Concept Nota Van Uitgangspunten Smart Mobility Hub Zuidoost

Home , Sportpark De Toekomst

Gemeente Amsterdam

Concept Nota van Uitgangspunten Smart Mobility Hub Zuidoost

Fase 2 – Uitgangspunten Plan- en Besluitvormingsproces Infrastructuur

April 2020 doc 35526-2-NVU 1

CONCEPT

Colofon

V&OR April 2020

Gemeente Amsterdam

VERTROUWELIJK

KAART 17 De Nieuwe Kern & ArenApoort West

1. Johan Cruijff ArenA 2. Ziggo Dome 3. Afas Live 4. EndeMolShine

19 5. Parkeergarage P1 6. Parkeerterrein P2 8 10 7. Parkeerterrein P-noord 8. Parkeerterrein P-bus 14 11 9. Parkeerterrein P-plus 9

10. Golfterrein Amsterdam Old Course 11. Golfterrein Amstelborgh 12 4 12. Sportpark Strandvliet / 16 projectlocatie Smart 6

Mobility Hub 7 13. De Toekomst / Ajax 13

14. Holterbergberg

15. Bm. Stramanweg 2 16. Station Strandvliet 1 17. Station Duivendrecht 15

18. Station Bijlmer-ArenA 5

19. Voormalig Slibdepot

3 18

Inhoudsopgave

1 Over dit document ...... 6 1.1 Inleiding ...... 6 1.2 Structuur van dit document ...... 6

2 Opgave ...... 7 2.1 Huidige situatie ...... 7 2.2 Visie op De Nieuwe Kern ...... 10 2.3 Aanleiding ...... 13 2.4 Besluitvorming ...... 18 2.4.1 Besluitvorming tot nu toe ...... 18

3 Van opgave naar project ...... 21 3.1 Projectvoorstel ...... 21 3.2 Projectdoelstellingen ...... 23 3.3 Ontwikkelingen in omgeving van het projectgebied ...... 23

4 Gebruik & ruimtelijk programma ...... 24 4.1 Doelgroepen & beoogd gebruik ...... 24 4.1.1 Ruimtelijk programma ...... 29 4.2 Ruimtelijke inpassing ...... 29 4.2.1 Stedenbouwkundig kader ...... 29 4.2.2 Locatie & ruimtelijke begrenzing ...... 31 4.2.3 Stedenbouwkundige en ruimtelijke-esthetische aspecten ...... 32 4.3 Duurzaamheidsaspecten ...... 32 4.4 Technische uitgangspunten ...... 33

5 Ontwerpverkenning ...... 35 5.1 Status van het ontwerp ...... 35 5.2 Variantenafwegingen ...... 35 5.3 Ruimtelijke indeling ...... 35 5.3.1 Functionele configuratie ...... 35 5.3.2 Integrale kenmerken: robuust & duurzaam ...... 37 5.4 Vormgeving en beeldkwaliteit ...... 39

6 Participatie, consultatie & communicatie ...... 42 6.1 De rol van gemeente Ouder-Amstel ...... 42 6.2 Resultaten van participatie ...... 42 6.3 Consultatie ...... 43

7 Ontwikkel- & exploitatiestrategie ...... 44 7.1 Financering & exploitatie ...... 44 7.2 Ontwikkelstrategie ...... 44

7.2.1 Inkoopstrategie ...... 45

8 Kosten & baten ...... 46 8.1 Inleiding ...... 46 8.2 Investeringskosten ...... 46 8.3 Vastgoedexploitatie SMH ...... 47 8.4 Dekking ...... 47 8.5 Maatschappelijke kosten & baten ...... 48 8.5.1 Toelichting en toepassing ...... 48 8.5.2 Globale analyse ...... 49

9 Planning & proces ...... 51 9.1 Planning ...... 51 9.2 Besluitvorming ...... 51 9.2.1 Wijze van besturing ...... 52

10 Complexiteit & risicobeheersing ...... 53 10.1 Context en complexiteit ...... 53 10.2 Toprisico’s en daaruit volgende keuzes in aanpak ...... 54

1 Over dit document

1.1 Inleiding

De Nota van Uitgangspunten Smart Mobility Hub Zuidoost is onderdeel van de afronding van de uitgangspuntenfase van het gelijknamige project. Het document is het verslag van het onderzoek naar de ontwikkeling van een integrale voorkeursoplossing voor sport-, mobiliteits- en duurzaamheidsvraagstukken voor de stad, Zuidoost en de gebiedsontwikkelingen De Nieuwe Kern en ArenApoort.

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met en consultatie van zowel interne als externe belanghebbenden (o.a. parkeerders, bezoekers van het gebied, Connexxion, GVB, Vervoerregio, Gemeente Ouder-Amstel, AFC Ajax, Johan Cruijff ArenA, Liander, Brandweer Amsterdam- Amstelland, Ziggo Dome, NS Stations, Amstelborgh/Borchland, Mojo, EndeMolShine en AFAS Live). Op basis van gesprekken met deze belanghebbenden zijn alle, voor nu, relevante uitgangspunten en randvoorwaarden geïnventariseerd en vastgelegd. In dit document zijn alle relevante uitgangspunten beschreven, op basis waarvan de voorkeursoplossing (in schetsontwerp en kostenraming) is vormgegeven en financieel geraamd.

De Nota van Uitganspunten is onderdeel van het Voorkeursbesluit (PBI) en biedt tevens het kader voor nadere uitwerking van de projectopgave met betrekking tot de ontwikkelstrategie, financiën, ontwerp, contracten, ruimtelijk-juridische procedures, voorstel tot besluitvorming en afstemming op en met omgeving.

1.2 Structuur van dit document

In hoofdstuk 2 is de opgave voor het project beschreven in relatie met gebiedsontwikkeling. In hoofdstuk 3 is de opgave vertaald naar het voorgestelde project, uitgewerkt naar doelstellingen, scope en kaders. Vervolgens is in hoofdstuk 4 het beoogd gebruik en het ruimtelijk programma opgenomen. Hoofdstuk 5 laat de vertaling van dit programma in een ontwerpverkenning zien. Dit proces is in afstemming met de omgeving uitgevoerd. De resultaten van de reeds uitgevoerde stappen in participatie, consultatie & communicatie zijn terug te vinden in hoofdstuk 6.

De wijze waarop het projectresultaat wordt ontwikkeld en geëxploiteerd is beschreven in hoofdstuk 7. Hoofdstuk 8 zijn de resultaten van de kosten-/batenanalyse opgenomen. In hoofdstuk 9 in het de planning en vervolgproces beschreven. Tenslotte is hoofdstuk 10 de risicoanalyse en – beheersing opgenomen.

2 Opgave

De beoogde locatie van de Smart Mobility Hub is De Nieuwe Kern, een gebied met veel potentie en aan de vooravond van een belangrijke ontwikkeling. De aanleiding van het project is dan ook deze gebiedsontwikkeling. Om de opgave van het project goed te doorgronden is het van belang de huidige en beoogde situatie van dit gebied toe te lichten.

2.1 Huidige situatie

De Zuidoostflank van Amsterdam is van oorsprong een werkgebied, met een concentratie van kantoren ten oosten van de Holterbergweg en bedrijven ten westen van de Holterbergweg. Een onderbreking in deze indeling is het gebied De Nieuwe Kern, zie figuur 1. Hier bevinden zich extensieve functies als volkstuincomplexen, sporten parkeerterreinen. De transformatie van de corridor naar een gemengd woon- en werkmilieu met een intensiever programma betekent dat verbindingen, samenhang en continuïteit in de Zuidoostflank sterk verbeterd moeten worden. Zowel de noord-zuid als oost-west verbindingen.

Het gebied De Nieuwe Kern ligt in de gemeente Ouder-Amstel. De grond is in handen van een beperkt aantal eigenaren. Het gebied grenst in het noorden aan het Amstel Business Park Zuid, in het oosten aan de Venserpolder en Duivendrecht en de spoorlijn naar Utrecht. In het westen grenst het gebied aan rijksweg A2 en aan de groene Amstelscheg en in het zuiden aan het ArenApoort en Amstel III. De gebiedsgrenzen aan de zuiden oostzijde vallen voor een deel samen met de gemeentegrens tussen Ouder-Amstel en Amsterdam.

De Nieuwe Kern

Figuur 1. Ligging van De Nieuwe Kern in de Zuidoostflank.

Het gebied in zijn huidige opzet en indeling is grotendeels gevormd in de tweede helft van de 20e eeuw bij de aanleg van infrastructuur ten behoeve van stadsdeel Amsterdam Zuidoost. In het gebied zijn daardoor nauwelijks nog cultuurhistorische waarden. Het landschap wordt bepaald door de grote en lange dijklichamen en royale boogstralen gevormd door de spoorwegen. De ruimtelijke indeling van het gebied De Nieuwe Kern wordt vooral bepaald door een aanzienlijke infrastructuur voor verkeer: snelweg A2, hoofdwegen, spoorwegen, spoordijken, het hooggelegen spoorviaduct van de Utrechtboog, het trein- en metrostation Duivendrecht, het metrostation Strandvliet en de waterlopen van de poldersystemen.

De Nieuwe Kern, vanuit zuidwestelijk oogpunt, met onder De Toekomst, rechts de Johan Cruijff ArenA en metrostation Strandvliet. De projectlocatie is hier links van gelegen.

Figuur 2. Luchtfoto van De Nieuwe Kern en ArenApoort west.

Bereikbaarheid Voor zowel trein, metro, fiets en auto biedt De Nieuwe Kern de infrastructurele verbinding tussen de verschillende stadsdelen en (deel-)gemeentes van resp. Amsterdam en Ouder-Amstel. Langs deze verbindingen is ook een aantal belangrijke evenementenparkeerterreinen gelegen. De Nieuwe Kern biedt in haar huidige vorm ruimte aan circa 3.700 autoparkeerplaatsen, waarvan 3.300 formeel ten behoeve van evenementenbezoekers. P2 biedt plaats aan circa 2.000 auto’s, Bochland/Amstelborgh, P-plus en P-bus beschikken over nog eens 1.300 plekken voor auto’s en 45 plekken voor touringcars.

Door de versnipperde ligging van parkeerterreinen in het gebied vergt de afwikkeling van autoverkeer tijdens de evenementen in ArenApoort grote inspanning. De inpassing van de parkeerterreinen leunt op tijdelijke maatregelen, welke langzamerhand een definitief karakter hebben gekregen. Hierdoor wordt de infrastructuur tijdens evenementen op een oneigenlijke wijze gebruikt, resulterend in schades en potentieel verkeersonveilige situaties. Dit vergt een grote inzet van verkeersregelaars. In de uitstroomsituatie tijdens grote evenementen dient de Holterbergweg in twee richtingen afgesloten te worden door de westelijke ligging van P2 en P- Borchland/Amstelborgh aan deze weg. Tenslotte vormt crewparkeren voor evenementen nog een

knelpunt. De omgeving van de Johan Cruijff ArenA biedt in de huidige situatie geen geschikte c.q. duurzame locatie voor de crew, terwijl dit wel noodzakelijk is. Deze doelgroep heeft gezien de werktijden vaak geen alternatieve mogelijkheden voor woon-werkverkeer. Een parkeerlocatie in de nabijheid van de Johan Cruijff ArenA is een randvoorwaarde voor de sociale veiligheid van de crew. Op dit moment parkeert deze doelgroep op het zogenaamde P-Noord, oorspronkelijk bestemd als sportveld. Middels een tijdelijke planologische afwijking is crewparkeren mogelijk. Voor de lange termijn zal nog een definitieve locatie gezocht moeten worden.

Tevens kent het regiemodel voor autoverkeer een aantal knelpunten. Zo is de afwikkeling van het zogenaamde kiss & ride (i.e. evenementenbezoekers die gehaald en gebracht worden door familie of vrienden) nog altijd ontoereikend in kwaliteit en capaciteit, resulterend in potentieel verkeersonveilige situaties op het hoofdwegennet. Tenslotte wordt handhaving van taxiverkeer bemoeilijkt door de ligging van de taxistandplaats op de gemeentegrens.

Met de intensivering van het programma (zowel stedelijk als bij evenementen) in Zuidoostflank is de verwachting dat de huidige situatie problemen zullen verergeren. Het wegennet zal zwaarder belast worden en parkeerterreinen zijn minder goed bereikbaar of moeten plaats maken voor andere ontwikkelingen.

Sport en recreatie In het oog springende onderdelen van De Nieuwe Kern zijn de volkstuincomplexen en twee golfterreinen (i.e. Amstelborgh en Amsterdam Old Course). De Nieuwe Kern beschikt over enkele sporten recreatiecomplexen, zijnde de Toekomst (AFC Ajax), Borchland (commercieel; squash, bowling, zaalvoetbal en -hockey), Strandvliet (sportverenigingen; open veldtennis, overdekt tennis, voetbal en werven van Pantar en beheer Hallen en Parken) en de sportvereniging van NS (bedrijfsvereniging; handboogschieten).

Evenals de andere gebieden in de Zuidoostflank kent het gebied een schrale invulling van publieke sportvoorzieningen, zoals weergegeven in figuur 3. Gezien de huidige situatie is dit logisch, echter in het perspectief van de ontwikkeling van de zuidoostflank van de stad, is intensivering van sport noodzakelijk voor gemeente Amsterdam. Met gemeente Ouder-Amstel en de grondeigenaren is afgesproken dat De Nieuwe Kern plaats zal bieden voor lokale, regionale en bovenregionale sportvoorzieningen.

Figuur 3. Dichtheid van sportvoorzieningen in De Nieuwe Kern, in vergelijking tot de stad.

2.2 Visie op De Nieuwe Kern

De gemeente Ouder-Amstel heeft als bevoegd gezag voor dit gebied de ambitie een duurzame ontwikkeling, transformatie en intensivering te realiseren en met behoud van de (meeste) volkstuinen. Deze ambitie betreft de komst van ca. 4500 woningen in diverse milieus en werkfuncties met regionale betekenis, inclusief bijbehorende verbeterde infrastructurele verbindingen en bijbehorende recreatieve, sport-, ecologische, maatschappelijke en mobiliteitsvoorzieningen. De grondeigenaren van De Nieuwe Kern, waaronder gemeente Amsterdam, hebben gewerkt aan een stedenbouwkundige visie voor het gebied, weergegeven in figuur 4.

Stedenbouwkundige visie in het kort De Nieuwe Kern wordt een multifunctioneel stedelijk gebied, bestaande uit een intensievere mix van wonen, werken, horeca, recreëren en sport. De Nieuwe Kern heeft door de ligging aan de zuidkant van Amsterdam, vlakbij de Zuidas, ArenApoort en Schiphol, een grote wervingskracht op allerlei functies. De ligging van het gebied heeft als voordeel dat nieuwe bewoners gebruik kunnen maken van al aanwezige voorzieningen en infrastructuur. De winkelgebieden Amsterdamse Poort en ArenApoort liggen op korte afstand, evenals drie metrohaltes, twee treinstations en de aansluiting op snelweg A2 en, indirect, A9 en A10. Daarmee kent De Nieuwe Kern een uitstekende bereikbaarheid, voor zowel openbaar vervoer als wegverkeer (auto en fiets).

VISIE DE NIEUWE KERN

Perspectief vanuit zuidwestelijk oogpunt. Link de volkstuinen, rechtsmidden de Johan Cruijff ArenA en in het centrum het nieuwe woongebied, gelegen rond een groot park. Rechtsonder het sportpark de Toekomst.

Figuur 4. Verbeelding van concept stedenbouwkundige visie De Nieuwe Kern.

