Met O.A. Een Activiteitenoverzicht, Routes, Levensverhalen En Interviews

Met o.a. een activiteitenoverzicht, routes, levensverhalen en interviews Vrijheid 75 jaar geleden werd ons land bevrijd tiviteiten van Cultuurkade deel aan één van het Naziregime, 75 jaar geleden of meerdere activiteiten rondom Operatie kwamen jonge jongens uit onder an- Market Garden 2019. Wie de jeugd heeft, dere Amerika, Canada, Engeland en heeft de toekomst en het is belangrijk dat Polen naar hier om ons te bevrijden. zij de verhalen van toen horen. Velen van hen gaven het grootste offer, zij stierven voor onze vrijheid. Daarnaast worden er door veel betrokken vrijwilligers, waarvoor mijn grote dank, tal- Nu, in 2019, zijn wij vrij maar realiseren rijke activiteiten georganiseerd. Misschien we ons dat voldoende? Vrijheid betekent kom ik u tegen bij de parachutedropping, in mijn ogen niet dat alles geoorloofd is, in de bloemenzee op de Vlagheide, op het vrijheid kent beperkingen. Vrijheid be- basecamp, bij de verschillende herdenkin- tekent genieten van de mogelijkheden gen, tentoonstellingen of wandelingen. Ik die vrijheid biedt. Maar het betekent ook hoop in ieder geval dat u gaat en dat u openstaan voor anderen, het gesprek het verhaal verder vertelt. Opdat wij niet aangaan, van elkaar leren. vergeten, juist voor onze toekomst.

Meierijstad viert 75 jaar vrijheid en doet Kees van Rooij dat op grootse wijze. Veel leerlingen Burgemeester Meierijstad (groep 7 en 8 van de basisschool en de 1e en 2e van het VO) nemen dankzij ac-

75 oorlogsverhalen: voor ieder jaar in vrijheid één verhaal

In 2018 heeft Brabant Remembers in Uit Meierijstad zijn drie verhalen in de de provincie persoonlijke verhalen van bundel opgenomen. Van bijna ieder ver- en over gewone mensen in oorlogstijd haal wordt een stillleven gemaakt. In de opgehaald. Verhalen over gebeurtenis- bibliotheek in Veghel is één stillleven te sen, momenten en gemaakte keuzes bekijken, het andere wordt in de molen die het vervolg van levens bepaalden. in Eerde tentoongesteld. In oktober 2019 wordt een tentoonstelling georganiseerd Samen geven de verhalen een goed waarin alle stilllevens te bezichtigen zijn. beeld van de impact van de Tweede We- reldoorlog op de Brabantse samenleving. Meer informatie over de stilllevens en de Deze verhalen vormen het uitgangspunt verhalen zijn te vinden op: voor een Brabant breed programma en www.brabantremembers.com. een campagne genaamd Brabant Re- members. Het doel is om zoveel mogelijk mensen, en dan vooral de jongere gene- raties, de verhalen te laten ervaren.

[ 2 ] 75 jaar bevrijding Opa en kleindochter over oorlog en vrede Jan van den Elzen is 17 als de oorlog uitbreekt, hij woont op een boerderij in Uden samen met zijn ouders, broers en zussen. Inmiddels woont Jan alweer ruim 60 jaar in Erp. Jan heeft de oorlog bewust meegemaakt; zijn kleindochter Renske is daarin erg geïnteresseerd en op een zonnige lentedag in 2019 praat Renske met haar opa over wat hij meegemaakt heeft.

Jan weet nog dat hij op 10 mei ’s ochtends na het koeien melken ineens Duitse mili- tairen zag lopen: het was oorlog! In eerste instantie merkte hij daar niet zo veel van, maar gaandeweg werd dat wel anders. Er kwamen steeds meer regels. Zo moest er verduisterd worden, moesten radio’s ingeleverd worden (al verborg de vader van Jan er stiekem ook een op zolder) en moesten zijn ouders zomaar grond afge- ven voor de aanleg van vliegveld Volkel. Ook werden producten schaars en kwamen er voedsel- en kledingbonnen.

Het verhaal moet doorgegeven Amerikaanse soldaat Larry Zuinig zijn op vrijheid blijven worden regelde medicijnen Jan vertelt dat hij het nu zo fjn vindt dat Iets wat Jan nog goed weet is dat hij ooit, de jeugd uit kan gaan en plezier kan ma- per fets, een Engelse piloot naar Son ken, dat kon toen niet en heeft hij gemist. Naar Duitsland? moest brengen. Renske vraagt opa of hij Vrijheid is belangrijk zegt hij, maar er moet Na ongeveer een jaar moesten alle boe- niet bang was toen. Nee, zegt opa, ik vond wel goed op gepast worden. Renske vindt renjongens zich melden. Het was de be- het vooral erg spannend. ook dat het belangrijk is dat we goed voor doeling dat ze in Duitsland op boeren- onze vrijheid zorgen. Ze zegt dat ze zich bedrijven gingen werken, Duitse jongens Van de bevrijding weet Jan nog dat er af en toe best wel zorgen maakt over de immers werden naar de oorlog gestuurd. erg hard gevochten is in de buurt van wereld. Er zijn veel oorlogen en ze vindt Samen met een tiental andere jongens Mariaheide. Ook hebben er toen Ameri- het eng dat er terrorisme is en mensen ging Jan naar Den Bosch. Terwijl ze daar kaanse soldaten in hun boomgaard ge- zijn niet altijd even aardig voor elkaar. Ze stonden te wachten ging het luchtalarm af bivakkeerd. Een van hen regelde nog pe- weet best dat je niet iedereen aardig hoeft en brak er paniek uit. In de consternatie nicilline voor Jans’ zieke broer. Jan vindt te vinden, maar fatsoenlijk met elkaar om- lukte het Jan om een Ausweis mee te ne- het erg jammer dat hij de achternaam van gaan is toch niet zo moeilijk? Jan vindt het men dat hij verborg in het stuur van zijn soldaat Larry niet meer weet en dat hij dus goed dat we herdenken, hij denkt dat dat fets. Dat Ausweis kwam hem regelmatig ook niet weet hoe het hem vergaan is. steeds belangrijker wordt, juist als er geen van pas. Om te voorkomen dat hij toch mensen meer zijn die de oorlog meege- naar Duitsland gestuurd werd, heeft Jan maakt hebben. Het verhaal moet doorge- regelmatig op verschillende plaatsen in de geven blijven worden. regio ondergedoken gezeten. Een goede vriend van Jan is wel naar Duitsland ver- trokken, Jan heeft hem nooit meer gezien.

75 jaar bevrijding [ 3 ] Activiteitenoverzicht Wat is er allemaal te doen? In Meierijstad vinden er vele activiteiten plaats om de gebeurtenissen van toen te herdenken. Het aanbod is gevarieerd en ge- schikt voor zowel jong als oud. Op het moment van produceren van deze krant zijn de onderstaande activiteiten bekend. Voor het actuele overzicht en meer informatie kunt u kijken op www.meierijstadherdenkt.nl.

