Grzegorz Gerwazy Gorczycki

CORO CORO Bartłomiej Pękiel

“This craftsman’s masterful music is presented here with an assured charisma by the mighty Grzegorz Sixteen. Eamonn Dougan draws typically golden performances.” gramophone Gerwazy (Choice disc for September 2013). cor16110 Gorczycki The Blossoming Vine Italian Maestri in Poland Conductus funebris “The Sixteen luxuriate in its textures and Litaniae de Providentia Divina sonorities, offsetting serene, arching lines with more urgent, declamatory passages.” Missa Rorate caeli

bbc music magazine Choice, August 2014 Performance ***** Recording ***** cor16123 The Sixteen To find out more about The Sixteen, concert tours, and to buy CDs visit Eamonn Dougan www.thesixteen.com cor16130 Having explored the music of Bartłomiej Pękiel and his Italian forebears in Zgłębiwszy w pierwszych dwóch nagraniach tej serii muzykę Bartłomieja Pękiela oraz jego włoskich the first two recordings of this series, we now move to a composer described poprzedników, przechodzimy teraz do kompozytora, którego określono mianem „ostatniego as “the last great talent of the Polish Baroque era” - Grzegorz Gerwazy wielkiego talentu Polskiego baroku” – Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego (ok. 1665–1734). Gorczycki (c.1665 - 1734). Gorczycki korzystał z wielostronnego wykształcenia, studiując sztuki wyzwolone i filozofię w Pradze Gorczycki enjoyed a well-rounded education, studying liberal arts and oraz teologię w Wiedniu, po czym przeniósł się do Krakowa, gdzie przyjął święcenia kapłańskie. Poza philosophy in Prague and theology in Vienna, after which he came to Kraków, dwuletnim pobytem w Chełmnie, resztę swojego życia spędził w Krakowie, gdzie pełnił obowiązki where he took holy orders. With the exception of two years in Chełmno, he Magister capellae musices w katedrze wawelskiej od 1698 r. aż do śmierci. Obecnie znany głównie jako spent the rest of his life in Kraków, fulfilling the role of Magister capellae Benjamin Harte Photograph: kompozytor, Gorczycki słynął również ze swoich dobrych uczynków i troski o biednych w Krakowie. musices at Wawel Cathedral from 1698 until his death. Remembered now Jego tablica pamiątkowa na murze w katedrze wawelskiej opisuje go jako Gemma sacerdotum, czyli principally as a composer, Gorczycki was also renowned for his good works and his care of the klejnot duchowieństwa. poor in Kraków. His memorial tablet on the wall of Wawel Cathedral describes him as “Gemma Wzorem swojego poprzednika, Pękiela, Gorczycki tworzył biegle zarówno w starym, jak i w nowym sacerdotum” - a jewel of a priest. stylu. Jego dzieła a cappella zdradzają widoczne wpływy muzyki Palestriny oraz szkoły rzymskiej. Like his predecessor Pękiel, Gorczycki wrote in both the old and the new style with equal Podstawą dla Missa Rorate stanowią melodie starych hymnów polskich, a na nagraniu słychać fluency. The influence of Palestrina and the Roman school is plain to see in his a cappella works. kontrastującą fakturę uzyskaną przez Gorczyckiego przy użyciu chóru, składającego się z głosów The Missa Rorate is based on melodies of old Polish hymns and on this recording we are able to sopran, alt, tenor, bas, śpiewający ordinarium missae, podczas gdy propria śpiewa zespół złożony z hear Gorczycki’s contrasting texture of soprano, alto, tenor, bass choir singing the Ordinary of the głosów alt, tenor, tenor, bas. W swoich utworach wokalno-instrumentalnych, Gorczycki korzysta w pełni mass while the Propers are sung by alto, tenor, tenor, bass ensemble. In his vocal-instrumental z możliwości wykonawczych, które miał do dyspozycji, co słyszymy w dwóch z jego najobszerniejszych works, Gorczycki makes full use of the forces available to him, as can be heard in two of his dzieł: Conductus Funebris, utworze czteroczęściowym poddającym umuzycznieniu tekst z oficjum most substantial works: Conductus Funebris, a four-movement work setting text from the Burial pogrzebowego, w którym przeciwstawia pięknie płynący przebieg części kontrapunktujących Service in which he sets beautifully flowing contrapuntal passages alongside a more emphatic, bardziej emfatycznemu, deklamacyjnemu stylowi, oraz w Litania de Providentia Divinae, gdzie w pełni declamatory style, and the Litania de Providentia Divinae in which he unleashes the full power of puszcza wodze swojej inwencji, malując dobroć „bożej opatrzności” jarzącą się paletą barw. his invention as he paints the virtues of “divine providence” with a glowing palate of colours. Hejnał mariacki, grany co godzinę o pełnej godzinie z wieży bazyliki Świętej Marii Panny w Krakowie, The Hejnał mariacki, played every hour on the hour from the tower of St Mary’s Basilica in Kraków zapewne stale towarzyszył Gorczyckiemu w jego codziennych obowiązkach. Dlatego wydawał się would have been a regular background accompaniment for Gorczycki during his daily duties and całkowicie stosownym rozpoczęciem nagrania, upamiętniającego ostatni wielki talent tego cudownie as such seemed to be an entirely appropriate opening to a recording celebrating the last great bogatego okresu w polskich dziejach. musical talent of this wonderfully rich period in Polish history. Moje podziękowania kieruję do prof. dr hab. Barbary Przybyszewskiej-Jarmińskiej za jej stałą My thanks to Barbara Przbyszewska-Jarminska for her continuing advice on this series and to współpracę w przygotowaniu tej serii i do mgr Alicji Wardęckiej-Gościńskiej oraz śp. ks. prof. Karola Alicja Wardęcka-Gościńska and the late Karol Mrowiec who prepared the editions we used. Also to Mrowca, którzy przygotowali wykorzystane przez nas wydania nutowe. Podziękowania składam John Bickley who has been instrumental in bringing these recordings to fruition and to the trusts także p. Johnowi Bickley’owi, który przyczynił się do zrealizowania tych nagrań, jak również zarządom and individuals who have provided generous support. i osobom, które tak hojnie udzielały swojego wsparcia. Eamonn Dougan, Associate Conductor Eamonn Dougan, Współdyrygent 2 3 1 Hejnał mariacki (Anon.) 0.32 The St Mary’s bugle call that opens our disc years later, the Commonwealth of Poland- has a symbolic dimension, and it is part of Lithuania was drawn into the Great Northern 2 In virtute tua Domine 4.50 the 700-year tradition of Kraków. The playing War, as a result of which the nation was ruined, 3 O Rex gloriae, Domine 0.58 of the anonymous bugle call from the tower towns and cities burned down (including 4 Illuxit sol 5.18 of the Church of the Blessed Virgin Mary is a Wawel Cathedral), and cultural goods looted Grzegorz permanent feature of the city’s landscape and taken away. Things were no better for Missa Rorate and a key tourist attraction. Legend has it that Kraków over subsequent years, with civil 5 Introit (II) 3.04 during the 13th century, when the bugler was war, starvation and plague considerably 6 Kyrie 2.00 Gerwazy warning the inhabitants about a Tartar attack, depleting the population of the city and its 7 Gloria 5.16 an arrow pierced his throat; that is why the surrounding area. Kraków, the capital city 8 Gradual 1.48 tune is suddenly broken off. The bugle call of the Jagiellons, where successive kings of Gorczycki has been performed for centuries, and it can Poland had been crowned, was gradually 9 Alleluia 0.54 still be heard every hour on the hour today. It losing its status. Power lay mainly in the hands bl Offertory 2.00 (1665 –1734) is played to the four sides of the city: for the of the bishops (Kazimierz Łubieński, Felicjan bm Sanctus 2.02 king, towards Wawel Hill (to the south); for the Szaniawski), who drew legions of clerics to the bn Benedictus 2.16 mayor, towards the Town Hall (to the west); for city: in Gorczycki’s time, around 200 priests bo Agnus Dei 3.17 guests, in the direction of the Barbican (to the were associated with the cathedral alone. The bp Communio 2.15 north); for the merchants, nowadays for the main centres of intellectual life were Kraków Chief of the Fire Brigade, from whose ranks the Academy, the churches (around 70 in total) Conductus Funebris buglers are drawn, towards the Small Market and especially the cloisters. bq Subvenite Sancti Dei 5.11 Place (to the east). br Libera me, Domine 7.22 That was the Kraków – scarred by war, poverty bs In paradisum 2.05 Even after King Sigismund III Vasa moved and need, and administered by the episcopate bt Salve Regina 4.14 the capital to Warsaw (1595/96), the most – in which it befell our composer to live. important state solemnities continued to bu Sepulto Domino 2.24 be held on Wawel Hill in Kraków. On his Grzegorz Gerwazy Gorczycki is considered to cl Litania de 9.47 coronation in Kraków, in 1697, Augustus be – on the basis of his versatile compositional Providentia Divina II the Strong declared: ‘A golden age is accomplishments and the quantity of his extant returning to the Kingdom of Poland’. Alas, works – the most outstanding representative Total running time 68.02 that prospect was dashed by events. Three of the late Baroque in Poland. Born in Rozbark, 5 near Bytom, c.1665, the son of Adam and Anna him with leading the cathedral’s own vocal- polyphonic song). Gorczycki led the cathedral The functional nature of all Gorczycki’s Gorczyc, he probably attended the local parish instrumental chapel, which undoubtedly ensemble for 36 years, until his death, on compositions was determined by the forces school. He gained his humanistic-philosophical meant that music became his principal focus. 30th April 1734. As a distinguished Krakovian, (the performance capacities of chapels in a and theological training at the universities of When Gorczycki took over, the cathedral he was honoured with an epitaph in Wawel given centre) and the choice of Latin texts. Prague and then Vienna, which is probably chapel was heavily depleted. Of the 30-strong Cathedral, on which he was described as […] They are dominated by a cappella motets also where he acquired his musical knowledge ensemble established by Bishop Marcin Gemma sacerdotum… (a jewel of a priest). He composed to a variety of texts: the Proper and skills. As a doctor of philosophy and the Szyszkowski’s act of foundation, from 1619, was probably buried in the Church of Divine of the Mass, hymns, an antiphon and other liberal arts, he entered the seminary on Wawel Gorczycki initially had just 14 musicians at his Mercy in Smolensk, of which he was provost. miscellaneous works, presenting a great range Hill in Kraków (1691), and that was where he disposal. It was not until the 1720s that the of solutions and techniques (cantus firmus, gained his lower (1691), and then higher (1692) chapel’s personnel slowly began to increase, According to the latest research, Gorczycki’s through-imitation, note-against-note and holy orders. From Kraków, he was delegated to reaching 22 musicians, who were performing legacy, catalogued in volume I of his modalism), remaining within the stylistic orbit Chełmno, where he was placed in charge of an increasingly ambitious repertoire. In 1702, Opera omnia (2009), comprises 50 original of the Roman school. There are also Masses, the reorganised Chełmno Academy, lecturing Gorczycki received the so-called ‘angelist’ compositions (30 vocal works with or without Missa Paschalis, Missa Rorate I, Missa Rorate II in poetry and rhetoric, and also ran the prebend, related to his work with the vocal basso continuo, 15 vocal-instrumental works and Missa de Conceptione BVM, with the texts music chapel in the arch-presbyterial church, ensemble that sang at the altar of the bishop and five works known from their titles alone). of the Ordinary, minus the Credo, and so probably a small vocal-instrumental ensemble. and martyr St Stanislaus; he would retain that Also listed are 32 compositions ascribed to representing the missa brevis and proprium After two years in Chełmno, Gorczycki returned office and the duties it entailed until the end of Gorczycki that have become permanently missae types. The vocal works – preserved for good to Kraków. There, he received a his life. So for grander solemnities, he was able associated with that legacy and entered the mainly in the Wawel archive – were restored succession of clerical functions and offices, to combine the vocal-instrumental ensemble canon of his works, solely on the basis of to musical practice during the 19th century. which he performed with dedication and self- with the