Voetbaljournalist of Pr-Medewerker? Een Onderzoek Naar De Rolopvattingen Van Redacteuren Van Voetbalclubmedia
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Voetbaljournalist of pr-medewerker? Een onderzoek naar de rolopvattingen van redacteuren van voetbalclubmedia Willem Haak S1681125 Master Journalistiek en Nieuwe Media Universiteit Leiden 07-09-2019 Begeleider: Alexander Pleijter Tweede lezer: Willem Koetsenruijter INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1: Inleiding ................................................................................................................................ 3 HOOFDSTUK 2: Theoretisch kader............................................................................................................... 6 2.1 Historische ontwikkeling van de sportjournalistiek in Nederland.......................................................................... 6 2.2 Branded journalism ............................................................................................................................................................... 11 2.3 Digitalisering van de voetbalwereld................................................................................................................................ 12 2.4 Commercialisering van de voetbalwereld .................................................................................................................... 15 2.5 Rolopvatting clubredacteuren........................................................................................................................................... 18 2.6 Conclusie .................................................................................................................................................................................... 18 HOOFDSTUK 3. Methodologie ................................................................................................................... 19 3.1 Opzet van het onderzoek .................................................................................................................................................... 19 3.2 Steekproef ................................................................................................................................................................................. 20 3.3 Operationalisering ............................................................................................................................................................... 21 3.4 Analyse ...................................................................................................................................................................................... 22 HOOFDSTUK 4. Resultaten ......................................................................................................................... 23 4.1 Achtergrondkenmerken ................................................................................................................................................... 23 4.3 Werkzaamheden ................................................................................................................................................................... 26 4.4 Rolopvatting ........................................................................................................................................................................... 28 4.5 Externe journalistiek .......................................................................................................................................................... 31 HOOFDSTUK 5. Conclusie en discussie ............................................................................................. 34 5.1 Conclusies ................................................................................................................................................................................ 34 5.1 Discussie ................................................................................................................................................................................... 35 BIBLIOGRAFIE................................................................................................................................................ 37 APPENDIX .................................................................................................................................................... 40 I. Enquête clubredacteuren .................................................................................................................................................... 