nederlands In één oogopslag met plattegrond van de binnenstad Geschiedenis van de residentiestad pagina 4

Het adellijke verleden pagina 6

Slot Friedenstein pagina 8

Bezienswaardigheden / plattegrond pagina 10

Rondleidingen pagina 16

Evenementen pagina 20

Fietstochten in de regio pagina 21

Excursiemogelijkheden / omgevingskaart pagina 22

Tourist-Information (VVV) / Gothaer Land, Hauptmarkt 33, D-99867 Gotha, tel. +49 (0)3621 5078570, fax: / 507857-20, E-mail: [email protected] Impressum: Uitgever: KulTourStadt Gotha-GmbH / Tourist-Information (VVV) Vormgeving: K&K Werbung GmbH; druk: Colordruckzwickau; kaartmateriaal: Müller & Richert GbR Foto's: Tourist-Information (VVV) Gotha, Thüringer Tourismus GmbH, K&K Werbung GmbH, Stiftung Schloss Friedenstein, Stadtverwaltung, Olaf Ittershagen, Lutz Ebhardt, Barbara Neumann, Marc-Oliver Schulz Stand: 07/ 2009; oplage 5.000 stuks.

2 Hartelijk welkom... en ontdek de historische schatten van Gotha

Rose „Gotha“

In de deelstaat Thüringen, het groene hart van Duitsland, ligt de residentie- stad Gotha. De voormalige hoofd- en residentiestad van het hertogdom Saksen-Coburg en Gotha heeft een bijzondere historische en moderne flair, een luisterrijke geschiedenis en een heel eigen uitstraling. Het indruk- wekkende stadsbeeld wordt bepaald door de historische stadskern, slot Friedenstein - het grootste vroegbarokke kasteelcomplex van Duitsland - en het park rondom het slot. Het uitgestrekte park in Engelse stijl, de oranjerie, slot Friedenstein, het Hertogelijk Museum waarin het huidige Natuurmuseum is gevestigd en de grote patriciërhuizen zijn een bezoek meer dan waard.

Of u nu zelf de stad verkent of deelneemt aan een stadsrondleiding – de flair van het rijke verleden is overal voelbaar.

3 Geschiedenis en beroemde

Villa Gotaha

De ‘Villa Gotaha’ is een van de oudste nederzettingen van Thüringen. In 775 wordt de plaats voor het eerst vermeld in een oorkonde van Karel de Grote, koning der Franken. Een van de belangrijkste oost-west- handelsverbindingen, de ‘Hohe Straße’, voerde langs de nederzetting aan het ‘goede water’. In de 12e eeuw kreeg Gotha stadsrechten. Dankzij de versterkte burcht was de stad als residentie voor de landgraven van Thüringen al vroeg van strategisch belang.

Middeleeuwen

Door de uitstekende ligging ontwikkelde het middeleeuwse Gotha zich tot een van de belangrijkste handelscentra van Thüringen. Vooral de handel in wede, een plant waaruit kleurstof kan worden gewonnen, was voor de Belegering Grimmenstein 1567 stedelingen een bron van inkomsten en bescheiden welstand. De schitterende patriciërhuizen op de Hauptmarkt getuigen ook nu nog van het glansrijke verleden. Verschillende belangrijke inwoners hebben hun stempel op de geschiedenis van de stad gedrukt. Behalve de reformatoren Maarten Luther en Friedrich Myconius werkte in Gotha de pedagoog Andreas Reyher. Zijn ‘Gothaer Schulmethodus’ was een van de eerste onderwijsmethoden van Duitsland.

Gotha rond 1738, door Matthaeus Seutter

4 inwoners van de residentiestad

18e en 19e eeuw

Terecht luidt de bijnaam van de residentiestad ‘Stad der natuurwetenschappen en kunst’. Behalve de geoloog en onderzoeker Karl Ernst Adolf von Hoff (1771-1837) werkten in Gotha de astronomen Baron Franz Xaver von Zach (1754-1832), Johann Franz Encke (1791-1865) en Peter Andreas Hansen (1795-1874).

