T.C. BAŞBAKANLIK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI DİN HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

HİZMETE ÖZEL

ANKARA-2015

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ...... 9

I. BÖLÜM İRŞAT HİZMETLERİ

İRŞAT HİZMETLERİ ...... 13

A- VAAZLAR...... 14 1- Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı...... 14 2- Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı...... 22 3- Vaaz Eden Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı ...... 22 4- Vaaz Tipi Bilgileri...... 23 5- Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı...... 24 6- Üçer Aylık Vaaz Dönemlerine Özel Konu Belirlenmesi...... 25

B- HUTBELER...... 25 1- Hutbe Konularıyla İlgili Veriler...... 26 2- Hutbe Hazırlayanlarla İlgili Veriler...... 32 3- Hutbe Hizmetlerinin Geliştirilmesine Yönelik Çalışmalar ...... 33

C- SOHBET, KONFERANS, PANEL, SEMPOZYUM, SEMİNER VE RADYO-TV PROGRAMLARI... 34 1- Faaliyetlerin Türü ile İlgili Veriler...... 34 2- Faaliyetlerin Konularıyla İlgili Veriler...... 34

D-2014 YILI KUTLU DOĞUM HAFTASI FAALİYETLERİ...... 40 1- Başkanlık Merkezince Gerçekleştirilen Faaliyetler...... 40 2- Taşra Teşkilatınca Gerçekleştirilen Faaliyetler...... 42 3- Yurt Dışında Gerçekleştirilen Faaliyetleri...... 45 4- Basında Kutlu Doğum...... 47 2014 Yılı Kutlu Doğum Haftasının Genel Değerlendirmesi...... 48 DİN HİZMETLERİ RAPORU

E- RAMAZAN AYI İRŞAT HİZMETLERİ ...... 48 1- Başkanlık İrşat Ekipleri...... 48 2- Eğitim Merkezi Personelinin Görevlendirmesi...... 50 3- Ramazan Ayında Ülke Genelinde Okutulan Hutbeler...... 51

F- İHTİDA İŞLEMLERİ...... 51

II. BÖLÜM CAMİ HİZMETLERİ

CAMİ HİZMETLERİ...... 55

A- CAMİLERİN AÇIK TUTULMASI...... 55 1-İl Müftü Yardımcıları İstişare Toplantısı ...... 56 2- Bilgilendirme Toplantıları ve Cami İncelemeleri...... 56 3- Camilerin Gün Boyunca Açık Tutulması...... 57 4- Cami Çalışma Programı Uygulanması...... 58 5- İmam Odası Oluşturulması...... 60

B- SABAH NAMAZI BULUŞMALARI VE HADİS DERSLERİ...... 61 1- Sabah Namazı Buluşmaları...... 61 2- Hadis Dersleri...... 63

C- RAMAZAN AYI FAALİYETLERİ...... 65 1- Başkanlığımız Tarafından Yapılan Faaliyetler...... 65 2- İl ve İlçe Müftülüklerince Gerçekleştirilen Faaliyetler...... 66

D- CAMİLER VE DİN GÖREVLİLERİ HAFTASI ETKİNLİKLERİ...... 68 1-Hafta Öncesinde Gerçekleştirilen Hazırlık Çalışmaları...... 68 2- Hafta İçerisinde Gerçekleştirilen Etkinlikler...... 71 3- İl ve İlçe Müftülüklerince Gerçekleştirilen Etkinlikler...... 73

E- CAMİLERDE KADINLARA AİT MEKÂNLARIN İYİLEŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI...... 75 1- Başkanlığımız Tarafından Yapılan Faaliyetler...... 75 2- İl ve İlçe Müftülüklerince Yapılan Faaliyetler...... 75

F- MERKEZİ EZAN SİSTEMİNİN TEDRİCİ OLARAK KALDIRILMASINA YÖNELİK FAALİYETLER .... 77

G- TECRÜBE PAYLAŞIMI TOPLANTILARI ...... 80

H- DİNLENME TESİSLERİ VE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BULUNAN CAMİ VE MESCİTLERİN TESPİTİ.....83 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

İ- DİNİ GÜN VE GECELERDE YAYINLANAN RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMLARI...... 84 1- Mevlit Kandili...... 84 2- Regaip Kandili...... 85 3- Miraç Kandili...... 85 4- Berat Kandili...... 86 5- Kadir Gecesi...... 86

J- OLAĞANÜSTÜ HALLERE HÂZIRLIK VE TOPLUM LİDERLERİNİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI...... 87

III. BÖLÜM AİLE VE DİNÎ REHBERLİK HİZMETLERİ

AİLE VE DİNÎ REHBERLİK HİZMETLERİ...... 91

A- AİLEYE YÖNELİK FAALİYETLER...... 91

1. Rehberlik Faaliyetleri / Aile ve Dinî Rehberlik Büroları...... 92 a- Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarına Yapılan Başvurular...... 93 b- Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarının Sosyal ve Kültürel Faaliyetleri...... 95 2. Farkındalık ve Eğitim Faaliyetleri...... 96 a- Aile ve Dinî Rehberlik Büroları Tanıtım Seminerleri...... 96 b- Paneller...... 97 c- Konferanslar...... 97 d- 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Faaliyetleri...... 98 e- Aile Haftası Faaliyetleri...... 98 f- Halka Yönelik Yayın Faaliyetleri...... 98

B) AİLE VE DİNÎ REHBERLİK BÜROLARINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR...... 99 1- Bölge Koordinasyon Toplantıları...... 99 2- Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarında Hizmet Verimliliğini Artırma ve Örnek Projeler Çalıştayı.99 3- Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması Projesi...... 99 4- Tek Ebeveynli Ailelere Yönelik Manevi Destek Eğitimi...... 100 5- Aile Okulu...... 101 6- “Aile: Sıkça Sorulanlar”...... 102 DİN HİZMETLERİ RAPORU

C. SOSYAL HİZMET KURUMLARINDA DİNÎ DANIŞMANLIK MANEVİ DESTEK FAALİYETLERİ... 102 1- Sosyal Hizmet Kurumlarında Manevi Destek Hizmeti Sunan Personele Yönelik Hizmet içi Eğitim Semineri...... 103 2- Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi...... 103 3- “Kadın Konukevlerinde Din Hizmetleri” Çalışma Toplantısı...... 104 4- Sosyal Hizmet Kurumlarında Din Hizmetleri El Kitabı...... 104 5- Sosyal Hizmet Kurumlarına Yönelik Değerler Eğitimi Seti...... 104 6- Sosyal Hizmet Kurumlarında Kütüphane Oluşturulması...... 104 7- İftar Programları...... 104 8- Ziyaretler...... 105

IV. BÖLÜM SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ

SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ...... 109

A- KURBAN HİZMETLERİ ...... 109 1- Başkanlığımızca Yapılan Faaliyetler ...... 110 2- Kurban Hizmetleri Komisyonlarınca Yapılan Faaliyetler...... 111 3- Vekâletle Kurban Kesim Organizasyonları ...... 113

Sonuç ve Değerlendirme...... 114

B- CEZA İNFAZ KURUMLARI MANEVİ DESTEK HİZMETLERİ...... 114 1- Ceza İnfaz Kurumları Manevi Destek Hizmetlerinin Geçirdiği Aşamalar...... 114 2- Hizmet İçi Eğitim Çalışmaları...... 115 3- Yayın Faaliyetleri...... 116 4- Ramazan Ayı Programları...... 117 5- Camiler Haftası Programları...... 117 6- İl Müftülüklerimiz Tarafından Yapılan Faaliyetler...... 118

Cezaevi Manevi Destek Hizmetleri 2014 Yılı Özeti...... 120

C- HUZUREVİ DİN HİZMETLERİ...... 121

D- MÜLTECİLERE YÖNELİK DİN HİZMETLERİ ...... 122 1- Başkanlık Merkezli Çalışmalar (Planlama ve Koordinasyon)...... 122 2- Türkiye Diyanet Vakfı Çalışmaları ...... 123 3- Müftülük Çalışmaları ...... 125 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

E- ENGELLİLERE YÖNELİK FAALİYETLER...... 126

F- ROMANLARA YÖNELİK HİZMETLER...... 129

G- MUHARREM AYI FAALİYETLERİ...... 129

H- SAĞLIK ALANINDA YÜRÜTÜLEN HİZMETLER...... 130

I- MADDE BAĞIMLILIĞI İLE MÜCADELE ...... 130

J- ÖZEL GÜN VE HAFTALARDA İCRA EDİLEN FAALİYETLER...... 131 1- 12 Mart İstiklal Marşının Kabul Edildiği Günü ve Mehmet Akif ERSOY’u Anma Günü..... 132 2- 18 Mart Şehitler Günü...... 132 3- 19 Eylül Gaziler Günü...... 132

K- SANATSAL FAALİYETLERİN SERGİLENMESİ...... 132

L - VAKİT HESAPLAMA...... 134

1- Namaz Vakitleri...... 134 2- Kamerî Ay Başları...... 135 3- Kıble Açı ve Saatleri...... 137 4- Web Hizmetleri...... 137 5- Astronomik Gözlem Projesi, Ufuk Aydınlanma Vakitlerinin Gözlem Yoluyla Belirlenmesi...138 6- Yurt Dışı Namaz Vakitleri ile İlgili Toplantılar...... 138

M - DİĞER ÇALIŞMALAR...... 138

V. BÖLÜM SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

A- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ...... 143

ÖNSÖZ

İnsanlık tarihi incelendiğinde dinin, insanın tarihiyle yaşıt bir olgu olarak yaşam süreçlerini etkileyen vazgeçilmez bir gerçeklik olarak karşımıza çıktığı görülmektedir. İnsanın kendini bilme, bulma ve anlamlandırma serüvenindeki en önemli referans ve motivasyonlardan biri belki de en önemlisi dindir. Din insanın yaratılış amacını doğru eksene oturtmasına, var olan potansiyeline ulaşmasına, kendisiyle, toplumla ve inandığı yüce değerlerle barışık yaşamasına kısaca iyi insan olmasına ve faydalı işler yapmasına zemin hazırlayan önemli bir dinamiktir. Tarihsel süreç içinde bazı dönemsel kırılmalar dikkate alınmazsa niteliği farklı da olsa din ve dinin mesajları insanın hayatına yön veren en önemli unsur olagelmiştir. Bundan dolayıdır ki, hemen her toplumda sağlıklı bir din hizmeti takdimi zaruri telakki edilmiş ve çeşitli kurumlar teşekkül etmiştir. Bu çerçevede tarihimizde yer alan, cami, mescit, vakıf, medrese gibi kurumlar topluma din hizmeti sunmak amacıyla teşekkül etmiş müesseselerdir.

Bu anlayış ve geleneğin bir devamı olarak ülkemizde din hizmeti sunmak amacıyla kurulan Başkanlığımızın günümüzde hizmet alanı oldukça genişlemiştir. Zira içinde bulunduğumuz modern zamanlarda din hizmeti sadece ibadet ve irşat faaliyetlerine özgü kılınamayacak kapsam ve çeşitliliğe ulaşmıştır. Toplumun hemen her kesimi bir şekilde dinin kuşatıcı, umut verici, hayatı anlamlı kılan mesajlarına ihtiyaç duymaktadır. Bu istem, insanın yaratılış kodlarının yadsınamaz bir tezahürüdür. Bu itibarla; bugün din hizmeti, ibadet ve irşat hizmeti yanında insanların ihtiyaç duyup talep ettikleri hususlarda onlar yardımcı olmayı ve rehberlik etmeyi de kapsamak durumundadır.

Tarihi serüveninde de açıkça görüleceği gibi, din hizmetinin belli ilke, usul ve yöntemlere göre sunulması büyük bir önem taşımaktadır. Din hizmetlerinin sahih dini bilgiye, tarihsel ortak kabullere ve mevzuatında yer alan ilke ve esaslara göre yürütülmesi Genel Müdürlüğümüzün temel hedefleri arasındadır. Bu amaçla 2011 yılından itibaren başlayan çalışmalarımız belirli bir aşamaya gelmiş bulunmakla beraber, günümüz ihtiyaçlarını tam manasıyla karşılayabilmek için yeni gelişmeleri ve talepleri de dikkate alarak sürekli tekamül gayreti içerisindedir.

Günümüz insanının beklentileri ve talepleri süratle değişmektedir. Değişim talebi ile buna uygun hizmet üretimi arasındaki zaman aralığını olabildiğince aza indirmek hizmetlerimizin etkinliği açısından son derece önem taşımaktadır. 2011 yılından itibaren yapılan çalışmalar yıllık raporlarımız üzerinden incelendiğinde hizmet alanlarında sağlanan gelişmeler ve toplumsal taleplere uygun olarak yapılan faaliyet ve düzenlemeler açıkça görülebilecektir.

Bu raporda Genel Müdürlüğümüz bünyesinde bulunan İrşat Hizmetleri, Cami Hizmetleri, Aile ve Dini Rehberlik, Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlıklarına ait 2014 yılında planlanan ve icra edilen faaliyetler yer almaktadır. Bu çalışma, hem sunulan hizmetleri panoramik bir bakış açısıyla yorumlamayı ve yeni hedefler belirlemeyi kolaylaştıracak hem ilgililer için hizmetlerimiz hakkında doğru ve güvenilir bir bilgi kaynağı olma özelliği taşıyacaktır. Raporun yeni çalışmalara ilham vermesini, Kurumumuza ve ilgililere faydalı olmasını temenni eder, saygılar sunarım.

Doç. Dr. Yaşar YİĞİT Din Hizmetleri Genel Müdürü

I. BÖLÜM İRŞAT HİZMETLERİ

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

İRŞAT HİZMETLERİ

Toplumu din konusunda aydınlatma bağlamında yürütülen irşat hizmetleri Başkanlığımızın en önemli görevlerinden birisidir. Bu görev, yazılı ve görsel yayınlar ve fetva hizmetleriyle birlikte camilerde vaazlar, hutbeler; cami dışında ise konferans, panel, sempozyum, radyo ve tv programları gibi etkinliklerle yerine getirilmektedir.

İrşat hizmeti ağırlıklı olarak cami ve mescitlerde yapılan yaygın bir din eğitimidir. Bu eğitimde İslam dinînin inanç, ibadet ve ahlak ilkeleri öğretilmekte, cemaat güzel ahlaka teşvik edilmekte, kötü ahlaktan sakındırılmaktadır. Camiye giden bir mümin yılda 52 defa hutbe ve çok sayıda vaaz dinlemektedir. Dinî irşat açısından bu süre ideal anlamda yeterli olmasa bile, azımsanmayacak bir boyuttadır.

Etkili ve verimli bir irşat hizmeti, bu hizmetin usulüne uygun olarak yerine getirilmesine bağlıdır. Bu itibarla irşat hizmeti yürütenlerin Başkanlığımızca belirlenen hususlara riayet etmeleri önem arz etmektedir.

2014 yılında toplumu din konusunda aydınlatma kapsamındaki faaliyetleri, cami içinde yürütülen irşat faaliyetleri ve cami dışında yürütülen irşat faaliyetleri olarak iki kısımda ele almak mümkündür.

Cami İçi İrşat Hizmetleri Cami içi irşat hizmetlerini vaazlar ve hutbeler oluşturmaktadır. Ülkemizdeki camilerde yüz yüze veya merkez sistem aracılığıyla verilen vaazlar ile Cuma ve bayram günleri okunan hutbeler, günümüzde de önemli sayıda vatandaşımızın dinî bilgilerini öğrendiği önemli birer vasıta olma özelliğini muhafaza etmektedir.

İl ve ilçe müftülükleri bünyesinde kurulmuş bulunan “İrşat Kurulları” il ve ilçelerde uygulanacak programlarının konularını tespit etmekte, il ve ilçelerdeki vaaz ve irşat hizmetleri bu programa uygun şekilde yürütülmektedir. İl müftülükleri tarafından oluşturulan vaaz ve irşat ekipleri ilçeler ve köylerde irşat faaliyetleri yapmaktadır. Bununla birlikte Başkanlığımız tarafından da zaman zaman irşat ekipleri oluşturularak değişik illere gönderilmekte, böylece taşrada yürütülen irşat hizmetleri desteklenmektedir.

13 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Cami Dışı İrşat Hizmetleri Cami ve mescit dışındaki yerlerde yürütülen irşat hizmetleri panel, konferans, seminer, sempozyum ve benzeri dinî programlar ile ilmî toplantılar, radyo ve televizyon kurumları ile diğer yayın kuruluşları vasıtasıyla yapılan yayınlar, doğum, sünnet, düğün, ziyaret, ölüm, olağanüstü durumlar gibi vesilelerle yapılan irşat faaliyetlerinden oluşmaktadır. İrşat Hizmetleri Daire Başkanlığınca gerçekleştirilen irşat hizmetleri şunlardır:

A- VAAZLAR

Vaaz ve irşat hizmetlerinin ana sorumluları olarak, 31 Aralık 2014 itibariyle vaiz kadrolarında 726 kadın, 2.180 erkek olmak üzere toplam 2.906 personel görev yapmaktadır. Bunlardan 16’sı Başkanlık vaizi, 50’si baş vaiz, 146’sı uzman vaiz, 2.261’i vaiz, 433’ü cezaevi vaizidir. Yurtdışında görevli vaiz sayısı ise 190’dır.

Taşra teşkilatınca uygulanan vaaz programları, üç kısma ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi üçer aylık vaaz ve irşat programlarıdır. Bu programlarda il irşat kurullarınca belirlenen konularda müftüler ve vaizler Görev ve Çalışma Yönergesinde belirlenen şekilde, vaaz etme ehliyet ve niteliğini haiz cami görevlileri de kendi camilerinde vaaz etmektedir. İkincisi il özel irşat ekibi programlarıdır. Her il müftülüğünce genelge’de belirlenen esaslar dâhilinde il özel irşat ekipleri oluşturularak özel irşat programları uygulanmaktadır. Üçüncüsü ise Ramazan ayı özel irşat programıdır. Bu program da her il ve ilçe müftülüğünce özel olarak hazırlanıp uygulanmaktadır. Programlar, uygulamaya konulmadan önce DHYS (Din Hizmetleri Yönetim Sistemi)’ye kaydedilmektedir.

Bu çerçevede 2014 yılı içinde hazırlanarak uygulanan vaazların çeşitli kriterlere göre dağılımı şöyle gerçekleşmiştir.

1) Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Vaazların ana konuları ve bunlara bağlı alt konular DHYS’ye işlenerek Başkanlığımıza gönderilmiştir. Ülkemiz genelinde yapılan vaazlar müftülüklerce bu başlıklara göre sınıflandırılmaktadır. Ana konular “Ahlak, Aile, İnanç, İbadet, Kadın, Sağlık, Sosyal ve Toplumsal Hayat, İlim Eğitim, İnsan, Helaller ve Haramlar, Çalışma ve Ekonomik Hayat, dinî/Milli/Özel Gün ve Haftalar” olmak üzere on iki başlık altında toplanmıştır. Bu sınıflamaya göre yapılan vaazların dağılımı şu şekilde gerçekleşmiştir:

İbadet 476.190 Sosyal ve Toplumsal Hayat 315.015 Ahlak 297.628 İtikat 246.902 Dini/Milli/ Özel Gün ve Haftalar 245.864 İlim ve Eğitim 110.423 Aile 140.377 İnsan 122.147 Helaller ve Haramlar 58.094 Çalışma ve Ekonomik Hayat 63.860 Sağlık ve Temizlik 38.750 Kadın 17.711 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000

Grafik-1: Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Grafik-1: Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı

Grafik-1 incelendiğinde 2014 yılında14 vaazlarda sırasıyla en çok ibadet, sosyal ve toplumsal hayat, ahlak, itikat, dini gün ve geceler üst başlıkları altında yer alan konuların işlendiği görülmektedir.

38.750; 2% Kadın 17.711; 1% 63.860; 3% 58.094; 3% Sağlık ve Temizlik 476.190; 22% 122.147; 6% Çalışma ve Ekonomik Hayat 140.377; 7% Helaller ve Haramlar 110.423; 5% Aile İlim ve Eğitim İnsan Dini/Milli/ Özel Gün ve Haftalar İtikat Ahlak 315.015; 15% Sosyal ve Toplumsal Hayat 297.628; 14% 245.864; 11% İbadet 246.902; 11%

Grafik-2: Vaazların Ana Konularına Göre Yüzdelik Oranları

Grafik-1’in dağılımı ve Grafik-2 de yer alan yüzdeleri bir önceki yılla kıyasladığımızda anlamlı bir değişiklik gözükmemektedir. Toplam vaaz sayısı bakımından 2014 yılında bir önceki yıla göre sayısal anlamda önemli bir artış meydana gelmiştir. 2013 yılında toplam 834.334 vaaz bilgi yönetim sistemine kaydedilmişken, 2014 yılında bu rakam 2.132.961’e yükselmiştir, bu da bir önceki yıla göre yaklaşık % 140’lik bir artış anlamına gelmektedir.

2014 yılında yapılan vaazların ana konulara göre dağılımında ise şu tablolar ortaya çıkmaktadır. İbadet 476.190 Sosyal ve Toplumsal Hayat 315.015 Ahlak 297.628 İtikat 246.902 Dini/Milli/ Özel Gün ve Haftalar 245.864 İlim ve Eğitim 110.423 Aile 140.377 İnsan 122.147 Helaller ve Haramlar 58.094 Çalışma ve Ekonomik Hayat 63.860 Sağlık ve Temizlik 38.750 Kadın 17.711 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000

Grafik-1: Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı

Grafik-1 incelendiğinde DİN 2014 HİZMETLERİ yılında vaazlarda RAPORU sırasıyla en çok ibadet,2014 sosyal ve toplumsal hayat, ahlak, itikat, dini gün ve geceler üst başlıkları altında yer alan konuların işlendiği görülmektedir. Grafik-1 incelendiğinde 2014 yılında vaazlarda sırasıyla en çok ibadet, sosyal ve toplumsal hayat, ahlak, itikat, dinî gün ve geceler üst başlıkları altında yer alan konuların işlendiği görülmektedir.