Het intensievere gebruik van het gebied resulteert in meervoudig ruimtegebruik en ruimtelijke/stedelijke integratie op ArenApoort en geoptimaliseerde weg-, water- en groenstructuren. De Holterbergweg is als ‘stadsstraat’ een belangrijke drager van het gebied, met buurten aan weerszijden van de weg. Onder andere Amstelborgh, het Slibdepot, Amsterdam Old Course, P-bus en P-plus hebben plaats gemaakt voor deze buurten. De bebouwing zal stedelijk van karakter zijn. Aan de oostzijde van de Holterbergweg wordt een hogere dichtheid voorzien dan aan de westzijde, resulterend in maximale inpassing met de bestaande spoorinfrastructuur.

De Nieuwe Toekomst De Nieuwe Kern biedt ook ruimte aan ‘De Nieuwe Toekomst’, het semipublieke sportpark van AFC Ajax. Ruimtelijk omsloten tussen de A2, Burgermeester Stramanweg, Holterbergweg en aan de noordzijde fietsverbinding met Amstelland, beschikt Ajax over een uitgebreid complex, inclusief een nieuw ‘mini-stadion’ en sportcampus. Deze uitbreiding van de Toekomst ligt op het huidige P2.

Aansluiting op ArenApoort Aan de zuidzuidoostelijke zijde loopt De Nieuwe Kern over in ArenApoort, een hoog stedelijk gebied met een zeer intensieve mix van wonen, werken en recreëren. Aan deze zijde van De Nieuwe Kern heeft de Johan Cruijff ArenA een nieuwe hoofdentree gekregen, waarmee het stadion evenwichtiger in de ruimte is komen te staan, waarvan de effecten ook in de verkeersstromen terug te zien zijn. Hier maken de oefenvelden en crewparkeren van de Johan Cruiff ArenA (bekend als P-Noord) plaats voor openbare ruimte. Deze luwe en publieksonvriendelijke zijde van de Johan Cruijff ArenA zal een aantrekkelijke en intensief gebruikte omgeving worden, met en zonder evenementen. De Nieuwe Kern biedt hier voornamelijk ruimte voor sport, onderwijs, werk, recreatie, mobiliteit en mogelijk wonen. De openbare ruimte vormt een verlengstuk van de ArenA-boulevard. Het totale programma en stedenbouwkundig karakter biedt een aangename overgang en bufferzone van het hoog stedelijke ArenApoort naar de woonwijk van De Nieuwe Kern.

Tijdens evenementen vormt de Smart Mobility Hub een logische en aantrekkelijke schakel tussen de ArenApoort en OV-stations Strandvliet en Duivendrecht. Daarmee wordt het metrostation Strandvliet beter benut en van groter belang voor de bereikbaarheid van het gebied.

Mobiliteitsprogramma Zuidoost (concept) De stedelijke ontwikkelingen in de Zuidoostflank gaan gepaard met een groeiende mobiliteitsvraag. Het aantal verplaatsingen met de auto, openbaar vervoer en de fiets neemt naar verwachting met meer dan 50% toe. Om te kunnen bepalen wat er nodig is om deze groei op een goede manier te faciliteren, wordt er een mobiliteitsprogramma opgesteld. Het mobiliteitsprogramma beschrijft hoe wel willen dat de mobiliteit in de Zuidoostflank zich gaat ontwikkelen (ambitie) en de strategie die nodig is om dat te realiseren. Vervolgens is geschetst wat de knelpunten en kansen in het gebied zijn om deze ambitie te realiseren. Dit is tot slot uitgewerkt in de benodigde keuzes, maatregelen en investeringen die daarvoor op korte en lange termijn nodig zijn.

Het mobiliteitsprogramma wordt vastgesteld in de raden van de gemeenten Amsterdam en Ouder-Amstel en het dagelijks bestuur van de Vervoerregio Amsterdam. Het mobiliteitsprogramma dient als richtinggevend kader voor de toekomstige ontwikkelingen van het gebied en als onderlegger voor bijbehorende (juridische) planprocedures.

Verkeerafwikkeling Het evenementenverkeer en het bestemmingsverkeer van de woonwijk wordt tijdens evenementen apart afgewikkeld. Het verkeer voor evenementen en recreatie wordt direct afgewikkeld op de Holterbergweg en rijdt (bij grote evenementen) in principe af in noordelijke richting. Dit verkeer stroomt via de verlengde Joan Muyskenweg en Van Marwijk Kooystraat efficiënt af naar de snelwegen A2 en A10. De verdeling van de verkeersstromen zorgen voor een conflictvrije uitstroom vanuit de diverse parkeerlocaties in en rond ArenApoort. Dit principe is weergegeven in figuur 5, met in blauw de uitgaande stromen van de Smart Mobility Hub Zuidoost.

De voorheen versnipperde en ruimtelijk dominante parkeergelegenheden hebben plaatsgemaakt voor de woonwijken en De Nieuwe Toekomst. Het parkeren is geconcentreerd teruggebracht naar één locatie aan de oostzijde van de Holterbergweg, aan de doorgetrokken ArenA boulevard, welke in dit gebied zijn langverwachte afronding krijgt. Middels de ligging van de SMH is de nieuwe parkeergelegenheid op loopafstand gelegen van de belangrijke publiekstrekkers in ArenApoort. Tevens biedt de nabijheid van station Strandvliet de mogelijkheid van een Park & Ride voorziening, waarmee de mobiliteitshub optimaal gebruikt wordt tijdens evenementen en op andere momenten.

Aansluiting A2 Utrecht/centrum Aansluiting A10 Almere/Zaandam-Haarlem

Aansluiting A9/A10 via Gooiseweg

Aansluiting A2

Aansluiting A9 Figuur 5. Verkeersafwikkeling evenementen.

Sport & bewegen Als ‘bewegende stad’ kent De Nieuwe Kern naast het topsportprogramma van ‘De Toekomst’ een uitgebreid aanbod van breedtesport, verdeeld over twee nieuwe sportparken. De Nieuwe Toekomst wordt een semi-publiekelijk sportpark, waar bewoners in de avond en weekenden gebruik kunnen maken van fitnessparcours, sportvelden en Cruijff-courts. Het huidige sportpark Strandvliet wordt gecompenseerd en uitgebreid in een hoogwaardig open sportpark op het dak van de nieuwe mobiliteitshub. Aansluitend zijn twee sporthallen voorzien bij de mobiliteitshub, welke gebruikt zullen worden voor bewegingsonderwijs, breedtesport en topsportevenementen.

Met deze twee ontwikkelingen maken de kleinschalige en eenzijdige sportvoorzieningen plaats gemaakt voor een breder en intensiever sportprogramma, resulterend in meer kwaliteit en sociaal-maatschappelijk waarde. Vanwege de goede bereikbaarheid vervult De Nieuwe Kern zowel een lokale als regionale functie voor de verschillende sporten.

2.3 Aanleiding

Het projectgebied van de Smart Mobility Hub Zuidoost is gelegen in de gemeente Ouder-Amstel, in het zuidelijk deel van het plangebied De Nieuwe Kern op het huidige sportpark Strandvliet. Het project maakt onderdeel uit van een aantal belangrijke ontwikkelingen voor de stad en regio.

De Zuidoostflank van Amsterdam staat aan de vooravond van een grote transformatie: tot 2040 zijn in dit gebied circa 50.000 extra woningen gepland. Hiermee verdubbelt het aantal inwoners van de Zuidoostflank van ca. 100.00o naar zo’n 200.000, qua omvang vergelijkbaar met een grotere stad zoals Almere. Daarnaast komen er extra maatschappelijke en commerciële voorzieningen en ruimte voor werkgelegenheid. Deze brengen circa 38.000 extra arbeidsplaatsen met zich mee, maar ook extra druk op de beperkte wegen spoorinfrastructuur. Deze ontwikkelingen vinden allemaal plaats in een gebied met het grootste entertainmentcluster van

Nederland met jaarlijks miljoenen bezoekers. Tijdens een ‘triple’ (3 evenementen tegelijkertijd) zijn er al snel 75.000 tot 100.000 bezoekers.

Bereikbaarheid van evenementen In het kader van de ontwikkeling van De Nieuwe Kern en De Nieuwe Toekomst van AFC Ajax (huidig P2, semipubliek sportpark) dienen de evenementenparkeerterreinen plaats te gaan maken, weergegeven in figuur 6. In de huidige situatie zijn daar 3.300 formele parkeerplaatsen (inzetbaar voor zowel auto als touringcar) voor evenementen gelegen, welke op dit moment cruciaal en vereist zijn voor het faciliteren van evenementen in ArenApoort. Van deze parkeerplaatsen zijn 1.ooo plekken op basis van een tijdelijke vergunning geborgd. Hoewel het (concept) mobiliteitsprogramma Zuidoost in zet op capaciteitsbeperking en een verschuiving van autogebruik voor evenementen naar andere mobiliteitsvormen, blijft een basiscapaciteit voor evenementen aan de noordzijde van ArenApoort noodzakelijk om de evenementenlocaties bereikbaar te houden en parkeerdruk te spreiden over de gebieden rond de Johan Cruijff ArenA. Deze basiscapaciteit zal zich ontwikkelen als gevolg van de te nemen maatregelen uit het mobiliteitsprogramma Zuidoost. Voor de korte en middellange termijn betreft de structurele capaciteitsvraag circa 2.300-2.400 parkeerplekken voor noordzijde van het evenementengebied.

HUIDIGE PARKEERCAPACITEIT

De Nieuwe Kern P2 2000 pp Borchland 1000 pp P-Plus 300 pp Toekomst 250 pp Strandvliet 150 pp P-Bus 45 pp (bus)

ArenApoort P-Risk 15 pp (bus) P-Noord 300 pp (crew)

Figuur 6. Parkeerterreinen in De Nieuwe Kern en ArenApoort west.

Naast de parkerende bezoekers, kent het evenementengebied ook veel haal- en brengverkeer. Voor de evenementen is er in de huidige situatie geen passende en veilige voorziening voor kiss & ride, waardoor bijvoorbeeld ouders op de doorgaande wegen hun kinderen laten in- en uitstappen, resulterend in zorgelijke en verkeersonveilige situaties. Ook de afwikkeling van taxi’s is tijdens evenementen problematisch. De afwikkeling van taxi’s is aan de noordzijde van het ArenA-gebied niet op orde door gebrek aan buffer, circulatie en beperkte mogelijkheden tot handhaving. In dit laatste speelt de ligging van de standplaats t.o.v. de gemeentegrens tussen Amsterdam en Ouder- Amstel een belangrijke rol.

Beter benutten De westflank van Zuidoost kent een zeer dominant autogebruik in de niet-evenementensituatie, met name voor kantoorgebruik. Met het oog op de forse ontwikkelopgave zal er een verschuiving naar andere mobiliteitsvormen nodig zijn om het gebied bereikbaar en leefbaar te houden. In lijn met Uitvoeringsagenda Mobiliteit, stelt het mobiliteitsprogramma Zuidoost als een van de maatregelen om geen of zeer beperkt nieuwe parkeervoorzieningen mogelijk te maken, maar de reeds aanwezige parkeercapaciteit beter te benutten voor de groei van de stad, waaronder ook de bestaande parkeercapaciteit voor evenementen. Met deze maatregel wordt verdere aanspraak op de openbare ruimte en leefbaarheid verminderd, bestemmingsverkeer afgewikkeld op een beperkt aantal goed bereikbare parkeerlocaties en zodoende zoekverkeer voorkomen.

Zero emission De transitie naar elektrisch vervoer, in zowel OV als logistiek, vereist veel ruimte voor laadvoorzieningen op of in de buurt van de belangrijke stations en centrumgebieden. Ook in Zuidoost speelt deze zoektocht in de omgeving van het station voor mogelijk 15 laadplekken, zowel langzaam (nacht) als kort laden (dag). Connexxion en GVB hebben gezocht naar deze ruimte, maar op het traditionele ‘maaiveld’ is een oplossing niet gevonden. Tevens heeft de gemeente Amsterdam als streven deze laadvoorzieningen voor gedeeld gebruik te maken, in plaats dat iedere vervoerder haar eigen voorziening ontwikkeld.

Voor stadslogistiek stappen steeds meer ondernemers over op lichte elektrische voertuigen (zgn. LEV’s). Het gaat om uiteenlopende voertuigen, van een elektrische (bak-)fiets tot een licht elektrisch vrachtvoertuig en alles er tussenin. In de stadslogistiek kunnen LEV’s deels auto’s en busjes met een verbrandingsmotor vervangen. Daarbij wordt niet alleen de uitstoot van uitlaatgassen verminderd, maar dergelijke voertuigen zijn ook geschikter voor de krappe en oude, overbelaste binnenstad. Tegelijkertijd dient er ook ruimte te worden geboden voor het opladen, bevoorraden en stallen van deze voertuigen, bij voorkeur aan de randen van de stad en in de buurt van OV-stations, zodat bestuurders van de voertuigen met het OV van en naar hun werk kunnen.

Deelmobiliteit, P+R en P+B Een van de maatregelen uit agenda Amsterdam Autoluw betreft het beter benutten en uitbreiden van de P+R locaties in de stad. Amsterdams eerste P+R, het transferium in de Johan Cruijf ArenA functioneert matig in vergelijking met de P+R op andere plekken aan de rand van de stad, ondanks de goede ligging langs de A10, A2 en A9 en de metroverbinding. De beperkte mogelijkheden tot parkeercapaciteitsmanagement tijdens evenementen en vindbaarheid van het station zijn de belangrijkste oorzaken hiervoor. Daarbij biedt dit transferium weinig mogelijkheden voor een P+R voor de toekomst (in lijn met het concept Mobiliteitsplan zuidoost), waarbij slimme deelconcepten voor fiets (i.e. Park+Bike) en auto ingezet kunnen worden voor voor-/natransport en het terugdringen van autobezit. Daarnaast zijn de trein- en metrostations rond Bijlmer-ArenA ongelijk belast en is het wenselijk om reizigers beter te verdelen over de stations Bijler-ArenA, Duivendrecht en Strandvliet.

Bezetting Locaties Amsterdam Capaciteit Bezetting weekdag weekenddag P+R Sloterdijk 196 94% 91% P+R ArenA 500 61% 54% Q-Park Bos en Lommer 250 78% 90% P+R Olympisch Stadion 250 100% 100% P+R VUmc Amsterdam 450 Gesloten 99%

P+R RAI Amsterdam 678 35% 64% P+R Zeeburg 210 100% 100% P+R Zeeburg 2 400 65% 86% Cijfers 2017, bron rapportage P+R provincie Noord-Holland.

Mobiliteitshubs De groeiende stad krijgt te maken met grotere mobiliteitsstromen, zowel voor goederen als voor personen. Tegelijkertijd vraagt de stedelijke maat van Amsterdam om kleinere, lichtere en efficiënte voertuigen. De komende jaren vraagt dit om logische schakelpunten voor overstap en overslag, in combinatie met voorzieningen zoals oplaadpunten voor (grote) voertuigen en pick-up- points voor pakketten. Indien mogelijk heeft Amsterdam de ambitie om logische combinaties te maken tussen de overstap van personen en kleinschalige logistiek (pick-up-points). In de agenda Amsterdam Autoluw is Zuidoost (tussen A2 en spoor Amsterdam-Utrecht) als mogelijke locatie voor een hub benoemd.

