp -III 20-60 10-25 85-110 20-30 22,7 0,2 3.1 2.1 2.4 1.2 aVp/F -III 20-60 10-30 85-110 20-30 1.* 0,0 3.1 2.1 2.4 1.2 aVp -V 20-60 15-35 125-140 20-30 4,2 0,0 3.1 2.1 2.4 1.4 aVz -11 20-60 10-25 65-8 0 20-30 255,2 2,0 3.1 2.1 3.1 1.2 2 aVz/F -11 20-60 10-25 65-8 0 20-30 9,2 0,1 3.1 2.1 3.1 1.2 aVz -III 20-60 10-30 85-110 20-30 230,1 1,8 3.1 2.1 2.4 1.2 aVz/p -III 20-60 10-30 85-110 20-30 1,3 0,0 3.1 2.1 2.4 1.2 aVz/F -III 20-60 10-30 85-110 20-30 8,1 0,1 3.1 2.1 2.4 1.2 aVz -III* 20-60 25-35 85-110 25-40 1,9 0,0 2.1 2.1 1.2 1.2 aVz -V 20-60 15-25 125-140 20-30 4,2 0,0 3.1 2.1 2.4 2.4 aVz/x -V 20-60 15-35 125-140 20-30 1,1 0,0 3.1 2.1 2.4 1.4 aVz -V* 20-60 25-35 125-140 25-40 M 0,0 2.1 2.1 1.4 1.4 aVz/H -V* 20-60 25-35 125-140 25-40 0,5 0,0 2.1 2.1 1.4 1.4 aVc -II 40-70 10-25 65-8 0 20-30 116,7 0,9 3.1 2.1 3.1 1.2 3 aVc -III 40-70 10-30 85-110 20-30 28,6 0,2 3.1 2.1 2.4 1.2 aVs -II 40-70 10-25 65-8 0 20-30 5,9 0,0 3.1 2.1 3.1 1.2 4 aVs -III 20-60 10-30 85-110 20-30 2,0 0,0 3.1 2.1 2.4 1.2 aVs/F 20-50 10-30 85-110 20-30 0,0 3.1 2.1 2.4 1.2 -III 1.* J 63

hV Koopveengronden A13,9h a= 3,3 %

Koopveengronden zijneerdveengronde nme tee nmoerig eeerdlaa g diemee rda n10 %lutu m (opd egrond )bevat .Evenal sbi jd e madeveengronden zijnbi jd ekoopveengronde nvie rlegenda - eenheden onderscheiden:hVp ,hVz ,hV ce nhVs . Dezegronde nkome nove rvri jgrot eoppervlakte nvoo ri nd e PolderMatsloot-Roderwold e ente nzuide nva nhe tLeekstermeer . Zeworde nvrijwe lgehee lal sgraslan d gebruikt.He tvee nwer d grotendeelsvi ahe tReitdie pe nvervolgen svanui tkleiner e riviertjesme tkleihouden dwate roverstroomd .D ehierdoo ront ­ stanekleilaa gwig tva nnoor dnaa rzui dui te ngaa tuiteinde ­ lijkvi avenig ekle iove ri nkleii gveen .Doo rvermengin gva n dekle ime the tbovenst elaagj eva nhe tveenpakke t enveraar - dingi see nkleiig emoerig eeerdlaa gontstaa nme tee norga - nische-stofgehalteva n2 0to t50% .Onde r invloedva nd emen s - o.a.bewerkin g enbemestin gme tpotstalmest ,terpaard ee n slootbagger- i see ncultuurde kontstaa nda tplaatselij kwa t zandbevat .D ekleiige ,moerig eeerdlaa g isoverwegen d 15à 30c mdik . Daaronderkom tveela lee nca .5 c mdi klaagj evee nvoor ,da t onherkenbaar engrotendeel sster kverweer d is.Indie nhe t voldoendekle ibevat ,bestaa the tvaa kui tee nindrogen d "gruislaagje"me tkleine ,scherpblokkig estructuurelementjes . Bijd ekoopveengronde nkome no.a .lang sd eRodervaar tboven - grondenvoo rdi eslecht s 10à 1 5c mdi kzijn .Gezie nhe ton ­ regelmatigvoorkome nva ndez et edunn ebovengronde nhebbe nw e zeal see nonzuiverhei d beschouwd. Hetvee nbi jd ekoopveengronde nhV ze nhV pbestaa tui tmi no f meerverweer d zeggeveen,da tvi aee nmeerbodemachtig e laagover ­ gaat ind ezandondergrond . Ind ezandondergron d komtwe l (hVp) ofgee n (hVz)humuspodzo lvoor .D ehumuspodzo li splaatselij k ergfijnzandi g endoe tda nwa tmee rbodemachti g aan.D emat e vanpodzolerin g ind ezandondergron d is,evenal sbi jd emade ­ veengronden,afhankelij kva nd edikt eva nd elaa gdekzan ddi e opd ester kverspoelde ,fluvioperiglacial eondergron dvoorkomt . Desamenstellin gva ndez ezandondergron d komtoveree nme tdi e vand emadeveengronden .Plaatselij k ise rbinne n 120c m- mv . potklei (toev..../p )aangetroffen . Bijd ekoopveengronde nhV cgaa td ebovengron d viahe tgruis ­ laagjeove ri nmi no fmee rverweer d zeggeveen.He t ligtvana f 50à 7 0c mdiept eo pee nlaa ggereduceer d zeggeveeno friet - zeggeveen.Di tlaatst ebeva t langsvoormalig eveenstroompje s plaatselijk sliblaagjes.I nd everland eveenstroompje skom t vrijwelzuive rrietvee nvoor ,dat ,waarschijnlij kdoo rwegzij - gingva nhe tgrondwater ,plaatselij k sterkinklinkt .Di t heeft totgevol gda td ebovengron dwegzak te ne rduidelijk e geuleno fgate ni nhe t landontstaan .Plaatselij kkom tbi j degronde nva neenhei dhV ctusse nhe tgruislaagj ee nhe tzeg ­ geveenee nmi no fmee rverweerd e laagveenmosvee nva n 10à 30c mdikt evoor . 64

Bijd ekoopveengronde nhV sbestaa the tveenpakke t tot7 0à 80c mdiept eui twa tverweer d enenigszin splateri gveenmos - veenda to pgenoemd ediept eovergaa t inveela lgereduceer d zeggeveeno frietzeggeveen .

Cegevenspe rkaarteenhei d vankoopveengronde n hVp,hVz ,hV ce n hVs.

Kaarteenheid Humus- CHG CLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgesch kthei ds- Profi gehalte bare klasse sehet vand e (cm -mv .) diepte (ha) (*) • nr. boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. hVp -11 20-50 10-25 65-8 0 20-30 83,1» 0,7 3.1 3.1 3.1 2.1 5 hVp -II 1 20-50 10-30 85-110 20-30 39,5 0,3 3.1 3.1 2.A 2.1 hVp/p -11 1 20-50 10-30 85-110 20-30 1.5 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 hVz -11 20-50 10-25 65-8 0 20-30 28,2 0,2 3.1 3.1 3.1 2.1 6 hVz/p -II 20-50 10-25 65-8 0 20-30 3,1 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 hVz -111 20-50 10-30 85-110 20-30 55,3 0,4 3.1 3.1 2.4 2.1 hVz/p -III 20-50 10-30 85-110 20-30 5,0 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 hVz/H -III 20-50 10-30 85-110 20-30 2,5 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 hVc -II 20-50 10-25 65-8 0 20-30 169,7 1,3 3.1 3.1 3.1 2.1 7 hVc -111 20-50 10-30 85-110 20-30 18,1 0,1 3.1 3.1 2.4 2.1 hVs -II 20-50 10-25 65-8 0 20-30 7,6 0,1 3.1 3.1 3.1 2.1 8 -*•

4.1.1.2Rauwveengronde n

Rauwveengronden zijnveengronde nwaarva nd everaarde ,moerig e bovengrond dunner isda n 15c mo fgehee lontbreekt .Oo kall e veengrondenme tee nklei- ,zavel -o fzandde kdunne rda n4 0c m wordenerto egerekend .Binne nd erauwveengronde n zijnweide ­ veengronden,waardveengronden ,meerveengronde n envlierveen ­ grondenonderscheiden . Deweideveengronde n enwaardveengronde n zijnontstaa ndoorda t deze ehe tveengebie d overstroomde endaarbi jee ngeleidelij k uitwiggend zavel-o fkleide kafzette .Nabi jd egren sme td e zeekleigronden isi ndi tde kslecht see ndunn ehumusrijk ebo ­ vengrond (Al)aanwezig .Hieronde r ligtee nlaa ggrijze ,kalk - loze,zwar eklei .Dez egronde nworde nwaardveengronde ngenoemd . Naarmatehe tkleide kdunne rwordt ,neem the torganische-stof - gehalte ind ekle itoe .Al sd emati ghumusarm e tothumeuz e bovengrond donkergenoe g enteven sdikke rda n 15c mi so fal s dekleilaa g overte nminst e 15c mhumusrij ki s (mineraleeerd - laag),worde nd egronde nweideveengronde n genoemd. Demeerveengronde n zijnveengronde nme tee n 15à 4 0c mdi k zanddek. Bijd evlierveengronde n ontbrekend eeerdlaag ,he t zavel-o f kleideke nhe tzandde ko fzij ndunne rda n 15cm . 65

pV Weideveengronden 464,1h a= 3,7 %

Weideveengronden zijnrauwveengronde nme tee nkleide kwaari n zichee nmineral eeerdlaa ggevorm d heeft.W eonderscheide nd e volgende legenda-eenheden:pVp ,pVz ,pV ke npVc . Weideveengronden komeni ndi tgebie dvoo r ind ePolde rMat - sloot-Roderwolde,lang she tPeizerdiep ,lang she tLeekste r hoofddiep ente nzuide nva nhe tLeekstermeer .Z eworde nvrij ­ weluitsluiten d alsgraslan dgebruikt . Hetkleide kbestaa tui tlicht eto tzwar e (30-50%lutum )kle i eni szee rhumeu sto thumusrij k (12-15%humus) .Plaatselij k isd ebovengron d zelfsmoerig .Onde rd ebovengron d komtplaat ­ selijkee nca .1 0c mdikk elaa ggrijze ,zwar ekle ivoor .He t veenpakketbestaa tvrijwe lgehee lui tzeggeveen ,broeki gzeg - geveeno frietzeggeveen .He tbovenst egedeelt eva nhe tveen - pakket ismi no fmee rverweerd . Inhe trietzeggevee nkome n plaatselijk sliblaagjesvoor . Ind emeest egevalle ngaa the tvee ndoo rto tdiepe rda n 120c m- mv . (eenheidpVc) . Waarwe lbinne n 120c m- mv .ee nzandondergron d begint (pVze n pVp), komtaa nd eonderkan tva nhe tvee nveela lee nmeerbodem - achtigeovergangslaa gvoo r (zie4.1.1.1) .D ezandondergron d komtouaree nme tdegen edi ei n4.1. 1 isomschreven . Deweideveengronde n pVkkome nvoo r inhe tuiterst enoordooste n vanhe tgebied .D eveela lgereduceerd e (GtII )kleiondergron d isvri jsla pe nlijk t somsenigszin so pkort eklei .He ti s hoofdzakelijk zwarekle i (35-50% lutum).

Gegevens perkaarteenhei d vanrauwveengronde n pVp,pVz ,pV ke n pVc.

Kaarteenheid Humus- CHG GLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets /«m - m.. ^ vand e (cm -mv .J diepte (ha) (%) nr. boven­ (cm -mv. ) akker'bou w weidebou w grond (%) act. pot. act. pot. pVp -II 12-15 10-25 65- 80 20-30 5,7 0,0 3.1 3.1 2.4 1.2 pVp -III 12-15 10-30 85-110 20-30 11,0 0,1 3.1 3.1 2.4 1.2 9 pVz -11 12-15 10-25 65- 80 20-30 17,8 0,1 3.1 3.1 2.*» 1.2 pVz/p -II 12-15 10-25 65- 80 20-30 8,6 0,1 3.1 3.1 2.4 1.2 pVz -11 1 12-15 10-30 85-110 20-30 18,2 0,1 3.1 3.1 2.4 1.2 10 pVz/p -111 12-15 10-30 85-110 20-30 3,0 0,0 3.1 3.1 2.4 1.2 pVk -11 12-15 10-25 65- 80 20-30 26,5 0,2 3.1 3.1 2.4 1.2 11 pVc -11 12-15 10-25 65- 80 20-30 365,5 2,9 3.1 3.1 2.4 1.2 12 pVc -11 1 12-15 10-30 85-110 20-30 7,9 0,1 3.1 3.1 2.4 1.2 66

kV Waardveengronden 119,8h a= 0,9 %

Waardveengronden zijnrauwveengronde nme t eenkleide kwaari n zichgee nmineral eeerdlaa gheef tontwikkeld .W eonderscheide n delegenda-eenhede nkVp ,kV ke nkVc . Degronde nkome nvoo ri nhe tnoorde nva nd ePolde rMatsloot - Roderwolde,te nweste nva nhe tLeekstermee rnoordelij kva nd e Meerwege nlang she tPeizerdiep .Z eworde nhoofdzakelij kal s graslandgebruikt . De 10à 2 0c mdikk ebovengron d bestaatmeesta lui tmati ghumeu - ze,mati g zware totzee rzwar ekle i (40-50% lutum).Daaronde r ligtee n 10à 2 0c mdikk elaa ghumusarme ,zee rzwar ekle i (>50% lutum)me tknippig eeigenschappen ,di evaa kster kroesti g is. Tussen3 0e n4 0c mdiept egaa tdez ezee rzwar ekleilaa g veelalabrup tove ri nster kverweerd ,onherkenbaa rvee nda to p ca. 50c mdiept eovergaa t inzeggevee no frietzeggevee n ensom s broekveen.Lang she tPeizerdie p treftme ni ndi tvee nplaatse ­ lijksliblaagje saan . Evenalsbi jd eweideveengronde nkome nbi jd ewaardveengronde n kVcallee nzeggeveen ,rietzeggevee ne nbroekvee nvoor .Waa r demineral eondergron d (binnen 120c m- mv. )begint ,bestaa t dezeui t slappe,zware ,som skort ekle i (kVk)o fmati gfij n (M50ca .16 0um) , zwaklemi gzan d (12-15%leem )me tee nhumus - podzol (kVp). Opd eovergan gva nhe tvee nnaa rd ezandonder - grondkom tveela lee n5 à 1 5c mdikk eovergangslaa gvoor ,di e plaatselijkgrofzandi gis .

Gegevens perkaarteenhei d vanwaardveengronde n kVp,kV ke nkVc .

Kaarteenheid Humus- CHG GLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Prof' gehalte bare klasse sehe' vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. > kVp -il 5-10 10-25 65- 80 20-30 9,4 0,1 3.1 3.1 2.4 1.2 13 kVk-ll 5-10 10-25 65-80 20-30 3,1 0,0 3.1 3.1 2.4 1.2 14 kVc -II 5-10 10-25 65- 80 20-30 97,4 0,8 3.1 3.1 2.4 1.2 15 kVc-MI 5-10 10-30 85-110 20-30 9,9 0,1 1.4 3.1 2.4 1.2 _>

zV Meerveengronden 220,7h a= 1,7 %

Meerveengronden zijnveengronde nme tee n 15à 4 0c mdi kzand - dekme to fzonde ree nmineral eeerdlaag .Di t zanddeki sveela l ontstaandoo rbezanding .Dez egronde nkome nversprei d overhe t gebiedvoor .D egrootst eoppervlakten ,di ei nhe tzuide nliggen , betreffenveenkolonial e grondenme td elegenda-eenhede n zVpe n zVs. Dezeworde nvrijwe luitsluiten d alsbouwlan dgebruikt . 67

Verderkome nz evoo ri nbeekdale ne ni nafgeslote n laagten.Hie r ishe tbodemgebrui khoofdzakelij k grasland enplaatselij kwa t bouwland. Ind ebeekdale nbetref the tveela ld elegenda-eenhe - denzV ze nzVc ,binne nd eafgeslote n laagtenkome nvrijwe luit ­ sluitend de legenda-eenheden zVp,zV ze nzV svoor . Inhe tveenkolonial egebie d zijnd ebovengron d 15à 3 0c mdi k enoverwegen d humusrijk (8-15%organisch e stof).He tvee nbe ­ staathie rvrijwe lgehee lui tmi no fmee rverweer dveenmosvee n dati nd emeest egevalle nbinne n 120c m- mv. ,vi aee ngliede - laag,overgaa t ind ezandondergron d metee nhumuspodzo l(een ­ heid zVp).D egliedelaa g kaner gfijnzandi gzij ne ni senkel e centimeters totsom smee rda nenkel edecimeter sdik .D ehumus ­ podzoli smeesta lgoe d ontwikkeld,vri jstu ge nslech tdoorla ­ tend.Zwakker ehumuspodzole nhebbe nee nbeter edoorlatendheid . Tenweste nva nd eNorgervaar t zijndez egronde nverwerk te ni s hetveenpakke tvermeng dme tzand .Bi jd emeerveengronde n zVsi n hetveenkolonial e gebiedbestaa the tveenpakke t tot8 0à 10 0 cmdiept eui tverwerk tvee nme tplaatselij kwa tzand .D edieper e veenondergrond bestaat danveela lui tgereduceer dveenmosveen , waarinplaatselij k lokveenvoorkomt . Bijd emeerveengronde n ind ebeekdale ni she tzandde kveela l humusarme nheterogee nva n textuur.I ndi tzandde kkom tveela l eenster kwisselend ehoeveelhei dvee nvoor .To t5 0à 8 0c mi s hetbroekig ezeggevee nveela lverwerk t envermeng dme tzand . Dezandondergron d komtoveree nme tdi eva nmadeveengronde naV z (zie4.1.1.1) .D egronde nva neenhei d zVci nd ebeekdale nheb ­ benee nveenpakke t datboveni nui tmi no fmee rverweer dzegge ­ veenbestaat ,da to p6 0à 7 0c mdiept eovergaa t inbroeki gzeg ­ geveenme thoutresten . Verspreid overhe thel ezandgebie d liggenmeerveengronde ni n afgesloten laagten.Z ehebbe nee ni ndikt ee nhumusgehalt e sterkwisselen d zanddek.He torganische-stofgehalt e varieert van2 to t 15%e nd edikt ebedraag t 15to tplaatselij kmee rda n 40cm .Dez ezanddekke nbestaa noverwegen d uitzwa klemig ,ma ­ tigfij nzand .He tvee ni sveela lverweer dveenmosveen ,da thie r endaa rbijn aonherkenbaa r is (gliede-achtig).I nenkel eafge ­ slotenlaagte ngaa the tvee ndoo rto tdiepe rda n12 0c m- mv . (zVs).Waa rd emineral eondergron d binnen 120c m- mv .begint , gaathe tgliede-achtig evee nveela lvi aee nsom svri jdikk e meerbodemlaag overi nd ezandondergron d waarinwe l (zVp)o f geen (zVz)humuspodzo lvoorkomt .D ehumuspodzo l isoverwegen d sterkontwikkel d enzee rstug .I nd emineral eondergronde nzon ­ deree nduidelijk ehumuspodzo lkom tmeesta lwe lenig ebruin - kleuringvoor .He tzan dbestaa tui tzwa kto tster k lemig,ma ­ tigfij nzand . 68

Gegevens per kaarteenheid van meerveengronden zVp, zVz, zVc en zVs.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschikthe id s- Profi« gehalte bare klasse schets vand e /^m - mv.) diepte (ha) (cm (%) • nr. boven- (cm -mv. ) akker bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. s zVp -II 2-15 10-25 65-8 0 20-30 1,9 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 zVp -III 2-15 10-30 85-110 20-30 72,4 0,6 3.1 1.4 2.4 1.4 zVp/x -III 2-15 10-30 85-110 20-30 1.7 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 zVp/x, F-Ill 2-15 10-30 85-110 20-30 2,5 0,0 3.1 1.4 2.4 1.2 zVp/F -III 2-15 10-30 85-110 20-30 11,6 0,1 3.1 1.4 2.4 1.2 zVp/F -III* 2-15 25-35 85-110 25-40 37,8 0,3 1.4 1.4 1.2 1.2 16 zVp -V 2-15 15-35 125-140 20-30 1,6 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 zVp/F -V 2-15 15-35 125-140 20-30 1,2 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 zVp -V* 2-15 25-35 125-140 25-40 3,2 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 zVp/F -V* 2-15 25-35 125-140 30-50 5,4 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 zVz -Il 2-15 10-25 65-8 0 20-30 1,8 0,0 3.1 1.4 2.4 1.2 zVz -III 2-15 10-30 85-110 20-30 20,5 0,2 3.1 1.4 2.4 1.2 17 zVz/x -III 2-15 10-30 85-110 20-30 2,2 0,0 3.1 1.4 2.4 1.2 zVz/p -III 2-15 10-30 85-110 20-30 0,6 0,0 3.1 1.4 2.4 1.2 zVz/F -III 2-15 10-30 85-110 20-30 23,3 0,2 3.1 1.4 2.4 1.2 zVz -V 2-15 15-35 125-140 20-30 5,7 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 zVc -III 2-15 10-30 85-110 20-30 5,8 0,0 3.1 1.4 2.4 1.2 18 zVc/F -III 2-15 10-30 85-110 20-30 1,6 0,0 3.1 1.4 2.4 1.2 zVs -II 2-15 10-25 65-8 0 20-30 3,9 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 zVs -III 2-15 10-30 85-110 20-30 7,6 0,1 3.1 1.4 2.4 1.4 zVs/H -III 2-15 10-30 85-110 20-30 0,4 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 zVs/F -III 2-15 10-30 85-110 20-30 3,8 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 zVs -III* 2-15 25-35 85-110 25-40 0,4 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 19 zVs/F -III* 2-15 25-35 85-110 30-50 2,8 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 zVs -V 2-15 15-35 125-140 20-30 0,2 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 zVs/H -V 2-15 15-35 125-140 20-30 1,0 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3

Vlierveengronden 133,5h a= 1,1 5

Vlierveengronden hebbenee nniet-veraarde ,moerig ebovengron d ofee nveraard ebovengron d dunnerda n1 5c mdi e ind emeest e gevallenui tvee no fkleii gvee nbestaat .E rzij nvie rlegenda - eenhedenonderscheide n Vp,Vz ,V ce nVs . Dezegronde nkome noverwegen d voor tenooste nva nRoderwolde , tussenLangel oe nLieveren ,i nhe tuiterst e zuidenva nhe tge ­ bied ente nzuidweste nva nEen .D eeerst ebetreffe nee nstu k moerasbos tennoordooste nva nRoderwold e engedeelte n langshe t Peizerdiep.Tusse nLangel oe nLievere nbetref the tee ngedeelt e madeland dataa nd elandbou wi sonttrokken .I nhe tzuide nva n hetgebie dbetref the tee nafgegraven ,nie t incultuu rgebrach t stukhoogveen .Verde rkome nd evlierveengronde nno gvoo ri nafge ­ sloten laagten (dobben)versprei d overhe tgebied . 69

Bijd egronde nron dRoderwold ebestaa t debovengron d uitmin ­ derda n 15c mveraar d kleiigvee nda tvi aee ndunn elaa g (5-10cm )verweer dvee novergaa t inbroeki g zeggeveenda tdoor ­ gaat totdiepe rda n 120c m- mv . (eenheidVc) . Degronde n tussenLievere ne nLangel o (Vce nVz )hebbe nee n bovengrondva nhoofdzakelij kkleiarm ,som szandig ,veraar d veendunne rda n 15cm .He tvee ne nhe tzan d ind eondergron d komtoveree nme tda tva nd emadeveengronde n (zie4.1.1.1) . Bijd evlierveengronde n Vzte nzuidweste nva nEe ni see ndu n dek (<15cm )va nzwa klemig ,mati g fijnzan d opgebracht (toevoeging s/...). Hetvee nbestaa thie rui tveenmosvee ne n rusto pleemar mzand .I nd ezandondergron d komenplaatselij k meerbodemachtigmateriaa le nster klemig ,zee rfij nzan d voor (zieprofielschet s21b) . Bijd evlierveengronde n inhe tzuide nva nhe tgebie dkom t geenduidelijk eA lvoor .Dez egronde nzij noverwoeker d door pijpestrootje (Molinia caerulea).He tvee nbestaa thie rui t veenmosveen datveela lvi aee ngliede-achtig e laag (5à 1 5c m dik)overgaa t inee nstugge ,kazig eB2-horizon t (eenheidVp) . Inenkel egevalle ngaa the tveenmosvee ndoo rto tdiepe rda n 120c m- mv . (eenheidVs) .

Gegevenspe rkaarteenhei d vanvlierveengronde n Vp,Vz ,V ce nVs .

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) •nr . boven­ (cm -mv. ) akker•bou w weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Vp -11 50-75 10-25 65- 80 10-20 11,4 0,1 3.1 3.1 3.1 2.1 20 Vp -III 50-75 10-30 85-110 10-20 29,9 0,2 3.1 3.1 3.1 2.1 Vz -11 50-75 10-25 65- 80 10-20 35,8 0,3 3.1 3.1 3.1 2.1 21a s/Vz -11 2-10 10-25 65- 80 10-20 12,8 0,1 3.1 1.4 2.4 1.4 21b s/Vz/x -11 2-10 10-25 65- 80 10-20 2,8 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 Vz/p -11 50-75 10-25 65- 80 10-20 1,2 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 Vz/A -11 50-75 10-25 65- 80 10-20 0,3 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 s/Vz -III 2-10 10-30 85-110 10-20 3,0 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 Vz/F -III 50-75 10-30 85-110 10-20 1,9 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 Vc -11 50-75 10-25 65- 80 10-20 18,4 0,1 3.1 3.1 3.1 2.1 22 Vc/H -III 50-75 10-30 85-110 10-20 2,0 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 Vs -11 50-75 10-25 65- 80 10-20 H,1 0,1 3.1 3.1 3.1 2.1 23

4.1.2 Moerigegronde n

Moerigegronde nvorme nveela ld eovergan gva nd eveengronde n naard ezandgronde no fkome nvoo ro pkopje sbinne nd eveen ­ gronden.Oo kligge nz ei nafgeslote n laagten inhe tzandge ­ bied. 70

Moerigegronde nhebbe nee nminde rda n4 0c mdikk emoerig ebo - vengrond ofee n 10à 4 0c mdikk emoerig e tussenlaag diei s afgedekt dooree nzand- ,zavel -o fkleilaa gdunne rda n4 0cm . Bijd emoerig egronde ndi ereed slan gi ncultuu rzijn ,i s doorveraardin gva nhe tvee ne ndoo rhe taanbrenge nva nbagger , stalmest,zan d ensom sterpaard eee nzgn .cultuurde kontstaan . Debovengron d ismoeri go fzandi ge nsom skleiig . Indi tgebie dword tonde rd emoerig ebovengron d oftussenlaa g voornamelijk zandaangetroffen ,hoewe l inhe tnoordooste nva n hetgebie d eengering eoppervlakt egronde nvoorkom tme tee n kleiondergrond.Naa rd eaar dva nd ebodemvormend e processen diei nhe t zand zijnopgetreden ,i sonderschei d gemaakti n moerigepodzolgronde n (Wp)e nmoerig e eerdgronden (Wz).D egron ­ denme tee nkleiondergron d behorenall eto td emoerig eeerdgron ­ dene nzij nonderverdeel dnaa ree ngerijpt e (Wg)e nee nonge ­ rijpte (Wo)ondergrond .

4.1.2.1Moerig epodzolgronde n

Moerigepodzolgronde nhebbe nee nmoerig ebovengron d ofee n moerige tussenlaag.D emoerig ebovengron d iskleiar m (eenheid aWp)o fkleii g (eenheid hWp). Bijd emoerig e podzolgronden metee nmoerig e tussenlaagkom t eenkleide k (eenheidkWp) , eenzandde kme tmineral e eerdlaag (eenheidpzWp )o fee nzand - dekzonde rmineral e eerdlaag (eenheid zWp)voor .I nd eonder ­ grond isee nduidelijk ehumuspodzol- Bontwikkel d inee ni n diktewisselend e laagdekzand .

aWp Moerpodzolgrondenme tee nkleiarm emoerig eeerdlaa g 275,8h a= 2,2 %

Demoerpodzolgronde naW pzij nmoerig epodzolgronde nme tee n kleiarmemoerig e eerdlaag.Z ekome nvoo r tenweste nva n Roderwolde,te nzuidweste nva nhe tLeekstermeer ,bi jLeutinge - wolde,ron dZuidvelde ,ron dHui ste rHeid ee nverde rplaatse ­ lijklang sd erande nva nd ebeekdalen ,te nzuidweste nva n Eene ni nafgeslote n laagtenbinne nhe tzandgebied .D egronde n zijngrotendeel sal sgraslan d ingebruik . Demoerig ebovengron d isveela l 15à 2 5c mdi ke nbestaa tui t veraardveni gzand ,zandi gvee no fveen .He torganische-stofge ­ haltewissel t sterknl .va n 15%to tsom smee rda n50% .Onde r dedunst ebovengronde nkom t invee lgevalle nee n 15-25c mdikk e veenlaagvoo rdi eui tplaatselij k ingedroogd zwartvee nbestaat . Eendunn e (5à 1 0 cm), smerendelaa gvorm tvaa kd eovergan gva n hetvee nnaa rd ezandondergrond .D ei nd eondergron d voorkomend B2-horizont isvaa kstu ge nkazi ge nbi jd ewa thoge rgelege n gronden (GtV e ndroger )som sverkit .D eB 2gaa tmeesta lvi a eenBC-horizon t geleidelijkove ri ngereduceerd e ondergrond. 71

Langsd erande nva no f ind ebeekdale n isd eB2-horizon t plaatselijkzwa kontwikkel d engaa tda nveela ldie pdoor . Deondergron dbestaa tveela lui tzwa klemig ,mati gfij nzan d datplaatselij kbinne n 120c mdiept eovergaa t inkeilee m ofpotklei . Bijd everwerkt egronde nbestaa the tprofie lto t6 0à 7 0c m uitee nmengse lva nzan de nveen .D ebovengron d isveela l nogmoerig ,doc hvermeng dme tee nwisselend ehoeveelhei d zand.

Gegevenspe rkaarteenhei d vanmoerpodzolgronde naWp .

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm - mv.) diepte (ha) (%) • nr. boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouv» grond (%) act. pot. act. pot. aWp -11 15-50 10-25 65- 80 20-30 2,1 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 aWp -111 15-50 10-30 85-115 20-30 119,8 0,9 3.1 3.1 2.4 2.1 24a aWp/x -III 15-50 10-30 85-115 20-30 3,1 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 aWp/p -111 15-50 10-30 85-115 20-30 0,7 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 aWp/F -1II 15-50 10-30 85-115 20-30 6,3 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 aWp -III* 15-50 25-^0 85-115 25-40 13,6 0,1 3.1 3.1 2.1 2.1 aWp -V 15-50 10-40 125-150 20-35 34,2 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 aWp/x -V 15-50 10-40 125-150 20-35 48,9 0,4 3.1 2.3 2.3 2.3 24b aWp/x, F-V 15-50 10-40 125-150 20-35 3,9 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 aWp/p -V 15-50 10-40 125-150 20-35 0,9 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 aWp -V* 15-50 25-40 125-150 25-40 35,9 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 aWp/x -V* 15-50 25-40 125-150 25-40 3,6 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 aWp/F -V* 15-50 25-40 125-150 30-50 2,9 0,0 2.1 2.1 1.4 1.4

hWp Moerpodzolgronden metee nkleiig emoerig eeerdlaa g 92,1h a= 0,7 %

Moerpodzolgronden hWpzij nmoerig epodzolgronde nme t eenklei ­ igemoerig eeerdlaag .Z ekome nhoofdzakelij k ind eomgevin gva n Roderwolde,Leutingewold e enSandebuu rvoo re nworde nvoorname ­ lijkal sgraslan dgebruikt . Demoerig ebovengron d isveela l 15à 2 5c mdi ke nbestaa tui t veraard kleiigvee no fvenig eklei .D evenig ekle ii splaatse ­ lijker gzandig .He torganische-stofgehalt e ligttusse n2 0e n 50%,he tlutumgehalt e tussen 10e n45% .Onde rd ebovengron d komtplaatselij kee n 10à 2 5c mdikk eveenlaa gvoo rdi eveela l uit zwart,ingedroog dvee nbestaat . Deondergron d komt sterkoveree nme tdi eva nd emoerpodzolgron ­ denaWp .Hoewe ld ehumuspodzo lveela lgoe dontwikkel d is,i s dezeplaatselij kminde rstug . Plaatselijkkom tkeilee m (toev..../x )o fpotkle i (toev..../p ) ind eondergron dvoor . 72

Gegevens per kaarteenheid van moerpodzolgronden hWp.