38.750; 2% Kadın 17.711; 1% 63.860; 3% 58.094; 3% Sağlık ve Temizlik 476.190; 22% 122.147; 6% Çalışma ve Ekonomik Hayat 140.377; 7% Helaller ve Haramlar 110.423; 5% Aile İlim ve Eğitim İnsan Dini/Milli/ Özel Gün ve Haftalar İtikat Ahlak 315.015; 15% Sosyal ve Toplumsal Hayat 297.628; 14% 245.864; 11% İbadet 246.902; 11%

Grafik-2: VaazlarınGrafik-2: AnaVaazların Konularına Ana Konularına Göre YüzdelikGöre Yüzdelik Oranları Oranları

Grafik-1’in Grafikdağılımı-1’in ve dağılımı Grafik-2’de ve Grafik yer alan-2 de yüzdeleri yer alan yüzdeleribir önceki biryılla önceki kıyasladığımızda yılla kıyasladığımızda anlamlı bir değişiklik gözükmemektedir. Fakat toplam vaaz sayısı bakımından 2014 yılında bir önceki yıla göre sayısal anlamdaanlamlı önemli bir bir değişiklik artış meydana gözükmemektedir. gelmiştir. 2013 Toplam yılında vaaz toplam sayısı 834.334 bakımından vaaz bilgi 2014 yönetim yılında bir sistemine kaydedilmişken,önceki yıla göre 2014 sayısal yılında anlamd bu rakama önemli 2.132.961’e bir artış yükselmiştir, meydana gelmiştir.bu da bir önceki 2013 yılındayıla göre toplam yaklaşık % 140’lik bir artış anlamına gelmektedir. 834.334 vaaz bilgi yönetim sistemine kaydedilmişken, 2014 yılında bu rakam 2.132.961’e 2014 yılında yapılanyükselmiştir, vaazların bu daana bir konulara önceki yılagöre göre dağılımında yaklaşık ise % şu140’lik tablolar bir ortayaartış anlamına çıkmaktadır. gelmektedir. a) İnanç Konuları 2014a) İnanç yılında Konuları yapılan vaazların ana konulara göre dağılımında ise şu tablolar ortaya 2014 yılında verilençıkmaktadır. vaazların %11’ini “inanç” konusunda verilen vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam 246.9022014 vaaz yılındaverilmiştir. yapılan vaazların %11’ini “inanç” konusunda yapılan vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam 246.902 vaaz verilmiştir.

Allah'a İman 54.576 Diğer 52.590 İman 36.495 Ahirete İman 30.536 Peygambere İman 24.248 Ahiret Hayatı 14.953 Kitaplara İman 8.532 Bidat ve Huafeler 8.983 Kaza/ Kader 6.848 Küfü/Şirk 3.240 Meleklere İman 3.865 Zararlı Akımlar 1.214 Nifak 1.029 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000

Grafik-3: İnançGrafik-3: Konula İnanç rınınKonularının Alt Başlıklara Alt Başlıklara Göre Göre Dağılımı Dağılımı

Vaaz ve irşat programlarında inanç konularına yeterince yer verilmesi günümüz şartlarında ve

dinimiz İslam’ın üzerinde durduğu15 en önemli konular içerisinde yer almaktadır. Çünkü modernleşmenin kıskacında ki insanlarımız, hayatın anlamı ve varoluşa dair en tatmin edici cevapları, bu alanda verilecek vaazlarda ve hutbelerde bulabilme imkânına sahiptirler. Bu sebeple inanç konularının sistematik ve periyodik olarak vaaz irşat programlarında yer alması gerekmektedir. Bu bağlamda geçen yıla göre sayısal olarak verilen vaazlarda yaklaşık % 141 (120.000) civarında bir artış sağlanmıştır.

İnanç ana başlığı altındaki alt konuların dağılımında iman esaslarına dair verilerin genel olarak birbirine yakın olduğu görülmektedir.

b) İbadet Konuları

2014 yılında yapılan vaazların %22’sini “ibadet” ana konulu vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam 476.190 vaaz verilmiştir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında sayısal olarak artış sağlanmasına karşın toplam vaazlar içindeki yeri %26’den %22’ye düştüğü görülmektedir. Bu başlık altında yapılan vaazların alt konulara göre dağılımında ise şu tablo ortaya çıkmaktadır: DİN HİZMETLERİ RAPORU

Vaaz ve irşat programlarında inanç konularına yeterince yer verilmesi günümüz şartlarında ve dinîmiz İslam’ın üzerinde durduğu en önemli konular arasında bulunmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü modernleşmenin kıskacındaki insanlarımız, hayatın anlamı ve varoluşa dair en tatmin edici cevapları, bu alanda verilecek vaazlarda ve hutbelerde bulabilme imkânına sahiptirler. Bu sebeple inanç konularının sistemli ve periyodik olarak vaaz irşat programlarında yer alması gerekmektedir. Bu bağlamda geçen yıla göre sayısal olarak verilen vaazlarda yaklaşık % 141 (120.000) civarında bir artış sağlanmıştır.

İnanç ana başlığı altındaki alt konuların dağılımında, iman esaslarına dair verilerin genel olarak birbirine yakın olduğu da görülmektedir. b) İbadet Konuları 2014 yılında verilen vaazların %22’sini “ibadet” ana konulu vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam 476.190 vaaz verilmiştir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında sayısal olarak artış sağlanmasına karşın toplam vaazlar içindeki yerinin %26’den %22’ye gerilediği görülmektedir. Bu başlık altında yapılan vaazların alt konulara göre dağılımında ise şu tablo ortaya çıkmaktadır:

Ramazan Ayı/ Oruç 187.942 Namaz 54.269 Diğer 48.306 Kulluk Bilinci 35.139 İbadetin Önemi 30.719 Zekat/Sadaka 30.024 Kurban 26.919 Dua 17.719 Hac/Umre 14.378 Cami Adabı ve Cemaat Bilinci 9.584 Abdest/Teyemmüm 8.814 Nafile İbadetler 7.764 İtikaf 3.911 Ezan 781 0 40000 80000 120000 160000 200000

GrafikGrafik-4:-4: İbadet İbadet Konusunda Konusunda YapılanVerilen Vaazların Vaazların Alt BaşlıklaraAlt Başlıklara Göre Dağılımı Göre Dağılımı

Grafikte görüldüğüGrafikte gibi görüldüğü Ramazan gibiAyı/Oruç Ramazan konusunda Ayı/Oruç yapılan konusunda vaazlaryapılan bu dilim vaazlar içinde bu önemli dilim içindebir yer önemli tutmaktadır. Ramazan ayı boyunca hem gündüz hem de teravih öncesi vaazlarda oruç konusuna yer verilmesi bu başlıkbir yer altında tutmaktadır. verilen Ramazanvaazlar içinde ayı boyunca oruç konusunu hem gündüz öne çıkarmıştır. hem de teravih Bu konuyu öncesi namazvaazlarda ve oruç diğer konular konusunatakip etmektedir. yer verilmesi bu başlık altında yapılan vaazlar içinde oruç konusunu öne çıkarmıştır. Bu konuyu namaz ve diğer konular takip etmektedir. c) Ahlak Konuları 2014 yılında verilen vaazların %14’ünü “ahlak” konulu vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam Diğer 53.584 297.628 vaaz verilmiştir. Bu sayıİyi Ahlak bir önceki yıla göre %100 artış31.941 ifade etmektedir. Tutarlı ve dengeli bir İhlas ve Samimiyet 22.789 hayat sürmek isteyen Doğrulukdindar ve Dürüstlükbir insan için davranışlarının19.814 mesne dinî oluşturacak ahlaki bir çerçeve İyiliği İstemek/Köülüken Sakınmak 18.146 son derece gereklidir. Bu açıdanSabır/Şükür ahlak konusunda16.277 insanları aydınlatmak hem irşat hizmetlerinin önemli bir amacı hem de Edep Başkanlığa ve Haya verilmiş olan16.064 İslam dinînin ahlak ile ilgili işlerini yürütmek Kötü Ahlak 15.514 görevinin bir gereğidir.Yalan Dedikodu Bu Gıybet konuda ve İftira verilen vaazların12.521 alt başlıklara göre dağılımı aşağıdaki grafikte yer almaktadır: Sevgi ve Saygı 12.437 Dünya/Ahiret Dengesi 10.516 Hoşgörü ve Affetme 9.395 Tevbe 8.993 Şefkat ve Merhamet 7.499 Kibir ve Haset 6.604 Sorumluluk 6.187 Tevazu 5.779 Ayıp Kusur Araştırma 5.518 Tedbir /Tevekkül 3.828 16 Güvenilirlik 3.634 Adalet 3.423 Cömertlik 3.084 Gösteriş ve Riya 2.793 Emanet 1.654 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000

Grafik-5: Ahlak Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı

Grafikte yer alan alt dağılımlarda, genel olarak dinin ana prensiplerinin ahlaki anlamda açıklamalarına yer verildiği görülmektedir. Kişinin hem şahsi hayatında hem de diğer insanlarla ilişkilerinde dengeli, tutarlı ve dini ile barışık bir hayat sürebilmesi grafikte yer alan konulardaki yeterliliği ile doğrudan bağlantılıdır. Bu anlamda ahlak konusunun vaazlarda gerektiği gibi değerlendirildiği görülmektedir.

ç) Aile Konusunda Yapılan Vaazlar Ramazan Ayı/ Oruç 187.942 Namaz 54.269 Diğer 48.306 Kulluk Bilinci 35.139 İbadetin Önemi 30.719 Zekat/Sadaka 30.024 Kurban 26.919 Dua 17.719 Hac/Umre 14.378 Cami Adabı ve Cemaat Bilinci 9.584 Abdest/Teyemmüm 8.814 Nafile İbadetler 7.764 İtikaf 3.911 Ezan 781 0 40000 80000 120000 160000 200000

Grafik-4: İbadet Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı

Grafikte görüldüğü gibi Ramazan Ayı/Oruç konusunda yapılan vaazlar bu dilim içinde önemli bir yer tutmaktadır. Ramazan ayı boyunca hem gündüz hem de teravih öncesi vaazlarda oruç konusuna yer verilmesiDİN bu HİZMETLERİ başlık altında RAPORU yapılan vaazlar içinde2014 oruç konusunu öne çıkarmıştır. Bu konuyu namaz ve diğer konular takip etmektedir.

Diğer 53.584 İyi Ahlak 31.941 İhlas ve Samimiyet 22.789 Doğruluk ve Dürüstlük 19.814 İyiliği İstemek/Köülüken Sakınmak 18.146 Sabır/Şükür 16.277 Edep ve Haya 16.064 Kötü Ahlak 15.514 Yalan Dedikodu Gıybet ve İftira 12.521 Sevgi ve Saygı 12.437 Dünya/Ahiret Dengesi 10.516 Hoşgörü ve Affetme 9.395 Tevbe 8.993 Şefkat ve Merhamet 7.499 Kibir ve Haset 6.604 Sorumluluk 6.187 Tevazu 5.779 Ayıp Kusur Araştırma 5.518 Tedbir /Tevekkül 3.828 Güvenilirlik 3.634 Adalet 3.423 Cömertlik 3.084 Gösteriş ve Riya 2.793 Emanet 1.654 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000

Grafik-5: Ahlak Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-5: Ahlak Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafikte yer Aile alan konusu alt konu günümüzde dağılımlarında, bütün toplumların genel olarak önem verdiği,dinîn muhafazaana prensiplerinin ve idamesi ahlaki için anlamda büyük açıklamalarına yer verildiği görülmektedir. Kişinin hem şahsi hayatında hem de diğer insanlarla ilişkilerinde dengeli,Grafikteçabalar tutarlı sarf yer ettiği alan ve dinîbir alt önemi dağılımlarda, ile barışık haizdir. bir genel hayatBu bağlamda sürebilmesiolarak dininBaşkanlığımızca, grafikte ana prensiplerinin yer “Aile alan ve ahlakikonulardaki Dini Rehberlik anlamda yeterliliği ile açıklamalarınaBüroları” doğrudan marifetiyle bağlantılıdır. yer verildiği yürütülen Bu görülmektedir. hizmetler anlamda yanında, ahlak Kişinin konferans, konusunun hem şahsi panel vaazlarda hayatında ve değişik hem gerektiğietkinlikler de gibi diğer ile değerlendirildiği görülmektedir. ivaazlardansanlarla ilişkilerindeda aile konusuna dengeli, önemli tutarlı bir ve yerdini verilmektedir. ile barışık bir Toplumunhayat sürebilmesi dayanıklılığı grafikte ve yer güvenli alan ç) Aile Konusunda Yapılan Vaazlar konulardakibir gelecek yeterliliği inşa edebilme ile doğrudan kabiliyeti bağlantılıdır. sağlam ve sağlıklı Bu anlamda aile yapısından ahlak konusunun geçmektedir. vaazlarda Bu Aile konusu günümüzde bütün toplumların önem verdiği, muhafaza ve idamesi için büyük çabalar sarf ettiği birgerektiğianlamda önemi haizdir. gibihem değerlendirildiği dinin Bu bağlamda hem de toplumsalBaşkanlığımızca, görülmektedir. yapının “Aile önemli ve Dinî bir Rehberlik unsuru olanBüroları” aile konusu marifetiyle vaazların yürütülen hizmetler yanında, konferans, panel ve değişik etkinlikler ile vaazlarda da aile konusuna temel konuları arasında yer almaktadır. 2014 yılında aile konusunda yapılan vaazların alt önemli bir yerç) verilmektedir. Aile Konusunda ToplumunYapılan dayanıklılığı Vaazlar ve güvenli bir gelecek inşa edebilme kabiliyeti sağlam ve sağlıklıbaşlıklara aile yapısından göre dağılımı geçmektedir. şöyle olmuştur. Bu anlamda hem dinîn hem de toplumsal yapının önemli bir unsuru olan aile konusu vaazların temel konuları arasında yer almaktadır. 2014 yılında aile konusunda verilen vaazların alt başlıklara göre dağılımı şöyle olmuştur:

Aile Hayatı 37.932 Çocuk Hakları 12.969 Diğer 11.527 Eşler Arası Hak ve Görevler 12.939 Anne/Baba Hakkı 23.475 Nişan/Nikah/Evlenme 8.102 Aile İçi İletişim 9.688 Boşanma 2.853 Aile İçi Şiddet 2.664

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000

Grafik-6: Aile Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-6: Aile Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı 2013 yılı içerisinde aile konusunda toplam 47.279 vaaz verilmiştir, bu sayıda 2013 yılındaki vaazların %5’ine tekabül etmektedir. 2014 yılı içerisinde ise bu konuda verilen vaazların sayısı 122.149 (%5.73) olarak tespit edilmiştir. Yüzdelik oranı ise bir önceki yılla hemen hemen aynı gözükmektedir.

2013 yılı içerisinde aile konusunda toplam 47.279 vaaz yapılmıştır, bu sayıda 2013 yılındaki 17 vaazların %5’ine tekabül etmektedir. 2014 yılı içerisinde ise bu konuda yapılan vaazların sayısı 122.149 (%5.73) olarak tespit edilmiştir. Yüzdelik oranı ise bir önceki yılla hemen hemen aynı gözükmektedir.

Aile ana konusu altındaki alt başlıklarda aile hayatı, çocuk hakları, eşler arası hak ve görevler yoğun olarak ele alınan konular olarak ortaya çıkmaktadır.

d) Kadın Konusunda Yapılan Vaazlar

Değişen hayat şartları, yükselen eğitim seviyesi, şehirleşme gibi faktörler, toplumumuzda kadınların geleneksel rollerinde değişmeler meydana getirmiştir. Bu değişikliğin dini ve ahlaki anlamda sağlam bir zemine oturması, söz konusu değişimlerin ortaya çıkaracağı muhtemel gerilimlerin azaltılması ve toplumsal yapının bu değişimden zarar görmemesi için, DİN HİZMETLERİ RAPORU

vaazlar yoluyla halkımızın irşat edilmesi önemli bir gereklilik olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda 2014 yılında kadın konusunda 17.712 vaaz verilmiştir. Vaazların alt konu Aile ana konusu altındaki alt başlıklarda aile hayatı, çocuk hakları, eşler arası hak ve görevler yoğun olarak ele alınandağılımında konular görüleceğiolarak ortaya gibi, çıkmaktadır. kamuoyunda tartışılan kadına yönelik şiddet, kadın hakları, töre ve namus cinayetleri gibi konular önemli bir yer tutmaktadır. Bu alanda hazırlanacak örnek d) Kadın Konusunda Verilen Vaazlar Değişen hayatmetinlerin şartları, yükselenvaizlerimize eğitim destek seviyesi, sağlayacağı şehirleşme ve fay gibidalı faktörler, olacağı değerlendirilmektedir. toplumumuzda kadınların geleneksel rollerindevaazlar değişmeler yoluyla halkımızın meydana irşat getirmiştir. edilmesi önemliBu değişikliğin bir gereklilik dinî ve olarakahlaki değerlendirilmektedir.anlamda sağlam bir zemine oturması, söz konusu değişimlerin ortaya çıkaracağı muhtemel gerilimlerin azaltılması Bu bağlamdaİslama Göre 2014 Kadın yılında kadın konusunda 17.712 vaaz verilmiştir. Vaazların alt konu ve toplumsal yapının bu değişimden zarar görmemesi için, vaazlar yoluyla halkımızın7.709 irşat edilmesi önemli bir gereklilikdağılımında olarakKadın görüleceği değerlendirilmektedir. Hakları gibi, kamuoyunda Bu bağlamda tartışılan 20145.122 kadına yılında yönelik kadın konusundaşiddet, kadın 17.712 hakları, töre Kadına Yönelik Şiddet 703 vaaz verilmiştir.ve namusVaazların cinayetleri alt konu gibidağılımında konular görüleceği önemli bir gibi, yer kamuoyundatutmaktadır. tartışılanBu alanda kadınahazırlanacak yönelik örnek şiddet, kadın hakları, töre ve Diğernamus cinayetleri1.793 gibi konular önemli bir yer tutmaktadır. Bu alanda hazırlanacak örnekmetinlerinKadınlala metinlerin İlgili Fıkhi vaizlerimize Meseleler vaizlerimize destek1.004 destek sağlayacağı sağlayacağı ve fay vedalı faydalı olacağı olacağı değerlendirilmektedir. değerlendirilmektedir. Kız Çocuklarının Eğitimi 442 Töre ve Namus Cinayetleri 497 İslama Göre Kadın 7.709 Erken Yaşta/ Zorla Evlilik 442 Kadın Hakları 5.122 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000 9.000 Kadına Yönelik Şiddet 703 Diğer 1.793 GrafikKadınlala-7: İlgiliKadın Fıkhi Meseleler Konusunda Yapılan1.004 Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Kız Çocuklarının Eğitimi 442 ToplumsalTöre ve Namus yapımızda Cinayetleri meydana497 gelen değişimlerin ortaya çıkardığı rol farklılaşmalarının dini yaşantıyaErken Yaşta/ ve aile Zorla yaşantısınaEvlilik 442 etkilerinin Başkanlığımız tarafından bilimsel olarak araştırılıp dini müktesebatın buna0 göre1.000 yeniden2.000 3.000 gözden4.000 5.000 geçirilmesi,6.000 7.000 vaizlerin8.000 9.000 ve vaaz edenlerin bu anlamdaGrafik-7: desteklenmesi Kadın Konusunda gerekmektedir. Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-7: Kadın Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Toplumsal yapımızda meydana gelen değişimlerin ortaya çıkardığı rol farklılaşmalarının dinî ve ailevi e) Helaller ve Haramlar yaşantıya etkilerininToplumsal Başkanlığımız yapımızda tarafından meydana gelenbilimsel değişimlerin olarak araştırılıp ortaya çıkardığı dinî müktesebatın rol farklılaşmalarının buna göre dini yeniden gözden geçirilmesi, vaizlerin ve vaaz edenlerin bu anlamda desteklenmesi gerekmektedir. Bilindiğiyaşantıya gibi ve bir aile dini yaşantısına diğer dinlerden etkilerinin ayırt Başkanlığım eden en önemliız tarafından hususların bilimsel başında olarak o dinin araştırılıp neyi e) Helaller ve Haramlar meşrudini müktesebatınneyi gayr-ı meşru buna kabul göre ettiğidir. yeniden Yani gözden o dinde geçirilmesi, neler helaldir, vaizlerin nelerin ve yapılması vaaz edenlerin sevaptır bu Bilindiği gibi bir dinî diğer dinlerden ayırt eden en önemli hususlardan biri o dinîn neyi meşru neyi gayr-ı meşru vekabulanlamda ne haramdırettiğidir. desteklenmesi neyin Yani o yapılması dinde gerekmektedir. neler günahtır. helaldir, Bu nelerin önemine yapılması binaen sevaptır vaazlarda ve helal ne haramdır-haram konusuna neyin yapılması günahtır.ne derece Bu yerönemine verildiğinin binaen vaazlarda tespiti amacı helal-haramyla 2014 konusuna yılında DHYS’yene derece yeniyer verildiğinin bir ana başlık tespiti amacıylae) Helaller 2014 yılında ve Haramlar DHYS’ye yeni bir ana başlık eklenmiştir. Bu konuda verilen vaazların alt başlıklara göreeklenmiştir. dağılımı ise Bu şöyle konuda olmuştur: yapılan vaazların alt başlıklara göre dağılımı ise şöyle olmuştur: Bilindiği gibi bir dini diğer dinlerden ayırt eden en önemli hususların başında o dinin neyi

meşru neyi gayrHelal-ı Haram meşru Duyarlılığı kabul ettiğidir. Yani o dinde neler helaldir,27.729 nelerin yapılması sevaptır Diğer 12.892 ve ne haramdırBağımlılıklar/Zararlı neyin Alışkanlıklar yapılması günahtır. Bu10.342 önemine binaen vaazlarda helal-haram konusuna Giyinme ve Süslenme 1.860 ne derece yer verildiğininSihir/Büyü tespiti1.474 amacıyla 2014 yılında DHYS’ye yeni bir ana başlık Yiyecekler 1.028 eklenmiştir.Şahıs ve Mal Aleyhine Bu İşlenen konuda Temel yapılan Suçlar vaazların960 alt başlıklara göre dağılımı ise şöyle olmuştur: Hırsızlık 470 Rüşvet ve Yolsuzluk 582 Helal Haramİçecekler Duyarlılığı 604 Sanat/Spor/EğlenceDiğer 153 Bağımlılıklar/Zararlı Alışkanlıklar 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 Giyinme ve Süslenme Sihir/Büyü Grafik-8: Helaller ve HaramlarYiyecekler Konusunda Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Şahıs ve Mal Aleyhine İşlenen Temel Suçlar Hırsızlık Rüşvet ve Yolsuzluk 18 İçecekler Sanat/Spor/Eğlence 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 Grafik-8: Helaller ve Haramlar Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı

Tabloda görüldüğü üzere bu başlık altında yapılan vaazlar içinde haram ve helal duyarlılığı, zararlı alışkanlıklar, insan hayatına ve mala mülke karşı işlenen suçlar ile giyim kuşamda dikkat edilecek hususlar ön sıralarda yer almaktadır. Helal-haram konusunda toplam 58.094 vaaz yapılmış olması, DİN Başkanlığımızın HİZMETLERİ RAPORU konuya vaazlarda yeterince2014 yer verdiğini göstermektedir.