Expositie Ru Paré, Bevrijdingsfeest, dansen voor Museum: liefde in tijden van schilderes en verzetsheldin de vrijheid! oorlog Van 28 augustus tot en met 10 oktober 14 en 15 september 17 september Veghel Sint-Oedenrode Eerde

Educatie, wie de jeugd heeft, Op grote hoogte, beklim de Herdenking, exact 75 jaar na de heeft de toekomst toren net als in 1944 eerste landingen Van 1 september tot en met 31 oktober 14 en 15 september 17 september Meierijstad Sint-Oedenrode Eerde

Exposities De impact van (on) Fototentoonstelling, van Toneelstuk en gesprek: Zou jij vrijheid mobilisatie tot monument een duitse soldaat redden? 1 september tot en met 1 december 14 tot en met 22 september 17 en 19 september Schijndel Veghel Sint-Oedenrode

Tentoonstelling, bijzonder Bevrijdingsconcert in de Liberation task force, WOII materiaal te zien Martinuskerk voertuigen van dichtbij Van 7 tot en met 22 september 15 september 18 september Nijnsel Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode

Lezing, hoe Schijndel bevrijd Basecamp, hoe ging dat nou Liberation task force, werd 75 jaar geleden? diverse ritten door Veghel en 11 september 15 tot en met 21 september omstreken Nijnsel Schijndel 18 september Veghel Toneelvoorstelling Roosje Geocaching: Op zoek naar danste met de vijand tekens van OMG/WOII Vertrek colonne OMG, will we 13 en 14 september 15 september ever meet again? Veghel Sint-Oedenrode 22 september Schijndel Ontvangst colonne OMG, Herdenking kermiszondag in doortocht door Sint-Oedenrode Veghel Concert, bevrijding in woord 14 september 15 september beeld en muziek Sint-Oedenrode Veghel 22 september Veghel Ontvangst colonne OMG, Herdenking remember bevrijdingsfeest op het september Memorial day, deflé, Stadhuisplein 15 september ceremonie en kranslegging 14 september Sint-Oedenrode 23 oktober Veghel Schijndel Ophalen en delen van verhalen 16, 18 en 19 september Granaatweken, een (schuil) Sint-Oedenrode kelder vol geheimen 31 oktober tot en met 10 november Parcachutesprongen, het Schijndel sneeuwt in september! 17 september Eerde

[ 4 ] 75 jaar bevrijding Het bijzondere levensverhaal van bevrijder Bobby Hunter

De boerderij waar hij op- dië vecht. Na de terugkeer van overleeft hij deze nachtmerrie groeide was klein. Er waren zijn eenheid volgt een nieuwe en keert huiswaarts. weinig bezittingen. Er was missie: Operatie Market Garden. Na de oorlog in Korea ontmoet de zorg voor zijn invalide Op 17 september 1944 stijgen Bobby zijn grote liefde. Hij broer. Bobby Hunter (1924) de vliegtuigen vol parachutis- trouwt, wordt postbode en krijgt had een zwaar leven op het ten op. De doelen van het 501ste een zoon en dochter. Het zijn platteland in Texas. Door liggen in Veghel. De opdrach- zijn kinderen die hem in 2004 zijn land te gaan dienen, ten: het veroveren van de brug- terugbrengen naar de slagvelden ontsnapte hij uit de ellende. gen over de Zuid-Willemsvaart en van weleer. Bobby keert terug En werd hij uiteindelijk een rivier de Aa, het innemen van naar Eerde en ontwikkelt een held in Eerde. Eerde als verdedigingsbuffer en intense band met de plaats waar het onder controle houden van de hij zijn eerste gevechtssprong Veel is er niet thuis in Texas. weg van Eindhoven naar Nijmegen. maakte. Hij wordt een beroemde De nog jonge Bobby heeft de Bobby is één van de eerste pa- en graag geziene gast in Eerde, taak voor het paard op de klei- rachutisten die landt op Neder- zijn ‘tweede huis’. ne boerderij te zorgen. Op een landse bodem. Zwaar beladen met Op 18 december 2013 overlijdt dag slaat het noodlot toe. Zijn munitie loopt hij van de Eerdse Bobby na een kort maar zwaar broer wordt door het dier getrapt Vlagheide naar de kanaalbrug gevecht tegen kanker. Opmerke- en raakt zwaar invalide. Bobby in Veghel, waar hij zijn eerste lijk is dat zijn sterfdag valt krijgt er ook de zorg voor zijn schuttersput graaft. Een half op dezelfde datum als dat zijn broer bij. En neemt die taak op uur later wordt hij doorgestuurd eenheid in Bastogne aankwam. zich totdat zijn broer onver- naar de spoorbrug over de Aa om De laatste wens van Bobby? Dat wacht overlijdt. Een gebeurtenis deze in te nemen. Bobby wordt een deel van zijn as zou worden die zijn leven tekent. hiermee één van de eerste be- uitgestrooid in Eerde en in zijn Bobby groeit op in de jaren ’30. vrijders van Veghel. schuttersput in Bastogne. Die Een tijd die wij kennen als de In Nederland neemt hij deel aan wens gaat in vervulling. Great Depression. Op 7 december zware gevechten die de mannen 72 Op 17 september 2014 springt Er- 1941 valt Japan Pearl Harbor aan dagen lang aan het front houden; win Janssen uit Eerde op dezelf- en daardoor raakt ook Amerika een record. Ook is hij getui- de dropzone als Bobby 70 jaar bij de Tweede Wereldoorlog be- ge van de verschrikkingen en de daarvoor en wordt een gedeelte trokken. Hij is dan 17 jaar. Een omsingeling in Bastogne, vecht van zijn as uitgestrooid bij de half jaar later wordt hij 18 en hij in de Elzas en eindigt hij boom waar hij toen bij land- hij meldt zich vrijwillig aan uiteindelijk met zijn eenheid op de. Op 18 december 2014 wordt de bij de parachutisten. Bobby wil het Adelaarsnest van Hitler in rest van zijn as uitgestrooid in zijn land dienen en ontsnappen Berchtesgaden. zijn schuttersput. Zo is Bobby aan het leven dat hij tot dan voor eeuwig thuis in zijn tweede toe heeft geleid. Eerde wordt zijn tweede thuis vaderland.

Bobby wordt één van de eerste Als Bobby na de oorlog thuis- bevrijders van Veghel komt, krijgt hij geen uitgebreide verwelkoming maar wordt weer Na een aantal zware trainin- direct aan het werk gezet op de gen is hij klaar om te gaan. boerderij. Opnieuw meldt hij Hij vertrekt met de boot via New zich vrijwillig bij het leger. York naar Schotland. Daar wordt Hij wordt naar de oorlog in Ko- hij met de trein naar Engeland rea gestuurd. Hij komt daar oog gebracht en toegevoegd aan het in oog te staan met hordes Chi- 501ste Parachutisten Regiment, nezen die hun posities overrom- onderdeel van de 101ste Lucht- pelen. Bobby raakt zwaar gewond. landings Divisie die in Norman- Door zich voor dood te houden,

75 jaar bevrijding [ 5 ] Oproep: hang de vlag uit!

De colonne met historische voertuigen reist op 14 september via Leopoldsburg in België over ‘Hell’s Highway’ via Veghel naar Schijndel. Voordat de deelnemers van de colonne zich installeren op het basecamp, rijden zij door Sint-Oedenrode en maken ze een rondje Veghel. Laten wij hen feestelijk ont- halen en onze waardering uiten door zoveel mogelijk Nederlandse vlaggen langs de route op te hangen.

De routes van de colonne staan in deze krant. Nina 15 jaar Jolie 6 jaar “Mijn opa heeft het nog wel ooit over de “Dat ik aan mag oorlog. Dat was heel trekken wat ik wil. erg. Dat mag nooit En dat ik buiten kan meer gebeuren. Dus spelen op straat.” moeten we goed Tommy oppassen en lief zijn 15 jaar voor elkaar.” “Dat ik mag zijn Sten wie ik wil.” 18 jaar “Dat de wereld aan Suus mijn voeten ligt.” 13 jaar Sebastian 10 jaar “Geen oorlog, geen “Vrijheid betekent ouders, feestennn!!!” Colette

dat je alles kan doen 19 jaar en dat je niet bang “Vrijheid betekent hoeft te zijn omdat voor mij zelf kunnen er oorlog is.” beslissen wat je wilt en kunt doen.”

