Wisselwerking Vlaams-Brabant en Brussel

Steunpunt Sociale Planning Inhoud Pendel Pendel

Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie

(deel)gemeenten (deel)gemeenten II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Profiel Profiel Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel Omvang en evolutie evolutie en en Omvang Omvang

Steunpunt Sociale Planning Het stadsgewest

Pendel agglomeratie* rest stadsgewest provinciegrenzen 'brede rand' ASSE TERNAT Vlaams-Brabant

(deel)gemeenten WEZEMBEEK-OPPEM

TERVUREN SINT-PIETERS-LEEUW BEAUVECHAIN GREZ-DOICEAU SINT-GENESIUS-RODE HALLE RIXENSART Profiel WAVRE WATERLOO

TUBIZE CHAUMONT-GISTOUX ENGHIEN BRAINE-LE-CHATEAU LASNE BRAINE-L'ALLEUD OTTIGNIES-LOUVAIN-LA-NEUVE

SILLY ITTRE

Waals-Brabant Henegouwen

* Dit is de morfologische agglomeratie, aangepast aan de gemeentegrenzen: wanneer minstens 50% van de bevolking in de morfologische agglomeratie woont Kaart: Steunpunt sociale planning (de aaneengesloten bebouwing rond Brussel), wordt de gemeente tot de agglomeratie gerekend. Bron data: Luyten & Van Hecke (2007) Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Inhoud Pendel

Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie

(deel)gemeenten II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Profiel Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Verhuisbewegingen brede rand Periode 2008-2012 Pendel Migraties inwijking uitwijking migratie - jaarlijks saldo migratie- saldo per 1.000 inwoners met buitenland 26.707 22.637 4.070 1,47 met België 100.815 88.031 12.784 4,60 waarvan Brussels Gewest 66.222 33.114 33.108 11,93 (deel)gemeenten waarvan rest Vlaams-Brabant 9.792 16.049 -6.257 -2,25 waarvan rest Vlaams Gewest 15.226 22.195 -6.969 -2,51 waarvan Waals Gewest 9.575 16.673 -7.098 -2,56 binnen de brede rand 116.021 116.021 - - tussen gemeenten 47.865 47.865 - - Profiel binnen gemeenten 68.156 68.156 - - totaal 243.543 226.689 16.854 6,07

geboortes sterfte natuurlijk jaarlijks aangroei saldo per 1.000 inwoners brede rand 29.012 24.216 4.796 1,73

Omvang en evolutie en Omvang Kleine verschillen tussen de jaren Steunpunt Sociale Planning Evolutie op lange termijn

Pendel Migratiesaldo en inkomensevolutie, 1954-2012

25

20 1,2

15

(deel)gemeenten 10 1,1

5

0 1

Profiel -5

-10 0,9 aangroei (per 1.000 inwoners) 1.000(per aangroei verhouding tot inkomen in Brabant in inkomen tot verhouding -15

-20 0,8 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 migratiesaldo inkomen

Omvang en evolutie en Omvang Ook in andere grote steden Steunpunt Sociale Planning Inhoud Pendel

Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie

(deel)gemeenten II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Profiel Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Leeftijd en gezinspositie: jonge gezinnen

Migranten van Brussel Migranten naar Brussel Pendel 2008-2012 2008-2012 100 100 90 90 80 80 70 70 60 60 50 50 leeftijd leeftijd 40 40 30 30 20 20 10 10 (deel)gemeenten 0 0 1.200 800 400 0 400 800 1.200 1.200 800 400 0 400 800 1.200 aantal personen aantal personen mannen vrouwen mannen vrouwen

Netto bevolkingsaangroei via Brussel Profiel 2008-2012 100 90 80 70 60 50 Verjonging van leeftijd 40 30 de brede rand 20 10 0 1.200 800 400 0 400 800 1.200 aantal personen Omvang en evolutie en Omvang mannen vrouwen

Steunpunt Sociale Planning Nationaliteit bij geboorte

Pendel 60

50 Nationaliteit bij geboorte

40 België Noord- en West-Europa

30 Oost-Europa

(deel)gemeenten Zuid-Europa

20 Maghreb en Turkije

% van% de netto-instroom Andere

10 Profiel

0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Alle (vroegere) nationaliteitsgroepen: jonge gezinnen Suburbanisatie van jonge gezinnen: niet langer enkel Belgische origine Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Socio-economisch profiel

Pendel Inkomenskwartielen (België: elk kwartiel 25%), 2007-2010

inwoners van Brussel 41% 23% 17% 19%

verhuizers van Brussel naar de brede rand 29% 22% 23% 26%

inwoners van de brede rand 18% 21% 25% 36% (deel)gemeenten verhuizers van de brede rand naar Brussel 38% 21% 22% 19%

0-25p 26-50p 51-75p 76-100p Profiel

saldo 40% Weinig verschillen tussen de jaren 30% Ook niet-Belgen bij geboorte: 20% hogere inkomensgroepen 10%