Tabloda görüldüğüf) Sosyal üzere ve Toplumsal bu başlık altındaHayat verilen vaazlar içinde haram ve helal duyarlılığı, zararlı alışkanlıklar, insan hayatına ve mala mülke karşı işlenen suçlar ile giyim kuşamda dikkat edilecek hususlar önCami sıralarda kürsülerinden yer almaktadır. yapılacak Helal-haram vaazların konusunda sosyal ve toplam toplumsal 58.094 hayatı vaaz konu verilmiş edinmesi olması, bu gün Başkanlığımızın konuya vaazlarda yeterince yer verdiğini göstermektedir. halen önemini devam ettirmektedir. Çünkü büyük bir kısmı şehirlerde yaşayan f) Sosyal ve vatandaşlarımızınToplumsal Hayat şehir hayatının getirdiği zorlukların üstesinden gelmede, şehir hayatına Cami kürsülerindenuyum sağlamada, verilecek sıklaşanvaazların ve sosyal çeşitlenen ve toplumsal sosyal temas hayatı ve konusosyal edinmesi hayat içinde önemlidir. dengeli Çünkü ve tutarlı büyük bir kısmıbir yerşehirlerde edinmede yaşayan önem vatandaşlarımızınli bir yardıma ihtiyaçları şehir hayatının vardır. getirdiği Bu bağlamda, zorlukların vaazlarda üstesinden sosyal ve gelmede, şehir hayatına uyum sağlamada, sıklaşan ve çeşitlenen sosyal temas ve sosyal hayat içinde dengeli ve tutarlıtoplumsal bir yer hayata edinmede ait konulara önemli eskiyebir yardıma oranla ihtiyaçları daha fazla vardır. yer verilmesiBu bağlamda, de kaçınılmaz vaazlarda hale sosyal ve toplumsalgelmiştir. hayata Sosyal ait ve konulara toplumsal eskiye hayat oranla konusu, daha vaaz fazla ana yer konuları verilmesi içerisinde de kaçınılmaz 315.017 hale vaaz ve gelmiştir. Sosyal ve toplumsal hayat konusu, vaaz ana konuları içerisinde 315.017 sayı ve %14.77’lik %14.77’lik oranla ibadet konusundan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bu durum, yukarıda oranla ibadet konusundan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bu durum, yukarıda değinilen hususları tekid etmektedir.değinilen Sosyal hususları ve toplumsal tekid etmektedir. hayat konusunda Sosyal verilenve toplumsal vaazların hayat alt konusundakonulara göre yapılan dağılımı vaazların aşağıdaki tabloda yer almaktadır: alt konulara göre dağılımı aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

Diğer 87.368 Yardımlaşma/ Dayanışma 49.105 Birlik ve Beraberlik 24.797 Kardeşlik 21.327 Komşu İlişkileri 20.854 Camiler 18.404 Akraba İlişkileri 18.193 Yetim/Öksüz Hakkı 17.073 Şehitlik ve Gazilik 14.980 Kul Hakkı 9.926 Selamlaşma 8.307 Çevre Bilinci 7.473 Vakıf 6.842 Görgü Kuralları 6.463 Kamu Hakkı 3.385 Hayvan Hakları 711 0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000

Grafik-9:Grafik Sosyal-9: Sosyal ve Toplumsal ve Toplumsal Hayat Konusunda Hayat Verilen Konusunda Vaazların Yapılan Alt Başlıklara Vaazların Göre Dağılımı Alt Başlıklara Göre Bu başlık altındaDağılımı verilen vaazların büyük bir kısmı toplumsal birlik ve beraberliği, insanlar arası dayanışma ve yardımlaşmayı teşvik eden, dinîn temel değerlerinden olan önemli konuları yaşatmayı hedef alan konuları içermesidir.

Verilen vaaz sayısında bir önceki yıla göre %300’luk bir artış gözlemlenmektedir. Bu başlık altında yer alan vaazların genel sayı içerisinde işgal ettiği oran genelde vaaz hizmetlerinin yaşanan sosyal hayata duyarsız ve yabancı kalmadığını göstermektedir. Ancak bu başlık altında verilecek vaazların programlar içindeki yoğunluğu iyi ayarlanmalı; cemaatin hayatın anlamı, ölüm ve ötesi gibi önemli inanç konularına dair bilgilenme ihtiyaçlarının karşılanmasında her hangi bir eksikliğe neden olunmamalıdır. g) Sağlık Konusunda Verilen Vaazlar Ülkemizde vatandaşlarımıza sunulan hayat standartlarında meydana gelen iyileştirmeler, artan gelir dağılımı ve diğer birçok faktör ortalama insan ömrünün uzamasını sağlamıştır. Buna karşın modern hayatın beraberinde getirdiği stres, yorgunluk, psikolojik sorunlar vb. nedenlerle, sağlık problemi olan insan sayısı da artırmıştır. Bu anlamda cemaate sağlığın korunması ve hastalıklara karşı tedbirli

19 Bu başlık altında yapılan vaazların büyük bir kısmı toplumsal birlik ve beraberliği, insanlar arası dayanışma ve yardımlaşmayı teşvik eden, dinin temel değerlerinden olan önemli konuları yaşatmayı hedef alan konuları içermesidir.

Yapılan vaaz sayısında bir önceki yıla göre %300’luk bir artış gözlemlenmektedir. Bu başlık altında yer alan vaazların genel sayı içerisinde işgal ettiği oran genelde vaaz hizmetlerinin yaşanan sosyal hayata duyarsız ve yabancı kalmadığını göstermektedir. Ancak bu başlık altında yapılacak vaazların programlar içindeki yoğunluğu iyi ayarlanmalı; cemaatin hayatın anlamı, ölüm ve ötesi gibi önemli inanç konularına dair bilgilenme ihtiyaçlarının karşılanmasında her hangi bir eksikliğe neden olunmamalıdır.

g) Sağlık Konusunda Yapılan Vaazlar

Ülkemizde vatandaşlarımıza sunulan hayat standartlarında meydana gelen iyileştirmeler, artan gelir dağılımı ve diğer birçok faktör ortalama insan ömrünün uzamasını sağlamıştır. Buna karşın artan yaşlı nüfusu, modern hayatın beraberinde getirdiği stres, yorgunluk, psikolojik

sorunlarDİN HİZMETLERİ vb. nedenler, RAPORU sağlık problemi olan insan sayısı da artırmıştır. Bu anlamda cemaate sağlığın korunması ve hastalıklara karşı tedbirli olma konularının dini bir yorum içerisinde doğru bir şekilde sunulması, birçok insan için hayati yardım anlamına gelmektedir. Bu olma konularınınsebeple dinî vaazlarda bir yorum ne içerisindeşekilde yer doğru aldığını bir tespit şekilde etmek sunulması, amacıyla birçok sağlık insan konusuna için hayati özel bir ana yardım anlamına gelmektedir. Bu sebeple vaazlarda ne şekilde yer aldığını tespit etmek amacıyla sağlık konusunabaşlık özel ayrılmıştır. bir ana başlık 2014 ayrılmıştır. yılında bu 2014konuda yılında 38.750 bu vaazkonuda yapılmıştır. 38.750 vaaz Bu rakamverilmiştir. da bir Bu önceki rakam da bir öncekiyıla göre yıla %120’lik göre %120’lik bir artışa bir artışatekabül tekabül etmektedir. etmektedir.

Sigara/Alkol/Uyuşturucu 11.586 Sağlık 11.217 Temizlik 6.889 Çevre Temizliği 3.517 Diğer 3.512 Kan ve Organ Bağışı 1.049 Hastalıklar 981

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000

ÖncekiGrafikGrafik-10: -10: yıllaraSağlık Sağlık ait Konusunda Konusunda raporlarımızda VerilenYapılan “diğer”Vaazların Vaazların Alt başlığı Başlıklara Alt Başlıklara altında Göre Dağılımı gösterilen Göre Dağılımı dini ve milli özel Konu alt başlıklarındagünler/haftalar daha çok konusundaki koruyucu sağlıkvaazların hizmetlerinin önemli bir vaazlarda oran teşkil işlendiği ettiğinin görülmektedir. görülmesi üzerine 2013 Konu alt başlıklarında daha çok koruyucu sağlık hizmetlerinin vaazlarda işlendiği yılında DHYS’de konuya özel bir ana başlık açılmış, ilgili vaazların bu ana başlık altına h) Dinî ve Millîgörülmektedir. Özel Günler/Haftalar kaydedilmesi sağlanmıştır. Önceki yıllarah) ait Dini raporlarımızda ve Milli Özel “diğer” Günler/Haftalar başlığı altında gösterilen dinî ve millî özel günler/haftalar konusundaki Yapılanvaazların tespitlere önemli bir göre oran 2014 teşkil yılında ettiğinin bu konudagörülmesi 245.864 üzerine vaaz 2013 yapıldığı yılında görülmektedirDHYS’de konuya ve bu özel bir ana başlıksayı toplamaçılmış, vaazlar ilgili vaazların içinde bu%11.53’lük ana başlık bir altına orana kaydedilmesi tekabül etmektedir sağlanmıştır.. Dini yaşantının önemli Yapılan tespitleredilimlerinden göre 2014 olan yılında özel gün bu konudave haftalar 245.864 halkın vaaz dini verildiğiyaşantısını görülmektedir şekillendirmede ve bu de sayıönemli bir toplam vaazlarfonksiyona içinde %11.53’lük sahiptir. bir Dolayısıylaorana tekabül Başkanlığımızın etmektedir. Dinî yaşantının topluma yönelik önemli dilimlerinden irşat faaliyetlerini olan özel gün ve haftalar, halkın dinî yaşantısını şekillendirmede de önemli bir fonksiyona sahiptir. Dolayısıyla Başkanlığımızınyoğunlaştırdığı topluma bu zaman yönelik dilimlerinin irşat faaliyetlerini vaazlarda yoğunlaştırdığı önemli bir bu yerzaman tutması dilimlerinin yerinde bir vaazlarda önemliplanlamanın bir yer tutması yapıldığını yerinde göstermektedir. bir planlamanın yapıldığını göstermektedir.

Ramazan Ayı 81.949 Kandiller 70.429 Milli Günler 23.3.... Üç Aylar 19.175 Muharrem ayı ve Aşure 18.690 Kutlu Doğum Haftası 13.880 Camiler ve Din Görevlileri Haftası 11.534 19 Eylül Gaziler Günü 2.944 Yılbaşı 1.876 18 Mart Şehitler Günü 1.716 8 Mart Kadınlar Günü 478 12 Mart İstiklal Marşınınj Kabülü 304 0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000

Grafik-11:Grafik Dinî -ve11: MillîDini Özel veGünler/Haftalar Milli Özel Günler/Haftalar Konusunda Yapılan Konusunda Vaazların Alt Yapılan Başlıklara Vaazların Göre Dağılımı Alt Başlıklara Göre Dağılımı Dağılımdan görüleceği gibi kandiller, Muharrem ayı ve aşure, milli günler, Ramazan ayı, Kutlu Doğum Haftası konuları bu başlık altında en çok işlenen konuları teşkil etmektedir. Ülkemizde yaşanan halk Dağılımdan görüleceği gibi kandiller, Muharrem ayı ve aşure, milli günler, Ramazan ayı, Kutlu Doğum Haftası konuları bu başlık altında en çok işlenen konuları teşkil etmektedir. Ülkemizde yaşanan halk dindarlığında20 önemli bir yeri olan bu günlerde dini duyguların yoğunluğu ve toplu ibadete katılmaya verilen önem vaazlarda da gözlemlenebilmektedir. Şüphesiz bu vaazlar sadece o günün anlam ve önemine hasredilmemekte, bu vesileyle İslam’ın değişik mesajları halka ulaştırılmaktadır. Dağılımda yer alan şehitlik-gazilik, milli günler, örnek şahsiyetler de vaazların diğer konuları arasındadır.

ı) İlim-Eğitim

2013 yılında vaaz ana başlıklarına eklenen bir diğer başlık da ilim-eğitim konusudur. Çağımızın geldiği durum itibariyle yetişmiş, kalifiye ve uzman insan olmanın gerekliliği açıktır. Bu durum insanların hayatlarını rahat bir şekilde idame ettirmelerinin bir ön şartı olduğu gibi, din ve dini hayatla olumlu bir münasebet tesis etmelerinin de bir gereğidir. Böyle DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 dindarlığında önemli bir yeri olan bu günlerde dinî duyguların yoğunluğu ve toplu ibadete katılmaya verilen önem vaazlarda da gözlemlenebilmektedir. Şüphesiz bu vaazlar sadece o günün anlam ve önemine hasredilmemekte, bu vesileyle İslam’ın değişik mesajları halka ulaştırılmaktadır. Dağılımda yer alan şehitlik-gazilik, millî günler, örnek şahsiyetler de vaazların diğer konuları arasındadır.

ı) İlim-Eğitim 2013 yılında vaaz ana başlıklarına eklenen bir diğer başlık da ilim-eğitim konusudur. Çağımızın geldiği durum itibariyle yetişmiş, kalifiye ve uzman insan olmanın gerekliliği açıktır. Bu durum insanların hayatlarını rahatbir yeterlik bir şekilde ve nitelikidame ettirmelerininkazanmak da ancak bir önilim şartı ve eğitimleolduğu gibi,mümkün din ve olabilmektedir. dinî hayatla olumlu İlim aynı bir münasebet tesis etmelerinin de bir gereğidir. Böyle bir yeterlik ve nitelik kazanmak da ancak ilim ve eğitimle zamandamümkün olabilmektedir. kişinin dinini İlim doğru aynı bir zamanda şekilde öğrenmesikişinin dinîni ve doğru onu içselleştirmesiylebir şekilde öğrenmesi de yakındanve onu içselleştirmesiyleilgilidir. Bude açıdanyakından bakıldığında ilgilidir. Bu 2014açıdan yılında bakıldığında yapılan 2014 vaazlar yılında içinde verilen ilim vaazlar-eğitim içinde konusu şu ilim-eğitim konusu şu şekilde yer almıştır: şekilde yer almıştır:

Kur'an-ı Kerimi Okuma, Anlama ve Yaşama 48.523 Eğiim ve Öğretimin Önemi 29.468 Diğer 14.049 Hadis/Sünnet 14.793 Çocuk ve Gençlerin Eğitimi 19.175 İlmihal 11.181 Teknoloji-Bilim 3.398

0 4.000 8.000 12.000 16.000 20.000

Grafik-12: İlim ve Eğitim Konusunda Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-12: İlim ve Eğitim Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı 2014 yılında ilim-eğitim konusunda verilen vaazların sayısı 140.377’dur. Bu sayı da toplam vaazların % 2014 yılında ilim-eğitim konusunda yapılan vaazların sayısı 140.377’dur. Bu sayı da toplam 6.58’sine tekabül etmektedir. Grafikte görüldüğü gibi, bu konudaki verilen vaazların önemli bir kısmı Kuran-ı Kerim’ivaazların okuma ve % anlamayla 6.58’sine ilgilidir. tekabül Genel etmektedir. olarak eğitim Grafikte ve öğretimin görüldüğü önemi gibi, aynı bu oranda konuda onu yapılan takip etmekte,vaazların üçüncü önemlisırada isebir hadis-sünnetkısmı Kuran -konusuı Kerim’i yer okuma almaktadır. ve anlamayla ilgilidir. Genel olarak eğitim ve öğretimin önemi aynı oranda onu takip etmekte, üçüncü sırada ise hadis-sünnet konusu yer i) İnsan almaktadır. DHYS’de yapılan yeni düzenleme ile vaaz ana konularına eklenen başlıklardan birisi de “İnsan” konusudur. Artani) İnsan eğitim seviyesi ve diğer kültürlerle ilişkiler, enformasyon ağlarından gelen bilgiler, insanlara kendi var oluş sebeplerini, hayatın anlamını daha sık sordurmaktadır. Bu açıdan insanların bu sorularınaDHYS’de cevap mahiyetindeki yapılan yeni vaazların düzenleme anlam ile vaaz ve ana önemi konularına büyüktür. eklenen Elde başlıklardanedilen verilere birisi göre de 2014 yılında insan konulu vaazların toplamı 110.423’dir. Vaaz ana başlıklarına dair sayısal veriler “İnsan” konusudur. Artan eğitim seviyesi ve diğer kültürlerle ilişkiler, enformasyon incelendiğinde bu konunun ana başlıklar içerisinde kendine hemen hemen ortalarda bir yer bulduğu görülmektedir.ağlarından Konunun gelenalt başlıklara bilgiler, göre insanlara dağılımı kendi ise şu var şekilde oluş olmuştur: sebeplerini, hayatın anlamını daha sık sordurmaktadır. Bu açıdan insanların bu sorularına cevap mahiyetinde yapılacak vaazların anlam ve önemi büyüktür. Elde edilen verilere göre 2014 yılında insan konusunda yapılan vaazların toplamı 110.423’dir. Vaaz ana başlıklarına dair sayısal veriler incelendiğinde bu konunun ana başlıklar içerisinde kendine hemen hemen ortalarda bir yer bulduğu görülmektedir. Konunun alt başlıklara göre dağılımı ise şu şekilde olmuştur: 21 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Örnek Şahsiyetler 36.523

Gençlik 19.175

İnsanın Önemi ve Değeri 18.649

İnsan Hakları 15.693

Yaşlılar 8.291

Engelliler 6.885

İnsanın Yaratılışı 5.213

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000

Grafik-13: İnsan Konusunda Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-13: İnsan Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı 2) Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı 2) Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı Başkanlığımızca yürütülen vaaz ve irşat hizmetleri hem erkek hem de kadın görevlilerimizce ifa Başkanlığımızca yürütülen vaaz ve irşat hizmetleri hem erkek hem de kadın görevlilerimizce edilmektedir. 2014 yılında verilen vaazların bu açıdan dağılımına baktığımızda aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır: ifa edilmektedir. 2014 yılında yapılan vaazların bu açıdan dağılımına baktığımızda aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır:

Kadın; 108.814; 5%

Erkek; 2.025.738; 95%

Grafik-14: VaazGrafik-14: Edenlerin Vaaz CinsiyetlerineEdenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı Göre Dağılımı

Grafiği bir öncekiGrafiği yılın bir verileri önceki ile yılınkıyasladığımızda verileri ile kadın kıyasladığımızda görevliler tarafından kadın görevliler verilen vaazların tarafından 2013 yapılan yılında kadın görevliler 62.701 vaaz etmişlerken, 2014 yılında bu rakam 108.814’e yükselmiş, buna vaazların 2013 yılında kadın görevliler 62.701 vaaz yapmışlarken, 2014 yılında bu rakam karşın erkek görevlilerinvaazların 2013 2013 yılında yılında kadınverdikleri görevliler 771.633 62.701 vaaz, 2014 vaaz yapmışlarken,yılında 2.025.738 2014 gibi yılındabir rakama bu rakam ulaşmıştır. 108.814’e Bunun en gerilemiş, büyük bunasebebinin karşın yüz erkek yüze görevlilerin vaaz uygulaması 2013 yılında olduğu yaptıkları düşünülmektedir. 771.633 Zira vaaz, mahallinde vaaz becerilerini geliştirme kursuna katılan cami görevlilerin pek çoğu kendi camilerinde 2014 yılında 2.05.738’e yükselmiştir. Bunun en büyük sebebinin yüz yüze vaaz uygulaması vaaz etmektedirler. olduğu düşünülmektedir. Zira mahallinde vaaz becerilerini geliştirme kursuna katılan cami 3) Vaaz Edengörevlilerin Görevlilerin pek Unvanlara çoğu kendi Göre camilerindeDağılımı vaaz etmektedirler. Ancak kadın görevlilerin vaaz Vaizlerle birliktesayısındaki değişik buunvanlarda gerilemenin görev sebepleri yapanlar de araştırılmasıda vaaz edebilmektedirler. gereken bir konudur. Bu bağlamda 2014 yılında vaaz edenlerin unvanlarına göre dağılımı Grafik-15’da verilmiştir:

22 3) Vaaz Yapan Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Vaaz eden görevlilerimiz sadece vaizler olmayıp, değişik unvanlarda görev yapanlar da vaaz DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 edebilmektedirler. Bu bağlamda 2014 yılında vaaz edenlerin unvanlarına göre vaazların dağılımı Grafik-15’da verilmiştir:

İmam-Hatip 1.667.115 Vaiz 200.104 Diğer 52.976 İlçe Müftüsü 57.908 Müezzin-Kayyım 81.562 Kur'an Kursu Öğretcisi 35.974 İl Müftü Yardımcısı 9.513 Emekli Din Görevlisi 4.915 İl Müftüsü 3.977 Uzman 1.884 Eğitim Görevlisi 68 Öğretim Üyesi 220 0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000

Grafik-15: Vaaz Eden Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Grafik-15: Vaaz Yapan Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Grafikte görüldüğü üzere 2014 yılında toplam 2.403.928 vaazın 1.667.115’sı imam-hatiplere aittir. Bu da vaazlarınGrafikte üçte ikisinden görüldüğü fazlasının üzere 2014 imam-hatiplerce yılında yapılan verildiğini toplam 2.403.928ortaya koymaktadır. vaazın 1.667.115’sı Bu durum imam- aynı zamandahatiplere imam-hatiplerce aittir. Bu da yapılan vaazların vaazlarda üçte ikisinden 2013 yılına fazlasının göre imam üç kattan-hatiplerce daha yapıldığını fazla bir artış ortaya meydana geldiğini göstermektedir. Geçen yıl toplam vaaz sayısının yarıdan fazlasına tekabül eden koymaktadır. Bu durum aynı zamanda imam-hatiplerce yapılan vaazlarda 2013 yılına göre üç imam-hatip sayısının 2014 yılında üç katından fazla olmaları önemli bir gelişmedir. Söz konusu olumlu gelişmedekattan şüphesiz daha fazla ki Başkanlığımızca bir artış meydana 2011 geldiğini yılında başlatılangöstermektedir. yüz yüze Geçen vaaz y ılprojesinin toplam vaaz büyük sayısının etkisi bulunmaktadır.yarıdan Zira fazlasına 2011 yılında sahip imamvaazların-hatiplerin yarısı vaizler 2014 tarafından yılında üç katındanverilmişken fazla ve vaizler olmaları imam- önemli bir hatiplere göre % 150 daha fazla vaaz etmişken, 2012 ve 2013 yıllarında bu oran neredeyse tersine dönmüştür. gelişmedir. Söz konusu olumlu gelişmede şüphesiz ki Başkanlığımızca 2011 yılında başlatılan yüz yüze vaaz projesinin büyük etkisi bulunmaktadır. Zira 2011 yılında vaazların yarısı 2013 yılında 84.877 vaaz veren vaizler 2014 yılında 200.104 vaaz vermiştir. Başkanlığımızca 2014 yılı içinde görevevaizler alınan tarafından yeni vaizlerin verilmişken devreye ve girmesiyle vaizler imamvaizlerin-hatiplere verdiği görevaaz sayısında% 150 daha%100’ün fazla vaaz üzerinde bir artışetmişken, meydana 2012 vegelmiştir. 2013 yıllarında Buna ilaveten bu oran vaizler neredeyse aile tersineve dinî dönmüştür.rehberlik büroları ve tvafe nöbetleri, sosyal hizmet kurumları gibi cami dışı hizmetleri de yapmaktadır. Grafiğin ortaya koyduğu bir diğer sonuç ise il ve ilçe müftülerinin vaaz sayılarında meydana 4) Vaaz Tipi Bgelenilgileri azalmadır. 2012 yılında il müftülerince yapılan vaaz sayısı 4.660, ilçe müftülerince Uzun yıllar uygulamadayapılan vaaz kalan sayısı merkezi ise 54.427 vaaz sisteminin olarak tespit tedrici edilmiştir. olarak kaldırılması Her iki unvanın ve yüz vaazyüze sayılarındavaazın da yaygınlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalar sonucu 2014 yılında hedeflere hemen hemen varıldığı hemen hemen %50’lik azalma görülmektedir. Söz konusu durumu, vaizlerin ve vaaz eden görülmektedir. 2011 yılında %27, 2012 yılında %15 olan merkezî vaaz oranı 2014 yılında %2’ye gerilemiştir. imamMerkezî-hatiplerin ve yüz yüze sayısındaki vaaz oranları artışa aşağıdaki bağlamak tabloda mümkün gösterilmiştir: olmakla birlikte müftülerin her ne sebeple olursa olsun kürsüden, vaaz ve irşat hizmetlerinden uzaklaşması asla kabul edilebilecek bir durum değildir.

2012 yılında 169.172, 2013 yılında 84.877 vaaz yapan vaizler 2014 yılında 200.104 vaaz yapmışlardır. Başkanlığımızca 2014 yılı içinde göreve alınan yeni vaizlerin devreye

23 girmesiyle vaizlerin yaptığı vaaz sayısında %100 ün üzerinde bir artış meydana gelmiştir. Buna ilaveten vaizler aile ve dini rehberlik büroları ve fetva nöbetleri, sosyal hizmet kurumları gibi cami dışı hizmetleri de yapmaktadır.

4) Vaaz Tipi Bilgileri Uzun yıllar uygulamada kalan merkezi vaaz sisteminin tedrici olarak kaldırılması ve yüz yüze vaazın yaygınlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalar sonucu 2014 yılında hedeflere hemen

hemenDİN HİZMETLERİ varıldığı görülmektedir. RAPORU 2011 yılında %27, 2012 yılında %15 olan merkezi vaaz oranı 2014 yılında %2 e gerilemiştir. Merkezi vaaz ve yüz yüze vaaz oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Merkezi; 45.827

Yüz Yüze; 2.088.731

Grafik-16: Vaaz Tipi Dağılımı Geçen yılla kıyaslama yapıldığında, merkezî vaaz sayısının 28.668’den 45.827’ye çıktığı ve yüz yüze vaaz sayısınınGrafik 805.666’den-16: Vaaz 2.088.731’e Tipi Dağılımı çıktığı görülmektedir. Bu artışlarda, Başkanlığımız tarafından 2011 yılında başlatılan “Vaaz Becerilerini Geliştirme Kursları” ile yeni atanan vaizlerin etkisinin bulunduğunuGeçen söylemek yılla gerekir.kıyaslama Vaaz yapıldığında, Becerilerini merkezi Geliştirme vaaz Kurslarınasayısının 28.668 katılarak den 45.827’yebaşarı gösteren çıktığı ve görevlilerimizin kendi camilerinde vaaz etmeye başlamaları tablonun bu şekilde oluşmasının en yüz yüze vaaz sayısının 805.666’den 2.088.731’e çıktığı görülmektedir. Bu artışlarda, önemli sebebi olarak görülmektedir. Başkanlığımız tarafından 2011 yılında başlatılan “Vaaz Becerilerini Geliştirme Kursları” ile 5) Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı yeni atanan vaizlerin etkisinin bulunduğunu söylemek gerekir. Vaaz Becerilerini Geliştirme Vaazların bölgesel dağılımını gösteren Grafik-18’deki verilere göre en fazla vaaz Marmara Bölgesi’nde verilmiştir. BuKurslarına bölgeyi Karadeniz katılarak ve başarıİç Anadolu gösteren Bölgeleri görevlilerimizin takip etmekte, kendien az vaazın camilerinde da Güneydoğu vaaz etmeye Anadolu Bölgesi’ndebaşlamaları verildiği tablonun görülmektedir. bu şekilde oluşmasının en önemli sebebi olarak görülmektedir.

5) Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Marmara Bölgesi 441.614

VaazlarınKaradeniz bölgesel Bölgesi dağılımını gösteren Grafik-18’de verilere403.209 göre en fazla vaaz Marmara Bölgesi’ndeDoğu Anadolu verilmiştir. Bölgesi Bu bölgeyi Karadeniz ve İç Anadolu349.907 bölgeleri takip etmekte, en az vaazın daİç AnadoluGüneydoğu Bölgesi Anadolu Bölgesi’nde verildiği300.668 görülmektedir. Akdeniz Bölgesi 255.745

Güneydoğu Anadolu Bölgesi 231.477 Ege Bölgesi 151.938

0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000

Grafik-17: Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Grafik-17: Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Vaazların bölgelere göre dağılımında bir önceki yıla göre Marmara Bölgesi ile Karadeniz Bölgesi’nin yer değiştirdiği görülmektedir.Vaazların bölgelere Bölgelerin göre bir dağılımında önceki yıllara bir göre önceki kıyaslamasını yıla göre Marmarayaptığımızda Bölgesi şu sonuçlarla ile Karadeniz karşılaşılmaktadır.Bölgesi yer değiştirmiştir. Bölgelerin bir önceki yıllara göre kıyaslamasını yaptığımızda şu Marmara Bölgesi’ndensonuçlarla sonra karşılaşılmaktadır. Karadeniz Bölgesi 2014’de ikinci sırada gelmektedir. Bu oranın ne anlama geldiği şüphesiz, bölgenin nüfusu, bölgede bulunan cami ve istihdam edilen personel ile anlaşılabilir. Marmara Bölgesi’nden sonra Karadeniz Bölgesi ilk sıradaki yerini muhafaza etmektedir. Bu Marmara Bölgesi’nde bir önceki yıla göre sayısal olarak 441.614 civarında vaaz verilmiştir. Bu (Bu oranın ne anlama geldiği şüphesiz, bölgenin nüfusu, bölgede bulunan cami ve istihdam edilen sayılar 2011’de 61.099; 2012 yılında 140.259, 2013 yılında ise 167.351’dir.) Karadeniz Bölgesi 2014’de ikinci sırada gelmektedir.personel ile anlaşılabilir.

Marmara Bölgesi’nde bir önceki yıla24 göre sayısal olarak 441.614 civarında vaaz yapılmıştır. (2011’deki sayı 61.099; 2012 yılında 140.259, 2013 yılında ise 167.351 vaaz yapılmıştır.)

Vaaz sayılarına göre üçüncü sırada İç Anadolu Bölgesi gelmektedir. Bu bölgede 2011’de 53.945 olan vaaz sayısı, 2012’de 104.758’e, 2013 yılında 144.294’e, 2014 yılında bu oran%200 artarak 300.668’e yükselmiştir. Bu bölgemizde vaaz sayısında meydana gelen artış da dikkati çekmektedir.

Vaaz sayılarında en anlamlı artışlardan birisi de Doğu Anadolu Bölgesi’nde meydana gelmiştir. 2011 yılında bu bölgemizde 27.540 vaaz yapılırken bu rakam 2012’de 50.355 olarak, 2013 yılında ise 133.825 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla göre %200’nin üzerinde bir artarak 349.907’ye tekabül eden bu sayıyla Doğu Anadolu Bölgemiz, Akdeniz Bölgesini geride bırakarak üçüncü sırada yer almıştır.

Akdeniz Bölgesi’nde 2011 yılında 28.808 vaaz verilirken 2012 yılında bu sayı 58.392 ye, 2013 yılında ise 105.603’e, 2014 yılında 255.145’e yükselmiştir. Bu bölgemizde de vaaz sayısında bir önceki yıla göre yaklaşık %250’lük bir artış söz konusudur.

Vaaz sayılarında son sırada yer alan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2011’de 26.891 vaaz verilirken 2012’de bu rakam 46.294 e, 2013 yılında ise 67.180’e, 2014 yılında 231.477’ye DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

Vaaz sayılarına göre üçüncü sırada İç Anadolu Bölgesi gelmektedir. Bu bölgede 2011’de 53.945 olan vaaz sayısı, 2012’de 104.758’e, 2013 yılında 144.294’e, 2014 yılında bu oran%200 artarak 300.668’e yükselmiştir. Bu bölgemizde vaaz sayısında meydana gelen artış da dikkati çekmektedir.

Vaaz sayılarındaki en anlamlı artışlardan birisi de Doğu Anadolu Bölgesi’nde meydana gelmiştir. 2011 yılında bu bölgemizde 27.540 vaaz verilen bu rakam 2012’de 50.355 olarak, 2013 yılında ise 133.825 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla göre %200’nin üzerinde bir artarak 349.907’ye tekabül eden bu sayıyla Doğu Anadolu Bölgemiz, Akdeniz Bölgesi’ni geride bırakarak üçüncü sırada yer almıştır.

Akdeniz Bölgesi’nde 2011 yılında 28.808 vaaz verilirken 2012 yılında bu sayı 58.392 ye, 2013 yılında ise 105.603’e, 2014 yılında 255.145’e yükselmiştir. Bu bölgemizde de vaaz sayısında bir önceki yıla göre yaklaşık %150 bir artış söz konusudur.

Vaaz sayılarında son sırada yer alan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2011’de 26.891 vaaz verilirken 2012’de bu rakam 46.294 e, 2013 yılında ise 67.180’e, 2014 yılında 231.477’ye yükselmiştir. Bu oran diğer bölgelerde sağlanan gelişmelerin altında olmasına rağmen oran olarak baktığımızda %300 gibi bir artışla en fazla gelişim gösteren bölgemiz olmuştur.

Vaaz sayılarında en az artışın yaşandığı bölge ise Ege Bölgesi’dir. Bu bölgemizde 2010’da 27.754 olan vaaz sayısı 2011’de 29.202’ye, 2012’de 47.419’a 2013 yılında ise 61.981’e, 2014 yılında 151.9388’e yükselmiştir. Ancak bu sayı diğer bölgelerin oldukça gerisinde gözükmektedir.

6) Üçer Aylık Vaaz Dönemlerine Ait Özel Konuların Belirlenmesi Başkanlığımız 2012-2016 Stratejik Planında Genel Müdürlüğümüze “Her yıl vaaz dönemleri için özel bir ana konu belirlemek” görevi verilmiştir. Buna göre; 2013 yılı birinci üç aylık vaaz dönemi (Ocak- Şubat-Mart) için “İman Esasları”, ikinci üç aylık dönem (Nisan-Mayıs-Haziran) için Kutlu Doğum Haftası teması olan “Hz. Peygamber ve İnsan Onuru”, üçüncü üç aylık dönem (Temmuz-Ağustos- Eylül) için Ramazan ayının teması olan “Helal Kazanç-Helal Lokma” ve dördüncü üç aylık (Ekim- Kasım-Aralık) dönem için de Camiler ve Din Görevlileri Haftası teması olan “Cami-Kadın ve Aile” konuları belirlenmiştir.

Söz konusu temalara vaaz ve irşat hizmetlerinde ağırlıklı olarak yer verilmesine dair ilgili talimatlar müftülüklerimize gönderilmiştir.

B- HUTBELER

2006 yılı Haziran ayından itibaren İl Müftülükleri sorumluluğunda hazırlanan hutbeler, 2013 yılında yapılan bir genelge değişikliği ile “İl İrşat Kurulları” nca hazırlanmaktadır. Okunacak hutbe konuları yerel şartlara ve gündeme uygun olarak tespit edilmekte, hazırlanan hutbeler söz konusu kurullar tarafından gerekli incelemeler yapıldıktan sonra okunmaktadır.

İl İrşat Kurullarınca okunması uygun görülen hutbeler, okunacağı tarihten 1 ay önce, “Din Hizmetleri Yönetim Sistemi” işlenmektedir. Yine bu hutbelerin zamanında sisteme kaydedilip edilmediği takip edilmekte, Başkanlığımız Merkezinde oluşturulan bir komisyon tarafından bütün hutbeler ön incelemeye tabi tutulmaktadır. Bu esnada muttali olunan bariz hatalar ilgili müftülüğe bildirilerek, muhtemel yanlış anlamaların önüne geçilmeye çalışılmaktadır.

Ülke genelinde 2014 yılı boyunca okunan hutbelere ait değerlendirmelerde şu sonuçlara ulaşılmıştır:

25 1) DİNHutbe HİZMETLERİ Konularıyla RAPORU İlgili Veriler

Hazırlanan hutbelerin ana konuları “Ahlak, Aile, İbadet, İtikat, Kadın, Sosyal ve Toplumsal

1) Hutbe KonularıylaHayat, Helallerİlgili Veriler ve Haramlar, Dini ve Milli Günler, Çalışma ve Ekonomik Hayat, İnsan, Sağlık ve Temizlik, İlim ve Eğitim” olmak üzere on iki başlık altında toplanmıştır. Hazırlanan hutbelerin ana konuları “Ahlak, Aile, İbadet, İtikat, Kadın, Sosyal ve Toplumsal Hayat, Helaller ve Haramlar, Dinî ve Millî Günler, Çalışma ve Ekonomik Hayat, İnsan, Sağlık ve Temizlik, İlim 2014 yılında okunan hutbelerin ana konularına göre dağılımı aşağıdaki grafikte ve Eğitim” olmak üzere on iki başlık altında toplanmıştır. 2014 yılında okunangösterilmektedir. hutbelerin ana konularına göre dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir.

2% Sağlık ve 3% Helaller ve 12% 1% Kadın Temizlik Haramlar Dini Milli Özel 4% Çalışma ve Günler Ekonomik Hayat 5% Aile 6% 11% İlim ve Eğitim İbadet 7% İnsan

8% İtikat

10% Sosyal ve 9% Ahlak Toplumsal Hayat

Grafik-18: Hutbelerin Ana Konulara Göre Dağılımı Grafik-18: Hutbelerin Ana Konulara Göre Dağılımı Grafik te görüldüğü üzere, ibadet, dinî ve millî gün ve haftalar, sosyal ve toplumsal hayat ve ahlak konuları hutbelerdeGrafik ente görüldüğüçok işlenen üzere, konular ibadet, olarak dini gözükmektedir. ve milli gün ve haftalar, sosyal ve toplumsal hayat ve Konuların bir ahlakönceki konuları yıla göre hutbelerde alt başlıklarının en çok işlenenartırılması konular önceki olarak yıllara gözükmektedir. göre kıyaslama yapılmasını güçleştirmektedir. Konuların bir önceki yıla göre alt başlıklarının artırılması önceki yıllara göre kıyaslama Yıl içerisinde meydana gelen olaylar, özel günlerde hazırlanan hutbeler, konuların dağılımında bazı küçük değişikliklereyapılmasını sebep güçleştirmektedir. olabilmekte, bu da yakın olan oranları değiştirebilmektedir. Bununla birlikte hutbe konularındaki istikrarlı dağılım belirli bir rutinleşmeyi de ima etmektedir. 2014 yılında okunan hutbelerin 596 ile %14.43’ü “sosyal” başlığı altında sınıflandırılabilecek Ana konuların hutbelerdir.altında oluşturulan Bu başlık alt konuların altında genellikleyoğunluk sıralamasına toplumu ilgile görendiren dağılımı meseleler ise şu şekilde ele alınmış,olmuştur: günlük a) Sosyal ve Toplumsalyaşamda dikkat Hayat edilmesi gereken hususlar, komşuluk, akraba ilişkiler, şehitlik ve gazilik, kul 2014 yılında hakkıYıl okunan içerisindegibi hutbelerinkonulara meydana yer 596 verilmiştir. ile gelen %14.43’ü olaylar,Bu konuların “sosyal” özel dağılımı günlerde başlığı Grafik altında hazırlanan-19’de sınıflandırılabilecek verilmiştir. hutbeler, konuların hutbelerdir. Bu başlık altında genellikle toplumu ilgilendiren meseleler ele alınmış, günlük yaşamda dikkat edilmesidağılımında gereken hususlar, bazı küçükkomşuluk, değişikliklere akraba ilişkiler, sebep şehitlik olabilmekte, ve gazilik, kul bu hakkı da yakıngibi konulara olan oranları yer verilmiştir.değiştirebilmektedir. Bu konuların dağılımı Bununla Grafik-19’da birlikte verilmiştir. hutbe konularındaki istikrarlı dağılım belirli bir

7% Vakıf rutinleşmeyi de ima etmektedir. 3% 4% Yetim/Öksüz Hakkı 6% Kul Hakkı Ana41% konuların altında oluşturulan alt konuların yoğunluk sıralamasına göre dağılımı ise şu 5% Şehitlik ve Gazilik şekilde olmuştur: Akraba İlişkileri

6% Komşu İlişkileri a) Sosyal ve Toplumsal Hayat Kardeşlik 7% Camiler 3% Yardımlaşma/ Dayanışma 7% 11% Birlik ve Beraberlik Diğer

Grafik-19: Sosyal Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-19: “Sosyal” Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı 26 Sosyal başlıklı hutbelerde birlik/beraberlik, eğitim/bilim/akıl, yardımlaşma/dayanışma, tüketim bilinci gibi konulara ağırlık verildiği; en az işlenen konuların ise hayvan hakları, yetim/öksüz hakkı, görgü kuralları selamlaşma gibi konular olduğu görülmektedir.

b) İbadet Konuları

Sosyal konularda olduğu gibi “ibadet” başlığı altında değerlendirilebilecek olan hutbelerin oranında anlamlı bir değişiklik görülmemektedir. 2013 yılında genel dağılımda %15 lik bir dilime tekabül ederken, 2014 de bu oran %17 olarak gerçekleşmiştir.

Hac Umre Dua Ramazan Ayı/Oruç 7% 5% 19% Kulluk Bilinci 7%

Namaz 8% Kurban 18%

Zekat/Sadaka 10% Diğer İbadetin Önemi 15% 11%

Grafik-20: “İbadet” Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı 2014 yılında okunan hutbelerin 596 ile %14.43’ü “sosyal” başlığı altında sınıflandırılabilecek hutbelerdir. Bu başlık altında genellikle toplumu ilgilendiren meseleler ele alınmış, günlük yaşamda dikkat edilmesi gereken hususlar, komşuluk, akraba ilişkiler, şehitlik ve gazilik, kul hakkı gibi konulara yer verilmiştir. Bu konuların dağılımı Grafik-19’de verilmiştir.