[ 6 ] 75 jaar bevrijding ‘Hier hoef ik niet bang te zijn voor bommen’ Rustig kunnen slapen. Omdat je niet bang hoeft te zijn voor bommen. Rus- tig je mening kunnen uiten. Omdat je niet bang hoeft te zijn voor onderdruk- king of vervolging. Rustig kunnen na- denken over een goede toekomst voor je kinderen. Voor ons vanzelfsprekend. Voor Bassam, Rania, Intesar en Afaf niet. Zij kennen de echte waarde van vrijheid en zijn dankbaar dat ze in ons land een nieuwe toekomst op kunnen bouwen.

Bassam al Dayeh, man, 38 jaar Zijn vrouw en kinderen moest hij achter- laten. Op de vlucht voor oorlog en ge- weld vertrok Bassam in juli 2015 uit Syrië. Bassam kwam met de boot via Turkije en Griekenland bij diverse asielzoekerscen- Rania Sharka dit Alhajar, vrouw, 43 jaar Afaf al Saghir, vrouw, 40 jaar tra in Nederland terecht. Inmiddels woont Rania was kapster in Syrië. Het was erg Afaf is getrouwd, heeft 3 jongens en 1 hij 3,5 jaar in Veghel met zijn vrouw en 4 verdrietig om haar man te zien vertrekken meisje. Ze zijn bijna 2 jaar in Nederland dochters. Veel familieleden wonen nog op zoek naar een veilige bestemming voor na een vlucht vanuit Syrië met haar gezin. wel in Syrië. Met zijn vader, moeder, 2 zijn gezin. Hij vluchtte eerst naar Libanon Haar oudste zoon is 20 jaar en volgt nu de broers en 3 zussen heeft hij veel contact en Jordanië, voordat hij in Nederland te- inburgeringscursus. Hij wil graag als schil- via WhatsApp en email. recht kwam. Rania bleef achter met haar der aan de slag. Afaf: “vrijheid betekent jonge zoontjes die nu inmiddels 13 en 8 voor mij een veilig land, goede toekomst Wat direct opvalt, is dat Bassam al goed jaar oud zijn. Na bijna 5 jaar werden ze in voor de kinderen, samen zijn zonder Nederlands spreekt. Taal is dan ook zijn Nederland herenigd, een emotionele her- zorgen.” passie. Hij was docent Arabische taal eniging. en nu vrijwilliger bij VluchtelingenWerk. Nu wonen ze 2 jaar met het hele gezin in Vluchtelingen die in Meierijstad komen Hij werkt als tolk en geeft voorlichting op Veghel en het gaat goed met ze. Rania: wonen, worden opgevangen door vrijwil- scholen. Bassam: “Nederland is goed “vrijheid betekent alles voor mijn gezin. ligers van VluchtelingenWerk Zuid-Neder- voor de toekomst van mijn kinderen.” Hij Vrouwen mogen hier in vrijheid keuzes land. VluchtelingenWerk helpt mensen die voelt zich vrij in Nederland. Hij mag hier maken.” gevlucht zijn bij het opbouwen van een alles zeggen, denken en doen met respect nieuw bestaan. Er moet heel veel gere- voor andere mensen en voor de wet. En Intesar al Ghadir, vrouw, 37 jaar geld worden en vluchtelingen spreken de hij kan hier rustig slapen, omdat hij niet Intesar is getrouwd, heeft 6 kinderen en Nederlandse taal nog niet. De steun die bang hoeft te zijn voor bommen. woont nu 2 jaar in Nederland. 4 jaar duur- vrijwilligers dan bieden is ontzettend be- de de vlucht samen met haar man en 5 langrijk voor vluchtelingen. Vluchtelingen- De ellende die Bassam in Syrië heeft kinderen. Haar oudste zoon, die toen 15 Werk is altijd op zoek naar vrijwilligers, bij- meegemaakt, heeft hem niet murw ge- was, was al eerder naar Nederland ge- voorbeeld op het gebied van taal of bij het maakt. Hij zit vol met ambities. Op dit vlucht. De reis was moeilijk, in een boot zoeken naar werk. Wil jij ook mensen zo- moment volgt Bassam op een hoger ni- de zee op met haar jongste kindje dat 2 als Bassam, Rania, Intesar en Afaf verder veau een inburgeringscursus (staatsexa- weken oud was. Nu 2 jaar later hebben ze helpen? Kijk voor de actuele vacatures op men), zodat hij kan studeren voor tolk. hun leven hier aardig opgebouwd. www.vluchtelingenwerk.nl. Intesar : “In Nederland zijn goede scholen, Of hij nog ooit terug wil naar Syrië? Dat ziekenhuizen, we kunnen hier een goed hangt vooral van zijn kinderen af. Zijn leven hebben in vrijheid. Me vrij voelen jongste dochter is hier geboren en voor betekent alles, vrij zijn in mening en ge- zijn kinderen is Nederland nu hun thuis. loof.”

75 jaar bevrijding [ 7 ] Foto’s van toen en nu

Schijndel beeld: Bill Warhurst / Collectie The Times - Dirk Paagman

Erp

beeld: HKK ‘Erthepe’

