DE SERIALS VAN REPUBLIC Amsterdamse Bioscopen Pierre Etaix Filmnieuws
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DERDE JAARGANG Serials 3 | Bioscopen 18| Filmnieuws 27| Etaix 32 |IM 36 #36 Film FunDERDE JAARGANG DE SERIALS VAN REPUBLIC Amsterdamse bioscopen Pierre Etaix Filmnieuws 1 Tekst en foto’s: Thys Ockersen/Still-photo Film Fun Gastredacteuren: Thomas Leeflang, Bram Reijnhoudt Vormgeving: Hille Tymstra Film Fun is een tijdschrift van Thys Ockersen Thys Ockersen Films dat maandelijksverschijnt Wilhelminaweg 54 en geleverd wordt aan een 2042NR ZANDVOORT select gezelschap Tel: 0611599953 geïnteresseerden. thysockersenfilms.com [email protected] Dit is nummer 36 3e jaargang - december 2016 De Film Fun-uitgaven kunnen hier worden gedownload. ©2016: Thys Ockersen Films/Film Fun INHOUD Serials 3 | Bioscopen 18| Filmnieuws 27| Etaix 32 |IM 36 Een klip aan de oever van de rivier de Husdon bij Fort Lee in New Jersey was in de jaren 1910 een geliefde locatie voor spannende films. Hier wordt een ‘cliffhanger’ voorbereid, met op de voorgrond actrice Pearl White, die vooral bekend werd door een van de eerste ‘serials’: The Perils of Pauline (1914) die uit twintig afleveringen (‘chapters’) bestond. Serials 3 | Bioscopen 18| Filmnieuws 27| Etaix 32 |IM 36 De serials van Republic De cliffhanger als uitgesteld happy end of: ieder jochie een nat broekie Films in afleveringen met een ‘open eind’, die zie je niet meer. Toch zijn er in Amerika tot midden jaren vijftig enkele honderden van gemaakt. De koploper was Republic Pictures, die deze ‘serials’ aan de lopende band fabriceerde. Als bioscoopfilm mag het genre uitgestorven zijn, in een nieuw jasje kwam het terug als populaire vorm van televisiedrama. Over de bloeitijd van de cliffhanger en de metamorfoses van een genre, van krantenfeuilleton tot soap. Dit verwaarloosde en bijna moet gezegd worden dat Re- door verdwenen filmgenre kan te- public niet de uitvinder was Bram Reijnhoudt genwoordig weer op waarde van de serial. Toen de film worden geschat, omdat de copyrights nog zweeg waren ze al populair, met voor een aantal van deze filmseries als meest bekende The Perils of Pauline vervallen zijn. Tot dusver was het op- met Pearl White. Als oudste Ameri- sporen en onderhands distribueren van kaanse seriefilm staat What Happened deze films de geliefde bezigheid van to Mary te boek, uit 1912. De twaalf een beperkt aantal hobbyisten. De films afleveringen, nog zonder klifhan- die nu in het publieke domein zijn, ko- gers, werden parallel uitgebracht men bijna allemaal uit de studio van met een feuilleton in een dames- wijlen Republic Pictures, een middel- blad. In Frankrijk volgden kort grote studio in Hollywood, uit de jaren daarna de episodenfilms van 30, 40 en 50 van de vorige eeuw. Het Louis Feuillade: Judex en Fantô- 3 mas zijn nog steeds beroemde titels, voorna- melijk dankzij remakes in de jaren 60. Moderne remakes vertrouwden niet op ‘sus- pension of disbelief’ en kregen een tongue-in- cheeck of een ronduit komisch tintje, zoals Fantômas met Jean Marais en Louis de Funès of Dick Tracy met Warren Beatty en Al Paci- no en Batman met Adam West en Burt Ward. Maar in oorsprong werden de serials niet ge- maakt om te lachen, maar puur om de actie, de sensatie en de opgevoerde spanning, eindi- gend in de ‘cliffhanger’, naar het cliché van de held, met één hand hangend aan een rotsrand en zijn vriendin bungelend boven het ravijn aan de andere hand. Op dat adembenemen- de moment verscheen een titel op het doek: Herbert J Yates ‘Next Week Chapter 7, The Valley of Death’, of ‘To be continued’.. willing suspension of disbelief’, een vrijwil- Cliffhanger lige opschorting van ongeloof. De bereidheid Adembenemend? Je wist natuurlijk dat de om terwille van onbekommerd genieten van vriendin in Hoofdstuk Zeven zeker niet om- flitsende actie de onwaarschijnlijkheid van laag zou storten. De actiefilm Cliffhanger uit de verhalen op de koop toe te nemen werd 1993 met Syl vester Stallone, begint verrassend bij volwassenen minder aangetroffen dan bij genoeg met deze scène. Maar het meisje stort kinderen tegen de grens van de volwassen- helaas wél in de diepte. Haar dood voorziet de heid aan. Voor hen werden de serials dan ook held van een psychische barrière die hij moet in de eerste plaats gemaakt. Om identificatie overwinnen om nieuwe avonturen te kunnen te vergemakkelijken kreeg de held soms een beleven. Dit soort psychologie van de koude vriendje van de gewenste leeftijd (zoals Robin, grond was taboe in de serial. Alles wat de held de jonge helper van Batman). Bloederigheid hoefde te doen was het Kwaad te overwinnen. en realistische verwondingen in het algemeen Niet het Kwaad in hemzelf, want daarvan was waren taboe, maar met ballet-achtige knok- hij verschoond, maar een Misdadig Genie dat partijen en doodsprongen kregen de serial- als ‘t even kon de hele mensheid bedreigde. makers hun jonge publiek toch in grote staat Een eenvoudige