7% Vakıf 3% 4% Yetim/Öksüz Hakkı 6% Kul Hakkı 41% 5% Şehitlik ve Gazilik Akraba İlişkileri

6% Komşu İlişkileri Kardeşlik 7% Camiler 3% Yardımlaşma/ Dayanışma 7% 11% Birlik ve Beraberlik Diğer

Grafik-19: “Sosyal” AnaDİN Başlıklı HİZMETLERİ Hutbelerin RAPORU Alt Konulara Göre Dağılımı2014 Sosyal başlıklı hutbelerde birlik/beraberlik, eğitim/bilim/akıl, yardımlaşma/dayanışma,

Sosyal başlıklıtüketim hutbelerde bilinci birlik/beraberlik, gibi konulara ağırlık eğitim/bilim/akıl, verildiği; en az yardımlaşma/dayanışma, işlenen konuların ise hayvan tüketim hakları, bilinci gibi konularayetim/öksüz ağırlık hakkı, verildiği; görgü en kurallarıaz işlenen selam konularınlaşma gibiise hayvankonular hakları, olduğu yetim/öksüzgörülmektedir. hakkı, görgü kuralları selamlaşma gibi konular olduğu görülmektedir. b) İbadet Konuları b) İbadet Konuları Sosyal konularda olduğu gibi “ibadet” başlığı altında değerlendirilebilecek olan hutbelerin Sosyal konularda olduğu gibi “ibadet” başlığı altında değerlendirilebilecek olan hutbelerin oranında anlamlı bir değişiklikoranında görülmemektedir.anlamlı bir değişiklik 2013 görülmemektedir. yılının genel dağılımda 2013 yılında %15’lik genel bir dağılımda dilime tekabül %15 lik bir ederken, 2014’tedilime bu tekabüoran %17l ederken, olarak 2014gerçekleşmiştir. de bu oran %17 olarak gerçekleşmiştir.

Hac Umre Dua Ramazan Ayı/Oruç 7% 5% 19% Kulluk Bilinci 7%

Namaz 8% Kurban 18%

Zekat/Sadaka 10% Diğer İbadetin Önemi 15% 11%

RamazanGrafik-20: Ayı, Kurban İbadet BayramıAna Başlıklı gibi Hutbelerin özel zamanlarda Alt Konulara ülkeGöre Dağılımıgenelindeki tüm camilerde benzer Grafik-20: “İbadet” Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı Ramazan Ayı, konularınKurban Bayramı işlenmesi; gibi özel“Ramazan zamanlarda Ayı/Oruç, ülke genelindeki Kurban, Zekât/Sadaka tüm camilerde” benzer gibi konuların, konuların “İbadet” işlenmesi; “Ramazanbaşlığı altında Ayı/Oruç, değerlendirilmesi Kurban, Zekât/Sadaka” tablonun bu şekilde gibi konuların, oluşmasında “İbadet” görülen başlığı en önemli altında etkendir. değerlendirilmesi tablonun bu şekilde oluşmasında görülen en önemli etkendir. c) İnanç Konuları c) İnanç Konuları Grafik-21’de görüleceği üzere 2014 yılında bu başlık altında okunan hutbeler toplam hutbeler Grafik-21’de görüleceği üzere 2014 yılında bu başlık altında okunan hutbeler toplam hutbeler içinde 343 ile %8’e tekabüliçinde 343etmektedir. ile %8 “İnanç” ye tekabül konusuna etmektedir. ait 2014 “İnanç” yılı içinde konusuna okunan ait hutbelerin 2014 yılı alt içinde konu okunan dağılım grafiğihutbelerin aşağıda verilmiştir.alt konu dağılım grafiği aşağıda verilmiştir:

Bidat ve Hurafeler Kaza Kader 4% 4% Diğer 19% Kitaplara İman 5% Peygambere İman 10%

Ahiret Hayatı İman 11% 21% Allah'a İman 13% Ahirete İman 13%

Grafik-Grafik-21:21: “İnanç” İnanç Ana Ana Başlıklı Başlıklı HutbelerinHutbelerin Alt Alt Konulara Konulara Göre GöreDağılımı Dağılımı

Önceki yıllara göre İman, Allah’a27 İman ve Ahirete İman konuları “İnanç” konularının en önemli başlıkları olarak görünmektedir. Ancak “Ahiret” konusu Ahirete İman ve Ahiret Hayatı olarak baktığımızda 2014 yılında itikat başlığı altında en çok işlenen konu olarak dikkatimizi çekebilir.

d) Ahlak Konuları

2013 yılında okunan hutbelerin oranı %13 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran 2014 te de değişmemştir.

Son üç yılda “Ahlak” başlığı altında incelenen konulara bakıldığında, “İyi Ahlak”, “Edep ve Haya” ile “Doğruluk/Dürüstlük” konuları başta gelmektedir. Aşağıda ki tabloya baktığımızda Ahlak konu başlığı altında işlenen konuların çok olduğu, bunun da nedeni olarak toplum meselelerin ahlaki olduğu gözlenmektedir.

“Ahlak” konusuna ait 2014 yılı alt konu dağılım grafiği aşağıda verilmiştir: DİN HİZMETLERİ RAPORU

Önceki yıllara göre İman, Allah’a İman ve Ahirete İman konuları “İnanç” konularının en önemli başlıkları olarak görünmektedir. Ancak “Ahiret” konusu Ahirete İman ve Ahiret Hayatı olarak baktığımızda 2014 yılında itikat başlığı altında en çok işlenen konu olarak dikkat çekmektedir. d) Ahlak Konuları 2013 yılında okunan hutbelerin oranı %13 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran 2014 te de değişmemştir.

Son üç yılda Ahlak başlığı altında incelenen konulara bakıldığında, İyi Ahlak, Edep ve Haya ile Doğruluk/Dürüstlük konuları başta gelmektedir. Aşağıda ki tabloya baktığımızda Ahlak konu başlığı altında işlenen konuların çok olduğu, bunun da nedeni olarak toplum meselelerin ahlaki olduğu gözlenmektedir.

Ahlak konusuna ait 2014 yılı alt konu dağılım grafiği aşağıda verilmiştir:

İyi Ahlak 13% Diğer 40% İyi Ahlak 13%Edep Haya 10% Diğer 40% Edep Hayaİhlas 10% Samimiyet 9%

Doğrulukİhlas DürüstlükSamimiyet 8% 9% Sabır/Şükür 5% Höşgörü Affetme Doğruluk Dürüstlük 3% 8% İyiliği İstemek Sevgi Saygı 4% Yalan/Dedikodu/İftiSabır/Şükür 5% Höşgörü Affetme 4% ra 4% 3% Sevgi Saygı 4% İyiliği İstemek Yalan/Dedikodu/İfti 4% Grafik-22: “Ahlak” Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konularara 4% Göre Dağılımı

Grafik-22: Ahlak Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafike) Aile- 22:Konusunda“Ahlak” AnaOkunan Başlıklı Hutbeler Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı e) Aile Konusundae)Grafik Aile Okunan -Konusunda23’de aileHutbeler ile Okunan ilgili konuların Hutbeler dağılımı yer almaktadır. Aile ile ilgili olarak okunan hutbe sayısının oranı 2013 de %6 iken, 2014 te % 5.28 olarak gerçekleşmiştir. Alt konuların Grafik-23’de Grafikaile ile- 23’deilgili konuların aile ile ilgilidağılımı konuların yer almaktadır. dağılımı Aile yer ile almaktadır.ilgili olarak Aileokunan ile hutbe ilgili sayısının olarak okunan oranı 2013 dedağılımı %6 iken, ise 2014 şu şekildedir:te % 5.28 olarak gerçekleşmiştir. Alt konuların dağılımı ise şu şekildedir: hutbe sayısının oranı 2013 de %6 iken, 2014 te % 5.28 olarak gerçekleşmiştir. Alt konuların dağılımı ise şu şekildedir: Boşanma 4% Aile İçi Şiddet 2% Eşlerarası Hak ve Görevler 6% Aile Hayatı Boşanma 4% Aile İçi Şiddet 2% 30% EşlerarasıNişan/Nikah/Evlen Hak ve Görevler 6%me Aile Hayatı 12% 30% Nişan/Nikah/Evlen Çocuk Hakları me 10% Diğer 12%7% Çocuk Hakları 10% Aile İçiDiğer İletişim 9%7% Anne/Baba Hakkı 20% Aile İçi İletişim 9% Grafik-23:Anne/Baba Aile Ana Hakkı Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-23: “Aile” Ana20% Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı

Grafik-23: “Aile” Ana Başlıklı Hutbelerin28 Alt Konulara Göre Dağılımı

f) Sağlık ve Temizlik Konusunda Okunan Hutbeler

f) Sağlık ve Temizlik Konusunda Okunan Hutbeler DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 2014 yılında hutbelerde sağlık ve temizlik konusuna da yer verilmiştir. Bir önceki yılda olduğu gibi bu sene de genel dağılımda bu konu 121 hutbe ile %3’lük bir paya sahip olmuştur. f) Sağlık ve Temizlik2014 yılında Konusunda hutbelerde Okunan sağlık Hutbeler ve temizlik konusuna da yer verilmiştir. Bir önceki yılda Alt başlıklar ise şu şekilde sıralanmıştır. 2014 yılında hutbelerdeolduğu gibi sağlıkbu sene ve detemizlik genel konusudağılımda 2013’de bu konu olduğu 121 hutbegibi 121 ile hutbe%3’lük ile bir %3’lük paya birsahip paya olmuştur. sahip olmuştur.Alt Alt başlıklar başlıklar ise ise şu şu şekilde şekilde sıralanmıştır. sıralanmıştır. Hastalıklar Kan ve Organ Bağışı 4% 4% Diğer Sağlık Hastalıklar Kan ve Organ Bağışı 6% 35% 4% 4% DiğerÇevre Temizliği Sağlık 6% 11% 35% Çevre Temizliği 11% Temizlik 16% Sigara/Alkol/ Uyuşturucu 24% Temizlik 16% Sigara/Alkol/ Uyuşturucu 24%

Grafik-24: “Sağlık” Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı

Grafik-24: Sağlık Ana Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafikg) Kadınlar-24: “Sağlık” Konusunda Ana BaşlıklıOkunan Hutbelerin Hutbeler Alt Konulara Göre Dağılımı g) Kadınlar Konusundag)Gra Kadınlarfik-25’te Okunan Konusunda kadın Hutbeler konusunun Okunan alt dağılımıHutbeler yer almaktadır. 2014 yılında “kadın” konusunda Grafik-25’te okunankadın konusunun hutbeler alt %1.36’lik dağılımı biryer oranaalmaktadır. tekabül 2014 etmektedir. yılında “kadın” Bir önceki konusunda yıla göre okunan biraz daha hutbeler %1.36’lıkGrafik -bir25’te orana kadın tekabül konusunun etmektedir. alt dağılımı Bir önceki yer almaktadır.yıla göre biraz 2014 daha yılında azalmış “kadın” gözüken konusunda bu kategori enokunanazalmış az hutbe hutbeler gözüken okunan bu %1.36’lik kısmı kategoride teşkil bir etmektedir. en orana az hutbe tekabül Konunun okunan etmektedir. kısmıalt başlıklara Bir teşkil önceki etmektedir.göre yıla dağılımı göre Konunu birazise n daha alt aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: azalmışbaşlıklara gözüken göre dağılımı bu kategoride ise aşağıdaki en aztabloda hutbe gösterilmiştir. okunan kısmı teşkil etmektedir. Konunun alt

başlıklara göre dağılımı Kadınaise aşağıdaki Yönelik tabloda gösterilmiştir. Şiddet Kadınlarla İlgiil Fıkhi 5% Meseleler Kadına Yönelik 4% Şiddet Kadınlarla İlgiil Fıkhi Meseleler 5% Diğer 4% %13

Diğer %13

Kadın Hakları İslama Göre Kadın 21% 57% Kadın Hakları İslama Göre Kadın 21% 57% Grafik-Grafik-25:25: “Kadın” Kadın Ana Ana Başlıklı Başlıklı Hutbelerin Alt Alt Konulara Konulara Göre GöreDağılımı Dağılımı h) Dinî-Millî GrafikÖzel Gün-25: ve“Kadın” Haftalar Ana Konusunda Başlıklı HutbelerinOkunan Hutbeler. Alt Konulara Göre Dağılımı

2013 yılı içindeh) faaliyete Dini-Milli geçen Özel yeni Gün Din ve Hizmetleri Haftalar YönetimKonusunda Sistemi’nde Okunan okunanHutbeler. hutbelerin alt başlığı içerisine Dinî ve Millî Günler başlığı eklenmiştir. Bu konuyla ilgili 2014 yılında 829 gibi önemli bir sayı ile genel dağılımh)2013 Dini içinde yılı-Milli içinde %20’lik Özel faaliyete birGün orana ve geçen Haftalar sahip yeni olmuştur. KonusundaDin Hizmetleri Genel Okunan dağılım Yönetim Hutbeler.içinde Sisteminde bu kadar okunanyüksek birhutbelerin orana sahip olması, kuşkusuz şanlı tarihimize ve dinî günlerimize verilen önemi göstermektedir. Bu başlık altında2013alt okunan başlığı yılı hutbeleriniçinde içerisine faaliyete ilkDini sırasında vegeçen Milli kandilleryeni Günler Din yer başlığıHizmetleri almkata eklenmiştir. bunuYönetim millî BuSistemindegünler konuyla takip ilgiliokunanetmektedir. 2014 hutbelerin yılında alt829 başlığı gibi önemli içerisine bir Dini sayı ve ile Milli genel Günler dağılım başlığı içinde eklenmiştir. %20 ‘lik bir Bu orana konuyla sahip ilgili olmuştur. 2014 yılında Genel 829dağılım gibi içinde önemli bu bir kada sayır ile yüksek genel bir dağılım orana içinde sahip %20 olması, ‘lik kuşkusuz bir orana şanlı sahip tarihimiz olmuştur. ve Genel dini dağılım içinde bu kadar yüksek bir orana sahip olması, kuşkusuz şanlı tarihimiz ve dini 29 günlerimize verilen önemi göstermektedir. Bu başlık altında okunan hutbelerin ilk sırasında kandiller, bunu milli günler takip etmektedir.

DİN HİZMETLERİ RAPORUCamiler ve Din Kutlu Doğum günlerimize verilen önemiGörevlileri göstermektedir. Haftası Haftası Bu başlık altındaYılbaşı okunan hutbelerin ilk sırasında 1% 3% 4% kandiller, bunu18 Mart milli Şehitler günler takip etmektedir. Günü Üç Aylar 0% 6% Camiler ve Din Kutlu Doğum Görevlileri Haftası Haftası Yılbaşı Kandiller Ramazan Ayı 1% 3% 4% 29% 18 Mart Şehitler 13% Günü Üç Aylar 0% 6% Muharrem Ayı ve Milli Günler Aşure Kandiller26% 18%Ramazan Ayı 29% 13%

Muharrem Ayı ve Milli Günler Aşure 26% 18% Grafik-26: “Dini Milli Özel Gün ve Haftalar ” Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre

DağılımıGrafik-26: Dinî Millî Özel Gün ve Haftalar Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı

I) Helaller ve Haramlar ı)Helaller ve HaramlarGrafik-26: “Dini Milli Özel Gün ve Haftalar ” Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Helaller ve haramlar gelişen toplumsal ilişkiler ve teknoloji ile birlikte günümüz sorunları Helaller ve haramlarDağılımı gelişen toplumsal ilişkiler ve teknoloji ile birlikte günümüz sorunları içerisinde bireysel veyaiçerisinde toplumsal bireysel açıdan veyaönemli toplumsal bir yere sahiptir. açıdan önemli Bu düşüncelerle bir yere sahiptir. ele alınan Bu “Helaller-Haramlar” düşüncelerle ele alınan konusu sadece“Helaller dinîI) - değilHaramlar”Helaller sosyal konusu açıdanve Haramlar da sadece ele alınmıştır. dini olarak Bu değil sebeple sosyal hutbelerde açıdan da ele bu alınmıştır.konulara yer Bu verilmesi son derece önemlidir. sebepleHelaller hutbelerde ve haramlar bu hususlara gelişen toplumsal yer verilmesi ilişkiler son derece ve teknoloji önemlidir.2014 ile birlikte yılında günümüz bu konuda sorunları 2014 yılında bu konuda hazırlanan hutbelerin alt başlıklara göre dağılımı ise şöyle gerçekleşmiştir. hazırlananiçerisinde hutbelerin bireysel veyaalt başlıklara toplumsal göre açıdan dağılımı önemli ise birşöyle yere gerçekleşmiştir. sahiptir. Bu düşüncelerle ele alınan “Helaller-Haramlar” konusu sadece dini olarak değil sosyal açıdan da ele alınmıştır. Bu

sebeple hutbelerde Diğerbu 25%hususlara yer verilmesi son derece önemlidir.2014 yılında bu konuda

hazırlananSihir/Büyü hutbelerin 4% alt başlıklara göre dağılımı ise şöyle gerçekleşmiştir.

Giyinme ve Helal Haram Süslenme Diğer 25% 4% Duyarlılığı 41% Sihir/Büyü 4% Yiyecekler Giyinme4% ve Helal Haram Süslenme Bağımsızlık/Zararlı 4% Duyarlılığı Alışkanlıklar 22% 41%

Yiyecekler Grafik-27:4% Helaller ve Haramlar Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı Bağımsızlık/Zararlı Tabloda görüldüğü gibi bu konudaAlışkanlıklar insanlara 22% helal ve haram duyarlılığı kazandırmak amacıyla hazırlanan hutbelerGrafik-27: ilk sırada“Helaller gelmekte, ve Haramlar zararlı ” alışkanlıklar Başlıklı Hutbelerin ve diğer konularAlt Konu bunlarılara Göre takip Dağılımı etmektedir. i) Çalışma ve Ekonomik Hayat Konusunda Okunan Hutbeler Alın teri ve helalGrafik kazancın-27: “Helaller önemini veher Haramlar seferinde ” vurgulayanBaşlıklı Hutbelerin dinîmiz Altçalışma Konu velara ekonomik Göre Dağılımı hayatta takip edilmesi gereken tutumları önemsemiştir. Zamanın değerlendirilmesi, helal kazanç, çalışma hukuku bu noktada öne çıkan hususlar olarak öne çıkmaktadır.

Çalışma ve Ekonomik hayatla ilgili okunan hutbeler 2013 yılından itibaren sistemde ayrı bir başlık halinde kaydedilmiştir. Sistemden alınan bilgilere göre toplam hutbeler içinde bu başlık altında okunan hutbelerin oranı %4’tür ve alt konulara göre şöyle bir dağılım göstermiştir:

30 Tabloda görüldüğü gibi bu konuda insanlara helal ve haram duyarlılığı kazandırmak amacıyla hazırlanan hutbeler başta gelmekte, zararlı alışkanlıklar ve diğer konular bunları takip etmektedir.

i) Çalışma ve Ekonomik Hayat Konusunda Okunan Hutbeler Alın teri ve helal kazancın önemini her seferinde vurgulayan dinimiz çalışma ve ekonomik hayatta takip edilmesi gereken tutumları önemsemiştir. Zamanın değerlendirilmesi, helal kazanç, çalışma hukuku bu noktada öne çıkan hususlar olarak öne çıkmaktadır. Çalışma ve Ekonomik hayatla ilgili okunan hutbeler 2013 yılından itibaren sistemde ayrı bir DİN HİZMETLERİ RAPORU başlık halinde kaydedilmiştir. Sistemden alınan bilgilere göre toplam 2014hutbeler içinde bu başlık altında okunan hutbelerin oranı %4 dür ve alt konulara göre şöyle bir dağılım göstermiştir.

Haram/Haksız Kazanç İşçi ve İşveren Tembelik 4% Hakları Faiz 1% 5% 5% Tüketim Bilinci 26% Alışverişin Dini İlkeleri Helal Kazanç 12% 9% Diğer 10% Zaman Bilinci 16% Çalışma 12%

GrafikGrafik-28:-28: Çalışma“Çalışma ve Ekonomik ve Ekonomik Hayat Başlıklı Hayat Hutbelerin” BaşlıklıAlt Konulara Hutbelerin Göre Dağılımı Alt Konulara Göre Dağılımı Tabloda görüldüğü gibi, bu başlık altında yer alan hutbelerde israf-tasarruf, helal kazanç, en önemli konu olup gözden kaçırdığımız zaman bilinci ve çalışma konuları başta yer almıştır. Tabloda görüldüğü gibi, bu başlık altında yer alan hutbelerde israf-tasarruf, helal kazanç, en J) İlim ve Eğitimönemli Konusunda konu olup gözdenOkunan kaçırdığımızHutbeler zaman bilinci ve çalışma konuları başta yer almıştır.