Eerde beeld: Albert Krochka / Collectie Erwin Janssen

Veghel

beeld: Johan van Eerd

Deze foto’s zijn bewerkt door Arno van Alebeek Sint-Oedenrode

[ 8 ] 75 jaar bevrijding Van parachute tot spijkers: alles heeft een verhaal

Als kleine jongen was Hans al erg ge- nen gekregen. Mensen wisten hem te ïnteresseerd in geschiedenis, vooral vinden als ze iets uit de Tweede Wereld- in de Tweede Wereldoorlog. Hans oorlog hadden. Vervoort is een echte Rooienaar die aan de lippen van zijn tante uit Verhalen Liempde hing als zij verhalen vertel- De verhalen achter zijn verzameling de uit die tijd. Op zijn twaalfde had maken het voor hem vooral heel bijzon- sowieso veel kinderen omdat de ten- hij al zoveel spullen verzameld dat der. Zo heeft hij een uitgaanuniform van toonstelling is opgenomen in het lespro- zijn eerste tentoonstelling een feit Mike Zorich, een parachutist die in Eer- gramma ‘Wat is het je waard’ van de Cul- was. Hij begon klein en nu 50 jaar de is geland. Op de sneeuwcape zit nog tuurkade. Hans is dan ook erg tevreden later zou hij een museum kunnen bloed van Mike omdat hij in de Ardennen met de samenwerking die tot stand is ge- vullen. Van 7 tot en met 22 septem- gewond is geraakt. Ook heeft hij twee komen door initiatiefnemers met elkaar ber is zijn verzameling te zien in de brieven van veldwachter Bouman uit in verbinding te brengen. Of er ooit nog Beckart in Nijnsel. Sint-Oedenrode aan Duitse instanties. een museum komt met zijn verzameling? De Duitsers hadden fetsen uit een fet- Wat er anders met de spullen gebeurt, is Van kromme spijkers tot aan een para- senwinkel gehaald, maar de brief zorgde een vraag die wel eens door zijn hoofd chute die 35 jaar lang onder de grond ervoor dat de fetsen vergoed werden. In speelt. “Een permanente tentoonstelling, gelegen heeft in Schijndel en onlangs september 1944 is Bouman gefusilleerd dat zou toch wel de bekroning zijn op 50 is opgegraven, het heeft allemaal de in- in Vught. jaar verzamelen”, besluit Hans. teresse van Hans. Maar materialen van de 101ste Airborne Divisie lopen als een Museum De opening van deze tentoonstelling rode draad door zijn verzameling. Veel Hij hoopt dat veel bezoekers naar zijn is op 7 september om 16.00 uur in de van de materialen heeft hij van vetera- tentoonstelling komen kijken. Ik verwacht Beckart in Nijnsel. “Wat zou je doen?” Wat zou je doen….als het oorlog is en de vijand wordt gewond bij je binnen ge- over het project en is het flmpje van Koos bracht? Eén van de dilemma’s van Rode Kruiszuster Koos van Schaïk toen zij van Schaïk te zien. Het is indrukwekkend tijdens de Tweede Wereldoorlog tijdelijk werkzaam was in het Odagesticht in en het zet je aan het denken ‘Wat zou je Sint-Oedenrode, daar waar nu Odendael staat. De nichtjes Ria en Anne van Kuijk doen?’ laten hierover leerlingen van groepen 7 en 8 van basisscholen met ouderen, die “Wat zou je doen... een lied van Marco de oorlog hebben meegemaakt, in gesprek gaan. Nu kan het nog! Borsato, ambassadeur van War Child, dat is nog wel een droom van mij, dat hij hier Verhalen over de oorlog en bevrijding pings”, volgens Anne. Dus toen de oproep het lied komt zingen en met de kinderen in zijn bij Ria en Anne met de paplepel in- van gemeente Meierijstad kwam om iets gesprek gaat”, aldus Ria. gegoten door hun vaders en ooms. “Ome te organiseren rondom 75 jaar Herdenken Anne: “Hoe mooi is het als deze kinde- Janus heeft zelfs tot in detail beschreven en Bevrijden zijn ze direct aan de slag ge- ren het verhaal weer doorvertellen. Dat waar welk familielid was tijdens de drop- gaan. als zij met hun fets voorbij Odendael komen, weten wat er tijdens de Twee- Kinderen bezoeken Odendael de Wereldoorlog op die plek is gebeurd.” Vier klassen brengen op 17 en 19 septem- De nichtjes hopen dat het twee boeiende ber een bezoek aan Odendael. Via een ochtenden worden waarin er een uitwis- expositie en toelichting maken de kinde- seling plaatsvindt tussen de twee genera- ren kennis met het verhaal van Koos van ties. Anne en Ria zijn ook erg te spreken Schaïk en gaan ze in gesprek met oude- over de samenwerking die tot stand is ge- ren over hún ervaringen tijdens de Twee- komen met BrabantZorg, Cultuurkade, de de Wereldoorlog. Het project sluit aan op Oranjevereniging en de faciliteiten die de het lesprogramma ‘Wat is het je waard’ gemeente hen biedt. Voor hen is het pro- van de Cultuurkade. Via www.cultuurka- ject nu al geslaagd. Links Anne, rechts Ria met het boek Vriend en Vijand, de oorlogsdagboeken de.nl/aanbod is meer informatie te vinden van Koos van Schaïk.

75 jaar bevrijding [ 9 ] ‘Van horen zeggen’ door René Hildesheim De oorlog is voor kinderen van deze mensen uit Meierijstad en omgeving ge- René is ook actief in de werkgroep Strui- tijd ver weg. Om hen mee te nemen ï nterviewd. Zo zijn er verhalen over Paula kelstenen en bij de fototentoonstelling van naar de wereld van toen, heeft René (de Badkaat) uit Veghel, Ru Paré en ‘het Johan van Eerd in september 2019. In de Hildesheim een aantal indrukwekken- wiegje van Roos’. Samen met Jasmine de voorstelling en ook bij zijn deelname in de verhalen van mensen die kind wa- Vries, die de visuals verzorgt, speelt René deze werkgroepen is de persoonlijke be- ren in de oorlog bewerkt tot een prach- de voorstelling de komende twee jaar op trokkenheid van René te voelen. “Ik heb tige voorstelling: ‘van horen zeggen’. allerlei locaties, vaak met specifeke aan- zelf kinderen. Ik ben met mijn jongste dacht voor de plek waar ze dan zijn. zoon naar Westerbork geweest. Dan zie Bijzonder is dat Hildesheim de verhalen je daar al die namen van familieleden, dan gebaseerd heeft op waargebeurde ver- komt alles wel binnen.” halen van onder andere zijn vader en zijn “Om ervoor te tante. “Om ervoor te zorgen dat de litte- Het bijeenzoeken van alle verhalen en het kens van de oorlogstijd tot kracht voor de zorgen dat de spelen van deze voorstelling geven René toekomst worden gemaakt.” René verloor troost en kracht. Troost bij het verlies van 54 Joodse familieleden door de oorlog. Zij littekens van de zoveel familieleden, en kracht om duidelijk werden afgevoerd naar diverse kampen te maken dat we elkaar dit nooit meer mo- en daar vermoord. oorlogstijd tot kracht gen aandoen. ‘Van horen zeggen’ is zeker ook de moei- voor de toekomst Meer informatie vindt u op: te waard voor de generatie die de verha- www.mrpoehaa.nl/van-horen-zeggen len uit de oorlog nog wel kent. René Hil- worden gemaakt” desheim heeft voor de voorstelling veel

[ 10 ] 75 jaar bevrijding Verhalen achter oorlogsgraven Tijdens Operatie Market Garden zijn Het verhaal van Leslie Tree duizenden mensen gesneuveld. Man- (Legernummer 6355076) nen, vrouwen en kinderen die hun le- Op 25 juni 1924 werd Leslie in de buurt ven verloren. Al deze mensen hebben van Londen geboren als zoon van Tho- een verhaal, hoe kort en eenvoudig mas en Chatherine Tree. Volgens zijn ook. Zo ook Leslie Tree en Ronald Art- broer Stanley was hij een erg sportieve hur Silvester. jongen. Zijn favoriete sporten waren atle- tiek en voetballen. Hij heeft zelfs een keer Op 24 september 1944 reden Ronald Art- bij de atletiekkampioenschappen van het hur Silvester en Leslie Tree in een leger- graafschap Kent de vierde prijs gewonnen truck tussen Sint-Oedenrode en Veghel, met hardlopen. Hij kwam uit een gezin van ter hoogte van de Koevering in een grote 5 kinderen, had drie broers en een zus. colonne. Op dat moment waren Duitse troepen bezig om een gedeelte van de Na zijn schooltijd is hij gaan werken als Veghelseweg te heroveren. De doorvoer leerling-papiermaker bij de watermolens van de geallieerde troepen richting Arn- van Aylesford. In 1941 ging hij in militai- hem werd hierdoor volledig geblokkeerd. re dienst, eerst als Royal West Kent Re- Omdat die weg tijdens deze operatie giment en daarna in het Royal Corps of zwaar onder vuur was komen te liggen, Signals, 12L of C. Signals. Hij bracht het eiste dat ook diverse slachtoffers in hun daar tot Lance Corporal. truck. Op 24 september 1944 sneuvelde hij in de Ronald en Leslie, die achter in een leger- omgeving van Sint-Oedenrode. Leslie is truck zaten, werden allebei door een gra- slechts 20 jaar geworden. Hij ligt begraven naat of granaatscherven getroffen. Het op het kerkhof in Sint-Oedenrode In 1938 trouwde hij met Mildred Brown. canvas van de truck bood geen enkele Enkele jaren later werd hun dochtertje Ca- bescherming. role geboren. Sinds 17 september 1942 Ronald en Leslie, was hij in militaire dienst en na zijn oplei- ding werd hij geplaatst bij het Royal Corps die achter in een of Signals, 12L of C. Signals. Op 29 juni 1944 kwam hun regiment vanuit Engeland legertruck zaten, over naar Normandië in Frankrijk. werden allebei Ronald zat samen met Leslie Tree in een legertruck bij de Koevering die geraakt door een granaat werd door een granaat. Er staat in de of- fciële gegevens dat hij is overleden aan of granaatscherven zijn verwondingen. Dat houdt in dat hij waarschijnlijk niet ter plekke is gesneu- getroffen. veld. Ronald Arthur Silvester is 37 jaar geworden.