Kaarteenheid Humus­ GHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bode mgeschikthei ds- Profi«' gehalte bare klasse schets ;._ vand e 1c m - mv.) diepte (ha) (%) •nr . boven- (cm - mv.) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. ^ hWp -II 20-50 10-25 65-8 0 20-30 5,2 0,0 3.1 3.1 3.1 2.1 hWp -III 20-50 10-30 85-115 20-30 59,8 0,5 3.1 3.1 2.4 2.1 25 hWp/x -III 20-50 10-30 85-115 20-30 2,0 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 hWp/p -III 20-50 10-30 85-115 20-30 3,2 0,0 3.1 3.1 2.4 2.1 hWp -III* 20-50 25-40 85-115 25-40 0,5 0,0 3.1 3.1 2.1 2.1 hWp -V 20-50 10-40 125-150 20-35 11,0 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 hWp/x -V 20-50 10-40 125-150 20-35 1,2 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 hWp/p -V 20-50 10-40 125-150 20-35 9,3 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 J

pzWp Dampodzolgronden 660,0h a= 5,2 %

Dampodzolgronden zijnmoerig epodzolgronde nme tee nzandde k metmineral e eerdlaag.Z ekome nversprei d overhe tgehel ege ­ biedvoor ,me tuitzonderin gva nhe tuiterst enoorden .D e grootsteoppervlakte n liggente nweste nva nNieuw-Rode ne n inhe tzuide nva nhe tgebied .D egronde nworde nzowe lvoo r grasland alsbouwlan dgebruikt . Hetzandde k isvaa k 15à 3 0c mdi ke nbestaa tveela lui thu - meusto thumusrij k (5-15%organisch e stof),zwa kto tster k lemig,mati g fijnzand .Dez ezgn .mineral eeerdlaa gka nzij n ontstaandoo rbemestin g ofdoorda t degron djarenlan gal s bouwland isgebruik t engehomogeniseer dis . Dit laatste ishe tgeva li nhe tzuide nva nhe tgebied .Ee n veenkoloniaal dekvorm thie rd ebovengrond ;dez ei shumus ­ rijke nplaatselij k zelfsmoeri g (>15%organisch e stof). Deveentussenlaa g isoverwegen d 10à 3 0c mdi ke nplaatse ­ lijkingedroogd ;allee ni nd eomgevin gva nNieuw-Rode ni s dezeplaatselij k dunnerda n 10cm .O pd eovergan gva nhe t veennaa rd ezandondergron d komt invee lgevalle nee ngliede - achtigeovergangslaa gvoo r (5à 1 0c mdik) .D eB2-horizon t isvaa kster kontwikkeld ,kazi ge nstu ge nvoora lbi jhoge r gelegen (GtV ,V *e nVI )gronde nverkit .D eB2-horizon tgaa t vaakvi aee nbleekbruin e ondergrond overi nee ngereduceerd e zandondergrond,i nkeilee m ofi npotklei . Eengedeelt eva nd egronde ni sto t6 0 à 100c mdiept everwerk t enbestaa tui tee nmengse lva nzan d enwa tvee n (zieprofiel ­ schets26b) .Doo rd everwerkin g zijnd estugg eo fverkitt e lagengebroke ne ni sd ebovengron d meestalwa t zandigerge ­ worden.D everwerkt egronde nkome nhoofdzakelij k inhe tzuide n vanhe tgebie dvoor . 73

Gegevens perkaarteenhei d vandampodzolgronde n pzWp.

Kaarteenheid Humus- GHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi ktheicis - Profiel­ gehalte bare klasse schets /««. _».. . \ vand e icm - mv./ diepte (ha) (%) nr. boven- (cm - mv.) akker"bou w weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. pzWp -II 5-15 10-30 85-115 20-30 64,7 0,5 3.1 1.4 2.1 1.4 pzWp/x -11 5-15 10-30 85-115 20-30 43,8 0,3 3.1 1.4 2.1 1.4 26a pzWp/x,F-ll 5-15 10-30 85-115 20-30 14,3 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 pzWp/F -II 5-15 10-30 85-115 20-30 18,6 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 pzWp -11 * 5-15 25-40 85-115 25-40 9,1 0,1 1.4 1.4 1.4 1.4 pzWp/F -II * 5-15 25-40 85-115 30-50 2,6 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 pzWp -V 5-15 10-40 125-150 20-35 149,0 1,2 3.1 2.3 2.3 2.3 pzWp/x -V 5-15 10-40 125-150 20-35 80,2 0,6 3.1 2.3 2.3 2.3 pzWp/x,F-V 5-15 10-40 125-150 20-35 27,3 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 pzWp/p -V 5-15 10-40 125-150 20-35 4,4 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 pzWp/F -V 5-15 10-40 125-150 20-35 26,3 0,2 3.1 1.4 2.1 1.4 pzWp -V* 5-15 25-40 125-150 25-40 89,7 0,7 2.3 2.3 2.3 2.3 pzWp/x -V* 5-15 25-40 125-150 25-40 15,8 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3 pzWp/x,F-V* 5-15 25-40 125-150 30-50 20,4 0,2 2.3 2.3 2.3 2.3 pzWp/H -V* 5-15 25-40 125-150 30-50 0,2 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 pzWp/F -V* 5-15 25-40 125-150 30-50 68,1 0,5 1.4 1.4 1.4 1.4 26b pzWp -VI 5-15 40-60 125-160 25-40 12,4 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 pzWp/F -VI 5-15 40-60 125-160 40-60 13,2 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2

zWp Moerpodzolgrondenme tee nzandde k 286,2h a- 2,3 %

Moerpodzolgronden zWpzij nmoerig epodzolgronde nme tee nzandde k zondermineral e eerdlaag.Z eligge nversprei d overhe tgehel e gebied,me tuitzonderin gva nhe tnoorden .D egrootst eoppervlak ­ tenkome nvoo rte nzuide nva nNieuw-Roden ,bi jLievere ne nbi j Een. Hetbodemgebrui ki shoofdzakelij k grasland. Het zanddekbestaa tveela lui thumusarm ,zwa klemig ,mati gfij n zand.D eveentussenlaag ,di e 15à 3 0c mdi kis ,bestaa tvrij ­ weluitsluiten d uit ietsingedroogd ,zwar tveen .Hieronde rlig t degoe dontwikkeld eB2-horizon t diemeesta lwa t sugis ;bi jd e grondenme tG tV *e nV I isdez esom sverkit .Plaatselij kkom t eenzwa kontwikkeld eB2-horizon tvoor ,di eda nmeesta lvri j diepdoorloop t envi aee nB3-horizon t overgaat ind egeredu ­ ceerdeondergrond .D eondergron dbestaa t ookvrijwe lgehee l uit zwaklemig ,mati g fijnzan dme tee nmediaa nva n 155-175um . Plaatselijkkom t ind eondergron d keileem (toev..../x ) voor,di esom sovergaa t inpotklei . Degronde nzij no pvee lplaatse nverwerkt .He t zanddekbeva t danmeesta lwa tvee ne nd eveentussenlaa gbestaa tui tee nmeng ­ selva nzan de nveen . 74

Gegevens perkaarteenhei d vanmoerpodzolgronde n zWp.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi ktheids- Profi* gehalte bare klasse schets van de tcm - mv. ) diepte (ha) (%) • nr. boven- (cm - mv.) akker •bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. —'

zWp -III 2-4 10-30 85-115 15-25 14,2 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 zWp/x -III 2-4 10-30 85-115 15-25 0,4 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 zWp/F -III 2-4 10-30 85-115 15-25 18,9 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 zWp -III* 2-4 25-40 85-115 25-40 4,0 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 zWp/F -III* 2-4 25-40 85-115 30-50 36,4 0,3 1.4 1.4 1.4 1.4 zWp -V 2-4 10-40 125-150 20-35 25,7 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 zWp/x -V 2-4 10-40 125-150 20-35 32,3 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 27 zWp/x, F-V 2-4 10-40 125-150 20-35 22,8 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 zWp/F -V 2-4 10-40 125-150 20-35 15,4 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 zWp -V* 2-4 25-40 125-150 25-40 27,6 0,2 2.3 2.3 2.3 2.3 zWp/F -V* 2-4 25-40 125-150 30-50 84,6 0,7 2.3 2.3 2.3 2.3 zWp/F -VI 2-4 40-60 125-160 40-60 3,3 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 J

kWp Moerpodzolgrondenme tee nkleide k 30,8h a= 0,2 %

Moerpodzolgronden kWpzij nmoerig epodzolgronde nme tee nkleide k meto fzonde ree nmineral e eerdlaag.Z ekome nhoofdzakelij kvoo r binnend egraslande n tenzuidweste nva nhe tLeekstermeer . Hetkleide ki s15-3 0c mdi ke nbestaa t overwegend uitkalkloze , zwareklei .Plaatselij k isd ekle ister kvermeng dme tpleisto - ceenzand ,waardoo r zeee ngebroke nkarakte rheeft .I nverban d metdez ezandbijmengin gvarieer the tlutumgehalt e sterk (15to t 50%). Hethumusgehalt ebedraag t 6to t20% .D eveentussenlaa g is 15à 3 0c mdi ke nbestaa t uitingedroog d zwartveen .D eonder ­ grondbestaa tui tzwa klemi gto tleemarm ,mati g fijnzan dwaar ­ inee nduidelijk epodzo li sontwikkeld .Daaronde rkom tplaatse ­ lijkbinne n 120c m- mv .potkle ivoo r (toev. .../p).

Cegevens perkaarteenhei d vanmoerpodzolgronde nkWp . >

Kaarteenheid Humus­ CHG CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi ktheids- Prof gehalte bare klasse sch« van de (cm - mv. J diepte (ha) (%) • nr. boven- (cm - mv.) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. ^

kWp -11 6-20 10-25 65- 80 20-30 1,5 0,0 3.1 3.1 2.1 1.4 kWp -111 6-20 10-30 85-115 20-30 12,7 0,1 3.1 3.1 2.1 1.4 kWp/p - 1 1 1 6-20 10-30 85-115 20-30 0,9 0,0 3.1 3.1 2.1 1.4 kWp -V 6-20 10-40 125-150 25-35 14,4 0,1 3.1 3.1 2.3 2.3 28 kWp/p -V 6-20 10-40 125-150 25-35 M 0,0 3.1 3.1 2.3 2.3 J 75

4.1.2.2Moerig eeerdgronde n

Demoerig e eerdgronden zijnonderverdeel d inbroekeerdgronde n enplaseerdgronden .D ebroekeerdgronde nhebbe nee nzand -o f eengerijpt ekleiondergrond ,d eplaseerdgronde n eenongerijpt e kleiondergrond.D emoerig e eerdgrondenme tee nzandondergron d hebbenee nmoerig ebovengrond ,di ekleiar m (eenheidaWz )o f kleiig (eenheidhWz )is ,o fz ehebbe nee nmoerig e tussenlaag waarop eenzandde k (eenheid zWz)o fee nkleide k (eenheidkWz ) voorkomt.D emoerig eeerdgronde nme tee nkleiondergron d end e plaseerdgrondenkome nuitsluiten d voorme tee nkleide k(resp . eenheidkW ge nkWo) . Bijd emoerig e eerdgrondenme tee nzandondergron d komto pd e overgangva nd emoerig ebovengron d ofd emoerig e tussenlaag naard ezandondergron d invee lgevalle nee novergangslaa gvoor . Deze laag ismeesta lhumusrij ko fmoerig ,ster kto tzee rster k lemige n5 à 1 0c mdik .D eondergron d isveela lster kgelaag d (fluvio-periglaciale afzettingen)e nbestaa tui tzwa kto t sterklemig ,mati g fijnzand .Di tzan dvertoon tweini go fgee n roestvlekken. Ind ezandondergron d isplaatselij kbinne n 120c mdiept ekei - leem (toev. .../x)o fpotkle i (toev..../p )aangetroffe ne n langsd ebeekdale n lössleem.Dez elösslee m iswaarschijnlij k ontstaantijden sd eerosi eva nkeilee me nbestaa tui td efijne ­ redele nervan .Ee ngedeelt eva nd ebroekeerdgronde nme tee n zandondergrond isverwerk t (toev. .../F).

aWz Broekeerdgrondenme tee nkleiarm emoerig eeerdlaa g 298,7h a« 2,3 %

Broekeerdgronden aWzzij nmoerig e eerdgrondenme tee nkleiarm e moerige eerdlaag.Z ekome nvoornamelij k langsd erande ne naa n deoorspron gva nd estroomdale nvoo re nverde r tussenSandebuu r enLeutingewold e ente nzuidweste nva nhe tLeekstermeer .D e broekeerdgronden aWzzij nvrijwe lgehee lal sgraslan d ingebruik . Demoerig ebovengron d bevat eenster kwisselend ehoeveelhei d zande nbestaa t derhalveui tveni gzand ,zandi gvee no f (veraard) veen.He torganische-stofgehalt evarieer tva n 15to t60% .D e veentussenlaag dieplaatselij konde rd e 15à 2 5c mdikk emoerig e bovengrond voorkomt,bestaa tvrijwe luitsluiten d uitverweer d broekveen,da techte rmoeilij kherkenbaa ris . Plaatselijk zijnd egronde nverwerkt ;d ebovengron dbestaa tda n uitee nmengse lva nzan d enmoeri gmateriaal . Langsnieu wgegrave n sloteno fbeekje szij ngering eoppervlak ­ tenbezand .Dez ebezandinge nhebbe nw eechte ral see nonzuiver ­ heidbeschouwd . 76

Gegevens per kaarteenheid van broekeerdgronden aWz.

Kaarteenheid Humus­ CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profi«' ' gehalte bare klasse scnet s »...\ vand e (cm - mv.J diepte (ha) (%) nr • boven- (cm -mv. ) akkei•bou w weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. J |\ aWz -II 15-60 10-25 65- 80 20-30 11,0 0,1 3.1 2.1 3.1 1.4 aWz -III 15-60 10-30 85-115 20-30 198,3 1,6 3.1 2.1 2.4 1.4 29 I aWz/x -III 15-60 10-30 85-115 20-30 14,7 0,1 3.1 2.1 2.4 1.4 | aWz/x, F-Ill 15-60 10-30 85-115 20-30 *.5 0,0 3.1 2.1 2.4 1.4 aWz/p -III 15-60 10-30 85-115 20-30 6,9 0,1 3.1 2.1 2.4 1.4 aWz/F -III 15-60 10-30 85-115 20-30 10,6 0,1 3.1 2.1 2.4 1.4 (' aWz -III* 15-60 25-40 85-115 25-40 29,7 0,2 2.1 2.1 1.4 1.4 aWz/F -III* 15-60 25-40 85-115 30-50 1,3 0,0 2.1 2.1 1.2 1.2 aWz -V 15-60 10-40 125-150 20-35 8,9 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 Î aWz/p -V 15-60 10-40 125-150 20-35 8,9 0,1 1.3 2.3 2.3 2.3 aWz/F -V 15-60 10-40 125-150 20-35 1,1 0,0 3.1 2.1 2.4 1.4 aWz -V* 15-60 25-40 125-150 25-40 2,9 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 J

hWz Broekeerdgronden met een kleiige moerige eerdlaag 35,8 ha • 0,3%

Broekeerdgronden hWzzij nmoerig e eerdgrondenme tee nkleiig e moerigeeerdlaag .Z ekome nvoo r ind eomgevin gva nRoderwold e enLeutingewold e ente nzuide nva nhe tLeekstermee re nworde n vrijwelgehee lal sgraslan dgebruikt . Demoerig ebovengron d ismeesta l 15à 2 5c mdi ke nbestaa tui t veraard kleiigvee no fvenig eklei .He t organische-stofgehalte ligtveela l tussen 20e n50% ,he t lutumgehaltebedraag t 10to t 50%. Plaatselijkkom tonde rd ebovengron d een 10-30c mdikk e veenlaagvoo rdi eveela lui t enigszins ingedroogd,onherkenbaa r veenbestaat .D ebovengron d ofd eveentussenlaa g gaatmeesta l viaee ndunn eovergangslaa g over ind ezandondergrond .Dez e ismeesta lgelaag d enbestaa tui tzwa ko fster k lemig,mati g fijnzand . Indez eondergron d isplaatselij k eenhumuspodzo l ontwikkeld,waardoo rz esom smoeilij ka f tegrenze nware nva n eenheidhWp .Plaatselij kkom tbinne n 120c m- mv .potkle i (toev..../p )voor . 77

Gegevens perkaarteenhei d vanbroekeerdgronde n hWz.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets / vand e lerA m n - mv.) diepte (ha) (*) nr. boven- (cm- mv. ) akker •bouw weidebouw grond (*) act. pot. act. pot. hWz/p -11 20-50 10-25 65- 80 20-30 M 0,0 3.1 2.1 3.1 1.4 hWz -III 20-50 10-30 85-115 20-30 15,5 0,1 3.1 2.1 2.4 1.4 30 hWz/p -III 20-50 10-30 85-115 20-30 9,2 0,1 3.1 2.1 2.4 1.4 hWz -V 20-50 10-40 125-150 20-35 0,7 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 hWz/p -V 20-50 10-40 125-150 20-35 9,0 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3

zWz Broekeerdgrondenme tee nzandde k 230,5h a= 1,8 %

Broekeerdgronden zWzzij nmoerig eeerdgronde nme t eenzandde k meto fzonde rmineral eeerdlaag .Z ekome nhoofdzakelij klang s derande ne nbi jd eoorspron gva nd ebeekdale nvoo re nverde r invri jgrot eoppervlakte n inhe tSteenbergerveld .He tgrond ­ gebruiki svoornamelij k grasland. Vrijwelall ezanddekke nzij nontstaa ndoo rbezandin g ofbi j verwerking.Z ebestaa nui thumusar m totzee rhumeu se nplaatse ­ lijkzelf shumusrij kzand .Zanddekke nontstaa nbi jd ekanali ­ satieva nbeke nzoal she tOostervoortsch eDie pzij nafkomsti g uitd edieper eondergrond ;z ezij nwa theterogee nva nsamenstel ­ linge nveela liet sgrove rda nzanddekke ndi ebi jverwerkin g zijnontstaan .Dez elaatst ebestaa noverwegen d uitzwa klemig , matig fijnzand .D e 10à 3 0c mdikk eveentussenlaa g gaatvi a eenovergangslaagj e overi nd emeesta lzwa kroestig eo froest - lozeondergron d (fluvio-periglaciale afzettingen). Ind eondergron d komtplaatselij kbinne n 120c mdiept ekeilee m ofpotkle ivoor .Oo ki shie re ndaar ,o.a .te nweste nva nNorg , lössleem (monsternr .10 )i nd eondergron d aangetroffen.Bi j verwerktegronde n (toev..../F )i sd emoerig e laagvaa kver ­ mengdme t zand.Bi jTerheij li see nklein eoppervlakt egronde n opgehoogdme t zwaklemig ,mati g fijnzand . 78

Gegevens per kaarteenheid van broekeerdgronden zWz.

Kaarteenheid Humus- GHC GLC Bewortel - Opperv lakte Bodemgeschi ktheid s- Prof'« gehalte bare klasse schets van de (cm - mv.) diepte (ha) (%) * nr. boven- (cm - mv.) akkei•bou w weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. ' zWz -11 2-15 10-25 65- 80 20-30 1,1 0,0 3.1 1.4 2.4 1.4 zWz - 111 2-15 10-30 85-115 20-30 71,7 0,6 3.1 1.4 2.1 1.3 31a zWz/x,F-IN 2-15 10-30 85-115 20-30 *,3 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 zWz/F -III 2-15 10-30 85-115 20-30 69,1 0,5 3.1 1.4 2.1 1.2 zWz -III* 2-15 25-40 85-115 25-40 5,6 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 zWz/F -III* 2-15 25-40 85-115 30-50 30,3 0,2 1.4 1.4 1.2 1.2 31b zWz -V 2-15 10-40 125-150 20-35 17,9 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 zWz/p -V 2-15 10-40 125-150 20-35 9,2 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 zWz/p,F-V 2-15 10-40 125-150 20-35 1,0 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 zWz/H -V 2-15 10-40 125-150 20-35 0,2 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 zWz/F -V 2-15 10-40 125-150 20-35 7,7 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 zWz -V* 2-15 25-40 125-150 25-40 9,2 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3 zWz/F -V* 2-15 25-40 125-150 30-50 3,2 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 -^

kWz Broekeerdgronden met een kleidek en een zandondergrond 74,5 ha = 0,6%

BroekeerdgrondenkW zzij nmoerig eeerdgronde nme t eenklei ­ dekme to fzonde rmineral eeerdlaa g enee nzandondergrond .Z e liggenron dRoderwold e ente nzuidweste nva nhe tLeekstermeer . Vrijwelall egronde nworde nal sgraslan dgebruikt . Hetkleidek ,i s1 5a 3 0c mdi ke nbestaa tgrotendeel sui thu - meuze,kalkloze ,zwar eklei .Plaatselij k ishe techte rhumus - rijke nelder sslecht shumusarm .Doo rbijmengin gva nee nwisse ­ lendehoeveelhei d pleistoceen zandvarieer t het lutumgehalte sterk (15-50%)e ndoe the tkleide kplaatselij k"gebroken "aan . Deveentussenlaa g is1 0à 3 0c mdi ke nbestaa tui tenigszin s ingedroogd zwartveen .D ebovengron d end eveentussenlaa gva n dezeeenhei d komenster koveree nme tdi eva nlegenda-eenhei d kWp.D eondergron d bestaatveela lui t zwaklemig ,mati gfij n zand,waari nplaatselij k eenzwakk ehumuspodzo l isontwikkeld . Plaatselijkkom t ind eondergron d potkleivoor . Eenklei ngedeelt eva nd egronde ni sverwerkt .D ebovenst e 40à 6 0c mva nd egronde nbestaa t danui tee nmengse lva n klei, zande nmoeri gmateriaal . 79

Gegevenspe rkaarteenhei dva nbroekeerdgronde n kWz.

Kaarteenheid Humus- CHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets van de (cm- mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond <%) act. pot. act.pot . kWz -III 10-20 10-30 85-115 20-30 31,9 0,3 3.1 3.1 2.1 1.4 32 kWz/p -III 10-20 10-30 85-115 20-30 20,6 0,2 3.1 3.1 2.1 1.4 kWz/F -III 10-20 10-30 81-115 20-30 0,6 0,0 3.1 3.1 2.1 1.4 kWz -V 10-20 10-40 125-150 20-35 9,9 0,1 3.1 3.1 2.3 2.3 kWz/p -V 10-20 10-40 125-150 20-35 IM 0,1 3.1 3.1 2.3 2.3

kWg Broekeerdgronden met een kleidek en een klei-ondergrond 26,3 ha =0,2 %

Broekeerdgronden kWg zijn moerige eerdgronden met een kleidek met of zonder minerale eerdlaag en gerijpte klei ind e onder­ grond. Ze komen voor bijd e graslanden inhe t uiterste noorden van het gebied. Het kleidek is2 0à 25 cm dike n bestaat uit lichte tot zware (30-45% lutum), kalkloze klei. Het bovenste gedeelte (ca.1 0 cm) isveela l matig tot zeer humeus, het onderste gedeelte is daarentegen vaak humusarm (zieprofielschet s 33).Onde r het kleidek komt vaak een bruinzwarte laag onherkenbaar veen voor, die in dikte varieert van 10 tot 30 cm. Ind e kleiondergrond, die uit kalkloze, zware klei bestaat, komen naast dunne veen- laagjes ookkattekleivlekke n voor (toev. .../l). Tot8 0 à 90 cm diepte isd e klei gerijpt, vervolgens tot ca.10 0c m diepte half gerijpt; hierna gaat de zware klei over in vrij­ wel ongerijpte, zware zavel.

Gegevenspe rkaarteenhei dva nbroekeerdgronde nkWg .

Kaarteenheid Humus- GHC CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm- mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act.pot . kWg/1 -III 5-12 10-30 85-115 20-30 26,3 0,2 3.1 3.1 2.1 1.4 33 80

kWo Plaseerdgronden 16,2h a= 0,1 %

PlaseerdgrondenkW ozij nmoerlg eeerdgronde nme tee nkleide k meto fzonde rmineral e eerdlaage nongerijpt ekle ii nd eonder ­ grond.D egronden ,di eer gna t zijn (Gt II), wordengehee lal s grasland gebruikt.Z ekome nvoo ri nhe tuiterst enoorde nva n hetgebied . Het 20à 2 5c mdikk ekleide kbestaa tui tkalkloze ,zwar eklei . Hetbovenst e gedeeltei sveela lzee rhumeu sto thumusrij ke n gaatvervolgen sove ri nhumeuz eto thumusann e klei.Plaatse ­ lijkbestaa the tkleide kzelf sui tvenig e klei;he t isda n enigszins ingedroogd.D eveentussenlaag ,di e2 0à 3 0c mdi k is, bestaat uitzwartbruin ,moeilij kt eherkenne nveen ,waari n enkelekleibandje svoorkomen .D eondergron d bestaatvana f4 0à 50c mdiept emeesta lui t zwarekle i (40-50%lutum )di eboveni n noggerijp to fbijn agerijp t is,maa ro pca .7 0c movergaa ti n ongerijpt (zeerslap )materiaal .I nd edunn elaa ggerijpt ekle i zijnslecht so penkel eplaatse nkattekleivlekke naangetroffen . Openkel eplaatse nlig tonde rd eslapp ekle ino gkort eklei . Waardez ekort ekle iontbreekt ,kome n ind eongerijpt ekleion - dergrond plaatselijk rietveenbandjesvoor .

Gegevens per kaarteenheid van plaseerdgronden kWo.

^ Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profi* gehalte bare klasse sehe*': vand e (cm - mv.) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot.act . pot. kWo -II 5-12 10-2 5 60-80 15-20 16,2 0,1 3.1 3.1 2.4 1.4

4.1.3 Zandgronden

Zandgrondenbestaa nbinne n8 0c mdiept evoo rmee rda nd ehelf t uitzan d (mineraalmateriaa lme tminde rda n8 %lutu me nminde r dan50 %leem )e nhebbe ngee nmoerig ebovengron d oftussenlaag . Dezandgronde n zijnonderverdeel d naarhe tvoorkome nva nee n podzol,he tvoorkome nva nhydromorf ekenmerken ,d egrofhei d enlemighei dva nhe tzan de nd edikt eva nd ebovengrond . Inhe tgebie d zijndri ehoofdgroepe nonderscheiden. : - podzolgronden:zandgronde nme t eenduidelijk epodzol-B-hori - zonte nee nmineral e eerdlaagdunne rda n5 0cm .Z ezij non ­ derverdeeld inhumus -e nmoderpodzolgronde n (zie 2.3.1.1); - eerdgronden:zandgronde nme t eenmineral eeerdlaa g dikker dan5 0c me nzandgronde nme tee nmineral e eerdlaagva n 15-50 cmdikt ee nzonde rduidelijk epodzol-B-horizont ; -vaaggronden :zandgronde nzonde rmineral e eerdlaag enzonde r duidelijkepodzol-B-horizont . 81

4.1.3.1Humuspodzolgronde n

Dehumuspodzolgronde nzij nonderverdeel d ingronde nzonde r ijzerhuidjese ngronde nme t ijzerhuidjeso pd ezandkorrel s direktonde rd eB2-horizon t (zie 2.3.1.1).Di tkenmer kgeef td e aan-o fafwezighei dva ngrondwaterinvloe d tijdensd ebodemvor ­ mingaan .D ehumuspodzolgronde n dieonde rnatt eomstandighede n zijnontwikkeld ,kunne nechte r doordalin gva nd egrondwater ­ standn uaanmerkelij kdiepe rontwater d zijnda naanvankelij k hetgeva lwas . Inhe tgebie dhebbe nd e (destijds)hog e (droge)podzolgronde n (metijzerhuidjes )i nd emeest egevalle nscher pbegrensd e hori­ zontene nee ndunne ,verkitt eB2-horizont .I nd e C-horizont komenveela ldunne ,grilli gverlopend ehumusinspoelingsband - jes (fibers)voor .I nd elager e (nattere)e nmeesta llemiger e humuspodzolgronden zijnd eovergange n tussend ehorzionte n watminde rabrupt .Humuspodzole ndi eonde rvee nhebbe ngelegen , zijnmeesta lextree montwikkel d enhebbe nee nster ksmerend e (kazige)B-horizont .Nie tzelde nkome nda nbovendie nwaterhard - lageni nd eC-horizon t voor.Bi jdez egronde nhebbe nw eo pd e overgangva nd ebovengron d naard eA2 -o fAB-horizon tregel ­ matigee ndu nrestveenlaagj e (<5cm )aangetroffen .He tgaa ti n enkelegevalle nvi aee ngliede-achti g laagjeove r ind eeronde r liggendeAB-horizont .Humuspodzolgronde nme tdez eveentussen - laagjeskome no.a .voo r tenweste nva nRoden .Zowe ld ehumus ­ podzolgronden zonderijzerhuidje sal sdi eme t ijzerhuidjeswor ­ denonderverdeel d naard edikt eva nd eAl-horizont ,resp .i n veld-e nlaarpodzolgronde n eni nhaar -e nkamppodzolgronden . Hierbinnenka nd etextuu rva nd ebovengron d nogvariëren ;w e onderscheiden sterklemig ,zee rfij nzan d (..35),leemarm , matig fijnzan d (..51),zwa klemig ,mati g fijnzan d(..53 )e n sterklemig ,mati g fijnzan d (..55). Veldpodzolgronden zijnhumuspodzolgronde nme thydromorf eken ­ merkene nee nhumushoudend ebovengron d (Alo fAp )di edunne ri s dan3 0cm .Z ekome nove rhe tgehel ezandgedeelt eva nhe tge ­ biedvoo re nworde nzowe lvoo rbouwlan d alsvoo rgraslan dge ­ bruikt.D elaaggelege ngronde ni nhe tgebie dhebbe nvaa kee n Apo fA lme twred ehumu se nee nrelatie fhoo gorganische-stof - gehalte.Bi jdi eme tee nhoger e ligging ishe torganische-stof - gehalte ind erege llager .D ehumusarm eloodzandlaa g (A2-hori- zont)i sdikke re nduidelijke rnaarmat ehe tprofie lbi jdieper e grondwaterstanden isgevormd .Bi jd eontginnin g isd eA2 ,o f eengroo tdee lervan ,vaa kme the tbovenst edee lva nd eB 2i nd e humushoudendebovengron d opgenomen.D eveldpodzolgronde n zijn hoofdzakelijkgevorm d injon g dekzand,a lo fnie tme tkeilee m en/ofpotkle i ind eondergrond .Plaatselij k isd ekeilee mer g dun,zoda tbinne n 120c mdiept e fijn,premorenaa lzan d (Formatie vanPeelo ,zi e2.2.1.1 )i saangetroffen ,zoal s inhe tSteenber - gerveld.I nhe tzuidooste nva nhe tgebie dkome nveldpodzolgron ­ denvoo r inster ke nzee rster klemig ,zee rfij nzand .Di tzan d behoortwaarschijnlij koo kto td eFormati eva nPeelo ,da tplaat ­ selijk isverstoven .Ee ngedeelt eva nd egronde ni sdie pverwerk t (toevoeging F), waaronder groteoppervlakte n inhe tSteenberger - velde ni nd eFledders .Binne nd eveldpodzolgronde nkome nd e legenda-eenhedenHn35 ,Hn51 ,Hn5 3e nHn5 5voor . 82

Laarpodzolgrondenzij nhumuspodzolgronde nme thydromorf ekenmer ­ kene nee nmati g dikke (30-50cm )bovengrond .He t zijnveela l oudeontginningsgronden ,maa roo kd erande nva nsommig eesse n behoren totd elaarpodzolgronden .D emati g dikkebovengron d is grotendeelsontstaa ndoo rbemestin gme tpotstalmes t (zie 2.3.2.2). Hetbodemgebrui kva nd elaarpodzolgronde n iszowe l grasland alsbouwland .Evenal sbi jd eveldpodzolgronde nver ­ schillend eB-horizonte n sterk indikte ,kazighei d enmat eva n verkitting.Z ozij nd eB-horizonte nbi jd egronde nme tG tII I enV overwegen d 15à 2 5c mdi ke nmeesta lkazig .Bi jd egronde n metG tV Ikunne nd eB-horizonte n zowelkazi gal sverki tzijn , terwijld egronde nme tG tVI Ie nVII *doorgaan sdunn e (5-15cm) , meestverkitt eB-horizonte nhebben .Waa rbi jdez egronde non ­ diepkeilee mo fpotkle ivoorkom t (beginnend tussen6 0e n8 0cm) , bevatd eB-horizon t somsvrijvee l ijzerconcreties.Binne nd e laarpodzolgronden onderscheidenw ed eeenhede ncHn35 ,cHn5 3e n cHn55. Haarpodzolgronden zijnhumuspodzolgronde n zonderhydromorf e kenmerken enme tee ndunn e (<30cm )humushoudend ebovengrond . Zekome nvoornamelij k inhe t centrumva nhe tgebie dvoo re n zijnuitsluiten d ontwikkeld inleemar m (<10%leem) ,mati gfij n (M50* =160-18 0Mm) ,jon gdekzan d (eenheid Hd51).O pdez eveela l sterkverdrogend e grondenkom twoest egron d enbo svoo rnaas t gebruikal sbouwlan d engrasland . Kamppodzolgronden zijnhumuspodzolgronde n zonderhydromorf e kenmerkene nme tee nmati g dikke (30-50cm )Al-horizont .Hoewe l hunprofielopbou woveree nzo umoete nkome nme tdi eva nd ehaar ­ podzolgronden,i sdi thie rnie the tgeval .D eprofielopbou wi s daarentegenvrijwe lgelij kaa ndi eva nd eloopodzolgronden . Waarschijnlijk isd eB2-horizon t doorvoortgaand ebodemvormin g veranderdva nee nmoderpodzo l inee nmild ehumuspodzol .O md e loopodzolgronden zozuive rmogelij k tehouden ,zij nd egronde n toch totd ekamppodzolgronde n gerekend.D egronden ,di euitslui ­ tendo pd eesse nvoorkomen ,worde nzowe lvoo rbouwlan dal s voorgraslan d gebruikt.Binne nd ekamppodzolgronde nkom tallee n legenda-eenheid cHd53voor .

