Amerikan Sinemasina Egemen Mutlu Son Ideolojisi
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ SİNEMA-TV ANASANAT DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ AMERİKAN SİNEMASINA EGEMEN MUTLU SON İDEOLOJİSİ Hazırlayan Hilal Süreyya YILMAZ Danışman Yard. Doç. Dr. Ragıp TARANÇ İZMİR - 2011 Yemin Metni Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Amerikan Sinemasında Egemen Mutlu Son İdeolojisi” adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. Tarih ..../..../....... Adı SOYADI Hilal Süreyya YILMAZ İmza iii TUTANAK Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü’ nün ......./......../...... tarih ve ......sayılı toplantısında oluşturulan jüri, Lisanüstü Öğretim Yönetmeliği’nin ........maddesine göre ........................Anasanat Dalı ………..öğrencisi ..........................’ nin ...................konulu tezi/projesi incelenmiş ve aday ......./....../........ tarihinde, saat .......’ da jüri önünde tez savunmasına alınmıştır. Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini/projesini savunmasından sonra ......... dakikalık süre içinde gerek tez konusu, gerekse tezin dayanağı olan anabilim dallarından jüri üyelerine sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezin/projenin .............................olduğuna oy...................ile karar verildi. BAŞKAN ÜYE ÜYE iv YÜKSEKÖĞRETİM KURULU DOKÜMANTASYON MERKEZİ TEZ/PROJE VERİ FORMU Tez/Proje No: Konu Kodu: Üniv. Kodu: · Not: Bu bölüm merkezimiz tarafından doldurulacaktır. Tez/Proje Yazarının Soyadı: Yılmaz Adı: Hilal Süreyya Tezin/Projenin Türkçe Adı: Amerikan Sinemasına Egemen Mutlu Son İdeolojisi Tezin/Projenin Yabancı Dildeki Adı: The Dominant Happy End Ideology in American Cinema Tezin/Projenin Yapıldığı Üniversitesi: D.E.Ü. Enstitü: G.S.E. Yıl: 2011 Diğer Kuruluşlar : Tezin/Projenin Türü: Yüksek Lisans: Dili: Türkçe Doktora: Sayfa Sayısı: 109 Tıpta Uzmanlık: Referans Sayısı: 80 Sanatta Yeterlilik: Tez/Proje Danışmanlarının Ünvanı: Yard. Doç. Dr. Adı: Ragıp Soyadı: Taranç Türkçe Anahtar Kelimeler: İngilizce Anahtar Kelimeler: 1- Hollywood 1- Hollywood 2- İdeoloji 2- Ideology 3- Mutlu Son 3- Happy End 4- Evanjelizm 4- Evangelism 5- Zihniyet 5- Mentality Tarih: İmza: Tezimin Erişim Sayfasında Yayınlanmasını İstiyorum Evet Hayır v ÖZET Amerikan Sineması Hollywood demektir. Hollywood da Amerika. Dünya üzerinde sineması ile bu denli bütünleşen başka hiçbir ülke yoktur. Amerikan zihniyeti ile paralel biçimde sineması da hiçbir olgu ya da yargıyı dışlamaz ve işte böyle bir yaklaşım sayesinde, ülkede Hollywood’un yani ABD’nin bakış açısına aykırı izlenimi veren onca bağımsız filme varolma şansı verilmekte, zaten bu sayede de egemen olanın hiçbir zaman yıkılmaması, alaşağı edilmemesi garanti altına alınmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekte egemen olan; kucaklayıcı, bireylerini her koşulda anlayışla karşılayan, onları yücelten, hep ikinci bir şansları olduğuna inandıran ve en önemlisi sürekli umut aşılayan bu ideolojidir. Bu ideolojinin kilitlendiği tek hedef Amerikalı olmanın ve Amerikan yaşam tarzını benimsemenin bir bireyin başına gelebilecek en iyi ve bildiğiniz ulvi şeylerin tümünden daha kutsal olduğuna duyulan inançtır. Ve