formule, waarvoor je je wel van opwinding. moet openstellen. Dat vereiste, wat de Ame- Binnenskamers bij Republic werd volgens rikaanse schrijver Richard Maurice Hurst in regisseur William Witney als motto gebruikt: zijn boek over Republic Studios noemde: ‘a A pair of wet panties for every little kiddie’, 4 Film Fun #36 Serials 3 | Bioscopen 18| Filmnieuws 27| Etaix 32 |IM 36 Herbert J Yates Yates begroet Roy Rogers en diens vrouw Dale Evans. Rechts de vrouw van Yates, Vera Hruba Ralston, die een belangrijke rol speelde in de zaken van haar man. voor ieder jochie een nat broekie. Naast deze B-films had Republic ook aspira- ties voor de A-sector. Om te kunnen concu- Republic heeft in de jaren na de overschake- reren met de grote studio’s werden af en toe ling van de Amerikaanse filmindustrie op ge- serieuze films met grote namen geproduceerd luid de belangrijkste bijdrage aan het succes met een draaitijd van ongeveer een maand van de serials geleverd. Onder de straffe lei- en een budget van miljoenen dollars. Voor- ding van Herbert J. Yates werden in totaal zes- beelden zijn House by the River (Fritz Lang), en-zestig filmseries afgeleverd, elk bestaande Sands of Iwo Jima (Allan Dwan), The Quiet uit twaalf of vijftien hoofdstukken van onge- Man (John Ford) en MacBeth (Orson Welles). veer een kwartier, van Darkest Africa in 1936 Volgens ingewijden was het vooral de vrouw tot King of the Carnival in 1955. van Yates, de Tsjechische ex-kampioene Republic teerde niet op serials alleen. Het kunstschaatsen Vera Hruba Ralston die erop was ook de studio van de zingende cowboys aandrong ook ‘films van klasse’ te maken. Gene Autry en Roy Rogers en van John Way- ne. Voor het eerste seizoen van Republic, Tabak 1935/36, werden acht John Wayne-films aan- Herbert Yates zat in de tabakshandel toen hij gekondigd en evenveel westerns van Gene geld rook in de fllmbusiness en een labora to- Autry (Roy Rogers brak pas later door). De rium begon, waar films werden ontwikkeld en toegestane draatiid liep uiteen van zeven tot geprint. Hij zag een kans zelf films te gaan 22 dagen produceren toen een fusie mogelijk werd met December 2016 5 een van zijn beste klanten, Mascot Pictures en in de open lucht om ook wat het licht betreft enkele nog kleinere studio’s op ‘Poverty Row’. goed aan te kunnen sluiten bij de live action. De nieuwe maatschappij Republic Pictures, Om Captain Marvel op te laten stijgen lie- al gauw door kritikasters ‘Repulsive’ Pictures ten ze een model van de held aan een dunne genoemd, vestigde zich in 1935 in de voor- staaldraad achterstevoren omlaag glijden. In malige kluchtenstudio van Mack Sennett in het laboratorium werd het beeld omgedraaid North Hollywood. zodat de wonderbare cape bij het (schijnbare) Yates was een zakenman die met ijzeren opstijgen boven het lichaam van de Captain hand zuinigheid aan kwaliteit wist te paren. wapperde. Jaren later werden hetzelfde mo- De cowboyfilms die zijn studio aan de lopen- del—zonder de cape maar met rugraket—en de band verlieten, waren met een draaitijd van dezelfde techniek toegepast voor King of the één tot twee weken low-budget, maar uiterst Rocket Men, want bij Republic werd niets effectief aan de kassa. De vraag was groot, weggegooid en alles bewaard. dank zij de opkomst in crisistijd van de dou- Spectaculaire shots werden in meerdere ble bill-programma’s, waarin een goedkope B- films gebruikt en meerdere keren in een en film werd gekoppeld aan een A-film. dezelfde film. Halverwege een serial werd Even succesvol waren de serials. De kosten meestal een ‘economy chapter’ ingebouwd, beliepen niet meer dan vijf tot tien procent dat grotendeels uit flashbacks naar eerdere van wat een grote studio uitgaf aan een A- episodes bestond. film, maar de serials waren wel twee of drie De opnamen voor deze drie tot vier uur du- keer zo lang. En met groot vakmanschap ge- rende films in afleveringen namen ongeveer maakt: Yates investeerde in de modernste ap- evenveel weken in beslag, inbegrepen de tijd- paratuur (cameradollies en -kranen), de beste rovende special effects die als laatste werden actieregisseurs (William Witney, Joseph Kane, gedraaid. Dit compacte schema kon worden Spencer Gordon Bennett) en de bekwaamste gerealiseerd dank zij een grondige voorberei- stuntmannen (Yakima Canutt, David Sharpe, ding op papier die per serial enkele maanden Dale Van Sickel, Tom Steele). Zijn slimste in beslag nam. Het begon met een team van investering zat in de afdeling special effects, schrijvers die hun hersens afbeulden om met waar de vernuftige broers Howard en Theo- steeds nieuwe variaties op de gegeven formu- dore Lydecker zich toelegden op vloedgolven, le voor de draad te komen. In de oorlogsjaren aardbevingen, explosies, robots en vliegende was patriottisme het voornaamste thema. De superheroes. In tegenstelling tot wat in an- schurken die de schrijvers van Republic be- dere studio’s gebeurde, bouwden de broers dachten zijn teveel om op te noemen: Dr.