Patriciërhuizen op de kasteelheuvel De in 1785 door Justus Perthes opgerichte geografische uitgeverij gaf tot 1943 de ‘Gothaer Adelskalender’ uit, die onder de naam ‘GOTHA’ wereldberoemd werd. Door kaarten en atlassen uit Gotha heeft het wereldbeeld kleur gekregen.

De koopman Ernst Wilhelm Arnoldi (1778-1841) stichtte in Gotha in 1820 de eerste brandverzekeringsmaatschappij en in 1827 de eerste levensverzekeraar van Duitsland; Josef Meyer (1796-1856) richtte in 1826 het nog steeds bestaande ‘Bibliographisches Institut’ op, een van de grootste Duitse uitgeverijen van naslagwerken en uitgever van de encyclopedie ‘Meyers Universal-Lexikon’.

Onlosmakelijk verbonden met de internationale uitstraling van de stad zijn de namen van de componisten Gottfried Heinrich Stölzel (1690-1749) en Louis Spohr, de filoloog Friedrich Jacobs (1764-1847), de beeldhouwer Friedrich Wilhelm Doell (1750-1816), de dichter Friedrich Wilhelm Gotter (1746-1817), de historicus en ‘vader van de kathederstijlbloempjes’ Johann Georg August Galletti (1750-1828), de geoloog Ernst Friedrich von Schlotheim (1764-1832) en de grondlegger van de moderne paleontologie Johann Gottfried Geissler (1726-1800).

5 Geschiedenis van de residentiestad In Gotha hebben diverse belangrijke congressen plaatsgevonden. In 1861 werd in de stedelijke evenementenhal de Duitse Schuttersvereniging opgericht. In 1875 fuseerden in Gotha de arbeiderspartijen van Ferdinand Lassalle en August Bebel tot de Socialistische Arbeiderspartij Duitsland.

Tijdens de industrialisering vestigden zich veel machine- en wagonfabrieken en bedrijven uit de auto- en voedingsmiddelenindustrie in Gotha. Daarnaast werden hier vliegtuigen gebouwd.

In de wijken aan de rand van de historische binnenstad staan architec- tonisch interessante gebouwen uit deze periode.

Na de verwoestingen gedurende de Tweede Wereldoorlog begonnen voor de stad zware jaren van wederopbouw. Van 1950 tot 1990 onder- ging het stadsbeeld ingrijpende veranderingen en ontstonden nieuwe woonwijken aan de rand van de stad.

Het adellijke verleden van Gotha

De ‘verovering’ van de Europese vorstenhuizen door het huis Saksen- Coburg en Gotha was in veel gevallen van langere duur. De koningshuizen van België, Portugal, Bulgarije en Groot-Brittannië stammen in mannelijke lijn direct van het huis Saksen-Coburg en Gotha af. Hun nakomelingen sloten huwelijken met prinsen en prinsessen uit het Duitse en Oostenrijks- Hongaarse keizershuis, het Russische tsarenhuis en uit de koningshuizen van Zweden, Griekenland, Spanje, Noorwegen, Italië, Frankrijk en Denemarken.

Koningin Victoria regeerde van 1837 tot 1901 63 jaar lang over het Britse wereldrijk. Prins-gemaal Albert von Saksen-Coburg en Gotha was de grote liefde van haar leven. Zo regeerde het huis Saksen-Coburg en Gotha over het Britse wereldrijk. In 1837 besteeg koningin Victoria de troon; ze stierf in 1901 als koningin van Groot-Brittannië en Ierland en keizerin van India.

Tijdens haar regeringsperiode zette ze de succesvolle huwelijkspolitiek van haar oom Leopold voort. Kinderen en kleinkinderen van de ‘grootmoeder van Europa’ regeerden in vrijwel heel Europa. Koningin Victoria en prins Albert waren ervan overtuigd dat hiermee de vrede in Europa gewaar- borgd werd.