Internationale touringcars De verwachting is dat internationale touringcarverkeer de komende jaren zal doorgroeien waardoor meer faciliteiten nodig zijn. Daarom legt gemeente Amsterdam een touringcarknooppunt voor internationale buslijnen en zon- en sneeuwvakanties aan bij station Duivendrecht. In afstemming met gemeente Ouder-Amstel betreft dit een tijdelijke voorziening voor hoofdzakelijk in- en uitstappen van passagiers. Er zal naast deze voorziening ook ruimte nodig zijn voor het tijdelijk bufferen en eventueel opladen van de touringcars. Voor de langere termijn zal een definitieve voorziening voor touringcars gevonden moeten worden. Dit is nog in onderzoek, maar zou mogelijk in vorm van dubbelgebruik van een andere bus- /touringcarvoorziening kunnen zijn.

Smart mobility Het MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022 komt voort uit de Ruimtelijk-Economische Actie- Agenda 2016 – 2020 en de Strategische Visie Mobiliteit van de MRA. De inzet op Smart Mobility is ingegeven door de constatering dat traditionele bereikbaarheidsoplossingen alleen (denk aan capaciteitsuitbreiding van de weg of het spoor) niet langer voldoende effectief en efficiënt zijn. Smart Mobility omvat bovendien mogelijkheden om het reizen makkelijker en prettiger te maken voor de gebruiker. Dit programma biedt kansen om verschillende uitdagingen binnen de MRA het hoofd te bieden en ambities te verwezenlijken. Bovendien geeft het houvast bij de inzet van technologische ontwikkelingen en innovaties op het gebied van mobiliteit en het beheersbaar houden van eventuele risico’s die hiermee samenhangen. Inzoomend op het verkeers- en vervoerssysteem ziet de MRA de toekomst in 2040 als volgt:

§ Goede bereikbaarheid met minder ruimtebeslag en hinder Door nieuwe technieken, zoals de introductie van stillere auto’s en autodeelconcepten, is het mogelijk om de bereikbaarheid te verbeteren zonder dat dit ten koste gaat van de leefbaarheid.

§ Reizen wordt aangenaam verblijven Altijd online betekent dat we overal kunnen werken of communiceren met anderen. Reistijd wordt daarmee een vorm van verblijven. Daar hoort een aantrekkelijk voertuig bij dat past bij de activiteit, en een zorgeloze overstap tussen verschillende vervoerswijzen. De beleving en behoeften van de reiziger staan voorop.

§ Een systeem dat iedereen kansen biedt om mee te doen Nieuwe technologie biedt kansen om een mobiliteitssysteem te ontwikkelen dat voor iedereen toegankelijk is. Nieuwe vormen van vervoer, zoals de steeds verder geautomatiseerde auto en de e-bike, en het delen van vervoermiddelen maken reizen steeds toegankelijker voor diverse doelgroepen.

Meervoudig ruimtegebruik Tenslotte, in een groeiende stad is behoefte aan sport, zeker in Zuidoost waar men nog altijd te weinig en minder aan sport en beweging doet dan in de rest van de stad. Toch blijkt de inpassing van sport lastig te zijn in gebiedsontwikkelingen. Sport is ruimte extensief en niet elke locatie is geschikt. Daar waar sport mogelijk is, zal slim met ruimte om moeten worden gegaan. Meervoudig ruimtegebruik en het gecombineerd gebruik van voorzieningen voor verenigingen, scholen en zorginstellingen zal meer en meer nodig zijn om de stedelijke ambities op gebied van sport & bewegen mogelijk te maken.

Duurzame infrastructuur Naast duurzame mobiliteit (o.a. zero emission) werkt Amsterdam ook aan duurzame infrastructuur en voorzieningen. Amsterdam streeft naar klimaat neutrale en circulaire gebouwen en maximaal opwekken van zonne-energie op daken. De elektrificatie van voertuigen, in combinatie met batterijen, biedt kansen voor slimme lokale energienetwerken. Een voorbeeld en startpunt biedt de Johan Cruijff ArenA, waar tijdens daluren en vanuit zonne-energie ‘tweedehands’ batterijen en elektrische auto’s worden opgeladen. Daarmee is het stadion in toenemende mate zelfvoorzienend, ook als de zon niet schijnt of het energienet onvoldoende capaciteit heeft.

Circulair bouwen is een enorme opgave, die vraagt om een stapsgewijze aanpak met aanvaardbare risico’s. In de praktijk gebeurt al veel in tal van projecten. De uitdaging is om daarvan te leren en de stap te maken naar een stads brede aanpak. Specifiek voor opgaven in de openbare ruimte en voor eigen vastgoed gaat de aandacht uit naar de hele levenscyclus, van ontwerp tot herbestemming en ontmanteling. De gemeente gaat haar best doen om het goede voorbeeld te geven en haalt het maximale uit bestaande eigendommen. Ze daagt de markt uit om te innoveren en past hier gaandeweg ook de eigen inkoopprocessen op aan.

Circulair bouwen maakt ook toekomstbestendigheid. De ontwikkelingen in het gebruik van auto’s volgen elkaar snel op waardoor het lastig te voorspellen is of de huidige behoefte aan parkeercapaciteit in de toekomst gelijk zal blijven. Ondanks de groei van de stad, zijn er scenario’s denkbaar waarbij de populariteit van de auto zal afnemen. Door vanuit het ontwerp transformeerheid van parkeervoorzieningen mee nemen, zijn deze voorzieningen met minimale impact herbruikbaar voor een nieuwe functie.

Klimaatadaptatie Amsterdam krijgt in toenemende mate te maken met hitte- en waterstress. Warme, droge periodes wisselen steeds sneller af met zeer heftige natte periodes. De inpassing van water(- buffering) en groen kan de stad een hogere weerbaarheid tegen water- en hittestress bieden. De combinatie van stedelijke verdichting en anticiperen op klimaatverandering stelt de stad voor een complexe opgave. Door klimaatadaptatie als uitgangspunt te hanteren bij nieuwe ontwikkelingen, zijn de gebieden straks klaar voor het klimaat van de toekomst. En zo ontwikkelt

zich een leefbaardere en aantrekkelijke stad. Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling gaat niet alleen over het anticiperen op bedreigingen en kwetsbaarheden, het is een kans om door te ontwikkelen naar een mooiere, leefbaardere groenblauwe stad.

2.4 Besluitvorming

2.4.1 Besluitvorming tot nu toe

Gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern Bij het vaststellen van het Principebesluit van de gebiedsontwikkeling voor De Nieuwe Kern in juli 2017 heeft het College van B&W van de gemeente Amsterdam de opdracht gegeven om de uit de Principenota voortkomende onderzoeken en voorbereidingen te starten en uit te werken. Twee van deze onderzoeken waren gericht op het vinden van een mobiliteitsoplossing voor het evenementenparkeerterrein P2 dat door de gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern zou verdwijnen en het faciliteren van AFC Ajax in haar geambieerde uitbreiding van sportpark ‘De Toekomst’. De uitkomsten van dit onderzoek hebben mede geleid tot het Investeringsbesluit De Nieuwe Kern zuid (voorzien op moment van schrijven op 1 juli 2020).

Binnen de gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern, gelegen in gemeente Ouder-Amstel, kent De Nieuwe Kern Zuid de opgave om de huidige mobiliteitsvoorzieningen in het gebied te herschikken, toekomstbestendig te maken en om ruimte te bieden voor de ontwikkeling van maatschappelijke en commerciële voorzieningen, met in het bijzonder breedte- en topsportvoorzieningen. Dit gebied schept de condities voor de ontwikkeling van de noordelijker gelegen toekomstige woonwijk van De Nieuwe Kern. Plandeel Zuid fungeert als overgang tussen het hoogstedelijke ArenApoort en deze woonwijk en zorgt voor levendigheid en verbetering van de bereikbaarheid, verkeers- en sociale veiligheid van het gebied rondom de Johan Cruijff Arena.

De Nieuwe Kern zuid voorziet op hoofdlijnen in: • Herontwikkeling van evenementenparkeerterrein P2 tot gemengd en duurzaam sportpark ‘De Nieuwe Toekomst’ voor top- en breedtesport en sportevenementen, inclusief een ministadion en kantoorlocatie voor AFC Ajax. Het sportpark is primair voor de jeugdopleiding en maatschappelijke initiatieven van AFC Ajax, maar wordt openbaar toegankelijk en (naast de activiteiten van AFC Ajax) ook om te sporten. Deze ontwikkeling vindt plaats op initiatief van AFC Ajax. De gronden zijn nu in gebruik als evenementenparkeerterrein t.b.v. het ArenA- gebied. De benodigde parkeercapaciteit voor evenementen wordt gecompenseerd in het gebied; • Voor de ontwikkeling van ‘De Nieuwe Toekomst’, zal ter compensatie van P2, Sportpark Strandvliet worden getransformeerd. Echter is hier niet een één-op-één vervanging van de parkeercapaciteit voorzien, maar een mobiliteitshub; de Smart Mobility Hub in een groen- stedelijke en sportieve setting. Met de Smart Mobility Hub waarborgt het gebied de goede bereikbaarheid van het ArenA-gebied, met een fietsenstalling, P+R, Kiss & Ride, taxi, busverkeer en touringcars, inclusief laadvoorzieningen voor zero-emission vervoer; • De Smart Mobility Hub wordt gecombineerd met maatschappelijke en commerciële voorzieningen in de plint, kantoorprogramma en een sporthallencomplex;

• Sport is een belangrijk thema in dit gebied. Dit plan levert een bijdrage voor uitbreiding, verbetering en verbreding via een sportpark op het dak van de Smart Mobility Hub, een (top)sporthal en elders in Amsterdam-Zuidoost een tennispark; • De openbare ruimte wordt ingericht volgens de principes van de ”bewegende stad”, dit zorgt voor de verbinding van de verschillende elementen van het plan en draagt bij aan de sportbeleving, sociale veiligheid en een samenhangend sport; • Voor de huidige gebruikers van Sportpark Strandvliet, te weten FC Amsterdam en (indien nodig) LTC Strandvliet, wordt tijdens de bouwfase van de Smart Mobility Hub een tijdelijk sportpark gerealiseerd op de 3o0 meter afstand van het huidige sportpark, op de nu nog ongebruikte gronden in De Nieuwe Kern; • De werven (beheer sporthallen & -parken en Pantar) worden deels verplaatst (onder verantwoordelijkheid van de gebruikers) naar dezelfde ongebruikte gronden in De Nieuwe Kern, gefinancierd middels het voorbereidingsbesluit De Nieuwe Kern zuid (vastgesteld in de Raad op 1 april 2020). Het overige deel wordt verplaatst naar een nog te bepalen locatie in Zuidoost.

Tenslotte worden gebiedsoverstijgende maatregelen getroffen voor een klimaat-adaptief, circulair en tenminste energieneutraal gebied. In samenwerking met Johan Cruijff ArenA wordt een slim lokaal energienetwerk (‘smart grid’) gerealiseerd.

Voorbereidingsbesluit t.b.v. projectlocatie Vooruitlopend op het Investeringsbesluit is op 1-4-2020 het voorbereidingsbesluit voor aanleg van het tijdelijk sportpark genomen door de gemeenteraad van Amsterdam. Op basis van dit besluit zijn de voorbereidende werkzaamheden voor het bouwrijp maken gestart, namelijk het ontwerpen en realiseren van een tijdelijk sportpark binnen De Nieuwe Kern en de opstart van de procedure voor de verlegging van ondergrondse hoogspanningskabeltracés.

VISIE DE NIEUWE KERN

Perspectief vanuit noordoostelijk oogpunt. Projectlocatie in geel omlijnd.

Figuur 7. Verbeelding van stedenbouwkundige visie De Nieuwe Kern.

Concept structuurvisie en stedenbouwkundige visie Gemeente Ouder-Amstel is als bevoegd gezag intensief betrokken bij de ontwikkeling van De Nieuwe Kern Zuid. Vanuit haar bevoegdheid heeft de gemeente Ouder-Amstel een concept structuurvisie opgesteld en voert de verdere participatie op dit plan. In de concept-structuurvisie geeft de gemeente Ouder-Amstel aan binnen welke kaders De Nieuwe Kern ontwikkeld kan worden. Daarvoor is in kaart gebracht welke lokale, regionale en landelijke kaders en doelstellingen van invloed zijn op het plangebied en vervolgens is er per thema aangegeven welke visie en ambitie de gemeente Ouder- Amstel heeft voor De Nieuwe Kern en welk programma hier bij hoort.

Parallel aan de ontwikkeling van de concept structuurvisie heeft Amsterdam in samenwerking met de andere grondeigenaren van De Nieuwe Kern gewerkt aan de stedenbouwkundige visie. De stedenbouwkundige visie in januari 2020 is vastgesteld door het College van B&W van Amsterdam.

In zowel de concept structuurvisie als de stedenbouwkundige visie is een mobiliteitshub voorzien, zoals beoogd in deze Nota van Uitgangspunten. Deze mobiliteitshub maakt onderdeel uit van een cluster van sport-, mobiliteits-, maatschappelijke en commerciële voorzieningen. Zie figuur 7 voor de ruimtelijke inpassing van deze voorziening.

3 Van opgave naar project

3.1 Projectvoorstel

In lijn met de geschetste opgave en de visie van gebiedsontwikkeling De Nieuwe kern, wordt voorgesteld om een gebouwde mobiliteitshub, genaamd Smart Mobility Hub, te ontwikkelen ten noorden van de Johan Cruijff ArenA, met als functie het faciliteren van evenementen-, bezoekers en kantoorparkeren, taxi-afwikkeling, park & ride/bike, kiss & ride, zero emission vervoer, deelauto’s en fietsparkeren.

Het gebouw maakt optimaal onderdeel uit van een nieuw stedelijk weefsel tussen de gebieden De Nieuwe Kern en ArenAPoort, hetgeen betekent dat het gebouw aansluiting vindt met de omliggende (toekomstige) fiets, voetgangers- en autonetwerken, groen- en waterstructuren. Het gebouw faciliteert een robuuste afwikkeling van de grote hoeveelheden en diverse stromen (doelgroepen) van voertuigen, fietsers en voetgangers.

Het gebouw is ruimtelijk en esthetisch optimaal ingepast in de gebiedsontwikkeling, in overeenstemming met de Structuurvisie en stedenbouwkundige visie De Nieuwe Kern. De uitstraling en de vormgeving van het gebouw draagt bij aan een aangenaam en sociaal veilige leefomgeving. Het gebouw vormt samen met de openbare ruimte een aantrekkelijke overgang tussen het hoogstedelijke ArenAPoort en de toekomstige woonwijk De Nieuwe Kern.

Met de ambitie om het autogebruik in de zuidoostflank terug te dringen, zal deze capaciteit in de toekomst aanpasbaar zijn. Het parkeergebouw zal daarom, in lijn met de concept Structuurvisie, de mogelijkheid bieden om te ‘verkleuren’; in delen transformeerbaar in andere functies, zonder dat daardoor significante kapitaalvernietiging optreedt. Het gebouw geeft invulling aan de gemeentelijke ambities ten aanzien van circulariteit, klimaatadaptatie en duurzame energie.

Projectscope De Smart Mobility Hub is onderdeel van een integrale ontwikkeling voor mobiliteit, sport, voorzieningen en kantoren in één cluster. Het parkeergebouw van de Smart Mobility hub is voorbereid op de aanleg van een sportpark op het dak van het gebouw, middels een verzwaarde gebouwconstructie, casco-ruimte t.b.v. clubaccommodatie, trappen en liften vanuit de parkeerlagen en de omliggende openbare ruimte. Het gebouw voorziet in maatregelen tegen windhinder op de sportvelden. Het gebouw voorziet tevens in een reservering commercieel en maatschappelijk vastgoed in de oostgevel en de aansluiting op een kantoorcluster en sporthallen aan de zuidgevel.