0%

Omvang en evolutie en Omvang 0-25p 26-50p 51-75p 76-100p

Steunpunt Sociale Planning Inhoud Pendel

Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie

(deel)gemeenten II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Profiel Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Verschillen tussen (deel)gemeenten Pendel Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2008-2012) per 1.000 inwoners 17,4 - 30,1 12,0 - 17,3 6,6 - 11,9 Meise 3,4 - 6,5 Merchtem Grimbergen Kampenhout 0,1 - 3,3 Vilvoorde (deel)gemeenten Steenokkerzeel -2,7 - 0,0 Asse Wemmel Affligem Machelen Brede rand: 11,9 Text Kortenberg Zaventem Ternat Liedekerke Aantal Dilbeek Wezembeek- Oppem Kraainem

Profiel 1.200 Lennik immigraties Sint- Pieters- Drogenbos Huldenberg Leeuw emigraties Gooik Overijse Linkebeek Hoeilaart Beersel Sint- Genesius- Pepingen Halle Rode

Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Verschillen tussen (deel)gemeenten

Pendel Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met Brusselse gemeenten (2008-2012) per 1.000 inwoners per 1.000 inwoners 6,1 - 8,7 6,1 - 14,7 3,1 - 6,0 3,1 - 6,0 1,6 - 3,0 1,6 - 3,0 Meise Meise 0,1 - 1,5 Merchtem 0,1 - 1,5 Merchtem Grimbergen Kampenhout Grimbergen Kampenhout -3,0 - 0,0 Vilvoorde -1,1 - 0,0 Vilvoorde Steenokkerzeel Steenokkerzeel Brede rand: 2,3 Asse Wemmel Brede rand: 2,3 Asse Wemmel Affligem Machelen Affligem Machelen Text Kortenberg Text Kortenberg Zaventem Zaventem Ternat Ternat Elsene, Etterbeek, Liedekerke Ganshoren, Jette, Liedekerke Dilbeek Dilbeek Oudergem, Sint- Wezembeek- Koekelberg, Wezembeek- Oppem Oppem Lambrechts-, Kraainem Sint-Agatha-Berchem en Kraainem Sint-Pieters-Woluwe, Lennik Tervuren Sint-Jans-Molenbeek Lennik Tervuren Ukkel en Watermaal- Sint- Sint- Pieters- Drogenbos Huldenberg Pieters- Drogenbos Huldenberg Leeuw Leeuw Bosvoorde Gooik Overijse Gooik Overijse

(deel)gemeenten Linkebeek Hoeilaart Linkebeek Hoeilaart Beersel Sint- Beersel Sint- Genesius- Genesius- Pepingen Pepingen Halle Rode Halle Rode

Kaart: Steunpunt sociale planning Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning

per 1.000 inwoners per 1.000 inwoners 6,1 - 19,5 6,1 - 18,1 Profiel 3,1 - 6,0 3,1 - 6,0 1,6 - 3,0 1,6 - 3,0 Meise Meise 0,1 - 1,5 Merchtem 0,1 - 1,5 Merchtem Grimbergen Kampenhout Grimbergen Kampenhout -0,6 - 0,0 Vilvoorde -1,9 - 0,0 Vilvoorde Steenokkerzeel Steenokkerzeel Brede rand: 2,6 Asse Wemmel Brede rand: 2,4 Asse Wemmel Affligem Machelen Affligem Machelen Text Kortenberg Text Kortenberg Zaventem Zaventem Ternat Ternat Evere, Liedekerke Anderlecht, Liedekerke Dilbeek Dilbeek Schaarbeek en Wezembeek- Sint-Gillis en Vorst Wezembeek- Oppem Oppem Sint-Joost-ten-Node Kraainem Kraainem Lennik Tervuren Lennik Tervuren Sint- Sint- Pieters- Drogenbos Huldenberg Pieters- Drogenbos Huldenberg Leeuw Leeuw Overijse Gooik Overijse Gooik Linkebeek Hoeilaart Linkebeek Hoeilaart Beersel Sint- Beersel Sint- Genesius- Genesius- Pepingen Pepingen Halle Rode Halle Rode

Kaart: Steunpunt sociale planning Kaart: Steunpunt sociale planning

Omvang en evolutie en Omvang Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning

Steunpunt Sociale Planning Ruimtelijke verschillen naar profiel Pendel Leeftijd en gezinspositie: algemeen jonge gezinnen Origine, socio-economisch profiel: grotere verschillen

Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2007-2010) naar inkomenskwartielen per 1.000 inwoners 14,6 - 24,0

(deel)gemeenten 10,1 - 14,5 6,6 - 10,0 Meise 4,1 - 6,5 Merchtem Grimbergen Kampenhout 2,5 - 4,0 Vilvoorde Steenokkerzeel Brede rand: 11,9 Asse Wemmel Affligem Machelen Text Kortenberg Profiel Zaventem Ternat aantal Liedekerke Dilbeek 100 Wezembeek- Oppem eerste kwartiel Kraainem Lennik Tervuren tweede kwartiel Sint- Pieters- Drogenbos Huldenberg Leeuw derde kwartiel Gooik Overijse Linkebeek Hoeilaart vierde kwartiel Beersel Sint- Genesius- Pepingen Halle Rode