Günümüz deJ) insanların İlim ve Eğitim değeri Konusundasahip oldukları Okunan bilgi ve Hutbelerbeceri ile doğrudan ilişkili olup, insanların sahip oldukları kültürel sermayesinin değeri her geçen gün artmaktadır. Toplumsal iş bölümünün artması, dar alanda yetişmişGünümüz insan de insanlarınihtiyacını oldukça değeri sahipartırmış oldukları bulunmaktadır. bilgi ve beceriBuna bağlı ile olarak doğrudan yeni ilişkilinesillerin olup, topluma yararlı birer insan olarak yetişmelerinde eğitimin önemi da ayrıca artmıştır. Bu bağlamda dinîmizin eğitiminsanların ve öğretime sahip oldukları verdiği kültürel önemin sermayesininhutbelerde yer değeri alması her gerekmektedir. geçen gün artmaktadır. Bu konuda Toplumsal 2014 yılı içinde okunaniş bölümünün hutbelerin artması, dağılımı dar şu alanda şekilde yetişmiş gerçekleşmiştir: insan ihtiyacını oldukça artırmış bulunmaktadır. Buna bağlı olarak yeni nesillerin topluma yararlı birer insan olarak yetişmelerinde eğitimin Hadis Sünnet önemi da ayrıca artmıştır. Bu bağlamda dinimizin eğitim3% ve öğretime verdiği önemin Eğitim ve hutbelerdeÖğretimin yer Öemi alması gerekmektedir. Bu konuda 2014 yılıÇocuk içinde ve GEnçlerin okunan hutbelerin dağılımı 46% Eğitimi 17% şu şekilde gerçekleşmiştir. Diğer 14%

Kur'an-ı Kerimi Okuma Anlama ve Yaşama 20%

GrafikGrafik-29:-29: “İlim İlim ve ve Eğitim” Eğitim BaşlıklıBaşlıklı Hutbelerin Hutbelerin Alt Konulara Alt Konulara Göre Dağılımı Göre Dağılımı

k)İnsan Konusunda Okunan Hutbeler

Yaşlılar 8% İnsanın Yaratılışı İnsanın Önemi ve 6% Değeri 26% Engelliler 12%

İnsan Hakları 10% Gençlik Örnek Şahsiyetler 22% 16% 31

Grafik-30: “İnsan” Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı

Bu başlık altında okunan hutbeler içinde insana verilen değer, insan hakları, örnek şahsiyetler ile gençlik, engelliler gibi konular başta gelmektedir. Toplum içinde cemaatin birbiriyle olumlu ilişkiler tesis edebilmesi, karşılıklı anlayış ve hoşgörünün yaygınlaşması ve insanları dayanışma ve tesanüt içinde bir hayat sürebilmelerini temin açısından bu konuda okunan hutbelerin önemi kendiliğinden anlaşılmaktadır.

2) Hutbe Hazırlayanlarla İlgili Veriler

Başkanlığımızın din hizmetleri kayıt sisteminde arşivlenen hutbelerle ilgili olarak konu, tarih, yer bilgilerinin yanında, hutbeyi hazırlayan kişiyle ilgili bilgiler de yer almaktadır. Buna göre hutbeyi hazırlayan kişinin adı, soyadı, cinsiyeti, unvanı ve eğitim durumu bilgileri de kayıt altına alınmaktadır. Söz konusu verilerin bir araya getirilmesinden aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: Hadis Sünnet 3% Eğitim ve Öğretimin Öemi Çocuk ve GEnçlerin 46% Eğitimi 17% Diğer 14%

Kur'an-ı Kerimi Okuma Anlama ve Yaşama DİN HİZMETLERİ RAPORU 20%

Grafik-29: “İlim ve Eğitim” Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı k)İnsan Konusundak)İnsan Okunan Konusunda Hutbeler Okun an Hutbeler

Yaşlılar 8% İnsanın Yaratılışı İnsanın Önemi ve 6% Değeri 26% Engelliler 12%

İnsan Hakları 10% Gençlik Örnek Şahsiyetler 22% 16%

Grafik-30: İnsan Başlıklı Hutbelerin Alt Konulara Göre Dağılımı

Bu başlık altında okunan hutbeler içinde insana verilen değer, insan hakları, örnek şahsiyetler ile gençlik, engellilerGrafik gibi-30: konular“İnsan” baştaBaşlıklı gelmektedir. Hutbelerin Toplum Alt Konulara içinde cemaatin Göre Dağılımı birbiriyle olumlu ilişkiler tesis edebilmesi, karşılıklı anlayış ve hoşgörünün yaygınlaşması ve insanları dayanışma ve tesanüt içinde bir hayatBu başlıksürebilmelerini altında okunan temin hutbeleraçısından içinde bu konuda insana okunan verilen hutbelerindeğer, insan önemi hakları, kendiliğinden örnek şahsiyetler anlaşılmaktadır.ile gençlik, engelliler gibi konular başta gelmektedir. Toplum içinde cemaatin birbiriyle olumlu ilişkiler tesis edebilmesi, karşılıklı anlayış ve hoşgörünün yaygınlaşması ve insanları 2) Hutbe Hazırlayanlarla İlgili Veriler dayanışma ve tesanüt içinde bir hayat sürebilmelerini temin açısından bu konuda okunan Din Hizmetleri Yönetim Sistemi’nde arşivlenen hutbelerin konu, tarih, yer bilgilerinin yanında, hazırlayan kişilerlehutbelerin ilgili önemi bilgiler kendiliğinden de yer almaktadır. anlaşılmaktadır. Buna göre hutbeyi hazırlayan kişinin adı, soyadı, cinsiyeti, unvanı ve eğitim durumu bilgileri de kayıt altına alınmaktadır. Söz konusu verilerin bir araya getirilmesindena) Hutbe aşağıdaki Hazırlayanların sonuçlara ulaşılmıştır: Cinsiyetleri

Grafik-31’e baktığımızda 2014 yılında hazırlanan hutbelerin %82’lik bölümünün erkek a) Hutbe Hazırlayanların2) Hutbe Hazırlayanlarla Cinsiyetleri İlgili Veriler görevliler, %4’lük bölümünün ise kadın görevlilerce hazırlandığı görülmektedir. 2014 yılında Grafik-31’e Başkanlığımızın baktığımızda din 2014 hizmetleri yılında kayıt hazırlanan sisteminde hutbelerin arşivlenen %82’lik hutbelerle bölümününilgili olarak erkek konu, görevliler, tarih, %4’lük bölümünündikkat ise çeken kadın ayrıntı görevlilerce ise komisyon hazırlandığı tarafından görülmektedir. hazırlanan 2014 hutbeler yılında dikkat %14 ileçeken bayan ayrıntı görevlileri yer bilgilerinin yanında, hutbeyi hazırlayan kişiyle ilgili bilgiler de yer almaktadır. Buna göre ise komisyon tarafındangeçmiştir. hazırlanan hutbelerin %14 gibi bir orana ulaşmış olmasıdır. hutbeyi hazırlayan kişinin adı, soyadı, cinsiyeti, unvanı ve eğitim durumu bilgileri de kayıt

altına alınmaktadır. Söz konusu verilerin bir araya getirilmesinden aşağıdaki sonuçlara Kadın Komisyon ulaşılmıştır: 4% 14%

Erkek 82%

Grafik-31: Hutbe Hazırlayanların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı

Grafik-31: Hutbe Hazırlayanların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı

b) Hutbe Hazırlayanların Unvanları32

Başkanlığımız hutbe kayıt sistemine kaydedilen hutbeleri hazırlayan görevlilerin unvanları da kayıt altına alınmakta ve değerlendirilmektedir. Grafik 32’ye bakıldığında, unvan dağılımında en büyük payın, doğal olarak imam-hatiplere ait olduğu görülmektedir.

Uzman İmam- Kur'an Kursu Eski Din Görevlisi Hatip 1% Öğreticisi 2% 1% İl Müftüsü 1% İl Müftü Yardımcısı 5%

İlçe Müftüsü 9%

Müezzin-Kayyım İmam - Hatip 6% 52%

Vaiz 23%

Grafik-32: Hutbe Hazırlayanların Unvanlarına Göre Dağılımı

Önceki yıllara ait verilere bakıldığında, unvan dağılımında imam-hatiplerin sürekli ilk sırada yer aldığı tespit edilmiştir. Bu oran 2014 yılında da değişmemiştir. İmam-Hatipleri vaizler, müezzin kayyımlar ve ilçe müftüleri takip etmektedir a) Hutbe Hazırlayanların Cinsiyetleri

Grafik-31’e baktığımızda 2014 yılında hazırlanan hutbelerin %82’lik bölümünün erkek görevliler, %4’lük bölümünün ise kadın görevlilerce hazırlandığı görülmektedir. 2014 yılında dikkat çeken ayrıntı ise komisyon tarafından hazırlanan hutbeler %14 ile bayan görevlileri geçmiştir.

Kadın Komisyon 4% 14%

Erkek 82%

Grafik-31: Hutbe HazırlayanlarınDİN HİZMETLERİ Cinsiyetlerine RAPORU Göre Dağılımı 2014

b) Hutbe Hazırlayanların Unvanları b) Hutbe Hazırlayanların Unvanları Başkanlığımız hutbe kayıt sistemine kaydedilen hutbeleri hazırlayan görevlilerin unvanları da Hutbelerle birlikte, hutbeleri hazırlayan görevlilere ait bilgilerde kaydedilmektedir. Bu bağlamda hutbe hazırlayankayıt görevlilerin altına alınmakta unvanlarını ve değerlendirilmektedir. gösteren Grafik 32’ye Grafik bakıldığında, 32’ye bakıldığında, en büyük unvanpayın, dağılımındadoğal olarak imam-hatiplereen büyük payın,ait olduğu doğal görülmektedir. olarak imam-hatiplere ait olduğu görülmektedir.

Uzman İmam- Kur'an Kursu Eski Din Görevlisi Hatip 1% Öğreticisi 2% 1% İl Müftüsü 1% İl Müftü Yardımcısı 5%

İlçe Müftüsü 9%

Müezzin-Kayyım İmam - Hatip 6% 52%

Vaiz 23%

Grafik-32:Grafik-32:Hutbe Hazırlayanların Hutbe Hazırlayanların Unvanlarına Unvanlarına Göre Göre Dağılımı Dağılımı

Önceki yıllaraÖnceki ait verilere yıllara bakıldığında, ait verilere unvan bakıldığında, dağılımında unvan imam-hatiplerin dağılımında imam sürekli-hatiplerin ilk sırada sürekli yer aldığı ilk sırada tespit edilmiştir.yer aldığıBu oran tespit 2014 edilmiştir.yılında da Budeğişmemiştir. oran 2014 yılındaİmam-Hatipleri da değişmemiştir. vaizler, müezzin İmam- Hatiplerikayyımlar vaizler, ve ilçe müftüleri takip etmektedir. müezzin kayyımlar ve ilçe müftüleri takip etmektedir Başkanlığımız 2012-2016 yılı Stratejik Planı’nda Genel Müdürlüğümüze verilen 2012 yılı içerisinde elektronik ortamda 500 adet hutbe yayımlama ve personelin istifadesine sunma görevi yerine getirilmiştir. 1999-2012 yılları arasında Başkanlığımızca hazırlanmış ve okunmuş 500 adet hutbe yeniden düzenlenerek web sayfamızda yayımlanmıştır. Diğer taraftan yıl içerisinde 42 adet hutbe hazırlanmış ve ülkemiz genelinde okutulmuştur.

3) Hutbe Hizmetlerinin Geliştirilmesine Yönelik Çalışmalar Hutbelerde tespit edilen eksiklerin asgariye indirilmesi ve bertaraf edilmesi amacıyla Genel Müdürlüğümüzce birtakım çalışmalar yapılmıştır. Hutbe hizmetlerinin geliştirilmesi ve etkinliğinin artırılması amacıyla yapılan başlıca çalışmalar şunlardır:

Başkanlığımızca sunulan hutbe hizmetlerinin etkinlik ve verimliliğinin artırılması amacıyla illerde görev yapan ve hutbe yazma konusunda ön plana çıkmış personele yönelik bir hutbe okulu eğitim programı başlatılması kararlaştırılmıştır. Söz konusu programı ülkemizin önemli ilim adamları ve yazarlarıyla tartışmak ve ortaya çıkan görüş/teklifler doğrultusunda uygulama esaslarını belirlemek amacıyla 25 Ekim 2014 tarhinde İstanbul Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezinde Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. H. Kâmil YILMAZ başkanlığında 14 kişinin katılımıyla Hutbe Okulu Çalıştayı düzenlenmiştir. Çalıştayda hutbe okulu eğitim programının süresi, müfredatı ve eğitimi verecek uzmanlar gibi konular gündeme gelmiştir.

Söz konusu çalıştayın ardından gerekli hazırlıklar yapılmış ve Hutbe Okulu için pilot bölge olarak belirlenen İstanbul Fatih Camii Kütüphanesi’nde 1-18 Aralık 2014 tarihlerinde program uygulanmıştır. Alanında uzman 15 eğitimcinin görev yaptığı, haftada dört gün, toplamda 78 saat süren programa İstanbul ilinde görev yapan vaiz, imam-hatip ve müezzin kayyımlardan oluşan 21 personel katılmıştır. Programın önümüzdeki yıllarda diğer illerde de uygulanması düşünülmektedir.

33 DİN HİZMETLERİ RAPORU

C- SOHBET, KONFERANS, PANEL, SEMPOZYUM, SEMİNER VE RADYO-TV PROGRAMLARI

Başkanlığımızca cami içerisinde vaaz ve hutbeler yoluyla yürütülen irşat hizmetleri gibi cami dışında da irşat faaliyetleri yürütülmektedir. Personelimizi cami ve kur’an Kurslarından çıkararak halkla buluşturmak amacıyla faaliyetler düzenlenmiştir. Bu çalışma dahilinde vaaz ve hutbelerin dışında radyo, tv, sohbet, ev ziyaretleri gibi çeşitli faaliyetler ile insanımız ile daha yakından ilgilenilmiş ve hizmeti halkımızınBu çerçevede ayağına götürmek geçmiş yıllardave daha olduğugeniş kitlelere gibi 2014duyurmak yılında hedeflenmiştir. da il ve ilçe müftülüklerimiz tarafından çok sayıda sosyal ve dini faaliyet gerçekleştirilerek Başkanlığımıza bildirilmiştir. Bu çerçevede geçmiş yıllarda olduğu gibi 2014 yılında da il ve ilçe müftülüklerimiz tarafından çok sayıda sosyal ve dinîBildirile faaliyetn gerçekleştirilerek faaliyetler öncelikle Başkanlığımıza türleri, konuları, bildirilmiştir. gerçekleştirenleri Bildirilen faaliyetler ve bölgelere öncelikle göre türleri, konuları,dağılımları gerçekleştirenleri bakımından değerlendirilerek ve bölgelere göreistatistiki dağılımları bilgileri çıkartılmıştır. bakımından değerlendirilerek istatistikî bilgileri çıkartılmıştır. 1) Faaliyetlerin Türü ile İlgili Veriler 1) Faaliyetlerin Türü ile İlgili Veriler Gerçekleştirilen faaliyetleri türlerine göre değerlendirdiğimizde daha önceki yıllarda tespiti Gerçekleştirilen faaliyetleri türlerine göre değerlendirdiğimizde daha önceki yıllarda tespiti yapılmayan sohbet türü faaliyetler ilk sırada yer almıştır. Bunu geçen yılla aynı seviyede yapılmayan sohbet türü faaliyetler ilk sırada yer almıştır. Bunu geçen yılla aynı seviyede olmak üzere, konferans, seminerolmak veüzere, radyo-tv konferans, programları seminer takip ve radyoetmektedir.-tv programları takip etmektedir.

Eğitimler/Dersler 113.741

Sohbet 113.350

Mevlid 72.128

Konferans 11.201

Seminer 6.012

TV Programı 3.157

Radyo Programı 2.299

Panel 968

0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000

Grafik-33: FaaliyetlerinGrafik-33: Türüne Faaliyetlerin Göre TürüneDağılımı Göre Dağılımı Veriler, 2013 yılı verileriyle kıyaslandığında özellikle kadın görevlilerimizce evlerde yapılan sohbetler Veriler, 2013 yılı verileriyle kıyaslandığında özellikle kadın görevlilerimizce evlerde yapılan ve personelin görev mahallinden çıkarak çeşitli ortamlarda hizmet etmesi geçen yıla oranla sayıların artmasını sağlamıştır.sohbetler Sohbet-Eğitimve personelin görev tarzı mahallindenyapılan faaliyetler çıkarak cami çeşitli dışı ortamlardairşat hizmetleri hizmet içinde etmesi önemli geçen yıla bir kısmı teşkiloranla etmiştir. sayıların Diğer artmasınıfaaliyetler sağlamıştır.ise sayısal olarakSohbet yüksek-Eğitim artışlar tarzı yapılagözlenmektedir.n faaliyetler cami dışı irşat

2) Faaliyetlerinhizmetleri Konularıyla içinde İlgili önemli Veriler bir kısmı teşkil etmiştir. Diğer faaliyetler ise sayısal olarak çok güzel artışlar gözlenmektedir. Cami içi irşat hizmetlerinde olduğu gibi, cami dışı hizmetler de de faaliyetler itikat, ibadet, ahlak, sosyal ve toplumsal hayat, kadın, sağlık ve temizlik, dinî-millî özel gün ve haftalar, aile, helaller ve 2) Faaliyetlerin Konularıyla İlgili Veriler haramlar, ilim ve eğitim ile insan olmak üzere on iki ana başlık altında sınıflandırılmıştır. Cami içi irşat hizmetlerinde olduğu gibi, cami dışı hizmetler de de faaliyetler itikat, ibadet, ahlak, sosyal ve toplumsal hayat, kadın, sağlık ve temizlik, dini-milli özel gün ve haftalar, aile, helaller ve haramlar, ilim ve eğitim ile insan olmak üzere on iki ana başlık altında sınıflandırılmıştır.

34 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

SağlıkSağlık veve TemizlikTemizlik KadınKadın 1%1% 2%2% ÇalışmaÇalışma veve Helaller ve Ekonomik Hayat 2% Helaller ve Ekonomik Hayat 2% HaramlarHaramlar 3%3%

İbadetİbadet İnsanİnsan 6%6% 20% 20% İtikadİtikad 6%6%

SosalSosal veve ToplumsalToplumsal Aile 7% HayatHayat 14%14% Aile 7%

Dini/MilliDini/Milli ÖzelÖzel GünGün veve HafalarHafalar İlimİlim veve EğitimEğitim 20%20% 8% AhlakAhlak 11%11% 8%

GrafikGrafik--3434:: FaaliyetlerinFaaliyetlerinGrafik-34: Faaliyetlerin AnaAna KonularaKonulara Ana Konulara GöreGöre DağılımıDağılımıGöre Dağılımı

Grafikte görüldüğü üzere cami dışında yapılan faaliyetlerde en fazla ibadet konusu işlenmiş, Grafikte görüldüğüGrafikte üzere görüldüğü cami dışında üzere yapılancami dışında faaliyetlerde yapılan en faaliyetlerde fazla ibadet enkonusu fazla işlenmiş ibadet konusu bunuilim işlenmiş, ve eğitim, sosyalbunubunu ve sosyalsosyal toplumsal veve toplumsaltoplumsal hayat, hayat,hayat,dinî-milli ilimilim özel veve eğitim,eğitim,gün ve dinihaftalardini--millimilli takip özelözel günetmiştir.gün veve haftalarhaftalar takiptakip etmiştir.etmiştir. a) İtikat Konularıa)a) İtikatİtikat KonularıKonuları Grafik-35’te görüldüğü itikat konuları içerisinde en çok işlenen “İman” ve “Allah’a İman” konusu GrGrafikafik--35’te35’te görüldüğü görüldüğü itikat itikat konuları konuları içerisinde içerisinde en en çok çok işlenen işlenen “İman” “İman” ve ve “Allah’a “Allah’a İman” İman” olmuştur. Bunu “Ahiret Hayatı” ve “Peygamberlere İman” konuları takip etmektedir. konusukonusu olmuştur.olmuştur. BunuBunu “Ahiret“Ahiret Hayatı”Hayatı” veve “Peygamberlere“Peygamberlere İman”İman” konularıkonuları takiptakip etmektedir.etmektedir.

İmanİman 43804380 Allah'aAllah'a İmanİman 39643964 DiğerDiğer 32913291 AhiretAhiret HayatıHayatı 21552155 AhireteAhirete İmanİman 14911491 PeygamberlerePeygamberlere İmanİman 13041304 Kaza/KaderKaza/Kader 933933 KitaplaraKitaplara İmanİman 743743 BidatBidat veve HurafelerHurafeler 733733 MeleklereMeleklere İmanİman 548548 Küfür/ŞirkKüfür/Şirk 286286 NifakNifak 170170 ZararlıZararlı AkımlarAkımlar 111111 00 500500 10001000 15001500 20002000 25002500 30003000 35003500 40004000 45004500 50005000

Grafik-35: İnanç Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı GrafikGrafik--35:35: İnançİnanç KonusundakiKonusundaki FaaliyetlerinFaaliyetlerin AltAlt KonularaKonulara GöreGöre DağılımıDağılımı b) İbadet Konuları b)b) İbİbadetadet KonularıKonuları 2014 yılında İbadet ana konusu altında işlenen alt konulara baktığımızda ibadetin önemi ve namaz konusu ilk sıralarda20142014 yılındayılında yer almaktadır. İbadetİbadet anaana Bunları konusukonusu ise altındaaltında diğer işlenenişlenen ibadet altalt konuları konularakonulara takip baktığımızdabaktığımızda etmektedir. ibadetinibadetin İbadet önemi veönemi veve ilmihal konularınınnamaznamaz özellikle konusu konusu kadınların ilk ilk sıralarda sıralarda sohbet yer yer konularının almaktadır. almaktadır. esasını Bu Bu konularıoluşturduğu konuları ise ise değerlendirilmektedir. diğer diğer ibadet ibadet konuları konuları takip takip Bu kategorideki faaliyetlerin devreye girmesiyle tablo bir önceki yıla göre farklı bir şekilde oluşmuştur. etmektedir.etmektedir. İbadet İbadet ve ve ilmihal ilmihal konularının konularının özellikle özellikle kadınların kadınların s sohbetohbet konularının konularının esasını esasını oluşturduğuoluşturduğu değerlendirilmektedir. değerlendirilmektedir. Bu Bu kategoride kategoride yapılan yapılan faaliyetlerin faaliyetlerin devreye devreye girmesiyle girmesiyle tablotablo birbir öncekiönceki yılayıla göregöre farklıfarklı birbir şekildeşekilde oluşmuştur.oluşmuştur.

