HOUDEN EN KWEEK VAN ERYX (GONGYLOPHIS) CONICUS

FEEDING AND BREEDING OF ERYX (GONGYLOPHIS) CONICUS

Robby van der Velden Robby van der Velden

Mijn eerste kennismaking met de Indische I was introduced to the Rough-scaled Sand zandboa was, toen mijn vriend en ik twee Boa Eryx conicus, when on March 25th, jonge mannetjes aanschaften. Wij hadden 2007, my friend and I purchased two young reeds ervaring met Afrikaanse zandboa’s males. We already had experience of the (Eryx colubri­nus) en besloten ook deze soort Kenyan Sand Boa (Eryx colubri­nus) and een kans te geven in onze collectie. De ver- decided to introduce this new species into koper kon ons al­leen mannen aanbieden, our collection. The seller only could offer us maar vastbesloten als we waren, hebben males so we decided to accept these two. we die toch maar genomen. Dit was op 25 Obviously the animals were young, no more maart 2007. De dieren waren duidelijk nog than a few months of age; unfortunately the jong, hoogstens enkele maanden oud. Een accompanying paperwork did not state the geboortedatum ontbrak helaas op het over- exact date of birth. drachtsformulier. It soon became apparent that feeding the Al gauw bleek dat het voederen van deze Indi- Rough-scaled Sand Boa was quite different sche zandboa al anders in zijn werk ging dan from the Common Sand Boa. They were re- bij de gewone zandboa’s. Ten eerste kunnen ally fastidious. One male only ate (and still ze echt een voorkeur hebben. Het mannetje does only eat) common mice. He refused all in mijn collectie at (en eet nu nog altijd) en- other food including African soft-furred rat kel gewone muizen. Hij verhongert nog liever and young laboratory rat. My friend’s male dan een veeltepelmuis of ratje te nemen. Ter- only responded well to baby laboratory rats. wijl het mannetje dat bij mijn vriend zit enkel Further observations related to the feeding goed rea­geerde op babyratjes. Een tweede of Eryx conicus were their nervousness. observatie bij het voederen van de conicus The slightest contact with the tank, or even was de nervosi­teit! Bij de minste aanraking opening an adjacent tank, caused Eryx co- van het verblijf, of zelfs maar het openen nicus to immediately disappear under the van een schuifraam van een ander terrarium, sand. A previously constricted prey item, verdween de conicus direct onder het zand. which the boa had ceased constricting,

86

LitTeratura Serpentium 2010 jaargang/Volume 30 nummer/no.2 Eryx (Gongylophis) conicus, drachtig – pregnant. Foto/Photo: Robby van der Velden.

87 Een losgelaten (gewurgde) prooi werd nooit was never revisited by the snake and re-in- meer opnieuw gepakt om op te eten. Zelfs gested. If a prey item had been half eaten, als de prooi al half verorberd was, braakte de the snake regurgitated it at the least distur- slang bij de minste verstoring deze weer uit. bance. I had never experienced anything Dit heb ik bij nog geen enkele andere slang in like this so markedly with any other snake mijn collectie zo expliciet gehad. Dus vanaf in my collection. Subsequently I always fed toen voederde ik de conicus altijd als laatste, the Eryx conicus last, after which I left the waarna ik de kamer verliet. Toen had ik geen room. Since then I have never experienced problemen meer. this problem.