Het verhaal van Zijn dochter Carole heeft in september Ronald Arthur Silvester 2001 het graf van haar vader Ronald be- (Legernummer 14729655) zocht tijdens een herdenkingsdienst die Ronald werd in 1907 in de buurt van Lon- enkele Britse veteranen hielden op het den geboren. Zijn hobby’s waren zwem- Sint-Martinus kerkhof. men en fetsen. Hij was een muzikale jongen. Hij speelde bugel en later klarinet in Ronald ligt begraven op dit kerkhof in een band. Overdag werkte hij als glazen- Sint-Oedenrode. Zijn vrouw Mildred is wasser en ’s avonds als telefoonoperator. eind 2001 overleden.

75 jaar bevrijding [ 11 ] OPERATIE MARKET GARDEN - SEPTEMBER-OKTOBER 1944 23 SEPTEMBER - 23 OKTOBER: GRANAATWEKEN Tijdens de aanval op Veghel bezetten de Duitsers Schijndel en Wijbosch opnieuw. De - dorpen liggen midden in het front. Jongemannen moeten stellingen graven voor de land. Het bestond uit een luchtlandingsoperatie (Market) en een Duitsers. Met het inslaan van de eerste granaten start een periode die later als ‘Granaatweken’ bekend wordt. Het zullen er vele duizenden worden. Ze leggen grote het Ruhrgebied, het industriële hart van Duitsland. Daarvoor was het delen van de dorpen in puin, waaronder de kerk van Wijbosch. Behalve enorme schade, noodzakelijk om de strategische bruggen over de Nederlandse rivieren Een Schijndels jongetje wacht op eva- veroorzaken de granaten branden die ‘s nachts de hemel verlichten. Iconen als de fa- en kanalen te bezetten, waaronder die bij Son en Veghel. Market Gar- cuatie tijdens de granaatweken voor briek van Jansen de Wit en het raadhuis van Schijndel staan in lichterlaaie. Terwijl den vormde het startpunt van de bevrijding van Brabant. De komst van zijn verwoeste huis. duizenden inwoners in de kelders schuilen, gaat have en goed verloren. De voedsel- de bevrijders maakte Meierijstad tot een frontgebied. Sterker nog, (www.wegnaardebevrijding.nl). voorziening wordt een probleem. Market Garden mislukte door de gevechten op het grondgebied van onze gemeente. Hoe verliep Market Garden voor Meierijstad op hoofdlijnen? Parachutisten van het 501ste Airborne-regiment boarden op 17 september in Engeland. EVACUATIE (Foto: A. Krochka via E. Janssen) De gevechten langs de frontlijn zijn levensgevaarlijk. Tijdens de Granaatweken wor- 17 SEPTEMBER: DE LUCHTLANDINGEN den duizenden Schijndelaren, Wijbosschenaren en Ollanders geëvacueerd. Naar Gemonde, Den Dungen, Sint-Michielsgestel, Veghel en Boxtel. Er vinden plunderingen plaats in Een luchtvloot van Dakota’s dropt 6.695 Amerikaanse parachutisten van de 101st Air- leegstaande huizen en bedrijven. borne Division boven de Sonse Heide en de Vlagheide. Eerde is de eerste bevrijde De beschadigde Sint-Antoniusmolen in plaats tijdens Operatie Market Garden. De dropzone bij het Dorshout in Veghel wordt Eerde werd tijdens de Battle of the gemist, waardoor het 1e bataljon in Heeswijk bij het kasteel springt en één Dakota Sanddunes als uitkijkpost gebruikt. 24-25 SEPTEMBER: BATTLE OF THE SANDDUNES Luchtlanding op 17 september op de stort neer in Erp. De piloot weet de parachutisten voortijdig boven Eerde te drop- (Foto: A. Krochka via E. Janssen). Vlagheide tussen Eerde en Schijndel. pen. Binnen onafzienbare korte tijd bezetten het 501ste en 502ste regiment de ver- Het Airbornedivisiehoofdkwartier wordt van Henkenshage in Sint-Oedenrode overge- (Foto: A. Krochka via E. Janssen) keersbruggen bij Sint-Oedenrode en Veghel. Ook Nijnsel wordt bevrijd. Een smalle bracht naar Klondike in Veghel. Het Britse leger bevrijdt Keldonk en Erp op 24 strook of ‘Corridor’ aan weerszijden van de verkeersweg Eindhoven-Nijmegen is in september. Diezelfde dag blokkeren de Duitsers de Corridor bij de Koevering en ver- Amerikaanse handen. Naast de ophaalbrug over de Zuid-Willemsvaart leggen de Ameri- schansen ze zich in de Eerdse Bergen. Het zware gevecht in de zandverstuivingen wordt kanen een extra noodbrug aan. Het is wachten op de komst van het Britse grondleger. bekend als ‘Battle of the Sanddunes’. De Eerdse kerk en molen raken zwaar beschadigd door granaatvuur. Ook de Koeveringse molen treft dit droevige lot. Ze brandt op 25 september af. Diezelfde dag breekt de Duitse weerstand en wordt de blokkade van de 19-21 SEPTEMBER: DOORTOCHT VAN HET ENGELSE GRONDLEGER Corridor opgeheven.

Het 30ste Britse legerkorps rukt op via Nijnsel, Sint-Oedenrode en Veghel naar Maria- Een rij Britse trucks staat uitge- Onder grote belangstelling wordt in Erp heide. Ondanks incidentele beschietingen vanuit Erp en Keldonk gaat het onafgebro- brand langs de Corridor tussen Sint- NEKSLAG de Amerikaanse piloot begraven van het ken richting Nijmegen. Inwoners uit bezette dorpen als Erp en Schijndel bezoeken de Oedenrode en Veghel. (Foto: Signal Corps). op 17 september neergeschoten vliegtuig. feestelijke doortocht van de grondtroepen in Veghel en Sint-Oedenrode. De uitgelaten (Foto: Heemkundekring Erthepe) Op 26 september komt, na het vrijmaken van Duitse mijnen, het verkeer over de Corri- bevolking overlaadt de soldaten met eten en drank. Ondertussen worden collaborateurs dor weer op gang. Operatie Market Garden is dan al mislukt. De blokkade tussen Sint- uit hun huizen gehaald en de vrouwen die relaties met Duitsers hebben gehad, worden Oedenrode en Veghel in de dagen ervoor vormt de nekslag. Het oponthoud en gebrek aan kaalgeschoren. Op 21 september bezetten geallieerde troepen Schijndel om een Duitse aanvoer van troepen en middelen richting Arnhem wordt Operatie Market Garden fataal. aanval vanuit het dorp te voorkomen. Maar er is zwaar weer op komst. Diezelfde mid- dag wordt in Veghel alle versiering binnengehaald en moeten de feestende mensen van straat. OPERATION PHEASANT