6 Het adellijke verleden

Albert, prins-gemaal van Groot-Brittannië, Koningin Victoria van Groot-Brittannië en Ierland, prins van Saksen-Coburg en Gotha (1819-1861) keizerin van India (1819-1901)

Na de dood van Victoria besteeg haar oudste zoon als koning Edward (Eduard) VII de troon. In 1910 werd hij opgevolgd door zijn zoon George V. Diens neef was de Duitse keizer Wilhelm II, eveneens een kleinzoon van koningin Victoria. Een andere neef was hertog Carl Eduard van Saksen- Coburg en Gotha. Alfred, de tweede zoon van de Engelse koningin Victoria, werd in 1893 hertog van Saksen-Coburg en Gotha. Hij regeerde het hertogdom gedurende 7 jaar. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 veranderde koning George V onder druk van de publieke opinie de Duits klinkende naam in ‘Huis Windsor’.

Niet alleen de herkomst verbindt het Britse vorstenhuis met de stad Gotha. Al veel eerder haalde Frederick, prins van Wales, zijn bruid uit Gotha. De Engelse troonopvolger werd verliefd op prinses Augusta van Saksen-Gotha en trouwde met haar op 27 april 1736 in Londen.

Augusta is de moeder van de eerste Engelse koning die ook in Engeland werd geboren. Hun zoon George III werd op 4 juni 1737 geboren.

Door zijn vroege dood kon prins Frederick zelf de troon niet meer bestijgen. Zijn weduwe wijdde zich vanaf dat moment volledig aan de verzorging van hun kinderen en de Engelse tuinkunst. Bovendien onder- hield ze de familiebanden met Gotha. Ze inspireerde haar neef hertog Ernst II in Gotha tot de aanleg van het eerste landschapspark in Engelse stijl op het Europese vasteland. Ook nu nog straalt het park in oude luister.

7 Slot Friedenstein Slot Friedenstein – de parel in de kroon van Thüringen

Slot Friedenstein ligt midden in een groot park, als een stenen kroon hoog boven de stad Gotha. Het is een van de indrukwekkendste kasteelcomplexen van Duitsland. De musea van de Stichting Slot Friedenstein verwelkomen dankzij hun bijzondere collecties bezoekers uit de hele wereld.

In 1643, aan het einde van de Dertigjarige Oorlog, legde hertog Ernst I (‘de Vrome’) van Saksen-Gotha de eerste steen voor een bouwwerk, waarvan de naam in die woelige tijden hoop voor de toekomst uitsprak: Friedenstein (‘Vredesteen’). Al na 13 jaar bouwen was het kasteel gereed. Men zegt wel dat het evenveel vertrekken heeft als dagen in het jaar. Het imposante bouwwerk werd in eerste instantie omgeven door dikke verdedigingswallen; deze werden aan het einde van de 18e eeuw geslecht. Alleen de kazematten zijn behouden gebleven en zijn nu deels toegankelijk voor het publiek. Er werd een park aangelegd, dat als de oudste, in Engelse stijl aangelegde land- schapstuin op het Europese vasteland tuinliefhebbers van heinde en verre trekt. De oranjerie is het oudste en lieflijkste deel van het park. Bezoekers die vanuit het slot het park inlopen, zien de oranjerie als een bloeiend amfitheater aan hun voeten.

Ten zuiden van het kasteelcomplex ligt het aan het einde van de 19e eeuw gebouwde Hertogelijk Museum. Tegenwoordig biedt het onderdak aan het Natuurmuseum dat voorwerpen uit het hertogelijke naturaliënkabinet tentoonstelt. Daarnaast zijn er exposities over het Thüringer Woud, beschermde diersoorten en de beroemde dinosau- russen die bij Tambach zijn gevonden.

Het prachtige gebouw staat symbool voor de kunstzinnige, onder- zoekende geest en de verzamelwoede van de hertogen van Gotha. Zij boden aan hun hof volop ruimte voor de schone kunsten die ook nu nog een universele waarde vertegenwoordigen. Slot Friendenstein herbergt naast de onderzoeksbibliotheek met o.a. de boekencollec- ties van de hertogen ook het Staatsarchief van Thüringen, waarin al eeuwenlang overheidsakten worden bewaard. Ook de slotkerk en het barokke Ekhof-Theater zijn behouden gebleven. Tijdens het zomerse Ekhof-Festival kunnen bezoekers de oorspronkelijke theatertechniek in werking zien.