Mijn kameraad had ook de nervositeitpro- My friend had similar problems associated blemen bij zijn conicus, net als het weigeren with nervousness of his Eryx conicus, as well van voedsel voor langere periodes. Mijn dier as refusing food for long periods of time. My weigerde soms drie weken achter elkaar om animal sometimes refused to accept prey prooien aan te nemen, om daarna weer ge- for three consecutive weeks, after which woon te eten. Het broertje van mijn mannetje he ate without problem. The brother of my wachtte meestal nog wat langer en op een male often refused food for longer periods bepaald punt was mijn conicus het dubbele and at one point my Eryx conicus was twice in gewicht van zijn broertje. Toch zagen ze er the weight of his sibling. Both looked equally beide even goed uit. Het kleinere mannetje healthy, the smaller male was, in relation to was in verhouding tot van zijn lengte zeker his length, definitely not considered slender. niet te mager. At a Reptile Exposition on June 10th 2007, I Op een andere beurs een tijd later, op 10 bought an adult female. My friend decided to juni 2007, kon ik uiteindelijk een volwas- delay purchasing a female, because he was- sen vrouw kopen. Mijn kameraad besloot te n’t ‘sure’ about his male. Together we now wachten met de aanschaf van een vrouwtje, had 2.1 animals and we decided we would omdat hij niet ‘zeker’ was van zijn mannetje. eventually unite them for breeding. Samen hadden we nu 2.1 dieren en we be- sloten om ze later eventueel samen te zetten The female turned out to be quite diffe- voor kweek. rent, besides the fact she was three times the weight of the male of this species. She Het vrouwtje was heel anders, afgezien van never refused prey and was, on a weekly het feit dat zij drie keer zo zwaar is als de basis, offered a weaned rat, an adult mou- man bij deze soort. Dit dier weigerde nooit se or an African soft-furred rat. This animal een prooi en kreeg op wekelijkse basis een could quite easily be placed in a container springerrat, volwassen muis of veeltepel- to be fed, so you could move her while she muis. Dit dier kon gerust in een curverbak was eating. The prescribed weight for bree- gezet worden om te voederen, je kon ze bij ding is about 250 g (8.8 ounce); my female wijze van spreken gewoon vastnemen tij- reached about 400 g (14.1 ounce). dens het eten. Het voorge­schreven gewicht om te kweken is 250 g, maar mijn vrouwtje Since males are fertile at a young age, from ging tegen de 400 g aan. October 2007 I decided to put the male to

88

LitTeratura Serpentium 2010 jaargang/Volume 30 nummer/no.2 Eryx (Gongylophis) conicus, moeder met kroost – mother and juveniles. Foto/Photo: Robby van der Velden.

89 Omdat ik gelezen had dat mannen al snel the female for short periods of time. Usu- vruchtbaar zijn, besloot ik rond oktober ally I would choose to put the female to the 2007 om de man al korte periodes bij de male but the tank of the male was too small vrouw te zetten. Normaal zou ik ervoor kie- for this female. I was also concerned that zen om de vrouw bij de man te zetten, maar I would discover a single engorged female het verblijf van het mannetje was simpel- the following morning without the male. weg te klein voor het vrouwtje. Ik moet zeg- Cannibalism has been recorded for this gen dat ik er toch wel bang voor was dat snake species. Fortunately my fear turned ik ‘s morgens slechts een dik vrouwtje zou out to be unfounded. vinden en geen mannetje meer. Kannibalis- me komt bij deze slangen namelijk wel eens I did not observe any interaction between voor. Gelukkig bleek mijn angst onterecht the individuals of this species. Contrarily, te zijn geweest. whilst my albino Kenyan Sand Boa mated throughout the day, my Eryx conicus sho- Ik kon nooit enige interesse voor elkaar zien wed no such behaviour. I presumed the bij deze soort. Terwijl mijn albino Afrikaanse male could still be too young; after all he zandboa hele dagen ligt te paren met mijn only was just over one year of age. Des- wildkleur vrouwtje, kon ik bij de conicussen pite this I continued, on a weekly basis, niets daarvan waarnemen. Ik dacht uiter- to introduce the male to the female for aard dat het mannetje nog te jong zou zijn several days each time. (hij was uitein­delijk maar een dik jaar oud). Toch zette ik het mannetje wekelijks voor After a while the female suddenly refused enkele dagen bij het vrouwtje. all prey. I presumed she had taken a rest period because she always used to eat Een tijd later begon mijn vrouwtje plots alle well I was not worried about this. It oc- prooien te weigeren. Ik dacht dat ze een curs in many snake species that, wit- rustperi­ode had genomen, omdat ze altijd hout any clear reason, they do not eat zo goed at en ik maakte me daar geen zor- for several weeks or even months. From gen om. Het komt bij meer slangen voor dat this time on I no longer put the male to ze weken tot maanden om onbekende re- the female, because he also ate irregu- denen niet eten. Vanaf toen heb ik het man- larly and I also wanted to provide him netje ook niet meer bij het vrouwtje gezet, with some rest. After a while the female omdat dat ook maar af en toe at en ik hun started to gain weight. I feared consti- rust wou gunnen. pation, because I did not consider she would be gravid. Since the snake gained Na enige tijd begon het vrouwtje wel dikker more and more weight and I found some te worden. Ik vreesde voor een verstop- faeces, I could no longer deny that she ping, want zwanger kon ze in mijn ogen was in fact pregnant. It must have been niet zijn. Toen de slang almaar dik­ker werd around March 2008. Of course I did not en ik ook nog feces had gevonden, werd know exactly when she was fertilised or het me duidelijk dat ze toch zwanger was. if she could have been impregnated with Dit moet ongeveer in maart 2008 geweest retained semen from an earlier copulation zijn. Ik wist natuurlijk niet wanneer ze be- with a different male.