Kaart: Steunpunt sociale planning

Omvang en evolutie en Omvang Bron data: KSZ DWH AM&SB

Steunpunt Sociale Planning Ruimtelijke verschillen naar profiel Pendel Leeftijd en gezinspositie: algemeen jonge gezinnen Origine, socio-economisch profiel: grotere verschillen

Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2007-2010) naar arbeidsmarktpositie per 1.000 inwoners 14,6 - 24,0

(deel)gemeenten 10,1 - 14,5 6,6 - 10,0 Meise 4,1 - 6,5 Merchtem Grimbergen Kampenhout 2,5 - 4,0 Vilvoorde Steenokkerzeel Brede rand: 11,9 Asse Wemmel Affligem Machelen Text Kortenberg Profiel Zaventem Ternat aantal Liedekerke Dilbeek 160 Wezembeek- Oppem Kraainem werkend Lennik Tervuren Sint- werkloos Pieters- Drogenbos Huldenberg Leeuw inactief Gooik Overijse Linkebeek Hoeilaart Beersel Sint- Genesius- Pepingen Halle Rode

Kaart: Steunpunt sociale planning

Omvang en evolutie en Omvang Bron data: KSZ DWH AM&SB

Steunpunt Sociale Planning Inhoud Pendel

Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie

(deel)gemeenten II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Profiel Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Werkpendel Pendel Pendelaars naar Brussel: 381.394 Meer dan 1/5 uit brede rand Pendelaars vanuit Brussel: 63.216

(deel)gemeenten Bijna 2/5 naar brede rand (vooral luchthavenregio) Profiel Netto bijna 60.000 pendelaars van brede rand naar Brussel (ondergrens) Omvang en evolutie en Omvang

Steunpunt Sociale Planning Schoolpendel Onderwijs Vlaamse Gemeenschap Onderwijs Vlaamse en Franse Pendel Gemeenschap 30.193 30.193 Brussel Brussel 729 729 621 3.905* 3.343 26.941* 621 7.610 1.103 Waals Vlaams Gewest Waals Vlaams Gewest Gewest (excl. brede rand) Gewest (excl. brede rand) 3.343 2.773 5.187 2.773 5.187 (deel)gemeenten brede rand 8.702 brede rand 8.702 65.760 65.760

*geëxtrapoleerd cijfer op basis van de instroom uit het hele Vlaams Gewest naar het onderwijs van de Franse gemeenschap en de instroom uit de brede rand en de rest van het Vlaams Gewest naar het onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Profiel Netto 4.267 leerlingen van brede rand naar Brussel

Stijgend aantal leerlingen in Brussel: exclusief door groei leerlingen uit Brussel Stijgend aantal leerlingen in brede rand: vooral door groei leerlingen uit brede rand

In Brussel: 83% Franstalig onderwijs

Omvang en evolutie en Omvang Netto 23.598 leerlingen van brede rand naar Brussel Steunpunt Sociale Planning Pendel voor welzijnsvoorzieningen

Pendel -Voorschoolse kinderopvang Woonplaats van de kinderen? -> enquête bij voorzieningen Kind en Gezin

5.432 Brussel 145 67 160 1.072 164 (deel)gemeenten Waals Gewest Vlaams Gewest (excl. brede rand)

362 242 722 Profiel brede rand 5.639

Enkel Nederlandstalig aanbod; Franstalig aanbod: alleen richting Brussel Nederlandstalig + Franstalig aanbod in Brussel: ±33% van de 0-2 jarigen Brede rand: 36% (Vlaams Gewest: 40%) -Andere welzijnsvoorzieningen

Omvang en evolutie en Omvang Stroom richting Brussel, vaak beperkt aanbod

Steunpunt Sociale Planning Enkele conclusies

Pendel Pendel Bevolkingsgroei in de brede rand door instroom uit Brussel Groter dan in vorige decennia, veel kleiner dan vóór de crisis van de jaren ‘80

Nog steeds vooral jonge gezinnen Meestal hogere inkomens (zeker t.o.v. Brussel), werkend Steeds meer verhuizers van niet-Belgische origine ~ demografie van Brussel (deel)gemeenten (deel)gemeenten –> eveneens jonge gezinnen, hogere inkomens dan blijvers –> nu ook middenklasse van niet-Belgische origine

Profiel Profiel Ruimtelijke verschillen ~ profiel van de (deel)gemeente

Sterke uitstroom naar Brussel voor werk en onderwijs Signalen van verminderde uitstroom -> capaciteit Ook voor welzijnsvoorzieningen: uitstroom naar Brussel Vaak bepekt (Nederlandstalig) aanbod in brede rand én in Brussel Omvang en evolutie evolutie en en Omvang Omvang

Steunpunt Sociale Planning Wisselwerking Vlaams-Brabant en Brussel

Steunpunt Sociale Planning