Het project is geografisch afgebakend tot de voorgestelde kavel, bouwrijp uitgegeven door G&O (gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern). Daarmee valt buiten scope van dit project de verwerving van gronden, bestemmingsplan (incl. evt. MER), watervergunning, functievrij maken, saneringen, sloop, verplaatsen, verwijderen en aanleg van kabels & leidingen. De inrichting van het omliggend

maaiveld (o.a. openbare ruimte, bruggen, water- en infrastructuur) is tevens buiten scope van dit project.

Overig vastgoed en voorzieningen De ontwikkeling van aanpalende voorzieningen ligt tevens buiten scope van het project, maar wordt wel door gemeente Amsterdam uitgevoerd. In lijn met de ontwikkelstrategie van gebiedsontwikkeling De Nieuwe kern zuid is het eigenaarschap van de ontwikkelinitiatieven als volgt verdeeld tussen de gemeentelijke directies. Besluitvorming en financiële dekking voor deze ontwikkeling valt buiden scope van Smart Mobility Hub en betreft separaat proces; § Sportpark op het dak (ontwikkeling door G&O en S&B conform Investeringsbesluit De Nieuwe Kern zuid); § Vastgoed in de plint t.b.v. commerciële & maatschappelijke voorzieningen (ontwikkeling door G&O en Gemeentelijk Vastgoed); § Commercieel vastgoed op de zuidkavel (kaveluitgifte door G&O, vastgoed ontwikkeling door derde); § Sporthallencomplex op de zuidkavel (kavel door G&O / vastgoedontwikkeling door S&B en Maatschappelijke Voorzieningen). Besluitvorming en financiële dekking voor deze ontwikkeling valt buiten scope van Smart Mobility Hub en betreft separaat proces; § Laadvoorzieningen voor voertuigen (Parkeren/concessie); § Bouwrijpe kavel en inrichting openbare ruimte, water- & infrastructuur (G&O).

Vanuit het project wordt wel rekening gehouden met de aansluiting c.q. inpassing van deze voorzieningen. Met de projectteams van de aanpalende functies zullen raakvlakafspraken worden gemaakt en waar nodig integrale ontwerpstudies uitgevoerd. De scopeafbakening en –verdeling is weergeven in figuur 8.

Figuur 8. Model en scopeverdeling van integrale sport-, vastgoed en mobiliteitsontwikkeling.

3.2 Projectdoelstellingen

Projectdoelstellingen Het project heeft als doelstellingen: § Circa 2.300 tot 2.400 plaatsen aan vervangende parkeercapaciteit voor de evenementen in en bezoekers van De Nieuwe Kern en ArenAPoort te waarborgen, te verbeteren en te verduurzamen, zodat er uiterlijk 2025 ruimte gecreëerd wordt voor de gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern en De Nieuwe Toekomst, maar tevens schaarste wordt gecreëerd en verkeersbelasting van evenementenverkeer wordt verlaagd; § Het concentreren en clusteren van een gelimiteerd parkeeraanbod (cf. mobiliteitsprogramma Zuidoost) t.b.v. kantoorgebruik voor de omgeving De Nieuwe Kern en ArenAPoort (in lijn met de ambities van het mobiliteitsprogramma Zuidoost ‘slimmer benutten’), zodat de toename van separate parkeergarages bij nieuwe ontwikkelingen in de gebieden wordt geremd; § Het creëren van een knooppunt voor duurzame mobiliteiten en kleinschalige logistiek laadvoorzieningen voor de directe omgeving, waarmee wordt bijgedragen aan de gemeentelijke ambities mb.t. autoluw, schone lucht en duurzaamheid voor de gebieden De Nieuwe Kern en ArenAPoort.

Projectrandvoorwaarden Deze doelstelling dienen binnen de volgende randvoorwaarden te worden behaald: 1. De SMH dient betaalbaar te zijn gedurende haar gehele exploitatie. Bijdragen buiten beschouwing gelaten mag het exploitatietekort over 40 jaar niet groter zijn dan € 9,8 mln. Dit betreft namelijk de maximaal voorziene dekking vanuit de GREX (€ 6 mln.) en SMF (€ 3,8 mln.). 2. De Smart Moblity Hub dient invulling te geven aan de duurzaamheidsambities van gemeente Amsterdam ten aanzien van circulariteit, energie en klimaatadapatie. 3. Het terugbrengen van een aantal van de huidige functies in het projectgebied als gevolg van de locatiekeuze; hierbij gaat het in ieder geval om de Taxistandplaats.

3.3 Ontwikkelingen in omgeving van het projectgebied

De doelstellingen van het project dienen in samenhang plaats te vinden met andere ontwikkelingen die in de (nabije) gebiedsontwikkeling plaatsvinden: § Ontwikkelingen in de ArenApoort West, waaronder de herinrichting van de ArenA boulevard, ontwikkeling van P-Noord naar het Nieuwe ArenA park t.b.v. de koppeling van metrostation Strandvliet met de Johan Cruijff Arena; § De herinrichting van de openbare ruimte bij station Strandvliet; § De ontwikkeling van De Nieuwe Toekomst door AFC Ajax, waaronder de uitbreiding van het trainingscomplex, sportcampus, het stadion en maatschappelijk vastgoed, waarmee P2 komt te vervallen.

4 Gebruik & ruimtelijk programma

4.1 Doelgroepen & beoogd gebruik

De Smart Mobility Hub is een efficiënte mobiliteitsvoorziening en dient als aantrekkelijk stedelijk knooppunt (‘hub’) voor auto’s, elektrisch (openbaar) vervoer, touringcars, taxi’s, Park & Ride- en Kiss & Ride-verkeer en (deel)fietsen. Daarnaast is het gebouw voorbereid op een sportpark op het dak en publieke (maatschappelijk en commercieel) voorzieningen in de plint. Op basis van verkenning en onderzoek zijn voor het beoogd gebruik en de doelgroepen zijn de volgende uitgangspunten vastgesteld, met als uitgangspunt dat evenementenparkeren maatgevend is voor de totale capaciteit. Buiten evenementen is er voldoende capaciteit voor de dagelijkse gebruikers.

Evenementenparkeren De primaire en meest omvangrijke doelgroep voor de Smart Mobility Hub betreft evenementenparkeren. De Smart Mobility Hub biedt een capaciteit van circa 2.300 tot 2.400 autoparkeerplaatsen tijdens evenementen. Deze capaciteit is bepaald op basis van een analyse voor de optimale capaciteit. Op basis van deze analyse zal met 2.300 tot 2.400 parkeerplaatsen tenminste 80% tot 90% van de evenementdagen in ArenApoort worden bediend, zoals weergegeven in figuur 9. Voor het resterend deel is een structurele parkeervoorziening sterk onrendabel. Op de korte termijn is nog een niet-structurele capaciteit van 800-1000 parkeerplaatsen, conform de huidige situatie in De Nieuwe Kern. Deze is nog beschikbaar, zolang de parkeerterreinen P-Bus, P-Plus en P-Borchland niet herontwikkeld zijn t.b.v. woningbouw. Op de langere termijn zal zoals voorzien in het mobiliteitsprogramma Zuidoost ingezet worden op een verschuiving naar openbaar vervoer en niet-structurele parkeervoorzieningen, zoals parkeren op afstand met pendeldiensten.

Analyse van de bezettings- graad van de Smart Mobility Hub

Figuur 9. Analyse optimaal benodigde parkeercapaciteit bij evenementen.

Een deel van de evenementenbezoekers (gemiddeld 8%) komt met (zelf-)georganiseerd groepsvervoer, meestal een touringcar. Gemeente Amsterdam faciliteert deze doelgroep op P-

Bus en P2 tegen een speciaal touringcartarief. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen parkerende touringcars, of enkel haal- & brengverkeer. Het aantal touringcars is afhankelijk van het evenementen. Bij voetbalwedstrijden betreffen dit een tiental voertuigen, exclusief het groepsvervoer voor supporters van de tegenpartij, welke op P-Risk wordt afgewikkeld. Bij concerten kan dit aantal regelmatig oplopen tot 90 touringcars en zelfs in enkele gevallen tot meer dan 150 touringcars. Indien er meer bezoekers met touringscars komen, ligt het aantal parkerende auto’s logischerwijs lager. Om die reden wordt P2 voor zowel auto’s als touringcars gebruikt. Aangezien er geen andere geschikte parkeerlocaties voor touringcars zijn, zal de Smart Mobility Hub geschikt moeten zijn voor circa 90 touringcars.

Haal- & brengverkeer (Kiss & ride en taxi’s) Naast parkeren, laat een deel van de bezoekers (circa 2%) zich ook brengen en halen voor een evenement. Dit gebeurt middels taxi’s en vrienden of familie (i.e. kiss & ride). Voor de taxi’s kent ArenApoort meerdere standplaatsen, waaronder één gelegen in De Nieuwe Kern zuid. Vanwege de herontwikkeling van het gebied zal de standplaats worden opgenomen in de Smart Mobility Hub met een vergelijkbare basiscapaciteit als de huidige situatie, 20 plekken. Deze capaciteit moet flexibel schaalbaar zijn voor evenementen met een grotere vraag naar taxi’s.

Voor kiss & rideverkeer wordt ook een flexibele voorziening voorzien. In de huidige situatie is er geen kiss & ridevoorziening, resulterend in een onveilige situaties. Het aanbod van kiss & rideverkeer is sterk afhankelijk van het type evenement en doelgroepen. Zo kennen voetbalwedstrijden een zeer laag aanbod, terwijl concerten gericht op jeugd juist een zeer hoog aandeel kent. Juist bij dergelijke evenementen ligt vraag naar parkeervoorzieningen lager. De exacte capaciteitsbehoefte voor kiss & ride is niet bekend. Voor de nieuwe voorziening in de Smart Mobility Hub wordt uitgegaan van een flexibele capaciteit van 30 tot circa 250 plekken. Er worden dus 30 vaste plekken geboden, de flexibele capaciteit is inwisselbaar met parkeer- en taxicapaciteit.

Voorzieningen voor haal- & brengverkeer is voor evenementen en in beperkte omvang voor de sportvoorzieningen (i.e. halen en brengen van kinderen).

Abonnementhouders Er is rekening gehouden met de uitgifte van abonnementen voor kantoren en sport. De hoeveelheden zijn gebaseerd op • Normgetallen voor de geplande hoeveelheid kantoren en sport (kantoren/voorzieningen a 33.000 m2 BVO, twee sporthallen a 9000 m2 BVO en een voetbalvereniging met 3 ha. sportvelden); • Opgave van bedrijven/evenementenorganisaties in de directe omgeving met verzoek a.g.v. de gebiedsontwikkeling; • Geplande VO-school à 750 leerlingen c.q. 7.500 m2 bvo; • Station-based deelauto’s, als onderdeel van de buurthub.

Voor het kantoorabonnementen wordt het mobiliteitsprogramma Zuidoost gevolgd. Enerzijds wordt er gestreefd naar het beter benutten van de reeds aanwezige capaciteit, waardoor nieuwe kantoorontwikkelingen aangewezen zijn op de Smart Mobility Hub voor abonnementen. Anderzijds zal ook gestuurd worden op een modal shift naar OV en fiets, waardoor het limiteren van parkeercapaciteit noodzakelijk is. In de volgende fase zal vanuit de capaciteitslimiet bepaald

worden wat het maximaal aantal uit te geven abonnementen voor het Smart Mobility Hub bedraagt.

Voor de ruim 160.000 m2 BVO geplande kantoorprogramma in de Nieuwe Kern wordt nu wordt uitgegaan van een minimum 120 extra abonnementen (circa 30.000 m2 BVO), t.o.v. van de abonnementen die voorzien zijn voor het programma aanpalend aan de Smart Mobility Hub.

Specificatie doelgroep Aantal abonnementen 1e uitgiftejaar Kantoren De Nieuwe Kern zuid 136 2025 Sportverenigingen en sporthallen 25 2025 Kantoren ontwikkeling De Nieuwe Kern (1/3 van prog.) 214 2026 Bedrijven in omgeving met vraag 120 2028 VO-school 45 2030 Station-based deelauto’s 20 2030 Totaal 560

Kort parkeren / bezoekers De Smart Mobility Hub zal openbare parkeergelegenheid gebruik worden voor kort parkeren, deels als een vervangende voorziening voor de bestaande parkeerterreinen (buiten evenementenperiodes) en deels als voorziening voor de geplande ontwikkelingen in de omgeving. Zo wordt re rekening gehouden met bezoekers voor het oostelijk deel van de woonwijk De Nieuwe Kern, waar circa 2.750 woningen zijn voorzien. Ook wordt er rekening gehouden met bezoekers voor het uitgebreide sportcomplex De Nieuwe Toekomst, waar maaiveld parkeren verdwijnt. Uitgangspunt is dat bezoekers voor deze sportvoorzieningen mogelijk is gedurende evenementen. In de volgende fase zal onderzocht worden hoe dit mogelijk wordt gemaakt.

Tevens is er rekening gehouden met bezoekers van sportevenementen in de topsporthal en het nieuwe voetbalstadion van Ajax op De Nieuwe Toekomst. Deze evenementen zullen niet gelijktijdig plaats vinden met de grotere evenementen in de Johan Cruijff ArenA.

Bestemming Parkeerplaatsen cf norm Bezoekers wijk 2.750 woningen 275 Sporthallen 9.00 m2BVO 172 tot 221 Buitensport 24.000 m2 45 tot 95 Kantoren/commercieel 63.000 m2 BVO 12 VO-school 7.500 m2 7 Ajax/de Toekomst 50

Modalsplit auto Parkeerplaatsen Topsport events stadion 7.500 bezoekers 50% en 2,3 pers/auto 109 Ajax & sporthal

Park+Ride Er wordt onderzoek gedaan naar de Park+Ride voorzieningen in Amsterdam, als uitwerking op de ambities agenda Amsterdam Autoluw. Een van de mogelijke maatregelen is het verbeteren en/of uitbreiden van de capaciteit van de P+R’s. De huidige voorziening in de Johan Cruijff ArenA (i.e.

Transferium) kent beperkte openingstijden en kan mogelijk niet verder worden uitgebreid. Middels de Smart Mobility Hub kan deze uitbreiding en verbetering mogelijk wel bieden.

Indien er een Park+Ride functie wordt opgenomen in de Smart Mobility Hub, dan zal het verwachte gebruik in ieder geval iets hoger liggen dan van het Transferium P1, i.v.m. openingstijden en gebruiksvriendelijkheid. Het verwachte P+R-gebruik komt op 150.000 transacties per jaar en een capaciteit van circa 500 plekken. Gemeente Ouder-Amstel onderstreept het belang van deze voorziening van in de Smart Mobility Hub.

In de volgende fase van het project wordt de mogelijkheid van P+R verder onderzocht, waarbij tevens onderzocht wordt of de SMH een interessante P+R-locatie betreft voor gebieden anders dan het centrum, bijvoorbeeld de Zuidas.

Zero emission vervoer Hubs voor het opladen van elektrische voertuigen ten behoeve van OV, logistiek en groepsvervoer (i.e. touringcars) zijn een nieuw fenomeen voor gemeente Amsterdam. Met deze voorziening in de Smart Mobility Hub anticipeert gemeente Amsterdam op de toekomst, zodat er op strategische locaties voertuigen opgeladen kunnen worden. Daarmee faciliteert gemeente Amsterdam de transitie naar zero emission vervoer. Aangezien er nog geen ervaring is met dergelijke voorzieningen, dient er in de volgende fase van het project nader onderzoek uitgevoerd te worden.