Hn35 Veldpodzolgronden;ster k lemig,zee rfij nzan d 322,5h a= 2,5 %

VeldpodzolgrondenHn3 5kome nvoornamelij k rondPeest ,te n westenva nNieuw-Rode ne ntusse nRode ne nLee kvoor .Z ehebbe n eenAl -o fAp-horizon t diei ndikt evarieer tva n 15-25c me n humeusto thumusrij ki s (4-10%organisch e stof).D eB2-horizont , diebi jdez egronde nveela lzwa kontwikkel d is,i stijden sd e ontginning grotendeels ind ebovengron d opgenomen.Hierdoo r gaatd eAl-horizon tvi aee nbleekbruin e laagove ri nd eC-hori - zont.Binne n 120c mdiept e isi nvee lgevalle nkeilee maange ­ troffen.Doo rhu nplaatselij khog e leemgehalte (20-50%)e nhu n fijnzandigheid (monsternr.12 ,13 ,14 )zij ni nhe tvoorjaa rvri j koud. 83

Cegevens per kaarteenheid van veldpodzolgronden Hn35.

Kaartee nheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profiel gehalte bare klasse schets vand e cm -mv .) diepte (ha) (• (%) nr. boven- (cm - mv.) akker bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Hn35 -III 4-10 10- 40 85-120 20-30 0,9 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 Hn35/F -III 4-10 10- 40 85-120 30-50 1,2 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 Hn35 -III* 4-10 25- 40 85-120 25-40 2,1 0,0 1.4 1.4 1.2 1.2 Hn35 -V 4-10 10- 40 125-160 20-35 6,0 0,0 3.1 1.4 2.1 1.3 Hn35/x -V 4-10 10- 40 125-200 20-35 25,7 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 35 Hn35/x, F-V 4-10 10- 40 125-200 40-60 31,9 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn35/F -V 4-10 10- 40 125-160 40-60 1,5 0,0 3.1 1.4 2.1 .13 Hn35 -V* 4-10 25- 40 125-160 30-50 67,8 0,5 1.4 1.4 1.4 1.3 Hn35/x -V* 4-10 25- 40 125-200 30-50 16,3 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn35/x, F-V* 4-10 25- 40 125-200 40-60 27,5 0,2 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn35/F -V* 4-10 25- 40 125-200 40-60 19,6 0,2 1.4 1.4 1.4 1.3 Hn35 -VI 4-10 40- 60 140-200 40-60 85,9 0,7 1.4 1.4 1.3 1.3 Hn35/F -VI 4-10 40- 70 140-200 40-70 19,6 0,2 1.4 1.4 1.3 1.3 Hn35 -VI1 4-10 80- 100 >200 50-70 15,9 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn35/F -VII 4-10 80- 100 >200 50-70 0,7 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2

Hn51 Veldpodzolgronden; leemarm, matig fijn zand 242,9 ha 1,9%

Develdpodzolgronde nHn5 1 liggenveela lhoo g inhe tterrein , o.a.te nnoordweste nva nhe tRonostrand ,te nweste nva nEe n ente nnoordooste nva nNorg .Z ehebbe nee n 15-25c mdikk ebo - vengrond die3-8 %organisch e stofbevat .D ebovengron d is meestalne t zwaklemi g (monsternr .16) ,doc hrus to pee nleem - armeondergrond ,D eB2-horizon t isveela lverwerk te ngroten ­ deels ind ebovengron d opgenomen.Waa rdez ehorizon tno gonge ­ stoordvoorkomt ,i sz egoe d ontwikkeld enverkit . Doorverwerkin g en/ofegalisati ewa she tmoeilij kn at egaa n ofd ehoogs tgelege ngronde n (GtVI Ie nVII* )vöó rd eontgin ­ ning totd ehaarpodzolgronde n (Hd)hebbe nbehoord . Eengedeelt eva nd egronden ,o.a .ron dd eZwartendijkste r Schans,i safgegraven .Doo rd everlagin gva nhe tmaaivel dkom t hiern uplaatselij k dekeilee mbinne n 120c m- mv .voor .Dez e grondenbestaa nveela lui t teruggestort A-,B -e nC-materiaal , (profielschets 36a), datrus to pd evast eC-ondergron d ofo p dekeileem . Eenklei ngedeelt eva nd eleemarm eveldpodzolgronden ,te noos ­ tenva nNorg ,i sbedek tme t eendu n (<40cm )stuifzanddek . 84

Gegevenspe rkaarteenhei d vanveldpodzolgronde nHn51 .

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Prof'e'' gehalte bare klasse schets vand e (cm- mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Hn51/x,A- V 3-8 10-4 0 125-16 0 30-40 22,1 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 36a Hn51 -V* 3-8 25-4 0 125-16 0 30-40 0,7 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2 Hn51/x,A-V * 3-8 25-4 0 125-20 0 30-40 3,2 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn51/x,F-V * 3-8 25-4 0 125-20 0 40-60 3,1 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2 Hn51/A -V* 3-8 25-4 0 125-16 0 30-40 10,4 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn51 -VI 3-8 40-7 0 140-20 0 30-40 33,5 0,3 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn51/x,F-V I 3-8 40-6 0 140->200 40-60 3,7 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn51/A -VI 3-8 40-7 0 140-20 0 30-40 6,6 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn51/F -VI 3-8 40-7 0 140-20 0 40-70 5,7 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn51 -VII 3-8 80-100 >200 30-40 86,3 0,7 3.2 3.2 3.2 3.2 36b z/Hn51 -VII 3-8 80-140 >200 30-40 2,8 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn51/A -VII 3-8 80-140 >200 30-40 2,7 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn51/F -VII 3-8 80-140 >200 40-70 21,8 0,2 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn51 -VII* 3-8 >140 >200 30-40 32,8 0,3 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn51/F -VII* 3-8 >140 >200 40-70 7,5 0,1 3.2 3.2 3.2 3.2

Hn53 Veldpodzolgronden;zwa k lemlg,mati g fijnzan d 4812,4h a= 37,9 %

Dezwa klemig eveldpodzolgronde nkome nove rgrot eoppervlakt e inhe t zandgedeelteva nhe tgebie dvoor .He tzij noverwegen d jongeontginninge nme tee n 15à 2 5c mdikk ebovengrond .He t organische-stofgehalte ligt tussen4 e n 12%,doc hbi jd elaags t gelegengronde n (GtIII )ka nhe tplaatselij khoge rzijn . Degronde nron dRoderwold ezij nhe t langst incultuu re nhebbe n daardooree nbovengron d die2 0à 3 0c mdi kis .Dez ei smilde r dandi eva nd erecentelij kontgonne nveldpodzolgronde n enbeva t 8-15%lutu m (toev. k/...). Tenweste nva nRode nzij nd ebovengronde nwa tlemige re nfijn - zandigerdoorda t lössachtigmateriaa lo fkeilee mbijgemeng d is tijdenshe tgrave nva nd ewijken . Degronde nzij nmerendeel s injon gdekzan d (mediaanca .16 0urn ) ontwikkeld,hoewe lz eron dRoderwold e inoude r (vermoedelijkui t hetHolsteinien )e ngrove rzan d (monsternr .28 ae n28b )voor ­ komen (zie2.2.1.2) . Doorgrot everschille n inbegindiepte ,dikt ee ndoorlatendhei d vand evee lvoorkomend ekeilee mkunne ngronde nzowe lt ena tal s tedroo g zijn.Di tgeld t inno g sterkeremat evoo rgronde nwaa r potkleibinne n8 0c m- mv .voorkomt . Vrijgrot eoppervlakte ngronde nzij nverwerkt .Hierbi j isvee l vand eoorspronkelij kaanwezig ehumuspodzol-B-horizon tverdwe ­ nen. 85

Tenzuide nva nLievere nkom t ind eondergron d (vanafca .5 0c m diepte)ster klemig ,zee rfij nzan dvoor .Doo rverwerkin gen/o f bezanding isdi tfijn ezan dplaatselij k ind ebovengron daange ­ troffen.Oo kkeiIeembrokke nkome neri nvoor .

Gegevens perkaarteenhei d vanveldpodzolgronde n Hn53.

Kaarteenheid Humus- CHC CLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgesch ktheid s- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (c m -mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven­ (cm - mv.) akke rbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Hn53 -11 1 4-12 10- 40 85- 120 20-30 12,7 0,1 3.1 1.4 2.1 1.3 k/Hn53 -III 4-12 10- 40 85- 120 20-40 5,0 0,0 3.1 1.4 2.1 1.3 Hn53/A -III 4-12 10- 40 85- 120 20-30 2,5 0,0 3.1 1.4 2.1 1.3 Hn53 -III* 4-12 25 40 85- 120 25-40 *,5 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 Hn53/x,F-lll* 4-12 25- 40 85- 120 30-50 0,9 0,0 2.1 2.1 1.4 1.4 Hn53/F -III* 4-12 25- 40 85- 120 30-50 1,9 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 Hn53 -V 4-12 10- 40 125-16 0 20-35 66,9 0,5 3.1 2.3 2.3 2.2 k/Hn53 -V 4-12 10- 40 125-16 0 20-35 4,8 0,0 3.1 2.3 2.3 2.2 37a k/Hn53/x-V 4-12 10- 40 125-20 0 20-35 3,0 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 k/Hn53/p-V 4-12 10- 40 125-20 0 20-40 6,9 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn53/x -V 4-12 10- 40 125-20 0 20-35 692,0 5,<* 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn53/x,F-V 4-12 10- 40 125-20 0 30-50 180,6 1.* 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn53/p -V 4-12 10- 40 125-20 0 20-35 54,6 0,4 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn53/p,H-V 4-12 10- 40 125-20 0 20-35 0,6 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn53/A -V 4-12 10- 40 125-16 0 20-35 0,5 0,0 3.1 2.3 2.3 2.2 Hn53/F -V 4-12 10- 40 125-16 0 30-50 11,3 0,1 3.1 1.4 2.1 1.3 Hn53 -V* 4-12 25- 40 125-16 0 25-40 468,1 3,7 2.3 2.3 2.3 2.2 k/Hn53 -V* 4-12 25- 40 125-16 0 25-40 17,6 0,1 2.3 2.3 2.3 2.2 k/Hn53/p-V* 4-12 10- 40 125-20 0 25-40 5,3 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn53/x -V* 4-12 25- 40 125-20 0 25-40 646,1 5,1 2.3 2.3 2.3 2.3 37b Hn53/x,A-V* 4-12 25- 40 125-20 0 25-40 4,9 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn53/x,F-V* 4-12 25- 40 125-20 0 40-60 206,6 1,6 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn53/p -V* 4-12 25- 40 125-20 0 25-40 14,6 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn53/H -V* 4-12 25- 40 125-16 0 25-40 2,4 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2 Hn53/A -V* 4-12 25- 40 125-16 0 25-40 4,4 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2 Hn53/F -V* 4-12 25- 40 125-16 0 30-50 167,3 1;3 1.4 1.4 1.4 1.3 Hn53 -VI 4-12 40- 70 140-20 0 30-40 979,1 7,7 2.3 2.3 2.2 2.2 37c z/Hn53/x-VI 4-12 40- 60 125-20 0 25-40 M 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 k/Hn53 -VI 4-12 40- 70 140-20 0 30-40 7,0 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53/x -VI 4-12 40- 60 140->200 30-40 131,8 1,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53/x,A-VI 4-12 40- 60 140->200 30-40 0,3 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53/x,F-VI 4-12 40- 60 140->200 40-60 32,7 0,3 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53/H -VI 4-12 40- 70 140-20 0 30-40 0,5 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53/A -VI 4-12 40- 70 140-20 0 30-40 21,5 0,2 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53/F -VI 4-12 40- 70 140-20 0 40-60 320,0 2,5 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn53 -VI1 4-12 80- 40 >200 30-40 472,1 3,7 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53/x -VII 4-12 80- 40 >200 30-40 63,2 0,5 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53/x,F-VII 4-12 80- 140 >200 40-70 0,8 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53/A -VII 4-12 80-140 >200 30-40 0,3 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53/F -VII 4-12 80-140 >200 40-70 94,9 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53 -VII* 4-12 >14 0 >200 30-40 91,7 0,7 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53/x -VII* 4-12 >14 0 >200 30-40 6,2 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Hn53/F -VII* 4-12 >14 0 >200 40-70 3,2 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 86

Hn55 Veldpodzolgronden;ster k lemig,mati g fijnzan d 400,7h a 3,2%

Develdpodzolgronde n Hn55kome ni ngro t eoppervlakte n ind e Fleddersvoo r (tenzuide nva nZuidwold e ) enverde rbi jLieveren . Bijdez egronde n treffenw evrijwe lov e ralbinne n 120c mdiept e keileemaan .Ron d Lievereni sechte rp o tkleibinne ndez ediept e aangetroffen.D egronde nzij nmerendee l s ontwikkeld inee ndu n pakketdekzand .He t iswaarschijnlij kd oorkryoturbati evermeng d metwa tkeilee men/o fpotklei .Oo kza l tijdensd eontginning , bijhe tgrave nva n slotene ngreppels , debovengron d metkei - leemen/o fpotkle izij nvermengd . Debovengron d is1 5à 3 0c mdi ke nbeva t4 à 12%organisch e stof,di eplaatselij kwa t smerendaandoet .D eB2-horizon ti s somswa t stuge nsmerend ,som sverwerk t enda nvermeng dme t C-materiaal.Di tC-materiaa li svaa kwa tgrove r (mediaanca . 165um )da nd eB2-horizon t vaakwa tkeizandachtig . Plaatselijkkom t dekeilee m ergondie pvoor .D eB2-horizon t isda nmeesta lzwa kontwikkel d engaa tdirek tove ri nd ekei ­ leem (profielschets38a) . Doorhe tondie pvoorkome nva nd ekeilee m ofpotkle izij ndez e grondenbi jrege n snelme twate rverzadigd .D eB2 -o fC-hori - zontbove nd eondie pvoorkomend e keileembeva t plaatselijk vrijvee lijzerconcreties .

Gegevens perkaarteenhei d vanveldpodzolgronde n Hn55.

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschikthei ds- Prof** gehalte bare klasse sch«*' vand e (cm - mv. ) diepte (ha) (%) ni• boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. _^

Hn55 -V 4-12 10-40 125- 160 30-40 2,6 0,0 3.1 2.3 2.3 2.2 Hn55/x -V 4-12 10-40 125- 200 30-40 25,7 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 38a Hn55/x,F-V 4-12 10-40 125- 200 40-70 32,4 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 Hn55/p -V 4-12 10-40 125- 200 30-40 19,1 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn55 -V* 4-12 25-40 125- 160 30-40 3,3 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2 Hn55/x -V* 4-12 25-40 125- 200 30-40 122,6 1,0 2.3 2.3 2.3 2.3 36b Hn55/x,F-V* 4-12 25-40 125- 200 40-70 183,2 1,* 2.3 2.3 2.3 2.3 Hn55 -VI 4-12 40-70 140- 200 30-40 1,1 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn55/x -VI 4-12 40-60 140->200 30-40 0,5 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 Hn55/x,F-VI 4-12 40-60 140->200 40-70 10,4 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 ^ 87

cHn35 Laarpodzolgronden;ster klemig ,zee rfij nzan d 80,1h a= 0,6 %

De laarpodzolgrondencHn3 5 liggenhoofdzakelij k tussenRode n enLee ke nverde r rondPeest .Z ehebbe nee nca .4 0c mdikk ebo - vengrond diehumeu sto thumusrij k (6-12%organisch e stof)i s enbestaa tui t sterke nplaatselij k zeer sterklemi g (20-40% leem),zee rfij nzan d (mediaan 130-150 um). Inhe tnoorde nva n hetgebie d bevattend ebovengronde n 4-8%lutum ,waardoo rz e watmilde r aandoen.D eB2-horizont ,di evaalbrui nva nkleu r is, isplaatselij kwa t grover (mediaanca .15 5ym )e nminde r lemigda nd ebovengrond .He tC-materiaa li svaa kkeizandachti g engaa tveela lbinne n 100c mdiept eove ri nkeileem ,potkle i ofzwa klemig ,zee rfij nzand .D egronde nwaarbi jondiep ekei - leemo fpotkle ivoorkomt ,zij nbi jrege nsne lme twate rverza ­ digd;doo rhu nfijnzandighei dzij nz ewa tkou d inhe tvoorjaar .

Gegevenspe rkaarteenhei d vanlaarpodzolgronde n cHn35.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Profiel- gehalte bare heid s .klasse fiel- vand e (cm - mv.) diepte (ha) (%) •schet s boven­ (cm - mv.) akker bouw weidebouw nr. grond (%) act. pot. act. pot. cHn35/x -V 6-12 10-40 125-200 40-60 7,0 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 cHn35/p -V 6-12 10-40 125-200 40-60 2,2 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 cHn35 -V* 6-12 25-40 125-160 40-60 12,6 0,1 1.4 1.4 1.4 1.3 cHn35/x -V* 6-12 25-40 125-200 40-60 16,0 0,1 1.4 1.4 1.4 1.4 cHn35/p -V* 6-12 25-40 125-200 40-60 22,2 0,2 1.4 1.4 1.4 1.4 39a cHn35 -VI 6-12 40-70 140-200 40-60 20,1 0,2 1.4 1.4 1.3 1.3 39b

cHn53 Laarpodzolgronden;zwa klemig ,mati g fijnzan d . 3 543,1h a= 4,3 % Delaarpodzolgronde nU:Hn35jkome *f nversprei d overhe tgehel ezand - gedeelteva nhe tgebiecfvoor ,me tuitzonderin gva nhe tweste n enzuide nervan .Z evorme nd egrootst eoppervlakt ebinne nd e laarpodzolgronden. Degronde n inhe tnoorde nva nhe tgebie d (globaalte nnoorde n vanRoden )me tkeilee men/o fpotkle ibeginnen d binnen 120c m dieptekome nster koveree nme tdi eva neenhei d cHn35.Hoewe l hetzan d ietsgrove r is (mediaanca .15 5ym )e nwa tminde r leembeva t (ca. 16%),hebbe n zeoo kdoo rwa tlutumbijmengin g (4-6%)ee nvri jmild ebovengrond . Eengedeelt eva nd elaarpodzolgronde n heeftee nkleide k toev. k/...), datveela lbestaa t uitlicht ezave l (8-15% lutum). 88

Tenzuide nva nRode nbestaa td ebovengron dveela lui thumeu s enhumusrlj k (6-12%organisch e stof)zan dme t 15%lee me n eenmediaa nva nca .16 0um .D ehumu si nd ebovengron d isdoo r hetontbreke nva nd elutumbijmengin gwrede rda nd ehiervoo r genoemde. DeB2-horizon t gaatmeesta lvi aee nbleekbruin e overgangslaag over inkeileem ,potkle io f leemarm totzwa klemig ,mati gfij n zand.Di t laatste isvoora lhe tgeva lbi jd egronde nme tG tVI , VIIe nVII* .Bi jdez edroger egronde ni sd eB2-horizon tvaa k verkite ndunne rda nbi jd enatter egronden . Doord ezee rgrot evariati e inzwaarte ,dikt ee ndiepteliggin g vand ekeilee mverschille ndez egronden ,o.a .ron dNorg ,ster k inwaterhuishouding . Eengedeelt eva nd egronde ni sverwerkt ;o fhe tprofie lbestaa t danto tverwerkingsdiept e uitee nmengse lva nbovengron d enB - enC-materiaa lô fd ebovengron d isteruggeze t ophe tverwerkt e materiaal.

Gegevens perkaarteenhei d vanlaarpodzolgronde n cHn53.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschiktheids- Profi' (i gehalte bare klasse sch« ƒ vand e (c m• •mv . ) diepte (ha) (%) n'• boven­ (cm -mv. ) akker•bou w weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. cHn53 -V 6-12 10- 40 125- 160 40-60 M 0,0 3.1 1.4 2.1 1.3 k/cHn53/p-V 6-12 10- 40 125- 200 40-60 10,9 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 403 cHn53/x -V 6-12 10- 40 125- 200 40-60 9,9 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 cHn53/x,F-V 6-12 10- 40 125- 200 50-70 - 0,5 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 cHn53/p -V 6-12 10- 40 125- 200 40-60 12,8 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 cHn53 -V* 6-12 25- 40 125- 160 40-60 53,8 0,4 1.4 1.4 1.4 1.3 k/cHn53 -V* 6-12 25- 40 125- 160 40-60 5,1 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 k/cHn53/p-V* 6-12 25- 40 125- 200 40-60 3,1 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 cHn53/x -V* 6-12 25- 40 125- 200 40-60 26,3 0,2 2.3 2.3 2.3 2.3 cHn53/x,F-V* 6-12 25- 40 125- 200 40-60 4,8 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 cHn53/p -V* 6-12 25- 40 125- 200 40-60 7,8 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3 cHn53/A -V* 6-12 25- 40 125- 160 40-60 1,0 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 cHn53/F -V* 6-12 25- 40 125- 160 50-70 0,9 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 cHn53 -VI 6-12 40- 70 140- 200 40-60 123,4 1,0 1.4 1.4 1.3 1.3 cHn53/x -VI 6-12 40- 60 140->200 40-60 127,8 1,0 2.3 2.3 2.2 2.2 406 cHn53/x,F-VI 6-12 40- 60 140->200 50-70 7,8 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 cHn53/A -VI 6-12 40- 70 140- 200 40-60 1,1 0,0 1.4 1.4 1.3 1.3 cHn53 -VII 6-12 80- 140 >200 40-60 86,9 0,7 2.3 2.3 2.2 2.2 k/cHn53 -VII 6-12 80- 140 >200 40-60 1,1 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 cHn53/x -VII 6-12 80- 140 >200 40-60 46,6 0,4 2.3 2.3 2.2 2.2 cHn53 -VII* 6-12 >140 >200 40-60 3,8 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 6-12 >140 >200 40-60 6,4 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 cHn53/x -VII* ^ 89

cHn55 Laarpodzolgronden,ster k lemig,mati g fijnzan d 38,2h a= 0,3 %

De laarpodzolgronden cHn55 komen vrijwel uitsluitend in het noorden van het gebied voor, o.a. bij Leutingewolde, ten noor­ den van Nieuw-Roden en bij Peest. Ze hebben een sterk lemige (18-30% leem), matig fijnzandige (mediaan 150-170 um) boven- grond. Deze bevat 4-6% lutum en is daardoor vrij mild. In de zwak lemige, matig fijnzandige ondergrond is een duidelijke, plaatselijk kazige of stugge, B2-horizont ontwikkeld. Dit zand gaat op ca. 90 cm - mv. over in een gelaagde, sterk lemige on­ dergrond of in potklei.

Cegevens per kaarteenheid van laarpodzolgronden cHn55.

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets van de (cm - mv.) diepte (ha) {%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (*) act. pot.act . pot. cHn55/p -V 6-12 10- 40125 -20 040-6 0 2,6 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 cHn55 -V*6-1 2 25- 40125 -16 040-6 0 10,0 0,1 1.4 1.4 1.4 1.3 cHn55/p -V*6-1 2 25-4 0125 -20 040-6 0 5,9 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 cHn55 -VI 6-12 40-7 0140 -20 040-6 0 3,9 0,0 1.4 1.4 1.3 1.3 41 cHn55 -VII 6-12 80-140 >20040-6 0 15,9 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2

Hd51 Haarpodzolgronden;leemarm ,mati g fijnzan d 71,6h a= 0, (

Haarpodzolgronden liggenhoo gbove nhe tgrondwate r (GtVI Ie n VII*)e nkome nvrijwe luitsluiten d inhoo gopgestove nrugge n voor.W etreffe nz eaa nron dNorg ,ron dLangelo ,te nweste n vanEe ne ni ngering eoppervlakte nbi jhe tRonostran d enbi j Rodereschvoor . Onderd ehumusarm eto thumeuz e (2-6% organische stof)boven - grondkom tveela lee nloodzandlaa g (A2-horizont)voor .Kenmer ­ kendvoo rd ehaarpodzolgronde n isd escherp ebegrenzin g tussen deverschillend ehorizonte ne nd edonkerbrui ngekleurd eB2-hori - zont,waari nboveni nvaa kee nsterk ehumusophopin g (B2h) heeft plaatsgevonden.Dez eB2 hrus tveela lo pee nenkel emillimeter s dikijzerbandj e (B2ir),da tevenal sd eB2h -e nd eB22-horizon t slechtdoorwortelbaa r ise nd evertikal ewaterbewegin g sterk kanbemoeilijken .I nd eblondgel eCl-ondergron dkome no pvee l plaatsenzwartbruin ehumusfiber svoor ,di enaa rbenede ni ndik ­ tee naanta lafnemen .Zowe ld eB2 -al sd eCl-horizon tzij nveel ­ alverkit . Openkel eplaatsen ,o.a .lang sstuifzandgebieden ,zij nd e haarpodzolgronden overstovenme tee ndunn e (15-40cm )laa gstuif - zand (toev. z/...). 90

Een gedeelte van de haarpodzolgronden is verwerkt, een ander deel is afgegraven. De laatste gronden behoren eigenlijk niet meer tot de haarpodzolgronden, doch ter wille van het kaart- beeld zijn ze er wel toe gerekend.

Gegevens per kaarteenheid van haarpodzolgronden Hd51.

Kaarteenheid Humus- GHC GLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschikthe i ds- Profi« gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm -mv. ) akke "bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Hd51 -VII 2-6 80- HO >200 30-40 7,3 0,1 3.2 3.2 3.2 3.2. Hd51/F -VII 2-6 80- HO >200 40-70 0,7 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2. Hd51 -Vil* 2-6 >H0 >200 30-40 43,4 0,3 3.2 3.2 3.2 3.2. 42 z/Hd51 -VII* 2-6 >H0 >200 30-40 10,8 0,1 3.2 3.2 3.2 3.2. z/Hd51/F-VII* 2-6 >H0 >200 40-70 0,5 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2. Hd51/A -VII* 2-6 >H0 >200 30-40 0,6 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2. Hd51/F -VII* 2-6 >H0 >200 40-70 8,4 0,1 3.2 3.2 3.2 3.2.

cHd53 Kamppodzolgronden; zwak lemig, matig fijn zand 175,7 ha - 1,4%

Kamppodzolgrondenkome nvoo ro pd eesse nva nRoderesch ,Steenber ­ gen, Een,Westervelde ,Nor g enLangelo .Dez ezwa klemig e(12-16 % leem)gronde nhebbe nee n3 0à 4 5c mdikke ,zwart e totdonkergrij ­ zebovengron d die5-10 %organisch e stofbevat .Hieronde rkom t plaatselijk,evenal sbi jd emoderpodzolgronden ,ee ni ndikt e wisselende grijsbruine laagvoor .Dez elaag ,ee nmengse lva nA - enB-materiaal ,i swaarschijnlij k alsprehistorisch ebewerkings ­ laagontstaan .D e 10à 2 0c mdikk eB 2heef tee nzachtbruin e kleure nbeva t2 à 3 %organisch e stof.D eB2-horizon tgaa t mindergeleidelij kda nbi jd emoderpodzolgronde n overi nd ege ­ le, losseC-ondergrond .Hieri nkom tplaatselij k eenkeileemlaa g voor,di emeesta ldun ,verweer d engoe d doorlatendis .

Gegevenspe rkaarteenhei d vankamppodzolgronde n cHd53.

Kaarteenheid Humus- GHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgesch ktheid s- Profi gehalte bare klasse sehet vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) •nr . boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. cHd53 -VII 5-10 80- 140>20 0 60-80 95,1 0,7 2.3 2.3 2.2 2.2 cHd53/x,F-Vll 5-10 80- 140>20 0 60-80 15,0 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 cHd53/F -VII 5-10 80- 140>20 0 60-80 2,2 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 cHd53 -VII* 5-10 >140 >200 60-80 62,2 0,5 2.3 2.3 2.2 2.2 43 cCd53/F -VII* 5-10 >140 >200 60-80 1,3 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 91

4.1.3.2Moderpodzolgronde n

Moderpodzolgrondenkome ni ndi tgebie dvoo r ingronde ndi evan ­ oudsbebos tware no fno gzijn ,o fi ngronde ndi ereed slan gi n cultuurzij ne nwaari nee nmestde kd emoderpodzol-B-horizon t beschermt. Integenstellin g totd ehumuspodzolgronde n zijnB -e nBC-hori - zontenva nd emoderpodzolgronde n nooitverkit ,maa rbestaa n steedsui tlo smateriaal .D eovergange n tussend ehorizonte n zijnaltij d zeergeleidelijk .Doo rd eloss epakkin gva nhe t zand end egeleidelijk e overgang tussend ehorizonte n zijndez e grondendie p (60à 9 0c m) bewortelbaar . Deveela laanwezig eovergangslaa g tussend eA -e nB2-horizont , deA B (eenmengse lva nA -e nB-materiaal) ,i swaarschijnlij k eenprehistorisch ebewerkingslaag . Demoderpodzolgronde n zijnontwikkel d inzwa kto tster klemig , zeerfij nto tmati g fijnzan d (mediaanca .15 5ym )me tee ner g lossepakking .Di tzan d isfijne rda nda twaari nd ehumuspod - zolenzij nontwikkeld ;he tbehoor twaarschijnlij k totd eouder e dekzanden (jongdekzan d I). Wellicht isdi tzan d terplaats e vanuithe tpremorenal ezan d (Formatieva nPeelo )verstoven , daarhe thierme eer gvee lovereenkoms tvertoont . Deplaatselij kbi jdez egronde nvoorkomend ekeilee m(toev . .../x)i smeesta ler gdun ,verweer d engoe ddoorlatend . Demoderpodzolgronde n wordennaa rd edikt eva nd eAl-horizon t onderverdeeld inholtpodzolgronde n enloopodzolgronden . Holtpodzolgronden zijnmoderpodzolgronde nme t eendunn e (<30 cm)humushoudend ebovengrond .Z ezij nhoofdzakelij kme tbo s begroeid,zoal she tNorgerholt .Binne nd eholtpodzolgronde n komtallee nlegenda-eenhei dY5 3voor . Loopodzolgronden zijnmoderpodzolgronde nme tee nmati gdikk e (30-50cm )Al-horizont .Z ekome nvoo ro penkel eesse ne nvor ­ menda nvaa khe t centrumhiervan .He tbodemgebrui k iszowe l bouw-al sgrasland .D emati gdikk ebovengron d isgrotendeel s ontstaandoo rbemesting .Meesta l treffenw eoo khie rd epre ­ historischebewerkingslaa g aan.Binne nd eloopodzolgronde n onderscheidenw ed eeenhede n cY35e ncY53 .