cathedral’s two vocal groups, the various clues and circumstances that cannot The vocal-instrumental output – dispersed sacrifice; he was distinguished by his good angelists and the rorantists, and also with the be confirmed or contradicted given the beyond Kraków, across Poland and abroad, heart and kindness. king’s ensemble. If Gorczycki presented his current state of sources. confirming the composer’s popularity – were own vocal-instrumental works on Wawel Hill, not discovered until after the Second World At the same time, he also worked as a then the cathedral chapel must have been of So Gorczycki was a typical representative of War; they helped alter opinions about a composer, as is attested by his first two dated a high standard. In acknowledgement of his the Baroque. He composed both vocal works composer who had previously been regarded works: Tota pulchra es Maria, from 1694, and services to the cathedral as a priest, and also in prima practica and vocal-instrumental works as rather conservative. The vocal-instrumental Regina caeli laetare (I), from 1695, scored for for maintaining the standard of the cathedral in seconda practica, as well as instrumental works (15) include compositions straddling four-part choir. On account of his musical chapel, he was dubbed vir probus et exemplaris works, about which we have only mentions two stylistic modes, antico and moderno (two training and compositional output, on 10th (a virtuous and exemplary man) and cantus in sources (an overture) and a violin part (a introits and six hymns displaying such archaic January 1698 the cathedral chapter entrusted figuralis … apprime gnarus (a leading expert in ballroom polonaise). features as modalism, cantus firmus and 6 7 imitation technique, on one hand; the use of rhythmic material. The eight-bar instrumental motion, the other with a leap of a fourth), selected words into relief. The composer instruments – two violins, violone and organ – introduction, the melody adhering to small realising the imitation of the semantic content obtained exceptional expressive qualities by on the other), verse concertos (Laetatus sum, In rhythmic values (quavers and semiquavers), of the verbal text, and two instances of a repeating the two-note invocation Quis, Quis, virtute tua), multi-section concertos (Litaniae continued in the part with multiple repeats momentary exclusion of the bass part – a rendered by the whole vocal ensemble backed de Providentia Divina) a cantata concerto of the word laetabitur, and then exsultabit, feature that leads to a change of sonority and by instruments, broken up by rests. We find (Illuxit sol) and two cyclic works (Completorium strengthening the text’s semantics, the colour, constituting a highly characteristic here an unusual treatment of the first violins, and Conductus funebris). concertato technique (alternating solo, duets feature in Gorczycki’s a cappella output. not encountered in Gorczycki’s other works; and trios with the tutti) and the changes of here, they carry on a thematic solo (with just The manuscript of Motetto De S[ancto] texture, mood and character in the second Illuxit sol, to a pietistic text constituting a b.c., bars 49–60) that is musically independent Martyre vel Confessore, a work In virtute tua movement make this a highly elaborate and paraphrase of St Paul’s Epistle to the Romans of the vocal parts. The few homorhythmic Domine, scored for soprano, alto, tenor, bass, artistically interesting work. (8: 35–39), is marked by a wealth of poetic passages feature a highly effective ‘hidden’ two violins and organ, was discovered in a rhetorical devices. Its manuscript, held in the dialogue between the upper parts (CI and CII) music collection (1950s) at the parish church The two a cappella vocal motets O Rex Jagiellonian Library in Kraków (shelf-mark and the lower parts (ATB) – one of the arsenal of Raków Opatowski. It is now held in the gloriae Domine and Sepulto Domino differ in 5272 z.3), bears the inscription Motetto de of concertato means that are used here in a seminary library in Sandomierz, which is dimensions and technique, but they are linked Martyribus on its title page. So this work was specific way. also in possession of another (anonymous) by the primacy of homorhythmic texture and written for the Feast of the Martyrs, which handwritten copy enhanced with the parts of the care taken over the clarity of the verbal at Wawel Cathedral was celebrated most Missa Rorate – presented here as a missa two clarini in D (it is difficult to establish who text. They belong to the less numerous group solemnly. In the design of this quite expansive plenaria – combines an Ordinary and a Proper wrote them) and provided with the date the of Gorczycki’s motet works (most of them (168 bars) but one-movement verse church preserved in different sources. It is scored for copy was made: 18 July 1721. So the work itself adhere to a polyphonic texture). O Rex gloriae concerto, we can distinguish four sections, four-part choir a cappella with different sets of must have been written earlier. In formal terms, Domine is a motet to the text of the antiphon flowing smoothly into one another, contrasted voices (Ordinary CATB; Proper ATTB). The fixed this represents a verse church concerto to the Ad Magnificat II Vesperas In Ascensione Domini. in terms of tempo and metre. Preceded by an parts have come down to us in handwritten text of an antiphon (offertory), comprising Scored for four-part choir (CATB), it is 28 instrumental prelude (12 bars), the body of copies prepared from the manuscript, which three verses. Gorczycki used this material to bars in length and is preserved in a single the work begins with a soprano solo. Besides was destroyed during the last war. The Kyrie compose a two-movement work numbering manuscript in the Wawel collection. Whilst it the soprano, Gorczycki gives solo parts in turn is based on a Gregorian chant, placed as a 123 bars: the introduction and the first two is homorhythmic texture that dominates, this to the tenor (section II) and the bass (section long-note cantus firmus in the tenor; the verses comprise the joyous movement I in the work also presents characteristic solutions III). Hence the primary role of melodic writing other parts of the Ordinary are based on the key of D major, whilst the third verse constitutes that underscore the composer’s individual that is songful and gentle, at times parlando, melodies of advent songs: Gloria. Et in terra – movement II, contrasting with the first through approach to the text, such as ascending marked with drama, at once both syllabically Po upadku człowieka grzesznego [After the fall its change of metre, key (B minor) and melodic- imitation (two phrases – one in conjunct treated and melismatically serving to bring of the sinful man], Urząd zbawienia [The office 8 9 of salvation], Zdrowaś bądź Maryja [Hail Mary]; was chosen, with the inscription A Nativitate An exceptional work in Gorczycki’s oeuvre, since Gorczycki’s mournful composition is Sanctus – Po upadku, Urząd zbawienia; Agnus ad Purificationem) and Ave Maria (inscription differing decidedly from the cyclic and equally intended as a uniformly calm work, fostering Dei – Po upadku, Urząd zbawienia, Gwiazdo offertorium toni peregrini), and the communion expansive Completorium, is Conductus contemplation of the content of the verbal text morza głębokiego [O star of the deep sea]. The Ave Regina caelorum. The structure of the funebris. Intended for performance during in accordance with the liturgical purpose. This whole work is imbued with the melodic writing faithfully used texts was reflected in the funeral and burial services, it was composed aim is skilfully served by the almost unbroken of chorale and song models. Each part of the musical setting. These compositions are to the text Ordo exequiarum and represents use of the forces employed: four-part choir, Mass cycle (apart from the Kyrie) begins with a characterised by their multiple sections, the earliest Polish example of a cyclic setting two violins, alto viol and basso continuo. Two quotation from the song Po upadku, which acts often with the use of textural and metrical of that text. It comprises four integrated additional trumpets are deployed occasionally, like an initial phrase and helps integrate the contrast. The two works Rorate caeli (part of movements, which could also function as depending on the content of the text. The cycle. The individual movements are marked Benedixisti) and Ave Maria are based on the free-standing works. The text is based on deliberate avoidance of features of concertato by architectonic divisions, in accordance with Gregorian plainchant melody placed in tenor two responsories, Subvenite Sancti Dei and technique (a phenomenon resulting from solo the liturgy (three-part Kyrie and Agnus Dei, II in an even-note form, which comes from Libera me, Domine, and two antiphons, In – tutti contrast) also helped produce a work six-part Gloria with separate setting of ‘Amen’, the psalm tones (from the introit Rorate caeli paradisum and Salve Regina. The movements that is different in character to Gorczycki’s Sanctus with separate ‘Pleni sunt’ and ‘Hosanna’, and from Psalm 113 In exitu Israel). Placing are of uneven proportions, and two of them other compositions and provides evidence which returns after the Benedictus). In the the cantus firmus in the tenor part in an are preceded by instrumental introductions: of the composer’s great maturity. Conductus Gloria, Sanctus and Agnus Dei, the composer even-note form is a particularly characteristic a Lente sonata before Subvenite Sancti Dei (15 funebris is assumed to have been written to contrasts the sections in terms of metre. It is feature of Gorczycki’s output and, as in other bars) and a sonata without tempo marking be performed at Wawel Cathedral during a polyphonic texture that dominates, with a works by him, affects the melodic contour of before Libera me, Domine (8 bars); both the obsequies for King Augustus II, which descending introduction of imitative phrases imitative phrases and the melodic writing in introductions are dramatically enhanced were held in September 1733 in Kraków and that is characteristic of Gorczycki. general. The works in this autograph feature through the use of general pauses (bar 3; bars were combined with the burial in the Kraków two kinds of texture: the dominant texture 3 and 6). In formal terms, these represent four necropolis of the remains of King John III A valuable source for us, with regard to the is imitation technique (e.g. Ave Maria), with verse church concertos, displaying internal Sobieski and his wife, Maria Kazimiera. If that quality of the notation and the ‘contact’ it homorhythmic technique used for contrast, musical divisions; occasionally, the separate assumption is correct, this work is among affords us with the work, is a Gorczycki although it occasionally takes the upper hand verbal-musical sections cover more than one Gorczycki’s last compositions, and it is autograph of the variable parts of the Mass (Alleluia. Post partum). The care taken over the verse. The musical settings of the verses are of doubtless not free of personal reflections on bearing his characteristic vertical signum in legibility of the verbal text, the transparency of a uniform character, determined by the use of transience and on what is irreversible, and so the bass part. This contains the introit Rorate the structure and the deliberate simplification fixed forces and texture. The contrast of metre passing over to the other side through death: caeli, the gradual Tollite portas, Alleluia. Ave of the texture confirm the functional character and tempo and of imitative and homorhythmic in the case of the theologian Gorczycki, with Maria and the alleluia verses Alleluia. Post of the cycle and underscore the depth of the texture (in places, a homophonic texture) complete faith that he will be entering the partum (for this recording, the second verse liturgical message. between neighbouring sections is not strong, House of the Lord. 10 11 Staying within the atmosphere of animae peregrinantis (43 bars), Providentia The vocal melodic writing displays features effect of a gradual expansion of the forces up compositions speaking of death, we come to Divina refugium in omnibus necessitatibus (50 of declamatory style in the choral parts, a to