22-23 SEPTEMBER: AANVAL OP DE ‘ENGTE VAN VEGHEL’ Vanuit Eerde start op 23 oktober Operation Pheasant. Met deze actie willen de geal- De kanaalbrug bij Veghel op 26 sep- lieerden Noord-Brabant van de Duitsers bevrijden. Het is de Schotse Highland Divi- Feest in Veghel! Het Britse grondleger tember. Het geallieerde verkeer over trekt op richting Nijmegen. Schijndel wordt in de vroege ochtend van 22 september prijsgegeven. De Duitsers zijn de Corridor komt weer op gang. (Foto: NARA). (Foto: A. Krochka via E. Janssen). duizend beschadigde panden, zijn er enkele honderden totaal verwoest. Daar ligt het hoogste aantal verkeersbruggen in de kwetsbare Corridor. Ze moeten vernietigd worden om het geallieerde verkeer richting Nijmegen stil te leggen. Ten noorden van Veghel, van de Hezelaarstraat tot aan Mariaheide, doorbreken en blokkeren de Duitsers de Corridor. Boerderijen staan in brand. Granaatregens vallen op VERHALEN Veghel waar de inwoners de kelders invluchten. Op 23 september weten geallieerde troepen de Corridor weer te openen. RAF-jachtvliegtuigen beschieten Duitse colon- Operatie Market Garden bracht de bevrijding voor Meierijstad. Ze eiste ook vele nes in Erp. De Britse opmars richting Gemert dwingt de Duitsers tot de terugtocht. levens van soldaten en burgers. Hun verhalen en die van ooggetuigen nemen ons mee

naar de tijd van toen. Ze kennen hoogte en dieptepunten, groot en klein leed, maar Een Amerikaanse soldaat inspecteert Kijk voor meer verhalen en informatie op de Canon van Meierijstad of bezoek uw heem- - Geallieerde soldaten hebben verhalen zullen tijdens het stilstaan bij 75 jaar bevrijding in Meierijstad te horen slag op het Havelt bij Veghel. kundekring. De heemkundekringen van Erp, Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel zijn ver- Schijndel bevrijd. Het dorp is of te zien zijn. (Foto: Signal Corps). enigd in het Platform Erfgoed Meierijstad. Ze organiseren diverse activiteiten rondom door het wekenlange granaatvuur de herdenking van de bevrijding van de Duitse bezetting 75 jaar geleden. zwaar gehavend. www.entoen.nu/nl/noord-brabant/meierijstad (Foto: BHIC).

[ 12 ] 75 jaar bevrijding OPERATIE MARKET GARDEN - SEPTEMBER-OKTOBER 1944 23 SEPTEMBER - 23 OKTOBER: GRANAATWEKEN Tijdens de aanval op Veghel bezetten de Duitsers Schijndel en Wijbosch opnieuw. De - dorpen liggen midden in het front. Jongemannen moeten stellingen graven voor de land. Het bestond uit een luchtlandingsoperatie (Market) en een Duitsers. Met het inslaan van de eerste granaten start een periode die later als ‘Granaatweken’ bekend wordt. Het zullen er vele duizenden worden. Ze leggen grote het Ruhrgebied, het industriële hart van Duitsland. Daarvoor was het delen van de dorpen in puin, waaronder de kerk van Wijbosch. Behalve enorme schade, noodzakelijk om de strategische bruggen over de Nederlandse rivieren Een Schijndels jongetje wacht op eva- veroorzaken de granaten branden die ‘s nachts de hemel verlichten. Iconen als de fa- en kanalen te bezetten, waaronder die bij Son en Veghel. Market Gar- cuatie tijdens de granaatweken voor briek van Jansen de Wit en het raadhuis van Schijndel staan in lichterlaaie. Terwijl den vormde het startpunt van de bevrijding van Brabant. De komst van zijn verwoeste huis. duizenden inwoners in de kelders schuilen, gaat have en goed verloren. De voedsel- de bevrijders maakte Meierijstad tot een frontgebied. Sterker nog, (www.wegnaardebevrijding.nl). voorziening wordt een probleem. Market Garden mislukte door de gevechten op het grondgebied van onze gemeente. Hoe verliep Market Garden voor Meierijstad op hoofdlijnen? Parachutisten van het 501ste Airborne-regiment boarden op 17 september in Engeland. EVACUATIE (Foto: A. Krochka via E. Janssen) De gevechten langs de frontlijn zijn levensgevaarlijk. Tijdens de Granaatweken wor- 17 SEPTEMBER: DE LUCHTLANDINGEN den duizenden Schijndelaren, Wijbosschenaren en Ollanders geëvacueerd. Naar Gemonde, Den Dungen, Sint-Michielsgestel, Veghel en Boxtel. Er vinden plunderingen plaats in Een luchtvloot van Dakota’s dropt 6.695 Amerikaanse parachutisten van de 101st Air- leegstaande huizen en bedrijven. borne Division boven de Sonse Heide en de Vlagheide. Eerde is de eerste bevrijde De beschadigde Sint-Antoniusmolen in plaats tijdens Operatie Market Garden. De dropzone bij het Dorshout in Veghel wordt Eerde werd tijdens de Battle of the gemist, waardoor het 1e bataljon in Heeswijk bij het kasteel springt en één Dakota Sanddunes als uitkijkpost gebruikt. 24-25 SEPTEMBER: BATTLE OF THE SANDDUNES Luchtlanding op 17 september op de stort neer in Erp. De piloot weet de parachutisten voortijdig boven Eerde te drop- (Foto: A. Krochka via E. Janssen). Vlagheide tussen Eerde en Schijndel. pen. Binnen onafzienbare korte tijd bezetten het 501ste en 502ste regiment de ver- Het Airbornedivisiehoofdkwartier wordt van Henkenshage in Sint-Oedenrode overge- (Foto: A. Krochka via E. Janssen) keersbruggen bij Sint-Oedenrode en Veghel. Ook Nijnsel wordt bevrijd. Een smalle bracht naar Klondike in Veghel. Het Britse leger bevrijdt Keldonk en Erp op 24 strook of ‘Corridor’ aan weerszijden van de verkeersweg Eindhoven-Nijmegen is in september. Diezelfde dag blokkeren de Duitsers de Corridor bij de Koevering en ver- Amerikaanse handen. Naast de ophaalbrug over de Zuid-Willemsvaart leggen de Ameri- schansen ze zich in de Eerdse Bergen. Het zware gevecht in de zandverstuivingen wordt kanen een extra noodbrug aan. Het is wachten op de komst van het Britse grondleger. bekend als ‘Battle of the Sanddunes’. De Eerdse kerk en molen raken zwaar beschadigd door granaatvuur. Ook de Koeveringse molen treft dit droevige lot. Ze brandt op 25 september af. Diezelfde dag breekt de Duitse weerstand en wordt de blokkade van de 19-21 SEPTEMBER: DOORTOCHT VAN HET ENGELSE GRONDLEGER Corridor opgeheven.

75 jaar bevrijding [ 13 ] Meierijstad herdenkt met de fietskaart ‘Op (oorlogs)pad’ De Tweede Wereldoorlog liet blijvende plekken zetten aan tot denken: wat is hier een eigen ‘herdenkingsroute’ samen te sporen na in het landschap en levens vroeger allemaal gebeurd. Met een over- stellen. Jong en oud kunnen nu samen op veranderden ingrijpend. In de gehe- zicht van het fetsknooppuntennetwerk zoek naar de historie van onze gemeente. le provincie Noord-Brabant wordt de van Meierijstad én voor ieder dorp een bevrijding van Brabant herdacht. In herdenkingspunt op de kaart, verleidt de De fetskaart is te koop bij de diverse het kader van ‘Brabant Remembers’ fetskaart ‘Op (oorlogs)pad’ de inwoner om VVV’s, informatie- en verkooppunten. ontwikkelde de gemeente Meierijstad samen met projectcoördinator VVV Noordoost-Brabant en diverse lokale partners, de fetskaart ‘Op (oorlogs) pad’. Met deze kaart daagt zij inwoners uit om meer te weten te komen over de geschiedenis van Meierijstad, 75 jaar geleden. De geschiedenis en verhalen van de verschillende afzonderlijke kerkdorpen die nu samen Meierijstad vormen.