90

LitTeratura Serpentium 2010 jaargang/Volume 30 nummer/no.2 vrucht was en of ze niet bevrucht zou zijn The female Eryx conicus continued to gain door opgeslagen verouderd zaad van een weight. Since the gestation should be only vroegere paring. 3-4 months and my snake had been heavy for such a long time I started to worry and De conicusvrouw werd dikker en dikker en feared she might be ill. She did not rest on aangezien de draagtijd maar 3-4 maan- the heater cable in accordance to observa- den zou zijn en mijn slang al zo lang echt tions that had been recorded in literature, dik was, begon ik mij zorgen te maken en but she always rested at the cool side of vreesde ik dat ze een ziekte had. Ze ging the tank where the temperature is approxi- ook niet op de warmtekabel liggen, zoals mately 25-27°C (77-80°F). In mid May she het in de literatuur beschreven wordt, maar suddenly began to eat again at weekly inter- altijd aan de koele kant van de bak (onge- vals. She constricted her prey only with her veer 25-27°C).Toen begon ze half mei in- neck and did not use her heavy mid body eens iedere week weer te eten. Ze wurgde at all. At that time I had prepared a standard de prooi enkel met het nekgedeelte en haar hide box for clutching species in her tank, dikke lichaam gebruikte ze absoluut niet. so the female had a quiet, dark and moist place to hide. I had earlier replaced the Ik had inmiddels een standaard legbak voor sand with newspapers, so neonates would eierleggende soorten in haar terrarium ge- not have contact with sand with their wet zet, zodat het vrouwtje een rustige, donke- membranes or funicles. On June 13th 2008 re en vochtige schuilplaats­ had. Het zand I checked the clutch box where the female had ik al lang vervangen door krantenpa- had been resting for several weeks. Much pier, zodat eventuele jongen niet met hun to my surprise she suddenly had become natte vliezen en navelstrengen in het zand thin again. I could not see any neonates in terecht zouden komen. Op 13 juni 2008 the hide box. After I removed the last piece controleerde ik de werpbak waar de vrouw of newspaper from the tank, I noticed nine ondertussen al weken aan een stuk in zat, young Eryx conicus together on top of the en tot mijn verbazing was ze ineens weer heater cable. Since this is a rather large lit- mager. Er waren echter geen jongen ze zien ter for this species and there were not any in de werp­bak. Toen ik het laatste velletje slugs (unfertile ova), I assumed my male krantenpapier wegnam uit het verblijf, zag was the father of this litter and it was not ik tot mijn verba­zing negen jonge conicus- from retained semen of over one year old. sen knus tegen elkaar liggen, pal boven de Whilst I can never be absolutely certain of warmtekabel. this, the female had definitely not copulated with another male for more than a year. If Aangezien dit een redelijk grote worp is the litter was derived from retained semen, voor deze soort én er geen enkele slug (een then I would have expected a smaller litter onbevruchte dooier­zak ) bij was, ga ik er or some slugs. inderdaad van uit dat mijn kleine man de vader is van deze jongen en niet het even- Immediately I separated all neonates in a tueel opgeslagen zaad van meer dan een small fauna box with some sheets of moist jaar oud. Maar zeker ben ik hier natuur­lijk lavatory paper and a small water bowl. niet van. Het vrouwtje had in ieder geval Within eight days they had all shed and on