8 www.stiftungfriedenstein.de

De luisterrijke staatsievertrekken van slot Friedenstein trekken jaarlijks grote scharen bezoekers. De barokke feestzaal, de vertrekken in classicistische stijl en de voor 1820 ontstane arcadenkamer weerspiege- len verschillende stijlperiodes in de kunst. De kunstcollecties van het slotmuseum, die afkomstig zijn uit de hertogelijke kunstkamer, kennen hun gelijke niet: Egyptische mummies, antieke vazen, oud-Duitse schilderijen van Cranach, het beroemde schilderij van het ‘Gothaer Liebespaar’, een omvangrijke collectie Nederlandse schilderijen, de grootste Houdon-verzameling buiten Frankrijk, een rijke verzameling porselein uit Thüringen, Meißen en Azië, een uitgebreide muntencol- lectie, kunst uit de 20e eeuw – het zijn slechts enkele voorbeelden van de hier verzamelde kunstzinnige rijkdom.

Het museum voor Regionale Historie en Volkenkunde is gewijd aan de geschiedenis van Gotha en omgeving. Het gaat vooral in op het dage- lijks leven van de burgers en vormt zo een zinvolle aanvulling op de pracht en praal van het slot.

Het kasteelcomplex is een belangrijk internationaal cultureel erfgoed dankzij de unieke historische continuïteit van het complex dat bestaat uit slot Friedenstein, de slotkerk, het theater, de bibliotheek, het archief, wetenschappelijke collecties, kunstcollecties en het park. Dit treft u elders zelden zo aan.

9 Bezienswaardigheden/plattegrond

Tourist-Information (VVV) Gotha/Gothaer Land Openingstijden Maandag-Vrijdag 9.00 uur - 18.00 uur Zaterdag 10.00 uur - 15.00 uur

Zondag 10.00 uur - 14.00 uur (mei-september)

Historisch raadhuis Het imposante raadhuis met de renaissancegevel dateert uit 1574 en is gebouwd na de opstand onder leiding van Wilhelm Grumbach (1567). Tegenwoordig zetelt hier de burgemeester.

Raadhuistoren Geopend: Dagelijks 11.00 - 16.00 uur Entree: € 0,50 p.p.

Unterer Hauptmarkt, Innungshalle In 1820 kocht E. W. Arnoldi het huis voor het kruideniersgilde. Al in 1818 had hij in dit gebouw de 1e Duitse handelsschool geopend.

Neumarkt, Margarethakerk De protestantse stadskerk is sinds 1675 de laatste rustplaats van de familie van hertog Ernst I van Saksen-Gotha-. In de kerk vinden ook regelmatig concerten met een Schuke-orgel plaats. Toren van de Margarethakerk Geopend: ma-vr 10.00 - 14.00 uur Aanmelding vooraf noodzakelijk Buttermarkt De botermarkt dankt zijn naam aan het feit dat hier vroeger boeren uit de omgeving vlees- en zuivelproducten verkochten. Op de huizen rondom alle drie de marktplaatsen zijn historische merktekens aangebracht die de families of ambachten symboliseerden; de portalen dateren uit de barok en de renaissance.

10 Augustijnenkloosterkerk, Augustinerstraße

De Augustijnenkerk was oorspronkelijk een kloosterkerk die deel uitmaakte van een klooster- complex van de augustijner heremietenorde. De fraaie gotische kruisgang uit 1366 herinnert nog aan deze tijd. Het is het enige behouden gebleven kloostercomplex van het district.

Onder hertog Ernst I werd het interieur van de kerk tussen 1675-1680 in barokstijl verbouwd. In de kerk is een gedenkplaat aangebracht ter herinnering aan verschillende preken die de augus- tijnenmonnik Maarten Luther hier hield. De met Luther bevriende reformator Friedrich Myconius, die in 1546 in Gotha stierf, is hier begraven.