the tutti. The work possesses an arch form, a work entitled – according to the inscription bars), Providentia Divina saturitas famelicorum songful-lyrical character in the ensembles and with its cohesiveness enhanced through the on a 19th-century copy – Sepulto Domino w (27 bars), Agnus Dei (26 bars) and Christe moderate virtuosity in the solo parts. The full repetition of the opening Kyrie setting at the Wielki piątek po złożeniu w grobie… [on Good audi nos (19 bars). It is scored for the biggest instrumental group performs the introduction, end. It is not lacking in characteristic dance Friday after interment…]. This composition, forces of any work in the composer’s oeuvre: Sonata – Grave. In addition, short independent rhythms that were often used in 18th-century scored for ATTB, numbers 73 bars and displays 2 sopranos, alto, tenor, bass, 2 violins, 2 oboes, instrumental parts appear at the beginning music (movt IV, polonaise rhythm). a two-movement design with tempo markings 2 clarini, bass viol and basso continuo, of movts III and IV and also as interludes (it is not known whether they were provided probably linked to the capacities of the chapel between vocal passages in particular Religious music was the chief domain of artistic by the composer): Largo for movt I and poco for which it was commissioned (the Piarist movements. More often than not, these parts utterance for Grzegorz Gerwazy Gorczycki, piu mosso for movt II. It is furnished with a date College in Podolínec). The Litania is a multi- display a link to the melody and rhythm of written ad maiorem Dei gloriam. – 1730 – indicating the year this motet was section concerto, in which the properties of the vocal parts, in the form of ‘rejoinders’. All composed. Thanks to the means employed the liturgical text imposed a specific type of the movements end with a tutti passage; © Alicja Wardęcka-Gościńska, 2015 – the dominant chordal texture, the uniform design on the work, allowing us to distinguish the inner movements are dominated by the Translation © John Comber, 2015 sound enhanced by the choice of key (minor), 38 exclamations mostly closed with the the confinement to three long rhythmic values, supplication (formula, response) miserere the use of general pauses of rhetorical and nobis. In this work, the composer employed musical significance, and the use of a narrow a range of techniques: note-against-note Hejnał mariacki otwierający niniejszą płytę ma w stronę Magistratu (kierunek zachodni), dla compass to the melody and a low register (dominating movt II and used generally in the wymiar symboliczny i jest częścią 700-letniej gości, kierunek Barbakanu (północny), dla – the composer obtained a calmness and tutti sections), imitation (throughout movt V) tradycji Krakowa. Wykonywanie z wieży kościoła kupców, obecnie dla Komendanta Straży -z expressive aura suited to the work’s intention. and concertato, which affects the structure NMP hejnału, anonimowego twórcy, wpisało się szeregów straży wywodzą się dziś hejnaliści – of the individual movements (except movt V). na stałe w pejzaż miasta i obecnie stanowi ważną kierunek Mały Rynek (wschód). The manuscript of Litania de Providentia Concertato technique is manifest principally atrakcję turystyczną. Legenda głosi, iż w XIII Divina (from 1726) is held in the Municipal through the contrast tutti – solo (as well as wieku, kiedy hejnalista ostrzegał mieszkańców Po przeniesieniu przez Zygmunta III Wazę Archive of Svätý Jur (Slovakia). This work duet or trio) and through the alternation przed napaścią tatarów, strzała przeszyła jego stolicy do Warszawy (1595/96), Kraków stracił consists of seven movements of varying of vocal and instrumental passages (most gardło przerywając sygnał; dlatego melodia się swoją reprezentacyjną funkcję, choć nadal length, differentiated by means of contrasting active are the violins, which always appear nagle urywa. Hejnał rozbrzmiewał od wieków i najważniejsze uroczystości państwowe metre, texture and colouring, as well as tonally: a due). Among the vocal parts, it is the two nadal rozbrzmiewa przez całą dobę co godzinę i odbywały się na Wawelu. Koronacja Augusta II Kyrie (37 bars), Providentia Divina obiectum sopranos that are most active, as well as the grany jest na 4 strony świata: dla króla, w stronę Sasa (Kraków 1697) i jego zapowiedź, że „Złoty amoris (54 bars), Providentia Divina consolatio bass, which is treated soloistically in movt III. Wawelu (kierunek południowy), dla burmistrza, wiek powraca do Królestwa Polskiego” nie 12 13 sprawdziła się. Za trzy lata Rzeczypospolita syn Adama i Anny Gorczyca. Pierwsze nauki muzyczne i rezultaty twórczej działalności apprime gnarus (szczególnie doświadczony w wciągnięta została w wielką wojnę północną, pobierał prawdopodobnie w miejscowej szkole sprawiły, iż 10 stycznia 1698 roku kapituła śpiewie wielogłosowym). Gorczycki kierował tzw. drugi „potop” szwedzki, wyniszczający parafialnej. Wykształcenie humanistyczno- katedralna powierzyła mu kierownictwo zespołem katedralnym przez 36 lat, aż do śmierci, naród, palący miasta (w tym Wawel), grabiący i filozoficzne i teologiczne zdobywał na wokalno-instrumentalnej kapeli katedralnej, co która nastąpiła 30 kwietnia 1734 roku. Jako wywożący dobra kultury. Następne lata były dla uniwersytetach najpierw w Pradze czeskiej, a niewątpliwie zadecydowało, że muzyka stała się chluba Krakowa, zasłużył sobie na umieszczenie Krakowa także niepomyślne (wojna domowa, następnie w Wiedniu, gdzie zapewne zdobył główną dziedziną jego działalności. Gorczycki w katedrze wawelskiej ku jego czci epitafium, głód, zaraza, która zredukowała znacznie liczbę także wiedzę i umiejętności muzyczne. Jako przejął kapelę katedralną mocno uszczuploną. na którym określono go jako […] Gemma mieszkańców miasta i okolic). Kraków, stolica doktor filozofii i sztuk wyzwolonych wstąpił Z 30 osobowego zespołu, jaki zakładał akt sacerdotum …. (klejnotem duchowieństwa). Jagiellonów i miasto koronacyjne królów (1691 r.) do seminarium duchownego na Wawelu fundacyjny biskupa Marcina Szyszkowskiego Prawdopodobnie został pochowany w kościółku Polski, traciło stopniowo swoją pozycję. Władze w Krakowie i tutaj po pięciomiesięcznym pobycie z 1619 roku, Gorczycki miał początkowo do Miłosierdzia Bożego na Smoleńsku, którego był w mieście sprawowali przede wszystkim uzyskał niższe (1691 r.), a następnie także wyższe dyspozycji zaledwie 14 muzyków. Dopiero w prepozytem. biskupi krakowscy (Kazimierz Łubieński, (1692 r.) święcenia kapłańskie. Z Krakowa latach 20-tych XVIII wieku skład personalny Felicjan Szaniawski), którzy przyciągali rzesze został oddelegowany do Chełmna, gdzie kapeli ulegał powoli zwiększeniu, dochodząc Spuścizna Gorczyckiego wg najnowszych duchowieństwa. Z samą katedrą związanych powierzono mu kierownictwo reorganizowanej do 22 osób, wykonujących coraz ambitniejszy badań (ujęta w katalogu zamieszczonym było – w czasach Gorczyckiego – około 200 Akademii Chełmińskiej oraz wykłady z poetyki i repertuar. W 1702 roku Gorczycki otrzymał w publikacji Opera omnia, t. I, 2009) liczy 50 księży. Akademia Krakowska, kościoły (ok. 70), a retoryki, a także prowadzenie kapeli w kościele prebendę Angelicką – zespół wokalny kompozycji autorskich (30 utworów wokalnych zwłaszcza klasztory były głównymi ośrodkami archiprezbiterialnym. Prawdopodobnie był śpiewający przy ołtarzu św. Stanisława biskupa z towarzyszeniem basso continuo lub bez, życia umysłowego. to niewielki zespół wokalno-instrumentalny. i męczennika, którą to godność i związane z nią 15 utworów wokalno-instrumentalnych i 5 Po dwuletnim pobycie w Chełmnie powrócił obowiązki zachował do końca życia. Podczas znanych tylko z tytułów). W tomie I ujęto także W takim Krakowie – znaczonym pożogami Gorczycki do Krakowa, z którym związał się już znaczniejszych uroczystości mógł więc łączyć 32 kompozycje przypisywane Gorczyckiemu, wojennymi, biedą i niedostatkiem, z władzą i na stałe. W Krakowie otrzymał kolejno szereg zespół wokalno-instrumentalny z wokalnymi które zrosły się z tą spuścizną na stałe i weszły autorytetem biskupim – przyszło żyć i pracować funkcji i godności kapłańskich, które wykonywał zespołami katedry: angelistami i rorantystami, a do kanonu jego dzieł, co prawda na podstawie autorowi muzyki prezentowanej na płycie. z oddaniem i poświęceniem gdyż odznaczał się także z zespołem królewskim. Jeżeli wawelski rożnych przesłanek i okoliczności, których przy wielkim sercem i dobrocią. kapelmistrz prezentował swoje utwory wokalno- obecnym stanie źródeł nie można potwierdzić Grzegorz Gerwazy Gorczycki oceniany jest – instrumentalne na Wawelu, to poziom kapeli czy zweryfikować. na podstawie wszechstronności warsztatu Równolegle działał jako kompozytor, co katedralnej stał na wysokim poziomie. Zarówno kompozytorskiego oraz ilości zachowanych potwierdzają pierwsze datowane utwory: za zasługi dla dobra katedry w pracy kapłańskiej Był więc Gorczycki typowym reprezentantem dzieł – jako najwybitniejszy przedstawiciel Tota pulchra es Maria z 1694 roku oraz Regina jak i w utrzymaniu poziomu kapeli katedralnej doby baroku. Komponował utwory zarówno późnego baroku w Polsce. Urodził się w caeli laetare (I) z 1695 roku przeznaczone uzyskał miano vir probus et exemplaris (mąż wokalne – utrzymane w prima pratica, jak i Rozbarku koło Bytomia ok. 1665 roku jako na czterogłosowy chór. Jego wykształcenie cnotliwy i przykładny) oraz cantus figuralis … wokalno-instrumentalne w seconda pratica, a 14 15 także utwory instrumentalne, o których mamy jakości stylistycznych: antico i moderno (dwa I – radosną, utrzymaną w tonacji D-dur, część wprowadzenie ascendentalnej imitacji (dwie jedynie wzmianki źródłowe (Overtura) i przekaz introity i sześć hymnów wykazujących cechy II, werset trzeci, kontrastującą poprzez zmianę frazy – jedna w ruch łącznym, druga ze skokiem głosu skrzypcowego (Polonez balowy). anarchizujące jak modalizm, technika cantus metrum, tonacje (h-moll) i materiał melo- kwarty) realizującej naśladowanie semantycznej firmus i technika imitacyjna z jednej strony, a rytmiczny. Wstęp instrumentalny (8 t.), melodyka treści tekstu słownego oraz dwukrotne chwilowe Funkcja użytkowa, wszystkich kompozycji, wprowadzenie instrumentów – dwoje skrzypiec, utrzymana w drobnych wartościach rytmicznych wyłączenie głosu basowego – cecha prowadząca warunkowała obsadę (możliwości wykonawcze violone i organy z drugiej), koncerty wersetowe: (ósemki i szesnastki) kontynuowana w partii z do zmiany brzmienia i barwy, stanowiąca kapel w danym ośrodku) oraz dobór tekstów z Laetatus sum, In virtute tua, wieloodcinkowe: tekstem z wielokrotnie powtarzanym słowem niezwykle charakterystyczny rys w twórczości a językiem łacińskim. Dominują motety a cappella Litaniae de Providentia Divina, kantatowe: Illuxit laetabitur, a następnie exsultabit – wzmacniając cappella Gorczyckiego. komponowane do różnych tekstów: proprium sol oraz dwa utwory cykliczne: Completorium i semantyczność tekstu, technika koncertująca missae, hymnów, antyfon i varia, prezentujące Conductus funebris. (przemienność solo, także duety lub tercety – Illuxit sol do tekstu pietystycznego, stanowiącego mozaikę najrozmaitszych rozwiązań i technik tutti), zmiany faktur, nastroju i charakteru w parafrazę Listu św. Pawła do Rzymian (8, 35-39), (cantus firmus, przeimitowanie, nota contra Rękopis Motetto De S[ancto] Martyre vel Confessore, części drugiej czyni dzieło wysoce kunsztowne i nacechowany jest bogactwem poetyckich notam, i modalizm) pozostających w orbicie utworu In virtute tua Domine przeznaczonego artystycznie interesujące. środków retorycznych. Rękopis kompozycji stylistyki szkoły rzymskiej. Ponadto msze: Missa na sopran, alt, tenor, bas, dwoje skrzypiec i organy, przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej Paschalis, Missa Rorate I i Missa Rorate II, Missa de został odnaleziony w zbiorach muzycznych Dwa motety wokalne a cappella O Rex gloriae (sygn. 5272 z.3) nosi na karcie tytułowej Conceptione BVM z tekstami ordinarium – bez (lata 50-te XX w.) w kościele parafialnym w Domine i Sepulto Domino różnią się rozmiarami inskrypcje Motetto de Martyribus. Utwór części Credo, czyli reprezentujące typ missa brevis Rakowie Opatowskim. Przechowywany jest w i podejściem do techniki kompozytorskiej, ale przeznaczony jest więc na święto męczenników, i proprium missae. Utwory wokalne – zachowane Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego łączy