Op basis van gesprekken met de sectoren kan geconcludeerd worden dat de locatie van de Smart Mobility Hub van waarde kan zijn en dat dubbelgebruik van parkeerruimte met evenementenparkeren mogelijk is. Voor zero emission OV lijkt nu geen concrete behoefte te zijn voor een laadlocatie, aangezien deze bij de OV knooppunten of bij remises worden ingepast. Voor stadslogistiek is wel een concrete behoefte welke in de volgende fase verder uitgewerkt zal worden.

Tevens zal onderzocht worden of de Smart Mobility Hub plaats kan bieden voor het opladen van (internationale) touringcars, in relatie tot de tijdelijke Internationale Touringcarterminal Duivendrecht. Tevens zal onderzocht worden of de Smart Mobility Hub als definitieve internationale touringcar voorziening kan dienen.

Voor nu wordt uitgegaan voor het elektrisch laden (i.e. snel en langzaam opladen) van voertuigen met een ruimte van ca. 3.000 tot 5.000 m2 BVO, voldoende voor ca. 15 tot 25 voertuigen (stadslogistiek en touringcars). De meerwaarde van deze voorziening binnen een gebouwde voorziening als de Smart Mobility Hub beftreffen meervoudig ruimte gebruik en mogelijke optimalisatie van energiesystemen i.r.t. smart grids.

Bewonersparkeren Het gebruik voor bewoners (abonnementen) is uitgesloten. Het gebruik van de parkeervoorziening voor deze doelgroep conflicteert met het gebruik voor evenementenbezoekers, waardoor de capaciteit voor evenementen niet gegarandeerd kan worden. Daarnaast bemoeilijkt dit gecombineerd gebruik de verkeersafhandeling in het omliggend wegennet.

Fietsers en scooters Om overstapmogelijkheden (zgn. last mile) te bieden en de bereikbaarheid van De Nieuwe kern zuid en ArenAPoort te verbeteren wordt voor de Smart Mobility Hub een uitgebreide inpandige fietsenstalling voorzien. Ook voor deze voorziening wordt ingezet op een hoge mate van dubbelgebruik. Gedurende de reguliere dag zullen met name de bezoekers van kantoor- en sportvoorzieningen gebruik maken van deze stalling. Terwijl voor de avonden gebruik door evenementenbezoekers en voor park+bike voorzien is. Voor evenementen in ArenAPoort zijn de huidige fietsvoorzieningen ontoereikend, waardoor fietsen te pas en onpas in de openbare ruimte worden achtergelaten.

Uitgangspunt voor het project betreft een totale capaciteit van respectievelijk 1.150 en 130 parkeerplekken voor fietsen en scooters. Deze aantallen zijn afgeleid op de normgetallen behorend bij het commercieel en maatschappelijk programma direct aanpalend aan het Smart Mobility Hub, conform de Investeringsnota De Nieuwe Kern zuid. In het kader van de geambieerde verschuiving van auto- naar fietsgebruik, zou dit ook gefacilieerd moeten worden middels stallingscapaciteit. In de volgende fase wordt onderzocht in welke mate stallingscapaciteit boven de norm dient worden toegevoegd, bijvoorbeeld gelijk aan de autoparkeercapaciteit.

Fiets Scooter Aantal fpp Aantal spp Programma / omvang M2 (BVO) (minimaal) (minimaal) Kantoren kopkavel Smart Mobility Hub 30.000 600 75 Horeca 600 60 6 Retail en overig commercieel 400 8 1 Sporthal 9.000 180 18 Sportpark op dak 35.000 175 19 Indoorsport - dojo- & danszaal 400 15 2 Maatschappelijk sportmedisch zorg 1.000 20 2 Overig maatschappelijk 2.100 42 4 Deelfietsen / park & bike 50 Totaal 78.500 1150 127

Bouwkundige en ruimtelijke voorbereiding op overige voorzieningen In overeenstemming met het stedenbouwkundig plan van De Nieuwe Kern en het Investeringsbesluit De Nieuwe Kern zuid, zal het gebouw van de Smart Mobility Hub worden voorzien van een sportpark op het dak en maatschappelijke en commerciële voorzieningen in een publieke plint.

Het gebouw zal bouwkundig voorbereid worden op het sportpark middels een verzwaarde constructie, een hoge gevel welke dient als windvanger rond de sportvelden en (extra) trappen en liften. Voor inpassing van de publieke plint betreft een ruimtelijke reservering, op basis van de gebouwstructuur van de Smart Mobility Hub.

4.1.1 Ruimtelijk programma

Op basis van het beoogd gebruik is het ruimtelijke programma opgesteld, zoals weergegeven in onderstaande tabel.

Samenvatting programma

Parkeren, halteren en stallen en opladen van voertuigen Basis Flexibel Auto parkeren (referentiecapaciteit, dynamisch inzetbaar) 2.300-2.400 auto’s Waarvan touringcar parkeren (i.p.v. ca. 1.000 pp) 0 90 plekken Waarvan zero emissie opladen (i.p.v. ca. 60 pp) 6 15-25 plekken Waarvan kiss & ride 30 250 plekken Waarvan taxistandplaats 20 ntb plekken Waarvan park & ride ntb 500 plekken Abonnementhouders kantoren en elektrische deelauto’s 0 560 plekken Tweewielers Fietsen 1150 plekken Scooters 127 plekken Overige voorzieningen Reservering sportpark op dak Ca. 4,3 ha. 4.000 – Reservering plint cascoruimte (plintvoorzieningen) m2 BVO 6.000

4.2 Ruimtelijke inpassing

4.2.1 Stedenbouwkundig kader

Op het huidige sportpark Strandvliet zal ruimte worden geboden aan een mix van maatschappelijke en commerciële voorzieningen in combinatie met de Smart Mobility Hub, weergegeven in figuur 10.

De Smart Mobility Hub is een multifunctioneel gebouw en fungeert als mobiliteitsknooppunt voor evenementen, haar directe omgeving en de stad. De commerciële en maatschappelijke functies komen in de plint wat zorgt voor een aantrekkelijk straatbeeld. De Smart Mobility Hub biedt grotendeels compensatie voor de parkeervoorzieningen voor evenementen die verdwijnen in het gebied, in het bijzonder P2. De gemeente Amsterdam heeft vanuit de milieuvergunning een verplichting 11.250 parkeerplaatsen en 186 busparkeerplaatsen beschikbaar te stellen voor evenementen in de Johan Cruijff ArenA. De huidige parkeerterreinen in De Nieuwe Kern zijn van cruciaal belang voor het functioneren van ArenAPoort. Om optimaal gebruik te maken van de aanwezige capaciteit zal de Smart Mobility Hub dagelijks/overdag (i.e. als er geen evenementen zijn) benut worden als zero-emissie laadhub (cf. Uitvoeringskompas voor een goed bereikbare en OV-rijke Amsterdamse regio in 2030), Park & Ride, Kiss & Ride, eBuurthub (deelmobiliteit), taxi’s en een fietsenstalling.

Sportpark op het dak Het dak van de Smart Mobility Hub gaat fungeren als een aantrekkelijk en publiekstoegankelijk ‘sportpark op hoogte’ met een uitgebreid buitensportprogramma (ruim 4 ha.). Het dak is toegankelijk middels brede en aantrekkelijke trappen en liften aan zowel de noord als de zuidzijde, in het verlengde van de ArenA Boulevard.

Synergie tussen mobiliteit, sport en werk De zuidelijke kop van de Smart Mobility Hub wordt ontwikkeld als cluster van grote maatschappelijke en commerciële voorzieningen, die in massa en in vorm goed aansluiten bij het stedelijk weefsel van ArenAPoort. De voorzieningen zijn de schakel tussen ArenAPoort en de gemengde wijk van De Nieuwe Kern. Op deze locatie wordt ruimte geboden aan commercieel en maatschappelijk vastgoed c.q. kantoren, breedte- en topsporthallen. De plint van de Smart Mobility Hub kent een gevarieerd programma van kleinschalige maatschappelijke en commerciële voorzieningen die zorgen voor uitstraling en bijdrage aan de levendigheid en een goed verblijfsklimaat van het gebied. De bevoorrading van deze voorzieningen kan zonder hinder op de openbare ruimte inpandig plaats vinden vanuit de parkeervoorziening, conform het zogenaamde back of the house principe. Het aantal laad-/losplekken zal nader bepaald worden.

De mix van commerciële en maatschappelijke voorzieningen creëert onderling en i.c.m. de schaal en de Smart Mobility Hub unieke synergievoordelen, resulterend in efficiënt ruimtegebruik, verbeterde winstgevendheid van de individuele onderdelen en een aangename stedelijke dynamiek op elk moment van de dag: 1. De clustering van de breedte- en topsporthal in combinatie met het sportdak maakt dit gebied ook een goede locatie voor bewegingsonderwijs voor (toekomstige) scholen in de omgeving. Daarmee wordt ook de benutting van deze functies geoptimaliseerd. 2. De parkeerbehoefte voor het sporten werkprogramma (kantoor) zal tevens in de hub worden opgelost, zodat ook op dit vlak dubbelgebruik ontstaat.

Kwaliteit van de openbare ruimte De Smart Mobility Hub is zo in haar omgeving geplaatst dat de hoofdfietsroute aan de oostkant van de Smart Mobility Hub, in het verlengde van de ArenA Boulevard ruimtelijk goed kan worden ingepast. De hoofdfietsroute vanaf het Amsterdam UMC, via ArenAPoort en De Nieuwe Kern, naar het centrum van Amsterdam krijgt ter plaatse van de Smart Mobility Hub een royaal profiel met drie bomenrijen, wandelroutes en een brede waterpartij. Langs deze verbinding komen ook de eerder beschreven plintfuncties waardoor er een aantrekkelijke en levendige as voor fietsers en voetgangers ontstaat. De bomenrijen en waterpartij geven de ruimte een passende schaal en een landschappelijk karakter, aansluitend bij de maat van de voorziene bebouwing.

STEDENBOUWKUNDIG KADER 1. SMH met sportpark op dak 2. Johan Cruijf ArenA 3. Ziggo Dome 4. EndeMolShine studio’s & kantoren 17 5. Holterbergweg 6. Toekomstige woonwijk DNK 7. Kavel 15 8. Kavel 16 9. Kopkavels SMH: sporthallen en kantoren 10. Het nieuwe ArenA Park 11. Metrostation Strandvliet 12. De Loper 13. Waterkering / waterboulevard 14. Groene/blauwe promenade 15. Hoofdfietsroute AMC- Amstelstation 16. P-Risk 17. Gemengd programma DNK Figuur 10. Plankaart De Nieuwe Kern zuid.

4.2.2 Locatie & ruimtelijke begrenzing

De locatie van de Smart Mobility Hub is voortgekomen uit de planvorming van De Nieuwe Kern. Voor de locatie van het project is gekozen voor het huidige sportcomplex Strandvliet dat direct grenst aan ArenApoort en optimaal is gelegen ten opzichte van de OV-stations en het hoofdwegennet. Het volledige gebouw wordt bovengronds gerealiseerd. Dit komt hoofdzakelijk door de slappe ondergrond, waardoor ondergronds bouwen in deze omvang te duur en tevens risicovol is.

De projectlocatie en -begrenzing weergegeven in figuur 11.

Figuur 11. Ligging projectlocatie in huidige situatie.

4.2.3 Stedenbouwkundige en ruimtelijke-esthetische aspecten

Het omvangrijke programma resulteert in een groot gebouw, welke met zorg ingepast dient te worden in haar omgeving. Allereerst is de footprint van het gebouw een gevolg van de voorziene functie op het dak. Een volwaardig en intensief te gebruiken sportpark vereist vier sportvelden en voldoende ruimte om de velden om een aantrekkelijk verblijfsklimaat te creëren. Voor de toegankelijkheid van het sportpark is het van belang dat de hoogte beperkt blijft tot circa 10 meter. Dit voorkomt tevens windhinder voor sport. Het park dient toegankelijk te zijn vanuit de openbare ruimte middels aantrekkelijke publieke trappen en liften voor mindervalide personen.

Gezien de omvang van het gebouw is dient in de vormgeving rekening te worden gehouden met het volgende. Door een diverse programmering en vormgeving van de oostgevel wordt het gebouw ervaren als een aantrekkelijke publieke straat, met meerdere adressen. Aan de westzijde wordt het autoverkeer middels goede informatievoorzieningen verdeeld over meerdere ingangen, zodat binnen het gebouw het verkeer efficiënt kan worden afgewikkeld. De noordzijde voorziet in één grote uitrit voor verlatende voertuigen.

4.3 Duurzaamheidsaspecten

Voor de Smart Mobility Hub wordt uitgegaan van een significante bijdrage aan de gemeentelijke duurzaamheidsambities. Vanuit het duurzaamheidsbeleid is een pakket aan maatregelen verkend, afgewogen en opgenomen. Voor de volgende projectfase betreft de opgave om het gebied van duurzame energie, klimaatadaptatie, schone lucht, sociale duurzaamheid en ecologie onderstaande uitgangspunten verder uit te werken.

Duurzame energie

§ De Smart Mobility Hub dient tenminste energieneutraal te zijn, en energieleverend en/of – bufferend voor het gebied. Daarbij wordt aansluiting gevonden met het slimme energienetwerk van de Johan Cruijff ArenA.

Circulaire economie: § De Smart Mobility Hub dient binnen de beschikbare mogelijkheden te bestaan uit hoogwaardig herbruikbare en duurzame materialen. § De Smart Mobility Hub dient flexibel te worden ontworpen zodat deze kan transformeren naar veranderende functionaliteiten en gebruikseisen over de gehele levensduur.

Klimaatadaptatie § De Smart Mobility Hub dient in staat te zijn om hemelwater te bufferen en vertraagd af te voeren, zodat wateroverlast op straat kan worden voorkomen. § De Smart Mobility Hub draagt op een positieve wijze bij aan hittestress en droogte (nader te specificeren).

Schone lucht § De Smart Mobility Hub faciliteert zero emissie vervoer voor de stad; § De Smart Mobility Hub draagt met innovatieve toepassingen bij aan de luchtkwaliteit.

Sociale duurzaamheid § De Smart Mobility Hub dient maatschappelijk initiatieven te faciliteren die de kwaliteit en de sociale veiligheid van het cluster én de openbare ruimte verbeteren.

4.4 Technische uitgangspunten

Als gevolg van het beoogd gebruik zijn uit de verkenningen een aantal technische uitgangspunten tot stand gekomen.

Bouwrijpe grond Voor de bouw wordt uitgegaan van bouwrijpe grond, functievrij vrij van vervuiling, kabels en leidingen, niet-gesprongen explosieven en andere ondergronds obstakels. Daarmee is de kavel op planpeil gebracht en juridisch-planologisch bestemd voor het beoogd gebruik.

Constructieve maatvoering Vanwege het beoogd gebruik door lange en hoge voertuigen zoals touringcars en bussen, is een maximale stramien- c.q. kolomafstand van 16 meter gehanteerd, gebaseerd op maximale afmeting van regulier verkrijgbare bouwstoffen. Deze afstand is voldoende voor het manoeuvreren van dergelijke voertuigen. Tevens zorgt deze kolomafstand voor een efficiënter flexibel gebruik van de voorziening. De grote kolomafstand resulteer wel in een zwaardere constructie en zo ook hogere bouwkosten. Gedurende de ontwerpfase zal onderzocht worden of een optimalisatie mogelijk is.