Monumenten, historische locaties, verhalen en musea, op veel plekken in Mei- erijstad is de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog nog altijd levend. Tientallen

Routes colonnes Mariaheide SCHIJNDEL Wijbosch VEGHEL Mariaheide SCHIJNDEL VEGHEL Erp Wijbosch Eerde Zijtaart Erp Olland Kelkdonk Eerde Zijtaart Olland Kelkdonk SINT-OEDENRODE Boerdonk

Nijnsel SINT-OEDENRODE Boerdonk Boskant

Boskant Nijnsel 14 SEPTEMBER 2019

[ 14 ] 75 jaar bevrijding Routes colonnes

18 Mariaheide SCHIJNDEL SEPTEMBER Wijbosch VEGHEL 2019 Erp Eerde Zijtaart Olland Kelkdonk

SINT-OEDENRODE Boerdonk

Boskant Nijnsel

LIBERATION TASK FORCE

Mariaheide SCHIJNDEL Wijbosch VEGHEL

Erp Eerde Zijtaart Olland Kelkdonk

SINT-OEDENRODE Boerdonk

Boskant Nijnsel 22 SEPTEMBER 2019

Meer informatie over de routes, kijk op: www.meierijstadherdenkt.nl/verkeersmaatregelen

75 jaar bevrijding [ 15 ] Doortocht colonne oude legervoertuigen op zaterdag 14 september: Vier met elkaar de vrijheid! We hopen op prachtig weer en op mas- avond doorlopend optredens. De optre- sale belangstelling van het publiek, dens worden verzorgd door diverse lokale omdat we op die manier laten zien hoe muziek- en zangverenigingen. Het avond- belangrijk vrijheid voor ons allemaal programma wordt verzorgd door Johnny is. T & The Half Souls. Het podium staat op het gezellige kerkplein voor de Sint Marti- In Sint-Oedenrode wordt de bevrijding nuskerk in het centrum. In Sint-Oedenro- gevierd met veel muziek en zang. Langs de wordt de colonne rond 14.30 uur ver- de route van de legervoertuigen zorgen wacht. diverse muziekkapellen voor vrolijke muziek. Vanaf 13:00 uur zijn er tot laat in de Rondom het gemeentehuis in Veghel vindt een bevrijdingsfeest plaats. Vanaf 14.00 uur treden Phoenix Cultuur, Muziekvereni- ging Frisselstein en ‘The Starsisters’ op, dit in aanwezigheid van een 20-tal WOII veteranen. De colonne zal rond 15.30 uur Foto: Liesbeth van Diggele het ‘rondje stadhuis’ rijden. Iets daarvoor voeren twee historische Harvards een fy Kijk op www.meierijstadherdenkt.nl by uit. voor actuele informatie over deze twee evenementen. Hang de Nederlandse vlag uit, vier met Foto: Ben Ullings / Aviationphotos.nl ons mee en kom vooral kijken!

Vluchtige vrijheid Soms hoor ik in de verte nog geluid van ronkende motoren. Echte Vrijheid Wil ze eigenlijk niet horen, Ik wil echte vrijheid maar de social media zenden ze uit in vol ornaat waar jij mag denken wat je denkt ik mag denken wat ik denk over de hoofden van de mensen. en toch samen door een deur kunnen gaan Bij ons is het gelukkig stil en heerst er rust en vree. ik wil echte vrijheid Maar verder in de wereld vechten mensen om een stukje grond vanwege hun geloof, dat wankel is en broos. Ik wil echte vriendschap We leren niets van het verleden. waar jij mag zijn wie jij bent ik mag zijn wie ik ben Laten we in Godsnaam hunk’ren naar de vrede en toch samen trouw kunnen zijn en blij zijn met het broze heden. ik wil echte vriendschap Want morgen kan het oorlog zijn en vechten vriend en vijand met venijn, Ik wil een echte gemeenschap waarbij geloof het mikpunt is waar jij jouw geloof mag hebben en uitloopt en verstomt in duisternis. ik mijn geloof mag hebben en wij toch in harmonie kunnen samen leven ik wil een echte gemeenschap

Hans van der Kleij, Schijndel (Gedichtenwedstrijd Schrijverscollectief Meierijstad, Ik wil echt herdenken deelnemersgroep 18+) waar jij op jou manier dankbaar mag zijn ik op mijn manier dankbaar mag zijn maar dat we ook in dankbaarheid leven Gedichtenwedstrijd ik wil echt herdenken

Schrijverscollectief Ingrid van Doorn, Veghel (Gedichtenwedstrijd Schrijverscollectief Meierijstad Meierijstad, deelnemersgroep 18+)

[ 16 ] 75 jaar bevrijding Foto puzzel wedstrijd

Lieke Bosch, Veghel (Gedichtenwedstrijd Schrijverscollectief Meierijstad, deelnemersgroep t/m 12 jaar)

75 jaar bevrijding [ 17 ] Nieuw project Carin Simons: ‘Bloemen als symbool voor vrijheid en vrede’ De Vlagheide krijgt in september 2019 drie-landen-punt. De plek waar onze drie goed.” Bloemen verbeelden voor Carin een andere aanblik. Kunstenares Carin kernen bij elkaar komen.” de vrijheid: “Ze zijn kleurrijk en ze groei- Simons wil er tenminste 4.000 (kunst) en overal. Ook waar dat niet mag. En ze bloemen planten. Als symbolisch eer- Dat is wat Carin graag wil: mensen bij el- stralen warmte en liefde uit.” Bij het pro- betoon aan onze bevrijders. En als kaar brengen en verschillen overbruggen. ject Flower Power op de Vlagheide draait kleurrijke ode aan de vrijheid en de Zodat ruzie en oorlog niet meer ontstaan: het om kustbloemen gemaakt van afval, vrede. Inwoners van Meierijstad zijn “Ik vind het belangrijk dat mensen vanuit zoals lege plastic fessen. “Iedereen kent van harte uitgenodigd mee te knutse- het perspectief van een ander kunnen de Vlagheide als oude vuilstort. Afval en len. denken. Ik geloof in de kracht van samen. recyclen passen daarbij.” Ik hoop dat groepen aan de slag gaan met Het lijkt een ambitieus plan. Maar Ca- het maken van bloemen. En dat dan ge- Inwoners die graag mee willen doen aan rin Simons weet waar ze aan begint. Ze sprekken op gang komen over vrijheid. Er ‘Flower Power op de Vlagheide’ kunnen tekende eerder (onder meer) voor het zijn nog steeds heel veel plekken op de lespakketten afhalen bij het gemeente- project MeierWIJstad. Een gigantische wereld die niet veilig zijn of waar je niet huis in Veghel, bij de nevenvestigingen puzzel van onze gemeente waarvoor veilig of vrij kunt leven. Het is goed om in Schijndel en Sint-Oedenrode of bij één honderden inwoners onderdelen aanle- daarbij stil te staan.” van de VVV’s in onze gemeente. “Sinds verden. Het nieuwste project van Carin ik hiermee bezig ben, bekijk ik afval met heet: ‘Flower Power op de Vlagheide’. De Carin ziet vooral in het alledaagse de ver- andere ogen”, aldus Carin. Kijk voor meer locatie is bewust gekozen en past in het worvenheden van onze vrijheid. “Dat wij informatie en voorbeelden op: thema 75 jaar herdenken en bevrijden. in ons land ons eigen leven kleur kunnen www.meierWIJstad.nl. “Op de Vlagheide zijn veel parachutisten geven, onze mening kunnen uiten en keu- geland. De Vlagheide is voor mij ook het zes kunnen maken, dat vind ik een groot “Ik vind het belangrijk dat mensen vanuit het perspectief van een ander kunnen denken.”

[ 18 ] 75 jaar bevrijding Plattegrond Basecamp OMG Van 15 tot en met 21 september is het Basecamp Operatie Market Garden 2019 open voor publiek. De ingang van het Basecamp is gelegen aan de Dakotaweg in Schijndel. Meer informatie over openingstijden en entreetickets kunt u vinden op www.omg2019.nl.

green camp 5 x 10 m groen kamp 5 x 10 m Main tent hoofdtent

green camp 5 x 15 m groen kamp 5 x 15 m

No visitors passage geen toegang white camp 5 x 10 m wit kamp 5 x 10 m

voor bezoekers mobile fire extinguisher mobiel brandblusmiddel Living history display living history display first aid post medische post

snackbar frietkraam Militaria market place militaria markt plek foodstand fish viskraam Educatie over 75 jaar bevrijding voor alle scholen Voor Cultuurkade gaat cultuur- en erf- goededucatie over persoonsvorming van leerlingen in Meierijstad. Met een mix van activiteiten, zoals bij OMG 2019, zet Cultuurkade zich daarvoor in. Altijd in een gelijkwaardige samenwerking met diverse partners.