35 İbadetin Önemi 11.891 Diğer 11.811 DİN HİZMETLERİNamaz RAPORU 11.190 Ramazan Ayı/Oruç 5.278 Kulluk Bilinci 4.209 Gusül/Abdest/Teyemmüm 3.940 Dua 3.570 Cami Adabı İbadetinve Cemaat Önemi Bilinci 2.827 11.891 Hac/UmreDiğer 2.108 11.811 Zekat/SadakaNamaz 1.523 11.190 RamazanNafile Ayı/Oruç İbadetler 1.483 5.278 Kulluk BilinciKurban 1.106 4.209 Gusül/Abdest/TeyemmümEzan 223 3.940 Duaİtikaf 269 3.570 Cami Adabı ve Cemaat Bilinci 0 2.000 2.8274.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 Hac/Umre 2.108 Zekat/Sadaka 1.523 Grafik-36:Nafileİbadet İbadetler Konusundaki1.483 Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Kurban 1.106 Ezan 223 İtikaf 269 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000

GrafikGrafik-36:-36: İbadet İbadet Konusundaki Konusundaki Faaliyetlerin Faaliyetlerin Alt Konulara Konulara Göre Göre Dağılımı Dağılımı c) Ahlak Konuları c) Ahlak Konuları 2014 yılı içinde ahlak konusunda yapılan faaliyetler içinde adalet, edep ve haya ilk sıralarda 2014 yılı içinde ahlak konusunda yapılan faaliyetler içinde adalet, edep ve haya ilk sıralarda yer almaktadır. Buyer konuları almaktadır. ihlas veBu samimiyet, konuları ihlas sevgi ve ve samimiyet, saygı konuları sevgi takip ve saygı etmektedir konuları takip etmektedir c) Ahlak Konuları İyi Ahlak 5.364 Diğer 4.918 Doğruluk ve Dürüstlük 2.767 2014 yılı içindeİhlas ve Samimiyet ahlak konusunda yapılan faaliyetler2.740 içinde adalet, edep ve haya ilk sıralarda Ayıp, Kusur Araştırma 2.414 Adalet 2.338 yer almaktadır.Edep veBu Haya konuları ihlas ve samimiyet,2.174 sevgi ve saygı konuları takip etmektedir İyiliği İstemek/Kötülükten Sakınmak 1.405 sabır/Şükür 1.255 Sevgi ve Saygı 1.297 Dünya Ahiretİyi AhlakDengesi 1.008 5.364 HoşgörüDiğer 1.059 4.918 Doğruluk ve DürüstlükSorumluluk 911 2.767 İhlas ve SamimiyetKötü Ahlak 899 2.740 Ayıp,Şefkat Kusur ve Araştırma Merhamet 830 2.414 Yalan, DedikoduAdalet ve İftira 820 2.338 Edep ve HayaTövbe 527 2.174 İyiliği İstemek/Kötülükten SakınmakCömertlik 492 1.405 sabır/ŞükürKibir/Haset 424 1.255 Sevgi ve EmanetSaygı 343 1.297 Dünya AhiretGösteriş/Riya Dengesi 320 1.008 HoşgörüGüvenilirlik 320 1.059 SorumlulukTevazu 164 911 Tedbir/TevekkülKötü Ahlak 128 899 Şefkat ve Merhamet 830 Yalan, Dedikodu ve İftira 0 1.000820 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 Tövbe 527 Cömertlik 492 Kibir/Haset 424 Grafik-37:Emanet Ahlak Konusundaki343 Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-37:Gösteriş/RiyaAhlak Konusundaki320 Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Güvenilirlik 320 Tevazu 164 ç) Aile Konusundaç) Aile Yapılan KonusundaTedbir/Tevekkül Faaliyetler 128Yapılan Faaliyetler 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 Başkanlığımızca yürütülen irşat faaliyetleri içinde toplumun en küçük grubu olan ailenin korunması, Başkanlığımızca yürütülen irşat faaliyetleri içinde toplumun en küçük grubu olan ailenin desteklenmesi ve aile konularında vatandaşlarımıza rehberlik yapılması önemli bir hizmet alanını oluşturmaktadır.Grafikkorunması, Aile-37: konusuAhlak desteklenmesi hem Konusundaki cami veiçi aileirşat Faaliyetlerin konularında hizmetlerinin Alt vatandaşlarımıza Konular hem dea camiGöre dışırehberlikDağılımı irşat hizmetlerininyapılması önemli bir önemli bir amacınıhizmet oluşturmaktadır. alanını oluşturmaktadır. Bu bağlamda Aile camikonusu dışı hem irşat cami hizmetlerinin içi irşat hizmetlerinin envanteri tutulurken, hem de cami dışı aile konusundaç) Aileyapılanları Konusunda ortaya Yapılankoymak, FaaliyetlerBaşkanlığımızın stratejik hedeflerine ulaşması bakımından da önem taşımaktadır.irşat hizmetlerinin Cami dışı din önemli hizmetleri bir amacını içinde aile oluşturmaktadır. konusunda 2011 Bu yılında bağlamda toplam cami 1.207 dışı irşat faaliyet yapılmıştır.Başkanlığımızca 2012 yılında yürütülen ise bu sayı irşat 1.502 faaliyetleri olarak gerçekleşmiştir. içinde toplumun Tabloda en küçük görüldüğü grubu gibi olan 2013 ailenin yılında 9.154korunması, iken, 2014 desteklenmesiyılında bu sayı veiki ailekat konularındadaha artarak vatandaşlarımıza 20.450 olmuştur. rehberlik Bu artışta yapılması sohbet önemlitürü bir yapılan faaliyetlerin etkisi son derece büyüktür. İşlenen konuların dağılımında ise aile hayatı ve aile içi iletişim konularıhizmet alanınıöncelikli oluşt olarakurmaktadır. yer almaktadır. Aile konusu hem cami içi irşat hizmetlerinin hem de cami dışı irşat hizmetlerinin önemli bir amacını oluşturmaktadır. Bu bağlamda cami dışı irşat 36 hizmetlerinin envanteri tutulurken, aile konusunda yapılanları ortaya koymak, Başkanlığımızın stratejik hedeflerine ulaşması bakımından da önem taşımaktadır. Cami dışı din hizmetleri içinde aile konusunda 2011 yılında toplam 1.207 faaliyet yapılmıştır. 2012 yılında ise bu sayı 1.502 olarak gerçekleşmiştir. Tabloda görüldüğü gibi 2013 yılında 1.875.079 iken, 2014 yılında bu sayı iki kat daha artarak 2.544.244 olmuştur. Bu artışta DİN HİZMETLERİ RAPORU sohbet türü yapılan faaliyetlerin etkisi son derece büyüktür. İşlenen2014 konuların dağılımında ise aile hayatı ve aile içi iletişim konuları öncelikli olarak yer almaktadır.

Aile Hayatı 7.483

Diğer 4.101

Aile İçi İletişim 3.940

Anne/Baba Hakkı 1.517

Eşler Arası Hak ve Görevler 1.183

Çocuk Hakları 802

Nişan/Nikah/Evlenme 764

Aile İçi Şiddet 655

Boşanma 305

0 2.000 4.000 6.000 8.000

Grafik-38: Aile Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-38: Aile Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı d) Kadın Konusundad) Kadın Yapılan Konusunda Faaliyetler Yapılan Faaliyetler Sosyal faaliyetler içinde kadın temalı çalışmalar artan şehirleşme ve çalışan kadın sayısına bağlı olarak artış göstermeSosyal faaliyetlerktedir. Günümüz içinde şartlarında kadın temalı Müslüman çalışmalar bir artan kadının şehirleşme şehir ve veçalışma çalışan hayatında kadın sayısına karşı karşıya kaldığıbağlı olarak sorunların artış konugöstermektedir. edildiği bu Günümüztür faaliyetler şartlarında şüphesiz Müs büyüklüman bir birönem kadının taşımaktadır. şehir ve çalışma Özellikle kadın görevlilerimizce yapılan faaliyetlerde bu konunun işlenmesi ve muhatap kitleye hayatında karşı karşıya kaldığı sorunların konu edildiği bu tür faaliyetler şüphesiz büyük bir anlatılması birçok insan, kadın ve anne için önemli bir hayat yardımı anlamına gelecektir. Kadın konusundaki faaliönemyetlerde taşımaktadır. önceki yıllara Özellikle göre sayısal kadın anlamda görevlilerimiz büyük bir marifetiyle artış söz konusudur. yapılan faaliyetlerde bu konunun işlenmesi ve muhatap kitleye anlatılması birçok insan, kadın ve anne için önemli bir

hayat yardımıİslama Göre anlamına Kadın gelecektir. Kadın konusundaki faaliyetlerde1.328 önceki yıllara göre

sayısal anlamda büyükDiğer bir artış söz konusudur. 1.119

Kadınlarla İlgili Fıkhi Meseleler 636

Kız Çocuklarının Eğitimi 455

Kadına Yönelik Şiddet 270

Erken Yaşta/Zorla Evlilik 124

Töre ve Namus Cinayetleri 51

0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400

Grafik-39: Kadın Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-39: Kadın Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı e) Helaller-Haramlare) Helaller -Haramlar Bu başlık altında yapılan faaliyetlerde helal ve haram duyarlılığı ön sırada yer almaktadır. dinîn en önemli kriterlerindenBu başlık olan altında helal yapılan ve hara faaliyetlerdem konusunun helal günümüz ve haram dünyasında duyarlılığı yaşanan ön sırada ekonomik yer almaktadır. ve iktisadi şartlarıDinin daen önemlidikkate kriterlerinden alınarak olangündeme helal getirilmesi,ve haram konusunun bu konuda günümüz muhatap dünyasında kitlenin yaşanan makulve meşru bir şekilde aydınlatılması önem taşımaktadır. Bu konunun hem cami içi hem de cami dışı irşat ekonomik ve iktisadi şartları da dikkate alınarak gündeme getirilmesi, bu konuda muhatap hizmetlerinde daha da yoğunluklu olarak işlenmesi gerekmektedir. kitlenin makul ve meşru bir şekilde aydınlatılması önem taşımaktadır. Bu konunun hem cami içi hem de cami dışı irşat hizmetlerinde daha da yoğunluklu olarak işlenmesi gerekmektedir.

37 Helal ve Haram Duyarlılığı 5.947

Diğer 1.705

Bağımlılık/Zaralı Alışkanlıklar 1.224

Şahıs ve Mal Aleyhine İşlenen temel Suçlar 502

Giyinme ve Süslenme 478

Hırsızlık 361

Yiyecekler 293

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000

Grafik-40: Helal-Haram Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı

f) Sosyal ve Toplumsal Hayata Dair Konular

2014 yılı içerisinde sosyal ve toplumsal hayat ana konusu altında yapılan faaliyetlere baktığımızda Birlik ve Beraberlik Komşu İlişkileri, Yardımlaşma Dayanışma ilk sıralarda yer almaktadır. Her yıl düzenlenmekte olan Çanakkale Şehitleri ile gaziler günü anma çalışmalarının etkisi görülmektedir. İslama Göre Kadın 1.328

Diğer 1.119

Kadınlarla İlgili Fıkhi Meseleler 636

Kız Çocuklarının Eğitimi 455

Kadına Yönelik Şiddet 270

Erken Yaşta/Zorla Evlilik 124

Töre ve Namus Cinayetleri 51

0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400

Grafik-39: Kadın Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı

e) Helaller-Haramlar

Bu başlık altında yapılan faaliyetlerde helal ve haram duyarlılığı ön sırada yer almaktadır. Dinin en önemli kriterlerinden olan helal ve haram konusunun günümüz dünyasında yaşanan

ekonomikDİN HİZMETLERİ ve iktisadi RAPORU şartları da dikkate alınarak gündeme getirilmesi, bu konuda muhatap kitlenin makul ve meşru bir şekilde aydınlatılması önem taşımaktadır. Bu konunun hem cami içi hem de cami dışı irşat hizmetlerinde daha da yoğunluklu olarak işlenmesi gerekmektedir.

Helal ve Haram Duyarlılığı 5.947

Diğer 1.705

Bağımlılık/Zaralı Alışkanlıklar 1.224

Şahıs ve Mal Aleyhine İşlenen temel Suçlar 502

Giyinme ve Süslenme 478

Hırsızlık 361

Yiyecekler 293

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000

GrafikGrafik-40:-40: Helal Helal-Haram-Haram Konusundaki Konusundaki Faaliyetlerin Faaliyetlerin Alt Konulara Alt Konulara Göre Dağılımı Göre Dağılımı f) Sosyal ve Toplumsalf) Sosyal Hayatave Toplumsal Dair Konular Hayata Dair Konular

2014 yılı içerisinde2014 sosyal yılı içerisinde ve toplumsal sosyal hayat ve ana toplumsal konusu hayataltında ana yapılan konusu faaliyetlere altında yapılanbaktığımızda faaliyetlere Birlik ve Beraberlik Komşu İlişkileri, Yardımlaşma Dayanışma ilk sıralarda yer almaktadır. Her yıl düzenlenmektebaktığımızda olan Çanakkale Birlik Şehitle ve Beraberlikri ile Gaziler Komşu Günü İlişkileri, anma çalışmalarının Yardımlaşma etkisi Dayanışma görülmektedir. ilk sıralarda yer almaktadır. Her yıl düzenlenmekte olan Çanakkale Şehitleri ile gaziler günü anma

çalışmalarının Diğeretkisi görülmektedir. 17.550 Birilk ve Beraberlik 7.996 Komşu İlişkileri 5.751 Yardımlaşma Daaynışma 4.592 Kardeşlik 2.248 Akraba İlişkileri 1.768 Kul Hakkı 1.113 Camiler 1.112 Görgü Kuralları 785 Şehitlik ve Gazilik 631 Selamlaşma 602 Yetim/Öksüz Hakkı 274 Vakıf 64 Hayvan Hakları 51 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000

Grafik-41:Grafik -Sosyal41: Sosyalve Toplumsal ve ToplumsalHayat Konusundaki Hayat Faaliyetlerin Konusundaki Alt Konulara Faaliyetlerin Göre Dağılımı Alt Konulara Göre Dağılımı g) Sağlık ve Temizlik Konusunda Yapılan Faaliyetler g) Sağlık ve Temizlik Konusunda Yapılan Faaliyetler Sağlık ve temizlik konusunda yapılan faaliyetlerin başında koruyucu hekimlik uygulamaları, sağlık ve temizlik konularıSağlık önemli ve temizlik bir yer tutmaktadır.konusunda yapılan Bu konular faaliyetlerin doğrudan başında dinî birkoruyucu mahiyet hekimlik taşımasalar uygulamaları, da özellikle kadınlara yönelik olarak yapılan faaliyetler içinde dinî bir yorumla bu konuların aktarılması sağlık ve temizlik konuları önemli bir yer tutmaktadır. Bu konular doğrudan dini bir mahiyet önem taşımaktadır. Bu konuda yapılan faaliyetlerde de sayısal olarak bir önceki yıla göre beş kattan daha fazla birtaşımasalar artış söz konusudur. da özellikle Bu kadınlaraartışın da yönelik sohbet olarakprogramlarından yapılan faaliyetler kaynaklandığı içinde dinisöylenebilir. bir yorumla bu konuların aktarılması önem taşımaktadır. Bu konuda yapılan faaliyetlerde de sayısal olarak bir önceki yıla göre beş kattan daha fazla bir artış söz konusudur. Bu artışın da sohbet programlarından kaynaklandığı söylenebilir. 38

Sağlık 2.476

Hastalıklar 2.182

Temizlik 1.430

Diğer 648

Çevre Temizliği 647

Sigara/Alkol/Uyuşturucu 493

Organ Bağışı 161

0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000

Grafik-42: Sağlık Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı

h) Dini-Milli Özel Gün ve Haftalar

Bu başlık altında gerçekleştirilen faaliyetler içinde kandiller ilk sırayı almıştır. Şüphesiz halk dindarlığı içinde kandillerin önemli bir yeri vardır. Buna binaen özellikle bu günlerde yapılan Diğer 17.550 Birilk ve Beraberlik 7.996 Komşu İlişkileri 5.751 Yardımlaşma Daaynışma 4.592 Kardeşlik 2.248 Akraba İlişkileri 1.768 Kul Hakkı 1.113 Camiler 1.112 Görgü Kuralları 785 Şehitlik ve Gazilik 631 Selamlaşma 602 Yetim/Öksüz Hakkı 274 Vakıf 64 Hayvan Hakları 51 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000

Grafik-41: Sosyal ve Toplumsal Hayat Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı

g) Sağlık ve Temizlik Konusunda Yapılan Faaliyetler

Sağlık ve temizlik konusunda yapılan faaliyetlerin başında koruyucu hekimlik uygulamaları, sağlık ve temizlik konuları önemli bir yer tutmaktadır. Bu konular doğrudan dini bir mahiyet taşımasalar da özellikle kadınlara yönelik olarak yapılan faaliyetler içinde dini bir yorumla bu konuların aktarılması önem taşımaktadır. Bu konuda yapılan faaliyetlerde de sayısal olarak bir DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 önceki yıla göre beş kattan daha fazla bir artış söz konusudur. Bu artışın da sohbet programlarından kaynaklandığı söylenebilir.

Sağlık 2.476

Hastalıklar 2.182

Temizlik 1.430

Diğer 648

Çevre Temizliği 647

Sigara/Alkol/Uyuşturucu 493

Organ Bağışı 161

0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000

Grafik-42: Sağlık Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-42: Sağlık Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı h) Dinî-Millî Özelh) Dini Gün-Milli ve Haftalar Özel Gün ve Haftalar Bu başlık altında gerçekleştirilen faaliyetler içinde kandiller ilk sırayı almıştır. Şüphesiz halk dindarlığı sohbet ve konferanslarda ağırlıklı olarak bu konuya yer verilmesi grafikte görüldüğü gibi en içinde kandillerinBu başlık önemli altında bir yerigerçekleştirilen vardır. Buna faaliyetler binaen özellikleiçinde kandiller bu günlerde ilk sırayı yapılan almıştır. sohbet Şüphesiz ve halk konferanslardaçokdindarlığı ağırlıklı işlenen olarakiçinde konu bukandolarak konuyaillerin ortaya yer önemli çıkmıştır.verilmesi bir yeri Diğergrafikte vardır. günler görüldüğüBuna içinde binaen Kutlugibi özellikle Kutlu Doğum Doğum bu Haftası günlerde Haftası, ile yapılan yılbaşı Kandiller, Ramazandikkati ayı çekmektedir. en çok işlenen konular olarak dikkati çekmektedir.

Kutlu Doğum Haftası 7.028 Kandiller 4.878 Ramazan Ayı 3.128 Muharrem Ayı ve Aşure 2.320 Camiler ve Din Görevlileri Haftası 1.669 18 Mart Şehitler Günü 1.426 Üç Aylar 1.340 Milli Günler 1.249 12 Mart İstiklal Marşının Kabulü 472 19 Eylül Gaziler Günü 286 8 Mart Kadınlar Günü 256 Yılbaşı 213

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000

Grafik-43: Dinî-Millî Özel Gün ve Haftalar Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı Grafik-43: Dini-Milli Özel Gün ve Haftalar Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre

ı) Çalışma ve DağılımıEkonomik Hayat

Günümüzde gelenekselı) Çalışma kazançve Ekonomik yollarının Hayat ortadan kalkması, şehirleşme ve sanayileşme sonucunda yeni iş alanları ve imkânlarının ortaya çıkması, buralarda çalışan insanları yeni durumlarla karşı karşıya getirmiştir.Günümüzde Üretim geleneksel tüketim ilişkilerindeki kazanç yollarının gelişmeler, ortadan kazanç kalkması, yollarının şehirleşme farklılaşması, ve sanayileşme hayatın idamesinde diğer insanlara durmadan artan bağımlılık çalışma ekonomik hayat hakkında dinîn ne söylediğini dahasonucunda da önemli yeni hâle iş alanlarıgetirmiştir. ve imkânlarının Bu bağlamda ortaya yapılacak çıkması, olan buralardaher türlü irşat çalışan faaliyeti insanları bir yeni ihtiyaca cevapdurumlarla verecektir. karşı Grafikte karşıya çalışma, getirmiştir. ticaret, Üretim tüketim tüketim gibi ekonomik ilişkilerindeki faaliyetlere gelişmeler, ilişkin veriler kazanç yer almaktadır. yollarının farklılaşması, hayatın idamesinde diğer insanlara durmadan artan bağımlılık çalışma ekonomik hayat hakkında dinin ne söylediğini daha da önemli hale getirmiştir. Bu bağlamda yapılacak olan her türlü irşat39 faaliyeti bir ihtiyaca cevap verecektir.

Çalışma 1.120 Diğer 857 Alışverişin Dini İlkeleri 830

Helal Kazanç 619 Haram/ Haksız Kazanç 507 Tüketim Bilinci 360 Zaman Bilinci 211 Faiz 199 İşçi ve İşveren Hakları 155 Tembellik 48

0 200 400 600 800 1.000 1.200 sohbet ve konferanslarda ağırlıklı olarak bu konuya yer verilmesi grafikte görüldüğü gibi en çok işlenen konu olarak ortaya çıkmıştır. Diğer günler içinde Kutlu Doğum Haftası ile yılbaşı dikkati çekmektedir.