Cranach – Huis en pomp, Hauptmarkt 17 In het twee verdiepingen tellende, barokke gebouw werd de vrouw van Lucas Cranach de Oude geboren. Het dubbele familiewapen is rechts van het portaal te zien; het toont een gevleugelde slang voor Cranach en een buidel voor Cranachs schoonzoon Dasch. In de kelder van het huis staat de pomp voor de fontein uit het jaar 1895. Bezichtiging mogelijk op aanvraag. Tel. +49 (0)3621 – 507 85 70

Fontein Het in de 14e eeuw aangelegde Leinakanal zorgde voor de watervoorziening van de stad. Aan het einde van de 19e eeuw werd het kanaal omgebouwd tot een fontein.

Slot Friedenstein Slot Friedenstein is het grootste vroegbarokke kasteelcomplex van Duitsland. Opmerkelijk is de unieke historische continuïteit van het complex dat bestaat uit slot, park, kerk, theater, bibliotheek, archief en vorstelijke collecties op één plaats. Achter de buitengevel verbergen zich luisterrijke vorstelijke vertrekken. De veelgeroemde kunstcollecties met natuurkun- dige voorwerpen, kunstwerken en rariteiten zijn oorspronkelijk afkomstig uit de hertogelijke kunstkamer. Tegenwoordig herbergt het museum zowel vondsten uit Egypte en de klassieke oudheid, schilderijen van Cranach, classicistische beeldhouwwerken, een uitgebreide muntencol- lectie, porselein uit Azië en Thüringen alsmede moderne kunst. 11

Het beroemdste schilderij is het ‘Gothaer Liebespaar’, dat ca. 1480 is geschilderd door een onbekende ‘Meester van het Amsterdamse kabinet’.

Openingstijden van het slot en de musea: Dinsdag tot zondag Mei – oktober 10.00 – 17.00 uur November – april 10.00 – 16.00 uur

Rondleidingen slot: Dinsdag - Zondag 11.00 en 14.00 uur

Het in de westelijke toren van het slot gevestigde Museum voor Regionale Historie en Volken- kunde vertelt op aanschouwelijke wijze de geschiedenis van de stad Gotha en haar inwo- ners. Tijdelijke exposities belichten verschillende facetten van de bewogen geschiedenis vanaf het prehistorische begin tot in de moderne tijd.

Het bekende barokke Ekhof-Theater is eveneens in de westelijke toren gevestigd. Het theater beschikt nog over een originele, werkende theatertechniek waarmee de decors op het toneel binnen een paar seconden kunnen worden verwisseld. Tijdens het drukbezochte zomerse Ekhof-Festival kunnen bezoekers het in werking zien.

Natuurmuseum Ten zuiden van het slot ligt het aan het einde van de 19e eeuw gebouwde Hertogelijk Museum. Tegenwoordig biedt het onderdak aan het Natuurmuseum dat voorwerpen uit het hertoge- lijke naturaliënkabinet tentoonstelt. Daarnaast zijn er exposities over het Thüringer Woud, bescherm- de diersoorten en de beroemde dinosaurussen die bij Tambach zijn gevonden.

Kazematten De sterkste barokke verdedigingswallen van Midden-Duitsland werden gebouwd tussen 1655 en 1672. In de nu onder het park liggende kazematten zijn onder andere ondergrondse schietgaten, een verzameling buksen, achterwallen, tegenmijngangen en liftschachten te zien. De 300 m lange omgang wordt zo een archeologische ontdekkingsreis.

14 Kasteelpark met oranjerie De oranjerie is het oudste en lieflijkste deel van het park, dat als de oudste, in Engelse stijl aangelegde landschapstuin op het Europese vasteland tuinliefhebbers van heinde en verre trekt. Bezoekers die vanuit het slot het park inlopen, zien de oranjerie als een bloeiend amfitheater aan hun voeten.

Hospitaal Mariae-Magdalenae, Brühl In 1221/23 stichtte de heilige Elisabeth van Thüringen op deze plaats een hospitaal. Het huidige gebouw met het barokke portaal dateert uit de 18e eeuw.

Geboortehuis Ernst Wilhelm Arnoldis Hauptmarkt 37 In dit huis werd in 1778 de oprichter van de Gothaer levens- en brandverzekerings- maatschappij geboren.