Voor de verdiepingshoogtes van het gebouw worden de volgende vrije hoogtes gehanteerd: § Begane grond 4,1 meter § 1e verdieping 3,0 meter

Brandveiligheid In overleg met Brandweer Amsterdam-Amstelland is verkend op welke wijze invulling kan worden gegeven aan brandveiligheid. Voor de toenemend aantal elektrische auto’s in parkeergarages is een aandachtspunt voor brandveiligheid. Vooralsnog is de meest geschikte maatregel voor het beperken van brand(-schade) het toepassen van automatische blusinstallaties, zoals sprinklers. Hoewel sprinklers niet verplicht zijn voor (half-)open parkeervoorzieningen, is voor de Smart Mobility Hub gekozen voor nu uit te gaan van sprinklers.

5 Ontwerpverkenning

5.1 Status van het ontwerp

Op basis van de hier voor beschreven analyse en uitgangspunten is een ontwerpverkenning uitgevoerd, resulterend in een schetsontwerp. Deze verkenning dient primair ter toetsing van de ruimtelijke en stedenbouwkundige inpasbaarheid van het programma en ambitievorming voor de beeldkwaliteit van de Smart Mobility Hub. Daarnaast dient het schetsontwerp als startpunt voor de ontwerpuitwerking in latere projectfasen.

5.2 Variantenafwegingen

Om tot een passend schetsontwerp te komen is een aantal ontwerpafwegingen gemaakt. De belangrijkste afwegingen gedurende de ontwerpverkenning betreffen: • Ondergronds versus bovengronds parkeren • Clustering en ontkoppeling van publieke functies en commercieel vastgoed • Uitgestrekt versus compacte meerlaagse (>3 verdiepingen) mobiliteitshub • Gebouwinpassing in noord-zuid oriëntatie versus 0ost-west oriëntatie • Standaard hoogte versus extra overhoogte in parkeerverdiepingen

De varianten en keuzes worden in de volgende paragrafen toegelicht.

5.3 Ruimtelijke indeling

5.3.1 Functionele configuratie

In de ontwerpverkenning is gekozen voor een gecombineerd cluster van parkeren en kleinschalige commerciële ruimtes in de plint, met een openbaar toegankelijk dak waarop buitensportvoorzieningen zijn gelegen.

Er is gekozen voor een volledig bovengronds gebouwde parkeervoorziening. De omvang van het cluster en de geotechnische bodemgesteldheid maakt (half-)verdiept parkeren zeer risicovol en financieel niet haalbaar. De mobiliteitsfuncties (auto- en touringcarparkeren en Kiss & Ride) zijn vormgegeven in een efficiënte en half-open garage, ingepakt in een aantrekkelijke gebouwschil.

De vervoersingangen voor de mobiliteitshub bevinden zich langs de MediArenA, de uitgangen zijn gelegen aan de noordzijde van het cluster. Op deze wijze zijn er geen conflicterende verkeersstromen tussen in- en uitgaand auto, fiets en voetverkeer. De parkeerplaatsen zijn verdeeld over twee lagen. De eerste laag, de begane grond, biedt ruimte voor ruim 900 auto’s en 30 touringcars. Deze capaciteit is flexibel te gebruiken, zodat er ook ruim 1.100 auto’s of ca. 9o touringcars geparkeerd kunnen worden. Voor evenementen kan tevens een flexibele capaciteit

van maximaal 250 auto’s ten behoeve van Kiss & Ride worden bestemd. Deze doelgroep heeft een eigen toegang. De tweede parkeerlaag, op de eerste verdieping, biedt ruimte voor ca. 1.300 auto’s.

Figuur 12. Langsdoorsnede van de SMH en sporthallen (schetsontwerp).

De flexibele gebouwschil biedt ruimte aan kleine publieke en commerciële voorzieningen waarmee de hub onderdeel wordt van het stedelijk weefsel en de verblijfskwaliteit van het gebied wordt verbeterd. Ook huisvest de plint de entree van de buitensportvereniging op het dak.

SCHETS ONTWERP

Bovenaanzicht van begane grond van de SMH. Deze verdieping biedt ruimte voor plintfuncties, toegang tot buitensport vereniging, fietsparkeren, 15 Zero Emissie plekken en 90 touringcars of 1010 parkeerplaatsen.

Figuur 13. Bovenaanzicht (begane grond) van SMH, vastgoed en sporthallen (schetsontwerp).

Rondom het gebouw is een ritmiek van entrees aanwezig. Deze zijn zo geplaatst dat alle niveau’s met elkaar verbonden worden, ook het sportpark op het dak. Deze entrees maken het mogelijk om het gebouw functioneel en ruimtelijk flexibel te gebruiken. Bij de hoofdentree komen alle functies samen. Eén hoofdentree geeft toegang tot de sporthal, het kantoorprogramma, het sportdak en alle parkeerniveaus. De entree ligt in de oksel van de voetgangersstromen op De passage, De loper en de route richting Strandvliet. Onderdeel van de entree is een grote buitentrap richting sportpark op het dak. De entree is het anker van het gebouw en is vormgegeven als een speels element dat sport uitstraalt.

Dit dak wordt ervaren als een aantrekkelijke en groene openbare ruimte met een duidelijke relatie naar de omliggende openbare ruimte. Het dak biedt ruimte voor vier sportvelden. Voor de verkenning is gekozen voor voetbalvelden aangezien deze velden ruimtelijk maatgevend zijn. Als

alternatief is het dus mogelijk om bijvoorbeeld hockeyvelden in te passen. Centraal op het dak is de accommodatie voor de gebruikers gesitueerd met uitzicht over de velden. Ter waarborging van de spelkwaliteit is het dak omsloten door een windvanger, geïntegreerd in de aantrekkelijke gebouwgevel. Het sportpark is afsluitbaar vanuit het oogpunt voor sociale veiligheid en beheer.

Als onderdeel van de gebiedsontwikkeling (buiten scope van dit project, in opdracht van directie G&O), wordt de openbare ruimte en omliggende infrastructuur geschikt gemaakt voor de Smart Mobility Hub. De Smart Mobility Hub is ontsloten middels een efficiënte weginfrastructuur. De belangrijkste ingreep betreft een verbreding van de Passage aan de noordzijde van Strandvliet. Voor uitrijdend verkeer zijn drie rijstroken nodig, voor inrijdend verkeer twee. Aangezien deze stromen niet gelijktijdig plaatsvinden wordt beoogd de benodigde ruimte te verkleinen middels ‘dynamisch asfalt’ ofwel een wisselstrook. Daarmee is het mogelijk om te wisselen, afhankelijk van de drukte, tussen twee-om-twee rijstroken en een-om- drie rijstroken.

De aansluiting (i.e. kruising) op de Holterbergberg is aan de oostzijde uitgebreid met drie opstelstroken voor noordwaarts uitrijdend verkeer. De drie rijstroken zetten zich voort op de Holterbergweg, waarna deze stroken na enkele honderden meters samenvoegen tot twee. De verkeersregelinstallaties op de kruisingen en wisselstrook maken onderdeel uit van een intelligent verkeersmanagementsysteem, zodat evenementenverkeer in de toekomst met minder inzet van regelaars kan worden afgehandeld. Het verkeersmanagementsysteem waarborgt ook de effectieve inzet van het verkeersregime, zoals reeds wordt toegepast voor P2.

5.3.2 Integrale kenmerken: robuust & duurzaam

De opgave voor de Smart Mobility Hub betreft niet enkel een oplossing voor mobiliteits- en sportvraagstukken, maar ook de realisatie van kansen op het gebied van duurzaamheid.

Het cluster wordt gekenmerkt voor de natuurinclusieve oplossingen, welke ruimte biedt voor flora en fauna. De openbare ruimte, de gevel en het dak (met uitzondering van de sportvelden) kennen een hoge diversiteit aan groen, ter stimulatie van het ecosysteem in dit gebied. Maar het groen wordt ook voor andere functies gebruikt. Zo fungeren hagen of bomen, ingepast in de gevel, als windvanger voor de sportvelden.

In het materiaalgebruik voor de Smart Mobility Hub is rekening gehouden met circulaire en zero- waste ambities van de stad. Gebouwelementen zijn gebaseerd op standaarden, zodat het cluster (ook in delen) kan worden gedemonteerd en elders opnieuw in elkaar worden gezet. Waar constructief mogelijk wordt hout toegepast. Het gebruik van hout, als alternatief voor bijvoorbeeld beton, resulteert in een enorme CO2 opslagcapaciteit. Echter zal een belangrijk deel van de kernconstructie nog van beton worden gemaakt. Daar waar beton toegepast wordt, betreffen dit vooral standaard bouwstoffen, zodat deze demontabel en herbruikbaar zijn.

De potentie van het dakoppervlak wordt volledig benut voor regenwateropslag. De enorme buffercapaciteit van het dak zal een groot verschil maken in klimaatbestendigheid van het gebied. Het dak vangt de neerslag op en voert het vertraagt af, eventueel als bron voor nieuwe sanitatie voor de woonwijk. De buffer wordt tevens gebruikt voor bewatering van het groen op het dak en in de gevel.

Onderzocht wordt of in de gevel zonnepanelen geïntegreerd kunnen worden, waarmee het gebouw zichzelf van duurzame energie voorziet. In de volgende fase zal onderzoek gedaan worden naar de opwekpotentie en de integratie van de Smart Mobility Hub op het lokale slimme energienetwerk van de Johan Cruijff ArenA.

Toekomstrobuust Een gebouw primair alleen geschikt voor de functies sport en parkeren bouwen past niet meer in deze tijd. Gedurende de levensduur van een gebouw veranderden de omstandigheden, ontstaan nieuwe inzichten en zijn er maatschappelijke ontwikkelingen. Het is duurzaam als het gebouw ruimtelijk en technisch zo flexibel is dat het mee kan kleuren met deze veranderingen. Het schetsontwerp voorziet in een structuur waardoor het gebouw deze ruimtelijke en technische flexibiliteit heeft. Flexibiliteit geeft het gebouw veerkracht en aanpassend vermogen.

De opgave om een toekomstrobuust gebouw te realiseren heeft geresulteerd in keuzes ten aanzien de verdiepingshoogte en een flexibele schil (extra plintfuncties), weergegeven in figuur 14. Er is gekozen voor een extra hoge parkeerverdieping op de begane grond, zodat het gebouw transformeerbaar is.

FLEXIBELE SCHIL

Bovenaanzicht van het cluster met mogelijke invulling van flexibele schil t.b.v. plintfuncties.

Figuur 14. Bovenaanzicht van SMH met flexibele plint voor extra maatschappelijke en commerciële voorzieningen.

5.4 Vormgeving en beeldkwaliteit

Ook de vormgeving is een belangrijk aspect van de Smart Mobility Hub, waarbij de gevel van het gebouw een cruciale rol vervult.

De gevel levert een grote bijdrage aan een positieve inpassing van het gebouw in zijn omgeving. De gevel heeft een ritmiek, diepte en schaal gekregen door een verticale houten structuur met een flexibele invulling. De gevel is functioneel op te delen in twee delen. Het bovenste deel is de windbreker en ballenvanger voor het sportdak. Het onderste deel is de gevel van het ruimtelijk programma dat gedurende zijn levensduur kan verkleuren. Door de ritmiek van de verticale houten structuur en de bijbehorende invulling is het grote gebouw teruggebracht tot een menselijke schaal en uitstraling.

De gevel bestaat uit een verticale houten structuur die ingevuld kan worden met verschillende soorten elementen, al naar gelang de technische behoefte van het achterliggende programma en de ruimtelijke flexibiliteit. Bijvoorbeeld een begroeide gaasvulling als windscherm en ballenvanger voor het sportpark op het dak. Een open gevel met aantrekkelijke inpassing van groen cq beplanting. Een geïsoleerd gevelsysteem op plekken waar in de gevelzone horeca, kantoren, winkels of de sporthal zijn geplaatst.

In de gevel is veel groen aanwezig door de begroeide gaasvullingen en bomen op het dak, in de gevelzone en tussen de sportvelden. Begroeide oppervlakken en bomen zorgen voor schaduw en lagere oppervlaktetemperaturen. Verdamping van vocht uit het groen hebben een verkoelend effect op lucht- en oppervlaktetemperatuur.

De grote trappen naar het sportpark op het dak zijn een verlengstuk van de openbare ruimte en dragen bij aan de aantrekkelijkheid en sociale veiligheid van het gebied en het sportpark. De trappen werken uitnodigend naar de gebruikers om het dak op die manier te betreden.

Op de volgende pagina zijn in figuren 15 t/m 18 enkele impressies weergegeven van de Smart Mobility Hub.

Figuur 15 – Impressie SMH vanuit zuidoostelijk oogpunt. (bron: ZwartsJansma architects)

Figuur 16 – Impressie SMH vanuit zuidoostelijk oogpunt. (bron: ZwartsJansma architects)

Figuur 17 – Impressie SMH oostgevel langs de promenade (verl. ArenA boulevard). (bron: ZwartsJansma architects)

Figuur 18 – Impressie SMH noorden oostgevel. (bron: ZwartsJansma architects)

6 Participatie, consultatie & communicatie

6.1 De rol van gemeente Ouder-Amstel

Gemeente Ouder-Amstel is als bevoegd gezag intensief betrokken bij de ontwikkeling van de Smart Mobility Hub binnen De Nieuwe Kern. De gemeente staat positief tegenover dit plan en werkt op ambtelijk niveau actief aan mee. Het plan is ook opgenomen in de Structuurvisie voor De Nieuwe Kern. Vanuit haar rol als bevoegd gezag voert de gemeente Ouder-Amstel verdere participatie op deze structuurvisie. Vervolgens zal er op het beeldkwaliteitsplan verdere participatie plaats vinden over o.a. ruimtelijke kwaliteit.

6.2 Resultaten van participatie

De directe belanghebbenden in de omgeving van het project De Nieuwe Kern Zuid zijn de Johan Cruijff ArenA, AFC Ajax, AFAS Live, MOJO, EndeMolShine, Politieteam evenementen en Ziggo Dome. Er is een eerste participatieronde doorlopen met deze stakeholders. Het initiatief is door alle stakeholders goed ontvangen en ze onderstrepen allen het belang van de ontwikkeling. De stakeholders hebben ook te kennen gegeven open te staan voor verdere samenwerking voor het realiseren en/of exploiteren van de Smart Mobility Hub.

De belangrijkste aandachtspunten uit deze participatie zijn: § Goede en robuuste bereikbaarheid van het gebied tijdens evenementen, met als belangrijkste zorgpunten de beperkte capaciteit van Station Bijlmer Arena en de verkeersafwikkeling van bestaande parkeervoorzieningen in ArenApoort, met in achtneming van o.a. de ontwikkeling van UID; § Waarborgen van voldoende en kwalitatief goede parkeercapaciteit tijdens evenementen, zeker omdat er ook in het ArenApoort-gebied steeds meer (kleinere) parkeerterreinen verdwijnen; § Voorzien in parkeerplekken voor personeel, dat vanwege onregelmatige werktijden geen gebruik kan maken van OV; § Verbeteren van sociale veiligheid aan de noordzijde van de Johan Cruijff ArenA is cruciaal en wordt middels dit plan tot goede uitvoering gebracht; § Uitbreiding van/samenwerking met het Smart Energy Grid van de Johan Cruijff ArenA en Ziggo Dome; § Verkennen of er kwalitatieve oplossing geboden kan worden voor de afgifte en opslag van tassen tijdens evenementen; § Oplossen overlast van fout geparkeerde fietsen, bieden van inpandige stallingsmogelijkheden; § De inpassing van de Smart Mobility Hub in verhouding tot de bestaande gebouwen, waarbij met name het volume van de Smart Mobility Hub een belangrijk aandachtspunt is.

