OETBALVANDALTçME ea

Ei ndrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen 2003'2004

Den Haag,8 augustus 2004

Auditteom Voetbolvondolisme I +3 1 l}l20 625 7 5 37 (0]120 627 47 s9 DSP - groep BV f +31

Von Diemenstrool 374 e [email protected]

10'l 3 CR Amsterdom w www.dsp-groeP.nl lnhoudsopgave

Samenvatting 3

1 lnleiding I

11 2 Werkwijze en activiteiten auditteam 11 2.1 Selectie audits 12 2.2 Uitvoering audits 13 2.3 Wedstrijdbezoeken

15 3 Audits en wedstrijdbezoeken 15 3.1 Audit AFC Ajax - FC Brugge d.d' 1 oktober 2003 20 3.2 Audit ADO Den Haag - AFC Ajax d.d. 9 november 2003 26 3.3 Audit Jong Ajax - Jong Feyenoord d.d. 15 april 2004 35 3.4 Audit 4-tal incidenten vrij reizende supporters 47 3.5 wedstrijdbezoek FC Twente en FC Utrecht d.d. 26 oktober 2003 50 3.6 Wedstrijdbezoek N.E.C. - Vitesse d.d.14 december 2003 52 3.7 Wedstrijdbezoek PSV - Feyenoord d.d. 14 maart 2004 55 3.8 Wedstrijdbezoek HFC Haarlem - Stormvogels Telstar d'd'28 maart2004

59 4 Conctusies en aanbevelingen eindrapportage 59 4.1 Algemene conclusies 60 4.2 Samenwerkingketenpartners,convenantenenbetrekkensupporters 62 4.3 Vermindering Politie-inzet 62 4.4 Combiregeling en vervoer 64 4.5 Dadergerichte aanPak 65 4.6 Opleggen en handhaven stadionverboden 67 4.7 Tolerantiegrenzen beleidskader 69 4.8 Categoriserin g risicowedstrijden

Bijlagen 72 Bijlage 1 Samenstelling auditteam

Pagina 2 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen 2003-2004 Samenvatting

Zoals aangekondigd in het Beleidskader bestrijding voetbalvandalisme en geweld is op 13 augustus 2003 door de minister van BZK het Auditteam Voetbalvandalisme ingesteld. De samenstelling van het auditteam is opge- nomen in bijlage 1. Het auditteam heeft tot taak onafhankelijk feitenonder- en onder- zoek te doen naar ingrijpende incidenten van voetbalvandalisme zoek te doen naar het voorkómen van incidenten'

naar de ln het seizoen 2OO3-2O04 heeft het auditteam drie audits uitgevoerd (1 oktober ongeregeldheden bij de wedstrijden AFC Ajax - club Brugge zoõs¡, Áoo o"n Haag _ AFC Ajax (9 november 2003) en Jong Ajax - Jong Feyenoord (15 aPril 2OO4). Hei auditteam heeft ook onderzoek verricht naar verschillende incidenten tijdens die veroorzaakt zijn door supporters van de uitspelende vereniging 'lnci- de reis naar het stadion. Dit onderzoek is gepubliceerd onder de titel 2004)' denten rond uitwedstrijden en vrij reizende supporters'(d.d.augustus

Daarnaast zijn door het auditteam gedurende het seizoen vier risico op C-wedstrijden bezocht. Het auditteam wilde zich niet alleen concentreren incidenten maar ook een beeld krijgen van de organisatie van risicowedstr'tj- een den en de veiligheidsmaatregelen en omstandigheden die bijdragen aan rustig verloop van risicowedstrijden'

Algemene conclusies

voetbal- Het auditteam heeft het Beleidskader bestrijding voetbalvandalisme en geweld gehantee de wedstrijdbezoeken en gekeken naar de ijk ook daadwerkelijk wordttoegepast. bovendien nagegaan of de gd in het Beleidskader voldoen' ln e het auditteam heeft uitgebracht zijn dan ook co te treffen die de uitvoering door lokale keten-

stuurgroeP.

binnen Het auditteam heeft mede op basis van het beperkte aantal incidenten de sta- de stadions de indruk dat de bestrijding van voetbalvandalisme binnen en dions redelijk succesvol is. Voorzover er sprake is van voetbalvandalisme plaats' geweld vindt dit in belangrijke mate onderweg naar en buiten het stadion óit nenoet nadrukkelijk meer aandacht omdat de bestrijding hiervan nog meer van de sa- vraagt van de informatiepositie van de ketenpartners enerzijds en menwerking tussen de diverse partijen anderzijds'

Het beleidskader bestrijding voetbalvandalísme en voetbalgeweld functio- neert behoorlijk. Doelstelling van het nieuwe beleidskader is om meer uni- formiteit en eenduidigheid tot stand te brengen ten aanzien van de verant- woordelijkheden binnen de keten en ten aanzien van de tolerantiegrenzen'

Pagina3EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen200S-2004 strikt ge- en de tolerantiegrenzen uit het beleidskader niet altijd en overal indeling hanteerd worden. Bovendien wordt soms te gemakkelijk naar de van een wedstrijd in de c-categorie gegrepen, zonder dat de bijbehorende

opzicht. Dit leidt tot een betere beheersing van het probleem waardoor een terugdringing van de politie-inzet mogelijk wordt'

mogelijk- Het auditteam is van mening dat de huidige wetgeving voldoende gezegd heden biedt om voetbalvandalisme effectief te bestrijden' Zoals vergt dit een goede uitvoering en goede samenwerking tussen ketenpart- ners. lnstrumenten als artikel 2 van de Politiewet en de artikelen 175, 176 en 1764 van de Gemeentewet, de noodbevelen, noodverordening en be- te stuurl'rjke ophouding, kunnen worden ingezet be- houden. Met het oog op een effectievere dad met lemmeringen, zoals het niet kunnen uitwissel stadionverboden, worden weggenomen'

het samenvattend zijn voor de verdere verbetering van de bestrijding van voetbalvandalisme de volgende punten essentieel: risicowedstrij- . Het beleidskader dient scherper voor te schrijven dat bij hoog

Pagina4EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen200S-2004 daarbij hoort dan ook een strikt regiem met alcoholverbod en verplichte combiregeling. lokaal conve- a Op lokaal niveau moeten ketenpartners investeren in een nant en goede samenwerkingsafspraken. Een actieve rol van de burge- meesterls hierbü stimulerend naar de andere partijen. Uniformiteit en de BVO duidelijkheid over de aanpak, een actief supportersbeleid vanuit bij aan 's en heldere communicatie met de supporters draagt eveneens de effectiviteit van het beleid. aan- o om de politie-inzet terug te kunnen dringen is een samenhangende ste- pak nodig, gericht op versterking (kwantitatief en kwalitatief) van de gericht op de in- wardorgánisatie , het treffen van fysieke maatregelen richtingvanhetstadionendeomgevingeneenbeleidgerichtopeen waarbij efficiente inzet van politiepersoneel. Het combineren van taken navolging. ME-personeel reguliere taken kan uitvoeren, verdient meer gedrag' o Er dient eerder te worden opgetreden tegen normoverschrijdend eenduidi- De verantwoordelijkheid voor de aanpak van spreekkoren moet ger geformuleerd worden. Bij discriminerende en/of racistische spreekko- i"n ¡r ¿" lokale driehoek (defacto de burgemeester) leidend. De BVO is leidend in het optreden tegen alle massale en kwetsende spreekkoren die niet evident onder het strafrecht vallen. wanneer de scheidsrechter door vindt dat het sportief verloop van de wedstrijd in het geding is grijpen' Een spreekkoren, ook kleinschalige, verzoekt hij de BVO in te drie- beslissing tot staken van een wedstrijd kan alleen door ile lokale hoek worden genomen' aanpakken verdie- a Effectieve, preventieve en repressieve dadergerichte nen meer navolging. Belemmeringen die een etfectieve dadergerichte belemme- aanpak in de weg staan, moeten worden weggenomen' Deze ringen doen zich onder meer voor bij het opleggen van stadionverboden' De KNVB moet een ruimere grond voor stadionverboden ontwikkelen. Bovendienmoetmeldingsplichtkunnenwordenopgelegdaansupporters gerela- met een stadionverbod die aangehouden worden tijdens voetbal uitwisseling teerde ongeregeldheden. ln de wet politieregistratie moet de moge- tussen ketenpartners van gegevens en foto's van voetbalvandalen lijk worden gemaakt. voor een a ook een goede informatiepositie van de politie is essentieel -evaluatie, effectieve dadergerichte aanpak. Actieve informatievergaring, vrij- -veredeling en -verstrekking dient te worden uitgevoerd door daartoe gemaakte gekwalificeerde functionarissen'

Aanbevelingen

van ln het hierna volgende schema zijn de overkoepelende aanbevelingen het auditteam opgenomen

PaginaSEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 Verantwoordel ken aanbevel

polifieregisters gegevens Justitie en wet politieregisters moet zo verruimd worden dat uitwisseling van en de foto's tussen keten partners voor de opsporing van voetbalvandalen having van stadionverboden mogelijk wordt'

en maatregelen oPstellen lokale convenanten conve- Auditteam vindt het van groot belang dat daar waar nog geen lokale drie- zijn opgesteld dit zo snel mogelijk wordt ged aan. Het ministerie van en BVO; Zaken toetst of de convenanten zijn gemaakt en of z) lokaal zÚn en Zo niet dan worden maatregelen getroffen. Het auditteam denkt hierbij gebleven. het openbaar maken dat de betreffende gemeente in gebreke is

wedstriiden de moeten objectieve en transparante criteria worden ontwikkeld voor rsco van wedstrijden ln een vroeg stadium worden data en tijden voor alle vastgesteld, de driehoek en de BVO beslissen pas tn een later sta- welke veiligheidsmaatregelen gewenst zijn

Stuurgroep VNJ reizende supporters die retzen (aanpassing BVO ka n uitsluitend verantwoordelijkhe¡d dragen voor supporters georganiseerd verba nd. Bij supporters die vrij rerzen en d e a dan niet over Beleidskader) kaa rtje beschikken, s de politie verantwoordelijk voor het optreden indien supporters de openbare orde dreigen te verstoren'

spreekkoren StuurgroeP spreekko- le van de u niformiteit dient landelijk te worden vastgelegd welke als racistisch en discriminerend worden beschouwd'

C-categorie Stuurgroep, een Lokale drie- heldere afbaken ng tussen met name categorie B en c wedstrijden, met hoek opbouw van maatregelen s noodzakelijk. Bij de keuze een C-categorie moet een aantal maatregelen zoals alcoholverbod en verplicht comb¡- ,stringentwordentoegepast.BijeenB-categoriewedstrijdwordtlokaal keuze gemaakt uit een set van mogelijke maatregelen

stadionverboden KNVB KNVB moet een ruimere grond voor stadionverboden ontwikkelen. Een lan- pporters dte tijdens k stadionverbod van de KNVB moet mogelijk zijn voor su ongeregeldheden aangehouden zijn, ongeacht het bezit van toegangsbewijs. Bovendien moet meldi ngsplicht kun nen worden opgelegd voetbal supporters met een stadionverbod die aangehouden worden tijdens ongeregeldheden

voor stadionverbod lvo KNVB die een cl ubkaart aanvragen dienen een pasfoto te overhandigen BVO de BVO en een overeenkomst te ondertekenen waann staat dat de geval van s deze foto zonodig te gebruiken n het toelatingsbeleid n

,okale drie- iger noek BVO verantwoordelij kheid voor de aanpak van spreekkoren wordt eendu d KNVB Bij discriminerende en/of racistische spreekkoren s de lokale (defacto de burgemeester) leidend. De BVO S leidend tn het optreden alle massale en kwetsende spreekkoren die niet evident onder het straf- vallen. wanneer de scheidsrechter vindt dat het sportief verloop van de in het geding is door spreekkoren, ook kleinschalige' verzoekt hij de in te grijpen

drie- van de wedstrijd bü spreekkoren -okale driehoek roek beslissing tot staken van een wedstrijd kan alleen door de lokale genomen.

politie-inzet 3V politie- Politie grond van d uidel ke richtlijnen van het cIV dient de registratie van uniforme te vinden.

Pagina 6 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen 2003-2004 bü moeilijke infrastructuur en keten- de infrastructuur onvoldoende mogelijkheid biedt voor een vet lige aan BVO VA n supporters bi¡ internationale risicowedshijden moeten maatregelen overwogen waarbij crowdcontrol en supportersbegeleid ng geTntensi- worden en waarbij gecontroleerde aanvoer wordt gerealiseerd.

keten- tn het auditteam beveelt aan dat afspraken en de tolerantiegrenzen die zijn opgenomen door de lokale keten partners strikt geha nteerd

keten- moet de stadions mag geen vuurwerk worden afgestoken' Deze afspraak ketenpartners worden nageleefd

politie-inzet overleg met de politie-inzet terug te kunnen dringen ts een samenhangende aanpak gericht op versterking (kwantitatief en kwalitatief) van de stewardorganisa- lokale en het treffen van fysieke maatregelen gericht op de inrichting van het stadion politieperso- BVO de omgeving en een beleid gericht op een efficiënte nzet van kan uit Het combineren van taken waarbij ME-personeel regu ere taken verdient navolging

auditteam beveelt aan dat bij risico c wedstrijden het in het Beleidskader alcohol-beleid, strikt wordt gevolgd

supportersgroePen suppor- dat grote groepen supporters gebruik W len maken van de trein, isatie er sprake ts van een combiregeli ng, dienen door de betreffende organ BVO of supportersverenigi ns) aan d e NS en de spoorwegpolitie te wor- doorgegeven.

b¡j internationale wedstrüden drie- bij internationale (risico-) wedstrijden moet een vooroverleg, tn dien mogelijk van weken voor de wedstrijd worden ngesteld, gericht op het treffen die de kans op ongeregeld-heden beperken Omdat dit door de BVO. EFA niet wordt opgelegd igt het initiatief hiervoor bij de Nederl andse

maatregelen in APV burgemeester draagt er zorg voor dat alle bestuursrechtelijke maatregelen genomen kunnen worden om het voetbalvandalisme te beshijden in de APV n opgenomen.

tussen politie en stewarding de gege- moet periodiek overleg z'tjn tussen politie en stewardcoördinator om al tä stemmen en te actualiseren, waarbij de actuele overzichten van stadi- uit het voetbalvolgsysteem worden gebruikt.

s u p po fte rsve re n i g i n ge n van lokale pporters- upportersvere nigingen moeten worden betrokken bij het opstellen en er moet met hen overleg wordt gevoerd over de wijze waarop op lokaal niveau nader worden uitgewerkt. BVO's en suppor- formuleren duidelijke gedragsnormen voor pporters en dragen b'rj aan handhaving van die normen'

stadionverbod kunnenvoorkleinereovertredingenvakereenlokaalstadionverbodop- zonder aanmelding bij KNVB voor een landelijk stadionverbod'

uitkaartsysteem, met goed ged rag als voorwaarde levert een belangrijke aan beperking van problemen en verd¡ent navolging. Het verd ient aan- dat alle BVO 's met een aa nhang die bij uitwedstrijden problemen veroorzaken, een dergelijk systeem invoeren

PaginaTEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 regio- regiokorpsen en spooryy]egpolit¡e en het kader van de bestrijding van voetbalvandalisme dienen spoorwegpolitie afspraken te iokorpsen en BVO 's beter samen te werken er dienen heldere KLPD gemaakt ovef het optreden tegen supporters die t'rjd ens d e treinreis veroozaken. Als er vooraf problemen worden verwacht dient het van regiokorps de spoorwegpolitie te informeren. Over het bewaren a camera's op stations dienen praktisch uitvoerbare afspraken worden gemaakt' )olitie moet tijd die nodig is om nieuwe stewards te screenen en te registreren worden.

Politie informatiepositie politie tot voetbal- organisatie van de informatiePositie van de politie met betrekking -evaluatie, moet beter worden ingericht (actieve informatievergaring, gekwalificeerde functio- en -verstrekking ) door daartoe vrijgemaakte

Politie suppofters tot het s bij ongeregeldhede n van belang dat er (eerder) wordt overgegaan gaat van supporters. Van het (eerder) aanhouden van supporters belangrijke voorbeeldwerking uit.

Politie bewijsmateriaal IS het van vergroting van de effect¡viteit van ee n dadergerichte aanpak verzamelen dat door de politie meer aandacht wordt gegeven aan het bewijsmateriaal ten behoeve van individuele tenlastelegging y'ervoers- die naatschapPij- vervoersmaatschappijen moeten de bestaande regels om Personen van alcohol of drugs verkeren shikt handhaven 3n

PaginaSEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 I lnleiding

informatieverzameling worden ingezet'

uitgevoerd: ln totaal heeft het auditteam het afgelopen seizoen drie audits rappor- . AFC Ajax - club Brugge d.d. 1 oktober 2003, verschijningsdatum tage februari 2004; . ADO Den Haag - AFC Ajax d.d. 9 november 2003, verschijningsdatum rapportage aPril2004; rap- . Jong Ajax - Jong Feyenoord d.d. 15 april 2004, verschijningsdatum portage juni 2004.

persconferenties aan- De verslagen van deze audits zijn in combinatie met geboden ãan Minister Remkes vanBZKen vertegenwoordigers van de

20041.

auditteam gedurende het seizoen vier risico Het auditteam wilde zich niet alleen concentreren op n beeld krijgen van de organisatie van risicowedstrij- bijdragen aan een den en de veiligheidsmaatregelen en omstandigheden die rustig verloop van risicowedstrijden' bezocht: tn de loop van het seizoen zijn de volgende vier wedstrijden ver- , FC Twente - FC Utrecht d.d. 26 oktober 2003, verschijningsdatum slag februari 2004; .N.E'C'-Vitessed.d.l4december2003,verschijningsdatumverslag maart 2004; verslag juni . PSV - Feyenoord d.d.14 maart 2004, verschijningsdatum 2004; 2004' ver- . HFC Haarlem - stormvogels Telstar combinatie d.d. 28 maart schijningsdatum verslag juni 2004'

n in de bovengenoemde rapportages en ver- algemene conclusies en aanbevelingen die Auditteam Voetbalvandalisme over het sei- zoen 2003-2004 zijn opgenomen.