Cultuurkade heeft voor alle scholen in Mei- erijstad een basis educatiepakket samengesteld waarin de lokale geschiedenis van de voormalige gemeenten Sint-Oedenro- de, Veghel en Schijndel tijdens en vlak na OMG centraal staat. Omdat het belangrijk is om nooit te vergeten wat er is gebeurd, betekenis te geven aan onze eigen omgeving en te beseffen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.

• Historisch perspectief Door dr. Frans Govers, een overzicht van de gebeurtenissen tijdens OMG in Sint-Oedenrode, Veghel en Schijndel.

• Wat is het je waard? Lesmateriaal t.b.v. het gesprek in de • Kinderboek ‘Hannekelief’ den het belangrijk om samen het gesprek klas: over waarden en keuzes aan de Over dat zelfde meisje, geschreven te blijven voeren in de klas. Daardoor kun hand van morele, lokale dilemma’s die door André van de Linden. je je ethisch blijven ontwikkelen. Vooral in zich hier afspeelden. een maatschappij waar polarisatie aan de • Fietsroute ‘Op oorlogspad’ orde van de dag is. • Documentaire met onderduikster Hanneke • Website met digitale bronnen Het educatiepakket biedt handvatten om Zij kreeg in Eerde haar vrijheid terug eigen lessen en richting te kiezen bij het op achtjarige leeftijd. Lesmateriaal ‘Wat is het je waard?’ is de thema in de klas en is tevens een goede basis voor alle activiteiten. Scholen vin- voorbereiding voor de deelname aan gekozen activiteiten.

Activiteitenaanbod De scholen hebben ook volop keuzes in het uitgebreide activiteitenaanbod gemaakt. Maar liefst 24 initiatieven van lokale, regionale en landelijke partners zorgen voor een divers keuzepakket. Met de drie scholen voor voortgezet onderwijs zijn maatwerkprogramma’s samengesteld.

Via www.cultuurkade.nl/omg2019 is het programma en educatiepakket te bekijken.

[ 20 ] 75 jaar bevrijding Memorial Day op 23 oktober in Schijndel De maanden september en oktober 1944 waren roemruchte en heftige maanden voor Schijndel. Op zondag 17 september 1944 werd Schijndel bij het oorlogsgeweld betrokken tijdens Operation Market Garden. Het Amerikaanse 501ste Parachute In- fantery Regiment (PIR), onderdeel van de 101ste Airborne Division, werd op de Schijndelse Heide (tegenwoordig de Vlagheide) en bij Kasteel Heeswijk gedropt om de bruggen bij Veghel te veroveren en de Corridor tussen Veg- hel en Sint-Oedenrode te beschermen.

Hoewel Schijndel geen doel was tijdens Market Garden, werd het dorp een front- stad doordat de Duitsers Schijndel ge- bruikten als uitvalbasis om Veghel en Sint-Oedenrode en de Corridor aan te vallen. Het dorp werd grotendeels in puin gescho- ten. Veel inwoners zochten een toevlucht in de omliggende dorpen.

Op 23 oktober 1944, 5 weken na Sint-Oe- denrode en Veghel werd Schijndel door de Britse 51st Highland Division defni- tief bevrijd. De vreugde over de bevrijding was groot, maar Schijndel bood een triest gezicht. Bijna 70 mensen verloren hun leven en nog jarenlang was men bezig om het dorp op te bouwen. Het is en blijft belangrijk om stil te staan bij het leed dat de Tweede Wereldoorlog heeft veroorzaakt. Achteraf kan gezegd worden dat de maanden september en oktober 1944 de hefstigste tijd in de geschiedenis van Schijndel is geweest.

Op 23 oktober 2019 vindt Memorial Day in Schijndel plaats om de gebeurtenissen van toen te herdenken. Deze dag bestaat uit drie onderdelen. Voorafgaand aan de ceremonie is er een deflé vanaf Wijbosch naar de markt met historische voertuigen, re enacters en begeleidende muziek. Ver- volgens is er een dienst in de Sint-Ser- Memorial Day, de herdenking van 75 jaar Meer informatie vindt u op vatiuskerk waar enkele gasten spreken bevrijding van Schijndel is een integrale www.meierijstadherdenkt.nl. over de bevrijding. Daarna is er een kran- samenwerking gedragen door het Oranje- slegging bij het Herdenkingskapel en bij comité, Gilde, Harmonie, Scouting, Paro- de Amerikaanse, Britse en Nederlandse chiebestuur en Heemkundekring Schijn- vlaggen naast de Sint-Servatiuskerk. del.

75 jaar bevrijding [ 21 ] OPROEP!! Kom op 14 september in kleding van toen naar de Markt in Sint-Oedenrode

Fotograaf Barry Pulles

De voertuigen van OMG 2019 rijden op zaterdag 14 september ook door het cen- Ook langs de route staan diverse muziek- trum van Sint-Oedenrode. De historische colonne wordt rond 14.39 uur verwacht kapellen om de voertuigen feestelijk te op de Markt. In afwachting hiervan zijn er diverse optredens op het Kerkplein. ontvangen.

Omroep Brabant besteedt dit jaar veel aandacht aan 75 jaar Herdenken en Be- vrijden in Meierijstad. Op 14 september doen zij live verslag van de ontvangst van de colonne in Sint-Oedenrode.

Hoe mooi zou het zijn als we even terug kunnen gaan naar de tijd van toen en het centrum in die stijl wordt aangekleed. Daar hebben wij uw hulp voor nodig: kom in de kledij van toen naar de Markt.

Tot 14 september!

[ 22 ] 75 jaar bevrijding Monumenten geschonken door onze bevrijders In heel Meierijstad zijn op veel plekken monumenten te vinden waar stil wordt gestaan bij heftige gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden vanaf het begin van de oorlog tot aan de bevrijding. De meeste monumenten zijn opgericht vanuit initiatieven van de inwoners, maar er zijn in Meierijstad ook twee monumenten te vinden die geschonken zijn door onze bevrijders.

Monument to the Dutch Aan de Corridor in Sint-Oedenrode be- vindt zich het ‘Monument to the Dutch’ een geschenk van de veteranen van de 101st. ‘Airborne Division’ als dank voor alle steun welke zij mochten ontvangen van de bevolking van de Brabantse Cor- ridor. Dit monument van de hand van de Rooise kunstenares Trudie Broos is in 1994 onthuld. Highland Division Monument Highland Division Monument Het monument van de Schotse 51th High- in Nederland was die door de Highland Het werd voor het eerst onthuld op 23 land Division staat in Schijndel, op de Division werd bevrijd is dit monument hier oktober 1994 op de Vlagheide. Op 15 splitsing Rooiseweg en de Structuur- geplaatst. september 1996 is het monument op zijn weg. Omdat Schijndel de eerste plaats huidige plaats opnieuw onthuld. Het is een ontwerp van Alan Beattie Herriot. Op een plaquette staan de acties van deze Divisi- on. Ook hun motto in het Gaelic staat er op en luidt: Là a bhlair ‘s math na càirdean (op de dag van de veldslag is het goed om vrienden te hebben).

De oorlogsmonumenten binnen Meierij- stad zijn te vinden op: www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten.

Monument to the Dutch

75 jaar bevrijding [ 23 ] www.meierijstadherdenkt.nl

[ 24 ] 75 jaar bevrijding