Y53 Holtpodzolgronden;zwa klemig ,mati g fijnzan d 24,4h a= 0,2 %

Holtpodzolgrondenkome nallee nvoo r tenzuide ne nzuidweste n vanNorg .Z ehebbe nee n 10à 2 0c mdikk ehumeuz eto thumusrijk e (5-10%organisch e stof)bovengrond .Dez egaa tvi aee nAB-hori - zont,waari nreed swa tuitspoelin gplaatsvind t (A2-achtig), overi nee noranjebruin eB2-horizon t dieplaatselij kgedegene ­ reerd ise ndaardoo rovereenkomste nheef tme tee nhumuspodzol . Zeergeleidelij kgaa td eB2-horizon t overi nzee rlos ,gee l zandda to pca .8 0c mdiept eovergaa t inzwa ke nsom sster k lemig,vast ,geelgrij szand . 92

Gegevens per kaarteenheid van holtpodzolgronden Y53.

Kaarteenheid Humus- CHC GLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Prof gehalte bare klasse schel vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) •nr . boven- (cm -mv. ) akker bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Y53 -VII 5-10 80- U0 >200 60-80 5,0 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 44 z/Y53 -VII 5-10 80- 140>20 0 60-80 2,0 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Y53/A -VII 5-10 80- 140>20 0 60-80 0,9 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Y53/F -VII 5-10 80- 140>20 0 60-80 1,9 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Y53 -VII* 5-10 >140 >200 60-80 14,7 0,1 3.2 3.2 3.2 3.2

cY35 Loopodzolgronden; sterk lemig, zeer fijn zand 3,8 ha = 0,0%

De loopodzolgronden cY35 worden alleen bij Peest aangetroffen en wel binnen het gebied waar ouder dekzand (jong dekzand I) voorkomt. Dit zand is sterk lemig (20-35% leem), zeer fijn- zandig (mediaan 130-150 urn) en zeer los. Op 60 à 70 cm diepte gaat het over in zand met een vastere pakking, dat gelaagd is en een duidelijk andere textuur heeft (profielschets 45). De bovengrond is sterk humeus tot humusrijk (5-10% organische stof).

Gegevens per kaarteenheid van loopodzolgronden cY35.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- gehalte bare klasse van de (cm - mv.) diepte (ha) (%) nr. boven­ (cm - mv.) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. cY35 -VII 5-10 80-140 >200 70-90 3,8 0,0 1.4 1.4 1.3 1.3 45

cY53 Loopodzolgronden; zwak lemig, matig fijn zand 122,3 ha = 1,0%

Deloopodzolgronde n cY53ligge no pd eesse nva nLieveren ,Norg , Westervelde,Zuidveld e enbi jPeest . Hetbovenst egedeelt eva nd eca .4 0c mdikk ebovengron d ishu - meuzer (5-10%organisch e stof)e ndonkerde rva nkleu rda nhe t onderstegedeelt eda t4-6 %organisch e stofbeva te nzwartgrij s totbruingrij sva nkleu ris .D eovergange n tussend ehorizon ­ tenverlope nzee rgeleidelijk .He tzan d isto tca .8 0c m- mv . 93

vrijlo smaar ,diepe rword the tvaste re ni she tplaatselij k gelaagd.

Gegevens perkaarteenhei d vanloopodzolgronde n cY53.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi ktheicIs - Profiel­ gehalte bare klasse schets / vand e (cm- mv.) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond <%) act. pot. act. pot. cY53 -VII 5-10 80-H0 >200 70-90 20,8 0,2 2.3 2.3 2.2 2.2 cY53/x -VII 5-10 80-140 >200 70-90 M 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 cY53/x,F-VII 5-10 80-HO >200 70-90 *.2 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 cY53/A -VII 5-10 80-140 >200 70-90 0,4 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 CY53/F -VII 5-10 80-HO >200 70-90 1,* 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 cY53 -VII* 5-10 >140 >200 70-90 92,1 0,7 2.3 2.3 2.2 2.2 46 cY53/F -VII* 5-10 >140 >200 70-90 2,1 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2

4.1.3.3Eerdgronde n

Naard edikt eva nd emineral eeerdlaa ge nnaa rhe tvoorkome n vanroes t inhe tprofie lzij nd eeerdgronde nonderverdeel d in (zwarte)beekeerdgronden ,gooreerdgronde n en (zwarte)enkeerd - gronden. Dei nhe tgebie dvoorkomend ebeek -e ngooreerdgronde n zijnna t ontwikkeld;z ehebbe nnamelij k geenijzerhuidje so md ezand ­ korrelsdirek tonde rd eAl-horizont .Doo rnatuurlijk everande ­ ringen ind ewaterhuishoudin g envoora ldoo rhe tingrijpe nva n demen ska nd ehuidig ewaterstan d sterkafwijke nva ndi e tij­ densd ebodemvorming . Beekeerdgronden zijneerdgronde nme tee n 15-50c mdikk emine ­ raleeerdlaa g enroes ti nhe tprofiel .D e roestbegin tbinne n 35c m- mv. ,gaa tdoo rto t 120c m- mv .o fto td egereduceerd e ondergrond enma gove rte nhoogst e3 0c monderbroke nzijn . Zekome noverwegen d ingering eoppervlakte nvoo rlang sd eran ­ denva no fo pkopje sbinne nd ebeekdale ne nligge nvrijwe l geheeli ngrasland .D ebeekeerdgronde n zijngevorm d indekzan d of fluvio-periglaciaal zand.W eonderscheide n deeenhede n tZg35,tZg5 3e ntZg55 . Gooreerdgronden zijneerdgronde nme tee n 15-50c mdikk emine ­ raleeerdlaag ,roes tontbreek t geheeli nhe tprofiel .D eroes t begintdiepe rda n3 5c m- mv .o fi sove rmee rda n3 0c monder ­ broken.Z eligge nlang sd erande nva nd ebeekdale ne nvorme n dano pvee lplaatse nd eovergan gva nd emoerig eeerdgronde ne n veengrondennaa rd ehumuspodzolgronden .Oo kkome nz evoo ri n zandkopjesi nd ebeekdalen .He tbodemgebrui ki shoofdzakelij k grasland.D egooreerdgronde n zijnevenal sd ebeekeerdgronde n ontwikkeld indekzan d en/offluvio-periglaciaa lzand .Te n noordenva nRode nkome nz eove rgrot eoppervlakte n opd ehoge r 94

gelegenplateau svoor .Z ezij nhie rontwikkel d inmati gfij n (mediaan 160-200um )zand ,da tvermoedelij k inhe tHolsteinie n isafgezet .Di twa tgrover ezand ,da tvri jscher paanvoelt ,i s waarschijnlijk laterno goverstove ndoo ree ndu nlaagj edekzan d endaarn ahierme evermengd . Indi tmengse l isslecht see nzwakk e ofgehee lgee npodzo lontwikkeld ,zoda te rgooreerdgronde nzij n ontstaan.D egooreerdgronde n zijnonderverdeel d indi eme tee n dunne (15-30cm )bovengron d (tZn)e ndi eme tee nmati gdikk e (30-50cm )bovengron d (cZn).Dez e laatstebehore nto td eoud e cultuurgronden.W eonderscheide n devolgend ekaarteenheden : tZn35,tZn51 ,tZn53 ,tZn55 ,cZn35 ,cZn5 3e ncZn55 . Enkeerdgronden zijneerdgronde nme tee nmineral eeerdlaa gdi e dikkeri sda n5 0c m (zie2.3.1.2) . Inhe tgebie dhebbe nz e overwegend eendonkere ,bijn azwart ebovengrond .Same nme td e laarpodzolgronden (cHn...),d ekamppodzolgronde n (cHd...),e n deloopodzolgronde n (cY...)vorme nz ed eessen .He tbodemge - bruiki szowe lbouw -al sgrasland .Binne nd eenkeerdgronde non ­ derscheidenw ed eeenhede nEZ35 ,EZ5 3e nEZ55 .

tZg35 Beekeerdgronden;ster k lemig,zee rfij nzan d 35,0h a= 0,3 %

Degronde nva neenhei d tZg35kome nhoofdzakelij k langshe t RieverscheDie pvoo re nvoort sron dPeest .Z ehebbe nee nboven ­ grondva n 15à 2 5c mdikt ebestaand eui thumeu sto thumusrij k (4-10%organisch e stof), sterklemi g (20-35%leem) ,zee rfij n zand (mediaan 130-150um) .D ebovengron d doet enigszinslöss - achtigaan .He tbovenst egedeelt eva nd eCl-ondergron dbestaa t veelalui thetzelfd ester k lemige,zee rfijn ezand .O pca .6 0 cmdiept egaa the tove r inzwa kto tster klemig ,mati gfij n zand,da tzwa kto tster kroesti g engelaag d is.D eondergron d isplaatselij k sterkverspoel d ensom svermeng dme twa tveen . Tennoorde nva nLievere nbestaa t deondergron d overwegend uit sterkverslagen ,vivianiethouden d veenvermeng dme tleem , zande nijzerconcreties .

Gegevens perkaarteenhei d vanbeekeerdgronde n tZg35.

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Pro gehalte bare klasse sch vand e (cm -mv .) diepte (ha) (%) boven­ (cm -mv . ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. tZg35 -II 4-10 10-25 65- 80 20-30 5,0 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 tZg35 -III 4-10 10-30 85-120 20-30 9,4 0,1 3.1 1.4 2.1 1.2 47 tZg35 -III* 4-10 25-35 85-120 25-40 4,4 0,0 1.4 1.4 1.2 1.2 tZg35 -V* 4-10 25-40 125-150 25-40 9,9 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 tZg35 -VI 4-10 40-60 125-180 30-50 6,3 0,0 1.4 1.4 1.3 1.3 95

tZg53 Beekeerdgronden;zwa klemig ,mati g fijnzan d 3,6h a= 0,0 %

De beekeerdgronden tZg53 komen in geringe oppervlakten voor ten westen van Westervelde. Ze hebben een ca. 20 cm dikke, humeuze tot humusrijke bovengrond (6-12% organische stof) in zwak lemig, matig fijn zand (profielschets 48). De ondergrond, die zwak tot sterk roestig is, bestaat uit sterk gelaagd, leemara tot zwak lemig, matig fijn zand dat enigszins scherp aanvoelt en goed doorlatend is.

Gegevens per kaarteenheid van beekeerdgronden tZg53.

Kaarteenheid Humus- GHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets van de (cm - mv.) diepte (ha) (%) nr. boven­ (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond <%) act. pot. act. pot. tZg53 6-12 10-40 125-150 20-30 3,6 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 48

tZg55 Beekeerdgronden;ster klemig ,mati g fijnzan d 28,1h a 0,2%

Debeekeerdgronde n tZg55worde naangetroffe nte nzuide nva n Norg,te nzuide nva nZuidveld ee nte nweste nva nWestervelde . De15-2 5c mdikk ebovengron di shumeu sto thumusrij k (6-12% organische stof)e ni sontwikkel di nster klemi g (20-30% leem),mati g fijnzan d (mediaanca .15 5um) .D eroestig e bovengrond rusto pvaa kster kverspoel d Cl-materiaal,da t af­ wisselend sterke nzwa kroesti gis . Bijee ngedeelt eva nd egronde nkom tbinne n6 0c m- mv . kei- leemvoor .D eAl-horizon ti sda nontwikkel d inee nmengse lva n dekzande nverweerd ekeileem ,waardoo rd ebovengron d4-6 %lu - tumbevat . Ind eondergron d isplaatselij ko.a .lang sd erande nva nd e beekdalen,lösslee m (verspoeldekeileem )aangetroffe n (pro­ fielschetsnr . 49). 96

Cegevens per kaarteenheid van beekeerdgronden tZg55.

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschiiktheids - Profi gehalte bare klasse sehet vand e (cm -mv. ) diepte (ha) {*) •n e boven- (cm -mv. ) akkei"bou w weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. tZg55/x -11 1 6-12 10-30 85-120 20-30 7,7 0,1 3.1 1.4 2.1 1.4 tZg55/x,F-lll 6-12 10-30 85-120 25-40 1.1 0,0 3.1 1.4 2.1 1.4 tZg55 -V 6-12 10-<»0 125-150 20-30 M 0,0 3.1 2.3 2.3 2.2 49 tZg55/x -V 6-12 10-40 125-160 20-30 6,0 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 tZg55/x,F-V 6-12 10-4 0 125-160 30-50 1,1 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 tZg55/x -V* 6-12 25-40 125-160 40-60 8,1 0,1 2.3 2.3 2.3 2.3

tZn35 Gooreerdgronden met een dunne bovengrond; sterk lemig, zeer fijn zand 15,7 ha = 0,1%

De gronden van eenheid tZn53 liggen in geringe oppervlakte rond Peest. Ze hebben een humeuze tot humusrijke (6-12% organische stof) bovengrond in (plaatselijk zeer) sterk lemig (20-40% leem), zeer fijn (mediaan ca. 140 um) zand. Op ca. 40 cm diepte gaat het over in zwak lemig, matig fijn zand dat in enkele gevallen zwak roestig is. In de diepere, veelal gereduceerde ondergrond komt plaatselijk zwak lemig, zeer fijn zand voor, dat goed doorlatend is.

Gegevens per kaarteenheid van gooreerdgronden tZn35.

Kaarteenheid Humus- CHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids-, Prof'«' gehalte bare klasse sehet5 vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) — nr. boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act.pot . tZn35 -III 6-12 10-30 85-120 20-30 2,6 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 50 tZn35 -III* 6-12 25-35 85-120 25-40 5,8 0,0 1.4 1.4 1.2 1.2 tZn35/F-lll* 6-12 25-35 85-120 30-50 2,0 0,0 1.4 1.4 1.2 1.2 tZn35 -V 6-12 10-40 125-150 20-35 3,6 0,0 3.1 1.4 2.1 1.3 tZn35 -V* 6-12 25-40 125-150 25-40 1,6 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 97

tZn51 Gooreerdgronden met een dunne bovengrond; leemarra, ma­ tig fijn zand 1,4 ha = 0,0%

De gooreerdgronden tZn51 komen slechts over een geringe opper­ vlakte ten noorden van Foxwolde voor. Ze hebben een bovengrond die in dikte varieert van 15 tot 25 cm. Het gehalte aan orga­ nische stof ligt tussen 3 en 8%. De bovengrond is meestal net zwak lemig, doch rust op een sterk gelaagde, leemarme onder­ grond.

Gegevens per kaarteenheid van gooreerdgronden tZn51.

Kaarteenheid Humus- CHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets van de (cm - mv.) diepte (ha) {%) nr. boven­ (cm - mv.) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. tZn51 -V 3-8 10-40 125-150 20-30 1,4 0,0 32 32 32 32 51

tZn53 Gooreerdgrondenme tee ndunn ebovengrond ;zwa klemig , matig fijnzan d 116,8h a= 0,9 %

Degrootst eoppervlakte n gooreerdgronden tZn53ligge n inhe t noordenva nhe tzandgebie d enwe l tennoordweste nva nRode n ente nooste nva nLieveren .D egronde nhebbe nee n 15à 2 5c m dikkebovengron d met6-12 %organisch e stof.Bi jd elaags tge ­ legengronde n (GtIII )ka nhe thumusgehalt ewa thoge rzijn . RondRoderwold ee ntusse nRode ne nLee kzij nd egooreerdgron ­ denreed svri j langi ncultuur .Z ehebbe nee n2 0à 3 0c mdikk e bovengrond diegedeeltelij kdoo rbemestin g isontstaa ne nwaar ­ inplaatselij k8-15 %lutu mbijgemeng d is (toev.k/...) .D e bovengrond isoverwegen d ontwikkeld inzwa klemi g (ca.15 % leem),mati g fijn (mediaanca .16 0um )zand .D eovergan gva n debovengron d naard eleemarm eo fzwa klemige ,mati gfijnzan - digeondergron d ismeesta lvri jscherp .Onde ro fi ndi tvri j scherpegrijswitt ezan dkome nplaatselij k op 1,00 tot 1,5 0m diepte 10à 4 0c mdikk eveenlage nvoor .Di tvee ni sontstaa n ingeule ni nd epotklei ,di elate rme tzan dzij nopgevul d (zie 2.2.1.2). Debegindiept eva nd ekeilee mo fpotkle ibepaal t insterk e mated ewaterhuishoudin gva nd egronden ;z ekunne nzowe lt e natal st edroo gzijn . Kleinegedeelte nva ndez egronde nzij nverwerk t ofafgegraven . 98

Gegevens per kaarteenheid van gooreerdgronden tZn53.

Kaarteenheid Humus­ GHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Prof gehalte bare klasse sehe vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) -nr . boven- (cm -mv. ) akker'bou w weid ebouw grond (%) act. pot. act. pot. tZn53 -III 6-12 10-30 85-120 20-30 3,1 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 k/tZn53/p -III 6-12 10-30 85-120 20-30 2,8 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 k/tZn53/p, F-Ill 6-12 10-30 85-120 25-40 2,0 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 tZn53/A -III 6-12 10-30 85-120 20-30 1,0 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 tZn53 -V 6-12 10-40 125-160 20-30 10,0 0,1 3.1 2.3 2.3 2.2 k/tZn53 -V 6-12 10-40 125-160 25-35 22,2 0,2 3.1 2.3 2.3 2.2 k/tZn53/p -V 6-12 10-40 125-200 25-35 15,5 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 52a tZn53/x -V 6-12 10-40 125-200 25-35 15,0 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 tZn53/p -V 6-12 10-40 125-200 25-35 27,3 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 tZn53/p,F -V 6-12 10-40 125-200 30-50 M 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 tZn53/A -V 6-12 10-40 125-160 25-35 1,5 0,0 3.1 2.3 2.3 2.2 tZn53 -V* 6-12 25-40 125-160 25-40 11,4 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2 52b tZn53/A -VI 6-12 40-70 140-200 25-40 0,8 0,0 2.3 2.3 2.3 2.2

tZn55 Gooreerdgronden met een dunne bovengrond; sterk lemige, matig fijn zand 29,7 ha = 0,2%

De gooreerdgronden tZn55 komen niet zoveel voor. We treffen ze aan ten westen van Huis ter Heide, bij Peest, ten noordoosten van Lieveren en tussen Roden en Roderwolde. Ze hebben een sterk lemige (18-30% leem) bovengrond in matig fijn (mediaan 150-170 um) zand die 6-12% organische stof bevat. De overgang van de bovengrond naar de ondergrond is duidelijk. Het bovenste ge­ deelte van de ondergrond bestaat ook uit sterk lemig, matig fijn zand. Op 40 à 50 cm diepte gaat dit over in vrij scherp, zwak lemig, matig fijn zand (profielschets 53). In de onder­ grond is plaatselijk keileem of potklei aangetroffen, die de waterhuishouding sterk beïnvloedt.

Cegevens per kaarteenheid van gooreerdgronden tZn55.

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Prof'6 gehalte bare klasse schets vand e (cm - mv.) diepte (ha) (%) nr. boven­ (cm - mv.) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. tZn55 -V 6-12 10-40 125-160 25-35 1,7 0,0 3.1 2.3 2.3 2.2 tZn55/x -V 6-12 10-40 125-200 25-35 13,1 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 tZn55/x,F-V 6-12 10-40 125-200 30-50 1,* 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 tZn55/p -V 6-12 10-40 125-200 25-35 10,3 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 tZn55 -V* 6-12 25-40 125-160 25-40 3,33, 30, 0 0,2.0 3 2.2.3 2.2.3 3 2.22. 35 3 2.2 99

cZn35 Gooreerdgrondenme tee nmati gdikk ebovengrond ;ster k lemig,zee rfij nzan d 34,0h a= 0,3 %

Degronde nva neenhei d cZn35kome nhoofdzakelij k tussenRode n enLee kvoor .Z ehebbe nveela lee n3 0à 4 0c mdikke ,ster k totplaatselij k zeerster klemig e (25-40% leem),zee rfijnzan - dige (mediaan 130-150ym )bovengrond ,waari n5-12 %organisch e stofvoorkomt .Doorda t ze4-6 %lutu mbevatten ,doe ndez eboven - grondenvri jmil d aan.D eovergan gva nd ebovengron d naard e ondergrond isvri j scherp.Vana f 70c m- mv .gaa the t sterkle ­ mige,zee rfijn e zandove r invri jscherp ,zwa klemi g(10-15 % leem),mati g fijn (mediaan 160-190um )zan dda tplaatselij k verspoeld is.He t rusto pd eveelvuldi gvoorkomend ekeilee mo f potklei.Doo rkeilee mo fpotklei ,waarva n debegindiept ester k varieert,ka nbi jrege nvee lwateroverlas tvoorkomen .

Gegevenspe rkaarteenhei d ven gooreerdgronden cZn35.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschikthe i ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm - mv.) diepte (ha) (%) "nr . boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. cZn35/x- V 5-12 10-40 125-200 40-60 *.3 0,0 3.1 2.3 2.3 2.3 cZn35/p- V 5-12 10-40 125-200 40-60 24,1 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 cZn35/p-V * 5-12 25-40 125-200 40-60 5,6 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 54

cZn53 Gooreerdgronden metee nmati gdikk ebovengrond ;zwa k lemig,mati g fijnzan d 147,4h a= 1,2 %

Degooreerdgronde n cZn53ligge n inhe tnoorde nva nhe tgebie d (rondLieveren ,Roderwold e enFoxwolde) .Z ehebbe nee n3 0à 40c mdikk ebovengron d die5-12 %organisch e stofbevat .Dez e bovengrond,di egedeeltelij k doorbemestin g isontstaan ,be ­ staatui tzwa klemi g (12-18% leem),mati g fijn (mediaan150-17 0 ym)zan dme t ca.4 %lutumbijmenging . Plaatselijkbeva t debovengron d echtermee rlutu m (8-15%;toev . k/...). Ookhie r isd eovergan gva nd ebovengron d naard eondergron d vrijscherp .D eondergron dbestaa tveela lui tgrijswit ,vri j scherp,zwa klemig ,mati g fijnzan d (mediaan 160-180 um), waarin tussen 100e n15 0c mdiept eplaatselij kveenlage nvoor ­ komendi e 10à 4 0c mdi kzijn .D evri jvaa kvoorkomend e pot­ kleii szee rslech t doorlatend enbepaal t insterk emat ed e waterhuishouding bijdez egronden . Tenzuidweste nva nLievere nligge nd egronde nvri jhoo gt.o.v . hetgrondwate r (GtVI ,VI Ie nVII*) .D ebovengron d ligthie r 100

vrijweldirek t opee n2 0à 3 0c mdikk elaa gvri jgro f (mediaan ca. 200ym )zand ,waarva nhe tleemgehalt e sterkwissel t (8-25%). Ditgaa to p5 0à 7 0c mdiept eove ri nleemarm ,zee rfij nto t matigfij nzan d (mediaanca .15 0ym) .He teerstgenoemd e grovere zand lijkto pkeizand ,he teronde rgelege nleemarm ezan dbe ­ hoortwaarschijnlij k totd eFormati eva nPeelo .

Gegevenspe rkaarteenhei d vangooreerdgronde n cZn53.

Kaarteenh eid Humus- CHG CLG Bewortel- Opperv lakte BodemgeschiIkthe i ds- Profi'e' gehalte bare klasse schets vand e icm- mv.) diepte (ha) (%) •nr . boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. cZn53 -II! 5-12 10- 30 85-120 40-60 4,8 0,0 3.1 1.4 2.1 1.2 k/cZn53/p -Ill 5-12 10- 30 85-120 40-60 3,4 0,0 3.1 1.4 '2.1 1.2 cZn53 -V 5-12 10- 40 125-160 40-60 15,5 0,1 3.1 1.4 2.1 1.3 k/cZn53 -V 5-12 10- 40 125-160 40-60 12,5 0,1 3.1 1.4 2.1 1.3 k/cZn53/p -V 5-12 10- 40 125-200 40-60 39,8 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 55a cZn53/p -V 5-12 10- 40 125-200 40-60 8,5 0,1 3.1 2.3 2.3 2.3 cZn53 -V* 5-12 25- 40 125-160 40-60 26,1 0,2 1.4 1.4 1.4 1.3 55b k/cZn53 -V* 5-12 25- 40 125-160 40-60 3,3 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 cZn53/p -V* 5-12 25- 40 125-160 40-60 0,6 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 cZn53 -VI 5-12 40- 70 140-200 40-60 15,7 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 k/cZn53 -VI 5-12 40- 70 140-200 40-60 1,0 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 cZn53 -VII 5-12 80- 140 >200 40-60 14,4 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 cZn53 -VII* 5-12 >140 >200 40-60 1,8 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2

cZn55 Gooreerdgrondenme tee nmati gdikk ebovengrond ;ster k lemig,mati g fijnzan d 70,1h a= 0,6 %

Gooreerdgronden tZn55kome nvoornamelij k inhe tnoorde nva n hetgebie dvoor ,o.a .bi jLeutingewold e ente nnoordweste n vanRoden .Z ehebbe nee n3 5à 4 5c mdikk ebovengron d diehu - meusto thumusrij k (5-12%organisch e stof)is .D ebovengron d bestaatui t sterklemi g (20-25%leem) ,mati g fijn (mediaan 150-165ym )zand .D eovergan gva nd ebovengron d naarhe tonder ­ liggendelemige ,vri jscherpe ,grijz ezan d (mediaan ca.16 0ym ) isvri jscherp .Di tzan dgaa tplaatselij ko p8 0à 10 0c mdiep ­ teove ri nee nlaa gzandig ekeilee mo fi npotklei .D ezandig e keileemgaa tmeesta lo pgroter ediept eove ri nzwaarder ekei - leem.Oo kbi jdez egronde nbepaal td ediepteliggin gva nd ekei ­ leemo fpotkle i ingrot emat ed ewaterhuishouding . 101

Cegevenspe rkaarteenhei d vangooreerdgronde n cZn55.

Kaarteenheid Humus- GHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm- mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot.act . pot. cZn55/x -V 5-12 10-40125-20 0 40-60 26,2 0,2 3.1 2.3 2.3 2.3 56 cZn55/p -V 5-12 10-40 125-200 40-60 38,7 0,3 3.1 2.3 2.3 2.3 cZn55 -V* 5-12 25-40 125-160 40-60 1,0 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 cZn55 -VI 5-12 40-70 140-200 40-60 4,3 0,0 1.4 1.4 1.3 1.3

EZ35 Enkeerdgronden;ster k lemig,zee rfij nzan d 38,9h a- 0,3 %

Deenkeerdgronde n EZ35treffe nw eaa nron dPees te nbi jNietap . Dedroger egronde n (GtVI ,VI Ie nVII* )kome nster koveree n metd eloopodzolgronde n cY35.He tbovenst edee lva nhe tcul - tuurdek,veela l2 5à 3 5c mdik ,bestaa tui thumeu sto thumus - rijk (5-10%organisch e stof),ster klemi g (20-35%leem) , zeerfij n (mediaan 135-150um )zand .Dez eveela lzwart ehori ­ zontgaa to pca .3 0c mdiept ezee rgeleidelij kove ri nhumeu s (3-5% organische stof),grijsbrui nzand .Dez etweed elaa g (Aan2)i swaarschijnlij kee nmengse lva nd eprehistorisch ebe ­ werkingslaag end eB2-horizont .O pca .6 0c mdiept ekom tee n laagblee kgeelbrui nzan dvoo rme teenzelfd e textuur.Di tzan d isvri j lose ngaa to p8 0à 9 0c mdiept eove ri nvri jvast , zwaklemig ,mati gfijn ,grijsgee lzan d (profielschets57) . Bijd enatter egronde n (GtV e nV* )kom t4-6 %lutu mi nd ebo - vengrondvoor ,waardoo r zewa tmilde rzijn . Dezeenkeerdgronde n zijndoo rhu nfijnzandlghei denigszin s opdrachtig,waardoo rz ei nhe tvoorjaa rwa tlaa tzijn . Overee ngering eoppervlakt e isbinne n 120c mdiept epotkle i aangetroffen.Bi jrege nzij ndez egronde nsne lme twate rver ­ zadigd.

Gegevenspe rkaarteenhei d vanenkeerdgronde n EZ35.

Kaarteenheid Humus- GHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm- mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot.act . pot.

EZ35/p- V 5-10 10- 40125 -20 070-9 0 0,4 0,0 2.1 1.4 2.1 1.2 EZ35 -V* 5-10 25- 40125 -16 070-9 0 0,4 0,0 1.4 1.4 1.4 1.3 EZ35 -VI 5-10 40- 70140 -20 070-9 0 10,4 0,1 1.4 1.4 1.3 1.3 EZ35 -VII 5-10 80-14 0 >200 70-90 22,1 0,2 2.3 2.3 2.2 2.2 57 EZ35 -VII* 5-10 >140 >200 70-90 5,5 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 102

EZ53 Enkeerdgronden;zwa klemig ,mati g fijnzan d 154,7h a= 1,2 %

Deenkeerdgronde n EZ53worde naangetroffe n tennoordweste nva n Rodene nbi jSteenbergen ,Een ,Norg ,Peest ,Langel oe nLieveren . Hetopgebracht ede ki sbi jdez egronde ndoorgaan swa twrede r (zwarterehumus )da nbi jdi eva neenhei d EZ35.Z ehebbe nee n vrijdonker eAan l (5-10%organisch e stof)i nzwa k lemig (12-20% leem),mati g fijn (mediaan 150-170um )zand .D eeronde rliggen ­ dehorizonten ,Aan 2e nplaatselij kAan3 ,zij nwa tlichte r (grijsbruin)va nkleu re nbevatte nminde rhumu s (4-6%orga ­ nische stof). RondNieta pkom tenig e lutumbijmenging ind ebouwvoo rvoor . Dezedoe thierdoo rplaatselij kwa tmilde raan . Onderd egenoemd ehorizonte n ligtee nmoderpodzo l ofee nhumus - podzol,ontwikkel d injon gdekzan d datto tca .8 0à 9 0c m dieptegoe dbewortelbaa r is.Vana fdez ediepte ,i sd eonder ­ grondveela lvri jvas te nbestaa tui t leemarm totzwa klemig , matig fijnzand . Indienkeilee mbinne n 120c mdiept evoorkomt ,i sdez eveela l sterkverweer d engoe ddoorlatend .Bi jd eenkeerdgronde nme t GtV Ikom tplaatselij kechte roo kzwar ee nslech tdoorlatend e keileem en/ofpotkle ivoor . Eenklei ngedeelt eva nd eenkeerdgronde nbi jSteenberge nbe ­ staatui tee nhumeu sde kva n5 0à 6 0c mdikt eda trus to pee n mengselva npotkle ie nzand .

Gegevens perkaarteenhei d vanenkeerdgronde n EZ53.

Kaarteenheid Humus- CHC CLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi kthei ds- Prof gehalte bare klasse sehe vand e (cm• mv.) diepte (ha) (%) •nr . boven- (cm -mv. ) akker bouw weidebouw grond <%) act. pot. act. pot.