je prymat faktury homorytmicznej i dbałość które w katedrze wawelskiej obchodzone głównie w archiwum wawelskim – przywracane w Sandomierzu, w którym znajduje się także o czytelność tekstu słownego. Należą tym było wyjątkowo uroczyście. W przebiegu tej były praktyce muzycznej już od XIX wieku. inna, anonimowa, rękopiśmienna kopia samym do mniej licznej grupy dzieł motetowych stosunkowo szeroko rozbudowanej (168 t.), Natomiast twórczość wokalno-instrumentalna wzbogacona o partie dwojga clarini in D Gorczyckiego (większość z nich utrzymana jest w ale jednoczęściowej kompozycji, stanowiącej – rozproszona poza środowiskiem krakowskim, (autorstwo których jest problematyczne) i fakturze polifonicznej). O Rex gloriae Domine kościelny koncert wersetowy, możemy wydzielić na terenie Polski i za granicą, potwierdzająca opatrzona datą dzienną sporządzonego odpisu: to motet do tekstu antyfony Ad Magnificat II 4 części, płynnie i bez wcięć przechodzące jedna popularność kompozytora – odkrywana była 18 lipca 1721. Sam utwór musiał więc powstać Vesperas In Ascensione Domini, przeznaczony w drugą, kontrastujące tempem i metrum. dopiero po II wojnie światowej przyczyniając wcześniej. Od strony formalnej – kompozycja jest na chór czterogłosowy (CATB), liczy 28 Poprzedzona instrumentalnym wstępem (12 t.) się do zmiany opinii o kompozytorze licząca 123 t. – prezentuje kościelny koncert t., zachowany jest w jednostkowym rękopisie rozpoczyna się solem sopranu. Oprócz sopranu uważanego do tej pory za zachowawczego czy wersetowy do tekstu antyfony (ofertorium), w zbiorach wawelskich. Przy dominującej partie solistyczne powierza Gorczycki kolejno wręcz „konserwatywnego”. Wśród utworów składający się z trzech wersetów. Gorczycki w fakturze homorytmicznej prezentuje pewne tenorowi (cz. II) i głosowi basowemu (cz. III). Stąd wokalno-instrumentalnych (15) znajdują się oparciu o nie stworzył dwuczęściowe dzieło: charakterystyczne rozwiązania, podkreślające pierwszorzędna rola melodyki o śpiewnym kompozycje stojące na pograniczu dwóch wstęp i dwa pierwsze wersety stanowią część indywidualne podejście do tekstu, np. i łagodnym rysunku, niekiedy parlandowej 16 17 nacechowanej dramatyzmem, traktowanej in terra – Po upadku człowieka grzesznego, Urząd Nativitate ad Purificationem), Ave Maria – wg Dziełem wyjątkowym w dorobku kompozytora zarówno sylabicznie jak i melizmatycznie służącej zbawienia, Zdrowaś bądź Maryja; Sanctus – Po inskrypcji: offertorium toni peregrini, Ave i zdecydowanie różniącym się od cyklicznego, eksponowaniu wybranych słów. Wyjątkowe upadku, Urząd zbawienia; Agnus Dei – Po upadku, Regina caelorum – communio. Struktura równie szeroko rozbudowanego, Completorium walory wyrazowe osiągnął twórca powtarzając Urząd zbawienia, Gwiazdo morza głębokiego. architektoniczna tekstów – wykorzystanych jest Conductus funebris. Przeznaczone do dwunutowe zawołania Quis, Quis, wykonywane Całość przepojona jest melodyką wzorców wiernie – została odzwierciedlona w wykonania podczas obrzędu żałobnego i przez cały zespół wokalny wzmocniony chorałowych i pieśniowych, przy czym każda z opracowaniu muzycznym. Kompozycje pogrzebowego, skomponowane zostało instrumentami, przerywany pauzami. Unikatowe części cyklu mszalnego (poza Kyrie) rozpoczyna charakteryzują się wieloodcinkowym do tekstu Ordo exequiarum, stanowiąc na – niespotykane w innych dziełach Gorczyckiego – się cytatem pieśni Po upadku, stanowiącej rodzaj rozczłonkowaniem, często z zastosowaniem gruncie polskim najwcześniejszy przykład jest potraktowanie skrzypiec pierwszych, które frazy inicjalnej i wpływa na spójność cyklu. kontrastu fakturalnego i metrycznego. cyklicznego ujęcia tego tekstu. Składa się z prowadzą, niezależne muzycznie od głosów Poszczególne części cechują architektoniczne Dwa utwory Rorate caeli (część Benedixisti) czterech części, które mogły funkcjonować wokalnych, tematyczne solo (jedynie z b. c., t. podziały – zgodnie z liturgią (Kyrie i Agnus Dei i Ave Maria oparte są na melodii chorału także samodzielnie, choć łączy je określona 49-60). Nieliczne odcinki homorytmiczne mają trzyczęściowe, Gloria – sześcioczęściowe z gregoriańskiego umieszczonej w tenorze II w więź. Podstawę tekstową stanowią dwa „ukryty” bardzo efektowny dialog zastosowany wydzielonym opracowaniem Amen, pozostałe: postaci równonutowej, pochodzącym z tonów responsoria: Subvenite Sancti Dei i Libera me pomiędzy głosami górnymi (CI i CII) a dolnymi Sanctus z wydzielonym Pleni sunt i Hosanna – psalmowych (z adekwatnego introitu Rorate Domine oraz dwie antyfony In paradisum i Salve (ATB), należący do arsenału specyficznie użytych która powraca po części Benedictus). W Glorii, caeli i z psalmu 113 In exitu Israel – w Ave Maria). Regina, części różniące się znacznie rozmiarami. tu środków koncertujących. Sanctus i Agnus Dei wprowadzony jest kontrast Umieszczenie cantus firmus w głosie tenorowym Dwie z nich poprzedził kompozytor wstępami metryczny dla poszczególnych części. Dominuje w postaci równonutowej jest szczególnie instrumentalnymi: Subvenite Sancti Dei sonatą Missa Rorate – prezentowana tu jako missa faktura polifoniczna z charakterystycznym charakterystycznym rysem twórczości w tempie Lente (15 t.), Libera me Domine plenaria – łączy cykl ordinarium i proprium dla Gorczyckiego descendentalnym Gorczyckiego i, podobnie jak w innych jego sonatą bez oznaczenia tempa (8 t.); oba missae zachowane w różnych źródłach. wprowadzaniem fraz imitacyjnych. dziełach, rzutuje na rysunek melodyczny wstępy mają wzmożoną dramaturgię poprzez Przeznaczona jest na 4-głosowy chór a fraz imitacyjnych i ogólnie melodyki. W zastosowanie (wewnątrz: 3 t. oraz 3 i 6 t.) pauz cappella o różnym układzie głosów (CATB – Cennym dla nas pod względem jakości utworach panują dwie faktury: dominująca generalnych. Od strony formalnej są to cztery ordinarium, ATTB – proprium). Części stałe zapisu i „kontaktu” z dziełem jest przekaz jest technika imitacyjna (np. Ave Maria), a kościelne koncerty wersetowe, wykazujące zachowały się w rękopiśmiennych kopiach, zmiennych części mszy, stanowiących autograf technika homorytmiczna wykorzystywana jest muzyczne podziały wewnętrzne, przy czym sporządzonych na podstawie rękopisu, który Gorczyckiego z charakterystycznym signum dla osiągnięcia kontrastu, wyjątkowo może niekiedy wydzielone odcinki słowno muzyczne uległ zniszczeniu podczas ostatniej wojny. Kyrie autorskim postawionym pionowo w głosie także przeważać nad imitacją (Alleluia. Post obejmują więcej niż jeden werset. Muzyczne oparte jest na chorale gregoriańskim –jako basowym. Zawiera Rorate caeli – introit, Tollite partum). Dbałość o czytelność tekstu słownego, realizacje poszczególnych wersetów mają cantus firmus długonutowy umieszczony w portas – graduał, Alleluia. Ave Maria oraz przejrzystość struktury i celowe uproszczenie jednorodny charakter z uwagi na zastosowanie tenorze, pozostałe części ordinarium oparte są Alleluia. Post partum – wersety allelujatyczne, faktury potwierdzają funkcje użytkową dzieła i w nich stałej obsady oraz faktury. Kontrast na melodiach pieśni adwentowych: Gloria. Et (do nagrania wybrano drugi, wg inskrypcji: A podkreślają głębię liturgicznego przesłania. metrum, tempa oraz faktury imitacyjnej i 18 19 homorytmicznej (-> bliskiej homofonizacji) na pewno nie jest wolne od osobistych refleksji różnej długości, wyróżnionych kontrastującym soprany i bas – potraktowany solistycznie w części Asąsiadujących odcinków nie jest silny, gdyż nad przemijaniem i nad tym co nieodwracalne, metrum, fakturą, brzmieniem i tonalnie: Kyrie III. Melodyka wokalna w partiach chóralnych główną zamierzoną cechą Conductus funebris czyli przejściem na drugą stronę poprzez (37 t.), Providentia Divina obiectum amoris (54 t.), wykazuje cechy melodyki deklamacyjnej, w jest jednolitość dzieła. Uzyskanie aury spokoju, śmierć – w przypadku teologa Gorczyckiego z Providentia Divina consolatio animae peregrinantis ansamblowych typ melodyki śpiewno-lirycznej, kontemplacji treści tekstu słownego zgodnego pełną wiarą – do domu ojca. (43 t.), Providentia Divina refugium in omnibus w solowych – umiarkowaną wirtuozerię. Zespół z liturgicznym przeznaczeniem to naczelna necessitatibus (50 t.), Providentia Divina saturitas instrumentalny wykonuje wstęp: Sonata – Grave, idea kompozycji żałobnej Gorczyckiego. Pozostając w klimacie kompozycji mówiących famelicorum (27 t.), Agnus Dei (26 t.), Christe audi grana w pełnym składzie. Ponadto krótkie Umiejętnie jest w to włączona obsada utworu: o śmierci, wg inskrypcji znajdującej się na XIX – nos (19 t.). Kompozycja posiada największą w samodzielne partie instrumentalne występują na czterogłosowy chór, dwoje skrzypiec, viola wiecznej kopii, tytuł utworu brzmi: Sepulto dorobku kompozytora obsadę: 2 soprany, alt, tenor, początku części III i IV oraz wewnątrz jako interludia altowa i basso continuo, wykorzystywana Domino w Wielki piątek po złożeniu w grobie…. bas, 2 skrzypiec, 2 oboje, 2 clarini, wiolę basową i między odcinkami wokalnymi w poszczególnych w przebiegu utworu niemal stale (ciągle), Kompozycja przeznaczona na ATTB liczy 73 t. i basso continuo, związaną prawdopodobnie z częściach dzieła. Mogą wykazywać związek natomiast dołączone do obsady dwie trąbki są wykazuje dwuczęściową budowę z oznaczeniem możliwościami kapeli, dla której była zamówiona z melorytmiką głosów wokalnych, w formie wprowadzane lub wycofywane w zależności temp (nie wiadomo czy pochodzącym od (Kolegium Pijarów w Podolińcu). Litania jest „dopowiedzenia”, co zdarza się częściej, bądź nie od treści tekstu. Także unikanie cech techniki kompozytora): Largo dla cz. I i poco piu mosso dla cz. koncertem wieloodcinkowym, w którym wykazywać pokrewieństwa. Wszystkie części koncertującej (zjawiska wynikającego z II. Opatrzona jest datą – 1730 – wskazującą na rok właściwości tekstu litanijnego narzuciły określoną zamykają ustępy tutti, w wewnętrznych panuje kontrastu solo –tutti) sprzyjało realizacji skomponowania motetu. Dzięki zastosowanym architektonikę dzieła, pozwalając wyróżnić 38 efekt stopniowego „rozrastania” się obsady dzieła o odmiennym charakterze w stosunku środkom – dominującej fakturze akordowej, eksklamacji zamykanych – nierygorystycznie, prowadzący do obsady tutti. Utwór wykazuje do pozostałych utworów Gorczyckiego i jest jednorodnemu brzmieniu wzmożonemu czasem pomijanych – wezwaniem (formułą, formę łukową, podkreślającą zwartość dzieła świadectwem świadomego wyboru takiej doborem tonacji (moll), ograniczeniu do trzech, odpowiedzią) miserere nobis. Kompozytor poprzez powtórzenie na końcu opracowania koncepcji, świadczącej dodatkowo o wielkiej długich wartości rytmicznych, wprowadzeniu zastosował w utworze różne techniki: nota contra początkowego Kyrie. Nie brak w dziele dojrzałości twórcy. Hipotetycznie przyjmujemy, pauz generalnych o walorach retorycznych i notam (dominuje w cz. III, i ogólnie stosowana charakterystycznych rytmów tanecznych często iż kompozycja Conductus funebris była muzycznych, oraz posługiwaniu się wąskim jest w odcinkach tutti), imitacyjną (panuje w cz. wykorzystywanych w muzyce XVIII wieku (cz. IV – tworzona z myślą o wykonaniu w katedrze ambitus melodii i niskim rejestrem dźwiękowym V) i koncertującą, która ma w poszczególnych rytm poloneza). wawelskiej podczas uroczystości żałobnych – osiągnął kompozytor spokój i odpowiedni częściach znaczenie formotwórcze (oprócz cz. po śmierci króla Augusta II, które odbyły się we klimat wyrazowy zgodny z wyjątkowym V). Zasada kontrastu solo (także duet lub tercet) Muzyka religijna stanowiła dla Grzegorza wrześniu 1733 roku w Krakowie i były połączone przeznaczeniem dzieła. – tutti oraz przemienność czynnika wokalnego i Gerwazego Gorczyckiego główne pole z pochówkiem w krakowskiej nekropolii ciał instrumentalnego (gdzie największą aktywność twórczości i artystycznej wypowiedzi pisanej ad Jana III Sobieskiego i jego małżonki Marii Rękopis Litaniae de Providentia Divina (z 1726 wykazują skrzypce, występujące zawsze a due) maiorem Dei gloriam. Kazimiery. Jeżeli ta supozycja jest trafna, to r.) zachował się w Miejskim Archiwum Svaty Jur to główne przejawy tej techniki. Wśród głosów dzieło należy do ostatnich kompozycji mistrza i (Słowacja). Utwór składa się z siedmiu części o wokalnych największą aktywność wykazują dwa © Alicja Wardęcka-Gościńska 20 21 Texts & Transla tions 4 ILLUXIT SOL soloists: Charlotte Mobbs, Alexandra Kidgell soprano, Kim Porter alto, Jeremy Budd tenor, Ben Davies bass