91 een jaar geen contact gehad met een ande- June 23rd 2008 I started feeding. All but one re man. Moest het enkel opgeslagen zaad ate a live baby African soft-furred rat within zijn, dan zou ik een kleinere worp of enkele a few days and I was confident everything slugs verwach­ten. had turned out well. Sexing I considered quite difficult. I presumed there were three Direct heb ik alle jongen apart gezet in klei- females and six males. On the days that ne faunabakjes met enkele vellen vochtig followed only the animals I had sexed as toiletpa­pier en een waterbakje. Binnen acht female ate regularly, about every five days. dagen waren alle jongen verveld en op 23 All others refused to eat. To date, except juni 2008 ben ik begonnen met voederen. for the three females and one male, all the Alle op één na aten binnen een paar dagen others have eaten only once. I have tried a één levend babyveelte­pelmuisje en ik was variety of food animals: living and dead Af- dan er dan ook erg gerust op dat alles goed rican soft-furred rat, living and dead com- kwam. Het sexen vond ik echter moeilijk. mon mice, as well as brained mice and Volgens mij betreft het drie vrouwtjes en chick bones. zes mannetjes. De dagen die erop volgden, aten echter enkel de diertjes die ik gesext I wonder what I should try to make them eat had als vrouwtjes regelmatig, om de vijf da- regularly? This behaviour may be normal gen ongeveer. Al de andere deden moeilijk. for males of this species, because there is so much difference between males and Buiten de drie vrouwtjes en één manne- females while developing - but this is not tje hebben de andere tot op vandaag nog so distinct with the neonates. I am howe- maar één keer gegeten. Ik heb de volgende ver, not going to worry about this. I do know voedseldie­ren reeds geprobeerd: levende how versatile they could be, but I am also en dode veeltepelmuisjes, levende en dode aware these animals are robust and can go gewone muisjes, alsook gebrainde muisjes without food for a long time. Time will tell. én kuikenbeentjes. Ik ben benieuwd wat ik nog allemaal moet proberen om ze re- I have offered the best eating female to my gelmatig te doen eten. Of mis­schien is dit friend. So now collectively we have 2.2 ani- gedrag wel normaal voor de mannetjes van mals that we will keep. In future, during the deze soort, omdat er toch zoveel ver­schil mating season we will put them together in zit tussen mannetjes en vrouwtjes bij op- a nurture group. His male has had a growth groeiende diertjes - maar nog niet bij boor- spurt and weighs almost as much as my lingen. Ik ga mij in ieder geval geen zorgen male, partly because mine has eaten less maken. Ik weet hoe grillig ze kunnen zijn during the previous mating season, evi- maar ik weet ook dat het taaie beestjes zijn dence that one should not worry too much die lang doorgaan zonder voedsel. De tijd too soon. zal het uitwijzen. Some people, like I had done, think of Sand Ondertussen is het best etende vrouwtje Boas as ponderous worms. Once I decided naar mijn vriend gegaan. Zodoende hebben to start keeping them, similarly to Hognose we nu samen 2.2 dieren die we zeker hou- snakes (Heterodon nasicus) and Rosy Boas den en later tijdens de paarperiode in een (Lichanura trivirgata) which also turned out

92

LitTeratura Serpentium 2010 jaargang/Volume 30 nummer/no.2 Eryx (Gongylophis) conicus, jongen – juveniles. Foto/Photo: Robby van der Velden.

93 kweekgroepje zetten. Zijn mannetje heeft to be more interesting than I’d expected, inmiddels ook een groeischeut gehad en is I’ve never regretted this decision for a mo- in gewicht nu bijna net zo zwaar als mijn ment! They are very interesting animals of mannetje, omdat het mijne in de paarperio- which I’ve already learned a lot. If you have de wat minder gegeten had. Zo zie je maar a nice collection of Sand Boas, you will al- dat je je niet te snel zorgen moet maken. ways notice one that does not hide under the substrate and in that sense a hiding life- Sommige mensen (net als ik vroeger) vin- style is not a drawback at all. On the con- den zandboa’s maar logge wormen. Op trary, the excitement of lifting an adult Sand een keer heb ik dan toch besloten om ze Boa from under the sand and concluding te gaan houden, omdat de haakneuzen she is swollen with youngsters is tremen- en rosyboa’s ook alle interessanter­ bleken dous. They have stolen my heart and I am dan ik gedacht had. Ik heb dit besluit geen looking forwards to adding other species to moment betreurd! Het zijn erg interessante my collection. dieren waar ik al erg veel van heb geleerd! En als je een leuke collectie zandboa’s Translation: hebt, zie je er altijd wel eentje die zich niet E.J. Al, Wageningen verstopt onder het substraat en op die ma- nier is hun ondergedoken levensstijl totaal English corrections: geen nadeel. Integendeel, het gevoel om Dr. Lawrence J Smith een volwassen zandboa-vrouw onder het zand uit te schoffelen om tot de conclusie te komen dat ze gespannen­ staat van de jongen, is een heerlijk gevoel. Ze hebben mijn hart in ieder geval veroverd en ik kijk uit naar andere soorten.

94

LitTeratura Serpentium 2010 jaargang/Volume 30 nummer/no.2