Tivoli, Am Tivoli 3 Gedenkplaats van de ‘Partijdag in Gotha 1875’ met historische zaal. Het Tivoli wordt sindsdien beschouwd als geboorteplaats van de Duitse sociaaldemocratie.

Sterrenwacht van Rohrbach, Galbergweg 12

Dierentuin 3 Töpfleber Weg 2

Geopend: dagelijks Zomer 9.00 - 18.00 uur Winter 9.00 - 16.00 uur Lente/herfst 9.00 - 17.00 uur

15 Rondleidingen

Rondleidingen voor individuele toeristen

Openbare rondleidingen voor individuele toeristen door de historische binnenstad

Het hele jaar door: Zaterdag 14.00 uur

April - Oktober Woensdag 11.00 uur Vrijdag 14.00 uur Zaterdag 14.00 uur Zondag 11.00 uur Beginpunt: Raadhuis aan de Hauptmarkt Duur: 2 uur Prijs: volwassenen € 3,00 p.p.

Openbare rondleidingen door de historische pronkvertrekken van slot Friedenstein

Het hele jaar door: Dinsdag - Zondag 14.00 uur Duur: 1 uur

van slot Friedenstein ( max. 10 personen ) Het hele jaar door: Zaderdag - Zondag 13.00 uur

Tickets aan de kassa bij het slot, tel. +49 (0)3621 - 82 34 51 Duur: ca. 45 min. Groepen: € 35,00 (altijd mogelijk) Aanmelding: tel. +49 (0)3621 - 507 85 70 Prijs: 3,50 € p.p.

16 Oberer Hauptmarkt Feestzaal, Slot Friedenstein

Stads- en parkrondleidingen voor groepen

Stadsrondleidingen voor groepen Groepen kunnen een aparte tijd en ontmoetingsplek voor een stadsrondleiding afspreken. Busreizigers kunnen als ontmoetingsplek het beste de vlakbij de binnenstad gelegen, goed bereikbare en gratis busparkeerplaats aan de Parkallee afspreken.

Voor groepen met rolstoelen bieden we een speciale rondleiding door de historische binnenstad aan.

Rondleidingen door het park voor groepen Het oorspronkelijke ontwerp van de Engelse tuin in Gotha met de vijver, de Mercuriustempel en het ‘heilige eiland’ is behouden gebleven. Daarmee is het park een uniek juweel onder de Europese parklandschappen.

Prijs: tot 20 personen € 40,00 vanaf 21 personen € 2,00 p.p. Duur: 2 uur, elk volgende uur € 20,00

Mercuriustempel in de eerste Engelse tuin op het Europese vasteland 17 Stads- en kasteelrondleidingen voor groepen

Kasteelrondleidingen voor groepen ( max. 30 personen ) Bezichtiging van het slotmuseum met de historische pronkvertrekken en het Ekhof-Theater ( niet op maandag) Prijs: tot 25 personen: € 50,- plus entree Entree: tot 20 personen / volwassenen: € 7,00 p.p. vanaf 21 personen / volwassenen: € 6,50 p.p.

Duur: 1,5 uur

Gecombineerde stads- en kasteelrondleidingen voor groepen Prijzen: zie stads- en kasteelrondleidingen Duur: ca. 3,5 uur (op verzoek met pauze)

Fontein Schellenbrunnen Schellenbrunnen Stadsrondleiding voor kinderen Als bijzondere service bieden we voor groepen kinderen (t/m brugklas) een speciaal op hen afgestemde ontdekkingstocht door de historische binnenstad aan. Prijs: € 15,00 (max. 20 deelnemers) Duur: 1 uur

Thematische rondleidingen - Fabelachtig Gotha by night - Rondleidingen onder het toneel van het Ekhof-Theater - Versieringen op huizen vertellen verhalen - In het voetspoor van beroemde inwoners van Gotha Vreemde talen Engels, Frans, Russisch, Pools De toeslag voor rondleidingen in een vreemde taal en voor thematische rondleidingen bedraagt € 10,50.