Illuxit sol iustitiae The sun of justice has risen 1 HEJNAŁ MARIACKI (Anon.) et flores apparuerunt in terra nostra: and flowers have appeared in our land: invicta patientia, inconcussa fortitudo, unconquered patience, unbowed steadfastness, intemerata perseverantia, unblemished perseverance, 2 IN VIRTUTE TUA Domine immobilis martyris constantia, and the immoveable constancy of the martyr dum igne amoris divini succensus when, aflame with the fire of divine love, soloists: Alexandra Kidgell soprano, Kim Porter alto, Jeremy Budd tenor, Ben Davies bass proclamat: he proclaims:

In virtute tua Domine laetabitur iustus, The just man will delight in your strength, Lord, Quis me separabit a charitate Christi? Who shall separate me from the love of Christ? et super salutare tuum and will greatly rejoice Tribulatio an angustia? Suffering or want? exsultabit vehementer: at your saving power: Non separabit. They can not. desiderium animae eius tribuisti ei. you have granted him his heart’s desire. An fames, an nuditas? Hunger and nakedness? Non separabit. They can not. Ps 20 v2(3): Offertory for the feast of a Confessor, not a Bishop Persecutio, an gladius? Persecution or the sword? Non separabit. They can not separate me. 3 O REX GLORIAE, Domine Veniant cruces, veniant flagra, Let them come, the cross, the scourge, veniant ignes, veniant ferae, The flames, the wild beasts, O Rex gloriae, Domine virtutum, O King of glory and Lord of might, veniant quaecunque alia tormenta: let any other torment whatever come to me: qui triumphator hodie who this day in triumph haec sunt lavamina, they are but a purification, ascendisti super omnes caelos, have ascended high above all the heavens, non separabunt in aeternum. and they will not ever keep me apart. ne derelinquas nos orphanos: do not leave us orphaned: sed mitte promissum Patris in nos, but send among us what was promised by the Father, Dulce mori et pati pro Christo, It is sweet to suffer and to die for Christ, Spiritum veritatis. the Spirit of truth. quoniam merces eius magnanimis. for his reward is kept for the generous of heart. Alleluia. Alleluia. cf Mal 4:2, SofS 2:12, Rom 8:3