40 2 HOOFDSTUK 1: Inleiding In de afgelopen decennia is de relatie tussen professionele voetbalclubs en de traditionele media aan een hevige verandering onderhevig. Waren de clubs voor de digitalisering zeer afhankelijk van de berichtgeving van kranten, radio en televisie, de afgelopen decennia is de band met de traditionele media afgezwakt. Journalisten geven steeds vaker aan te worden gepasseerd door professionele sportorganisaties (Price, Farrington & Hall, 2013, p.446 en p.449). Een recent voorbeeld hiervan is het trainingskamp dat Nederlandse voetbalclub Ajax in januari 2020 in Qatar belegde. Tijdens de trainingen was het voor externe journalisten (niet-medewerkers van Ajax) niet toegestaan om beelden te maken. Ajax gaf aan dat het de content enkel via de eigen clubkanalen wilde distribueren. Hierdoor was het alleen voor het mediateam van de voetbalclub toegestaan om foto’s en video’s te maken en deze online te publiceren. Hetgeen tot irritatie onder de aanwezige journalisten leidde (Voetbalprimeur, 2020). De gebeurtenissen in Qatar staan niet op zichzelf, maar maken onderdeel uit van een trend. Anno 2020 hebben de meeste professionele voetbalorganisaties namelijk de beschikking over eigen clubmedia. Op de clubwebsite, de twitterpagina of in het eigen televisieprogramma verschijnen exclusieve interviews en maken de clubs melding van het laatste nieuws (Tejedor, Cervi & Gordon, p.8). Op deze manier worden de fans op een directe manier bereikt, waarbij de desbetreffende club er bewust voor kiest om externe journalisten te passeren en de toegang voor journalisten tot spelers steeds schaarser wordt (Cleland, 2011, p.299 en Tejedor, Cervi & Gordon, 2019, p.2). Het passeren van de journalist in Nederland wordt als trend gezien. In een artikel van NRC Handelsblad van 2 augustus 2016 (Bronzwaer, 2016) stelt de krant dat de voetbaljournalistiek momenteel in een crisis verkeert en onder grote druk staat. De oprichting van clubmedia, die gepaard gaat met de ontwikkeling van niet-onafhankelijke journalistiek, wordt daarin als één van de tien belangrijkste oorzaken voor deze crisis van de sportjournalistiek genoemd. De externe journalist - de clubwatcher - wordt gepasseerd en heeft geen toegang meer tot exclusieve informatie, tot spelers en tot andere bronnen om en rond de voetbalclub. Voetbalclubs kiezen ervoor om steeds vaker zelf als mediaorganisatie op te treden. Op deze clubmedia verschijnen interviews, reportages en andere exclusieve items. Onderzoeken uit Duitsland (Gimmer, 2016, p.611), Noorwegen (Annetorp, 2018, p.52), Zweden (Helland, 2007, p.106) en ook Nederland (De Zeeuw, 2017, p.53) wezen ook uit dat de clubwebsite in de 21e eeuw zelfs is uitgegroeid tot de belangrijkste bron van informatie voor voetbalfans, terwijl ook de sociale mediakanalen van de clubs een belangrijke nieuwsbron zijn geworden. In Engeland, India, Australië en de Verenigde Staten gaven journalisten in een onderzoek te kennen dat de toegang tot sportatleten, sporttrainers en trainingscomplexen in het afgelopen decennium flink is afgenomen (Sherwood, Nicholson & Marjoribanks, 2017, p.513). De ondervraagden gaven aan het idee te hebben dat dit door de nieuwe ontwikkelingen in de sportwereld komt, waarbij clubs steeds vaker optreden als mediaorganisatie en interviews en nieuws steeds meer zelf distribueren (Price, Farrington & Hall, 2017, p.446). Binnen het voetbal spelen commerciële doeleinden een steeds belangrijkere rol, waarbij het voor voetbalclubs essentieel is om positief in het nieuws te komen. Door de nieuwsstroom middels strategische communicatie zoveel mogelijk zelf te controleren, pogen de voetbalclubs een positief imago aan het eigen merk te verbinden (Annetorp, 2018, p.4). Door het inhuren van journalisten en het verspreiden van nieuws via de eigen sociale kanalen mengen de voetbalclubs zich steeds meer in de mediawereld. Dit fenomeen – dat zich de afgelopen decennia ook buiten de sportwereld heeft ontwikkeld – heet branded journalism (Cole & Greer 2013, p.673). 3 In de sportwereld is de externe journalist anno 2020 nog steeds zeer afhankelijk van bronnen van binnenuit de sportclub. Waar nieuws voorheen vaak werd verstrekt door spelers, trainers en persvoorlichters, is deze stroom van informatie sinds de digitalisering van de voetbalwereld aan fundamentele verandering onderhevig (Boyle, Dinan & Morrow, 2002, p.164 & Annetorp, 2018, p.8). Dit bleek ook uit de masterscriptie van Eline de Zeeuw (2017), waarop deze masterscriptie een vervolgonderzoek is. De Zeeuw (2017) interviewde voor haar masterscriptie zeventien Nederlandse clubwatchers. Een clubwatcher is een journalist waarbij de focus op één enkele voetbalclub is gericht. De clubwatcher doet verslag van alle gebeurtenissen om en rond de desbetreffende Nederlandse voetbalclub, neemt interviews bij spelers af en schrijft wedstrijdverslagen. Het verslag kan via de krant, de website of de sociale media waar de desbetreffende clubwatcher werkt worden gedeeld. Middels het kwalitatief analyseren van de zeventien interviews kwam De Zeeuw in haar onderzoek tot de conclusie dat het werk van de clubwatcher door de recente commercialisering, digitalisering