Hollywood bu yolda olan biten her şeyin meşru kılınması dolayısıyla kitlenin onay verip her şeye rıza göstermesi için bu ideolojiyi büyük bir özen ve ciddiyetle aralıksız yeniden üretmektedir. Amerikan kültürünü diğer bütün araçlardan çok filmler şekillendirmektedir. Kahramanlarının çoğunu onlara filmler kazandırmakta ve Amerikan değerlerinin tanımlanmasında büyük rol oynamaktadır. Aşkı ve hayatı anlamlandırmalarına, iyi çocuklarla kötü çocukları ayırt etmelerine yardımcı olmaktadır. Hollywood filmleri diğer unsurların hepsinden çok Amerikan rüyası yaratmış ve sonra da dünyanın dört bir yanına ihraç etmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde tüm devlet kurumlarının yöntem ve çalışmaları Amerikan kaderine hizmet etmektedir. Hollywood da bu kurumların içinde Amerikan rüyasını, dünyanın belki de en büyük illüzyonunu, çok başarılı bir şekilde üreten ve hem Amerika’da hem de dünyanın diğer birçok ülkesinde pazarlayan kurumların başında gelmektedir. vi Bu çalışmada amaçlanan Hollywood’u kötülemek ya da karalamak hatta eleştirmek şeklinde anlaşılmamalıdır. Asıl yapılmak istenen Hollywood üzerinden bir ulusu, bir zihniyeti okuyabilmek ve anlayabilmektir. Bizlere sinemasıyla bu verileri sağlayan ve bu denli kapsamlı bir çözümleme olanağı sunabilen başka bir ülke yoktur. Bu açıdan bakılırsa yapılmak istenenin Amerikan sinemasının, yani Hollywood’un bir ülke sineması olarak incelenmesinden çok, Amerika Birleşik Devletleri’nin tüm kodunun Hollywood üzerinden okunabilecek olmasının ısrarla altının çizilmesidir. vii ABSTRACT The word ‘Hollywood’ refers to the film industry of The United States of America and there are no better terms available to describe the US itself. The country and its cinema act as a unit, and the American mentality does not cast out any concept or opinions which also enables producing many so-called independent films. This actually helps keep preeminence of Hollywood; the mainstream. This is the dominant ideology of United States that embraces and praises the individual, makes people believe in second chances, and spreads hope to all. The aim is to make everyone grasp very clearly that being an American, living the American way is the best thing that could happen to anyone, and the faith that comes along with it is the most sacred. Hollwood constantly reproduces the ideological goods such as movies with such care and delicacy in order to be able to get the confirmation and ratification it needs from the people. Movies have shaped the American culture more than any other forms. Heroes are made and american values are defined in movies. They help people understand life itself, interpret all kinds of emotions such as love, and distinguish good guys from the bad guys. Hollywood has created and reflected the best image of the American dream in US and around the world. All American institutions and organizations are meant to serve the American destiny that is divine. And when it comes to producing and marketing the American dream; the ultimate illusion in the entire world, Hollywood definitely can pull it off. Criticizing or bashing Hollywood is definitely not the intention. In this study, to be able to analyze and comprehend