18 Reisbegeleiding voor groepen

Begeleiding tijdens uw rit met de spoorlijn ‘Thüringerwaldbahn’ naar Waltershausen, , Tabarz en de Marienglashöhle. Aanmelding en prijzen onder tel. +49 (0)3621 - 43 10

Hele dag reisbegeleiding in eigen bus - Thüringer Woud, rondritten bijv. naar Oberhof, Rennsteig, Großer Inselsberg, , Lauscha - Naar reisdoelen van uw keus in Thüringen, bijv. met bezichtiging van de Wartburg of naar en - In Nationaal Park Hainich naar het ‘Baumkronenpfad’ (‘Boomtoppenpad’) - met de Japanse tuin, Rozentuin en botanische tuin - Naar wereldberoemde sportlocaties in het nabijgelegen winter sportcentrum Oberhof: biatlonstadion, rodelbaan, springschans - Bach-plaats Wechmar met Bach-huis en het burchtenlandschap met de drie burchten ‘’ Prijs: € 20,00 per uur plus entree

De bemiddeling van rondleidingen is voor de opdrachtgever kosteloos. Aan de bemiddeling kunnen geen rechten worden ontleend. Neem voor boeking tijdig contact op met de Tourist-Information (VVV) Gotha/Gothaer Land. De gids wacht maximaal één uur na het afgesproken tijdstip. Annuleren is mogelijk tot 2 werkdagen voor het overeengekomen tijdstip, anders kan een onkostenvergoeding van EUR 16,- in rekening worden gebracht. Alle prijzen zijn onder voorbehoud van wijzigingen.

Genieten & Winkelen De stad Gotha biedt een sfeervolle mix van historische gebouwen, moderne winkels en afwisselende gastronomie. In de vele winkels, boetiekjes en de twee grote warenhuizen kunt u naar hartenlust winkelen. Voor de inwendige mens zorgen restaurants, cafés, bars en kroegjes met hun veelzijdige aanbod van Thüringer specialiteiten tot exquise gerechten.

Binnen het gevarieerde aanbod van accommodaties in Gotha vindt elke gast wel iets van zijn gading. Of u nu in een 4-sterrenhotel of een gemoede- lijk pension overnacht, overal wordt u met de bekende Thüringer gastvrijheid ontvangen.

Boekingen: www.gotha.de

19 Evenementen

Gothardusfeest Eerste weekend in mei, in de binnenstad van Gotha Cultuurnacht Juni, in alle musea van de stad Pinksterconcerten van Gotha Pinksterweekend Gothaer - Ekhof – Festival Juni - augustus, Ekhof-Theater, Slot Friedenstein Barokfeest Laatste weekend in augustus, Slot Friedenstein Internationale metaalbewerkers Op de herfstmarkt in oktober, in de binnenstad van Gotha Kerstmarkt December, in de binnenstad van Gotha

Barokfeest, Hertogelijke audiëntie in de feestzaal Cultuurnacht

20 Fietstochten Fietsroute „Thüringer Städtekette“

De ‘Thüringer Stedenketting’-route verbindt zeven van de mooiste steden in Thüringen en voert door prachtige natuur en historische binnensteden.

Het traject rond Gotha is in land- schappelijk opzicht bijzonder fraai. Culturele hoogtepunten maken van de tocht een onvergetelijke belevenis.

Sportieve fietsers kunnen ook een ommetje maken over het Rennsteig-fietspad door het Thüringer Woud.

Thüringer Becken Altenburg

Erfurt Eisenach Weimar Gotha

Tabarz Walters- T hausen h ü Friedrich- r roda 0 20 km Inselsberg i n g e r W a l d Oberhof

Karakteristiek van de route: De fietsroute ‘Thüringer Städtekette’ is geschikt voor zowel beginnende als recreatieve fietsers en voor gezinnen met kinderen. Het fietspad is grotendeels geasfalteerd, maar voert soms ook over onverharde paden door de natuur en het licht heuvelachtige landschap van Thüringen. Länge: 225 km