Ook heeft er onderzoek plaats gevonden onder bezoekende parkeerders van het gebied, tijdens evenementen. Uit dit onderzoek is gebleken dat de meerderheid van de gebruikers (>70%) geen alternatief heeft voor komst met de auto. Iets minder dan 25% van de gebruikers heeft aangegeven

over te kunnen stappen naar het OV. De meerderheid van gebruikers heeft aangeven dat het in- en uitrijden van de parkeerlocaties verbeterd dient te worden. Overige suggesties betroffen o.a. het verbeteren van loopafstanden, plaatsen van laadpalen en het verbeteren van sociale veiligheid.

6.3 Consultatie

Andere externe belanghebbenden waar afstemming mee plaatsvindt zijn: § Politie; § Vervoerregio Amsterdam; § Regiegroep Evenementenverkeer Zuidoost; § De beheerders van kabels en leidingen, waaronder Tennet voor het 150kV tracé. Met deze partij is overleg gaande ten behoeve van de verlegging van het 150kV tracé. Met deze partij zal ook samenwerking worden gezocht in het oplossen van de capaciteitsknelpunten in de energie- infrastructuur; § AGV/Waternet ten behoeve van de wateropgave, rainproof inrichting en inpassing van de waterkering; § Directies V&OR, Sport & Bos, Maatschappelijk Voorzieningen, Gemeentelijk Vastgoed en Parkeren van gemeente Amsterdam; Bestuursdienst Zuidoost.

Huidige sportverenigingen Strandvliet In het projectgebied van de Smart Mobility Hub zijn nu de sportverenigingen L.T.C. Strandvliet en FC Amsterdam gehuisvest. De uitplaatsing van de sportverenigingen wordt op verzoek van directie Grond & Ontwikkeling uitgevoerd door directie Sport & Bos, in samenwerking met het projectteam De Nieuwe Kern. Voor beide sportclubs is het streven medio 2021 een nieuwe locatie beschikbaar te hebben.

Samenwerkingspartners De Nieuwe Kern Tenslotte zijn de Samenwerkingspartners van De Nieuwe Kern belangrijke belanghebbenden. Met gemeente Ouder-Amstel wordt intensief samengewerkt en is tevens vertegenwoordigd in het planteam. De samenwerking vindt met name plaats op het vormgeven van de ruimtelijk-juridische procedures, programmering, inpassing en ontwerp van het cluster en de openbare ruimte. De grondeigenaren NS Stations en Borchland/VolkerWessels zijn betrokken middels de ontwikkeling van de Stedenbouwkundige visie voor het gebied en middels de reguliere overleg-/besluitstructuur van De Nieuwe Kern.

Overige belanghebbenden worden in deze fase voornamelijk geïnformeerd.

7 Ontwikkel- & exploitatiestrategie

Voor zowel de exploitatie als de ontwikkeling (i.e. ontwerp, realisatie en financiering) van de Smart Mobility Hub zijn verschillende richtingen mogelijk. Er is een afweging gemaakt van de meest verantwoorde exploitatiemodel, waaruit vervolgens de ontwikkelstrategie is afgeleid.

7.1 Financering & exploitatie

Voor de financieringsvorm en de exploitatie van de Smart Mobility Hub zijn grofweg vier vormen mogelijk: a. Gemeentelijke voorziening, exploitatie door gemeente. b. Gemeentelijke voorziening, exploitatie door marktpartij onder regie van gemeente. c. Private voorziening, exploitatie door gemeente (op basis van huur). d. Private voorziening, exploitatie door markt.

De Smart Mobility Hub is geen gewone parkeergarage. Het faciliteren van zero emission, kiss & ride, etc. zijn activiteiten waar marktpartijen onvoldoende belang bij hebben. Daarnaast is de afwikkeling van parkerend evenementenverkeer een kritiek proces, waar de gemeente Amsterdam samen met haar partners maximale grip op wilt hebben. In de afgelopen jaren heeft gemeente Amsterdam de (regie op) exploitatie van (veelal private) parkeergarages rond de Johan Cruijff ArenA terug in eigen beheer genomen, zodat het middels prijs, capaciteit en verkeersmanagement optimaal is staat is de in- en uitstroom van evenementen goed te laten verlopen. Het ligt dan ook voor de hand dat de exploitatie van de Smart Mobility Hub door gemeente Amsterdam wordt uitgevoerd.

Gemeente Amsterdam exploiteert enkele private parkeervoorzieningen in ArenApoort. De ervaring is dat deze vorm relatief duur is en weinig flexibiliteit biedt ten aanzien van nieuwe exploitatievormen en herontwikkeling. Gezien de opgave ligt het dan ook voor de hand dat de Smart Mobility Hub een gemeentelijke voorziening wordt.

Het uitgangspunt voor de exploitatiestrategie betreft een gemeentelijke voorziening, waarbij (evt. regie op) de exploitatie door gemeente Amsterdam wordt gevoerd.

7.2 Ontwikkelstrategie

Als gevolg van de voorgestelde exploitatiestrategie, wordt de ontwikkeling van de Smart Mobility Hub uitgevoerd door gemeente Amsterdam en is belegd bij directie Verkeer & Openbare Ruimte. Het project wordt uitgevoerd door het Ingenieursbureau. Dit is een gebruikelijke werkverdeling voor parkeergarages, en ligt voor de hand voor deze mobiliteitshub. Het project wordt in nauwe samenwerking met de gebiedsontwikkeling en de sportprojecten ontwikkeld en ontworpen.

Leidend principe Leidend in de ontwikkeling is de borging van integraliteit, zodat de verschillende voorzieningen goed op elkaar aansluiten en kunnen functioneren. Om dit te bewerkstelligen is er een integraal schetsontwerp gemaakt, waarin zowel de gebiedsontwikkeling (i.e. bouw- & woonrijp maken, verkaveling), het sportpark en het vastgoed voor de plintvoorzieningen, de Smart Mobility Hub en sport zijn geïntegreerd.

Het schetsontwerp blijft voor de volgende fase ook de basis voor integratie. Vanuit dit ontwerp worden afspraken gemaakt over de raakvlakken tussen de voorzieningen. Vervolgens kunnen de voorzieningen parallel aan elkaar verder uitgewerkt worden. De ontwerpen worden op gezette momenten geïntegreerd en gecontroleerd op conflicten. Indien een ontwerp nog onvoldoende is uitwerkt, worden uitgangspunten overeengekomen. De verantwoordelijkheid voor de ontwerpintegratie ligt bij het project Smart Mobility Hub.

7.2.1 Inkoopstrategie

De inkoopopgave voor deze gebiedsontwikkeling is op hoofdlijnen verkend en ter consultatie met marktpartijen besproken (een selectie van architecten, ontwikkelaars, bouwers en exploitanten). Op basis van deze verkenning is een logische clustering van inkooppakketten opgesteld en een (indicatieve) contractvorm voorgesteld. Gedurende de voorbereiding zal er een definitieve inkoopstrategie worden opgesteld.

De inkoopstrategie voorziet in een geïntegreerd contract voor het ontwerp, bouw en eventueel onderhoud van het parkeergebouw door één opdrachtnemer. De gemeente werkt in de volgende fase de Nota van Uitgangspunten en het Schetsontwerp uit in een programma van eisen en voorontwerp. Dit zal de basis vormen voor het geïntegreerde contract, van waaruit de opdrachtnemer het programma van eisen en ontwerp verder uitwerkt voor de realisatie.

De specifieke contractscope komt in de fase voor het opstellen van de eisen nader tot stand en welk deel buiten het contract gerealiseerd moeten worden. Een voorbeeld hier van zijn de afnames bij raamcontractanten, zoals die voor de levering van parkeermanagementsystemen en laadvoorzieningen beschikbaar zijn. Tenslotte is het mogelijk dat de andere projecten/directies binnen het cluster scope toevoegen aan het contract, zoals het vastgoed in de plint of sportpark op het dak. Dit kan leiden tot betere integratie en inkoopvoordelen. Dit zal in de volgende fase nader beschouwd worden.

8 Kosten & baten

8.1 Inleiding

Gedurende de uitgangspuntenfase zijn de financiële en economische uitgangspunten verkend. Aan deze uitgangspunten liggen een investeringsraming, een vastgoedexploitatieberekening en een globale MKBA ten grondslag.

8.2 Investeringskosten

Op basis van het schetsontwerp zijn de investeringskosten geraamd. Onderstaande kostenopgave is voortgekomen uit deze deterministische raming, opgesteld middels de Standaardsystematiek Kostenramingen (afk. SSK). Naast de direct benoemde bouwkosten zijn op basis van interne richtlijnen en de aard van de bouwopgave1 voor de opslagen de volgende uitgangspunten gehanteerd: - In de bouwkosten is op basis van het huidige ontwerpniveau een post voor nader te detailleren kosten opgenomen van 15% van de directe bouwkosten; - Voor indirecte bouwkosten is een opslag van 30% gehanteerd; - Er is een reservering van 15% van de bouwkosten als objectrisico en 10% object- overstijgend risico opgenomen; - De engineeringskosten zijn bepaald op basis van een 17,5% van de bouwkosten; - De onzekerheden in de raming zijn deterministische bepaald, voor de volgende fase zal een probabilistische benadering gehanteerd worden.

1 Zeer beperkte grondrisico’s aangezien kavel bouwrijp wordt geleverd, vrij van kabels en leidingen en andere ondergrondse obstakels. De gebouwconstructie betreft in hoge mate repeterend werk, waarbij er geen risicovolle bouwtechnieken vereist zijn, zoals ondergronds bouwen.

Investeringskosten (o.b.v. SSK-raming) Parkeergebouw Bouwkundige voorb. Totaal Prijspeil 2019 inclusief plint Sportpark op dak Bouwkosten (incl. objectrisico’s) € 70,2 mln. € 15,4 mln. € 85,6 mln. Engineeringskosten (incl. objectrisico’s) € 12,3 mln. € 2,7 mln. € 15,0 mln. Overige bijkomende kosten (incl. objectrisico’s) € 1,6 mln. € 0,3 mln. € 1,9 mln. Object-overstijgende risicoreservering € 8,4 mln. nvt € 8,4 mln. Investeringskosten (totaal) € 92,4 mln. € 18,5 mln. € 110,9 mln.

Inbegrepen totale risicoreservering project (object en object-overstijgend) € 19,2 mln. € 2,3 mln. € 21,5 mln. Exclusief grondkosten € 4,5 mln. € 4,5 mln.

8.3 Vastgoedexploitatie SMH

De parkeer- c.q. vastgoedexploitatie betreft de integrale doorrekening van alle kosten en opbrengsten voor het ontwikkelen, realiseren, beheren en exploiteren van de Smart Mobility Hub. Voor de parkeertarieven wordt uitgegaan van dezelfde tarieven die in de naastbij gelegen parkeergarages gehanteerd worden (i.e. P1/ArenA en P-Dome), voor zowel evenementen als regulier c.q. abonnementsgebruik. Verder zijn enkel opbrengsten meegenomen die toegerekend kunnen worden aan deze ontwikkeling ten opzichte van de huidige situatie, en dus niet opbrengsten als gevolg van mogelijk verschuiving uit andere parkeergarages.

Het resultaat is berekend op € -11,8 mln, netto contant waarde over 40 jaar exploitatie. De belangrijkste factoren voor dit exploitatieresultaat betreft de lage gemeentelijke rente, dubbelgebruik en de tariefsverhoging ten op zichte van de huidige parkeerterreinen.

Hierbij dient opgemerkt te worden dat het resultaat gevoelig is voor de gemeentelijke rente, welke op dit moment laag is en mogelijk kan stijgen, resulterend in een negatief effect op de exploitatie. Daarnaast is het resultaat afhankelijk van de marktsituatie/-volatiliteit voor evenementen in ArenAPoort en vastgoedontwikkeling in de stad. In de volgende fase zal er een diepgaande gevoeligheidsanalyse worden uitgevoerd van dergelijke effecten op de vastgoedexploitatie. Tenslotte vormt de afname van kantoorabonnementen een belangrijk onderdeel van de opbrengsten in het exploitatieresultaat, om zekerheid te verkrijgen over deze opbrengsten dient de werkelijke afname vastgelegd te worden in erfpachtovereenkomsten.

Op basis van de resultaten van projectfasen 3 en 4, zal de vastgoedexploitatie worden herijkt, zodat bij het Uitvoerings- & kredietbesluit een definitieve vastgoedexploitatie kan worden vastgesteld.

De vastgoedexploitatie van de plintvoorzieningen is buiten beschouwing gelaten. Het uitgangspunt is dat dat deze een neutraal resultaat kent. In de volgende fase zal deze exploitatie verder uitgewerkt worden. Zie ook volgende paragraaf.

8.4 Dekking

Dekkingsbron 2021 2022 2023 2024

GREX € 6 mln. De Nieuwe Kern zuid, bijdrage onrendabele top vastgoedexploitatie GREX De Nieuwe Kern zuid (voor bouwkundige voorbereiding sportpark op € 16,7 mln. dak)

SMF onrendabel krediet (aanvraag begroting 2020) € 0,8 mln. € 3,0 mln.

Resterend deel aan te vragen als rendabel krediet

Dekking voor aanpalende ontwikkelingen De investering voor het parkeergebouw is verbonden met de ontwikkeling van de aanpalende voorzieningen, zijnde de inrichting van het sportpark op het dak en het commercieel en maatschappelijk vastgoed in de plint. Voor het sportpark is een voorziening opgenomen in de grondexploitatie van De Nieuwe Kern zuid en een aanvraag opgenomen in de begroting van 2021- 2024. Voor het vastgoed in de plint is het uitgangspunt dat deze gedekt kan worden middels een rendabel krediet.

Rol van gemeentelijk vastgoed Huidige nota van uitgangspunten dient nader te worden uitgewerkt, ook voor de commerciële en maatschappelijk plint welke mogelijk eigendom van Gemeentelijk Vastgoed gaat worden. Indien raad haar akkoord geeft voor nader uit werken van deze Nota van Uitgangspunten, is de uitwerking voor het mogelijk eigendomsdeel van Gemeentelijk Vastgoed onderdeel van het voorbereidingsbudget. Waaronder marktonderzoek en bouwkosten.

Voor de plint dient een marktonderzoek te worden uitgevoerd en uitwerking van de kosten de gekozen uitvoering. Hiervoor hanteert Gemeentelijk Vastgoed marges voor kapitaallasten en exploitatielasten voor zowel commerciële als maatschappelijk invuling. Blijkt dat het voor Gemeentelijk Vastgoed niet binnen de marges is uit te voeren dan zal er een afschaling plaats vinden van het totaalproject en zal Gemeentelijk Vastgoed haar rol gaan heroverwegen. In dit stadium kan GV geen toezeggingen doen ten aanzien van afname van de commerciële en maatschappelijk plint.

8.5 Maatschappelijke kosten & baten

8.5.1 Toelichting en toepassing

Een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) is een systematisch overzicht van de voor- en nadelen van een project voor verschillende partijen in de maatschappij. Het is een brede benadering waarin naast economische aspecten ook milieu, verkeer, ruimtelijke kwaliteit en sociale effecten worden meegenomen. Daarbij worden zoveel mogelijk voor- en nadelen gekwantificeerd en mogelijkerwijs ook gewaardeerd in geld (gemonetariseerd). Dit brengt overzicht maar kan besluitvorming ook helpen met gestructureerde beslisinformatie en het aanreiken van mogelijkheden om investeringsalternatieven te verbeteren. Bij het opstellen van deze MKBA is de diepgang afgestemd op het aanwezige informatieniveau en op het type besluit dat moet worden genomen. Er bestaan landelijke richtlijnen voor het uitvoeren van een MKBA, en daar kunnen (onafhankelijke) externe partijen voor worden ingeschakeld.