EZ53/p -V* 5-10 25- 40 140->200 70-90 2,0 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 EZ53 -VI 5-10 40-7 0 140->200 70-90 17,7 0,1 1.4 1.4 1.3 1.3 EZ53/x -VI 5-10 40-6 0 140->200 70-90 27,7 0,2 1.4 1.4 1.3 1.3 EZ53 -VI1 5-10 80-140 >200 70-90 19,2 0,2 2.3 2.3 2.2 2.2 58 EZ53/X.F-VII 5-10 80-140 >200 70-90 1,1 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 EZ53/H -VI1 5-10 80-140 >200 70-90 1.* 0,0 2.3 2.3 2.2 2.2 EZ53 -VII* 5-10 >140 >200 70-90 72,3 0,6 2.3 2.3 2.2 2.2 EZ53/x -VII* 5-10 >140 >200 70-90 13,2 0,1 2.3 2.3 2.2 2.2 103

EZ55 Enkeerdgronden;ster klemig ,mati g fijnzan d 25,1h a= 0,2 %

Degronde nva neenhei d EZ55kome ni ngering eoppervlakt evoo r tennoorde nva nLeutingewold ee nte nnoordweste ne nte nooste n vanRoden .Z ehebbe nee nveela lvri jhomogene ,5 0à 6 5c mdikk e bovengrond,di ehumeu sto thumusrij k (5-10%organisch e stof)is . Ookbi jdez egronde nneem the thumusgehalt eva nbove nnaa rbene ­ deniet saf .He tzan d isveela lster ke nplaatselij kzee r sterklemi g (20-35%leem )e nmati g fijn (mediaanca .16 0um) . Deondergrond ,waari nhie re ndaa ree nhumuspodzo lvoorkomt ,i s meestalbleekgrij sva nkleur ,zwa klemi ge nmati gfijnzandi g (profielschets 59).D eondergron d gaatplaatselij kbinne n 120c mdiept eove ri nkeileem ,waarva n zwaartee ndoorlatend - heid sterkvariëren . Dester klemig eenkeerdgronde no pd ee sva nLeutingewold eheb ­ benee nzwartbrui n opgebrachtde ke nzij naanmerkelij kmilde r dand egronde nme tee nzwar to fgrijszwar t opgebrachtdek . Inhoeverr e dezekleu r isontstaa n doorbemestin gme trijke r materiaali smoeilij kn at egaan .Hoewe ld eenkeerdgronde nbi j Leutingewoldehoo g tenopzicht eva nhu nomgevin g liggen,zij n zetoc hvri jvochtig .Di tword tveroorzaak t doord ei nd eon ­ dergrondvoorkomend epotklei .

Gegevens perkaarteenhei d vanenkeerdgronde n EZ55.

Kaarteenheid Humus­ CHG GLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschikthei ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv. ) diepte (ha) <%) •nr . boven­ (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond <%) act. pot. act. pot.

EZ55/x -V* 5-10 25-40 140->200 70-90 4,4 0,0 1.4 1.4 1.4 1.4 59 EZ55 -VI 5-10 50-80 140->200 70-90 19,2 0,2 1.4 1.4 1.3 1.3 EZ55/x-V I 5-10 50-80 140->200 70-90 1,6 0,0 1.4 1.4 1.3 1.3

4.1.3.4Vaaggronde n

Vaaggrondendele nw ei nnaa rprofielkenmerke n diehe tgevol g zijnva nd eliggin gva nd egronde nte nopzicht eva nhe tgrond ­ water tijdensd evorming ;vlakvaaggronde n hebbengee nijzer - huidjeso pd ezandkorrel sdirec tonde rd edunn eAl-horizont , duinvaaggrondenwel .W eonderscheide n devlakvaaggronde nZn5 1 enZn5 3e nd eduinvaaggronde nZd51 . Degrootst eoppervlakte nvaaggronde nkome nvoo ri nstuifzand - gebieden.D ebodemgesteldhei dwissel thie r zoster ko pkort e afstand,da td eafzonderlijk e eenhedeno pd egebruikt eschaa l nietbetrouwbaa rweergegeve n zoudenkunne nworden .W ehebbe n 104

daaromi ndez egevalle nd egronde nme td esamengesteld eeen ­ heidZn51/Zd5 1 aangeduid.Omda t deduinvaaggronde nuitsluiten d incombinati eme tvlakvaaggronde nvoorkomen ,beschrijve nw ez e bijdez esamengesteld e eenheid.

Zn51 Vlakvaaggronden; leemarm,mati g fijnzan d 6,2 ha= 0,0 %

Devlakvaaggronde nkome nvoo rbinne nd estuifzandgebiede nbi j Steenbergen,Nor ge nEe n (incombinati eme t duinvaaggronden Zd51)e nverde r inklein eoppervlakte nversprei d overhe tge ­ bied.D evlakvaaggronde n zijnster kverdrogend .Z eligge n hoofdzakelijk inbo se nee ngedeelt e ingrasland . Vrijwelall evlakvaaggronde n Zn51zij nhie rontstaa ndoorda t hetbovenst e gedeelteva nhe tprofie li safgestoven ,waarn a devrijgekome nondergron d metee ndunn e laag (10à 4 0cm ) stuifzand isbedekt . Openkel eplaatse nwaa rhe tmateriaa lto to pd ekeilee mi s weggestoven,lig tn uee n 10-40c mdikk elaa gstuifzan do p hetkeizan d ofo pd ekeileem .Dez ekeilee m iszee ronregel ­ matigaangetroffe ne ndaaro mnie to pd ebodemkaar taangege ­ ven. Waargee nkeilee mvoorkomt ,lig tplaatselij kpremorenaa l zand (Formatieva nPeelo )aa nhe toppervla ko fi sbedek t met eenlaa gstuifzand . Verderbehore nenkel eopgehoogd e en/ofopgevuld elaagte n totdez eeenheid .He topgebracht ezandpakke twissel t sterk indikt e (>40cm )e nbestaa tui theterogeen ,leemarm ,ma ­ tigfij nzan d (mediaanca .16 0um) . Hieronder ligtvaa k eenveenlaa g dieveela ler ggeklonke ne nster kverweer d is (toev. .../v). Plaatselijk gaatd eveenlaa g doorto tdiepe r dan 150c m- mv .

Gegevens perkaarteenhei d vanvlakvaaggronde n Zn51.

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Prof' gehalte bare klasse sehet5 van de (cm- mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm- mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. /

Zn51/v,H-lll 2-4 10- 30 65- 80 10-20 1,2 0,0 2.3 2.3 2.3 2.3 Zn51/v,H-V* 2-4 25-4 0125 -15 0 10-20 3,4 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Zn51/A -VI 2-4 40- 60140 -20 0 10-20 1,3 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Zn51 -VII 2-4 80-120 >20010-2 0 0,4 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 60 105

Zn53 Vlakvaaggronden;zwa klemig ,mati g fijnzan d 8,8 ha» 0,1 %

VlakvaaggrondenZn5 3kome noverwegen d voorbi jopgehoogd eperce ­ len, opgevulde dobbeno fgedeelte nervan ,versprei d overhe t gebied.D evlakvaaggronde nme tG tVI Iverdroge nzee rsterk . Hetopgebracht e zandpakketbestaa tui tster kheterogeen ,meesta l zwaklemig ,mati g fijnzand .He twissel t sterk indikt e (>40cm) , dochgaa tmeesta lbinne n 120c mdiept eove ri nee nondergron d bestaandeui t sterkverweerd ,moeilij kherkenbaa rvee n (toev. .../v). Wanneerd ezandondergron d ondieperda n 120c mbegint , komte rmeesta lee nhumuspodzo l invoor .Verde r ligto pee n kleingedeelt eva ndez egronde nee nhumusar mkleide kda t8-25 % lutumbeva t (toev. k/...).

Gegevens perkaarteenhei d vanvlakvaaggronde n Zn53.

Kaarteenheid Humus- GHG CLG Bewortel- Oppervlakte Bodemgeschiktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) nr. boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Zn53/v,H-V* 2-4 25-4 0125 -16 0 10-20 3,0 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 61 Zn53/H -V* 2-4 25-4 0125 -16 0 10-20 2,8 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 k/Zn53 -VI 2-4 40-6 0140 -20 020-3 0 2,1 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2 Zn53 -VII 2-4 80-140 >20010-2 0 1,0 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2

Zn51/Zd51 Vlak-e nduinvaaggronden ;leemarm ,mati g fijnzan d 125,6h a- 1,0 %

De samengestelde eenheid omvatd estuifzandgebiede nbi jSteen ­ bergen,Nor g enEe ndi ebestaa nui tuitgestove ngedeelte nme t vlakvaaggronden Zn51e nopgestove nrugge nme t duinvaaggronden Zd51. Devlakvaaggronde n zijnplaatselij k totd ekeilee mo fto the t premorenale zanduitgestoven .Z ezij nhierdoo r ergslech tbe - wortelbaar,waardoo rhe tbo se rzee rslech tgroeit .D eduin ­ vaaggronden zijnjuis tdie pbewortelbaar .He t reliëfbinne nde ­ zestuifzandgebiede n issom ser ggroot ;o pkort eafstan dkunne n dehoogteverschille nwe l4 à 5 m bedragen . Terwill eva nd emechanisch everwerkin g isd esamengesteld eeen ­ heid Zn51/Zd51verkor tweergegeve nal sZn/Zd5 1 enheef td e legenda-eenheid inzij ngehee lG tVI Igekregen .D evlakvaag ­ grondenzij nechte rplaatselij knatter ,(G tVI )d eduinvaag ­ grondenzij noverwegen d droger (GtVII*) .Binne nd esamenge ­ steldelegenda-eenhei d komengering eoppervlakte nmoerig epod - zolgronden,veldpodzolgronde n enhaarpodzolgronde nvoor .Oo ki s plaatselijkvee ni nd eondergron d aangetroffen. Dei nd esamengesteld e legenda-eenheid Zn/Zd51voorkomend e vlakvaaggronden Zn51zij nreed sbeschreven .Daaro mbespreke n wehie rallee nd eduinvaaggronde nZd51 . 106

Hetmees tvoorkomend eprofie lva nd eduinvaaggronde n Zd51be ­ staatui tiet shumushoudend ,bruingee l totgrijsgee lo fvuil ­ grijs,duidelij kgelaag d zand,da tlo sgepak t ise ndaardoo rge ­ heelbewortelbaar .D eorganisch e stof isgeconcentreer d in talrijke,1 à 2 c me nsom s5 à 8 c mdikke ,humushoudend elaagjes . Dezezij nontstaa n inperiode nva nstilstan d ind everstuivin g ofdoo rhe tverstuive nva nhumushouden d zand.D edikt eva nhe t stuifzand varieertva n4 0c mto tmee rda n20 0m .I nhe tleem - arme (5-10% leem),mati g fijne (mediaan 150-170um )stuifzan d isplaatselij ko p 10à 15c mdiept eee nmicropodzo lontwikkeld . Plaatselijk isonde rhe t stuifzandbinne n 120c mdiept eee n haar-o fveldpodzo lo fee nmoerig e laag,bestaand eui tgliede - achtig zwartveen ,aanwezig .

Cegevens perkaarteenhei d vanvlak -e nduinvaaggronde n Zn/Zd51.

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschiiktheids - Profi« gehalte bare klasse schets vand e (cm- diepte (ha) mv. ) (%) •nr . boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. ' Zn/Zd51 -VII 2-k 80->200 >200 10-20 124,6 1,0 3.2 3.2 3.2 3.2 62 Zn/Zd51/A-VII 2-4 80->200 >200 10-20 1,0 0,0 3.2 3.2 3.2 3.2

4.1.4 Oudekleigronde n

(Oude)kleigronden bestaanbinne n8 0c mdiept evoo rmee rda nd e helftui t (oude)klei (mineraalmateriaa lme tmee rda n8 %lutum ) enhebbe ngee nmoerig ebovengron d oftussenlaag .D eoud eklei ­ gronden inhe tgebie dbestaa nui tgronde nwaari nkeilee mo fpot - kleibinne n4 0c mdiept ebegint .Naa rd eaar dva nhe tmateriaa l zijnz eonderverdeel d inkeileemgronde nz Xe npotkleigronde n kP. Dezegronde nworde nvrijwe lgehee lal sgraslan dgebruikt .

zX Keileemgronden 35,4h a= 0,3 %

Keileemgrondenkome nvoo r tenzuide nva nNieuw-Roden ,te n zuidwestenva nSteenbergen ,bi jLangel oe nte nzuide ne n westenva nWestervelde . De 15à 3 0c mdikk ebovengron d bestaatveela lui thumeu sto t humusrijk (6-10%organisch e stof),zwa kto t sterklemi g (15-25% leem),mati g fijn (mediaan 160-170um )zand .He ti s vaakee nmengse lva ndekzan d enwa tkeilee mo fkeizand ,waar ­ doore rplaatselij k4-6 %lutu mi nvoorkomt .I nhe tstuifzand ­ gebied tenzuidweste nva nSteenberge nkome nhumusarm eboven - grondenvoor .Waa rd ekeilee m isbedek tme tee ndunn elaa g 107

dekzand,i shieri nplaatselij kee nduidelijke ,veela lster k roestigehumuspodzol- Bhorizon t ontwikkeld.Oo khe tbovenst e gedeelteva nd emeesta lverweerde ,grijz ekeileer abeva tvaa k veelroest .D ekeilee mgaa ti nd emeest egevalle ndoo rto t dieperda n 120c m- mv. ,doc hplaatselij kkom tbinne ndez e diepteoo kpotkle io fzee rfij nzan d (Formatieva nPeelo ) voor.Ondank shu nveela lhog eliggin g t.o.v.d eomgevin gzij n dekeileemgronde nbi jrege nspoedi gme twate rverzadig de n daarnaer ggevoeli gvoo rbetreding .Bovendie nbegin td egras - groeilaa t inhe tvoorjaa re nka n 'szomer sverdrogin goptre ­ den.

Gegevenspe rkaarteenhei d vankeileemgronde nzX .

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschi ktheids- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv. J diepte (ha) (%) "nr . boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot. zX -V 6-10 10-40 >200 25-40 31,5 0,2 3.1 3.1 2.3 2.3 63 zX/F-V 6-10 10-40 >200 25-40 3,9 0,0 3.1 3.1 2.3 2.3

kP Potkleigronden 287,3h a= 2,3 %

Globaalgezie nligge nd epotkleigronde n ind eomgevin gva nRo ­ den. Zebehore nevenal so.a .d elaarpodzolgronde n (cHn...)e n deenkeerdgronde n (EZ...)grotendeel sto td eoud ecultuurgron ­ den. Diete nooste nva nLievere n zijnvri jrecen t incultuur . Zehebbe nee n2 0â 4 0c mdikk ehumeuz e tothumusrijk e (6-12% organische stof),zwartgrijz ebovengron d die8-15 % lutumbevat . Hetzan d ind ebovengron d isveela lmati g fijn (mediaan 150-165 um)e nster kto tzee rster klemig .O pd emeest eplaatse nrus t debovengron d direkto pgeelgrijze ,zandig epotkle i (50-80% lutum). Eenenkel ekee rkom t tussend ebovengron d end epotklei - ondergrond nogee ndu nlaagj emati g fijnzan dvoor .I nd edie ­ pereondergron d gaatd egeelgrijz epotkle iove ri ngrijszwarte , zeerzwar epotkle idi eplaatselij kmee rda n80 %lutu mbevat . Degrijszwart epotkle i iso penkel eplaatse nbinne n 120c m dieptekalkrij ke ne rkome nzandig elaagje si nvoor . Vooralron dRoderwold e isi nvroeger e tijdenvee lpotkle ige ­ wonneno mpotte ne nstene nva nt ebakken .Me nvind te rthan s nogkuilen ,di eme tbo se nstruikgewa szij ndichtgegroei d (DeKleibosch) . Alsgevol gva nhe tgering ewaterbergen d vermogenrake ndez e grondensne lverzadig d metwater .Z ezij nnau wbegreppeld ,om ­ dathe tovertollig ewate rgrotendeel soppervlakki gmoe tworde n afgevoerd.Vee lva ndez egreppel szij ninmiddel sster kverwaar - 108

loosd,waardoo rhe tmi no fmee rglooiend elaagte nzij ngeworden . Evenalsd ekeileemgronde nzij npotkleigronde n gevoeligvoo rbe ­ tredinge nlaa t inhe tvoorjaar .Oo kkunne nd egewasse n 'szomer smakkelij kverdrogen .

Gegevens perkaarteenhei d vanpotkleigronde nkP .

Kaarteenheid Humus- CHC CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschiktheids- Profi'e' gehalte bare klasse schets _ »... * van de (cm - mv. 1 diepte (ha) (%) • nr. boven- (cm - mv.) akker bouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

kP -III 6-12 10-40 100- 120 25-40 5,2 0,0 3.1 3.1 2.4 2.3 kP/A-IM 6-12 10-40 100- 120 25-40 3,8 0,0 3.1 3.1 2.4 2.3 kP -V 6-12 10-40 120->200 25-40 264,1 2,1 3.1 3.1 2.3 2.3 64 kP/H-V 6-12 10-40 120->200 25-40 1,* 0,0 3.1 3.1 2.3 2.3 kP/A-V 6-12 10-40 120->200 25-40 5,2 0,0 3.1 3.1 2.3 2.3 kP/F-V 6-12 10-40 120->200 25-40 7,7 0,1 3.1 3.1 2.3 2.3

4.1.5 Overigegronde n

Totd eoverig egronde nzij ngereken d poldervaaggronden,tuin - eerdgronden,terpgronde n enkomvormig e laagteno fvoormalig e dobben.

Mn74C Poldervaaggronden;die pdoorgaand ekalkloz ezwar ekle i 10,6h a= 0,1 %

Poldervaaggrondenkome nallee n inhe tuiterst enoorde nva nhe t gebiedvoor .He tbodemgebrui k isuitsluiten d grasland. Zehebbe nee nca .1 5c mdikk ehumusarm e totplaatselij khumus - rijkebovengrond ,di e3 0to t45 %lutu m (lichteto tzwar eklei ) bevate nkalkloo sis .Onde rd ebovengron d komtee nkalkloze , zwarekleilaa g (ca.45 %lutum )me tknipverschijnsele nvoor . Hieronder ligtveela lee n 10à 1 5c mdikke ,ster kverweerd e veenlaag,rusten d opzwar ekle ime tveela lduidelijk ekatte - kleivlekken (toev. .../l). Op 90à 120c mdiept eword tdez e kleihal fgerijp te nbeva thie re ndaa rwa trietwortels . 109

Cegevens perkaarteenhei d vanpoldervaaggronde n Mn74C.

Kaarteenheid Humus* CHG CLG Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschiikthe i ds- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv .) diepte (ha) (%) "nr . boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

Mn74C/l-l11 3-15 10-40 100-120 20-30 7,5 0,1 3.1 3.1 2.4 1.4 65 iMn74C/l-lll* 3-15 25-40 100-120 30-50 2,5 0,0 3.1 3.1 1.4 1.4 Mn74C/l-V 3-15 10-40 120-150 20-40 0,6 0,0 3.1 3.1 2.3 2.3

EK Tuineerdgronden 7,9 ha« =0,1 %

Tuineerdgrondenkome nallee nvoo rbi jenkel eopgehoogd eperce ­ len tennoorde nva nRoderwold ee nbi jSandebuur ,di egehee li n grasliggen .He topgebracht emateriaa lbestaa t uitee nmengse l vanhumeu szan d enklei .Di tmengse lbeva t 12à 20 %lutu me ni s overwegend erghomogee nva n samenstelling,doc hka nplaatselij k ooker gheterogee n zijn.He topgebracht epakke t is6 0à 9 0c m dike nrus to ppotkle io fonherkenbaa rveen .Di tvee n (toev. .../v)i sster kgeklonke ne nloop tplaatselij kdoo rto tdiepe r dan 120c m- mv .D eonde rhe tvee nvoorkomend e zandondergrond bestaatui tzwa klemig ,mati g fijnzand ,waari nplaatselij kee n humuspodzoli sontwikkeld .

Cegevens perkaarteenhei d vantuineerdgronde nEK .

Kaarteenheid Humus- CHG CLC Bewortel- Opperv lakte Bodemgeschikthe id s- Profiel­ gehalte bare klasse schets vand e (cm -mv. ) diepte (ha) (%) "nr . boven- (cm -mv. ) akkerbouw weidebouw grond (%) act. pot. act. pot.

EK/v H-V* 4-7 25-40 120-150 40-60 *.1 0,0 2.1 1.4 1.4 1.3 66 EK/p F-V* 4-7 25-40 120-150 40-60 3,3 0,0 2.1 1.4 1.4 1.3 EK H-V* 4-7 25-40 120-150 40-60 0,5 0,0 2.1 1.4 1.4 1.3

Terpgronden 0,6 ha- 0,0 %

Alleeni nhe tuiterst enoorde nva nhe tgebie d komtee nter p voor.D eter pword tgebruik tal sgrasland .I ndez edoo rd e mensopgeworpe nhoogt ebevinde nzic hduidelij kspore nva nlang - 110

durigebewoning ,zoal sbaksteenresten ,scherve ne nbeenderres - ten.I nhe tprofiel ,da tveela lui tkle i (>25%lutum )bestaat , komtplaatselij k eengeelgroen ekleu rvoor ,veroorzaak t door fosfaatophoping.He tprofie li sz oheterogee nda tw egee npro ­ fielbeschrijving gemaakte ngee ngrondwatertra p toegekendheb ­ ben.

Komvormigelaagte n 28,2h a= 0,2 %

Totd ekomvormig e laagtenbehore nvrijwe luitsluiten d opgevulde dobben,di eoverwegen d alsgraslan dworde ngebruikt .Z ekome n verspreid overhe tgehel ezandgedeelt eva nhe tgebie dvoor . Debetreffend edobbe n zijndichtgemaak tme t zand,klei ,keileem , potklei,pui nenz .D eopgebracht eheterogen elaa gwissel tster k indikte .I nd eondergron d isi nvee lgevalle n sterksamenge ­ perstvee naangetroffen ,da tmeesta l doorgaat totdiepe rda n 120c m- mv .He ti nd edobb egebracht emateriaa li svaa knage - zakt,waardoo rkomvormig e laagtenzij nontstaan .Bi jrege n stroomtwate rui td eomgevin gnaa rdez elaagten ,waardoo rhe t zeernatt eplekke nzijn . Vanweged eheterogen eopbou wva nd egronde ni se rgee nprofiel ­ beschrijvingva ngemaak te ngee ngrondwatertra p aantoegekend .

4.2 Toevoegingen

Met tientoevoeginge ngeve nw ebodemkundig ekenmerke nwee rdi e voorkomenbi jvele ,overigen sonderlin g sterkverschillend e gronden (bijvoorbeeld eenzavel -o fkleide ko pverschillend e zandgronden;ee nkeileem -o fpotkleiondergron d bijveengronden , moerigegronde ne nzandgronden) .

z/... Stuifzanddek,1 5à 4 0c mdi k

Eenstuifzandde kkom tvoornamelij kvoo rbi jd ehoger epodzol - grondeno pd eovergan gnaa rd estuifzandgronden .He tbestaa t uithumusarm ,leemarm ,mati g fijnstuifzand .

k/... Kleidek,1 5à 4 0c mdi k

Eenkleide kkom tvoo rbi jveldpodzolgronden ,laarpodzolgronden , gooreerdgronden envlakvaaggronde n inhe tnoorde nva nhe tge ­ biedme t textuurcode ...53.He tbestaa toverwegen d uithumeuze , lichtezavel ,doc hplaatselij k ookui tzwar ezave lo fzelf s Ill

lichteklei .I ntegenstellin g totwa td e textuurcodeaangeeft , ishe tkleide kster klemig .D ezavel -o fkleidekke nzij nont ­ staandoo rvermengin gva nd ebovengron d metzeekle i (naover ­ stroming), terpaarde ,keilee mo fpotklei .

s/... Zanddek,5 à 1 5c mdi k

Hetzandde kkom tallee nvoo rbi jvlierveengronde n tenzuidweste n vanEe ne nbestaa tui thumusar m tothumeus ,zwa klemig ,mati g fijnzand .

...Il Plaatselijkkattekle ibeginnen d binnen8 0c m- mv .e n tenminst e 10c mdi k

Toevoeging ...Il isgebruik tbi jd ebroekeerdgronde nkW ge nd e poldervaaggrondenMn74C .D ekattekle ikom tvoo ri ngronde ni n hetnoorde nva nhe tgebie dwaa rmarien eafzettinge n uitwiggeni n hetveen .Voo r informatieove rhe tontstaa nva nkattekle iverwij ­ zenw enaa r2.2.1.4 .

,/v Moerigmateriaa lbeginnen d tussen4 0e n12 0c m- mv .e n tenminst e 20c mdi k

Toevoeging ,../vkom tvoo rbi jd evlakvaaggronde n end etuin - eerdgronden.He tbetref topgehoogd epercele no fopgevuld edob - ben.He tvee ni soverwegen d sterkgeklonke ne nmoeilij kt eher ­ kennene ngaa tveela ldoo rto tdiepe rda n 120c m- mv .

.../x Keileembeginnen d tussen4 0e n 120c m- mv .e nte n minste 20c mdi k

Keileemkom tove rgrot eoppervlakte nvoor ,vrijwe luitsluiten d bijzandgronde n enmoerig egronden .D ekeileemdikt evarieer t vanenkel edecimeter s totenkel emeters .D edunst epakkette n (plaatselijkdunne rda n3 0cm )bestaa nui tmi no fmee r verweerde,rull ekeileem .D edikker epakkette nzij nstugge re n vrijdicht . 112

.../p Potkleibeginnen d tussen4 0e n12 0c m- mv .e nte n minste 20c mdi k

Potkleikom tglobaa lron dRode nvoor ,overwegen d bijzandgronde n enmoerig egronde ne nbestaa tui tzee rzwar e (>50%lutum )oud e klei.D ebovenst e4 0 à 100c mva nhe tveela lmeter sdikk epakke t potklei isgrij se nroesti g enplaatselij kvermeng dme tkeileem . Hieronderkom tgrijszwart epotkle ivoor ,di eo penkel eplaatse n binnen 120c mdiept ekalkrij k is.Dez ekalkrijk e potklei isvaa k minderzwaa re ngelaagd .Zowe ld ekalkrijk eal sd ekalkloz e potkleii sslech tdoorlatend .

.../ A Afgegraven

Deafgegrave ngronde nbetreffe noverwegen d ingroott evariëren ­ deoppervlakte nbinne nd ezandgronden .Vrijwe laltij d zijnz e meerda n4 0c mafgegrave ne nplaatselij k zelfsto tmee rda n 100c mdiepte .

.../H Opgehoogd

Opgehoogdegronde nworde naangetroffe nbinne nd eveengronden , demoerig egronde ne nd ezandgronden .He tbi jd eophogin gge ­ bruiktemateriaa lbestaa tveela lui tzand ,doc he ri soo kkei - leem,potklei ,pui nenz .gebruikt .

.../F Verwerkt

Verwerktegronde nkome nove rgrot eoppervlakte nvoo rbi jd e zandgronden,zoal si nhe tSteenbergervel d eni nhe tzuide nva n hetgebied .Oo kbi jd eveengronde n enmoerig egronde nkome ni n meero fminder emat everwerkt egronde nvoor .

4.3 Overige onderscheidingen

Eenaanta li nhoofdzaa kgeografisch ebijzonderhede n isal s overigeonderscheidinge n aangegeven.Bebouwing ,wege ne nwa ­ terlopenspreke nvoo rzichzelf . Tothe tope nwate rzij ngereken d enkelenatuurlijk eplasse n (waaronderee naanta ldobben )e nplasse ndi ezij nontstaa ndoo r zandwinning,zoal ste nweste nva nSteenberge ne nbi jAlteveer . Totd emoerasse nbehore nd eoverig edobben .I nhe tverlede n zijndez elaagte nme tvee ndichtgegroei d envervolgen si n 113

veelgevalle nuitgeveend ,waarn aee nwaterpla sachterbleef . Hierinkwa mvana fd ekante nopnieu wd eveengroe io pgang .Bi j deontginnin g zijnd erande nva nee naanta ldobbe ngedicht . Deker nva nd edobb ei sblijve nbestaa ne no pd ekaar tal s openwate ro fal smoera saangegeven . Deterpachtig ehoogte ndi e inhe tnoordelijk eveengebie dvoor ­ komen,hebbe noverwegen d eenhoogt eva n5 0c mto t 1m e nee n doorsneeva n 10to t3 0m .Z ebestaa nui tvenig ,terpachti gma ­ teriaalo fui theterogen e zavelo fklei .Wi jdenke nda noo k datee ndee lva nd ehoogte nal sveenter pe nee nande rdee lbi j hetlosse nva nterpaard e isontstaan .

4.4 Beschrijvingva nd egrondwatertrappe n

II GHG <40c m- mv . GLG50-8 0c m- mv . 1377,3h a= 10,8 %

Verbreiding: Inhe tnoorde nva nhe tgebied ,i nd ebeekdalen , tenzuidweste nva nEe ne ni nhe tuiterst ezuide nva nhe tge ­ bied. Beschrijving:Grondwatertra p IIkom thoofdzakelij kbi jveen ­ grondenvoor .He tzij nnatt egronde nwaari nhe tgrondwate r vrijwelnooi t dieperda n8 0c mwegzakt .I nd ewinte rstaa the t grondwatervaa kondiepe rda n2 0c me nsom szelf sbove nhe t maaiveld. Ingebiede nwaa rd ewaterafvoe r isverbeterd ,o.a . langsbeke ne nsloten ,ka nee ndieper eGH Gvoorkomen .He tbe ­ treftda nveela lsmall estroke ndi enie to pd ekaar tafge ­ grensdkonde nworden .

III GHG <40c m- mv . GLG80-12 0c m- mv . 1603,1h a- 12,6 %

Verbreiding: Ind ebeekdalen .Verde rvee li nafgeslote n laagtene nove ree ngrot eoppervlakte n tenzuide nva nhe t Leekstermeer.Oo kkom tdez egrondwatertra pvee lvoo ro pd e overgangva nd ezandgronde nnaa rd eveengronde n inhe tnoor ­ denva nhe tgebied . Beschrijving:Grondwatertra p IIIword tvoornamelij kbi jveen ­ gronden enmoerig egronde naangetroffen .D eGH Gkom tvrijwe l altijdbinne n2 5c m- mv .voor .Evenal sbi jgrondwatertra p II isoo kbi jdez egrondwatertra p ingebiede nwaa rd ewateraf ­ voerenigszin sverbeter d is,d eGH G (wat)dieper .

III* GHG <40c m- mv . GLG80-12 0c m- mv . 201,1h a= 1,6 %

Verbreiding:Plaatselij k langsd erande nva nd ebeekdalen , zoalstusse nNor ge nEen .Verde rove rgrot eoppervlakte ni n hetSteenbergervel d enlang sd eNorgervaart . 114

Beschrijving:Grondwatertra p III*i she t"droger edeel "va n grondwatertrap III,d.w.z .da td eGH Gmeesta ltusse n2 5e n4 0 cm- mv .ligt .Dez egrondwatertra pkom tvoo rbi jo.a .veen ­ gronden,moerig egronde ne nzandgronden .He tbetref tvaa k grondenwaarbi jd ewaterafvoe r isverbeter d en/ofgronde nme t eengoe d doorlatendeondergrond .

V GHG <40c m- mv . GLG>12 0c m- mv . 2474,7h a- 19,5 %

Verbreiding:Grot eoppervlakte nversprei d overhe t zandgedeelte vanhe tgebie d enkleiner e oppervlaktenbi jd eveengronde ne n demoerig egronden . Beschrijving:Grondwatertra p Vkenmerk tzic hdoo ree nvri jgro ­ tegrondwaterstandsfluctuati egedurend ehe tjaar .D eGH Gkom t meestalbinne n2 5c m- mv .voor .D eGL Gbevind t zichbi jgron ­ denme t eengoe ddoorlatend e ondergrondmeesta ltusse n 130e n 160c m- mv .Bi jdi eme tkeilee mo fpotkle ii nd eondergron d ligtd eGL Gveela ldiepe rda n 160c m- mv. ,plaatselij kzelf s dieperda n25 0c m- mv .Bi jdez elaatst everoorzaak tee n schijnspiegelo pd ekeilee mo fpotkle id ehog ewaterstan d ind e winter.Dez egrondwatertra p komtoverwegen d voorbi jmoerig e grondene nzandgronde nme tee nkeileem -o fpotklei-ondergrond . Degronde nme tee nkeileem -o fpotklei-ondergron d kunneni nd e winterer gna tzijn ,terwij lz ei nd ezomermaande nplaatselij k verdrogen.