2003-2004 Pagina 9 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen Doel en oPzet eindraPPortage

Bestrijding voet- ln deze eindrapportage staat toetsing van het Beleidskader balvandalisme en voetbalgeweld centraal' Achterliggende vragen bij deze toetsing zijn: als leidraad . ln hoeverre wordt het-Beleidskader door lokale ketenpartners gebruikt bij de bestr'rjding van voetbalvandalisme? beleidskader zijn op- . ln hoeverre worden de tolerantiegrenzen die in het genomen daadwerkelijk nageleefd c'q' gehandhaafd? en/of aanvul- . Op welke punten behóeft het beleidskader aanscherping ling?

lnhoofdstuk2wordtingegaanopdeactiviteitenendewerkwijzevanhet de selectie van inciden- auditteam. Hierin wordt aangegeven op welke wijze tenheeftplaatsgevondenenwelkecriteriadaarbijgehanteerdzijn. auditteam uitgevoerde ln hoofdstuk 3 volgt een beschrijving van de door het audits en afgelegde wedstrijdbezoeken' de uitkomsten van ln hoofdstuk 4 met conclusies en aanbevelingen worden deze toetsing gePresenteerd'

Pagina't0 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 2 Werkwijze en activiteiten auditteam

2.1 Selectie audits (het clV regi- Tijdens een seizoen doen zich verschillende incidenten voor over het sei- streerde voor het seizoen 2002-2003 96 incidenten, de cijfers van dit rapport nog zoen 2003-2004 zijn op het moment van het verschijnen auditteam voor niet bekend). om te kunnen bepalen of een incident voor het direct na haar een nader onderzoek in aanmerking komt heeft het auditteam gedurende het seizoen instelling de volgende werkdefinitie opgesteld, die 2003-2004 als leidraad heeft gefungeerd'

Eengrootschatigincidentmeternstigegevolgenvoordeopenbareordeen factoren: veitiJneid, gepaard gaande met minimaat enkele van de volgende . openlijk geweld; . vernielingen op grote schaal; of an- . gewelddadige handelingen tegen potitie, stewards, hulpverleners dere officials; . hevige confrontaties fussen suppofters; c Qroot aantal aanhoudingen. er van leren'' Bij de selectie is ook rekening gehouden met'wat kunnen we

nader onder- om te bepalen of zich incidenten voordoen die zich lenen voor zoek, maakt het auditteam gebruik van drie informatiebronnen: contactper- . het clv, dat van elke wedstrijd een rapportje krijgt van vaste sonen bij de Politie; .deKNVB,dieeigenwaarnemersheeftdiekorteverslagenaanleveren; Voorlichting . een knipselkrant, die wordt samengesteld door de afdeling van het ministerie van BZK.

op grond van deze informatie heeft het auditteam zich tien maal afgevraagd is door het au- of eén incident onderzoekswaardig is. Over deze incidenten Het audit- ditteam bij betrokken organisaties nadere informatie ingewonnen' wordt op haar vra- team constateert dat over het algemeen snel gereageerd gen en de medewerkingbereidheid goed te noemen is'

- Ajax en Jong Voor drie van deze incidenten, bij Ajax - Club Brugge, ADO Ajax-JongFeyenoord(delaatsteopverzoekvandeministervanBinnen- deze audits is landse Zaken) is een audit uitgevoerd. Een beschrijving van samenge- in hoofdstuk 3 opgenomen. Vier incidenten zijn in een onderzoek naar de nomen. Het betreft de incidenten tijdens het reizen van supporters wedstrijdenGroningen-Feyenoord,sparta-Heracles'N'E'C'-Ajaxen in paragraaf Vitesse - Heerenveãn. Een beschrijving van dit onderzoek is 3.4opgenomen.Naaréénincident(bijdewedstrijdAjax-ADo)iseenzeer in Amsterdam en beperkl onderzoek uitgevoerd dat aan betrokken partijen seizoen 2004' Den Haag ter beschik[ing is gesteld. voor aanvang van het betrokken partij- 2005 arrangeert het auditteam nog een gesprek tussen de en.

PaginallEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen200S-2004 beide inci- Naar twee incidenten is geen audit ingesteld' Hieronder zijn deze deze beide denten kort beschreven waarbij tevens is aangegeven waarom incidenten niet nader onderzocht zijn.

ADO Den Haag - FC lJtrecht, 23 augustus 2003' vertrek van Na afloop van deze wedstrijd deden zich incidenten voor bij het de utrechtsupporters. Afvoer van de bussen met utrechtsupporters verliep moeizaam en ADO-supporters bekogelden de bussen. ln reactie hierop ge- werd in een van de Utrecht bussen de zitting gesloopt en naar buiten gooid. Voor de politie aanleiding om de inzittenden van deze bus aan te Uitein- houden en in arrestantenbussen naar het politiebureau te vervoeren' delijk is tegen twee inzittenden proces-verbaal op verdenking van vernieling met het opgemaaki. ook zijn 5 ADO-supporters aangehouden in verband stenen gooien naar de vertrekkende bussen' naar Het incident werd door het auditteam te licht bevonden om onderzoek veilig- te verrichten. wel is het verslag van de politie Haaglanden over de en ont- heidsmaatregelen en de incidenten rond deze wedstrijd opgevraagd vangen.

N.E.C. - Wisla Krakau, 15 oktober 2003 spe- Tijdens deze wedstrijd die voor N.E.C. slecht verliep en waarbij enkele aantal har- lers met een rode kaart van het veld werden gestuurd wilde een ston- de kern N.E.C.-supporters naar het vak waarin de Poolse supporters den. De politiebegeleiders die dit wilden voorkomen werden in het nauw gebrachi. Tegen één van hen is fysiek geweld gebruikt; uiteindelijk zijn de politiebegeleiders door collega's ontzet en zijn er 14 N.E.C.-supporters aan- gehouden. Het auditteam heeft uiteindelijk besloten dit incident niet te onderzoeken, mede omdat het Veiligheidsoverleg Nijmegen (voN) het incident evalueert het ge- en de politie Nijmegen een intern onderzoek heeft ingesteld naar dat beurde. ln de evaluatie van het VON wordt onder andere aangegeven combi- het gebruik van de omwisselbiljetten een effectieve manier is om een op rege-ling te benaderen en dat er scherper gecontroleerd moet worden alcohol- en drugsgebruik.

2.2 Uitvoering audits protocollen Voor de uitvoering van de audits zijn door het auditteam drie opgesteld, die deletrokken organisaties voor de start van het onderzoek toegestuurd hebben gekregen. hanteert' ln deze protocollen z'rjn de spelregels vastgelegd die het auditteam Het feitenonderzoek naar incidenten is opgebouwd uit drie delen:

1 Feitendocumentatie ln de eerste fase wordt met name schriftelijke informatie verzameld en geanalyseerd. Dit betreft onder meer de politierapportage, de rapportage ln- van de betaald voetbalorganisatie (BVO), informatie van het centraal formatiepunt Voetbalvandalisme (clv), mediaverslagen, internetsites en gevraagd korte interviews met ooggetuigen. Daarnaast wordt informatie over de beleidskaders zoals de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV), het lokale convenant, verslagen van overleggen en draaiboeken'

Pagina 12 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen 2003-2004 wor- Hierbij is vooral aandacht voor de kritieke momenten. systematisch de sa- den de voorbereiding, de voorinformatie, de (beleids-) afspraken, menwerking, de achterliggende oorzaken, de genomen maatregelen en de afhandeling opgenomen in de reconstructie'

3 Beleid en verbeterPunten geÏnterviewd. Tijdens ln de derde fase worden de eindverantwoordelijken het interview wordt de feitenreconstructie besproken, worden de beleids- kaders getoetst en worden verbeterpunten geformuleerd'

dat daarmee ook oPenbaar is.

bieding van het raPPort.

2.3 Wedstrijdbezoeken het beleidska- Naast onderzoek naar incidenten is het voor de toetsing van bezoekt' Voor der van belang dat het auditteam een aantal risicowedstrijden dat dergelijke bezoeken is een draaiboek opgesteld, waarin is vastgelegd ongeveer 6 het auditteam begint met het bijwonen van het vooroverleg dat wordt na- weken voor de *éOttti¡O wordt gehouden. Tijdens dit vooroverleg zelf zal der ingevuld hoe het bezoek van het auditteam op de wedstrijddag voor een verlopen. ook van deze bezoeken wordt een verslag opgesteld dat check aan de betrokkenen wordt toegestuurd'

is ge- Bij de selectie van wedstr'tjden die door het auditteam zijn bezocht, zo streefd naaf zo veel mogelijk diversiteit zodat het auditteam zich ook invulling wordt breed mogelijk kon informeren over de wijze waarop lokaal gegevenaandebestrijdingvanvoetbalvandalismeendewijzewaarop is daarbij het Beleidskader gehanteerd wordt. om diversiteit te waarborgen bij de ielectie van wedstrijden gestreefd naar verschillen in: . type BVO (Eredivisie met onderscheid naar topclub, subtoppers en Eer- ste Divisie); a omvang groep lastige suPporters; a onderlinge relaties tussen supportersgroepen; o historie van incidenten;

2003-2004 Pagina 13 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen . lading van de wedstrijd; . wijze van aanPak en organisatie'

en Uiteindelijk zijn vier wedstrijden bezocht: twee in de eerste seizoenshelft twee in de tweede seizoenshelft: . FC Twente - FC Utrecht d.d. 26 oktober 2003; . N.E.C. - Vitesse d.d. 14 december 2003; . PSV - FeYenoord d.d' 14 maart 2004; 2004' . HFC Haarlem - stormvogels Telstar combinatie d.d' 28 maart

2003-2004 Pagina l4 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 3 Audits en wedstriidbezoeken

in chronologische ln deze paragraaf worden de audits en wedstrijdbezoeken gegeven van het inci- volgorde beschreven. Er wordt een korte beschrijving conclusies en oent en een volledige opsomming van de beschouwingen, paragrafen beschrijven wij aanbevelingen van het auditteam. ln de laatste 4 de wedstrijdbezoeken met de conclusies en aanbevelingen'

3.1 Audit AFG Ajax'FG Brugge d'd' 1 oktober 2003 3.1.1 Beschrijvingincident

de middag uit in de binnenstad' Amsterdam Vanaf 18.00 uur verzamelden de Bruggesupporters zich bij de

le Belgische suPPorters.

Paginal5EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 Rond20.00uurmoestenernog500supportersvanP-busnaarhetbezoe- en keerde buiten kersvak, om 20.45 uur zat het vak vol, begon de wedstrijd

3.1.2 Beschouwingen' conclusies en aanbevelingen

3.1.2.1 Politieoptreden in de binnenstad

DeongeregeldhedeninhetcentrumkwamenvoorniemandalseenVerras- op verschillende plaat- sing. De pJtifi" had zich goed geÏnformeerd en was senaanwezig.BewegingenVangroepenAjaxsupportersdieopzoekwaren van dichtbij gevolgd naar een confrontatie met Bruggésupporters, werden door de ME. de groep Ajaxsuppor- Toen het op het Leidseplein eenmaal zover was dat die zich ters de confrontatie daådwerkelijk aanging met Bruggesupporters, hierbijnietonbetuigdlieten,kondepolitiedanooksn.el.ingrijpen.Aanhou- dingvandeBruggesupporterswasmogelijkomdatzijzichlnenpalvoor eencaféconcentreeroen.oeAjaxsupporterskondeninveelminderemate wordenaangehoudenomdatzijpermanentinde'vrijeruimte'opereerden: Leidseplein, Koningsplein, Spui, Vondelpark'

conclusie 1 De heeft tn de binnenstad van Amsterdam

Aanwezigheidvancircal00politiemensenindedirectenabijheidvande relbelusteAjaxsupporters,tewetenopdelooproutevanachterdeDamnaar de confrontatie aan het Leidseplein, weerhield deze supporters er niet van tegaanmetdeBruggesupporters(ineersteinstantie)endepolitie(daarna). over een con- ln ãe bespreking met de onderscheiden verantwoordelijken geweest in hoeverre het ceptversie van dit rapport, is de vraag aan de orde bijdragen dat de politie instrument bestuurlijkä ophouding erûoe had kunnen instaatzolzijng"'"",tomgroepenrelbelusteAjaxsupportersaantehou- hadden de rellen wel- den vóórdat zij de vechtpartijãn aangingen. Hierdoor licht(tendele)voorkomenkunnenworden'Vooropgestelddientteworden getrokken kart worden, dat een dergelijke conclusie nooit met zekerheid effecten van een derge- maar dat het gaat om een inschatting van mogelijke instrument beschikte lijke maatreg"l. z"ker is wel dat de politie niet over een naar het Leidseplein, in te ol1l ¿" gro"f relbeluste Ajaxsupporters, onderweg door de Leid- sluiten ãn op te pakken. Gelet op het groepsgewijs optrekken van de politie praktisch sestraat zou het volgens de algemeen commandant deze groep tijdelijk gesproken wél tot dé mogetijkñeden behoord hebben om 176a) maakt het ãp te houden. Bestuurlijkã ophouding (gemeentewet artikel mogelijkomeengroepwaarvangevrlesdwordtdatdezeernstigewanorde- lijkhedengaatveroorzaken,endiegroepsgewijsnoodbevelenvandebur- De intenties gemeestei niet naleeft, voor maximaal 12 uur vast te houden ' vandegroepenAjaxsupportersindebinnenstadwaren'smiddagsdusdanig van wanorde, dat manifest gericht op het belagen van Belgen en het creëren bestuurlijke ophouding overwogen had kunnen worden'

2OO3'2O04 Pagina l6 Eindrapport Aud¡tteam Voetbalvandalisme seizoen gen.

conclusie 2 niet overwogen' Bestuurliike oPhouding is door de gemeente Amsterdam in te kunnen grii- Daarmee ontbrak voor de potitie het instrumentarium om ter van rellen.

- Bru e aanbeveli 1 die tn een derge- Het aud itteam heeft beg np voor de stige afweg ng een zorgvuldig e lijke situati e gemaakt moet worden, d¡t s per defi nltie liteit van een afwegin g betreffende de gesch ktheid en d e proportiona het auditteam dergelii ke maatregel n d e context van de situatie. We ts gevallen expl tciet de inzet van men ng dat de driehoek n voorkom end e nde nood van bestu urlijke ophoudin 9, inc uslef de daaraan voorafgaa p grootschalige rellen bevelen, moet ovenvegen om daarmee de kans o te voorkomen.

3.1.2.2 lnfrastructuur bij de Amsterdam Arena Arena, gaat Ten aanzien van de wanordelijkheden rond en in de Amsterdam die scheiding en de aandacht vooral uit naar enkele infrastructurele factoren bescherming van supporters in de weg staan: parkeerruimte . de ligging van het'bezoekersvak en de beperkte afgesloten daarbij; die leiden tot . de ligging van supportershome en metrostation strandvliet kwam nog kruisende wegen van Ajaxsupporters en bezoekers. Daarbij dat metrostation Bijlmeiti¡O"ti¡t gesloten was, zodat alle metropassagiers via Strandvliet naar de Amsterdam Arena moesten'

van on- Terzijde zijn opmerkingen op z'rjn plaats over plaats en openstelling in de Amsterdam der andere café sunrise en de situering van het sfeerteam Arena pal boven het stropdassenvak van de bezoekers'

Noordzijde, aan het Het bezoekersvak van de Amsterdam Arena ligt aan de waarbij be- spoor bij een aparte evenementenhalte. Voor risicowedstrijden trein te reizen' vol- zoekende supporters verplicht worden met een speciale een risicowedstrud doet deze ligging. Komen de bezoekende supporters bij omdat deze met maximaal tien bussen, dan voldoet de structuur evenzeer, het hek van seg- supporters dan in twee bewegingen van vijf bussen achter van een in- ment K kunnen uitstappen en instappen. ls er evenwel sprake Ajax - Club ternationale ris¡coweåstrijd zonder combivervoer, en dat was gescheiden ontvangst van Brugge, dan voldoet deze infrastructuur niet. Een grot"gro"penbezoekersmetafgeschermdeparkeerruimteontbreekt'

Pagina'lTEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen200S-2004 P-bus, op om die reden is gezocht naar een andere parkeerplaats, dat werd tus- dusdanige afstand van het bezoekersvak dat de kans op confrontaties sen verschillende supportersgroepen toenam'

conclusie 3 Arena maakt De infrastructuur van de directe omgeving van de Amsterdam wed- het schelde n van groepen supporfers niet mogeliik b¡j internationale ontbreekt. strijden waarbii combivervoer (met de trein of hooguit 1 0 bussen) van P-þus ln de huidige situatie ,s een beter alternatief dan het reseNeren besfaaf niet bij voor voertuigen van bezoekers, niet aanwezig. Dit probleem nationale

van de be- De keuze om P-bus helemaalte bestemmen voor de voertuigen te voet zoekers, leidde er automatisch toe dat de bezoekers 500 meter Deze route, rich- moesten afleggen tussen P-bus en het hek van segment K. de ting Noordzijde Amsterdam Arena, kruist bij het begin van het stadion route die Ajaxsupporters moesten afleggen om van hun supportershome van AFC Ajax) die naar het stadion te gaan. ook de supporters (grotendeels de route van de met de metro op station strandvliet aankwamen, moesten van de twee Belgen kruisen om het stadion te bereiken. op het kruispunt routes escaleerde het omdat de Ajaxsupporters en de Bruggesupporters werd' met door elkaar konden lopen waarbij heen en weer geprovoceerd problematisch stenen gegooid g".lug"n. Het feit dat supportersscheiding "n ligging van het sup- is wanneer combivervoer ontbreekt, en het feit dat de portershome en station strandvliet eventuele scheiding van supportersgroe- bekend bij alle betrokkenen' ln de þen niet vergemakkelijkt, waren vooraf (d'd' 14 au' gemeentelijke notitie Maatregelen Voetbalseizoen 20O2-2003 De af- zooz\werd al onderkend dat supportersscheiding moeilijk is' lustus en evaluatie IpraXen die toen zijn gemaakt betreffen beheer, vergunningen wedstr'tjden en bieden daarmee gðen handvatten om scheiding vóór en na politie hebben buiten daadwerkelijk in de praktijk te brengen. Gemeente en de openbare het stadion ingezet op nei voorkomen van verstoringen van de ge- orde. Het scheiden van supporters werd niet als doel gesteld, omdat huidige infrastruc- meente Amsterdam dit doel onhaalbaar achtte gezien de tijdelijke tuur rond de Amsterdam Arena. Eventuele alternatieven als een loopbrug(omdekruisingongelijkvloerstemaken)ofeenom-en-omopen- stellen van de verschillende routes, z'tjn niet overwogen'

conclusie 4 suppoñersgroePen niet Gemeente en Politie sfe/den fysieke scheiding van als doel

DemeesteBruggesupportersarriveerdentegendeavondmetbussenen'- er59 in mindere mate-, meieigen vervoer. Om circa 19.00 uurstonden

ten.