21 Excursiemogelijkheden Gotha is een ideale uitvalsbasis voor allerlei excursies in de omgeving

Wartburg, Eisenach r4DIOFQGFOUIBMmPQWPFEJOHTJOTUJUVVU JOHFTUJDIU EPPSEFQFEBHPPH4BM[NBOO11 km r,BTUFFM3FJOIBSETCSVOO  mWPPSNBMJHKBDIUTMPUWBOIFSUPH &SOTU*WBO4BLTFO$PCVSHFO(PUIB15 km

r.BSJFOHMBTIÕIMFmHSPPUTUFLSJTUBMHSPUWBO&VSPQB18 km r5PCJBTIBNNFS0ISEVG5FDIOJTDINPOVNFOUNFUFFOWBOEF HSPPUTUFTUPPNNBDIJOFTWBO&VSPQB16 km r8JOUFSTQPSUDFOUSVN0CFSIPG25 km r#VSDIUFOMBOETDIBQA%SFJ(MFJDIFOmA8BDITFOCVSHNFU IPUFMFOCVSDIUSVÐOFT A8BOEFSTMFCFS(MFJDIFFOA.ÛIMCVSH15 km

r/BUVVSQBSL)BJOJDImA#BVNLSPOFOQGBE A#PPNUPQQFOQBE 16 km r8FDINBS(ÛOUIFSTMFCFO#BDIIVJT12 km r&SGVSU IPPGETUBEWBOijÛSJOHFO,SÅNFSCSÛDLF EPNFO4FWFSJLFSL  "VHVTUJKOFOLMPPTUFS FUD25 km r8FJNBS(PFUIFIVJT 4DIJMMFSTXPPOIVJT (PFUIFTUVJOIVJT  LVOTUDPMMFDUJFT TMPU#FMWFEFSF TMPU5JFGVSU50 km r&JTFOBDI8BSUCVSH #BDIIVJT -VUIFSIVJT25 km

Erfurt, dom en Severikerk Großer Inselsberg 916 m

22

Veel zien – meer beleven www.waldbahn-gotha.de met de ‘Thüringerwaldbahn’ Een treinritje met de Thüringerwaldbahn van Gotha via Waltershausen en Friedrichroda naar Tabarz is een bijzondere belevenis. De gemoedelijke rit van 25 km voert over de Boxberg en langs tal van bezienswaardigheden door het sprookjesachtige Thüringer Woud. Het eindstation is het idyllische kuuroord Tabarz aan de voet van de 916 m hoge Inselsberg. De rit duurt ca. 1 uur.

Met het Toeristenticket kunt u een hele dag onbeperkt reizen op het volledige traject van de Thüringerwaldbahn. Binnen een maand na aanschaf ontvangt u één keer korting per bezoek op de entreeprijs voor een van de bijzonderheden langs het traject. Bovendien ontvangt u op vertoon van het Toeristenticket korting op de entreeprijs in diverse musea, culturele inrich- tingen, zwembaden etc.

Het Toeristenticket is verkrijgbaar in de Thüringerwaldbahn, de VVV Gotha / Gothaer Land en bij talrijke voorverkoopadressen. www.bahn.de www.rvg.de

10 bezienswaardige attracties wachten op uw komst

Wedstrijden Paardenrenbaan op de Boxberg

Zomermaanden

Paardenrenbaan www.rennverein-boxberg.de op de Boxberg

25 Kassel 7

5

Zo bereikt u de stad Gotha:

Snelweg: A4 Frankfurt / Main - Dresden, afrit Gotha of Boxberg Provinciale weg: B7 Kassel - Gera B247 Mühlhausen - Gotha - Oberhof Spoor / ICE: Frankfurt / Main - Leipzig Thüringerwaldbahn - Gotha - Tabarz Luchthaven: Erfurt Busparkeerplaatsen: 7 parkeerplaatsen aan de Parkallee (gratis) Opstapplaatsen voor reisbussen in het centrum bij de bushalte aan de Bertha-von-Suttner-Platz Caravan: 3 parkeerplaatsen aan de Parkallee (gratis)

5PVSJTU*OGPSNBUJPO 777 (PUIB(PUIBFS-BOEr)BVQUNBSLUr(PUIB

K&K Werbung / sluiting redactie 07 / 2009 – wijzigingen voorbehouden redactie / sluiting K&K Werbung UFM   rGBY   r&NBJMUPVSJTUJOGP!HPUIBEF