22 23 MISSA RORATE 7 Gloria Gloria in excelsis Deo, Glory to God in the highest, 5 Introit (II) Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. And on earth peace to men of good will.

Rorate caeli desuper, Drop dew from above you heavens, Laudamus te. We praise you. et nubes pluant iustum: and let the clouds rain justice: Benedicimus te. We bless you. aperiatur terra et germinet Salvatorem. let the earth open and bring forth the Saviour. Adoramus te. We adore you. Glorificamus te. We glorify you. Ps. Benedixisti, Domine, terram tuam: Lord, you have blessed your land: Gratias agimus tibi We give thanks to you avertisti captivitatem Iacob. you have averted the captivity of Jacob. propter magnam gloriam tuam. for your great glory. Gloria Patri et Filio Glory be to the Father and to the Son et Spiritui Sancto. and to the Holy Spirit. Domine Deus, Rex caelestis, Lord God, heavenly King, Sicut erat in principio, As it was in the beginning, Deus Pater omnipotens. God the Father almighty. et nunc et semper, is now and ever shall be, Domine Fili unigenite, Iesu Christe. Lord Jesus Christ, only-begotten Son. et in saecula saeculorum. world without end. Domine Deus, Agnus Dei, Filus Patris. Lord God, Lamb of God, Son of the Father. Amen. Amen. Qui tollis peccata mundi, You who take away the sins of the world, Is 45:8, Ps 84 v2 miserere nobis. have mercy on us. Qui tollis peccata mundi, You who take away the sins of the world, suscipe deprecationem nostram. receive our prayer. 6 Kyrie Qui sedes ad dexteram Patris, You who sit at the right hand of the Father, Kyrie eleison. Lord, have mercy. miserere nobis. have mercy on us. Christe eleison. Christ, have mercy. Quoniam tu solus Sanctus, For you alone are Holy, Kyrie eleison. Lord, have mercy. Tu solus Dominus, You alone are Lord, Tu solus Altissimus, Iesu Christe, You alone are Most High, Jesus Christ, Cum Sancto Spiritu with the Holy Spirit in gloria Dei Patris. in the glory of God the Father. Amen. Amen.