2003-2004 Pagina 18 EindrapportAuditteam Voetbalvandalisme seizoen de route lntussen moesten echter nog vele honderden Bruggesupporters beperkte van P-bus naar segment K te voet afleggen, 500-700 meter met lopen bescherming van stewards en politie. Zij ervoeren dit als spitsroede en sommige Bruggesupporters liepen hierbij klappen op'

conclusle 5 Bijde Amsterdam Arena was de bescherming van de bezoekers tegenover

ax- aanbeveli 2 van supporter- Hoewel de hu idige infrastru ctuur feite ¡j ke scheiding ns¡- stromen onmoge rijk maakt, d ent ten behoeve van internationale p e nslco's cowed strijden nagedacht te worden over de wijze waaro d dte h eru ¡t voortvloei en beter beheerst kunnen word en. Bijvoorbeeld gerealiseerd door maatregelen waarbii gecontroleerde aanvoe r wordt worden. en crowdco ntrol en su

3.1.2.3 Overige zaken in en bii de Amsterdam Arena

dalisme en Voetbalgeweld. gesloten Vroeg in de avond (1s.25 uur) besloot de politie dat café sunrise moest worden.

conclusie 6 van Ondanks het feit dat de wedstriid een hoog risico kende, is verkooP alcohol in de directe van het stadion niet verboden

vak waar het ln het stadion zaten de beoogde VIP's uit Brugge onder het

Bruggesup- aanwezig waren bij of rond de wedstrijd. wel droegen meerdere porters sjaals van ADO.

PaginalgEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 3.1.2.4 Voorbereiding, kaartverkoop en vervoer

.B aanbeveli 3 de mogelijk- Het aud itte am beveelt d e KNVB aan om tn U EFA-verband ime b nationa le heid te laten onderzoeken dat het gebru kelijke reg u p en stadionver- wed strijd en (ook wat betreft GO ntrole op kaa rtverkoo De bezoe- boden) ook b¡j internati onal e wedstrij den wordt toegePast. dragen voor zijn eigen kende club d ent daarbii verantwoord el ¡j kheid te su rters

ax - Bru e aanbevelin 4 nt zijn verdient het Zolang er geen nternationale afspraken h eromtre en tussen de club o p aan bevel ng dat b¡j nternatio nal e nslcowedstrijd n het ver- vrijwill ige basis afspraken word en g emaakt die b¡jdragen aa van geco ntroleerd minderen va n de nsico's onder ande re door middel laatste dee vervoer zoals het co mbivervoer of bijvoorbeeld voor het g Het aud itteam stelt van de rets tn sam enhang met ticketomwi sselin te komen vast dat AFC Ajax d e verantwoordel ¡j kh eld om tot afspraken zich enome n heeft.

2003 3.2 Audit ADO Den Haag - AFG Aiax d'd' I november

3.2.1 Beschriiving incident

seizoen 2003-2004 Pagina 20 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme een buitengemeen vij- het feit dat onder een deel van de Haagse aanhang andige houding tegenover Ajax bestond' gemeentebestuur, club Reeds voor de aanvang van de competitie besloten werd inge- en politie dat de wedstrijd tegen Ajax in de hoogste risicoklasse deeld.

ADO heeft naast de standaard voorbereiding en veiligheidsmaatregelen en extra bewaking extra maatregelen getroffen om spreekkoren te bestrijden ingezet door de poli- ingezet. voor de wedstrijd tegen Ajax ziin 673 agenten droppings- tie Haaglanden waaron det 275 ME-ers (5 pelotons) en 154 eenheden ('Platte-Pet'). noodbevelen klaar Met het oog op mogeti¡t

Dezondagochtendvandewedstrijd,omongeveerl0uur,hieldenzich groepenADo-supportersopinhetcentrumVandestad.lncidentendeden horecaondernemers zich niet voor maar op verzoek van de politie schonken geen alcohol (de wedstrijd op het Plein en aan de Grote Markt tot 14.00 uur zouoml4.3Ouurbeginnen).MedewerkersVanADoontdektendaterbe- waren afgedraaid' vestigingsbouten van het hekwerk achter de Noordtribune Oe pótitie is hierover geÏnformeerd en het hek is vastgedraaid' spelers en Ajaxsup- Tussen 13.00 en 14.0b uur arriveerden de bussen met bij de porters zonder problemen langs de 'nieuwe' route over het bruggetje "we gaan op Moerweg. ln het stadion roepen om 13.20 uur ADO-sUpporters geven dit door aan bur- Joden¡aðht" en "Kankerjoden". Politiewaarnemers als dit gemeàster Deetman die besluit dat de wedstrijd niet zal aanvangen of de jingle stopt het l"="ng niet stopt. zonder tussenkomst van de speaker groepen ADO-supporters ña enige tijd. Tijdens de wedstr'rjd pogen kleine Hamas, alle Jo- enkele malen kwetsende spreekkoren, waaronder..Hamas, ook zonder den aan het gas,,, aan te Vangen zonder resultaat' Meermalen, tijdens de wedstrijd de dat er sprake was van kwetsende spreekkoren, wordt jinglemetoproepgedraaid.Dewedstrijdiszonderincidentenverlopen. uur, verlieten tien- Tien minuten Voor het einde van de wedstr.tjd, om 16.15 hetzelfde hekwerk tallen ADO-fans de Noordtribune en trokken het hekwerk, honden, die opge- dat die ochtend was gerepareerd, los. Acht agenten met steldstondentussend¡thekenderouterichtingbruggetjeMoerweg,joegen de supporters richting entree Noordtribune' pet' in het nauw Kort daarna, om 16.28 uur raakten agenten met de'platte bijdeentreevandeNoordtribune'Erwerddoor20tot30ADo-supporters metstenengegooidnaardezeagenten.Daarophebbenl2paardenover een peloton ME, het plein gechargeerd richting Véluweplein en tegelijk heeft om de agenten komend vanachter de Noordtribune, een charge uitgevoerd ln en rond te ontzetten. om 16.37 uurwas de sitUatie hierondercontrole' voorgedaan, zij het het stadion hebben zich geen verdere ongeregeldheden gepoogd heeft dat om 16.33 uur een aantalAjaxsupporters kort en vergeefs een hek op de Oosttribune te vernielen'

Pagina2lEindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 KNVB.

3.2.2 Beschouwingen, conclusies en aanbevelingen

3.2.2.1 De voorbereidingen

welzijnswerk, supporters- De voorbereiding van ADo, Ajax, oM, gemeente, verenigingenpolitieopdewedstr¡jdADo-Ajaxzijngrondigengedetail-

seizoen 2003-2004 Pagina 22 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme kwetsende spreekkoren niet in voedzame bodem vielen' ookdegesprekkenvoorafmetdeleidingvandeclubendeburgemeester hebben Preventief gewerkt'

ADO - conclusie 1 van club en Het geheel aan technische en sociaal pre ventieve activiteiten gedrag van ADO paftners, hebben een normaliserend effect gehad op het de

politie zijn gebaseerd op De voorbereidingen van gemeente, oM, club en bij het Be- gedetailleerde draaiboekãn die op vele facetten nauw aansluiten Met name het leidskader Bestrijding Voetbalvandalisme en Voetbalgeweld' strikt toegepast' beleid rond alcohot en spreekkoren wordt in Den Haag

ADO - conclusie 2 voorbereid oP de Gemeente, OM, club en politie hebben zich nauwgezet van de tolerantie- wedstriid en veel aandacht besfeed aan de handhaving rond alcoholen

3.2.2.2 De rellen, omvang en duur naar om- De drie rellen rond het eind van de wedstrijd zijn te onderscheiden vangentijdsduur.Bijhetvernielenvanhethekwarenongeveer40perso- (gericht op nen, afkomstig uit het stadion, betrokken. Deze ongeregeldheid eenconfrontatiemetAjaxsupporters)duurdel0minuten.Deongeregeld- heidbijdeentreevanNoord(gerichttegendepolitie)duurdeSminutenen betrokken' De hierbij waren 20 tot 30 ."n..À, afkomstig uit het stadion, en hierbij waren derde rel, b'rj het Erasmusplein, duurde ruim drie kwartier vervoer en poli- 100 tot 200 relschoppers betrokken (gericht tegen openbaar relschoppers' tie). Een groot aantai p"rron"n onder de hier aangehouden relschoppers wel ge- bezat een kaartje uooid" wedstrijd. Hoewel er door wijst het weld werd gehanteerd (stenen gooien naar bussen bijvoorbeeld) tussen politie en rel- aantal van twee gewonden erop dat de confrontaties schoppers niet zwaar gewelddadig waren'

ADO - conclusie 3 met een kaaftie De drie retlen ziin voornameliik gecreëerd door Personen voor de zak.

3.2.2.3 De Politie'inzet al enkele redenen De inzet van de politie was omvangrijk. ln hoofdstuk 2ziin van de inzet van de aangegeven die ten grondslag liggen aan de omvang de strategie politie. Samenvattenã zijn dat de keuze om 'op zeker' te spelen, ,platte te zetten en tot slot om de pet, en de ME los van elkaar ná elkaar in hecht de burge- de logistiek lastige ligging van het stadion' ln algemene zin de inzet van een rui- meester veel waarde á"n ¿" preventieve werking van daadwerkelijk te me politiemacht. ook de wens van de burgemeester om kunneningrijpenwanneerhetnodigmochtzijn(normenstellenénhandha- van politie' Als ven), speelt een rol bij de keuze voor een omvangrijke inzet ligging van het extra compricatie was er - naast de reeds genoemde rastige

2003-2004 Pagina 23 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen een confron- stadion tussen woonwijken midden in de stad - de dreiging van Ajaxsup- tatie in Den Haag van los reizende Feyenoordsupporters met de porters.

opdezeplaatswordenenkeleopmerkingengemaaktoverdeomvangvan in relatie met de politie-inzet in relatie met andere clubs en steden alsmede enkele noties gewijd aan de feitelij- de þreventieve activiteiten. ook worden politie zoals deze ke actieve inzet (naast de preventieve uitstraling) van de opgeroepen was.

3.2.2.4 Politie-inzet in relatie met andere clubs en thuiswedstrijden in Den Haag met Met de rentree van ADO in de eredivisie, is de politie-inzet divisie lol27O7 een factor 2,5 toegenomen van 1087 vorig jaar in de eerste de gemiddelde uur gemiddelde inzet per thuiswedstrijd nu. Ter vergelijking eerste helft politie-inzet in bruto-uren bij alle clubs uit de eredivisie tijdens de van het seizoen 2003-2004 de Politie Haaglanden meldt dat door interne administratieve afrondingen feitelijkeinzetlagerligtdandeopgegevenaantallenuren.

Tabel 3.1 Gemiddelde politie-inzet in bruto-uren Clubs Uren ADO Den Haag 2707 þz_ 241 Ajax 796 FC Groningen 685 FC Twente 693 FC Utrecht 285 FC Volendam 594 FC Zwolle 487 Feyenoord 1742 NAC 333 NEC 459 PSV 541 RBC 189 RKC Waalwijk 143 Roda JC 549 SC Heerenveen 347 Vitesse 522 Willem 150 politiekorPsen) (Bron: ClV, waarbij de urenopgave afkomstig is van de

thuiswedstrijden Een overzicht van de inzet van de politie Haaglanden bij de (ook de uitwed- van ADO van augustus 2003 tot en met december 2003. inzet om de strijd tegen Feyenoord is opgenomen in verband met de hoge treincombi te begeleiden)

Pagina24 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 Tabel 3.2 lnzet politie Haaqlanden Aantal Risico hoog ADO-Utrecht 466 agenten (4194 uur) laag ADO-Volendam 111 agenten (999 uur) laag ADO-RBC 101 agenten (909 uur) midden ADO-PSV 370 agenten (3330 uur) midden ADO-NAC 349 agenten (3141 uur) hoog ADO-Ajax 673 agenten ( 6057 uur) midden ADO-Vitessse 289 agenten (2601 uur) Feyenoord-ADO 351 agenten (3159 uur) laag ADO-Willem ll 158 agenten (422uurl (Bron: Politie Haaglanden)

meer pol¡tie inzet De cijfers geven aan dat de politie Haaglanden structureel opgemerkt te worden oan úi.¡ andere korpsen de gewoonte is. Hierbij dient slechts dat zióh onder de thuiswedstrijden uit de tweede competitiehelft één wedstrijd met een hoog risico bevindt (tegen Feyenoord)'

ADO - conclusie 4 van andere korp- De politie-inzet was rulm tn vergeliiking tot de politie-inzet door aanwe- sen bij risicowedstriiden. Behoudens de preventieve uitstraling ,s een deel van de niet ln actie hoeven komen

ADO - conclusie 5 met De gefaseerde aanPak, waarbiide ME apaft wordt ingezet ná agenten de 'kosf' veel inzet.

pagina2S EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 ADO . ax aanbevel 1 g ndalisme ln het licht van de tn het beleidskader Bestriidin voetba lva en voetba geweld 2003 (pag na 3e) opgeno men doelstelling de inzet politie- van pol itie te aten dalen ls een herorië ntatie op dê benod igde e nzet n relatie tot het effectiever inzetten van agenten n verschillend 'rollen' wensel k.

3.2.2.5 Politie-inzet in relatie met preventieve maatregelen

len.

ADO . ax aanbevelin 2 Gezien de doelstelling de politie'inzet te laten dalen, is een heroriënta' tie op de benodigde politie-inzet in relatie tot de Preventieve maatrege' len

3.2.2.6 Aanhoudingen

(38) hoog Toi slot kan worden gesteld dat het aantal aanhoudingen redelijk op de dag is. Dit is het resultaai van de inzet van de aanhoudingseenheden van op- zelf en de aanh n verricht op basis de aanhou- names van de t eelvervolg op (28 dingen is effect van de stadionverboden stuks).

3.3 Audit Jong Ajax'Jong Feyenoord d'd' 15 april 2004

3.3.1 Beschrijvingincident Jong Ajax, Doorgaans bezoeken 300 tot 1000 toeschouwers wedstrijden van politie gewoonlijk uoo, ã" begeleiding zijn dan vier stewards aanwezig. De is is be- afwezig. Dé voorbereiding van de wedstrijd tegen Jong Feyenoord naar voren sproken in drie reguliere overleggen. Er kwam geen informatie van Ajaxsup- die wees op een serieuze geweldsdreiging vanuit de kringen porters.Welkwamineenoverlegaandeordedaterenigespanningen wedstrijd frustratie onder groepen Ajaxsupporters heerste als gevolg van de volgende Feyenoord - Ajax die op zondag 11 april gespeeld was' Om de voor de t."d"n"n is toen besloten extra veiligheidsmaatregelen te treffen wedstrijd van donderdag 15 aPril:

1 Wedstrijden tegen Feyenoord kennen altijd een zeker risico; 2 He|was een sleutelwedstrijd in de strijd om het kampioenschap; 3GeruchtenopinternetoverdreigingenronddeAmstelCupBeloften. finale; 4Erwasspanningnaaraanleidingvaneenspandoekeneenbannervan Ajaxfans die op 11 april niet werden toegelaten in De Kuip;