V* GHG <40c m- mv . GLG>12 0c m- mv . 2633,6h a= 20,7 %

Verbreiding:Versprei d overhe tgehel ezandgedeelt eva nhe t gebied;d egrootst eoppervlakte n liggeni nhe tzuiden . Beschrijving:Grondwatertra pV *i she t"droger edeel "va n grondwatertrap V,d.w.z .da td eGH Gmeesta ltusse n2 5e n4 0 cm- mv .ligt .D ediept eva nd eGL Gkom toveree nme tdi ebi j grondwatertrap V.Oo kza lbi jd egronde nme tee ndiep eGL G plaatselijk eenschijnspiege ld eGH Gbepalen .Dez egrondwa ­ tertrapkom tveela lvoo rbi jgronde ndie ,doo ree nverbeterd e ontwatering (o.a.drainage) ,ee nenigszin sverlaagd eGH Gheb ­ ben.I nextree mnatt eperiode nza li ngronde nme tdez eG the t grondwater tijdelijkechte rwe lbinne n2 5c m- mv .voorkomen , terwijlz ei nd ezomermaande noo kkunne nverdrogen .

VI GHG40-8 0c m- mv . GLG >120c m- mv . 2082,0h a= 16,4 %

Verbreiding:Versprei d overhe tgehel ezandgebied ;vri jgrot e oppervlakten liggenron dEen ,Norg ,Langelo ,Peest ,Lievere n ente nooste nva nHui ste rHeide . -115

Beschrijving:Grondwatertra pV Ikom tvrijwe luitsluiten d voor bijzandgronden .He tzij nveela lope ngronde no fgronde nme t matig totgoe ddoorlatend ekeileem ,diepe rda n8 0c m- mv . beginnend.Oo khie rbepaal t eenschijnspiege lnoga leen sd eGHG . DeGL Gkom tbi jd eope ngronde nveela l tussen 150e n20 0c m- mv.voor .Bi jdi eme tkeilee no fpotkle ii nd edieper eonder ­ grond (>120c m- mv. )lig td eGL Gveela lbenede n 200c m- mv .

VII GHG >80c m- mv . GLG>16 0c m- mv . 1258,9h a= 9,9 %

Verbreiding:D egrootst eoppervlakte ngronde nme tG tVI Ikome n voorron d Steenbergen,Langelo ,Norg ,Pees te nbi jHui ste r Heide. Beschrijving:Grondwatertra pVI Ikom tuitsluiten d voorbi j zandgronden.He tbetref tvri jhog egedeelte nme to.a .veld - podzolgronden,haarpodzolgronde n enloopodzolgronden ,veela l opengronde no fme tkeilee mdiepe rda n 120c m- mv .beginnend . DeGH Glig tmeesta l tussen8 0e n 140c mdiepte .D eGL Gkom t vrijwelaltij d dieperda n20 0c m- mv .voor ,plaatselij kzelf s dieperda n30 0c m- mv .D egrondwatertra p VIIvoorkomen dbi j legenda-eenheidZn51/Zd5 1 issamengestel d uitd egrondwater - trappenV Ie nVII * (ziebeschrijvin gvlak -e nduinvaaggronde n Zn51/Zd51).

VII* GHG >80c m- mv . GLG>16 0c m- mv . 480,4h a= 3,8 %

Verbreiding:Hoofdzakelij k rond Steenbergen,Langel oe nNorg . Verderno ggering eoppervlakte nversprei d overhe tzandgedeel - teva nhe tgebied . Beschrijving:Grondwatertra p VII*kom tvoo r ind ehoogst ege ­ deeltenva nd edekzandruggen .He tzij nvrijwe luitsluiten d openzandgronden ,hoewe lplaatselij kbinne n 120c m- mv .dunne , verweerdekeileemlage nvoorkomen .D eGH Glig tdiepe rda n14 0 cm- mv. ,d eGL Gkom taltij d dieperda n20 0c m- mv .voo re n (evenalsbi jG tVII )plaatselij kzelf sdiepe rda n30 0c m- mv .

117

5 DEMAAIVELDLIGGIN G

Demaaiveldliggingskaart ,schaa l 1: 1 000 0 (bijlage 3)geef t perpercee lInformati eove rd ebegreppelin g enhe t reliëfva n hetmaaiveld .D emaaiveldliggin g isbeoordeel d opgron dva nd e mogelijkhedenvoo rmachinal ebewerkin g opgraslan d (maaien, hooischudden enhooi-oprapen) .Bouwlanden ,bosse n ennatuurter ­ reinenzij nnie t inhe tonderzoe kbetrokken . Drainagekom t inhe tgebie dpraktisc hnie tvoor .Eé no fmeer ­ deregreppel svoere nhe tovertollig e oppervlaktewaterveela l af.Dez egreppel sbeperke nechte rd emachinal ebewerking . Inhe tgebie dkome nvee lster kverwaarloosd e greppelsvoor . Zehebbe nhu noorspronkelijk e functie(waterafvoer)vrijwe l verloren.Doo rd everwaarlozin g heefthe tgehel epercee lee n ongelijkemaaiveldsliggin g gekregen.Dez epercele nzij nbe ­ oordeeld alsofe rgee ngreppel svoorkomen . Perpercee l isee ncod eva n4 cijfer svastgesteld ,di ed e begreppeling enhe t reliëfweergeeft .Bi jd ebegreppelin g is geletop : - derichtin gva nd egreppels ; - deafstan d tussend egreppels ; - degreppelinhou d perstrekkend emeter . Degreppelinhou d isglobaa lgeschat . Het Iecijfe rgeef the tgreppelpatroo n in4 onderscheidinge n (1t/ m 4)weer : 1= lengtegreppel(s) :uitsluiten d ind elengterichtin gbegrep - peldepercelen .Al slengtegreppel sworde noo kbeschouw d dwarsgreppelsme t eengreppellengt eva nmee rda n 100m e n ooklengtegreppel sdi emaa ri nee ngedeelt eva nhe tpercee l voorkomen; 2= lengtegreppel(s )me t storendedwarsgreppel(s) ; 3= allee ndwarsgreppel sme tee ngreppellengt eva nminde rda n 100m ; 4= onregelmati g greppelpatroon:greppel sdi everspringen , lengte-e ndwarsgreppel s oponregelmatig e afstand opgedeel ­ tenva npercele nenz . Het2 ecijfe rgeef td eafstan d tussend egreppel sonderlin g weerof ,indie nmaa réé ngreppe lvoorkomt ,d eafstan d tussend e sloote nd egreppe l (akkerbreedte)i n3 onderscheidinge n (1t/ m3) : 1= onderling egreppelafstan d>1 4m ; 2= onderling egreppelafstan d 10-14m ; 3= onderling e greppelafstand<1 0m . Plaatselijkka nd eonderling eafstan d tussend egreppel sva n eenzelfd epercee lverschillen d zijn;da ni sd emees tvoorkomen ­ deafstan daangegeven . Het 3ecijfe rgeef td egreppelinhou d in3 onderscheidinge n (1t/ m 3)weer : 1= inhou dminde rda n0, 1 m3 perstrekkend emeter ,weini go fgee n landverlies; 118

2= inhou d0,1-0, 3m 3 perstrekkend emeter ,gemiddeld egreppels ; 3= inhou d>0, 3m 3 perstrekkend emeter ,bred egreppel smeesta l metvee llandverlies ; Degreppelinhou d kanbinne nhetzelfd epercee lnoga lverschillen ; opd ekaar t isda nd egemiddeld e inhoudweergegeven . Het4 ecijfe rgeef the t reliëfwee r in4 onderscheidinge n (0t/ m 3): 0 •vlak ,e rkome nnagenoe g geenhoogteverschille nvoor .Gee n beperkingenbi jbewerking ; 1» lich tonegaal .He tpercee lheef tenig ebeperkinge nbi jhe t gebruikva nlandbouwmachines ; 2= mati gonegaal .He tpercee lheef tbi jhe tgebrui kva nland ­ bouwmachinesvri jgrot ebeperkinge n (rijsnelheid); 3» ster konegaal .D ebeperkinge nbi jhe tgebrui kva nlandbouw ­ machineszij nzee rgroot .E rkome nvri jgrot ehoogtever ­ schilleno pkort eafstan dvoo re nplaatselij k steilwandjes doorafgraving . Indienbinne nee npercee lgee ngreppel svoorkomen ,i sdi taan ­ gegevenme td e lettere .Daarachte r staatda nee ncijfe rvoo r hetrelië f (bijv.e2) .Veroorzake n sterkverwaarloosd e greppels deonegaliteit ,da ni sd ecod e (bijv.e2 )omcirkeld . 119

BODEMGESCHIKTHEID VOORAKKER -E NWEIDEBOU W

6.1 Inleiding

Debodemkaar tgeef the tvoorkome ne nd everbreidin gva nd e grondendoo rmidde lva nkaarteenhede nweer .D eeigenschappe nva n diegronden ,zoal sopeenvolgin gva nhorizonten ,textuur ,orga - nische-stofgehaltee ngrondwaterstand ,zij ni nd evoorgaand e hoofdstukkenbeschreven . Indi thoofdstu kgeve nw einformati eove rhe tgedra gva nd e gronden inallerle igebruikssituaties :ho egevoeli g isd egron d voorvertrappin gbi jbeweide no fvoo rinsporin gbi jberijden , hoeveelvoch tka nd egron d leverenaa nd egewassen ,enz .Bo ­ vendiengeve nw ed egeschikthei d vand egron dvoo rverschillen ­ devorme nva nbodemgebrui kaan .Daarto ehebbe nw ed egegeven s vand ekaarteenhede n gecombineerd metgegeven sove rhe tkli ­ maate nander eecologisch e factorene nme td eeigenschappe n vanhe tbodemgebruik ,e nvervolgen svertaal d ininformati e overhe tgedra g end egeschikthei d vand egronden . Dezeinterpretati evind tplaat svolgen see nschem ada tlande ­ lijkword t toegepast enwaarvoo r landelijknorme ngelde n (Haansed. ,1979) .Me t ingangva n 1985word tbi jd ebodemge - schiktheidsbeoordeling voorgrootschalig ekarteringe nd estevig ­ heidva nd ebovengron d ingedeeld invij fgradaties .D eindrin - gingsweerstand (Iw)va nee nme tgra sbegroeid ebovengron di n dewinte re ni nhe tvoorjaa re nd eindringingsweerstan d bij bouwlandvóó rd egemechaniseerd e grond-e ngewasbehandelings - maatregelenvorme nd ebasi svoo rd evijf-deling .D egrenswaar ­ denvoo rd eindringingsweerstan d vand evijf-delin g liggen andersda ndi eva nd edrie-deling ,di ew ebi jd ebodemgeschikt - heidsbeoordeling vand eBodemkaar tva nNederland ,schaa l 1 :5 0000 ,gebruiken .He t isdu snie tmogelij kd egradatie s vandez etwe eindelinge nonderlin g tevergelijken .Di tgeld t eveneensvoo rd ebodemgeschiktheidsklassen .

6.2 Het interpretatiesysteem

Afbeelding 20geef t schematisch deprocedur eweer ,di ew ebi j hetinterpretere nva nd ebodemkaar thebbe ngevolgd .Objec tva n interpretatie zijnd eafzonderlijk ekaarteenhede nva nd ebodem ­ kaartof ,precieze rgezegd ,d eto tee nbepaald ekaarteenhei d behorendeverzamelin g gronden.Bi jd einterpretati ehebbe nw e alleenrekenin ggehoude nme t deeigenschappe nva nd egronde n zoalsdi eo pd ebodemkaar t zijnweergegeven ,d.w.z .zoal sdi e bestondenbi jd eopname .Onzuiverhede ndi ebinne nee nkaarteen ­ heidkunne nvoorkomen ,blijve n inhe talgemee nbi jd einterpre ­ tatiebuite nbeschouwing . 120

bodemkaart

v

kaarteenheid

A

V bodemeigenschappen klimaat en andere ecologische factoren

V beoordelingsfactore n in gradaties l\ \ ! eisen i v m beperkingen bodemgebruik

\f geschiktheid in

hoofdklassen middenklassen

Afb. 20 Schema van de interpretatieprocedure.

Alseerst e stap ind einterpretatieprocedur e ontlenenw eaa n delegend ava n debodem -e ngrondwatertrappenkaar te nd ebe ­ schrijving vand egronde n inhe t rapport,gegeven sove rd e eigenschappen vand egronden .Vervolgen sworde nui tdez eeigen ­ schappen enmeesta lsame nme t aanvullende kennis,o.a .betref ­ fendehe t klimaat ofbepaald e aspectenva nhe tbodemgebruik ,d e beoordelingsfactoren opgebouwd end egradatie s ervoorvastge ­ steld. Eenbeoordelingsfacto r isee nme t degron d samenhangende factor waarmee eenvoo rhe tbodemgebrui kbelangrij k proces,ee nge ­ dragsaspect ofee ngroeiplaatsomstandighei d wordtbeschreven . Voorbeeldenva nbeoordelingsfactore n zijn:vochtleveren d vermo­ gene nstevighei d vand ebovengrond . Eenbeoordelingsfacto r is meestal een"bouwsel "va nverscheiden ebodemeigenschappen .Z o bepalen eigenschappen alsorganische-stofgehalte ,textuu re n ookd evochttoestan d debeoordelingsfacto r stevigheid vand e bovengrond,di ehe t gedragva nd egron dbi jbetredin g enberij ­ dingkarakteriseert .Som sspele n ookniet-bodemkundig e factoren eenrol ,zoal sbi j debeoordelingsfacto r vochtleverend vermogen, waarbijnaas t bodemkundige factoren ookklimaatsfactore n (neer­ slage nverdamping )va n invloed zijn. 121

Hetnivea uo fd erelatiev ebetekeni sva nhe tdoo ree nbeoorde ­ lingsfactoraangeduid eproce so fgedragsaspec t vand egrond , gevenw ewee rme td egradatie ,waarva ne rpe rbeoordelingsfac ­ tordri eo fvij fzij nonderscheiden .D egrenze nva nd egrada ­ tiesligge nbi jvoo rhe tbodemgebrui kkritisch ewaarde n (drem­ pelwaarden). Vergelijkenw ehe tbestaand eme the tvoo ree nbepaal dgebruiks - doelva nd egron dvereist eo fgewenst enivea uva nee nbeoorde ­ lingsfactor,da nkunne nw ebeperkinge n indentificeren.D ebeoor ­ delingsfactorengeve nd epositiev easpecte nva nd ebodemge ­ steldheid;d ebeperkinge nzij nd enegatiev ekante nervan . Bijvoorbeeld:bi jd ebeoordelingsfacto r ontwateringstoestand is debeperkin gwateroverlas t enbi jvochtleveren d vermogengevoe ­ ligheidvoo rverdroging . Inparagraa f6. 3 besprekenw ed ebe ­ oordelingsfactoren enhu ngradaties . Bijd evolgend e stapi nd einterpretatieprocedur e plaatsenw e dekaarteenhede n ind eklasse nva nd ebodemgeschiktheidsclassi - ficatiesvoo rakkerbou we nweidebouw . Onderbodemgeschikthei d verstaanw ed emat ewaari nd eeigen ­ schappenva nee ngron dvoldoe naa nd eeise ndi eee nbepaald e vormva nbodemgebruik ,hie rakkerbou we nweidebou we raa nstelt . Bijd ebodemgeschiktheidsclassificati egroepere nw ed egronde n naarhu ngeschikthei dvoo rd ebetreffend evor mva nbodemgebruik . Debeoordelingsfactore n gebruikenw eal sinstrumen t omkaart ­ eenheden ingeschiktheidsklasse n teplaatsen .Bepaald ecombina ­ tiesva ngradaties ,toegeken d aanrelevant ebeoordelingsfacto ­ ren,leide n totbepaald egeschiktheidsklassen .O mkaarteenhede n ingeschiktheidsklasse n teplaatse nme tbehul pva nd egradatie s vand erelevant ebeoordelingsfactoren ,zij ni noverle gme t teelt-e ngewasdeskundige n sleutelsontworpen . Debodemgeschiktheidsclassificati eheef ttwe eniveaus .He t hoogsteniveau ,da tva nd ehoofdklassen ,maak tonderschei din : 1gronde nme t ruimemogelijkheden ; 2gronde nme tbeperkt emogelijkheden ; 3 grondenme tweini gmogelijkheden . Hettweed enivea uverdeel t iederehoofdklass e inee naanta l middenklassen,omschreve ni nterme nva nhe tbetreffend ebodem ­ gebruik;hieri nzi tgee nvolgord eva nwaardering . Ofd egeschikthei d dieme t degeschiktheidsklass eword taange ­ duid,oo kwerkelij kverwezenlijk t kanworden ,hang t echternie t alleenva nbodemkundig e factorenaf .Eise ndi eligge no phe t gebiedva nd elandinrichting ,d eeconomi ee nd ebedrijfsvoerin g zijnmed eva ngroo tbelang .Dez easpecte nhebbe nw enie tbeoor ­ deeld;w egaa ne rva nui tda taa nee naanta li ndi tverban dbe ­ langrijkevoorwaarde n- randvoorwaarde n ofachtergrondveronder ­ stellingen- voldaa nis .I nd eparagrafe n6. 4 en6. 5 bespreken wed ebodemgeschiktheidsclassificati e voorakker -e nweidebouw . Behalved eactuel egeschiktheid ,da ti sd egeschikthei d die geldtvoo rd ebestaand ebodemgesteldheid ,afgelei dui td egra ­ datiesva nd ebeoordelingsfactoren ,kunne nw eoo kbepale nwelk e 122

geschiktheid degronde nzulle nhebbe nn abepaald eingrepen , bijv.verbeterd eontwatering .Al sgevol gva nzo' n ingreepzul ­ lend egradatie sva n sommigebeoordelingsfactore nverandere ne n daarmeed egeschiktheid .W espreke nda nvan :geschikthei dvoo r (metnaa mgenoemd egebruiksvorm )n a (metnaa mgenoemd e ingreep), kortweg:geschikthei dn aingreep .D e geschiktheidsclassificatie naingree pgeef t geeninformati eove rd ekoste nverbonde naa n deingreep ,maa rgeef tallee nantwoor d opd evraa gwa td ege ­ schiktheid zalzij nn arealiserin gva nee nnieuw ebodemkundig e situatie.

6.3 Debeoordelingsfactore n

Hetbelangrijkst e elementva nd einterpretati e ishe tvaststel ­ lenva nd egradatie sva nd ebeoordelingsfactore nvoo rd ekaart - eenheden,omda tdaaro pd eplaatsin gva nd egronde n ingeschikt - heidsklassen isgefundeerd .

6.3.1 Ontwateringstoestand

Deontwateringstoestan d heeftbetrekkin go pd efrequenti ee nd e lengteva nd eperiode nwaari nd egron dnie to fmaa rgedeelte ­ lijkme twate r isverzadigd .He tgaa tvoora lo mda tdee lva nd e grondwaari nhe tbodemleve n zichvoornamelij kafspeel t enwaar ­ ind eplantewortel s zichbevinden ;gewoonlij k isdi td eboven ­ ste5 0à 10 0cm . Deontwateringstoestan d duidt opd emat ewaari nhe tporiënstel - seli ndi tdee lva nd egron dme t lucht isgevul d end ewijzi ­ gingendi ezic hhieri n ind eloo pva nhe tjaa ronde rinvloe d vanneerslag ,verdampin g enafvoe rvoordoen .I nNederlan dme t zijndoorgaan sondiep egrondwaterstande nbepaal td ediept eva n degrondwaterstan d het luchtgehalte inbelangrijk emate .Daar ­ omneme nw evoo rdez ebeoordelingsfacto r eengrondwaterstan d enwe ld egemiddel dhoogst egrondwaterstan d (GHG)al svoor ­ naamstemaatsta fvoo rd eindelin gaan . Erzij nvij fgradatie s (tabel1 )

Tabel 1Gradatie s inontwateringstoestan d end edaarme e overeenkomende grond- watertrappen engemiddel d hoogste grondwaterstanden.

Gradatie Benaming Grondwatertrap GHGvolgen s Ct-inde- CHC-referen- deling tiewaarde (cm -mv. ) (cm- mv. )

1 zeer diep VII, VII* >80 >80 2 vrij diep IV,V I 40-80 40-80 3 matig diep II*, III*,V * «f0 "droger deel" 25-40 4 vrij ondiep II, III,V som s I <40"natte r deel" 15-25 5 zeer ondiep Isom s II <40"zee r natdeel " <15 123

6.3.2 Vochtleverend vermogen

Hetvochtleveren d vermogengeef td ehoeveelhei dvoch taan ,di e degron d inee ngroeiseizoe nva n 150dage n (15apri l- 15septem ­ ber)e ni nee n 10%-droogtejaaraa nhe tgewa ska nleveren .D e grootteerva nword tbepaal d doord ehoeveelhei d beschikbaar vocht ind ebewortelbar e zonevermeerder dme td ehoeveelhei d dievanui the tgrondwate raa nd ebewortelbar e zoneka nworde n geleverd. Erzij nvij fgradatie s (tabel2 )

Tabel 2Gradatie s invochtleveren d vermogen.

Gradatie Benaming Ordeva ngroott e vanhe t vochtleverend vermogen(cm )

1 zeer groot >200 2 vrijgroo t 150-200 3 matig 100-150 't vrij gering 50-100 5 zeer gering <50

6.3.3 Stevigheidva nd ebovengron d

Debeoordelingsfacto r stevigheid vand ebovengron d geeftee n aanduidingva nhe tweerstandsvermoge nva nee nme tgra sbegroei ­ debovengron d tegenbetredin g doorve ee nhe tberijde nme t landbouwmachines.I sdez eweerstan d onvoldoende,da nvertrap t hetve ed egron d ene rontstaa nspore nbi jhe tberijden .D e gevolgenbi jweidebou wzijn :beweidingsverliezen ,beschadigin g vand ezod ee nachteruitgan g vanhe tgrasbestand . Ind eakkerbou w leidtonvoldoend edraagkrach t totmoeilijkhede n bijd egrondbewerkinge n end everzorgin gva nhe tgewa sbi jd e oogstwerkzaamheden.Bi jd eakkerbou wbeoordele nw ed estevig ­ heidva nd ebovengron dme tdezelfd emethod eal sbi jd eweide ­ bouw. Erworde nvij fgradatie snaa rgevoelighei d voorvertrappin gbi j beweidene ninsporin gbi jberijde nonderscheide n (tabel3) . Degemete n indringingsweerstand isee nmaa tvoo rd estevigheid . Dezei sbepaal tme tee nBarentse npenetromete rme tee nconu s van5 cm 2 enee ntophoe kva n60° .D eindelin gberus to pd este ­ vigheid ind ewinte r (mogelijkhedenvoo rhe tuitrijde nva n mest,voo ruitloo pva nhe tve ee nwinterbeweiding )e nd este ­ vigheid inhe tvoorjaa r (beginva nhe tweideseizoen) . 124

Tabel 3Gradatie s instevighei d vand e bovengrond.

Gradatie Benaming Indringingsweer- Gevoeligheid voor vertrappingbi j stand( i n MPa) beweiden en inspon'ng bijberijde n bij CHG CVG

1 zeer groot >0,6 >0,6 winter weinig of niet voorjaar niet zomer niet herfst niet

2 vrij groot 0,3-0,6 >0,6 winter matig voorjaar wei n i g of niet zomer niet herfst niet 3 matig 0,3-0,6 0,3-0,6 winter matig voorjaar matig zomer niet herfst wei n i g of niet

0,3 winter sterk voorjaar matig zomer weinig of niet herfst matig

5 zeer gering £0,3 £0,3 winter sterk voorjaar sterk zomer wei ni g ,mati g of sterk herfst sterk

6.3.4 Verkruimelbaarheid

Verkruimelbaarheid geeftee naanduidin gva nhe tgema kwaarme e debouwvoo r zichlaa tverkruimele n enva nd ebreedt eva nhe t vochtgehalte-traject waarbinnendi tmogelij k is.Voo rd eakker ­ bouwgeld t deverkruimelbaarhei d alsee nmaa tvoo rd ebewerk ­ baarheidva nd egrond .D egradati evoo rd everkruimelbaarhei d kanworde nafgelei d uithe tlutum- ,kalk -e norganische-stofge - halteva nd ebouwvoor .Bi jd ebeoordelin gword taangenome nda t debouwvoo ree nvochtgehalt eheef tda tbinne nhe tvereist e vochtgehalte-traject valt.D ebeoordelin gva nd eontwaterings ­ toestand geefthe tglobaa laa nwa tvoo rmogelijkhede n eri n hetvoor -e nnajaa rzijn ,wannee rhe tvoo rgrondbewerkin gge ­ wenstevochtgehalt eword tbereikt . Erzij ndri egradatie s (tabel 4). 125

Tabel 4Gradatie s inverkruimelbaarheid .

Gradatie Omschrijving

1 gemakkelijk verkruimelbaar over eenbree d vochtgehalte-traject 2 tamelijk gemakkelijk verkruimelbaar over eenbetrekkelij k breed vochtgehalte-traject 3 moeilijk ofvri j moeilijk teverkruimele n over eennau w vochtgehalte- traject

Dezebeoordelingsfacto r is (voord e geschiktheidsbeoordeling voorakkerbouw )allee n toegepastbi jd epoldervaaggronde ne n tuineerdgrondene nbi jd egronde nme tee nzavel -o fkleidek .

6.3.5 Structuurstabiliteit inverban dme tverstuive n

Debeoordelingsfacto r structuurstabiliteit i.v.m.verstuive n geeft deweerstan dva nd ebovengron d tegenverstuive naan . Verstuiventreed tvoora lo pi nee ndroo gvoor -o fnajaa ro pon ­ begroeide"droge "zand -e nveengronden .He tleid to.a .to tver ­ liesva nd ei nd ebouwvoo raanwezig eorganisch e stof (verschra­ ling), to tbeschadigin gva nkiemplante ne nto tverlie sva nzaai ­ zaade nkunstmest . Indi tgebie d zijnd egronde nnie to pverstuive nbeoordeeld . Deleemarme -e nzwa klemig egronden ,me tG tVI ,VI Ie nVII *kun ­ nenbi jgebrui kal sbouwlan d enbi jenig edroogt eechte rvri j snelverstuiven .

6.4 Bodemgeschiktheidsclassificatie

6.4.1 Bodemgeschiktheidsclassificatievoo rakkerbou w

Intabe l5 zij nd e landelijkonderscheide nhoofdklasse nva nd e geschiktheidsclassificatievoo rakkerbou w enhu nonderverde ­ lingopgesomd .He t inpassenva nd ekaarteenhede n ind egeschikt - heidsklassegebeur tvoornamelij kme tbehul pva nd ebeoordelings ­ factorenontwateringstoestand ,vochtleveren d vermogen,stevig ­ heidva nd ebovengrond ,verkruimelbaarhei d enstructuurstabili ­ teit.Bi jgronde nme t ruimemogelijkhede n isverde rrekenin g gehoudenme td eaar dva nd ebovengrond :"klei "enerzijds ,te ­ genover"zand "o f"moeri gmateriaal "anderzijds ,ee nonderschei d rechtstreeksa f teleze nui td ekaarteenheid .Bi jakkerbou w opeerstgenoemd e grondeni sveela lee nander ee nruimer egewas - senkeuzemogelij k (kleivruchtwisseling)da no pgronde nme tee n bovengrondva nzan do fvee n(zandvruchtwisseling) . 126

Debodemgeschiktheidsclassificati evoo rakkerbou w gaatui tva n eenzuive rakkerbouwbedrij fva n tenminst e 30h ame tee nbouw ­ planva n40 %o fmee rhakvruchte ne nverde rgranen .Voo rzove r geengebrui kword tgemaak tva nloon -o fcombinatiewerk ,i sd e mechanisatiegraad zodanig,da tme t eenminimu maa nmankrach t dewerkzaamhede n aanbode me ngewa skunne nworde nuitgevoerd . Verkaveling enontsluitin gmake nhe tmogelij k degewasse ni n eenhedenva ngrot eoppervlakt e tetelen .D ebodemvruchtbaar ­ heidheef the tvoo rd ebodemkundig e situatiegewenst enivea u enhe tbedrij fword t goed geleid.Ieder ekaarteenhei dword t beoordeeld alsofhe tgehel ebedrij fui tgron dva ndi eeenhei d bestaat.

Tabel 5Bodemgeschiktheidsklasse n voor akkerbouw.

Hoofdklasse1 Gronden metruim e mogelijkheden voor akkerbouw

1.1 Kleivruchtwisseling 1);hoo g opbrengstniveau 3);weini g teeltrisico; goed berijdbaar en bewerkbaar. 1.2 Kleivruchtwisseling; matig tothoo g opbrengstniveau; enig teeltrisico; tendel e beperkt berijd- of bewerkbaar. 1.3 Zandvruchtwisseling 2);hoo g opbrengstniveau 3);weini g teeltrisico; goed berijdbaar en bewerkbaar. 1.* Zandvruchtwisseling;mati g tothoo g opbrengstniveau; enig teeltrisico; tendel e beperkt berijdbaar; goed bewerk­ baar.

Hoofdklasse 2 Gronden metbeperkt e mogelijkheden voor akkerbouw

2.1 Vrij groot teeltrisico; veelal beperkt berijdbaar. 2.2 Vrij groot teeltrisico; beperkt bewerkbaar. 2.3 Vrij groot teeltrisico; vochttekort.

Hoofdklasse 3 Gronden metweini g mogelijkheden voor akkerbouw

3.1 Zeer groot teeltrisico; zeer beperkt berijdbaar ofbe ­ werkbaar. 3.2 Zeer groot teeltrisico; groot vochttekort.

1)Vruchtwisselin g meto pklei -e nzavelgronde n gebruikelijke gewassen:win - tertarwe, zomergranen, aardappelen, suikerbieten, handelsgewassen. 2) Vruchtwisselingme to pzand - enveengronde n gebruikelijke gewassen: zomer­ granen, aardappelen, suikerbieten, maïs. 3) Normen voor "hoog" opbrengstniveau: kleivruchtwisseling zandvruchtwisseling wintertarwe >8000 kgpe rh a >6500 kgpe rh a zomertarwe >6000 kgpe rh a >5000 kgpe rh a zomergerst >5800 kgpe rh a >4800 kgpe rh a consumptie-aardappelen >k5 tonpe rh a >40to npe rh a suikerbieten >55to npe rh a >50to npe rh a maïs >13to nd spe r ha 127

6.4.2 Bodemgeschiktheidsclassificatievoo rweidebou w

Intabe l6 zij nd elandelij konderscheide nhoofdklasse nva nd e geschiktheidsclassificatievoo rweidebou we nhu nonderverdelin g opgesomd.He t inpassenva nd ekaarteenhede n ind egeschiktheids - klassengeschied tme tbehul pva nd ebeoordelingsfactore nontwa ­ teringstoestand,vochtleveren d vermogene nstevighei d vand e bovengrond. Degroott eva nhe tvochtleveren d vermogenword tbepaal ddoo r dehoeveelhei d beschikbaarvoch t ind ebewortelbar e zone,ver ­ meerderdme td ehoeveelhei d dievanui the tgrondwate rka nwor ­ dennageleverd .Va nmeerjari g grasi sbeken d datd eeffectiev e worteldiepte ca.30-4 0c mbedraagt :85 %va nd ewortel sgaa t nietdiepe rda n3 0cm . Debodemgeschiktheidsclassificati evoo rweidebou wgaa tui tva n eenintensie fweidebedri jf ,gerich t opd emelkveehouderij ,me t eenoppervlakt eva n2 0h ao fmee re nee nbezettin gva nca .2, 5 stuksgrootve epe rh agra so fpe rh agra splu sgroenvoederge ­ wassen (snijmaïs).He tve egraas t inaantalle nva nvel etien ­ tallenstuks .Gedurend ed eweideperiod emake ndez ekoppel stwee ­ maaldaag sd egan gnaa rd ecentral emelkstal .Va nd esta lword t dedrijfmes tuitgerede nove rhe t land optijdstippe ndi evoo r debedrijfsvoerin ge nd egrasgroe iz ogunsti gmogelij kzijn .E r wordtvee lstiksto fal skunstmeststiksto f gegeven (ca.30 0k g Npe r ha). Verzorging enonderhou dva nhe tgraslan d end ewin ­ ningva nruwvoe rworde nmeesta lme tzwar ewerktuige nuitge ­ voerd.Verkavelin g enontsluitin g zijnzodani gda the tmogelij k ismodern ebeweidingssysteme n toet epassen .D ebodemvrucht ­ baarheidheef the tvoo rd ebodemkundig e situatiegewenst eni ­ veaue nhe tbedrij fword tgoe dgeleid .W ebeoordele nieder e kaarteenheid alsofhe tgehel ebedrij fui tgron dva ndi eeen ­ heidbestaat .