24 25 8 Gradual bm Sanctus Tollite portas principes vestras, Lift up your heads, you gates, Sanctus, Sanctus, Sanctus, Holy, Holy, Holy, et elevamini, portae aeternales; and be raised, eternal portals, Dominus Deus Sabaoth. Lord God of Hosts. et introibit Rex gloriae. and the King of glory will enter. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Heaven and earth are full of your glory. V/ Quis ascendet in montem Domini? V/ Who shall ascend the mountain of the Lord? Hosanna in excelsis. Hosanna in the highest. aut quis stabit in loco sancto eius? or who shall stand in his holy place? Innocens manibus et mundo corde. The man with innocent hands and pure heart. bn Benedictus Ps 24 v7, 3(4) Benedictus qui venit in nomine Domini. Blessed is he who comes in the name of the Lord. Hosanna in excelsis. Hosanna in the highest. 9 Alleluia Post partum, After giving birth, bo Agnus Dei Virgo inviolata permansisti: you remained a spotless Virgin: Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Lamb of God, who takes away the sins of the world: Dei Genitrix, intercede pro nobis. Mother of God, intercede for us. miserere nobis. have mercy on us. Alleluia. Alleluia. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Lamb of God, who takes away the sins of the world: From the Nativity to the Purification miserere nobis. have mercy on us. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Lamb of God, who takes away the sins of the world: dona nobis pacem. grant us thy peace. bl Offertory Alleluia. Alleluia. bp Ave Maria, gratia plena: Dominus tecum: Hail Mary, full of grace: the Lord is with you: Communio benedicta tu in mulieribus. blessed are you among women. Ave Regina caelorum, Hail Queen of heaven, Alleluia. Alleluia. Mater Regis Angelorum: Mother of the Angels’ King: Luke 1:28, 42 O Maria flos virginum, O Mary, flower of virgins, velut rosa vel lilium: like to a rose or a lily: funde preces ad Filium pour out prayers to your Son pro salute fidelium. Amen. for the salvation of his faithful. Amen.

26 27 CONDUCTUS FUNEBRIS (from the Burial Service) Dies illa, dies irae, calamitatis et miseriae, O that day, day of wrath, of disaster and ruin, dies magna et amara valde. That great and so bitter day. soloists: Charlotte Mobbs soprano, Martha McLorinan alto, Jeremy Budd tenor, Ben Davies bass Dum veneris iudicare saeculum per ignem. When you come to judge the world with fire. bq Requiem aeternam dona ei Domine, Grant him eternal rest, Lord, Subvenite Sancti Dei (Responsory) et lux perpetua luceat ei. and let perpetual light shine on him. Subvenite Sancti Dei, Help him, Saints of God, Libera me, Domine … Free me, Lord, from everlasting death … occurrite Angeli Domini: come to his aid, Angels of the Lord: suscipientes animam eius, welcome his soul, bs In paradisum offerentes eam in conspectu Altissimi. and bring him into the presence of the Most High. In paradisum deducant te Angeli: May the Angels lead you into Paradise: Suscipiat te Christus, qui vocavit te, May Christ, who called you, receive you, in tuo adventu suscipiant te martyres, at your coming may the martyrs welcome you, et in sinum Abrahae And may the Angels lead you et perducant te and lead you Angeli deducant te. to the bosom of Abraham. in civitatem sanctam Ierusalem. into the holy city of Jerusalem. Suscipientes animam eius … Welcome his soul … Chorus Angelorum te suscipiat: May the choirs of angels receive you: Requiem aeternam dona ei Domine, Grant him eternal rest, Lord, et cum Lazaro quondam paupere and with Lazarus, no longer the poor man, aeternam habeas requiem. may you have eternal rest. et lux perpetua luceat ei. and let perpetual light shine on him. Offerentes eam in conspectus Altissimi. And bring him into the presence of the Most High. bt Salve Regina br Libera me, Domine (Responsory) Salve, Regina, Mater misericordiae, Hail, Queen, Mother of mercy, vita, dulcedo et spes nostra, salve. our life, our sweetness and our hope, hail. Libera me, Domine, de morte aeterna, Free me, Lord, from everlasting death, Ad te clamamus, exsules filii Evae. To you we cry out, the exiled children of Eve. in die illa tremenda on that dreadful day Ad te suspiramus, To you we sigh, quando caeli movendi sunt et terra, when the heavens and the earth are shaken, Gementes et flentes in hac lacrimarum valle. as we groan and weep in this valley of tears. dum veneris iudicare saeculum per ignem. when you come to judge the world with fire. Eia ergo, Advocata nostra, Ah then, our Advocate, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. turn those merciful eyes of yours towards us, Tremens factus sum ego et timeo I begin to tremble in my terror Et Iesum, benedictum fructum ventris tui, and show us Jesus, blessed fruit of your womb, dum discussio venerit atque ventura ira. of the judgement and the wrath that is to come. nobis post hoc exsilium ostende. after our long exile here. Quando caeli movendi sunt et terra. When the heavens and the earth are shaken. O clemens, O pia, O dulcis Virgo Maria. O gentle, O kind, O sweet Virgin Mary.

28 29 bu SEPULTO DOMINO Sancta Trinitas unus Deus, Holy Trinity who are one God, Miserere nobis. Have mercy on us. (as 9th Responsory at Tenebrae on Holy Saturday, but with different V/ from Roman Rite) Providentia Divina, Divine Providence, Sepulto Domino, At the Lord’s burial obiectum amoris hominum et angelorum, Object of love for men and angels, signatum est monumentum, a tomb was designated, Miserere nobis. Have mercy on us. volventes lapidum and they rolled a stone Providentia Divina, corde Christi directa, Divine Providence, straight from Christ’s heart, ad ostium monumenti: against the mouth of the tomb. Miserere nobis. Have mercy on us. Ponentes milites qui custodirent illud. And they detailed soldiers to guard it. Providentia Divina, Divine Providence, V/ In pace factus est locus eius, V/ His place is established in peace, nos in numero pondere et mensura gubernans, who govern our being by weight and measure, et in Sion habitatio eius. and his dwelling is in Sion. Miserere nobis. Have mercy on us. Providentia Divina, spes nostrae salutis, Divine Providence, our hope of salvation, Miserere nobis. Have mercy on us. cl LITANIA DE PROVIDENTIA DIVINA Providentia Divina, Divine Providence, The Litany of the Divine Providence consolatio animae peregrinantis, comfort of the pilgrim soul, Miserere nobis. Have mercy on us. soloists: Charlotte Mobbs soprano, Martha McLorinan alto, Jeremy Budd tenor, Ben Davies bass Providentia Divina, Divine providence, Kyrie eleison. Lord, have mercy. via caeli in periculis ductrix, … guide in our perils on the road to heaven, … Christe eleison. Christ, have mercy. Providentia Divina, dispensatrix gratiarum, … Divine Providence, dispenser of graces, … Kyrie eleison. Lord, have mercy. Providentia Divina, Divine providence, Christe audi nos. Christ, hear us. thesaurus infinitus omnium bonorum, … inexhaustible treasury of all good things, … Christe exaudi nos. Christ, graciously hear us. Providentia Divina, fulcrum iustorum, … Divine Providence, support of the just, … Pater de caelis Deus, Father in heaven and God, Providentia Divina, Divine Providence, Miserere nobis. Have mercy on us. spes peccatorum derelictorum, … hope of abandoned sinners, … Fili Redemptor mundi Deus, Son, Redeemer of the world and God, Providentia Divina, refugium miserorum, … Divine Providence, shelter for the wretched, … Miserere nobis. Have mercy on us. Providentia Divina, Divine Providence, Spiritus Sancte Deus, Holy Spirit and God, refugium in omnibus necessitatibus, … refuge in all our times of need, … Miserere nobis. Have mercy on us. Providentia Divina, requies in tempestatibus, … Divine Providence, place of rest in storms, …