Pagina26 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003'2004 dat, met toestemming van 5 Er was spanning naar aanleiding van vuurwerk Kuip werd ontstoken' Feyenooid, door Feyenoordfans op 11 april in De

de daarmee verband Naar aanleiding van de vijf genoemde factoren en dan normaal, besloot Ajax houdende grotere toestroom van toeschouwers opl3aprilom22stewards(inplaatsvandeeerderafgesprokenacht)inte ,ftt"n. be politie besloot tot inzet van zes mensen waaronder vijf suppor- gekoppeld zijn. Daarnaast tersbegeleiders die vast aan wedstrijden van Ajax van een twaalftal kon de commandant van dit team assistentie inroepen agentendiedeavondinverbandmetkoopavond,aanwezigwareninhet Poort' nãOi¡getegen winkelcentrum De Amsterdamse al vol en mensen zetten hun Het þãrreLrterrein stond voor de wedstrijd van politie ter autols kriskras in de berm langs de weg. De commandant nood- en hulpdien- plekke beoordeelde de situatie als gevaarl'rjk omdat de de weg ,t"n g""n vrije doorgang meer hadden. Auto.s zijn bekeurd en uit gesleePt. VoordewedstrijdisdecameraploegvanTVRijnmondvandehoofdtribune gehaaldenlatervanhetterreinbegeleidomdatAjaxsupportersdreigende taal uitsloegen naar hen. zich in een lange Vóór aanvang van de wedstrijd stelden fans van vak 410 ketenopachterdekorteoostzijde,vanhoekvlagtothoekvlag,enstaken ook werd er knalvuur- ongeveer dertig brandende lichtfakkels in de lucht. gegooid' Hiertegen is niet werk afgestoken en op het - dan nog lege - veld kwetsend opgetreãen. Tijdens de wedstr'rjd werden de Feyenoordspelers toegezongenenwerdenerVoorwerpennaarhengegooid'ookhiertegenis verloop, de sfeer rond niet opgetreden. De wedstrijd kende verder een rustig voor Feyenoordspelers tot het veld werd wisselend ervaren: van bedreigend sfeervol of normaal. het veld op lopen' Direct na de wedstrijd kwamen circa 70 supporters elkaar de handen Zij liepen richting middencirkel waar spelers en trainers precies 30 seconden na hr t laatste fluitsignaal, de eerste sup- "ónrOd"n.portershebbendeAjaxspelersbereiktenschuddenhanden,legteenper- van AT5. Ook een ,oon op de zittribuné een pet over de lens van de camera stond, werd door fotograaf die ten noorden van passage E aan de achterlijn supforters opgedragen te stoppen met fotograferen' Fotomateriaalwijstuitdatzevenpersonen,opééntjena,hungezichtenaf- gedekthebbenmetcapuchons,nietapplaudisseren'Dezelaatstegroep ophouden in de rug' Hier benadert de spelers en begeleiders die zich daar mengenbeidegroepensupporterszichmetdespelersenwordenFeyen- geven videobeelden aan' oorders geslagen, onder andere met een fles' zo Direct rennen politieagen- De dadeis zijn niet herkenbaar in beeld gekomen. tenenstewardstehulpenookAjaxspelersschermenFeyenoordspelersaf van suPPorters. lndeafgeschermdepassagetussenveldenkleedkamersbevindenzich intussentochsupporters.EenaantalFeyenoordspelersgeeftaanookhier veld duurde 30 se- geslagen te zijn. Het slaan, schoppen en dreigen op het buiten bewustzijn conden. Daarna was het rustig. Een Feyenoordspeler lag indegangnaardekleedkamer.Hijisvooronderzoeknaarhetziekenhuis bovenlijf zijn gebracht waar een hersenschudding en kneuzingen aan het bleven enige tijd in de kleed- leconstateerd. De overige Feyenoordspelers en werd iedereen die kamer. Na de ongeregelãhedén is dr kantine ontruimd nogaanwezigwasopo"Toekomst,verzochttevertrekken.Rondhalftien begeleiding van de poli- is de spelersbus van Feyenoord vertrokken onder geen aanhoudingen ver- tieagenten die eerder hãt verkeer regelden. Er zijn richt.

seizoen 2003-2004 Pagina 27 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme heeft via opsporing Ver- De recherche is een politieonderzoek gestart en zochtgetuigenopgeroepen.Depolitieheeft43personengehoord.opbasis justitieel vervolgd' Het van onderzoek zijn twee mensen aangehouden en aangemeld bij de openbaar Ministerie heeft hen voor een stadionverbod van vier jaar opge- xñve en de KNVB heeft hen een landel'rjk stadionverbod er zijn te weinig getuigen- legd. De recherche heeft te weinig bewijslast en verklaringen om meer mensen aan te kunnen houden' hebben Feyenoord en Ajax heeft excuses aangeboden en op directieniveau gemaakt njax in de twee weken ña het incident nieuwe werkafspraken wordt afgestemd' waarmee beleid ten aanzien van vuur,verk en spandoeken TevensisafgesprokendatzijdewedstrijdentussenJongAjaxenJong FeyenoordvoortaanafwikkelenindeArenaendeKuip.Ajaxheeftintern te maken dat ook wedstrij- afgesprotsportpark De Toekomst ligt dam en eventueel de gemeente oude ramstel formele weg te vin- op het grondgebied vJn die gemeente) tracht Ajax een denomdenamenoverhandþdtekrijgenVanpersonendie.ophetveldheb- politie' ben gestaan en die reeds gehoord zijn door de besloten Ajax te beboeten De tuchtcommissie van oe KNVB heeft op 13 mei met€30'000enheefttevensuitgesprokendatJongAjaxdeeerstedrie thuiswedstrijden zonder publiek moet spelen'

3.3.2 Beschouwingen, conclusies en aanbevelingen

3.3.2.1 Het incident - Jong Feyenoord tegen Het geweld na afloop van de wedstrijd Jong Ajax spelersendetrainervanJongFeyenoordlijktgeengrootsopgezetteactie, maarwelgeplandenuitgevoerddooreenkleinekernAjaxsupporters.Het aanval. Deze groep' van was een onverwachte, korte, heftige, gewelddadige capuchons, kon toe- een kleine tien mensen, veelal het gelaat bedekt met toen een grote groep slaan door de onoverzichtelijke situatie die ontstond supporters,onderanderevanhetvak4l0,ongehinderdhetveldopkon lopen. bedreigd en raakten Meerdere Jong Feyenoordspelers en de trainer werden worden behan- gewond. Eén Jong Feyenoordspeler moest in het ziekenhuis deld.

3.3.2.2 De voorbereiding

. De formele toetsing de reglementen De wedstrijden in Je Beloften competitie vallen onder vanhetBetaaldeVoetbalvandeKNVB.MaterieelaccepteertdeKNVB worden afgewik- dat deze competitie grotendeels als amateurwedstrijden keld, formeel is het Handboek Veiligheid van kracht' WanneerdevoorbereidingvandewedstrijdJongAjaxtegenJongFey- enoord,wordtgetoetstaandezevoorwaardenenvoorschriftendiede gebreken' KNVB oplegt, vertoont de voorbereiding vele

seizoen 2003-2004 Pagina 28 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme het Handboek De voorwaarden veitigheidsbeteid (zoals opgenomen in het Beleidskader be- Veiligheid van de rNvg, dat een verdieping is van eisen waar de ac- strijdìng voetbalvandalisme en voetbalgeweld), stelt commodatieaanmoetvoldoen.Hetisaandeclubzelfomtekiezenin welkeaccommodatiedewedstrijdengespeeldworden'Demeestebelof- teteams spelen in de stadions van de clubs' De hoofdlijnen: . het speelveld moet zijn afgescheiden van de tribunes; o er mogen alleen zitPlaatsen zijn; .hetstadionmoetzijnverdeeldirsectorenmeteenapartvakvoorbe- zoekers; . er moet een commandokamer zijn; . reglementen moeten zijn opgehangen'

DeToekomstvoldoetaangeenvandezeeisen.overigenslaatdeKNVB genoemde voorwaarden wel controle van dit terrein achìerwege, terwijl de opleggen' een jaarlijkse controle door een auditor van de KNVB

in het Handboek De voorsch riften wedstriidorganisafie (ook opgenomen Veiligheid) stelt eisen aan orde en veiligheid: . kaartverkoop en -controle moeten geregeld; . vooroverleggen gehouden; . er is een verbod op het betreden van het speelveld; . flessen zijn verboden; . vuurwerk is verboden; . spreekkoren moeten bestreden'

genomen door Ajax, uit- Bij de wedstrijd zijn deze voorschriften niet in acht gezonderd de vooroverleggen. Veiligheid wedstrijden van Jong Aja-x-volgens de eisen van het Handboek organiseren, is niet mogelijk op sportpark De Toekomst'

conclusie 1 ztjn geste/d in het Sporfp ark De Toekomst voldoet niet aan de ersen die Betaald Voetbal. Handboek Veiligheid voor wedstriiden IN het kader van wist dit en de KNVB heeft de eisen niet

Jon ax- F noord aanbevelin 1 Arena een locati die Jong Ajax spee It voortaan zijn wedstriiden n De heid wel vo ldoet aan de e¡se n van het Handboek Ve

Jo - Jon F oord aanbeveli 2 van toepassin g zijn D KNVB geeft aan wel ke regleme nten expl iciet u ¡t. voor de Belofte n Gom en voert h ierover controle

a De materiële toetsing Losvandeformeletoetsingishetgoedstiltestaanbijdefeitelijkevoor- die daar weer bereiding, de gemaakte inschattingen en de maatregelen uit volgden. signalen die wezen op ln de ãanloop naar de wedstrijd waren er duidelijk op de hoogte van ge- een verhoogd spanningsveld. Politie en Ajax waren

2003'2004 Pagina 29 EindrapportAuditteam Voetbalvandalisme seizoen die nor- voelens van frustratie onder delen van het publiek; supporters van vak 410, met maal naar het eerste van Ajax gaan. onder bezoekers er plan- name het sfeerteam, broeide het voor de wedstr'rjd en bestonden nenommetvuurwerkeen'ludieke,actietehoudenbijJongAjax. FeyenoordsupportershaddendezondagervoorinDeKuipeenliniemet wilden zij nu lichtfakkels mogen opstellen langs het veld, iets dergelijks verboden' ook doen. Vanuit de leiding van Ajax is dat vooraf expliciet Daarnaastwasdezegroepsupportersgeprikkelddoorhetverbod(in verband met het te taát aanleveren van informatie over brandveiligheid) opeenAjax.banneren-spandoekindeKuip.Tekeromdateenspandoek toege- prouo""rende attributen van Feyenoordsupporters wel werden "nlaten.

conclusie 2 bii de andere, Het toestaan van vuuruverk bii de ene wedstriid en verbieden wekt extra

J noord aan 3 en Alle clubs trekken éé n t¡j n tn hun beleid ten aanzien va n vu unrverk Vei t¡ g' spandoeken en komen deze afspraken ook na Het Han dboek rganisatie) heid (artikel en 25 en 27 van d e voorsch riften wedstrij do eeft hieromtrent duidel k richtl nen.

direct na de wed- Ajax en de politie trokken in de voorbereiding, de dinsdag extra maatregelen ,iri¡O f"y"noord - Ajax, de conclusie dat er reden was om tetreffen'Degenoemdespanning,opgeteldbijdestandaardrivaliteitmet voor het kampi- Feyenoord en het feit dat deze wedstrijd van belang was oenschap,werdenterechtalszorgwekkendingeschat'Ookwerdenerveel meersupportersdangebruikelijkverwacht.Devoornaamstezorgbetrof in de lucht hing echter de komst van Flyenoordsupporters. De dreiging die was de confrontatie tussen Ajax- en Feyenoordsupporters' ToenopdespeeldagduidelijkwerddatergeenFeyenoordsupporterszou- denkomen,althansg""ngro"phardekernsupporters'wasdedreiginginde zich onvol- ogen van Ajax en poiti" géweken. Ajax en de politie hebben de dãende afgevraagd of ook bij áfwezigheid van Feyenoordsupporters zou kunnen leiden' spanning õnoer de Ajaxaanhang tot ongeregeldheden

Twee conclusies kunnen nu getrokken worden: raadzaam ziin . Ten eerste zou het gezien de bekende informatie vooraf, geweestdewedstriþnietopDeToekomsttespelenmaarteverplaatsen met Rotter- ñaar de Arena. Naast het feit dat de dreigende confrontatie damsesupportersindatgevalbeteugeldzoukunnenworden,zoudende spanningenonderdeAjaxsupportersdanookniettoteenvrijetoegang kijkend naar tot veld en spelers hebben kunnen leiden. Van enige afstand en Jong Ajax - de wijze van organisatie van Feyenoord - Ajax op zondag JongFeyenoordopdonderdag,zittendeverschillenhemvooralinhet zijn ten de- gebiet( aan veiligheidsmaatregelen in Amsterdam. De spelers spanning voor- le dezelfde, de supportersaanhang ook, de animositeit en onder- af is beide keren heftig, alleen worden op zondag de supporters lingénvandespelersgescheidenterwijlopdonderdagiedereenopeen open terrein wordt toegelaten. ook . Ten tweede is door Ajãx en de politie onderschat dat voetbalgeweld mogelijkiszonderconfrontatietussenverschillendesupportersgroepen'

Pagina30 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 Teveel is de risico-inschatting gekoppeld aan de komst van Feyenoord- ontla- supporters. Het risico dat spanning onder Ajaxsupporters zich zou casu de den'tegenover andere vertegenwoordigers van Feyenoord - in speleri is niet reëel ingeschat. Het zou te makkelijk en ook onjuist zijn, - was' om achteraf te zeggen dat het gewelddadige incident voorspelbaar er Daar wezen de signalen vooraf niet concreet op. wel was bekend dat risicosupporters aanwezig zouden zijn, en dat in verband daarmee een ter- spanningsvolle wedstrijd tegen Feyenoord afwikkelen op een open (zeven råin, r¡sióo's met zich meebrengt. De genomen extra maatregelen van agenten, bredere corridor, 22 stewards) zijn weliswaar een veelvoud te de normale inzet, maar zijn desondanks onvoldoende om adequaat kunnen optreden wanneer (groepen) supporters zich daadwerkelijk zou- den gaan misdragen op een open terrein'

conclusie 3 de Gezien de spanning onder supporters, het betang van de wedstriid en wor- animositeit fussen beide clubs, had op dinsdag beter besloten kunnen den de te naar De Arena om r,síco's te minimaliseren.

voorspelbaar zou ziin geweest.

Fe conclusie 4 informatie Politie en Ajax hebben zich voldoende ingespannen om vooraf over eventuele plannen onder Ajaxsupporters te vergaren. Aanwijzingen over het voorbereiden van het waren er niet.

3.3.2.3 De wedstrijddag

Voor en tijdens de wedstrijd op 15 april, waren er t aanleiding hadden kunnen zijn voor Ajax en voor een herwaardering van de risico's en vervolgens te tretfen: pagina 3l EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 bedreigd; 1 Medewerkers van TV-Rijnmond werden door supporters bier in flessen; 2 Supporters namen drank mee het terrein op, waaronder mee het terrein op; 3 Supporters namen grote hoeveelheden vuurwerk knalvuurwerk; 4 Suþþo*ers staken vuurwerk af, zeker 30 fakkels en ook 5lndekantineslootdebarmantijdelijkdetapVanwegeenkeleruziema- kers; achterlijn van- 6 De keeper van Feyenoord kon niet zelf de bal achter de daan halen; TSupportersbeledigdenspelersvanFeyenoordmetkwetsendespreekko- ren; SsupportersspuugdennaarFeyenoordspelers,vooralnaarVanPersie; naar spelers g supporters gooidln vooMerpen als munten en bierdoppen van FeYenoord'

BÜ1)HetfeitdattweeRotterdamsejournalistenhetwerkenvoorafwerd supporters' ¡átei, r¡een niet geleid tot actie van politie of stewards richting WelwarenzijdeTV-ploegbehulpzaanbijhetveranderenVanplekenlater gedrag van de Ajaxsupporters niet bij het vertrek, het ^^^r)¡bãoordeelden als verontrustend'

KNVB verbiedt het meene- Bij 2) Artikel 6.2 van de standaardvoorwaarden Hiertegen werd niet men van alcohol, artikel 7.1 het bezitten van flessen. opgetreden.

hebben en/of ontsteken van Bij 3 en 4) Artikel 7.2 verbiedt het voorhanden vuurwerk. Hiertegen is nauwelijks opgetreden' maar het illustreert wel de Bij 5) op zich was dit een geisoleerd incident grimmige sfeer.

Bij6)Dekeeperzelfmaakteergeenpuntvan.Stewardenkeeperachtten het normaal en losten het'speels' op'

847)Naastonschuldige,somskomischespreekkoren,klonkenregelmatig KNVB ver- oátedigenoe teksten. Ãrt¡t"l 7.5 van de standaardvoorwaarden biedtdit.Hiertegenisnietopgetreden.ookisnietgepoogd..aansfichters d) uit van ongewenste spreek koren op te sporen", zoals beleidsuitgangspunt Ae nicnUi¡n bestriiding verbaal geweld voorschrijft'

BijSeng)VerbodenvolgensartikelT.3uitdeStandaardvoorwaarden.ook hiertegenisnietopgetreden'Hetroepen,spugenengooienwasgeeninci- gehele wedstrijd voor. De dent maar deed z¡cñ regelmatig gedurende de om te toetsen of spe- scheidsrechter heeft zicn wel gekweten van z'tjn taak lersnognaarbehorenkondenfunctioneren'Tijdensdewedstrijdheefthij in de rust heeft hij Van Persie gevraagd of deze last had van het publiek en verklaarden spelers beide elftallen Oezãlfde vraag gesteld. Beide keren geen hinder te hebben'

die door veel Deze gebeurtenissen en gedragingen illustreren de stemming werd erva- getuigãn als grimmig, belédigend maar niet direct als bedreigend hoofd van de stewards ren. Ajax (aanwezigïaren nãast de stewards en het van Ajax) én politie (on- ook de beheerder van oe Toekomst en de directeur zagen geen der leiding van de commandant van de supportersbegeleiders) grimmige karakter aanleidin! om extra maatregelen te treffen, ondanks dit endegrotehoeveelheidpubliekwaaronderooksupportersvanF.sideen vak 410.