6.5 Geschiktheid vand egronde nvoo rakker -e nweidebou w

Deresultate nva nd ebodemgeschiktheidsbeoordelin g voorakker ­ enweidebou wi nd ehuidig etoestan d enn aingree pzij nweerge ­ geven intabe l7 e n8 . Bijgronde nme tee nkeileem -o fpotklei-ondergron d beginnend tussen4 0e n12 0c m- mv . (toev. ,.,/x,resp ..../p )kunne ngro ­ teverschille n ind egeschikthei d voorakker -e nweidebou w voorkomen.E ri sbi jd etoekennin gva nd ebeoordelingsfactore n vanuitgegaa nda td ekeilee mo fpotkle io pca .8 0c m- mv . begint.Indie ndez eechte r (diepero fondieper )voorkomt ,kunne n debeoordelingsfactore n voorzowe lontwateringstoestand ,vocht ­ leverend vermogene nstevighei dva nd ebovengron dafwijke nva n die,di ezij naangegeve n intabe l7 e n8 .Di tgeld tderhalv e ookvoo rd etoegekend egeschiktheidsklassen . 128

Tabel 6 Bodemgeschiktheidsklassen voor weidebouw.

Hoofdklasse 1 Gronden met ruime mogelijkheden voor weidebouw

1.1 Hoge bruto-produktiej weinig beweidingsverliezenj ten dele beperkt berijdbaar in de winter. 1.2 Hoge bruto-produktie; weinig beweidingsverliezen ,behal ­ ve in natte jaren; beperkt berijdbaar in de winter en ten dele ook in het voorjaar. 1.3 Hoge bruto-produktie, behalve in droge jaren; weinig beweidingsverliezen; ten dele beperkt berijdbaar in de winter. 1.4 Hoge bruto-produktie, behalve in droge jaren; weinig beweidingsverliezen, behalve in natte jaren; beperkt berijdbaar in de winter en ten dele ook in het voor­ jaar.

Hoofdklasse 2 Cronden met beperkte mogelijkheden voor weidebouw

2.1 Hoge bruto-produktie; matige beweidingsverliezen; be­ perkt berijdbaar in de winter en overwegend ook in het voorjaar. 2.2 Matige bruto-produktie; weinig beweidingsverliezen; ten dele beperkt berijdbaar in de winter. 2.3 Matige bruto-produktie; matige beweidingsverliezen; be­ perkt berijdbaar in de winter en overwegend ook in het voorjaar. 2.4 Hoge bruto-produktie; matige tot grote beweidingsver­ liezen; zeer beperkt berijdbaar in de winter en beperkt in het voorjaar.

Hoofdklasse 3 Crond met weinig mogelijkheden voor weidebouw 3.1 Matige of hoge bruto-produktie; grote beweidingsverlie­ zen; zeer beperkt berijdbaar. 3.2 Lage of matige bruto-produktie; weinig beweidingsverlie­ zen; goed berijdbaar. 129

Tabel 7 Geschiktheid van de gronden voor akkerbouw

In actuele toestand Na ingreep Klasse 1:gronden met ruime mogelijkheden

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid­ Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) dei — den- de — den- +toevoe- ling s- klas ling s- klas ging(en ) fact;o - se fact o- se ren X ren X n v dk n v dk • cY35 VII 3. 81 1 2 1 1.4 VII 1 2 1 1.4 Subtota a 1 3. 8 Hn35 VI 85. 92 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 Hn35/F VI 19. 60 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn35 VI 20. 12 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn53 VI 123. 38 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn53/A VI 1. 05 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn55 VI 3. 86 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 tZg35 VI 6. 25 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 cZn55 VI 4. 26 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 EZ35 VI 10. 42 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 EZ53 VI 17. 74 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 EZ53/X VI 27. 67 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 EZ55 VI 19. 23 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 EZ55/X VI 1. 56 2 2 1 1.4 VI 2 2 1 1.4 Subtota a 1 341. 0 zVp/F III* 37. 82 3 1 2 1.4 III* 3 1 2 1.4 zWz/F III* 30. 30 3 1 2 1.4 III* 3 1 2 1.4 Hn35 III* 2. 11 3 1 2 1.4 III* 3 1 2 1.4 tZg35 III* 4. 43 3 1 2 1.4 III* 3 1 2 1.4 tZn35 III* 5. 81 3 1 2 1.4 III* 3 1 2 1.4 tZn35/F III* 2. 04 3 1 2 1.4 III* 3 1 2 1.4 Subtota a 1 83. 0 Hn35 V* 67. 78 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 Hn35/F V* 19. 61 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 Hn53/F V* 167. 31 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn35 V* 12. 60 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn53 V* 53. 77 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn53/A V* 0. 97 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn53/F V* 0. 92 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cHn55 V* 10. 01 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 tZn35 V* 1. 64 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cZn53 V* 26. 12 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 cZn55 V* 1. 02 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 EZ35 V* 0. 43 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.4 Subtotaa 1 362. 0 130

Vervolg tabel 7

In actuele toestand Na ingree 'P

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha) de- den- de- den- +toevoe- 1ings- klas 1in ç |s- klas ging(en) facto- se facto­ se renx ren X n v dk n V d k

zVp/F V* 5.3 9 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 pzWp/F V* 68.0 6 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 zWz/F V» 3.1 6 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 cHn35/x V* 15.9 9 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 cHn35/p V* 22.1 9 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 tZg35 V» 9.8 9 3 2 2 1.4 V» 3 2 2 1.4 EZ53/p V» 2.0 5 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 EZ55/X V» 4.3 6 3 2 2 1.4 V» 3 2 2 1.4 Subtota a 1 131.1 Hn53 III» 4.5 3 3 2 2 1.4 IV 2 2 1 1.4 Hn53/F III* 1.9 4 3 2 2 1.4 IV 2 2 1 1.4 Subtota a 1 6.5 zVs III» 0.4 1 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zVs/F III» 2.8 2 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 pzWp III» 9.0 9 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 pzWp/F III* 2.6 3 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zWp III* 4.6 7 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zWp/F III* 36.4 0 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zWz III» 5.6 3 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 Subtota a 1 61.7 k/cHn53 V» 5.1 4 3 2 21 1.4 VI 2 2 1 1 1.4 k/cZn53 V» 3.2 6 3 2 21 1.4 VI 2 2 1 1 1.4 Subtota a 1 8.4

TOTAAL 997.5

Klasse 2:g ronden metb < ?P

aVz III» 1.9 3 3 1 3 2.1 III* 3 1 3 2.1 aWz/F III» 1.3 3 3 1 3 2.1 III* 3 1 3 2.1 Subtotaa l 3.3 aVz V» 1.4 1 3 2 3 2.1 V* 3 2 3 2.1 aVz/H V» 0.5 1 3 2 3 2.1 V* 3 2 3 2.1 aWp/H V» 2.8 7 3 2 3 2.1 V* 3 2 3 2.1 Subtota a 1 4.8 aWz III* 29.6 6 3 2 3 2.1 III* 3 2 3 2.1 Hn53/x,F III* 0.9 3 3 2 3 2.1 III* 3 2 3 2.1 Subtota a 1 30.6 EK/v,H V* 4.1 0 3 2 31 2.1 VI 2 2 1 1 1.4 EK/p,F V* 3.2 8 3 2 31 2.1 VI 2 2 1 1 1.4 EK/H V* 0.5 0 3 2 31 2.1 VI 2 2 1 1 1.4 Subtota a 1 7.9 131

Vervolg tabel 7

In actuele toestand Na ingree P

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid- eenheid (ha)i de- den- de- den- •toevoe- 1:in g15 - klas 1in g s- kla s ging(en ) fact;o - se fact;o - se ren X ren X n V dk n V d k

EZ35/p V 0. 38 4 2 3 2.1 V* 3 1 2 1.4 Subtota a 1 0. 4 cHn53 VII« 3. 83 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 cHn53/x VII* 6. 43 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 cHd53 VII* 62. 16 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 cHd53/F VII* 1. 26 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 cY53 VII* 92. 05 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 CY53/F VII* 2. 10 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 EZ35 VII* 5. 50 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 EZ53 VII* 72. 28 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 EZ53/X VII* 13. 24 1 3 1 2.3 VII* 1 3 1 2.3 Subtota a 1 258. 9 Hn35 VII 15. 86 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 Hn35/F VII 0. 73 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cHn53 VII Ou. 88 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cHn53/x VII 46. 58 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cHn55 VII 15. 88 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cHd53 VII 95. 05 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cHd53/x,F VII 15. 02 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cHd53/F VII 2. 21 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cY53 VII 20. 80 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cY53/x VII 1. 39 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 CY53/X,F VII 4. 17 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 CY53/A VII 0. 45 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 CY53/F VII 1. 35 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 cZn53 VII 14. 38 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 EZ35 VII 22. 10 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 EZ53 VII 19. 16 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 EZ53/X.F VII 1. 11 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 EZ53/H VII 1. 41 1 3 1 2.3 VII 1 3 1 2.3 Subtotaa 1 364. 5 k/cHn53 VII 1. 10 1 3 11 2.3 VII 1 3 1 1 2.3 Subtota a 1 1. 1 132

Vervolg tabel 7

In actuele toes tand Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha!) de- den- de- den- +toevoe- 1:Lngs - klas - 1:In e|s - klas ging(e n> facto­ se facto­ se ren X ren X n V d k n V dk pzW p VI 12. 43 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 pzWp/F VI 13. 18 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 zWp/F VI 3. 26 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn51 VI 33. 45 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn51/x,F VI 3. 72 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn51/A VI 6. 62 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn51/F VI 5. 72 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53 VI 979. 06 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 z/Hn53/x VI 1. 36 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/x VI 131. 81 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/x,A VI 0. 27 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/x,F VI 32. 68 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/H VI 0. 53 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/A VI 21. 52 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/F VI 319. 96 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn55 VI 1. 12 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn55/x VI 0. 50 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn55/x,F VI 10. 36 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 cHn53/x VI 127. 84 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 cHn53/x,F VI 7. 77 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 tZn53/A VI 0. 78 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 cZr,53 VI 15. 65 2 3 1 2.3 VI 2 3 1 2.3 Subtota a 1 1729. 6 k/Hn53 VI 6. 97 2 3 1 1 2.3 VI 2 3 1 1 2.3 k/cZn53 VI 1. 00 2 3 1 1 2.3 VI 2 3 1 1 2.3 Subtota a 1 8. 0 Hn51 V» 0. 73 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn51/A V* 10. 35 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53 V» 468. 11 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/H V» 2. 41 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn53/A V* 4. 42 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 Hn55 V» 3. 26 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 tZn53 V» 11. 41 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 tZn55 V» 3. 34 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.3 Subtota a 1 504. 0 133

Vervolg tabel 7

In actuele toestand Na ingree> P

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid­ Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de­ den- dei— • den- +toevoe- ling|s - klas ling|S - klas ging(en ) fact;o - se fact;o - se ren X ren X n V dk n V dk

zVp V* 3.2 2 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 pzW p V» 89.6 7 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 pzWp/ x V* 15.73 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 pzWp/x.F V» 20.3 9 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp/H V# 0.2 1 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 zWp V# 27.5 6 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 zWp/F V* 84.5- 5 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 zWz V» 9.2 1 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn35/x V* 16.2 8 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn35/x,F V* 27.4 6 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn51/x,A V» 3.2 2 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn51/x,F V* 3.1 2 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn53/x V» 646.1 3 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn53/x,A V» 4.9 1 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 Hn53/x,F V* 206.6 4 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn53/p V* 14.6 0 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn55/x V* 122.6 1 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn55/x,F V* 183.1 5 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 cHn53/x V» 26.2 7 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 cHn53/x,F V» 4.7 7 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 cHn53/p V» 7.8 0 3 3 2 2.3 V# 3 3 2 2.3 cHn55/p V« 5.9 2 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 tZg55/x V* 8.1 1 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 cZn35/p V* 5.5 7 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 cZn53/p V* 0.6 1 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 Subtota a 1 1537.7 k/Hn53 V» 17.5 6 3 3 2 1 2.3 VI 2 3 11 2.3 Subtota a 1 17.6 k/Hn53/p V* 5.2 5 3 3 2 1 2.3 V* 3 3 2 1 2.3 k/cHn53/p V* 3.1 1 3 3 2 1 2.3 V* 3 3 2 1 2.3 Subtota a 1 8.4 aWp V* 35.9 2 3 3 3 2.3 V» 3 3 3 2.3 aWp/x V* 3.6 2 3 3 3 2.3 v# 3 3 3 2.3 aWz V* 2.8 6 3 3 3 2.3 V* 3 3 3 2.3 Subtota a 1 42.4 TOTAAL 4519.2

Klasse 3:g ronden met weinig mo gelij khed en

Mn74c/1 III-* 2.5 2 3 2 3 3 3. 1 III* 3 2 3 3 3.1 Subtota a 1 2.5 134

Vervolg tabel 7

In actue Ie toestand Na ir igree' P

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid- Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de — den- de — den— +toevoe- 1in j |s- klas- ling s- klas ­ ging(e n) fact ;o- se fact;o - se ren X ren X n V dk n V dk aWp III* 13. 59 3 2 4 3.1 III* 3 2 4 3.1 hWp III* 0. 50 3 2 4 3.1 III* 3 2 4 3.1 Subt o taa 1 14. 1 2W2/F III 69. 11 4 1 3 3.1 III* 3 1 2 1.4 Hn35 III 0. 89 4 1 3. 3.1 III* 3 1 2 1.4 Hn35/F III 1. 21 4 1 3 3.1 III* 3 1 2 1.4 tZg35 III 9. 40 4 1 3 3.1 III* 3 1 2 1.4 tZn35 III 2. 58 4 1 3 3.1 III* 3 1 2 1.4 Subt o taa 1 S3. 2 tZg35 II 4. 99 4 1 3 3.1 III* 3 1 2 1.4 Subto taa 1 5. 0 kWz/F III 0. 57 4 1 3 3 3.1 III* 3 2 3 3 3.1 Subt o taa 1 0. 6 kWp II 1. 52 4 1 3 3 3.1 III* 3 2 2 3 3.1 Subto taa 1 1. 5 zVp/x,F III 2. 48 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 zVp/F III 11. 58 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 zVz III 20. 51 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 zVz/x III 2. 17 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 zVz/p III 0. 58 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 zVz/F III 23. 30 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 zVc III 5. 75 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 Subt o taal 66. 4 aVp III 22. 75 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVp/F III 1. 40 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVz III 230. 10 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVz/p III 1. 29 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVz/F III 8. 11 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVc III 28. 60 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVs III 1. 98 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 aVs/F III 1. 38 4 1 4 3.1 III* 3 1 3 2.1 Subto taal 295. 6 aWz/F III 10. 58 4 1 4 3.1 III* 3 2 3 2.1 Subto taa 1 10. 6 hVp III 39. 52 4 1 4 3.1 III* 3 1 4 3.1 hVp/p III 1. 47 4 1 4 3.1 III* 3 1 4 3.1 hVz III 55. 34 4 1 4 3.1 III* 3 1 4 3.1 hVz/p III 4. 96 4 1 4 3.1 III* 3 1 4 3.1 hVz/H III 2. 50 4 1 4 3.1 III* 3 1 4 3.1 hVc III 18. 11 4 1 4 3.1 III* 3 1 4 3-1.2. » Subto taa 1 121. 9 zVz II 1. 77 4 1 4 3.1 III* 3 1 2 1.4 Subto taa 1 1. 8 135

Vervolg tabel 7

In actuele toestand hl ai r igree P

Legenda- Ot Opp. Beoor­ Mid- Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de -» den- de _ den- +toevoe- line|s - klas ­ ling s- klas ging(e n> facto ­ se fact;o - se ren X ren X n V d k n V d k zVp 1 I 1.9 4 4 1 4 3.1 3 ;n* 3 2 2 1.4 s/Vz 3 I 12.8 4 4 1 4 3.1 3 [II* 3 C*" 1 2 1.4 s/Vz/x ] I 2.8 1 4 1 4 3.1 3 :n* 3 2 2 1.4 zWz ] I 1.1 1 4 1 4 3.1 3 [II» 3 2 2 1.4 Subtotaa l 18.7 pVp ] II 10.96 4 1 4 3 3.1 3 [II« 3 1 3 3 3.1 pVz 3 II 18.1 7 4 1 4 3 3.1 3 rII# 3 1 3 3 3.1 pVz/p 1 II 3.00 4 1 4 3 3.1 3 II* 3 1 3 3 3. 1 pVc ] II 7.87 4 1 4 3 3.1 3 II* 3 1 3 3 3.1 kVc 3 II 9.87 4 1 4 3 3.1 3 [II* 3 1 3 3 3.1 Subtotaa l 49.9 pVp 3 'I 5.71 4 1 4 3 3.1 3 [II* 3 1 3 3 3.1 pVz 3 II 17.75 4 1 4 3 3.i : [II* 3 1 3 3 3. 1 pVz/p 3 [I 8.5 6 4 1 4 3 3.1 3 [II* 3 1 3 3 3. 1 pVk 3 [I 26.5 3 4 1 4 3 3.1 ] [II* 3 1 3 3 3.1 pVc ] [I 365.5 2 4 1 4 3 3.1 ] [II* 3 1 3 3 3.1 kVp ] [I 9.41 4 1 4 3 3.1 ] [II* 3 1 3 3 3.1 kVk ] [I 3.1 2 4 1 4 3 3.1 ] [II* 3 1 3 3 3.1 kVc 1 [I 97.45 4 1 4 3 3.1 ] [II* 3 1 3 3 3.1 Subtotaa l 534.1 kWo 1 [I 16.21 4 1 4 3 3.1 ] [II* 3 2 3 3 3.1 Subtotaa l 16.2 Vp : [II 29.87 4 1 5 3.1 i [II* 3 2 4 3.1 VZ/F : [II 1.92 4 1 5 3.1 [II* 3 2 4 3.1 Subtotaa l 31.8 aVp I [I 16.08 4 1 5 3. 1 III* 3 1 3 2.1 aVz ] [I 255.5 2 4 1 5 3.1 [II* 3 1 3 2.1 aVz/F j [I 9.21 4 1 5 3.1 til* 3 1 3 2.1 aVc [I 116.68 4 1 5 3.1 [II* 3 1 3 2.1 aVs [I 5.92 4 1 5 3. 1 [II* 3 1 3 2.1 Subtotaa l 403.4 aWz [I 11.03 4 1 5 3. 1 [II* 3 2 3 2.1 hWz/p [I 1.40 4 1 5 3.1 [II* 3 2 3 2.1 Subtotaa l 12.4 hVp ] [I 83.38 4 1 5 3.1 [I * 3 1 4 3.1 hVz ] [I 28.1 8 4 1 5 3.1 '.I * 3 1 4 3. 1 hVz/p ] [I 3.1 0 4 1 5 3.1 '.I * 3 1 4 3.1 hVc ] [I 169.66 4 1 5 3.1 [I * 3 1 4 3.1 hVs ] tl 7.6 3 4 1 5 3. 1 [I * 3 1 4 3. 1 Subtotaa l 292.0 136

Vervolg tabel 7

In actuele toestand Na ingret 'P

Legenda- Gt Opp. Beoor- Ml d- Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha > de- den- de- den- +toevoe- 1:ings - k]Lâ S 1]m ç )s- klas ging(e n> facto­ se facto­ se ren x ren X n V dk n V d k

Vp II 11. 35 4 1 5 3. 1 III» 3 2 4 3.1 Vz II 35. 85 4 1 5 3. 1 III* 3 2 4 3. 1 Vz/p II 1. 18 4 1 5 3. 1 III* 3 2 4 3. 1 Vz/A II 0. 32 4 1 5 3. 1 III* 3 2 4 3. 1 Vc II 18. 41 4 1 5 3. 1 III* 3 2 4 3.1 aWp 11 2. 09 4 1 5 3. 1 III* 3 2 4 3. 1 hWp II 3. 13 4 1 3 3. 1 III* 3 2 4 3.1 Subtotaa l 74. 4 Hn35 V 5. 99 4 2 3 3. 1 VI 2 2 1 1.4 Hn35/F V 1. 51 4 2 3 3. 1 VI 2 2 1 1.4 Hn53/F V 11. 28 4 2 3 3. 1 VI 2 2 1 1.4 cHn53 V 1. 42 4 2 3 3. 1 VI 2 2 1 1.4 tZn33 V 3. 62 4 2 3 3. 1 VI 2 2 1 1.4 cZn53 V 13. 54 4 2 3 3. 1 VI 2 2 1 1.4 Subtotaa l 39. 0 zVp/F V 1. 16 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 zVz V 3. 67 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 pzWp/F V 26. 25 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 zWz/p,F V 0. 99 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 zWz/F V 7. 68 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 cHn35/x V 6. 96 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 cHn35/p V 2. 20 4 2 3 3. 1 V* 3 2 2 1.4 Subtotaa l 50. 9 Hn53 II I 12. 65 4 2 3 3. 1 IV 2 2 1 1.4 Hn53/A II I 2. 50 4 2 3 3. 1 IV 2 2 1 1.4 Subtotaa l 15. 2 tZn53 II I 3. 07 4 2 3 3. 1 III* 3 1 2 1.4 tZn53/A II I 1. 01 4 2 3 3. 1 III* 3 1 2 1.4 cZn53 II I 4. 82 4 2 3 3. 1 III* 3 1 2 1.4 k/cZn53/p II I 3. 42 4 2 3 3. 1 III* 3 1 2 1.4 Subtotaa l 12. 3 pzWp II I 64. 71 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 pzWp/ x 11 I 43. 80 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 pzWp/x, F II I 14. 31 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 pzWp/F II I 18. 55 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zWp II I 14. 17 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zWp/x II I 0. 39 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zWp/F II I 18. 94 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zWz II I 71. 68 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zWz/x,F II I 4. 30 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 tZg55/x II I 7. 71 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 tZg55/x,F II I 1. 10 4 2 3 3. 1 III* 3 2 2 1.4 Subtotaa l 259. 7 137

Vervolg tabel 7

In actuele toest and Na ingree 'P

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mi d- Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha! de- den- de- den- +toevoe- 1in g |S- kl as- 1in g s- klas ging(en ) faci :o- se fact o- se ren X ren X n V d k n V d k k/cZn53 V 12. 49 4 2 3 1 3. 1 VI 2 2 1 1 1.4 Subtotaa l 12. 5 k/Hn53 III 4. 95 4 2 3 1 3. 1 IV 2 2 1 1 1.4 Subtotaa l 5. 0 k/tZn53/p III 2. 81 4 2 3 1 3. 1 III» 3 1 2 1 1.4 k/tZn53/p,F III 2. 04 4 2 3 1 3. 1 III» 3 1 2 1 1.4 Subtotaa l 4. 9 kWp III 12. 65 4 2 3 3 3. 1 III* 3 2 2 3 3.1 kWp/p III 0. 86 4 2 3 3 3. 1 III» 3 2 2 3 3.1 kWz III 31. 93 4 2 3 3 3. 1 III» 3 2 3 3 3.1 kWz/p III 20. 60 4 2 3 3 3. 1 III» 3 2 3 3 3.1 kWg/1 III 26. 25 4 2 3 3 3. 1 III* 3 2 3 3 3.1 Subtotaa l 92. 3 aVp V 4. 20 4 2 4 3. 1 V» 3 2 3 2.1 aVz V 4. 17 4 2 4 3. 1 V* 3 2 3 2.1 aVz/x V 1. 08 4 2 4 3. 1 V* 3 2 3 2.1 aWz/F V 1. 09 4 2 4 3. 1 V* 3 2 3 2.1 Subtotaa l 10. 5 zVp III 72. 37 4 2 4 3. 1 III* 3 2 .2 1.4 zVp/x III 1. 71 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zVc/F III 1. 59 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zVs III 7. 60 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zVs/H III 0. 36 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 zVs/F III 3. 79 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 s/Vz III 2. 99 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 Subtotaa l 90. 4 aWz III 19S. 27 4 2 4 3. 1 III* 3 2 3 2.1 aWz/x III 14. 70 4 2 4 3. 1 III* 3 2 3 2.1 aWz/x,F III 4. 48 4 2 4 3. 1 III* 3 2 3 2.1 aWz/p III 6. 87 4 2 4 3. 1 III* 3 2 3 2.1 hWz III 15. 54 4 2 4 3. 1 III* 3 2 3 2.1 hWz/p III 9. 21 4 2 4 3. 1 III* 3 2 3 2.1 Subtotaal 249. 1 aWp III 119. 81 4 e. 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 aWp/x III 3. 11 4 2 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 aWp/p III 0. 72 4 2 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 aWp/F III 6. 25 4 2 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 hWp III 59. 78 4 2 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 hWp/x III 2. 03 4 2 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 hWp/p III 3. 19 4 2 4 3. 1 III* 3 2 4 3.1 Subtotaa l 194. 9 zVs II 3. 88 4 2 4 3. 1 III* 3 2 2 1.4 Subtotaa l 3. 9 138

Vervolg tabel 7

In actuele toest and Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha) de- den- de- den- +toevoe- l: IT1()s - klas 1in ç |s- klas ging(en ) facto­ se facto­ se ren X ren X n V dk n V dk

kP III 5. 23 4 2 4 1 3.1 V* 4 3 3 1 3.1 kP/A III 3. 76 4 2 4 1 3.1 V* 4 3 3 1 3.1 Subtota a 1 9. 0 Mn74C/l III 7. 51 4 2 4 3 3.1 III* 3 2 3 3 3.1 Subtota a 1 7. 5 Vc/H III 1. 95 4 2 5 3.1 III* 3 2 4 3.1 Subtota a 1 2. 0 Vs II 14. 05 4 2 5 3.1 III* 3 2 4 3.1 Subtota a 1 14. 1 Hn53 V 66. 86 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 Hn53/A V 0. 47 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 Hn55 V 2. 60 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 tZg55 V 4. 11 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 tZn53 V 9. 96 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 tZn53/A V 1. 45 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 tZn55 V 1. 66 4 3 3 3.1 VI 2 3 1 2.3 Subtota a 1 87. 1 zVp V 1. 57 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zVs V 0. 24 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zVs/H V 0. 98 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 pzW p V 149. 04 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 pzWp/ x V 80. 21 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 pzWp/x, F V 27. 34 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 pzWp/ p V 4. 37 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zUp V 25. 74 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zWp/x V 32. 34 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zWp/x,F V 22. 82 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zWp/F V 15. 38 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zWz V 17. 93 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zWz/p V 9. 24 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 zWz/H V 0. 16 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn35/x V 25. 69 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn35/x,F V 31. 88 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn51/x,A V 22. 12 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn53/x V 691. 98 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn53/x,F V 180. 59 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn53/p V 54. 61 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn53/p,H V 0. 57 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn55/x V 25. 65 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn55/x,F V 32. 40 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Hn55/p V 19. 06 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 cHn53/x V 9. 92 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 139

Vervolg tabel 7

In actuele toest and Na ingree P

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de- den- dei — den- +toevoe- 1in j s- klas 1in g «- klas ging(en ) fact:o - se fact:o - se ren X ren X n V d k n V d k cHn53/x,F V 0. 46 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 cHn53/p V 12. 76 4 3 3 3. 1 V* 3 3 2 2.3 cHn55/p V 2. 57 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 tZg53 V 3. 58 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 tZg55/x V 5. 96 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 tZg55/x,F V 1. 07 4 3 3 3.1 V« 3 3 2 2.3 tZn53/x V 15. 02 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 tZn53/p V 27. 30 4 3 3 3. 1 V» 3 3 2 2.3 tZn53/p,F V 4. 28 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 tZn55/x V 13. 07 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 tZn55/x,F V 1. 37 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 tZn55/p V 10. 28 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 cZn35/x V 4. 29 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 cZn35/p V 24. 13 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 cZn53/p V 8. 48 4 3 3 3.1 V» 3 3 2 2.3 cZn55/x V 26. 16 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 cZn55/p V 38. 70 4 3 3 3.1 V* 3 3 2 2.3 Subtotaal 1681. 3 Zn51/v,H III 1. 17 4 3 3 3.1 III* 3 3 2 2.3 Subtota a 1 1. 2 k/tZn53 V 22. 18 4 3 3 1 3.1 VI 2 3 1 2.3 Subtotaa l 22. 2 k/Hn53 V 4. 76 4 3 3 1 3.1 VI 2 3 1 1 2.3 Subtota a 1 4. 8 k/Hn53/x V 2. 95 4 3 3 1 3.1 V* 3 3 2 1 2.3 k/Hn53/p V 6. 94 4 3 3 1 3. 1 V» 3 3 2 1 2.3 k/cHn53/p V 10. 93 4 3 3 1 3.1 V* 3 3 2 1 2.3 k/tZn53/p V 15. 45 4 3 3 1 3. 1 V* 3 3 2 1 2.3 k/cZn53/p V 39. 79 4 3 3 1 3.1 V* 3 3 2 1 2.3 Subtota a 1 76. 1 kWp V 14. 38 4 3 3 3 3.1 V* 3 3 2 3 3.1 kWp/p V 1. 41 4 3 3 3 3.1 V* 3 3 2 3 3.1 kWz V 9. 94 4 3 3 3 3.1 V* 3 3 3 3 3.1 kWz/p V 11. 43 4 3 3 3 3.1 V* 3 3 3 3 3.1 Subtotaal 37. 2 aWp V 34. 19 4 3 4 3.1 V» 3 3 3 2.3 aWp/x V 48. 89 4 3 4 3.1 V* 3 3 3 2.3 aWp/x,F V 3. 89 4 3 4 3. 1 V* 3 3 3 2.3 aWp/p V 0. 87 4 3 4 3. 1 V* 3 3 3 2.3 hWp V 10. 98 4 3 4 3.1 V» 3 3 3 2.3 hWp/x V 1. 17 4 3 4 3.1 V* 3 3 3 2.3 hWp/p V 9. 32 4 3 4 3.1 V* 3 3 3 2.3 aWz V 8. 86 4 3 4 3.1 V» 3 3 3 2.3 aWz/p V 8. 93 4 3 4 3.1 V» 3 3 3 2.3 hWz V 4. 85 4 3 4 3.1 V* 3 3 3 2.3 hWz/p V 4. 83 4 3 4 3. 1 V* 3 3 3 2.3 Subtota a 1 136. 8 T»0

Vervolg tabel 7

In actuele toestand Na ingree >P

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha!1 de»— den- de- den- +toevoe- 1:Ln ç|s - klas 1:in s|s - klas ging(e n> fact;o - se fact:o - se ren X ren X n V dk n V dk zX V 31. 46 4 3 4 3.1 V* 4 3 3 3.1 iX/F V 3. 94 4 3 4 3.1 V* 4 3 3 3.1 Subtota a 1 35. 4 kP V 264. 09 4 3 4 1 3.1 V* 4 3 3 1 3.1 kP/H V 1. 38 4 3 4 1 3.1 V* 4 3 3 1 3. 1 kP/A V 5. 18 4 3 4 1 3. 1 V* 4 3 3 1 3.1 kP/F V 7. 67 4 3 4 1 3.1 V* 4 3 3 1 3.1 Subtota a 1 276. 3 Mn74C/l V 0. 57 4 3 4 3 3.1 V* 3 3 3 3 3.1 Subtota a 1 0. 6 Hn51 VII» 32. 80 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 Hn51/F VII* 7. 47 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 Hn53 VII» 91. 68 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 Hn53/x VII» 6. 23 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 Hn53/F VII» 3. 21 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 Y53 VII* 14. 68 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 cZn53 VII* 1. 81 1 4 1 3.2 VII* 1 4 1 3.2 Subtota a 1 157. 9 Hn51 VII 86. 31 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn51/A VII 2. 72 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn51/F VII 21. 77 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53 VII 472. 10 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/x VII 63. 17 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/x,F VII 0. 82 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/A VII 0. 33 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/F VII 94. 87 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Y53 VII 5. 03 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Z/Y53 VII 1. 96 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Y53/A VII 0. 86 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Y53/F VII 1. 89 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Subtotaa 1 751. 8 Hd51 VII* 43. 41 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 z/Hd51 VII* 10. 75 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 z/Hd51/F VII* 0. 48 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 Hd51/A VII* 0. 57 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 Hd51/F VII* 8. 45 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 Subtota a 1 63. 7 z/HnSl VII 2. 81 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Hd51 VII 7. 27 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Hd51/F VII 0. 65 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn51 VII 0. 39 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn53 VII 0. 96 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn/Zd51 VII 124. 64 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn/Zd5l/A VII 0. 95 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Subtota a 1 137. 7 141