30 31 Providentia Divina, pax et quies cordis, … Divine Providence, peace and repose of the soul, … Providentia Divina, asylum afflictorum, Divine Providence, haven for the afflicted, … Providentia Divina, aerarium egenorum, … Divine Providence, treasure-house of the needy, … Providentia Divina, saturitas famelicorum, … Divine Providence, satisfaction for the hungry, … Providentia Divina, Divine Providence, remedium efficax omnium malorum, … sound remedy for all ills, … soprano alto tenor bass Providentia Divina, origo omnis consolationis, … Divine Providence, fount of all consolation, … Emma Brian-Gabbott Ian Aitkenhead Simon Berridge Ben Davies Providentia Divina, sustentaculum pauperum, … Divine Providence, prop for the poor, Jessica Cale Nancy Cole* Jeremy Budd Robert Evans Alice Gribbin Martha McLorinan Nicholas Madden Tim Jones Providentia Divina, Divine Providence, Kirsty Hopkins Edwards McMullan George Pooley Stuart Young columna viduarum et pupillorum, … firm support for the widow and the orphan, … Alexandra Kidgell Kim Porter Tom Raskin Providentia Divina, Divine Providence, Charlotte Mobbs Christopher Royall attributum divinum omnia adoratione dignum, that divine quality worthy of all adoration, Caroline Trevor** Miserere nobis. Have mercy on us. 6 7 bm bn bo 5 8 9 bl bp Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Lamb of God, who takes away the sins of the world: *Missa Rorate Ordinary only: tracks **Missa Rorate Proper only tracks: Parce nobis Domine. Spare us, Lord. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Lamb of God, who takes away the sins of the world: Exaudi nos Domine. Graciously hear us, Lord. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Lamb of God, who takes away the sins of the world: violin i viola oboe harp Miserere nobis. Have mercy on us. Huw Daniel Stefanie Heichelheim Hannah Frances Kelly Sarah Moffatt Rachel Byrt McLaughlin Christe audi nos, Christ, hear us. Ellen O’Dell Frances Norbury theorbo Christe exaudi nos. Christ, graciously hear us. cello David Miller Kyrie eleison. Lord, have mercy. violin ii Jonathan Manson trumpet Christe eleison. Christ, have mercy. Daniel Edgar Robert Farley organ Kyrie eleison. Lord, have mercy. Jean Paterson violone Christopher Mark Williams Henrietta Wayne Jan Spencer Pigram Translations © Jeremy White, 2014

32 33 Eamonn Dougan read music at New College, Oxford, After three decades of worldwide before continuing his studies at the Guildhall School of performance and recording, The Sixteen is Music and Drama. He now pursues a busy schedule as recognised as one of the world’s greatest conductor and singer. ensembles. Its special reputation for performing early English polyphony, He is Associate Conductor of The Sixteen and has directed masterpieces of the Renaissance, Baroque the ensemble to considerable acclaim in concerts and early Classical periods, and a diversity of 20th- and 21st-century music, all stems from across England and Europe. He made his debut at the Benjamin Harte Photograph: the passions of conductor and founder, Harry Christophers. Concertgebouw, Amsterdam, in a celebration of James MacMillan’s 50th birthday, is directing a series of recordings The Sixteen tours internationally giving regular performances at the major concert exploring music from the Polish Baroque, and works halls and festivals. At home in the UK, The Sixteen are ‘The Voices of Classic FM’ as well alongside Harry Christophers directing Genesis Sixteen. as Associate Artists of The Bridgewater Hall, Manchester. The group also promotes The Choral Pilgrimage, an annual tour of the UK’s finest cathedrals. His first two recordings with The Sixteen were met with widespread critical acclaim (“liquid vocal lines pliantly shaped here by conductor Eamonn Dougan” BBC Music Magazine). Disc The Sixteen’s period-instrument orchestra has taken part in acclaimed semi-staged one features works by Polish composer Bartłomiej Pękiel and disc two, The Blossoming performances of Purcell’s The Fairy Queen in Tel Aviv and London, a fully-staged Vine, explores music by Italian composers at the Polish Court during the 17th century. production of Purcell’s King Arthur in Lisbon’s Belém Centre, and new productions of Monteverdi’s Il ritorno d’Ulisse at Lisbon Opera House and The Coronation of Poppea at Eamonn is Founding Director of Britten Sinfonia Voices and Visiting Professor to the English National Opera. Guildhall School of Music and Drama. He is increasingly in demand as a guest conductor and has assisted various conductors including Martyn Brabbins, Andreas Delfs, Adam Over 100 recordings reflect The Sixteen’s quality in a range of work spanning the music Fischer and Sir Mark Elder. With Britten Sinfonia and Britten Sinfonia Voices, he has of 500 years. In 2009 the group won the coveted Classic FM Gramophone Artist of the conducted two recent world premieres - Nico Muhly’s Looking Forward for their 20th Year Award and the Baroque Vocal Award for Handel’s Coronation Anthems. The Sixteen birthday at the Barbican and Eriks Ešenvalds’ Aqua in Cambridge. Recent directing also features in the highly successful BBC television series, Sacred Music, presented by projects have included Stravinsky Symphony of Psalms, Handel Messiah with the Simon Russell Beale. Irish Baroque Orchestra, Monteverdi’s Vespers with the Valetta International Baroque In 2011 the group launched a new training programme for young singers, called Ensemble and the world premiere of Tavener’s Flood of Beauty with the Britten Sinfonia. Genesis Sixteen. Aimed at 18 to 23 year-olds, this is the UK’s first fully-funded choral As a singer, he has appeared on disc and the concert platform throughout the world with programme for young singers designed specifically to bridge the gap from student to The Sixteen as well as with many of Britain’s leading ensembles and is a member of the professional practitioner. multi award-winning I Fagiolini.

34 35 Culture.pl is the flagship brand of the Adam Culture.pl to flagowa marka Instytutu Adama Mickiewicza Mickiewicz Institute – a national cultural institution – narodowej instytucji kultury, której celem jest promowanie promoting Poland and Polish culture abroad and Polski i polskiej kultury na świecie oraz aktywny udział taking an active part in international cultural exchange. w międzynarodowej wymianie kulturalnej. Organizując By spearheading high-quality initiatives and events inicjatywy i wydarzenia na najwyższym poziomie w in the fields of music, visual arts, theatre, design and dziedzinie muzyki, sztuki wizualnej, teatru, wzornictwa i filmu, film, Culture.pl aspires to introduce contemporary Culture.pl działa na rzecz upowszechnienia współczesnej Polish culture to international audiences. So far, more than 4,000 events have been kultury polskiej wśród międzynarodowych odbiorców. Dotychczas zorganizowano ponad 4 organized in 26 countries, reaching over 40 million people. tysiące wydarzeń w 26 krajach dla ponad 40 milionów odbiorców.

Working towards efficient worldwide promotion of Polish culture and initiation of Działając na rzecz skutecznej promocji polskiej kultury na całym świecie oraz inicjowania international cultural exchange, we oversee a series of unique long-term initiatives like międzynarodowej wymiany kulturalnej, nadzorujemy realizację szeregu wyjątkowych, the East European Performing Arts Platform, Polska Design programme, I, CULTURE długofalowych inicjatyw, jak Wschodnioeuropejska Platforma Sztuk Performatywnych, Orchestra and the Polska Music programme. program Polska Design, I, CULTURE Orchestra czy program Polska Music.

Our projects in the field of classical music are prepared in close collaboration with a Nasze projekty w dziedzinie muzyki klasycznej przygotowywane są w ścisłej współpracy host of high-profile partners around the world, including the London Philharmonic z licznymi prestiżowymi partnerami na całym świecie, jak London Philharmonic Orchestra, Orchestra, London Symphony Orchestra, Philharmonia Orchestra, BBC Symphony London Symphony Orchestra, Philharmonia Orchestra, BBC Symphony Orchestra, English Orchestra, English National Opera, Royal Opera House, Berliner Festspiele, Los Angeles National Opera, Royal Opera House, Berliner Festspiele, Los Angeles Philharmonic, Lincoln Philharmonic, Lincoln Centre, Salle Pleyel, Deutsche Grammophon, Chandos Records Centre, Salle Pleyel, Deutsche Grammophon, Chandos Records, Sony Classical i wielu innych. and Sony Classical, to name but a few. Zapraszamy na stronę internetową Culture.pl – codziennie aktualizowany serwis Visit the Culture.pl website for fresh information on the most exciting Polish cultural informujący o najciekawszych wydarzeniach związanych z polską kulturą na całym świecie, events worldwide and a wealth of artist biographies, reviews, essays, reports and gdzie znaleźć można liczne sylwetki artystów, recenzje, eseje, opisy i informacje o polskich profiles of Polish cultural institutions. instytucjach kultury. www.culture.pl www.culture.pl

36 37 This recording was made possible by the generous support of the following:

Recording Producer: Raphäel Mouterde (Floating Earth) Toni Gordon Recording Engineer: Mike Hatch (Floating Earth) Stephen Harker Recorded at: St Augustine’s Church, Kilburn, London, 24-27 November 2014 Cover image: Wawel Cathedral, Kraków, Poland. Sally & Michael Payton Photograph © Curioso (Shutterstock) Joanne Scott Design: Andrew Giles – [email protected] Tony Thornburn OBE Ron Zimmern For further information about recordings on CORO or live performances and tours by The Sixteen, call: +44 (0) 20 7936 3420 or email: [email protected]

Also available as a download at www.thesixteendigital.com 38