Pagina32 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 concrusie 5 voor en tijdens de Op basis van de wanordeliikheden en overtredingen om aanvullende wedstriid, hadden Ajax en de politie moeten overwegen te treffen

DevolgendeVragendoenzichnuVoor:waaromzijnergeenmaatregelen worden? getrotfãn? En: welke maatregelen hadden getroffen kunnen die tevens gewend zijn ópvallend is dat álle professionele gesprekspartners bezoeken, de sfeer als 'normaal' beschrijven' iult)weOstr¡jden van Ajax te gewone wedstrijd te vinden met Ook de scheidsrechtei verklaarde het een eennormalesfeer.Spugen,schelden,gooienisdoorhenófnietwaargeno. gezien' sommige men, óf wordt als vast onderdeel van het publieksgedrag normaal'zijn gaan functionarissen voegen hier aan toe dat zij het'helaas prima. Alle andere ge- vinden, anderen vonden de stemming daarentegen di- tuigen die het auditteam gesproken heeft, g"ñd, ttrit"nd en grimmig. Daadwerkelijk sfeer niet, alleen verbaasden zij zich over schoft gedrag. De videobeelden (met gelu heeft bestudeerd bevestigen dit laatste beeld' flessen langs het Dat er niet is opgetredenl"g"n vuurwerk, drankgebruik, veld,hetbedreigenvanjournalisten,gooienmetmunten'doppenenbieren beledigende spreekkoren, kent drie redenen: was er geen reden 1 Er waren geen Feyenoordsupporters gekomen dus meer om oP te treden; 2PolitieenAjaxaccepteerdenwangedragomdatzijhetbijdelossestem- ming rond een open veld vonden passen; voor een escalatie 3 Optreden tegen vuurwerk en spreekkoren, zou wellicht enconfrontatiehebbengezorgd;politieenAjaxverwachttengeenpro- gangbare tolerantiegren- blemen en lieten het daãrom op zijn beloop. De daarmee uit het zen uit het beleidskader voetbalvandalisme verdwenen zichl.Z$concentreerdenzichvooralopdepassagewaardespelersna de wedstrijd door moesten op weg naar de kleedkamer'

conclusie 6 gezag nagelaten in te Politie en Ajax hebben om eigen redenen en op eigen oveñreders van wetten en

Jon ax - Jon noord aanbeveli 4 ngen van d wet, Politie en club gr¡j pen n pr¡ ncipe altijd tn b¡j overtred skader en Hand- respectievel i¡k afspra ken zoals vastg el egd n Beleid boek heid

normoverschrijdend En zo ontstond een atmosfeer waarin optreden tegen uit het uitvak bij gedrag ver te zoeken was. Een sfeer die insiders kennen geen directe dreiging. ãen r¡ã¡cowedstrijd. Er heerste volgens hen zich voorom na het ln deze setting bereidden de supporters van vak410 te feliciteren maar laatste fluitsignaal het veld te betreden. om de spelers een strobreed in de weg vooral omdat het nu kón. Niemand heeft ze die dag gelegddusontstekenzedefakkelsenlopenrichtingAjaxspelers'Daarmee dekkinggevendaangewelddadigesupportersdie'hunkansschoonzien'en kort en hevig FeYenoorders slaan'

Pagina33 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 conclusie 7 omdat er niet of nauwe- De uitbarsting van geweld kon mede plaafs vinden werd

Demeestvoordehandliggendemaatregeldiegetrotfenhadkunnenwor- zoals reeds verwoord in den, betreft het stellen en handhaven van normen' aanbeveling4'DepolitietreedtmetnameopbÜhetpasserenvanwettelijke grenzen,maardaaraanvoorafwordengrenzenvanfatsoenenbetamelijk- persoonlijke verantwoordelijk- heid overtreden. Het is en blijft altijd ieders stellen door antwoord te ge- heid, inclusief de spelers, om deze grenzen te u"nopdevraag:wataccepteerjewelofniet?Primairligtechterde dus' om grenzen voor u"r"ni*oordelijkheid bij de organiserende club' Ajax Het auditteam beseft dat acceptabel gedrag te fórmuleren en te handhaven. ditadviesmakkelijkergegevenisdanuitgevoerd.lmmers,waargaanemoti- gedrag? Het feit dat het formule- onele aansporingen o,i"|. in onacceptabel

geweld, Handboek Veiligheid KNVB, wedstriid duideliikheid te geven bii w (Beleidskader bestrijding voetbalvand

Jon ax- F noo rd aanbevelin 5 om duidelijke BVO's en su pportersverenigingen nemen het nitiatief ve ens ook zullen gedragsn orm n te form u leren die de Bvo's rvolg handhaven

conclusie I versterking moeten De politie had, tn overleg met Ajax tijdens de wedstriid ,s te kunnen beperken. aanvragen om de risico van escalatie en confrontatie daar toe Sfeer en de

Pagina34 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 3.3.2.4 Het vervolg

conclusie 9 op het veld hebben Overhandiging van namen van gehoorde personen die de politie aan Ajax, gestaan maar strafrechteliik niet vervolgd worden door ,s

Jon ax - Jon oord aanbeveli 6 ketenPartners op zo'n U ¡twisseling van persoonsgegevens tussen de s dat el ke rtner kan treden overtreders

incident onderling af- Het feit dat Ajax en Feyenoord enkele weken na het en vuurwerk en stemmingsafspraken hebben gemaakt rond spandoeken wedstrijden in de tevens over het spelen van de toekomstige onderlinge stadions, is toe te juichen.

3.4 Audit 4-tal incidenten vrii reizende supporters

3.4.1 Beschrijving incidenten

EenincidentbijGroningen.Feyenoord,eenincidentbijSparta-Heracles, eenincidentbijVitesse-HeerenveeneneenincidentbijAjax-N.E.c. vormdeniedervoorzichgeenredenomeenonderzoekintestellen'Samen warenhetwelvierincidentenmeteenopvallendeovereenkomst:groepen veroorzaken' Voor vrij reizende supporters die onderweg ongeregeldheden onderzoek in te het auditteam was dit een reden om een meer algemeen worden de stellen. wat was de aanleiding en de aard van deze incidenten? maatregelen kunnen maatregelen uit het Beleidskader uitgevoerd en welke worden genomen om herhaling te voorkomen?

maar meer klein- De onderzoeken zijn niet als volledige audit uitgevoerd, rondom de onge- schalig en inventariserend, gericht op de gebeurtenissen een feitenreconstructie regeldheden en de afwikkeling. van ieder incident is gemaakt, deze is getoetst bij de betrokkenen'

3.4.'1.1 FC Groningen ' Feyenoo¡d,2 november 2003

de risicocategorie B Een wedstrijd die voor dit seizoen ingedeeld was in kaarten voor enig risico. Êr gold geen combiregeling. Er waren 600

2003-2004 Pagina 35 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen Feyenoord aan Feyenoordsupporters beschikbaar. Deze kaarten zijn door basis van veel- uitkaarthouders verstrekt. Dit zijn trouwe supporters die op (met pasfoto) bezit vuldig meereizen en goed gedrag een speciale uitkaart ten. óp de wedstrijddag zelf waren er geen kaarten meer te koop' de dag voor de Op basis van verkregeñ informatie hield de politie Rotterdam wedstrijd *àortri¡o de harde kårn supporters in de gaten. op de dag van de de spoorweg- worden zij gesignaleerd bij station Rotterdam Alexander door politie Rotterdam' politie diedit meldt aan de supportersbegeleiders van de DesupportersstappenopdetreinnaarGroningen,depolitieonderneemt vertrek ge- geen actie want de groep gedraagt zich normaal. wel wordt het de spoor- iretd aan de politie in Groningen. Onderweg wordt de groep door 110 perso- wegpolitie in de gaten gehouden. De groep groeit aan tot circa gedronken, n"ñ. O" groep gedraagt zich steeds baldadiger: er wordt alcohol worden lastig ge- gerookt, leblowd, geptast en gekotst en andere reizigers vanwege spooMeg- vallen. Besloten wordt de groep in Hoogeveen, waar ze opbrekingenovermoetenstappeninbussen,samenineenbustezettenen De groep neemt rechtstreeks naar een parkeerplaats in Groningen te rijden. wordt besloten echter de omweg met de trein via Leeuwarden' Vervolgens met een kaartje om de trein in Grijpskerk stil te zetten en de 30 supporters zonder voor de wedstrijd door te sturen naar het stadion. De supporters kaartjewordenopgepaktengeboeidafgevoerdnaarDeKuipinRotterdam politiewet. bevinden op oásis van artikel à van de onder deze supporters arrestantenaf- zich 9 personen met een stadionverbod. ln De Kuip is een en de perso- handelìngseenheid die de identiteit van de personen vaststelt nenfotografeert.TweepersonenwordenaangehoudenVoorbedreigingvan worden door het een politieambtenaar. Deze personen worden vervolgd en personen heeft oM b¡j de KNVB aangemeld voor een stadionverbod. van 69 het verzoek de buigemeester de l"g"u"n. verstrekt aan Feyenoord met groep is voor hun een civielrechtet¡t< itaOionverbod op te leggen. Van deze konden identifi- 28 personen proces úerbaat opgemaakt omdat zijzich niet voor een lande- ."rLn. Feyenoord heeft alle 6g personen vervolgens gemeld later weer lijk stadionverbod bij de KNVB. De KNVB heeft deze verboden niet van toepas- iÁgetrokken omdat de standaardvoorwaarden van de KNVB sing waren. Delersonen hadden geen kaartje gehad voor de wedstrijd en bevonden zich niet in de buurt van het stadion'

3.4.1.2 Sparta - Heracles, 21 november 2003 Vooraf was er Deze wedstrijd was ingedeeld in de A-categorie (laag risico)' tussen de sup- telefonisch overleg geweest tussen de clubs, van animositeit portersgroepen was geen sPrake. 'Ai¡ verrãssing reisden circa 90 supporters van Heracles, waaronder een de avond tiental van de harde kern, per trein af naar sparta Rotterdam. op voordewedstrijdwasernogoverlegmetdehardekerngeweesteniser veel alcohol niet gesproken over de treinreis. Gedurende de treinreis wordt Een tl- gedronken en de supporters gaan zich steeds baldadiger gedragen. op station buis en een ruit worden verniàtd. Nadat de trein was aangekomen op het stati- Rotterdam Alexander krijgt de politie melding van vechtpartijen wordt, uit de on. Later blijkt uit videobeelden dat de groep geprovoceerd zijn is ondui- trein stapt en slaags raakt met een achttal individuen' wie dit van de delijk, ze zijn niet herkenbaar als voetbalsupporter. De bemanning polúiewagen die polshoogte komt nemen, wordt agressief benaderd en met vraagt om assistentie. De politie rukt massaal uit en wordt bekogeld

2003-2004 Pagina 36 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen opgepakt en stenen en flessen. Vervolgens worden 74 Heracles supporters is' Hier afgevoerd naar De Kuip waar een arrestatie-afhandelingseenheid geweld kan worden de personen gefotografeerd en geidentificeerd. openlijk bewijs be- hen niet ten laste worden gelegd omdat daarvoor onvoldoende feiten vast kun- schikbaar is. Het openbaar Ministerie heeft geen strafbare het niet bij zich nen stellen.wel werden 39 supporters geverbaliseerd voor hele groep op een hebben van een identiteitsbewijs. 's Avonds laat wordt de raakt gecharterde trein naar Almelo gezet. onderweg bij Rotterdam Zuid naar ã"n u"n de supporters zwaar gewond omdat er van een viaduct stenen de trein worden gegooid. De dader is niet achterhaald'

Demaandagnadewedstrijdkomendeclub,politieensupportersinAlmelo niet mo- overeen dat de betrokken supporters de eerstkomende uitwedstrijd geldt en dat gen bezoeken, dat er voor elke uitwedstrijd een combiregeling totaalpakket geldt voor de supporters gedragsregels worden opgesteld. Dit een tot het eind van dit seizoen. Heracles heeft geen van de supporters stadionverbod bij stadionverbod opgelegd of aangemeld voor een landelijk deKNVBomdatzijhieronvoldoendemogelijkhedenvoorzag.

3.4.1.3 Vitesse - Heerenveen, 24januari 2004

gen aan in de trein. van FC Zwolle op Á1. O" trein al op de terugweg is, arriveren de supporters politiebusje' onder de het station, zij vallen de politie aan en vernielen een Zwolle-aanhang zijn geen aanhoudingen verricht'

2003-2004 Pagina 37 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen verbaal op- uiteindelijk is tegen negen supporters van Heerenveen proces gemaakt, waarvan vier voor vernielingen en vijf voor het niet opvolgen van een bevel. deze laatste vijf Het oM in Heerenveen, dat de afhandeling verzorgt, heeft

onverbod oPgelegd gekregen.

3.4.1.4 AFC Ajax - N.E.C. 25 januari 2004

Deafgelopenjarenwasditeenwedstrijdmetenigriscio(B-categorie)en jaren incidenten had- een vãrplichtecombi-regeling. Omdat zich die weinig jaar Vorig sei- den voorgedaan liet Amãterdam de wijze van vervoer dit vr'rj' zoenzijnN'E.G.-bussenwelbekogelddoorAjaxsupportersenmedewerkers ver- van N.E.C. hebben met het oog hierop vooraf aangedrongen op een plichte combi-regeling. ln het vooroverleg is N.E.C. verzocht om haar sup- afreizen' porters zo veel rog"tijr per bus naar de Amsterdam Arena te laten dat een be week voor de wedstrijd verneemt de politie Gelderland- Zuid aan de grote groep supporters met de trein wil gaan' Dit wordt gemeld ãpoo*"gpolitie, N.E.C. wordt hiervan niet op de hoogte gebracht. De sup- po*"r, vãn N.E.C. die op de wedstrijddag aankomen bij het station worden 125 personen' samengebracht in de achterste wagon van de trein, in totaal een kaart- deels harde kern. Het vermoeden bestond dat niet alle supporters je voor de wedstrijd hadden en dat er supporters met een stadionverbod mee te reizen' waren. Achteraf bleek er 1 supporter met een stadionverbod paraplu's onderweg waren de N.E.C.-supporters baldadig, ze sloegen met in Amsterdam tegen heiplafond en rookten in de trein. De ME-commandant van de spoor- heeft contact opgenomen met de operationeel commandant bij aan- wegpolitie en heeft besloten meer manschappen in te zetten en Bij aankomst komst op station Duivendrecht een lD-controle uit te voeren. op' op het station rent een deel van de N.E.C.-supporters het metrospoor aangevallen door ME-ers die een N.E.C.-er proberen aan te houden worden ondertus- een kleine veertig N.E.C.-ers. Het treinverkeer wordt stilgelegd. het station toe, sen komen Ajax-supporters vanuit het supportershome naar ennemenstenenenandersmijtwerkvanhetfietspadmee,opzoeknaarde N.E.C'-supporters'Depolitieweetzeeerstnogtegentehouden.Laterko- mendeAjax-supportersviahetspoorhetstationbinnen'DeN.E.C'-suppor- gedreven. Een deel ters zijn in de tussentijd door de ME weer het perron op er vindt een van de N.E.C.-ers en de Ajacieden zoeken de confrontatie, vechtpartijplaats,deinmiddelsversterkteMEgrijptin'Honderdzeventien N'E.c.supporterswordenaangehoudenVoorvernielingenenopenlijkege- weld,zewordenafgevoerdnaarhetpolitiebureauwaarzeopdefotowor- van de ongere- den gezet en worden voorgeleid. Er ziin geen videobeelden geldñeden en dus is het moeilijk om strafbare feiten te herleiden tot ind¡uidu"n'Erwordenlgprocessenverbaalopgemaakt,lSpersonenwor- N'E'C' den door het oM aangemeld bij de KNVB voor een stadionverbod' meldt geen Personen aan de KNVB'

2003-2004 Pagina 38 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen 3.4.2 Beschouwingen' conclusies en aanbevelingen g.4.2.1 Combivervoer en Uitkaart

methode om suppor- combivervoer met omwisselbiljetten is een effectieve zorgt voor supporters- ters gecontroleerd te vervoeren van 'deur naar deur" tussen vijandige supporters- scheiding en voorkomt daarmee confrontaties groepen'CombivervoerisnietverplichtbijeenrisicoGwedstrijd,maar ook toegepast. Besluitvor- wordt wel aanbevolen en in de meeste gevallen moet zorgvuldig ming over het ál dan niet toepassen van combiregelingen Het feit dat zich bij plaatsvinden met weging van alle relevante factoren' Ajax-N.E.c.enkelejarengeenincidentenhebbenvoorgedaan,isgebruikt ook eventuele spanning als argument om het vervoer vrij te geven. Maar te zijn bij de beslissing of tussen beide supportersgroepen oi"nt een factor kan blijven' Het feit dat combivervoer moet worden toegepast of achterwege verplichte combi had vertegenwãàroigers van N.E.C. aandrongen op een zwaalmoetenwordenmeegewogen.Daardoorzoubeterescheidingvan geweest zijn. ook het gebruik supporters en controle over de gio"p mogelijk vanspecialeuitkaarten(FeyenoordenAjaxhantereneendergelijksysteem) trouwe, zich goed ge- geeft controle over de groep bezoekende supporters: dragendesupporterskrijgenhetrechtomnaaruitwedstrijdentegaan'

reizende conclusie 1 zeer effectief ziin in het De combiregeling en de uitkaartregeling kunnen voorkomen van rellen.

reizende s rters aanbevel 1 met een aanhang Naast Ajax en FeYenoord diene n ook andere BVO's, gaan tot invoering die bii uitwedtriiden Problemen veroorzaakt, over te van een ul elin

3.4.2.2 Verplaatsi ngseffecten

Combivervoerenuitkaartse/ecferendegoedwillendesupportersvande kwaadwillende.Deuitkaartendecombiregelingzijnbeideinprincipegoede houdt systemen om goedwillende support wegen' Zij kwaadwillenden niet tegen, want zij zonder toe- zich, bijvoorbeeld zoals verplaatsen - - - stemmingenzonderkaartje,tochnaardespeelstad.Hetvandalismever- mét combiregelin- plaatst zicl.t zo. Ook rond åen aantal andere wedstrijden problemen met los reizende gen die buiten dit onderzoek vallen, ontstonden supporters zonder toegangskaartje'

reizende conclusie 2 voetbalvandalisme ver- Er doen zich v e r p I a ats i n g s effe cte n voor waardoor Voor harde kern sup- houdingsge wus vaker buiten de stadions plaatsvindt. en uitkaartrege- pofters die zich trachten te onttrekken aan combiregelingen dient tn repressief opzicht extra aandacht te

Pagina 39 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 3.4.2.3 lnformatiePositie die uit zill on ongere- De bestrijding van los reizende supportersgroepen geldheden,isafhankelijkvanhetbeschikbaarhebbenvaninformatie.Politie enhunRegionalelntichtingenDienstenmoetendichtopdehardekernzitten worden voorbereid en om tijdig te kunnen onderklnnen welke bewegingen gevolgd en kan gemåaf-t. Op grond daarvan kunnen deze groepen worden gaan of aantoonbaar wan- worden ingegrepen wanneer ze over te schreef orde voorbereiden. VanHeracles-supporterswasnietbekenddatzijpertreinnaarRotterdam zoudengaan'Dezesupporterszijndanooknietbegeleid.Depolitiehadhier geen goede informatiePositie' politie voorzien dat relbeluste Door goede informatie kon de Rotterdamse FeyenoordsuPPorters met de trein was op dat moment nog niet moge wel gevolgd worden en konden uite Ook in Nijmegen was bij de Politie t van N.E.C.-supporters. Actieve infor Ook verede- om supportersgroepen te weerhouden van ongeregeldheden' ling(zuiverderenscherpermaken)vaninformatieencommunicatieoverde aanpak zijn essentieel'

reizende conclusie 3 van belang voor het volgen van Een goede informatiePositie van de politie ,s plannen die er leven A ctieve suppodersgroeqen en het achterhalen van om supportersgroePen te informatie verganng alleen ,s echter niet voldoende van informatie en weerhouden van ongeregeldheden Ook de veredeling communicatie over de aanPak essenúiee/.