Voor deze Nota van Uitgangspunten Smart Mobility Hub Zuidoost is er voor gekozen om te volstaan met een verkenning van de belangrijkste kosten en baten op basis van beschikbare informatie. De reden om geen diepgaande MKBA in deze fase uit te (laten) voeren is omdat er geen sprake is van keuzes tussen verschillende investeringsalternatieven van de Smart Mobility Hub (en dus mogelijke optimalisatie van een variant). Bij de analyse van kosten en baten hieronder is aangesloten bij de landelijke richtlijnen voor het uitvoeren van een MKBA en eerdere MKBA’s die voor de gemeente Amsterdam zijn uitgevoerd (denk aan de MKBA Singelgrachtgarage uit

2017 die vergelijkbaar is met de scope van aanleg Smart Mobility Hub, waarbij parkeerplaatsen worden verplaatst).

8.5.2 Globale analyse

Voor de analyse van kosten en baten is de scope van het project Smart Mobility Hub van belang. Met de aanleg van de Smart Mobility Hub wordt voorzien in parkeerplaatsen die elders worden opgeheven. Daarnaast worden andere modaliteiten en vervoersvormen gefaciliteerd en gestimuleerd (i.e. fietsen, P+R, Kiss & Ride, taxi, busverkeer en touringcars, inclusief laadvoorzieningen voor zero-emission vervoer). Alles met als doel de bereikbaarheid van het ArenA gebied (inclusief nieuwe kantoorontwikkelingen) te garanderen. De ontwikkeling van de Smart Mobility Hub is nauw verbonden met wat er op het voormalige P2 terrein ontwikkeld gaat worden. De baten en kosten die ontstaan door de gebiedsontwikkkeling (zoals in de GREX beschreven) dienen dan ook meegenomen te worden in een MKBA van de Smart Mobility Hub. Vergelijkbaar met de baten die zijn ontstaan door aanleg van de Singelgrachtgarage en het opheffen van parkeerplaatsen in de Jordaan. Tenslotte is het gebruikelijk om in een MKBA varianten te vergelijken met de referentie situatie. Dit is de huidige situatie waarbij vaak verondersteld wordt dat er de komende jaren weinig veranderd in het gebied. In dit geval wordt aanleg van de Smart Mobility Hub en andere ontwikkelingen in de Nieuwe Kern afgezet tegen een situatie waarin P2 blijft bestaan. Dit is ook zo verondersteld in de analyses die eerder met het VMA (Verkeersmodel Amsterdam) zijn uitgevoerd.

De volgende tabel geeft de belangrijkste kosten en baten en geeft waar mogelijk een kwalitatieve inschatting op basis van bestaande documenten en studies (i.e. VMA, GREX, NvU). Hierbij zijn de kosten- en batenposten van de MKBA Singelgrachtgarage als startpunt gebruikt. Normaliter berekent een MKBA de netto contante waarde over een looptijd van 50 jaar (richtlijnen) rekening houdend met een discontovoet en een economisch groeiscenario. Dat gaat te ver voor dit overzicht en zou de basis moeten vormen voor een diepgaande analyse.

Categorie Omschrijving Inschatting (bron) Reistijdwinsten/verliezen netwerk - Nihil (zie VMA uitkomsten) Reiskosten verkeer - Nihil (geen extra autoverkeer) Bereikbaarheidseffecten Looptijden - Positief Zoektijd winsten t.o.v. straatparkeren - Positief Geluidseffecten verkeer - Nihil (zie VMA uitkomsten) - Nihil, maar mogelijk positief Verkeersveiligheid Effecten leefomgeving vanwege kiss & ride Emissies door verkeer - Neutraal (zie VMA uitkomsten) Effecten openbare ruimte - Positief (kwalitatief) Resultaat vastgoedexploitatie SMH (incl. investeringslasten, na verevening bijdrage - € -4,6 mln. grondexploitatie DNK zuid, netto contant) Financiële effecten Resultaat grondexploitatie DNK zuid (incl. investeringslasten, na verevening bijdrage - € 2,6 mln. dekking resultaat vastgoedexploitatie SMH) Wegvallen van exploitatieresultaat P2 e.a. - Neutraal

Op basis van bovenstaande tabel wordt verondersteld dat er geen doorslaggevende uitkomst af te leiden is uit de globale MKBA. Een gedetailleerde analyse op basis van nauwkeurigere input is nodig om wel deze conclusie te kunnen trekken. Deze input komt beschikbaar bij uitvoering van de volgende fase, waarna ook de MKBA uitgewerkt zal worden op een gedetailleerder niveau.

Daarmee moet opgemerkt worden dat het financiële exploitatieresultaat in een detail MKBA nog gecorrigeerd dient te worden en dus niet volledig als baten mag worden toegerekend aan het project. Een positief effect dat moeilijk in MKBA’s te kwantificeren is, is het effect op de openbare ruimte en de verbeterde ruimtelijke kwaliteit die in het gebied gaat ontstaan door de investering. Dit kan mogelijk leiden tot aantrekken van nieuwe bedrijvigheid en hogere grondprijzen. Een dergelijk indirect effect wordt veelal met een vaste opslag (25%) op de effecten bereikbaarheid en leefbaarheid geschat.

De gedetailleerde MKBA wordt opgenomen in het uitvoerings- & kredietbesluit.

9 Planning & proces

9.1 Planning

Plan fase Planning (incl. risicobuffer) Voorbereidingsfase t/m aanbesteding Start voorontwerp Kwartaal 3 2020 Akkoord inkoopstrategie door TeCie December 2020 Participatie beeldkwaliteitsplan Q4 2020 Afronding voorontwerp April 2021 Start voorbereiding van krediet- & uitvoeringsbesluit Mei 2021

Aankondiging van aanbesteding / start selectiefase Q3 2021

Krediet- & uitvoeringsbesluit in Raad Q3 2021

Definitieve gunning ontwerp & realisatie (collegebesluit) Q4 2021

Uitvoeringsfase Start ontwerp door ON Q1 2022 Ontwerp ON gereed (incl. vergunningen) Q4 2022 Overdracht projectlocatie (bouwrijp) Q3 2022 Start uitvoering Q4 2022 Einde uitvoering Q3 2024 Overdracht Q3 2024

9.2 Besluitvorming

Voor de bestuurlijke besluitvorming van de Smart Mobility volgt op het Principebesluit De Nieuwe Kern zuid (juni 20217), waar de Smart Mobility Hub onderdeel van is. Sinds januari 2020 is het project Smart Mobility Hub procesmatig en organisatorisch ontkoppelt van de gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern zuid. Het project valt onder ambtelijk opdrachtgeverschap van V&OR en zal PBI als besluitvormingsproces hanteren.

Besluitvorming Inhoud besluitvorming Gremium Voorkeursbesluit Nota van uitgangspunten, schetsontwerp, SSK, ontwikkelen Raad exploitatiestrategie (incl. inkoopstrategie op hoofdlijnen). Uitvoerings- & Programma van Eisen, Voorlopig Raad kredietbesluit ontwerp, aanbestedingsraming, business case exploitatie, beheerplan en risico analyse. Gunningsbesluit Gunning van de opdracht voor ontwerp en realisatie van het College van B&W parkeergebouw.

Rol van Ouder-Amstel Gemeente Ouder-Amstel is als bevoegd gezag verantwoordelijk voor de juridisch-planologische procedures, waarvoor bestemmingsplan zal worden vastgesteld. Het uitgangspunt is dat een verklaring van geen bedenkingen van de Raad van gemeente Ouder-Amstel benodigd is. Tevens zal gemeente Ouder-Amstel met Amsterdam een anterieure overeenkomst moeten afsluiten. In aanloop naar de bouw is gemeente Ouder-Amstel ook bevoegd gezag ten aanzien van de omgevingsvergunning voor de bouw.

9.2.1 Wijze van besturing

Bestuurlijke opdrachtgever Het project valt in de portefeuille verkeer, vervoer, water en luchtkwaliteit van wethouder Dijksma.

Ambtelijke stuurgroep De Nieuwe Kern zuid Het project Smart Mobility Hub maakt (financieel, ruimtelijk en programmatisch) onderdeel uit van de gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern zuid, evenals de te realiseren sportvoorzieningen. Voor de afstemming en bewaking van de integraliteit binnen deze gebiedsontwikkeling, is er een stuurgroep geformeerd. De structuur van de stuurgroep is weergegeven in onderstaand figuur.

Figuur 19. Integrale projectbesturing- en organisatiestructuur.

10 Complexiteit & risicobeheersing

10.1 Context en complexiteit

Het project kent een aantal bijzonderheden c.q. aandachtspunten, waardoor de complexiteit een aantal onderdelen specifieke beheersing behoeft.

Technisch/ De projectscope maakt onderdeel uit van een clustering van ontwikkelingen, welke grote inhoudelijk afhankelijkheden van elkaar hebben. Aangezien dit project waarschijnlijk vooruitloopt op de overige ontwikkelingen, zijn de fysieke raakvlakken nog niet concreet. 1. Raakvlakanalyses uitvoeren tijdens VO en specifcatietraject, vaststellen van uitgangspunten welke overeengekomen moeten worden met raakvlakprojecten; 2. Integrale ontwerpsessies organiseren met aanpalende projecten en toepassen van integrale ontwerpmethode (4D BIM); 3. Daar waar mogelijk en verantwoordbaar, integreren van aanpalend project in scope zodat raakvlakken gereduceerd worden. Voor dit project betreft dit een wijziging, welke tot stand komt na in opdracht van de ambtelijk opdrachtgever en na een impactanalyse, zie paragraaf wijzigingsmanagement. Politiek/bestuurlijk Het project is omvangrijk en onderdeel van een grotere ontwikkeling, welke meerdere portefeuilles aan gaat. Het project wordt tevens uitgevoerd buiten eigen gemeentegrenzen, waar Amsterdam enkel grondeigenaar is. 1. Borging van samenwerking met Ouder-Amstel op meerdere niveaus, transparantie in samenwerking door deelname in kernteam van het project en evt. stuurgroep. Regelmatig agenderen bij bestuurlijk overleg tussen Amsterdam en Ouder-Amstel. Maatschappelijk/ Het project maakt onderdeel uit van een omvangrijke gebiedsontwikkeling met invloedrijke omgeving stakeholders en een complexe samenwerking tussen grondeigenaren met verschillende belangen. Dit maakt de projectomgeving onzeker en dynamisch, waardoor een verhoogd risico op scopewijzigingen, vertragingen. 1. Nota van Uitgangspunten vaststellen door grondeigenaren De Nieuwe Kern in het grondeigenarenoverleg, voorafgaand aan bestuurlijk proces Amsterdam; 2. Projectopdrachten en -scopeverdeling tussen de verschillende projecten afstemmen en in stuurgroep laten bekrachtigen. Projectwijzigingen met impact op raakvlakken worden voorgesteld in stuurgroep. Bepalende (stedelijke) De bereikbaarheid en leefbaarheid van de stad staat onder druk, en zal vanwege de groei kaders verder onder druk komen te staan als er niet ingegrepen wordt. De Uitvoeringsagenda Mobiliteit schrijft een pakket aan maatregelen voor om de bereikbaarheid en leefbaarheid van de stad op peil te houden. Als mobiliteitsproject dient het projectresultaat in lijn te liggen met het maatregelenpakket. In deze Nota van Uitgangspunten is daar voor zover mogelijk invulling aan gegeven. 1. Aansluiting vinden en behouden van het project met het mobiliteitsprogramma Zuidoost; 2. Expliciete borgen van stedelijk beleid in Nota van Uitgangspunten; 3. Structuurvisie De Nieuwe Kern zuid en stedenbouwkundige visie.

10.2 Toprisico’s en daaruit volgende keuzes in aanpak

# Risico beschrijving 1 Dekking voor financiering van project ontoereikend, waardoor krediet-/uitvoeringsbesluit niet genomen kan worden en start contract- & realisatiefase vertraagd. 2 Onzekerheid of onduidelijkheden in projectscope en - raakvlakken (i.e. scopeverdeling met aanpalende projecten), waardoor investeringskosten toenemen of de totale ontwikkeling niet volledig en/of tijdig tot stand komt. 3 Gevoeligheid van (bedrijfs-)activiteiten in de omgeving (evenementen, studio opnames) bemoeilijken uitvoeringswerkzaamheden. 4 Te late levering bouwrijpe gronden (e.g. vertraging verlegging 150kV, bestemmingsplanwijziging, uitplaatsen sportverenigingen), waardoor start bouw vertraagd en vertragingscompensatie opdrachtnemer, 5 Weerstand omgeving op project, waardoor (beroepsprocedures) vergunningen niet tijdig onherroepelijk. 6 Aanbesteding mislukt of verloopt moeizaam vanwege onduidelijke of niet verifieerbare uitvraag (e.g. multifunctionaliteit en transformeerbaarheid zorgt voor onduidelijke scope) 7 Complexiteit van project wordt onderschat door projectteam en/of -omgeving. 8 Gebiedsontwikkeling De Nieuwe Kern zuid komt door economische situatie stil te liggen.

De belangrijkste risico’s vragen een keuze in de uitwerking van disciplines, producten en/of specifieke activiteiten. Dit zijn beheersmaatregelen voor de risico’s die al direct in de projectopzet worden meegenomen.

Onderwerp Keuze (beheersmaatregel opgenomen in project) R# Financieel 1. Scherpe aansturing op scope van het project en expliciete en duidelijk afgebakende 1; 2 ontwerpopdracht naar projectarchitect. 2. Tussentijdse raming inplannen, zodat hogere investeringskosten in een vroeger stadium inzichtelijk zijn. Vervolgens value engineering sessies organiseren zodat er afwegingen op scope en prijs/kwaliteit gemaakt kunnen worden. 3. Regelmatig actualiseren van business case (parkeerexploitatie) en uitvoeren gevoeligheidsanalyse. 4. Prijsmechanisme in aanbesteding; bijvoorbeeld plafondprijs instellen bij aanbesteding Kwaliteit 1. Raakvlaksessies organiseren op project overstijgend niveau. 2; 6 2. Projectscope vaststellen in stuurgroep. Integrale scope afwegingen beleggen in stuurgroep. 3. Intensievere interactie met gegadigde gedurende aanbestedingsprocedure, zoals concurrentiegerichte dialoog, verificatiefase en/of extra consultaties. Omgeving 1. Onderzoek naar bouwmethodiek en omgevingsimpact (veiligheid, geluid & trillingen) 3; 5 onderzoeken in ontwerpfase. 2. Pre-vooroverleg omgevingsvergunningen 3. Participatie voeren op onderdelen van het project om draagvlak te vergroten 4. Klanteisenproces breed inrichten met stakeholders, zodat belangen goed erkend en geborgd worden. Tijd 1. Samen met gebiedsontwikkelingsproject faseringsplan voor realisatie opstellen, 4 terugvalscenario’s onderzoeken i.s.m. G&O (e.g. 150kV); 2. Tijdsmarge/flexibiliteit in contract opnemen, opties voor versnellingsmaatregelen uitvragen en waarderen (bijv. EMVI) Organisatie 1. Toepassen IPM-model, waardij rolverdeling expliciet wordt gemaakt middels WBS; 2; 7 2. Actieve sturing op complexiteit en risicomanagement. Eigenaarschap van risico’s breed in het team beleggen en bespreken in IPM-overleg. Risicomanagement onderdeel maken van specificeren.

BIJLAG