the mentality of a country through its cinema is what really trying to be accomplished. There is no other cinema that could provide us with such comprehensive information for a research. The whole study intends to underline the fact that decoding Hollywood is basically decoding the United States of America. viii ÖNSÖZ Bu çalışma Amerikan Sinemasına dair bazı ezberleri bozma ve sinemasalı zihniyet penceresinden değerlendirme çabasıdır. Başta hem okul yaşamımda hem de sonrasında yenilikçi kişiliği, yaratıcı ruhu ve de sonsuz anlayışı ile beni etkilemeye devam eden ve sıkıştığım her noktada imdadıma yetişen sevgili hocam Yard. Doç. Dr. Ragıp Taranç olmak üzere, tezimin tüm aşamalarında elindeki kaynakları ve de yapıcı eleştirilerini esirgemeyen sayın hocam Prof.Dr. Ertan Yılmaz’a, tezimin basım öncesi tüm hazırlığını ve düzeltmelerini yüklenen Öğr.Gör. arkadaşım Burak Bakır’a, dostluğunu hep hissettiğim Nihan Şengül Benjoya’ya ve de bugüne dek her koşulda bana destek veren ve yanımda olan sevgili aileme sonsuz teşekkürler... ix AMERİKAN SİNEMASINA EGEMEN MUTLU SON İDEOLOJİSİ YEMİN METNİ iii TUTANAK iv YÖK DÖKÜMANTAYON MERKEZİ TEZ VERİ FORMU v ÖZET vi ABSTRACT viii ÖNSÖZ ix İÇİNDEKİLER x GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM RÜYA FABRİKASI HOLLYWOOD’UN YAPISAL ÖZELLİKLERİ 1.1. Amerikan Endüstrisinin Lokomotifi Film Sanayi 5 1.1.1. Sinema ile Değişen Amerikan Toplumu 8 1.1.2. Dünya Savaşları Sonrası Amerikan Sineması 10 1.1.3. Amerikan Rüyası’nın Kırılma Noktası: Vietnam 13 1.2. Hollywood Sinemasında Anlam ve Anlatım 18 1.2.1. Mitlerin Belirlediği Öyküler ve Karakterler 24 1.2.2. Masalın Belirlediği Popüler Kültür ve ‘Külkedisi’ İmajlar 26 x İKİNCİ BÖLÜM ABD’DE ZİHNİYETİN KÜLTÜREL OLARAK SİNEMADAKİ YANSIMALARI 2.1. Bir Zihniyet Belirleyicisi Olarak İnanç 33 2.1.1. Hıristiyan Hümanizmi 37 2.1.2. Protestan-Püriten-Evanjelist-WASP 40 2.2. Kapitalist ABD’de İdeolojik Açılımlar 46 2.3. ABD’de Gündelik Yaşamın Hollywood Üzerinden Kültürel Belirlemeleri 51 2.4. Hollywood’da Ütopya Önermesi 58 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AMERİKAN SİNEMASINA FRANK CAPRA’DAN GÜNÜMÜZE EGEMEN MUTLU SON İDEOLOJİSİ 3.1. Frank Capra’nın Yaşamında ‘Moral Sineması’nın Temelleri 65 3.2. Capra-corn: Hollywood’un Markalaşma Süreci 74 3.3. Frank Capra’nın İnanç Sistematiği ve Günümüz Amerikan Sinema Örnekleri ile Karşılıklı Zihniyet Çözümlemesi 78 3.1.1. Tanrı’ya İnan 78 3.2.2. Cennete İnan 83 3.3.3. Bireye İnan 86 3.3.4 Amerika’ya/Sisteme İnan 89 SONUÇ 95 FRANK CAPRA FİLMOGRAFİ 98 FİLM LİSTESİ 99 KAYNAKÇA 102 ÖZGEÇMİŞ 110 xi GİRİŞ Amerika Birleşik Devletleri kitle iletişim aracı olarak gördüğü sinemanın bir ulus yaratmak için ne kadar önemli görevler üstlenebileceğinin ta en başından farkında olmuştur. Sürekli olarak Tanrı, özgürlük ve ulustan dem vuran ABD’nin sinemasının yani Hollywood’un Amerikan yaşam tarzı, idealleri ve değerleri doğrultusunda film üretmesi bu anlamda şaşırtıcı değildir. Birçoklarınca bir tür toplumsal bilinç-dışı işlevi gördüğüne inanılan sinema çoğu zaman rüyalarla kıyaslanmaktadır. Hollywood’un da bir diğer adının rüya fabrikası olduğu düşünülürse bunun çok uzağa düşen bir bilgi notu olmadığı görülebilir. İzleyiciye