reizende aan 2 de po itie met betrekking De org anisatie van de nformatiepositie van nformati e- tot voetb lvand alen moet beter worden nge rlcht (actieve door daa rto e vrij vergarin g -evaluatie -veredelin g en -verstrekkin s) gemaa kte ekwalifi ceerde function arissen

3.4.2.4 SpoorwegPolitie zich in de trein, een se- Anders dan bij auto'S of bussen kunnen supporters reizigers. Bovendien ziin zii mi-openbare ruimte, verstoppen tussen andere mindermakkelijkteisolerenen'aandrkant'tezettenenVormenzesneller de spoorwegpolitie is hierbij een bron van overlast voor anderen. De rol van en de clubs essentieel. Vooral de samenwerking met de regiopolitiekorpsen partijen ontbreken echter is cruciaal. Korte communicatielijnen tussen deze afgestemd en gecom- en afspraken over het optreden kunnen beter worden municeerd.Despoorwegpolitiebeslistopeenonjuistsignaaldatalle lJsselland was niet op Heerenveensupporters ierug moeten. De regiopolitie komen' de hoogte dat er supporters op doorreis door Zwolle informeert voor het begin Zij hadãen dit wel xunnen weten, want de KNVB over het programma. Lo- ván oe competitie alle lokale korpsen en het clV kaalmoetdanweluitgezochtwordenwelkesupportersopdoorreiskomen en/of een overstap maken onderweg naar een speelstad' ookwordenopsporingsmogelijkhedenonvoldoendebenut:devideobeelden

Pagina40 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003-2004 - bij Vitesse- van station Duivendrecht - bij Ajax-N.E.C. - als in Zwolle voor zijn inge- Heerenveen - zijn niet bewaard omdat daar geen verzoeken diend door de Politie.

conclusie 4 reizende ts en B vo Kofte communicatieliinen fussen spoorwegPolitie en regiopolitie worden afgestemd ontbreken en afspraken over het optreden kunnen beter en

V reizende su aanbevelin 3 diene n spoor- ln het kader van de bestriid ng van voetbalva ndalisme ts er diene n wegpolitie en reg ioko rpsen en BVO beter samen te werken t n tegen suppor- heldere afspraken te worden gemaa kt over het optrede Als er vooraf pro ters die t¡¡dens de trei nrels prob lem en vefoofzaken tokorps de spoor' b emen worden verwacht dient h et betreffende reg vla wegpolitie te informeren. Over het bewaren van beeldmateriaal afspraken te worden Gamera's op station diene n praktisc h u itvoerb are aakt.

3.4.2.5 Bestuurlijke ophouding en artikel 2 politiewet

succesvol.

Pagina4l EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003-2004 reizende conclusie 5 Gemeentewet A ftikel 2 van de Polítiewet, aftikel 1 75 (noodbevelen) van de door kunnen succesvo/ worden ingezet om (escalatie van) ongeregeldheden dat met supporfersg roePen te voorkomen Hier dient te worden aangetekend gaat de bestrii- bestuurliike ophouding weinig eNanng besfaaf als het om van voetbalvandalisme

3.4.2.6 Stadionverboden en de standaardvoorwaarden KNVB de civiele Een middel om voetbalvandalen te straffen is het stadionverbod, uitsluiting. De BVO kan een lokaal stadionverbod opleggen en vervolgens bij de KNVB' de betrokkene aanmelden voor een landelijk stadionverbod civielrech- ook het openbaar Ministerie kan personen aanmelden voor een telijk landelijk stadionverbod bij de KNVB als er sprake is van vervolging van een straf- voor een strafbaar feit. Daarnaast bestaat de mogelijkheid opgelegd' rechtelijk stadionverbod dat alleen door de rechter kan worden stadi- uit de gegevens van de vier incidenten blijkt dat het aantal opgelegde van de 348 op- onverboden schril afsteekt tegen het aantal aanhoudingen: gepaktemensenzijner2Tgdaadwerkelijkaangehoudenenhebbeneruit. overeen ãinO"l¡jt 19 een stadionverbod gekregen (5%). Dit contrast komt 2003- met de trend die het CIV waarneemt in het eerste halfjaarverslag met 2004. Het CIV constateert een daling van het aantal stadionverboden gelUkblÜvend 30% vergeleken met de eerste helft2002-2003 b¡j een vrijwel 2001-2002 is aantal aanhoudingen. Vergeleken met de eerste seizoenshelft de daling zelfs 50%.

Hiervoor worden twee oorzaken aangevoerd: aan de Ten eerste daalt het aantal meldingen van het openbaar Ministerie (2003-2004)' KNVB: van 1153 (2001 -2002) via 1043 (2002-2003) naar 599 HetaantalaanhoudingenlagoplSgT(2001-2002),1687(2002-2003)en 1815 (2003-2004)' effec- Ten tweede legt áe KNVB inderdaad steeds minder stadionverboden het precies tief op. oe KNVB zal binnenkort rapporteren om welke aantallen gaatmaaruitmondelingeinformatievandeKNVBenhetclvblijktdater basis van wen- veel voorzichtiger wordt gehandeld, minder beleidsmatig op juridisch' selijkheid uun ã"n passende sanctie en meer strikt formeel te gaan hoe de om inzicht te kr'rjgen in de redenen hiervoor, is het nuttig na richtlijn stadionverboden in de praktijk werkt'

personen die De KNVB legt een landelijk geldend stadionverbod op aan alle van het stadion- worden aangemeld door een club of door justitie. De lengte gerelateerd verbod ¡s minimaat 3 maanden en maximaal 48 maanden en van minimaal aan de zwaarte van de overtreding. wanneer het een verbod persoon in kwestie ook 12 maanden voor een meerderjarige betreft, krijgt de moet een een boete van € 450. Bij het overtreden van het stadionverbod geldboete worden betaald' vrijwillige melding Bij het opleggen van een civiel stadionverbod kan ook een strafrechtelijk met strafveiminOering worden afgesproken. Alleen bij een stadionverbod kan ook een meldingsplicht worden opgelegd' van stadion- ln de praktijk ziet de KNVB meer en meer af van het opleggen ligt in enkele uit- verboden aan aangemelde personen. De reden daarvoor die door spraken van de onafhankelijke beroepscommissie stadionverboden van de de KNVB is ingesteld. Deze commissie toetst (na een bezwaar

2003-2004 Pagina 42 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme seizoen van betreffende persoon) het stadionverbod aan de standaardvoorwaarden recht van de de KNVB. ln deze standaardvoorwaarden wordt gerept van het ontzeggen KNVB (en van clubs) personen de toegang tot het stadion te in wanneer ze'in of buiten het stadion in het kader van een voetbalwedstriid strijd hebben gehandetd met het in deze standaardvoorwaarden bepaalde'' terug Deberoepscommissie draaide het afgelopen seizoen stadionverboden bui- die waren opgelegd aan personen die zonder kaartje waren opgepakt, ten het stadion of ver voor de wedstrijd' naar Een voorbeeld hiervan is dat van de Feyenoordsupporters onderweg Groningen. Daarvan hebben twee personen een landelijk stadionverbod is door get

Werdenvoorheenredelijkvlotstadionverbodenopgelegdwanneerditbe- juridisch leidsmatig wenselijk was, in het seizoen 2003-2004 wordt strikt getoetst òf de standaardvoon¡¡aarden van de KNVB wel van toepassing krnn"n worden verklaard. Daartoe moet er een duidelijke rêlatie bestaan plaats tussen de overtreder en de wedstrijd. Wanneer een onrechtmatigheid ook wanneer vindt ín het stadion tijdens de wedstrijd, is die relatie evident. schreef gaat iemand kort voor of na de wedstrijd rondom het stadion over de de standaard- en tevens een kaartje op zak heeft voor deze wedstrijd, zijn luidt voorwaarden van toãpassing. Artikel 1 van deze standaardvoorwaarden voor een namelijk: "De onderhavige standaardvoorwaarden ziin verbindend een Neder- ieder die in of buiten Nedertand een wedstriid biiwoont waaraan dan wel landse club of een veftegenwoordigend Nederlands elftal deelneemt gebouwen anderszins aanwezig is in of rond het stadion en de biibehorende hierna en terreinen, daaroider begrepen de toegangen en toegangswegen, wedstriid, in totaliteit wel aangeduid ãts 'het Stadion', voor, tiidens of na een als'het Pu- al welke personen h¡"rn" gezamenliik zullen worden aangeduid bliek'." een overtre- De KNVB zelf kijkt nu zelf ook scherper naar de mate waarin gesteld: of de overtreder ding valt onder de standaardvoorwaarden, anders geen stadi- deel uitmaakt van 'het publiek'. ls daar twijfel over, dan wordt er hier een punt, in onverbod opgelegd. ln strikt juridische zin heeft de KNVB naar de de enkele zaken dat personen met een 'twijfelachtig'stadionverbod worden inge- rechter stapten, kregen ze gelijk en moest het stadionverbod trokken.

dat ná hun mel- Het openbaar Ministerie (en soms ook de club) verwachten stadi- ding een stadionverbod volgt. De bedoeling is om met civielrechtelijke met een straf- onverboden veel sneller te kunnen handelen dan mogelijk is voor het oM rechtelijk verbod en ook de justitieketen minder te belasten. procureurs- geldt de volgende afspraak, vastgelegd in een richtlijn van de justitie een sanctie krijgen vanwe- leneraal: alle personen die van politie of bij de te voetbalgerelateerd strafbaar handelen, moeten worden aangemeld niet hetzelfde KNVB. Maar blijkbaar is wat justitie voetbalgerelateerd noemt, KNVB) vindt val- als wat de beroepscommissie (en vooruitlopend daarop de criteria len onder de standaardvoorwaarden' Het gebruik van verschillende verklaart het'gat'tussen de verwachte en de opgelegde stadionverboden'

Pagina43 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003'2004 boetes en werkstraffen.

reizende conclusie 6 middel om voetbalgeweld te Het civiele landeliik geldende stadion verbod a/s uidige formuleringen voorkomen en te bestriiden, kan op basis van de h worden toegepast, te weten bu maar tn een beperkt aantal gevallen effe ctief eden in en rondom het stadion

soms al een stadion- Daarnaast hebben daders (zie het Grijpskerk-incident) verbod zodat andere sancties moeten worden overwogen'

V reizende s aanbevelin 4 ontwikkele n De KNVB moet een ru mere grond voor stadionverboden mogelijk ztln voor aan- Een landeliik stadio nverbod van de KNVB moet rde ongeregeld heden t g ehouden supporters tijden s voetbalgerelatee ren moet mel- ongeacht het bezit van een toegan gsbewijs. Bovend pporters met een stad on- d ng spl icht ku n nen worde n opg elegd aa n su gerelateerd e ongere verbod d e aa ngeho uden worden t¡jdens voetbal heden.

andere grond gevonden De KNVB onderzoekt Op dit moment al of er een kan worden voor het opleggen van stadionverboden' begrip voetbalgerela- Bovendien worOt gewerktãn een definitie van het justitie de KNVB gehanteerd teerd strafbaar handeren die zower door en gaat worden.

3.4.2.7 Stadionverboden en de individuele tenlastelegging

Losvandeinterpretatieenreikwijdtevandestandaardvoorwaardenvande niet bestraft kunnen wor- KNVB doet zich het probleem voor dat individuen denvoorgedragVangroepen'Weliswaarisin2000artikell4lvanhetWet- gewijzigd met het doel de boek van Strafrecht lJpenìi.¡t

Pagina44EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen2003.2004 dat b'rj vrij reizen strafbare feiten uit de vier onderzochte incidenten blijkt of kunnen worden vastgelegd. Het verza- onvoldoende worden vastgelegd individuen, bijvoorbeeld door beelden van melen van bewijsmater¡aaì tegãn en het verbaliseren van overtredingen' camera,s op stations i" g"orrìx"n, laat te wensen over.

reizende conclusie 7 feiten door individuen niet hard Wanneer het OM het begaan van strafbare tot het oPteggen van landeliike sta- kan maken, kan de KNVB niet overgaan dionverboden

v reizende aanbevel 5 al seren van daders moet er dooI Gezi en de noodzaak tot het nd !vidu aandacht gegeven worden aan de de politie b ¡¡ ongeregeld hed en meer van nd ivid uele voetbalvanda- opsporing, aanhoud ng en verbalisenng len

3.4.2.8 Aanbevelingen voor wiizigingen beleidskader

Dealgemeneconclusieluidtdatdebestaandekadersonvoldoendezijntoe- van dìt sesneden op oe aaro P [..1|ffåJ;i bezit van een kaartje) di in het rd vervoer kader is namelijk gericht op toeg van mensen (met een kaartje)' r--:^qÊ ..^^ ¡narii ing over strategieën van ingrij- lnformatie, snelle c treden en het handhaven van de pen zijn nodig voor openbareorde'DerdebewegingenengedragingenVansup- portersisvaakwelbeschikbaar,maardeinterventiestrategieënendecom- municatieoverescalatieenhetcptredenmoetenwordenverbeterd.

reizende conclusie I fspraken over vnl reizende suppor- ln het beleidskader staan nauweliiks verantwoordeliik voor deze fers. Formeel ,s de betaald voetbalorganisatie Deze afspraak geldt voor s uppoñers supporfers (pagina 1 6 beleidskader) tijkt ook te gelden voor vnl reizende die ln georganiseerd verband reizen en supporfers zonder Raaftie al s upporiers. Voor willekeurige relschoppende worden gehouden Het dan niet op rers kan de club niet verantwoordeliik orde waarbii de politie verantwoor- gaat dan om verstoring van de openbare van de BVO komt weer tn delijk ,s voor handhaving' De verantwoordeliikheid desbetreffende supporter deze ofwel beeld nadat door misdragingen van de wel niet in aanmerking komt voor een een stadionverbod krijgt opgelegd dan kaartie voor

seizoen 2003-2004 Pagina 45 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme aanbevelin 6 re¡zende ver- n even wle n wel ke situatie n het beleidskader moet worde aangeg die vrij reizen en ong eregeld antwoordel ¡j k s voor supportersgroePen h eden veroorzaken.

reizende s concrus,e 9 dat de veruoersmaatschappü- ln het beleidskader (pagina 25) ,s opgenomen onder invloed van alcohol of drugs en supporfers zonder vervoersbewiis, het weigeren van personen moeten weigeren Het bt¡ikt dat tn de praktiik veelal niet plaatsvindt. De onder invloed die reizen tn een suppoftersgroeP' overlast en dit leidt soms tot supporfers die onder invloed ztjn, veroorzaken escalatie van

re¡zende rs 7 d e bestaande reg el s om perso nen De vervoersmaatschaPP ijen moeten verkeren strikter h and haven die onder invloed van alcoh ol of dru

reizende conclusie 10

V reizende su aanbevelin I gebruik willen maken van de Signalen dat grote groepen suPporters combiregeling' dienen door de trein, zonder dat er sPrake is van een suPPortersve reniging) aan de betreffende organisatie (politie, BVO of even. NS en de e te worden

aan een A-' B- en C-categorisering De maatregelen die gekoppeld worden vanrisicowedstrijdenz¡n'zeerwisselend.lnhetbeleidskaderisaangegeven datbijCategmoetgelden''verderstaanergeen maatregelenrdtookcombivervoerverplicht,toch kanookvolgeleidskadereencategorieCwedstrijd dat lijkt niet erg logisch en is voor zonder combi zijn en een categorie B met, zoals voorgesteld door de commissie supporters niet begrijpelijk' Maatwerk van met.name B en C Stekelenburg blijft *åï'élÜf, maar de interpretatie leidt tot onduidelijkheid. risico kan zo vel uit etkaailiggen, dat dit

reizende conclusie 11

Ien en worden

seizoen 2003-2004 Pagina 46 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme re¡zende su aanbevel I stge egd Gatego ne A s geen ln het beleidskader dient te worden va strikte toepass ng van risico, categorie c ts h oog nsl GO en kent d us B ts maatwerk. D ¡t d ient n maatrege en en tolerantieg renzen categ one en gemotiveerd en te worden de wedstrijdvoorb ereld¡ ng goed te word ecommuniceerd met de s

3.SWedstrijdbezoekFGTwenteenFGUtrechtd.d.26oktober2003

3.5.1 Beschrijving wedstrijdbezoek eft FC van het modeldraaiboek i Op basis praken met een draaiboek ontwikkeld' Twente eg' kaart- tot veiligheid, organisat¡ betrekking zes weken verkoop, fouillering en controle' or voordewedstrijdvindteenvooroverlegplaatswaarbijiniedergevalde de beide politiekorpsen verte- thuisspelende en bezoekende BVo alsmede genwoordigdzijn.Naasthetvooroverlegvindtereenpaardagenvoorde is door de betrokken wedstrijd nog kort overleg plaats. ln Enschede partnersnoggeenveiligheidsconvenantontwikkeld,maarhierwordtonder-"Ln tussen wel aan gewerkt' DewedstrijdisdoordeburgemeestervanEnschedevastgesteldalsrisico- wedstrijdc'Ditomdat3seizoenengeledenUtrechtsupportersdoordekas- sazijngebroken.Deafgelopen2seizoenenzijndewedstrijdenopeenen- kel spreekkoor na, probleemloos verlopen'