Vervolg tabel 7

In actuele toestand Na ingreep Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid- Gt Beoor- Mid- eenheid (ha) de- den- de- den- +toevoe- lings- klas- lings- klas- gingen) facto- se facto- se ren x ren x nvdk nvdk Zn51/A VI 1.27 2 4 1 3.2 VI 2 4 1 3.2 Subtotaal 1.3 k/2n53 VI 2.1 02 4 1 13 .2 VI 2 4 1 13 .2 Subtotaal 2.1 Zn51/v,H V* 3.4 1 3 4 2 3.2 V* 3 4 2 3.2 Zn53/v,H V* 2.9 7 3 4 2 3.2 V* 3 4 2 3.2 Zn53/H V» 2.7 9 3 4 2 3.2 V» 3 4 2 3.2 Subtotaal 9.2 tZr,51 V 1.35 3 43 3.2 V* 3 4 2 3.2 Subtotaal 1.4

TOTAAL 6593.4 xBeoordelingsfactoren : n = ontwateringstoestand v = vochtleverantie d = draagkracht k - verkruimelbaarheid

1*»3

Tabel 8 Geschiktheid vand e gronden voor weidebouw

In actuele toestand Na ingree P

Klasse 1: gronde n met ruime moge lijk h eden

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid­ Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de — den- de — den- +toevoe- 1in g 5- klas 1in g s- klas ging(en ) fact o- se fact o- se ren X ren X n V d n V d

zVp/F III« 37. 62 3 1 2 1.2 III« 3 1 2 1.2 zWz/F III« 30. 30 3 1 2 1.2 III« 3 1 2 1.2 Hn35 III« 2. 11 3 1 2 1.2 III« 3 1 2 1.2 tZg35 III« 4. 43 3 1 2 1.2 III« 3 1 2 1.2 tZn35 III« 5. 81 3 1 2 1.2 III« 3 1 2 1.2 tZn35/F III* 2. 04 3 1 2 1.2 III« 3 1 2 1.2 Subtotaa 1 62. 5 aVz III« 1. 93 3 1 3 1.2 III« 3 1 3 1.2 aWz/F III« 1. 33 3 1 3 1.2 III* 3 1 3 1.2 Subtota a 1 3. 3 cY35 VII 3. 61 1 2 1 1.3 VII 1 2 1 1.3 Subtota a 1 3. 8 Hn35 VI 65. 92 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 Hn35/F VI 19. 60 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 cHn35 VI 20. 12 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 cHn53 VI 123. 38 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 cHn53/A VI 1. 05 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 cHn55 VI 3. 86 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 tZg35 VI 6. 25 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 cZn55 VI 4. 26 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 EZ35 VI 10. 42 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 EZ53 VI 17. 74 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 EZ53/X VI 27. 67 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 EZ55 VI 19. 23 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 EZ55/X VI 1. 56 2 2 1 1.3 VI 2 2 1 1.3 Subtota a 1 341. 1 Hn35 V* 67. 78 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 Hn35/F V« 19. 61 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 Hn53/F V« 167. 31 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cHn35 V« 12. 60 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cHn53 V« 53. 77 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 k/cHn53 V« 5. 14 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cHn53/A V* 0. 97 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cHn53/F V« 0. 92 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cHn55 V« 10. 01 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 tZn35 V« 1. 64 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cZn53 V« 26. 12 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 k/cZn53 v« 3. 26 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 cZn55 V» 1. 02 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 EZ35 V» 0. 43 3 2 2 1.4 VI 2 2 1 1.3 Subtota a 1 370. 6 IM»

Vervolg tabel 8

In actuele toestand Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha > de- den- de- den- +toevoe- liings - klas 1:ings - klas ging(e n) facto­ se facto­ se ren X ren X n V d n V d zVp/F V* 5. 39 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 pzWp/F V» 68. 06 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 zWz/F V* 3. 16 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 cHn35/x V* 15. 99 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 cHn35/p V* 22. 19 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 tZg35 V* 9. 89 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 EZ53/p V* 2. 05 3 2 2 1.4 V* 3 2 2 1.4 EZ55/X V» 4. 36 3 2 2 1.4 V» 3 2 2 1.4 Subtota a 1 131. 1 Hn53 III* 4. 53 3 2 2 1.4 IV 2 2 1 1.3 Hn53/F III* 1. 94 3 2 2 1.4 IV 2 2 1 1.3 Subtota a 1 6. 5 zVs III* 0. 41 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zVs/F III* 2. 82 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 pzW p III* 9. 09 3 e. 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 pzWp/F III* 2. 63 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zWp III* 4. 67 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zWp/F III* 36. 40 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 zWz III* 5. 63 3 2 2 1.4 III* 3 2 2 1.4 Subtota a 1 61. 7 EK/v,H V* 4. 10 3 2 3 1.4 VI 2 2 1 1.3 EK/p.F V* 3. 28 3 2 3 1.4 VI 2 2 1 1.3 EK/H V* 0. 50 3 2 3 1.4 VI 2 2 1 1.3 Subtota a 1 7. 9 aVz V* 1. 41 3 2 3 1.4 V* 3 2 3 1.4 aVz/H V* 0. 51 3 2 3 1.4 V* 3 2 3 1.4 aWp/F V* 2. 87 3 2 3 1.4 V* 3 2 3 1.4 Subtotaa 1 4. 8 aWz III* 29. 66 3 2 3 1.4 III* 3 2 3 1.4 Hn53/x,F III* 0. 93 3 2 3 1.4 III* 3 2 3 1.4 Mn74C/l III* 2. 52 3 2 3 1.4 III* 3 2 3 1.4 Subtotaal 31. 1

TOTAAL 1044.4

Klasse 2: gronden met beperkte mogelijkheden aWp III* 13.5 9 3 2 4 2.1 III* 3 2 4 2.1 hWp III* 0.5 0 3 2 4 2.1 III* 3 2 4 2.1 Subtotaa l 14.1 \k5

Vervolg tabel 8

In actuele toest and Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mi d- Gt Beoor- Mid­ eenheid

Vervolg tabel 8

In actuele toestand Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Bi ïoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha 1 d facto­ se facto­ se ren X ren X n V d n V d

pzWp [I 64. 71 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 p zWp/x [I 43. 80 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 pzWp/x.F :i 14. 31 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 pzWp/F [i 18. 55 4 2 3 2. 1 [I# 3 2 2 1. 4 zWp [i 14. 17 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 zWp/x [i 0. 39 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 zWp/F [i 18. 94 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 kWp [i 12. 65 4 2 3 2. 1 [I» 3 2 2 1. 4 feWp/p [i 0. 86 4 2 3 2. 1 [I* 3 2 2 1. 4 zWz [i 71. 68 4 2 3 2. 1 [I» 3 2 2 1. 4 zWz/x, F ri 4. 30 4 2 3 2. 1 tl* 3 2 2 1. 4 tZg55/x ri 7. 71 4 2 3 2. 1 ti* 3 2 2 1. 4 tZg55/x, F 'i 1. 10 4 2 3 2. 1 [I« 3 2 2 1. 4 Sub totaa 1 273. 2 kWz i 31. 93 4 2 3 2. 1 ri# 3 2 3 1. 4 kWz/p [i 20. 60 4 2 3 2. 1 [i* 3 2 3 1. 4 kWg/1 'i 26. 25 4 2 3 2. 1 [i* 3 2 3 1. 4 Sub totaa 1 78. 8 cHn53 V]r i* 3. 83 1 3 1 2. 2 V]:i * 1 3 1 2. 2 cHn53/x v:[i * 6. 43 1 3 1 2. 2 V]ti * 1 3 1 2. 2 cHd53 V][i * 62. 16 1 3 1 2. 2 v:[i * 1 3 1 2. 2 cHd53/F V][i * 1. 26 1 3 1 2. 2 V]ii * 1 3 1 2. 2 cY53 V]:i * 92. 05 1 3 1 2. 2 V]ti * 1 3 1 2. 2 cY53/F V][i » 2. 10 1 3 1 2. 2 V]ti * 1 3 1 2. 2 EZ35 V]tl * 5. 50 1 3 1 2. 2 V]tl * 1 3 1 2. 2 EZ53 V][i * 72. 28 1 3 1 2. 2 v:ti * 1 3 1 2. 2 EZ53/X VJil * 13. 24 1 3 1 2. 2 V]ti * 1 3 1 2. 2 Sub totaa 1 258. 9 Hn35 V][ i 15. 86 1 3 1 2. 2 VJ ti 1 3 1 2. 2 Hn35/F V][ i 0. 73 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 cHn53 V]t l 86. 88 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 k/cHn53 V][ i 1. 10 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 cHn53/x V][ i 46. 58 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 1 2. 2 1 o cHn55 V]. i 15. 88 1 3 V]t i 1 3 1 CL. CL. cHd53 VJr i 95. 05 1 3 1 2. 2 V]r i 1 3 1 2. 2 cHd53/x, F V][ i 15. 02 1 3 1 2. 2 V)t i 1* 3 1 2. 2 cHd53/F V][ i 2. 21 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 cY53 V][ i 20. 80 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 cY53/x VJ[ i 1. 39 1 3 1 2. 2 VJt i 1 3 1 2. 2 CY53/X,F V][ i 4. 17 1 3 1 2. 2 V]t l 1 3 1 2. 2 CY53/A V]t l 0. 45 1 3 1 2. 2 V, [i 1 3 1 2. 2 CY53/F V][ i 1. 35 1 3 1 2. 2 V]t i 1 3 1 2. 2 cZn53 V][ i 14. 38 1 3 1 2. 2 V, tl 1 3 1 2. 2 1*7

Vervolg tabel B

Inactuel e toestand Na ingreep Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid- Gt Beoor- Mid- eenheid (ha> de- den- de- den- +toevoe- lings- klas- lings- klas- ging(en) facto- se facto- se ren x renx n v d n vd

EZ35 VII 22.10 13 1 2.2 VII 13 1 2.2 EZ53 VII 19.1 6 13 1 2.2 VII 13 1 2.2 EZ53/x,F VII 1.11 13 1 2.2 VII 13 1 2.2 EZ53/H VII 1.41 13 1 2.2 VII 13 1 2.2 Subtotaal 365.6 pzWp VI 12.4 32 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 pzWp/F VI 13.1 82 3 1 2.2 VI 2 3 1 2 D iWp/F VI 3.2 6 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn51 VI 33.4 5 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn51/x,F VI 3.7 2 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn51/A VI 6.6 2 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn51/F VI 5.7 22 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53 VI 979.0 6 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 2/Hn53/x VI 1.36 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 k/Hn53 VI 6.9 7 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53/x VI 131.81 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53/x,A VI O.2 7 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53/x,F VI 32.6 8 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53/H VI O.5 3 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53/A VI 21.52 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn53/F VI 319.96 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn55 VI 1.1 22 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn55/x VI O.5 02 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Hn55/x,F VI 10.3 6 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 cHn53/x VI 127.842 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 cHn53/x,F VI 7.7 7 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 tZn53/A VI O.7 8 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 cZn53 VI 15.6 5 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 k/cZn53 VI 1.0 0 2 3 1 2.2 VI 2 3 1 2.2 Subtotaal 1737.6 Hn51 V# O.7 3 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 Hn51/A V» 10.35 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 Hn53 V» 468.11 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 k/Hn53 V# 17.5 6 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 Hn53/H V* 2.4 1 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 Hn53/A V* 4.4 23 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 Hn55 V» 3.2 6 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 tZn53 V* 11.41 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 tZn55 V» 3.3 4 3 3 2 2.3 VI 2 3 1 2.2 Subtotaal 520.6 148

Vervolg tabel S

In actuele toest :and Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beooi— Mid­ eenheid (ha!) de- den- de­ den- +toevoe- litngs - klas - liings - klas ging(e n) facto­ se facto­ se ren X ren X n V d n V d

zVp V# 3. 22 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp V* 89. 67 3 3 2 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp/ x V» 15. 75 3 3 2 2.3 V» 3 3 2 2.3 pzWp/x

Vervolg tabel 8

In actuele toes tand Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Eeoor- Mid- eenhei d (hal> de- den- de- den- +toevoe- 1ings- klas linç|S - kla s ging(en) facto- se facto­ se ren x ren X n V d n V d zVp V 1. 57 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 zVs V 0. 24 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 zVs/H V 0. 98 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp V 149. 04 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp/x V 80. 21 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp/XiF V 27. 34 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 pzWp/p V 4. 37 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 zWp V 25. 74 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 zWp/x V 32. 34 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 zWp/x,F V 22. 82 4 3 3 2.3 V# 3 3 2 2.3 zWp/F V 15. 38 4 3 3 2.3 V# 3 3 2 2.3 kWp V 14. 38 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 kWp/p V 1. 41 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 iWz V 17. 93 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 zWz/p V 9. 24 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 zWz/H V 0. 16 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 Hn35/x V 25. 69 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 Hn35/x,F V 31. 88 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn51/x,A V 22. 12 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 k/Hn53/x V 2. 95 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 ' 2.3 k/Hn53/p V 6. 94 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 Hn53/x V 691. 98 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn53/x,F V 180. 59 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn53/p V 54. 61 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn53/p,H V 0. 57 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 Hn55/x V 25. 65 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 Hn55/x,F V 32. 40 4 3 3 2.3 v# 3 3 2 2.3 Hn55/p V 19. 06 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 k/cHn53/p V 10. 93 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 cHn53/x V 9. 92 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 cHn53/x,F V 0. 46 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 cHn53/p V 12. 76 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 cHn55/p V 2. 57 4 3 3 2.3 v# 3 3 2 2.3 tZg53 V 3. 58 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 tZg55/x V 5. 96 4 3 3 2.3 v# 3 3 2 2.3 tZg55/x.F V 1. 07 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 k/tZn53/p V 15. 45 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 tZn53/x/F V 15. 02 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 tZn53/p V 27. 30 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 tZn53/p,F V 4. 28 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 tZn55/x V 13. 07 4 3 3 2.3 v# 3 3 2 2.3 tZn55/x,F V 1. 37 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 tZn55/p V 10. 28 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 150

Vervolg tabel 8

In actuele toestand Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha ) de- den- de- den- +toevoe- 1:ings - klas limgs - klas ging(en ) facto­ se facto­ se ren X ren X n V d n V d cZn35/x V 4. 29 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 cZn35/p V 24. 13 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 (c/cZn53/p V 39. 79 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 cZn53/p V 8. 48 4 3 3 2.3 V* 3 3 2 2.3 cZn55/x V 26. 16 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 cZn55/p V 38. 70 4 3 3 2.3 V» 3 3 2 2.3 Subtota a 1 1773. 2 kWz V 9. 94 4 3 3 2.3 V* 3 3 3 2.3 kWz/p V 11. 43 4 3 3 2.3 V* 3 3 3 2.3 Subtotaa 1 21. 4 Zn51/v,H III 1. 17 4 3 3 2.3 III* 3 3 2 2.3 Subtota a 1 1. 2 aWp V 34. 19 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 aWp/x V 48. 89 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 aWp/XiF V 3. 89 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 aWp/p V 0. 87 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 hWp V 10. 98 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 hWp/x V 1. 17 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 hWp/p V 9. 32 4 3 4 2.3 V» 3 3 3 2.3 aW: V 8. 86 4 3 4 2.3 V*. 3 3 3 2.3 aWz/p V 8. 93 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 hWz V 4. 85 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 hWz/p V 4. 83 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 Mn74C/l V 0. 57 4 3 4 2.3 V* 3 3 3 2.3 Subtotaa 1 137. 4 zX V 31. 46 4 3 4 2.3 V* 4 3 3 2.3 zX/F V 3. 94 4 3 4 2.3 V* 4 3 3 2.3 kP V 264. 09 4 3 4 2.3 V* 4 3 3 2.3 kP/H V 1. 38 4 3 4 2.3 V» 4 3 3 2.3 kP/A V 5. 18 4 3 4 2.3 V* 4 3 3 2.3 kP/F V 7. 67 4 3 4 2.3 V* 4 3 3 2.3 Subtota a 1 313. 7 zV/x,F [ 2. 48 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 zVp/F [ 11. 58 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 zVz [ 20. 51 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 zVz/x [ .2 . 17 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 zVz/p [ 0. 58 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 zVz/F : 23. 30 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 zVc [ 5. 75 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 Subtotaa 1 66. 4 151

Vervolg tabel B

In actuele toe« ;tan d Na ir »greep

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid­ Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de— den- de — den- •toevoe- 1ings - klas- 1in ç |S- klas ging(en ) facto- se facto­ se ren X ren X n V d n V d

aVp II] [ 22.7 5 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 aVp/F II] [ 1.4 0 4 1 4 2.4 III« 3 1 3 1.2 aVi II] [ 230.1 0 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 aVz/p II] [ 1.2 9 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 aVz/F II] [ 8.1 1 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 aVc II] [ 28.6 0 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 aVs II] t 1.9 8 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 aVs/F II] [ 1.3 8 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVp II] [ 10.9 6 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVz II] [ 18.1 7 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVz/p II] [ 3.0 0 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVc II] [ 7.8 7 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 kVc II] [ 9.8 7 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 Subtotaa l 345.5 aWz/F II] [ 10.5 8 4 1 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 Subtotaa l 10.6 hVp II] [ 39.5 2 4 1 4 2.4 III* 3 1 4 2.1 hVp/p II] [ 1.4 7 4 1 4 2.4 III* 3 1 4 2.1 hVz II] [ 55.3 4 4 1 4 2.4 III* 3 1 4 2.1 hVz/p II] [ 4.9 6 4 1 4 2.4 III* 3 1 4 2.1 hVz/H II] [ 2.5 0 4 1 4 2.4 III* 3 1 4 2.1 hVc II] [ 18.1 1 4 1 4 2.4 III* 3 1 4 2. 1 Subtotaa l 121.9 zVz II 1.7 7 4 1 4 2.4 III* 3 1 2 1.2 Subtotaal 1.8 pVp II 5.7 1 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVz II 17.7 5 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVz/p II 8.5 6 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVk II 26.5 3 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 pVc II 365.5 2 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 kVp II 9.4 1 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 kVk II 3.1 2 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 kVc II 97.4 5 4 1 4 2.4 III* 3 1 3 1.2 Subtotaa l 534.0 zVp II 1.9 4 4 1 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 s/Vz II 12.8 4 4 1 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 s/Vz/x II 2.8 1 4 1 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 zWz II 1.1 1 4 1 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 Subtotaal 18.7 kWo II 16.2 1 4 1 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 Subtotaal 16.2 152

Vervolg tabel 8

In actuele toestand Na ingreep

Legenda- Gt Opp. Beoor- Mid­ Gt Beoor- Mid­ eenheid (ha de- den- de- den- •toevoe- 1]in j)« - klas 1in ç |s- klas ging(en ) facto­ se facto­ se ren X ren X n V d n V d aVp V 4. 20 4 2 4 2.4 V* 3 2 3 1.4 aVz V 4. 17 4 2 4 2.4 V* 3 2 3 1.4 aVz/x V 1. 08 4 2 4 2.4 V» 3 2 3 1.4 aWz/F V 1. 09 4 2 4 2.4 V* 3 2 3 1.4 Subtotaa l 10. 5 zVp II] [ 72. 37 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 zVp/x II] [ 1. 71 4 2 4 2.4 III» 3 2 2 1.4 zVc/F II] [ 1. 59 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 zVs 113 [ 7. 60 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 zVs/H II] [ 0. 36 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 zVs/F II] [ 3. 79 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 s/Vz II] [ 2. 99 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 Subtotaa l 90. 4 aWz II] [ 19S. 27 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 aWz/x II) [ 14. 70 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 aWz/x,F II] [ 4. 48 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 aWz/p II] [ 6. 87 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 hWz II] [ 15. 54 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 hWz/p II] : 9. 21 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 Mn74C/l II] [ 7. 51 4 2 4 2.4 III* 3 2 3 1.4 Subtotaa l 256. 6 aWp II] [ 119. 81 4 2 4 2.4 III* 3 4 2.1 aWp/x II] [ 3. 11 4 2 4 2.4 III* 3 2 4 2.1 aWp/p II] [ 0. 72 4 2 4 2.4 III* 3 2 4 2.1 aWp/F II] [ 6. 25 4 2 4 2.4 III* 3 2 4 2.1 hWp II] [ 59. 78 4 2 4 2.4 III* 3 2 4 2.1 hWp/x II] [ 2. 03 4 2 4 2.4 III* 3 2 4 2.1 hWp/p II] t 3. 19 4 2 4 2.4 III* 3 2 4 2.1 Subtotaa l 194. 9 kP II] [ 5. 23 4 2 4 2.4 V* 4 3 3 2.3 kP/A II] [ 3. 76 4 2 4 2.4 V* 4 3 3 2.3 Subtotaa l 9. 0 zVs II 3. 88 4 2 4 2.4 III* 3 2 2 1.4 Subtotaa l 3. 9

TOTAAL 9109. 5 153

Vervolg tabel 8

In actuele toestand Na ingreep

Klasse 3:gronden met weinig mogelijkheden

Legenda- Gt Opp. Beoor­ Mid­ Gt Beoor­ Mid­ eenheid (ha) de, — . den- de — den- +toevoe- lins s- klas- ling 5- klas ging(en ) fact;o - se fact:o - se ren X ren X n V d n V d

Vp [II 29.8 7 4 1 5 3.1 I* 3 2 4 2.1 Vz/F [II 1.9 2 4 1 5 3.1 I* 3 2 4 2.1 Subtotaa l 31.8 aVp [I 16.0 8 4 1 5 3.1 'I« 3 1 3 1.2 aVz [I 255.5 2 4 1 5 3.1 ;i« 3 1 3 1.2 aVz/F [I 9.2 1 4 1 5 3.1 ti* 3 1 3 1.2 aVc [I 116.6 8 4 1 5 3. 1 ti* 3 1 3 1.2 aVs [I 5.9 2 4 1 5 3.1 i* 3 1 3 1.2 Subtotaal 403.4 aWz [I 11.0 3 4 1 5 3.1 [i* 3 2 3 1.4 hWz/p [I 1.4 0 4 1 5 3.1 [i* 3 2 3 1.4 Subtotaal 12.4 hVp [I 83.3 8 4 1 5 3.1 :* 3 1 4 2. 1 hVz [I 28.1 8 4 1 5 3. 1 :* 3 1 4 2.1 hVz/p II 3.1 0 4 1 5 3.1 !* 3 1 4 2.1 hVc II 169.6 6 4 1 5 3.1 :* 3 1 4 2.1 hVs II 7.6 3 4 1 5 3.1 ;* 3 1 4 2.1 Subtotaa l 292.0 Vp II 11.3 5 4 1 5 3.1 [i* 3 2 4 2. 1 Vz II 35.8 5 4 1 5 3.1 ti* 3 2 4 2.1 Vz/p II 1.1 8 4 1 5 3.1 [i* 3 2 4 2.1 Vz/A II 0.3 2 4 1 5 3.1 [i* 3 2 4 2.1 Vc II 18.4 1 4 1 5 3. 1 ii* 3 2 4 2.1 aWp II 2.0 9 4 1 5 3.1 ti* 3 2 4 2.1 hWp II 5.1 5 4 1 5 3.1 il* 3 2 4 2.1 Subtotaal 74.4 Vc/H III 1.9 5 4 2 5 3.1 tl* 3 2 4 2.1 Subtotaal 2.0 Vs II 14.0 5 4 2 5 3. 1 il* 3 2 4 2.1 Subtotaal 14.1 Hn51 ' ^11* 32.8 0 1 4 1 3.2 V [i* 1 4 1 3.2 Hn5i/F » «/II« 7.4 7 1 4 1 3.2 V ti* 1 4 1 3.2 Hn53 < »/II« 91.6 8 1 4 1 3.2 V.[i * 1 4 1 3.2 Hn53/x < Jlï* 6.2 3 1 4 1 3.2 V][i * 1 4 1 3.2 Hn53/F \ »VII* 3.2 1 1 4 1 3.2 V [i* 1 4 1 3.2 Y53 « »/II* 14.6 8 1 4 1 3.2 V [i* 1 4 1 3.2 cZn53 ' »VII* 1.8 1 1 4 1 3.2 V [i* 1 4 1 3.2 Subtotaal 157.9 15*»

Vervolg tab el 8

In actuele toest.an d Na ingi reep

Legenda- Gt Opp. BiBoor - Mid­ Gt Bieoor - Mid­ eenheid (ha ) diB - den- dia — den- +toevoe- 1:ings - klas - 1:in ç)s - klas ging(e n) facto­ se facto­ se ren X ren X n V d n V d

Hn51 VII 86. 31 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn51/A VII 2. 72 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn51/F VII 21. 77 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53 VII 472. 10 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/x VII 63. 17 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/x,F VII 0. 82 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/A VII 0. 33 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Hn53/F VII 94. 87 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Y53 VII 5. 03 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Z/Y53 VII 1. 96 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 YS3/A VII 0. 86 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Y53/F VII 1. 89 1 4 1 3.2 VII 1 4 1 3.2 Subtota a 1 751. 8 Hd51 VII* 43. 41 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 z/Hd51 VII» 10. 75 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 z/Hd51/F VII* 0. 48 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 Hd51/A VII* 0. 57 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 Hd51/F VII* 8. 45 1 5 1 3.2 VII* 1 5 1 3.2 Subtotaa 1 63. 7 z/Hn51 VII 2. 81 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Hd51 VII 7. 27 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Hd51/F VII 0. 65 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn51 VII 0. 39 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn53 VII 0. 96 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn/Zd51 VII 124. 64 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Zn/Zd51/A VII 0. 95 1 5 1 3.2 VII 1 5 1 3.2 Subtota a 1 137. 7 Zn51/A VI 1. 27 2 4 1 3.2 VI 2 4 1 3.2 k/Zn53 VI 2. 10 2 4 1 3.2 VI 2 4 1 3.2 Subtota a 1 3. 4 Zn51/v,H V* 3. 41 3 4 2 3.2 V* 3 4 2 3.2 Zn53/v,H V* 2. 97 3 4 2 3.2 V* 3 4 2 3.2 Zn53/H V* 2. 79 3 4 2 3.2 V* 3 4 2 3.2 Subtotaa 1 9. 2 tZn51 V 1. 35 3 4 3 3.2 V* 3 4 2 3.2 Subtotaal 1. 4 TOTAAL 1955. 2 x Beoordelingsfactoren: n = ontwateringstoestand v = vochtleverantie d « draagkracht 155

LITERATUUR

Bakker,H .d ee n 1966 Systeemva nbodemclassificati evoo r J.Schellin g Nederland;d ehoger eniveaus . Pudoc,Wageningen . Bodemkaart 1973 Bodemkaartva nNederland ,schaa l 1 :5 0000 ;toelichtin gbi jhe t kaartblad 7West ,Groningen .Stich ­ tingvoo rBodemkartering ,Wagenin ­ gen. Bodemkaart 1971 Bodemkaartva nNederland ,schaa l 1 :5 0000 ;toelichtin gbi jhe t kaartblad 11Oost ,Heerenveen . Stichtingvoo rBodemkartering , Wageningen. Bodemkaart 1978 Bodemkaartva nNederland ,schaa l 1 :5 0000 ,toelichtin gbi j kaartbladen 17West ,Erame ne n1 7 Oost,Emmen .Stichtin gvoo rBodem ­ kartering,Wageningen . Bouwer,K . 1970 Cultuurlandschapsvormen aand e Westzijdeva nhe tDrents eplateau . Diss.Groningen ,Assen . Bouwer,K . 1975 "HetDrents ecultuurlandschap" . Intermediair ii,45 ;31-37 . Bouwer,K . 1975 "Hetdrents eesdorp" .Geografisc h Tijdschrift.Nieuw ereek s 1975.4. 297-311. Brongers,J.A . 1976 Airphotograph y and Celticfield s research inth eNetherlands .Amers ­ foort. Bruinsma,P . 1969 "Ontstaane ngroe iva nd eDrents e esnederzettingen".Landbouwk . Tijdschr.81 ,93-98 . Denneboom,J . etal . 1985 BOPAKversi e3.0 ;ee nprogrammapak ­ keto mdigitale ,bodemkundig egege ­ vens teverwerken .Stichtin gvoo r Bodemkartering,Wageningen .Rappor t nr.1857 . Dodewaard,E .va ne n 1972 Debodemgesteldhei d vanhe truil ­ G.Rutte n verkavelingsgebied Ruinerwold- Koekange. Stichtingvoo rBodemkar ­ tering,Wageningen .Rappor tnr . 878. Dodewaard,E .van , 1977 Debodemgesteldhei d vanhe truil ­ A.Buitenhul se n verkavelingsgebied Ruinen.Stich ­ G.Rutte n tingvoo rBodemkartering ,Wagenin ­ gen.Rappor tnr .1226 . Domhof,J . 1953 Strooiselwinningvoo rpotstalle ni n verbandme td eprofielopbou wva n heidee noud ebouwlandgronden .Boo r enSpad eVI ,192-203 . Drentse 1984 HetDrents e landschap.Assen/Zutphen . Edelman,C.H . 1952 Enigeongewon easpecte nva nd ebo ­ demkunde.Boo re nSpad eV ,184-193 . 156

Ernst,L.F . 1950 Eennieuw eformul evoo rd ebereke ­ ningva nd e doorlatendheidsfactor metd eboorgatenformule .TNO ,Gro ­ ningen. Haans,J.C.F.M , (ed.)197 9 Deinterpretati eva nbodemkaarten ; rapportva nd eWerkgroe pInterpre ­ tatieBodemkaarten ,stadiu mC . Stichtingvoo rBodemkartering ,Wa ­ geningen.Rappor tnr .1463 . Heuveln,B .va n 1965 Debode mva nDrente ;toelichtin g bijbla d 1va nd eBodemkaar tva n Nederland,schaa l 1: 20 0000 . Stichtingvoo rBodemkartering ,Wa ­ geningen. Linthorst Homan,J . 1974 Geschiedenisva nDrenthe .Assen . Mulder,J.R . etal . 1983 Debodemgesteldhei d enbodemge - schiktheidva nhe truilverkave ­ lingsgebiedD eGouw .Stichtin g voorBodemkartering ,Wageningen . Rapportnr .1597 . Mulder,R.P . 1958 "Hetverdwijne nva nhe toud e Drentseeikenhout" .Nieuw eDrents e Volksalmanak 76,83-112 . Naarding,J . 1947 "VroegereDrents e schapenteelte n hetontstaa nde rDrents eessen" . Tijdschr.Kon .Ned .Aardrijksk . Gen.64 ,699-708 . Naarding,J . 1962 UitRuinen sverleden .Meppel . Pons,L.J . 1961 Deveengronden .In :Bodemkunde , 173-194.'s-Gravenhage . Roo,H.C .d e 1952 Overd eoppervlakte-geologi eva n hetDrents eplateau .Boo re nSpad e V,102-118 . Steur,G.G.L .e n 1965 "Bodemkaart enkaartschaal" .Cul ­ G.J.W.Westervel d tuurtechnisch Tijdschrift 5 (1965), 55-74. Vervloet,J.A.J . 1984 Inleiding totd ehistorisch egeo ­ grafieva nd eNederlands ecultuur ­ landschappen.Wageningen . Wee,M.W .te r 1962 "TheSaalie nGlaciatio n inth e Netherlands".Med .Geol .Stichtin g N.S.15,57-76 . Wee,M.W .te r 1966 Toelichtingbi jd egeologisch e kaartva nNederlan d 1: 5 0000 , blad SteenwijkOos t (16 0). Rijks GeologischeDienst ,Haarlem . Wee,M.W .te r 1979 Toelichtingbi jd egeologisch e kaartva nNederlan d 1: 5 0000 , blad EmmenWes te nEmme nOos t (17W e n 17 0). RijksGeologisch e Dienst,Haarlem . Westerveld,G.J.W . 1963 "Bodemkundig onderzoek inruilver - kavelingsgebieden".Cultuurtech ­ nischTijdschrif t 3, (1963)116 - 123. 157

Wieringa,J . 1958 Opmerkingenove rhe tverban d tussen debodemgesteldhei d enoudheidkun ­ digeverschijnsele nnaa raanleidin g vand eNebokarterin gDrenthe .Boo r enSpad eXI ,97-114 . Zagwijn,W.H .e n 1975 Toelichtingbi jd eGeologisch e C.J.va nStaalduine n Overzichtskaartenva nNederland . RijksGeologisch eDienst ,Haarlem .