FCUtrechtplaatstvraagtekensbijhetautomatismeWaarmeedezewedstrijd alsC-risicowedstrijdwordtvastg",t"Io.Hetmaatwerkperwedstrijdwo.rdt Besloten wordt door belangrijker gevonden dan de A' B' of C- aanduiding' debetrokkeneVanclubsomdeUtrecht.variant(naastdebussenworden de combiregeling toe te passen' ook een vast aantal auto's toegestaan) op FCUtrechtsupportersruilenomll.00uuropdewedstrijddaghunkaartom bijstadionGalgewaardVooreenparkeerkaarteneentoegangskaart. man De Politie Twente zette 150 Er is ten tijde van deze wedstrijd gesProken in het beleidskader' T afsPraken gemaakt over toleranti ken), zoals aangegeven in het be overinzichtinhetsupportersgedragennietduidelijkofdeAPVaangepast worden opgemerkt dat foto- wordt conform het beleidskader.Teñslotte kan vrijgavedoordepolitievandesupportersmeteenstadionverbodnietmoge- door de BVO' tijk is. Dit uemoeiti¡t

strÜd en informatieoverdracht is z Expertise t' Ook de goed. Tijdens de briefing en evaluatie is goed' inzet van de diverse politie-eenheden goede scheiding van suppor- De fysieke ligging vån het stadion maakt een tersstromenmogelijk.Bijhetstalionisdecontroleopdeaan-enafvoergoed geregeld. Ook de Plaatsing van di De commandokamer wordt gede Twente en zijn mensen enerzijds verband met onderlinge communi als verbindingscentrum van de P

seizoen 2003-2004 Pagina 47 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme daar)'lnzetvandeArrestatieEenheidendeMobileEenheidhebbeneen 4 FC Twente sup- confrontatie op een verkeersplein weten te voorkomen. verder soepel' porters zijn aangehouden. De afvoer van de bezoekers verloopt

de binnenstad Een 40-tal FC Utrechtsupporters bezoekt voor de wedstrijd vanEnschede'ZijwordenopgemerktdoorspottersVandepolitieTwenteen weet aan te houden, is er door vroegtijdig ingrijpen van.dã politie, die 3 auto's de supporters met kaart niets gebãuid. Van de aangehouden personen zijn personen zijn na af- gesommeerd om naar het ðtad¡on af te reizen, de overige loop van de wedstrijd de stad uitgebracht' maar verder dan het aan- ln het stadion komen de stewards af en toe in actie, Binnen de steward- spreken van de supporters komt het niet in deze wedstrijd' grote rol: de stewardor- organisatie speelt het'kennen en gekend worden'een grootste risico g;nisatie weet precies op wie ze moesten letten en wie de supporters z'tjn.

veel met jongeren te Vier mensen (vrijwilligers die overigens beroepsmatig ook dat is ondergebracht bij maken hebben) van ñet preventief supportersproject de wedstrijd in het risi- Balans (eugdwelz'rjnsinsìelling te Twente), staan t'rjdens het project zonodig op- covak. v¡u o" mobiele telefoon is de coördinator van relatie met het veilig- roepbaar. Het supportersproject heeft een volwaardige van supportersproject ook heidsbeleid van de Oun en iolitie. Er is in het kader op de tribunes' Veel ge- duidelijk aandacht voor sfeerverhogende activiteiten op geanticipeerd was zo dat trommel (waar overigens door utrecht supporters Dit heeft een preventief ef- over en weer een trJmmelwedstr'rjd kon ontstaan)' fect op het ontstaan van negatieve spreekkoren'

3.5.2 Gonclusies

opgrondvandegeraadpleegdedraaiboekenendewaarnemingentijdens auditteam de volgende het vooroverleg en op Oå weãstrijdda g zelf , trekt het conclusies: (veiligheidscoördina- 1 ln Enschede wordt door de ketenpartners, de BVO tor,stewardsensociaalpreventiefsupportersproject)goedsamenge- werktbijdevoorbereidingenuitvoeringvandemaatregelendiegenomen en ordel'rjke manier te worden om FC Twente - FC Utrecht op een veilige en na de wedstrijd laten verlopen. De informatievoorziening voor, t'tjdens isadequaat.ErissprakeVanzoveelmogelijkvastemensenwaardoor veel ervaring en zekerheid is ontwikkeld' Betrokkenheidenmotivatievandezemensenisbovendiengroot'

2ookdesamenwerkingtussenFCTwenteendepolitieTwenteenerzijds endeFCUtrecht"nd"politieUtrechtanderzijdsisoverhetalgemeen goed verloPen. AlleenblijkterspraketezijngeweestVaneencommunicatiestoringover Gálgenwaard' de vertrektijd van de FC Utrechtsupporters vanaf

gebouwd is volgens de veilig- 3 Het Arke stadion is een nieuw stadion dat heidseisenvandezetijd,netbuitenhetcentrumvanEnschede.Aparte hoge hekken, aanvoerroute bezoekeis, gescheiden parkeerplekken, veilige schei- grachten, camera's en spãciale wanden zorgen voor een ding van bezoekers en eigen supporters'

seizoen 2003-2004 Pagina 48 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme Doordeaparteparkeerplekenaanvoerrouteishetmogel.tjkdebezoe- veiligheid gunstige inrich- kers snel aan en af te voeren. Door deze voor tingenliggingishetookmogelijkommeteenverhoudingsgewijslage politie-inzet te werken'

4DewedstrijdisvoorafdoordeBurgemeestervanEnschedealseenrisico C-wedstrijdgekwalificeerdmeteenpolitie.inzetvanlS0mensen'Een van het sta- groot deei ván deze politiemensen wordt in de catacomben geval zich incidenten voordoen' dion achter de hand ienouden voor het

er alcohol geschonken voor 5 Hoewel het een risico c-wedstrijd betrof is deeigensupporters.Hetauditteamsteltvastdatderisico-inschatting daarbij behorende landelijk vooraf niet heeft geleid tot toepassing van het vastgestelde regime. lnEnschedeliggendevolgendeoverwegingentengrondslagaanhetbe- schenken van alcohol bui- leid ten aanzien van alcohãlverstrekking: het aanleiding is het in zijn ge- ten het bezoekersvak is toegestaan totdat er heel te verbieden. MetdeleidingvanVakPendebetreffendehoreca-uitbaters(vergun- ninghouders)zÜnafsprakengemaakt.Zijwetendathetschenkenvanal- coholalleenmogelijkblijftalsindebetreffendegelegenhedendezaak opordewordtgehou¿enenhetniettotproblemenleidt..Eenalgeheelal- coholverbodwordtinEnschededusalsstokachterdedeurgehanteerd' Hetauditteamsignaleertdataanhetafwijkenvanhetbeleidskaderook uniforme richtlijn wordt een duidel'rjk nadlel is verbonden: een landelijke hiermeedoorbrokenenditbrengtmetzichmeedaterVoorsupportersin gelden' verschillende stadions verschillende regels

6opverzoekvanFCUtrechtisde(doorTwentezogenoemde)Utrechtse variantopdecombiregelingtoegepast;Utrechtsupporterskondenzowel mochten 70 auto's per auto als per bus náar Ènschede reizen. Maximaal mee'Aanhettoestaanvaneigenvervoerzijnenkeleinhetoogspringen- de risico's verbonden: .Decontroleopdezesupportersisduidelijkminderdanopdesuppor- ters die met de bus reizen; .Erbestaatmeergelegenheidomvoorennadewedstrijdtezienofer ergens anders nog iets te beleven valt' Daar staan ook voordelen tegenover: . de supporters zullen zuinig zijn op hun eigendom; .hetvertrekperautonaafloopvandewedstrijdgaatmeestalsneller dan Per bus.

.DepolitieTwentehanteertalsspelregeldatalsdeautocombigepaard gaatmetongeregeldhedendezeregelinghetvolgendeseizoenniettoege- staan zalworden.

3.5.3 Aanbeveling

Hetverdientaanbevelingafsprakenomtrentdeautocombioptenemenin hetbeleidskader.Daarbijkanoverwogenwordenomhetaldanniettoe- te koppelen aan goed ge- staan van het gebruik ]Îár"n van eigen vervoer drag van de suPPorters'

seizoen 2003-2004 Pagina 49 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme 2003 3.6 Wedstrijdbezoek N'E'C' 'Vitesse d'd'14 december 3.6.1 Beschrijvingwedstriidbezoek

Eindoktoberisereentechnischvooroverleggeweestenbeginnovember N.E.c., politie, gemeente, heeft er een beleidsmatig vooroverleg tussen plaats gevonden' ln het be- Vitesse, oM en de suppórterscoördinatoren leidsmatigeoverlegwordendeoperationeleafsprakenvastgesteldende overleg opnieuw besproken: belangrijkste puntJn van het technische . alcohol- en drugsbeleid; . toegangscontrole; . spreekkoren; . omruilregeling; o vervoer.

Nijmegen is uitstekend' Er is een vast

i Íffi Ï¡1:üï,'3 å"" å""iff :i i :i stappenplaniseenverplichtecombiregelingvoorbezoekerseneenalcohol- beleid geformuleerd.

de tribunes,niet'drooggelegd'' ln afwijking van het beleidskader worden VolgensNijmeegsebetrokkenenwordttochgeschonkenorirdateengrote dupe z'tjn' Mo- g.åp supiorters die zich wel kunnen gedragen anders de evenementenbier ge- menteel wordt op de tribunes van de thuissupporters schonken.Deburgemeesterisvanzinshetalcoholbeleidvooraankomend seizoen aan te scherPen' N.E.C.wijktbij.pr""kko'"nopéénpuntafvanhetlandelijkbeleidskader' de-wedstrijd' namelijk dat N.E.C' ingezet' De ste- iijo"nå de wedstrijd oor de stewards wards reageren daa een tactiek om een aangesproken en de spreekkoren stop ander,meervriendel.rjk,spreekkoorintezetten.Hetsupportersproject de orde op de website en overenthousiast stãtíspråerroren regermatig aan in gesprek met supporters onderling'

Erreizenl0geüniformeerdesupportersbegeleidersmeemetdeVitesse- tnlichtingen Dienst (RlD)' aanhang, inclusief twee mensen van de Regionale in beeld'' Dit is onderdeel van de Arnhemse aanpak'Hooligans Hooligansinbeeldrichtzichopgroepenenindividuenbinnendiegroepen dieeenrolspelenbijhetontstaanvangeweld,deboelopruienenbijrellen regisseurs' op de achtergrond blijven: de zogenaamde BijhetGelredomevin¿toeruilvankaartenvoordebuscombiplaats. veiligheidsmedewerkers ge- supporters moeten een hek door waar zij door geldig legitimatiebewijs' fouilleerd en gecontroleerd worden op een de Vitesse-clubkaart en het omwisselbiljet' Vitesseheeftnieuwebussen.Ditheefteengunstigeffectophetvoorkomen vanvandalismeisdeervaring.ophetterreinvanhetstadioniseenveilig- heidszonegecreëerdvoordeaan-enafvoerroutevanbussennaardebus. jaar goede ervaringen opgedaan. sluis. Met de veiligheidszone zijn vorig Voor het onder controle Het N.E.C._stad¡oí ¡s getegen in net corertpark. gelet op de infrastruc- houden van support"rã ¡. i"r"r bij risicowedstrijden, tuurvandeomgevingvanhetstadion,eenforsepolitie-inzetnodig.

seizoen 2003-2004 Pagina 50 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme Vanuithetcommandocentruminhetstadionwordendegebeurtenissenin gehouden. Er waren geen incidenten het stadion nauwlettend in de gaten die politiebemoeienis noodzaakten'

Hetpolitieoptredenisopgenomeninhetdraaiboek.Voordewedstrijdwor- van een stadionverbod uitge- den namenlijsten (zondei foto's¡ van houders Mobiele Eenheid (ME)' Arresta- reikt aan alle operationele politie-eenheden: tie Eenheid (AE), supporterbegeleiders en overigen' N.E.C. heeft een eigen overigens kr.rjgen stLwards deze lijst niet te zien. hoofdstewards voor elke thuiswed- stadionverbodenti¡st, zonder foto, å¡" o" Doordat veel supporters strijd krijgen *""|. na elke wedstrijd inleveren' "n gesprek hebben gehad met de commis- die een stadionverbod hebben een siestadionverbodenzijndemeestesupportersbekendbijN.E'c.enproject Overenthousiast.

Destewardskr.rjgenviadeKNVBeencertificering'Bovendienwordende stewardsgescreenddoordepolitie(bijzonderewetten)'Ditisvoorhetwer- vrijwilligerswerk. Zodra de ven van stewards eàn prooteåm. Het is vooral hoofdstewardeenvrijwilligerheeftgevondenomstewardtewordenkanhet ingezet kan worden, omdat de soms nog dr¡e maaná"n Jur"n voordat hij/zij screeningdriemaandenkanduren.Sommigevrijwilligershakendanaf.

3.6.2 Gonclusies goed Hoewel de samen- Door alle betrokken partijen wordt samengewerkt' werkinginmiddelseenroutinematigkarakterheeftgekregenzijnallepartijen Alle betrokkenen hebben een r,e"l betrokken bij de voorbereidingen. ook operatio- aantaljaren"é geleden naast de formele verantwoordelijkheden neleafsprakengemaakt'Allebetrokkenpartijenzijntoennagegaanhoezij van de wedstrijd' kunnen bijdragen aan een ordelijk verloop Nijmegenheefteenvoetbalconvenant,eenveiligheidsverklaringvoorhet een wedstrijddraaiboek en een ståo¡o-n de Goffert ( pilot van de KNVB), draaiboek van de Politie' tussen poritie Nijmegen en Arn- De voorbereidingen van en de afstemming hemverlooptgoed.Eriswelgeconstateerddatnietallepolitiemensenopde s' Een be- hoogte waren van het feit datlemand p de hoogte trokkene zegt hierover: "Alle comman dagvaarding' i.v.m. aanhoudingen, voorgeleidingen e motorr'rjder e.d. hiervan niet Het zou kunnen z.rjn, dat oã inoiviouele ME'er, alteveelweet.Datisooknietstriktnoodzakelijk.Hetisinelkgeval dit geen beremmering voor een zo, dat wanneer er iemand wordt aangehouden, goede rechtsgang veroorzaakt"'

Atcohol en drugsbeleid HetlandelijkbeleidskadersteltdatbijeenrisicoC-wedstrijddetribunesen gelegd. Nijmegen wijkt, door het igen suPPorters tijdens de wed- et argument van N.E'C' om toch e 'goede suPPorters' niet de duPe moetenwordenvanhetstriktebeleidvoorrisicosupporters'Hetschenken is opgenomen in het lokaal van evenementenbier voor de thuissupporters convenant.Voorhetvolgendeseizoenzaleeneenduidigalcoholbeleidwor- den neergelegd in het nieuwe convenant'

2003-2004 Pagina5l EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen Hetauditteamsignaleertdataanhetafwijkenvanhetbeleidskadereenna- deelisverbonden:eenlandelijkeuniformerichtlijnwordthiermeedoorbro- kenenditbrengtmetzichmeedaterVoorsupportersinverschillendestadi- ons verschillende regels gelden'

Combiregeling Deuitvoeringvandecombiregelingisconformhetlandelijkbeleidskader. Opmerkin gen kaartverkooP zijn er N.E.C.-suPPorters di Vitessesu PPorters. Overige Verder is er een aantal risicojongeren hebben,.DitheefttemakenmethetSuccesvandeverkoopvanseizoen- kaarten.DeBVokondezejongerennietmeerinhet'eigen.vakkwÜt.

ntrole Ka a ftv e rkooP e n toeg a ngsco gefouilleerd en gecheckt op een Bij VitessesupporterJ is Éeel nauwkeurig gaat snel' geldig plaatsbewijs. Het fouilleren van N'E'C'-supporters

ijk beleidskader. De benadering n de richtlijn van het beleidskader' de spreekkoren slechts kort aan' mede wards van N'E'C"

Stadionverboden Stewardskrijgendestadionverbodenlijstmetfoto'svandepolitieniette zien'N.E.C.heeft"*"ig"nstadionverbodenlijst,zonderfoto,diedehoofd- elke wedstrijd inleve- ,t"-"ij. voor elke thuiswedstrijd krijgen en weer na hebben een gesprek ren. Doordat veet supporters diã ""nitudionverbodzijn de meeste suppor- hebben gehad met ie commissie stadionverboden ters bekend bij N.E.C. en project Overenthousiast'

3.6.3 Aanbeveling

Stadionverboden periodiek overleg te organiseren Het auditteam doet de aanbeveling een tussendepolitieendestewardcoördinatoromdegegevensaftestemmen enteactualiseren.Delijstmetstadionverbodenvandepolitiezoukunnen wordenuitgebreidmetf.oto'somdeherkenningtevereenvoudigen.

l4 maart 2004 3.7 Wedstrijdbezoek PSV'Feyenoord d'd'

3.7.1 Beschriivi ng wedstriidbezoek

DegemeenteEindhovenbeschiktovereenconvenantbetaaldvoetbalsei- zoen2003-2oo4.lnhetconvenantstaannogenkeleactiepuntendiemo- menteel worden oPgePakt' Het betreft: veiligheidsbeleidsplan (door de . de uitwerking van het convenant in een werkgroep integraal veiligheidsoverleg voetbalzaken); van het sociaal pre- . het doorvoeren u"n u"r"ñd"ringen in de organisatie politie en de gemeente); ventief supportersbeleid (door PSV'

seizoen 2003-2004 Pagina 52 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme .hetopstellenVaneenVervoersplanmetdaarinaandachtvooronderan- aanleg bussluis en dere een transferium, parkeerspreiding, mogelijke alternatieveu"ruo"rr*i¡zen(doorPSV'ookpolitieengemeentedenken zo veel mogelijk mee); .hetontwikkelenVaneenrisico-analyseformuliertenbehoeveVaneen politie)' objectieve risico-inventarisatie (door de

verantwoordelijk voor een Binnen de regiopolitie is een zeer gedreven team de gemeentel' goede gang van zaken rondom voetbalwedstrijden in DatstraaltookafopdevoorbereidingvandewedstrijdPSV-Feyenoord. met behulp van Power Het wedstrijddraaiboek wordt op vrijdag 12 maarl commandanten' point gepresenteerd aan de veiantwoordelijk operationele Daarbijwordtveelaandachtgeschonkenaanenkelespecifiekebeleidsuit- ver- gangsiunten, zoals het te hanteren alcoholbeleid en de afgesproken Tevens wordt uitgebreid voersregeling voor de supporters van Feyenoord. van zowel PSV als ingegaan op actuele informatie over de supporters (onder meer op basis van Feyenoord, de te verwachten ongeregeldheden wedstrijden) en natuurlijk de inzet van de eenheden' ""id"r"opdewedstrijddag,t",tdecentralebriefingvanalleeenhedenom09.00 doelstelling bij uur. De briefing is to the point, waarbij vooral de specifieke en het kledingsvoor- optreden, de toterantiegrLnr"n, het bejegeningprofiel gewezen op een zorgvuldi- schrift worden benadruit. Bovendien woidt apart de tafeis liggen formulie- ge administratieve afhandeling van arrestanten. op (55) en een ren met namen van PSV-supporters die een stadionverbod centrumverbod(5)hebben.Vandelaatstegroepzijnookfoto'svoorhanden. 2000 over een apart inge- De politie regio Brabant Zuid oost beschikt sinds is 24 uur per dag tele- richt Regionaal lnformatiepunt Voetbal (Rlv)' Het RIV waar meer fonisch bereikbaar en vooral operationeel bij risicowedstrijden de wedstrijd PSV dan een 'normale' politie-inzet voor nodig is' Voor - door 7 fte die vallen onder Feyenoord bestaat het RIV uit 4 fte, ondãrsteund spoorwegpolitie)' het commando RIV (spotterteams en liaison KLPD worden door PSV 40 Ten behoeve van de wedstrijd PSV - Feyenoord 32 personen vanuit world hoofdstewards en 320 stewards ingezet ãvenals WideSecurity.Eenaantalstewardswordtspeciaalingezetomhetverkeer rondomhetPhilipsstadionteregelen.Degroteinzetvanstewardsdraagt (mede) bij aan de geringe inzet van de politie' van structurele pro- Feyenoord is een ãantaì jaren geleden naar aanleiding blemenmetdesupportersbegonnenmeteenuitkaartsysteem.Declubwil gedrag' alleen nog op pad met supporters van onbesproken de wedstrijd- vanuit het oM is de voetbalofficier en de parketsecretaris.op dagaanwezig.Zehebbendebeschikkingovereen'eigen'ruimteinhetRe- voor giolureau uan de politie. Daarnaast zijn er speciale opvangruimten is om grotere aantal- arrestanten, o¡e zåoanig zijn ingericht dat het mogelijk c-wedstrijden wordt de len arrestanten makkelijk te verwerken. Bij categorie en indien noodzake- intake-ruimte bemand door politie, openbaar Ministerie lijk een deurwaarder namens de KNVB' en waar nodig de voet- Er wordt de AU-procedure (Aanhouden en uitreiken) balsnel rechtprocedure toegepast'

tijdens de wedstrijd in actie De hondenbrigade en de arrestatie-eenheid zijn vak zitten zijn ge- gekomen. zeven Feyenoord-aanhangers die in een PSV circa 100 man vorderd het stadion ie verlaten' De PSV aanhang van

Zuid oost' FC Eindhoven tot de politieregio Brabant Noot'1 Naast psv behoren ook Helmond sport en

PaginaS3 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen 2003'2004 reageerthierop.RuimS0stewardsenbeveiligersvanWWSwetentevoor- geforceerd is, de hele t

3.7.2 Gonclusies een echte De wedstrijd PSV - Feyenoord is in de ogen van het auditteam van de politie best-practice. Het lokale convenant evenals de draaiboeken verder is zijn goed doordacht, helder van opbouw en tot in detail uitgewerkt' en is er sprake de samenwerking tussen betrokken partijen professioneel hart voor de zaak' van een hecht team operationeel verantwoordelijken met van de be- Het stadion heeft een uitstekende infrastructuur. De supporters (dichte) loopbrug het sta- zoekende club lopen zovanaf het perron via een een minimum is dion in, waarbij het zichtcontact met PSV-supporters tot met camera's goed beperkt. Vanuit de commandoruimte in het stadion is zicntopalleplekkeninhetstadionenopdeomgevingrondhetstadion. worden aange- Hierdoor kunnen politie-eenheden en stewards uitstekend stuurd.

het afgezet wordt De politie inzet is met circa 160 fte laag, zeker wanneer het feit dat er sprake tegen het bezoekersaantal (ruim 36.000 bezoekers) en grote inzet van ste- is van een risicowedstrijd. wat hierbij meespeelt is de gunstige ligging van wards (inclusief beveiliters van WWS) door PSV, de in vredestenue voor het stadion en de slimme inzet van de ME, namelijk ook risico met zich mee: bij reguliere taken. Het laatste brengt overigens wel een voordat (oñverwachte) ongeregeldheden moet eerst worden'omgehangen' gezien de kan worden opgetrede-n en dat kost tijd. Dit risico is acceptabel bovengenoemde zaken' het bejegeningprofiel van Er wordt door het politiekorps veel nadruk gelegd op depolitieambtenaarendatistezien,wanthet(preventief)optredenvande politie is rustig en vriendelijk. lnforma- be politie kan bij risicowedstrijden gebruik maken van een Regionaal geautomatiseerd systeem 'Heb- tiepunt Voetbal (RtV), waar oi onderlijk ""nL ter plekke kun- bes voetbal' leen eiénis van het EK 2000) de commandanten ze tevens op kunnen nen worden voorzien van relevante informatie en waar muteren.

heeft De veiligheidsorganisatie in het stadion is prima' De veiligheidscoördinator collega's en een de touwtjes strak in handen en kan terugvallen op ervaren de be- grote gróep gemotiveerde stewards. Daarnaast heeft de coördinator Icnirxing ovèr ingehuurd professioneel beveiligingspersoneel. met talloze came- Het stadion heeft een uitstekende beveiligingsinfrastructuur de gaten worden gehou- ra,s. Hierdoor kan elke plek in en buiten het stadion in den. zorgen voor een opmerkelijk is dat Psv ook de verkeersregelaars levert die goede verkeersafwikkeling bij het stadion'

2003-2004 Pagina 54 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen Tolerantiegrenzen geschonken in het stadi- Er wordt t'rjdens de risico c-wedstrijd geen alcohol PSV het landelijk on (behoudens de besloten ruimten) en daarmee volgt beleidskader voetbalvandalisme'

aan een toegangskaart zijn gekomen'

eigen staPPenPlan.

bij de aansprakelijkheid en verantwoordelijkheden'

fot s/of ' ..^^^^.¡ i^ ,,ar¡anc hc een mool voorbeeld De wedstrijd PSV - Feyenoord is volgens het auditteam bij risicowedstrijden' hoe een wedstr'rjdorganisatie er uit zou moeten zien

d'd'28 maart 2004 3.8 wedstrijdbezoek HFC Haarlem - stormvogels Telstar

3.8.1 Beschrijving wedstrijdbezoek geen veiligheidsconvenant ln Haarlem is door de betrokken partners nog ontwikkeld,maarwordendenotulenvandecommissieAlgemeneZaken, diehetvoetbalvandalismeevalueren,gebruiktalsconvenant. WatopvaltbijhetvooroverlegisdatdedraaiboekenvandeBVo'sende over het te politie niet wárden besproken. verder is er weinig informatie verwachtensupportersgedragendewijzewaaropopgetredenzalwordenbij is C risico' in ver- eventuele ongàiegetOná¿en. De status van de wedstrijd in aangrenzende gemeenten band met rivaliteit tussen de 2 verenigingen die jaar geleden. Risico- zitten en het uit de hand lopen van deze wedstrijd 2 wedstrijdenspeeltHaarlemaltijdopzondag.Haarlemverwachttussende gedragen de supporters zich tot nu 1500 en 1aOd supporters. Dit seizoen . De politie is aanwezig toe goed en er wordt deze keer ook geen ME ingezet' met4Sfteplusnogondersteuningvanl0ledenvanhetJTT(JeugdToe- zicht Team).

2003-2004 Pagina 55 EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen kunnen via losse verkoop Haarlemsupporters hebben een seizoenkaart of aandekassaeenkaartjekopen.HaarlemwerktnietmetdeTicketbox'ln van de wedstrijd piin"¡p" kunnen alleen i¡""rier supporters voor aanvang nogeenkaartjekopen,maaraangezienhierverdergeencontroleiskanhet Telstar op deze manier nog Oeãt zi.¡n dat ook supporters van Stormvogels probleem om aan stewards te aan een kaartje romàn. Haarlem heeft een komen.Zehebbennu3lstewards,maarzoudenergraag40willenhebben' HaarlemkrijgthulpvanAjaxb.rjdeopleidingvandestewards,nudeKNVB daar mee gestoPt is.

is vrij slecht' Er is geen par- De infrastructuur bij het oude Haarlem stadion keergelegenheidenbezoekersparkerenallenineenwoongebied.Aande leeg vak en daarnaast weer NoordzijJe zit de harde kern met daarnaast een hetvakvandebezoekendesupporters.Devakkenzijngescheidendoor traliehekken. BijallewedstrijdenvanHaarlem(A,BofCcategorie)isvanluurvoorde wedstrijdtotmeteennadewedstrijdeenalcoholverbodinhetstadion' scheidsrechters besproken' De tolerantiegrenzen spreekkoren zijn met de Erwordtoverhetalgemeennietingegrepen.Hetstilleggenvaneenwed- strijd schept zijn eigen problemen'

DeStormvogelsTelstarsupportersmogenvrijreizendnaarhetstadionko- men ondanks de C-risico status van de wedstrijd' ongeveereenuurvoordewedstrijdverzamelendeStormvogelsTelstar- t het een paar suplorters zich aan de korte zijde va aarlem' Politie maal bijna tot een confrontatie met d rs en houden en stewards bevinden zich tussen de zegescheiden.Tijdensdewedstrijdwordtermetstenengegooidenworden proberen de groepen elkaar weer er fãrkets afgestoken. ook na de wedstrijd de poritie en stewards af- aan te vailen, maar ook dit wordt succesvor door stadion de politie b'tj de gehouden. De stewards assisteren tot ver buiten het ãfuo"t van de Stormvogels Telstarsupporters'

3.8.2 Gonclusies

Con seque nties C-categorie Haarlem als een risico c- De wedstrijd is vooraf door de Burgemeester van wedstrijdgekwalificeerd,maardeverwachtingwasdateenC.risiconietecht om de wedstr'tjd in noodzakelijk meer was. De argumenten die zijn aangevoerd de C-categorie onder te brengen zijn: . het is een streekderbY en gelopen supportersconfrontaties . een paar jaar geledeà hebben uit de hand plaats gevonden'

geleid tot toepassing ln ieder geval heeft de c-risico-inschaling vooraf niet regime' van het ãaarbij behorende landelijk vastgestelde gebleken dat bijzondere Noch uit het draaiboek, noch uit de politie-inzet is Voorzorgmaatregelenzijngenomenomsupportersconfrontatiestevoorkomen. in de omgeving van ook was er geen sprarå uán alcoholverkoop-verbod ""n drie uur voor tot een uur na de het stadion en het droogleggen van het stadion wedstrijd. overgelaten om naar be- Verder ontbreekt het'if what' scenario. Te veel wordt biedt nauwel'rjks mogelijk- vind van zaken te handelen. De organisatiestructuur hedenomprofessioneelopteschalen'Vanafspraken,b.tjvoorbeeld:wie

PaginaS6EindrapportAuditteamVoetbalvandalismeseizoen20oS.20o4 en zij geih- vertegenwoordigt de driehoek, waar k e afdoening formeerd en hoe communiceren zij, is van arrestanten is in het draaiboek zeer

Samenwerking stewards ) goed sa- ln Haarlem wordt door de BVO (veiligheidscoördinator, mengewerktbijdevoorbereidingenuitvoeringvandemaatregelendiege- Telstar op een veilige en no|.lìãn worden om HFC Haarlem - stormvogels voor' tijdens en ordelijke manier te laten verlopen. De informatievoorziening nadewedstrijdisadequaat.Erissprakevanzoveelmogelijkvastemensen waardoor veel ervaring en zekerheid is ontwikkeld' politie Haarlem is goed verlopen. De samenwerking tusJen de BVO en de ookdebegeleidingeninformatieverstrekkingVanzoweldepolitiealsde prima' beide BVO's naar het auditteam toe is

gecheckt op een geldig plaatsbewijs' lleerd' Ondanks het fouilleren zijn er le fakkels en wat vuunrverk ontstoken en is er met stenen gegooid' plaatsvindt, sluit niet uit dat supporters De wijze waarop Oe tãeiangscontrole met een stadionverbod worden toegelaten'

lnfrastructuur HetHaarlemstadioniseenoudstadionmeteengebrekkigeinfrastructuur. geen gescheiden parkeer- Er is geen aparte aanvoerroute voor bezoekers' geen grachten, en geen specia plekken, r Len veitigã scheiding van bezoekers en van supporters van Stormvogels Telstar politie en de stewards' Ook de blemen op en vragen grote iñzet van de kern plaatsing van zowel hãt bezoekersvak als het vak lege aan dezelfd e ziide, gescheiden door tr supporters porters tribune, vraagt om moeilijkheOen ni¡ deze wedstrij kkels en blijken in het bezit te zijn'van á kleine stenen 'o'n Telstar opgegooid' 2 knallers) en dit wordidan ook de kant van Stormvogels DevraagisofdezestenenenVuurwerkhetgevolgzijnvangebrekkigfouil- achter het stadion zijn bin- leren of dalzetijdens de wedstrijd via de tralies nengebracht door derden'

PolitieoPtreden overtredingen van supporters Voor, tijdens en na de wedstrijden zijn meerdere alcohol, stenen gooien, vuur- geconsiateerd. wij noemen hier het nuttigen van politieoptreden heeft een confron- werk afsteken en een steward aanvallen. Het voorkomen en is in dit opzicht tatie tussen de twee supportersgroepen kunnen geslaagdtenoemen.Echteromdatscenario'svoorhetbestrijdenvanrellen gehandeld en er z.tjn geen sup- ontbreken, is er vooral naar bevind van zaken porters van Haarlem en Stormvogels Telstar aangehouden' SamenmetstewardswasdepolitieterplaatseinhetstadionwaarHaarlem supportersmetstenengooiden'GezamenlijkwerdendesupportersVanhethek teruggdaanverwijderd.Vangerichteactiviteitenvande politiendestenengooierstekomenisnietsgebleken,stadi- terw'rjt de enige reóhçaardiging is dat politie in het on aanwezig is'

seizoen 2003'2004 Pagina 57 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme Buiten stadion oPtreden sfewards weg opgetreden' De De stewards zijn ver buiten het stadion op de openbare en rondom het stadion' terwijl BVO is verantwoordelijk voor de openbare orde in de openbare orde in de de politie verantwoordLtüt ¡, voor de handhaving van opånnare ruimte rond het stadion (zie pag' 39 Beleidskader)' groep stewards zo ver van Het is niet alleen onverstandig om een ongeordende maar ook onwettig omdat bij het stadion als'ordehandhavãr'te laten optreden, confrontaties(metgewonden)gauwsprakezalkunnenzijnvan'openlijkege- weldpleging'.

lnvergel.rjkingmetdeandererisicoG-wedstrijdendiedoorhetauditteambe- een vrijblÜvender ka- zocht zijn heeft het veiligheidsbeleid rond deze wedstrijd rakter: .DerisicoC-inschalingheeftnietgeleidtottoepassingvanhetdaarb.tjbeho- vastgelegd; rende regime dat in het landelijk beleidskader is betrokken organisaties rond . Een lokaal convenant waarin afspraken van de het veiligheidsbeleid zijn vastgelegd ontbreekt; . Er is geãn,if what'scenario voor het ingrijpen bijongeregeldheden.

3.8.3 Aanbevelingen

Het auditteam doet de volgende aanbevelingen: van het daarbij behoren- . Laat de c risico-inschaling leiden tot toepassing delandelijkvastgestelderegimeendepreventievemaatregelentene- verbod in de men die rroren oij de c-risicostatus waaronder alcoholverkoop het stadion drie uur voor omgeving van hei stadion en het droogleggen van tot een uur na de wedstrijd' door middel van identi- . zorgvoor een adequate controle op stadionverboden teitscontrole. zijn onder meer het . De infrastructuur behoeft verbetering; aandachtspunten in het stadion' pad achter de Noordtribune en de video- en omroepinstallatie van een . steleen ontruimingsplan op voor bommeldingen en het staken spreekkoren een reële wedstrijd, waardooi optreden tegen onwenselijke oPtie wordt' is noodzakelijk' waar- . Een betere taakafbakening tussen politie en stewards moet zijn tot ordebe- bij de inzet van stewards buiten het stadion beperkt identiteitsbewijzen' waarder, fouilleerder en controleur van kaarten en uit te werken' ln een . Het verdient aanbeveling het veiligheidsbeleid verder de betrokken orga- lokaal convenant dienen de onderlinge afspraken tussen die (ook) in het po- nisaties te worden vastgelegd. Verdere aandachtspunten het politieoptreden b'tj litiedraaiboek thuishoren zijn het 'if whaf scenario voor ongeregeldheden,waarbijondermeeraandachtmoetzijnvoornoodbeve- len, noodverordeningen en bestuurlijke ophouding' (eerder) wordt overgegaan . Voorts is bij ongeregLtOneOen van belang dat er (eerder) aanhouden van suppor- tot aanhouáingán van supporters. Van het ters gaat een belangrijke voorbeeldwerking uit' het oM nader te worden Het vervolg op aanñoudingen dient in overleg met uitgewerkt en vastgelegd'

mening van het auditteam Het realiseren van deze aanbevelingen kan naar de bij risicowedstr'tjden' bovendien leiden tot een vermindering van politie-inzet

seizoen 2003-2004 Pagina 58 Eindrapport Auditteam Voetbalvandalisme