Kutlu Doğum Haftası 7.028 Kandiller 4.878 Ramazan Ayı 3.128 Muharrem Ayı ve Aşure 2.320 Camiler ve Din Görevlileri Haftası 1.669 18 Mart Şehitler Günü 1.426 Üç Aylar 1.340 Milli Günler 1.249 12 Mart İstiklal Marşının Kabulü 472 19 Eylül Gaziler Günü 286 8 Mart Kadınlar Günü 256 Yılbaşı 213

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000

Grafik-43: Dini-Milli Özel Gün ve Haftalar Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı

ı) Çalışma ve Ekonomik Hayat

Günümüzde geleneksel kazanç yollarının ortadan kalkması, şehirleşme ve sanayileşme sonucunda yeni iş alanları ve imkânlarının ortaya çıkması, buralarda çalışan insanları yeni durumlarla karşı karşıya getirmiştir. Üretim tüketim ilişkilerindeki gelişmeler, kazanç yollarının farklılaşması, hayatın idamesinde diğer insanlara durmadan artan bağımlılık DİN HİZMETLERİ RAPORU çalışma ekonomik hayat hakkında dinin ne söylediğini daha da önemli hale getirmiştir. Bu bağlamda yapılacak olan her türlü irşat faaliyeti bir ihtiyaca cevap verecektir.

Çalışma 1.120 Diğer 857 Alışverişin Dini İlkeleri 830

Helal Kazanç 619 Haram/ Haksız Kazanç 507 Tüketim Bilinci 360 Zaman Bilinci 211 Faiz 199 İşçi ve İşveren Hakları 155 Tembellik 48

0 200 400 600 800 1.000 1.200

Grafik-44: Çalışma ve Ekonomik Hayat Konusundaki Faaliyetlerin Alt Konulara Göre Dağılımı

D-2014 YILI KUTLU DOĞUM HAFTASI FAALİYETLERİ

2014 yılı Kutlu Doğum Haftası yukarıdaki amaç, hedef ve ilkeler doğrultusunda Başkanlığımız ile yurtiçi ve yurtdışı teşkilatlarımız tarafından hafta boyunca gerçekleştirilen çeşitli etkinliklerle kutlanmıştır. Bu etkinlikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Başkanlık Merkezince Gerçekleştirilen Faaliyetler 2014 yılı Kutlu Doğum Haftası’na ilişkin yurt içi ve yurt dışında hafta boyunca düzenlenecek etkinlikler ile diğer iş ve işlemler hakkında bir talimat hazırlanarak 11.02.2014 tarihinde bütün müftülüklere ve yurtdışı teşkilatımıza gönderilmiştir.

Kutlu Doğum Haftası başlamadan önce “Hz. Peygamber, Din ve Samimiyet” adlı kitapçık hazırlanmış ve aynı konu olarak işlenmiştir. Diyanet Aylık Dergi’nin Nisan sayısında kapak konusu olarak işlenmiştir.

2014 Kutlu Doğum Haftası için hazırlanan bütün yazılı ve görsel materyali içeren bir web sayfası hazırlanarak “kutludogum.diyanet.gov.tr” adresinde hizmete sunulmuştur.

Yapılacak etkinliklerde, Merkez ile taşra arasında birlikteliği sağlamak amacıyla hazırlanan yazılı görsel materyal örnekleri bir CD hâlinde hazırlanarak İl Müftülüklerine gönderilmiştir.

Tanıtım ve etkinliklerde kullanılmak üzere 7 çeşit afiş hazırlanmış, bu afişlerden değişik ebatlarda yaklaşık 150.000 adet bastırılmıştır. Müftülüklere afişlerle birlikte bir milyonu aşkın kokart ve stiker gönderilmiştir.

Din ve Samimiyet ile ilgili bir sinevizyon, 5 röportaj filmi ve 4 hologram filmi hazırlanmıştır.

Afişlerin müftülük binaları, Kur’an kursları, camiler, işyerleri, duraklar, metro istasyonları, belediye otobüsleri, servis araçları gibi yerler ile afiş, billbord ve raket panolarına asılması sağlanmıştır.

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile işbirliği yapılarak belediye otobüslerine, metro ve Ankaray trenlerine ve istasyonlarına 1000 adet, şehrin merkezi yerlerinde bulunan 300 billboard, 300 raket panosuna 600 adet Kutlu Doğum afişinin ücretsiz olarak asılması sağlanmıştır.

40 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

2014 Yılı Kutlu Doğum Haftasında il ve ilçe müftülükleri ile yurtdışı teşkilatımız tarafından düzenlenecek etkinlikler Başkanlığımız ve Türkiye Diyanet Vakfı web sitelerinde duyurulmuştur.

Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri çerçevesinde 11 Nisan 2014 tarihinde Başkanlığımız tarafından Ankara Pursaklar İlçesi Saray Sevgi Evlerine bir ziyaret gerçekleştirilmiştir. Ziyarete Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan Kâmil YILMAZ başkanlığında Başkanlığımız üst düzey yöneticilerinden bir heyet katılmıştır. Ziyarette Sevgi evleri ilahi korosu tarafından icra edilen dinletinin yer aldığı program Başkanlığımız temsilcilerinin çocuklara gül ve ‘Kırk Ayette Samimiyet’ ve ‘Kırk Hadiste Samimiyet’ kartelaları hediye etmesiyle sona ermiştir.

12 Nisan 2014 tarihinde Ankara Arena Spor Salonunda, Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah GÜL’ün teşrifleriyle Kutlu Doğum Haftası açılış proğramı gerçekleştirilmiştir. Programda Başkanlığımız Tasavvuf Musikisi Korosu bir konser vermiştir. Açılış programı birçok televizyon kanalında canlı olarak yayınlanmıştır.

13 Nisan 2014 tarihinde İstanbul Sinan Erdem Spor Salonunda, Başbakanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN, bazı bakanlar ve diğer parti temsilcileri, üst düzey bürokratlar, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve 12.000’i aşkın vatandaşımızın katılımıyla gerçekleşen programda İstanbul Müftülüğü Tasavvuf Musikisi Korosu bir konser vermiştir.

Başkanlığımız öncülüğünde Trabzon, Rize, Şanlıurfa, Gaziantep, Erzurum, Kahramanmaraş, Aydın, Sakarya, Erzincan ve Çorum illerinde geniş katılımlı ve kapsamlı etkinlikler düzenlenmiştir. Bu iller ile İzmir, Adana, Hatay, Yalova, Nevşehir, Amasya Çanakkale, Kırıkkale illerinde düzenlenen programlara Başkanlığımızın üst düzey yöneticilerinden 8 personel konuşmacı olarak katılmıştır. Ankara, İstanbul, Trabzon, Rize, Şanlıurfa, Gaziantep, Erzurum illerinde gerçekleştirilen programlara ise Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ katılmışlardır.

Kutlu Doğum Haftasında yurt içinde düzenlenen programlarda konferans vermek üzere 54 il ve 138 ilçeye Başkanlık Merkezinden 53 personel görevlendirilmiştir.

Yurt dışında düzenlenen programlarda ise Almanya’ya 25, Fransa’ya 25, İngiltere’ye 1, İsveç ve Norveç’e 1, İsviçre’ye 3,Avusturya’ya 2, Avustralya’ya 2, Belçika’ya 3, Hollanda’ya 4, Arnavutluk’a 2, Azerbaycan’a 5, Gürcistan’a 3, Moğolistan’a 1, Yunanistan’a 2 ve Romanya’ya 1 olmak üzere toplam 80 personel görevlendirilmiştir.

Kur’an tilaveti programları için 8 ilimize 23; diğer 11 il ve 23 ilçeye 74 toplam 97 okuyucu görevlendirilmiştir.

Yurtdışı için Almanya’ya 7, Avusturya’ya 6, Fransa’ya 22, İngiltere’ye 1, İsveç’e 5 olmak üzere toplam 41 okuyucu personel görevlendirilmiştir.

Erzurum’da 18-20 Nisan tarihleri arasında 30 tebliğci ve 30 müzakereci olmak üzere toplam 68 ilim adamının katılımıyla “Hz. Peygamber ve İnsan Yetiştirme Düzenimiz” konulu sempozyum gerçekleştirilmiştir.

Kutlu Doğum Haftası münasebetiyle Osmanlı sultanlarının ve son dönemin meşhur hattatlarının eserlerinden oluşan “Aşk-ı Nebi” adlı “Hicaz’dan İstanbul’a Hz. Peygamber Sevgisi” konulu h at sergisi, 8 Nisan 15 Temmuz 2014 tarihleri arasında sergilenmek üzere İstanbul Topkapı ve Ayasofya Müzelerinde açılmıştır. Söz konusu sergiye vatandaşlarımız tarafından yoğun bir ilgi gösterilmiştir.

41 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 11 Nisan 2014 tarihinde Cuma namazından sonra Kocatepe Camii avlusunda 5.000 kişiye Kutlu Doğum aşı ikram edilmiştir.

2. Taşra Teşkilatınca Gerçekleştirilen Faaliyetler 2014 yılı Kutlu Doğum Haftası 14-20 Nisan 2014 tarihleri arasında yurt içinde İl ve İlçe Müftülükleri ile Eğitim Merkezi Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilen çeşitli faaliyetlerle kutlanmıştır. Anılan birimlerce söz konusu faaliyetlere ilişkin Genel Müdürlüğümüze gönderilen raporlara göre yurt içinde gerçekleştirilen faaliyetler aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

Kitap, Kartela, Veda Hutbesi ve Büroşür Dağıtımı 1.715.542 Kutlu Doğum Aşı 1.669.367 Gül Dağıtımı 1.639.250 Çocuklara Hediye Dağıtımı 405.419 Ziyaretler(Protokol, esnaf, hastane, hapishane,şehit… 280.293 Hatim - Mevlit 208.284 Kutlu Doğum Haftası Hutbesi 171.304 Diyanet Aylık ve Çocuk Dergisi 120.327 Kutlu Doğum Haftası Vaazı 96.993 Kan Bağışı Kampanyası 72.023 Fakirlere Yardım 27.971 Yarışmalar(Şiir, Kompozisyon ve Makale) 27.221 Sergi 16.297 Ücretsiz Muayene ve Sağlık Taraması 9.623 Kermes 5.789 Konferans 4.958 Kur'an Tilaveti 1.364 Panel 312 Tasavvuf Musikisi Konseri 296 Mahalli TV-Radyo Konuşmaları 255 Tarihi ve Dini Mekanlara Ziyaret 196

Grafik-46:Grafik-45:Kutlu DoğumKutlu Doğum Haftası Haftası yut içiyut içigerçekleştirilen gerçekleştirilen faaliyetlerfaaliyetler Yurt içinde gerçekleştirilen mezkûr faaliyetleri beş grupta değerlendirmek mümkündür: Yurt içinde gerçekleştirilen mezkûr faaliyetleri beş grupta değerlendirmek mümkündür: 1. Bilgilendirmeye yönelik faaliyetler: Halka doğrudan hitap eden ve bilgilendirme amaçlı gerçekleştirilen1. Bilgilendirmeye faaliyetlerin konferans, yönelik faaliyetler:panel, TV-radyo Halka konuşmaları,doğrudan hitap Kutlu eden veDoğum bilgilendirme Haftası vaazı, amaçlı Kutlu Doğum gerçekleştirilenHaftası hutbesi, faa Kur’anliyetlerin, tilaveti konferans, ile yarışmalar panel, TVolduğu-radyo görülmektedir. konuşmaları, Kutlu Doğum Haftası 2014 yılı Kutluvaazı, Doğum Kutlu Haftasında Doğum Haftası yarışmalar hutbesi, kapsamında Kur’an tilaveti yurt ile içinde yarışmalar öğrencilereolduğu görülmektedir. yönelik olarak “Samimiyetin Fert ve Toplum Hayatı Açısından Önemi, Samimiyetin Günlük Hayata Yansımaları” konularında k2014ompozisyon; yılı Kutlu “Peygamberimiz Doğum Haftasında ve Samimiyet” yarışmalar konusunda kapsamında şiir; yurt “Samimiyetin içinde öğrencilere Fert ve yönelik Toplum Hayatıolarak Açısından “Samimiyetin Önemi, FertPeygamberimizin ve Toplum Hayatı Hayatından Açısından Samimiyet Önemi, SamimiyetinÖrnekleri ve ToplumsalGünlük Hayata Güvenirlilik Açısından Samimiyet” konularında makale yazma yarışmaları gerçekleştirilmiştir. Yansımaları” konularında kompozisyon; “Peygamberimiz ve Samimiyet” konusunda şiir; Söz konusu faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir. “Samimiyetin Fert ve Toplum Hayatı Açısından Önemi, Peygamberimizin Hayatından Samimiyet Örnekleri ve Toplumsal Güvenirlilik Açısından Samimiyet” konularında makale yazma yarışmaları gerçekleştirilmiştir.

Söz konusu faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir.

42 255 Kutlu Doğum Haftası Hutbesi 4.958 27.221 312 Kutlu Doğum Haftası Vaazı 1364 Kur'an Tilaveti Konferans DİN HİZMETLERİ RAPORU Yarışmalar 2014 96.993 TV-Radyo Konuşmaları Panel

171.304

255 Kutlu Doğum Haftası Hutbesi 4.958 27.221 312 Kutlu Doğum Haftası Vaazı 1364 Kur'an Tilaveti Grafik-47: Kutlu Doğum Haftası Yapılan Bilgilendirme Faaliyetleri Konferans Yarışmalar 96.993 TV-Radyo Konuşmaları Panel

171.304

2. Tanıtıma yönelik etkinlikler: Kutlama etkinlikleri çerçevesinde Kutlu Doğumun anlam ve Grafik-46: Kutlu Doğum Haftası’nda Yapılan Bilgilendirme Faaliyetleri içeriğineGrafik-47: uygunKutlu kitap Doğum ve broşür, Haftası Ayet Yapılan ve hadis Bilgilendirme kartelâsı, vedaFaaliyetleri hutbesi, Diyanet aylık ve çocuk 2. Tanıtıma yönelikdergileri etkinlikler: ile gül dağıtılmıştır. Kutlama etkinlikleri çerçevesinde Kutlu Doğumun anlam ve içeriğine uygun kitap ve broşür, ayet ve hadis kartelası, Veda Hutbesi, Diyanet Aylık ve Çocuk Dergileri ile gül dağıtılmıştır. Faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir:

Faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir:

2. Tanıtıma yönelik etkinlikler: Kutlama etkinlikleri çerçevesinde Kutlu Doğumun anlam ve

içeriğine uygun504.419 kitap ve broşür, Ayet1.633.611 ve hadis kartelâsı, veda hutbesi, Diyanet aylık ve çocuk 81.931 dergileri ile gül dağıtılmıştır. 120.327 Kitap, Kartela ve Büroşür Dağıtımı Faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir:Gül Dağıtımı Diyanet Aylık ve Çocuk Dergisi Dağıtımı Veda Hutbesi Dağıtımı Çocuklara Hediye Dağıtımı

1.639.250

504.419 1.633.611 81.931 Grafik-47: Kutlu Doğum Haftası Tanıtımları Grafik120.327- 48: Kutlu Doğum Haftası TanıtımlarıKitap, Kartela ve Büroşür Dağıtımı Gül Dağıtımı Diyanet Aylık ve Çocuk Dergisi Dağıtımı 3. Maddî/manevi yardımlaşma ve dayanışmaya yönelik etkinlikler:Veda Hutbesi Dağıtımı Bu kapsamda fakirlere yardım, kutlu doğum aşı ikramı, ziyaretler (Protokol, esnaf, hastane,Çocuklara hapishane, Hediye Dağıtımı şehit ve gazi aileleri ve huzur evleri) ve kermes 1.639.250gibi etkinlik gerçekleştirilmiştir. Ayrıca hatim-mevlit programları düzenlenmiştir. Grafikte etkinliklere ilişkin sayısal bilgiler sunulmuştur:

Grafik-48: Kutlu Doğum Haftası Tanıtımları

43 3. Maddi/manevi yardımlaşma ve dayanışmaya yönelik etkinlikler: Bu kapsamda fakirlere yardım, kutlu doğum aşı ikramı, ziyaretler, (Protokol, esnaf, hastane, hapishane, şehit ve gazi aileleri ve huzur evleri) ve kermes gibi etkinlik gerçekleştirilmiştir. Ayrıca hatim-mevlit programları düzenlenmiştir. 3. Maddi/manevi yardımlaşma ve dayanışmaya yönelik etkinlikler: Bu kapsamda Grafikte etkinliklere ilişkin sayısal bilgiler sunulmuştur: fakirlere yardım, kutlu doğum aşı ikramı, ziyaretler, (Protokol, esnaf, hastane, hapishane, şehit ve gazi aileleri ve huzur evleri) ve kermes gibi etkinlik gerçekleştirilmiştir. Ayrıca hatim-mevlit programları düzenlenmiştir.

27.971 5.789 GrafikteDİN HİZMETLERİ etkinli208.284klere RAPORU ilişkin sayısal bilgiler280.293 sunulmuştur:

Ziyaretler Kutlu Doğum Aşı Hatim - Mevlit 27.971 5.789 Fakirlere Yardım 208.284 280.293 Kermes

1.669.367 Ziyaretler Kutlu Doğum Aşı Hatim - Mevlit Fakirlere Yardım Grafik-49: Kutlu Doğum Haftası yardım ve DayanışmaKermes

1.669.367

Grafik-48: Kutlu Doğum Haftası Yardım ve Dayanışma Faaliyetleri 4.Grafik Kampanyalar:-49: Kutlu KanDoğum bağışı, Haftası ücretsiz yardım sağlık ve taraması, Dayanışma ilaç dağıtımı konularında kampanyalar 4. Kampanyalar:düzenlenmiştir. Kan bağışı, Kutlamalar ücretsiz sağlıkçerçevesinde taraması, söz konusu ilaç dağıtımı faaliyetlerin konularında de sayısal kampanyalar değerleri grafiğe düzenlenmiştir. Kutlamalar çerçevesinde söz konusu faaliyetlerin de sayısal değerleri aşağıdaki grafiğe yansıtılmıştır:yansıtılmıştır:

6.795 4. Kampanyalar: Kan bağışı, ücretsiz sağlık taraması, ilaç dağıtımı konularında kampanyalar Sağlık Taraması ve düzenlenmiştir. Kutlamalar çerçevesinde söz konusu İlaçfaaliyetlerin Dağıtımı de sayısal değerleri grafiğe yansıtılmıştır: Kan Bağışı

6.795

19.462

5. Kültürel ve sanatsal etkinlikler: Kültürel ve sanatsal etkinlikler kapsamında tarihi ve dini Kan Bağışı mekânlaraGrafik-49: gezi, tasavvuf Kutlu Doğum musikisi Haftası’nda konser Gerçekleştirilenve sergi faaliyetlerden Kampanyalar söz edilebilir. Grafik-50: Kutlu Doğum Haftası Gerçekleştirilen Kampanyalar 5. Kültürel ve Grafiktesanatsal sayısaletkinlikler: bilgiler Kültürel gösterilmektedir: ve sanatsal etkinlikler kapsamında tarihî ve dinî mekânlara gezi, tasavvuf musikisi konseri ve sergi türünde faaliyetler yapılmıştır.19.462

Grafikte sayısal bilgiler gösterilmektedir:

Grafik-50: Kutlu Doğum Haftası Gerçekleştirilen Kampanyalar 296 196

Tasavvuf Musikisi

Tarihi ve Dini Mekanları Gezi Sergi

16.297

Grafik-50: Kutlu Doğum Haftası’nda Gerçekleştirilen Kültürel ve Sanatsal Etinlikler Grafik-51: Kutlu Doğum Haftası Gerçekleşen Kültürel ve Sanatsal Etinlikler 44

Yukarıda zikredilen kutlama faaliyetleri incelendiğinde, gerek nitelik gerekse nicelik olarak faaliyetlerin yeterli olduğu sonucuna varılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, faaliyetlerin Hz. Peygamber (s.a.s)’in kutlu doğumuna en uygun bir biçim ve muhtevada yapılmasıdır. Zira seçilen konuların ve gerçekleştirilen faaliyetlerin temel hedefi, Hz. Peygamber (s.a.s)’in doğru anlaşılması ve O’nun sünnetinin hayatımıza yön vermesi hususunda bilinç ve farkındalık oluşturmaktır.

Her yıl farklı konularla Hz. Peygamber’in ve İslam’ın rahmet yüklü kuşatıcı mesajlarının halkımıza daha anlaşılır bir dil ve üslupla sunulması hedefi, özellikle konferans, panel, TV- radyo programlarıyla büyük oranda gerçekleştirilmektedir. Diğer etkinlikler de Kutlu Doğum etkinliklerinin bir başka hedefi çerçevesinde halkımızın birlik ve beraberliğini sağlayan, toplumsal barışa hizmet eden dini, sosyal ve kültürel içerikli faaliyetler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Halkımızın yoğun teveccühü ve olumlu sonuçlar dikkate alındığında Kutlu Doğum Haftasının, toplumun her kesimine hitap edecek ve onları Hz. Peygamber sevgisi etrafında birleştirecek etkinliklerle kutlanmasının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

Yukarıda zikredilen kutlama faaliyetleri incelendiğinde, gerek nitelik gerekse nicelik olarak faaliyetlerin yeterli olduğu sonucuna varılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, faaliyetlerin Hz. Peygamber (s.a.s)’in Kutlu Doğumuna en uygun bir biçim ve muhtevada yapılmasıdır. Zira seçilen konular ve gerçekleştirilen faaliyetlerin temel hedefi, Hz. Peygamber (s.a.s)’in doğru anlaşılması ve O’nun sünnetinin hayatımıza yön vermesi hususunda bilinç ve farkındalık oluşturmaktır.

Her yıl farklı konularla Hz. Peygamber’in ve İslam’ın rahmet yüklü kuşatıcı mesajlarının halkımıza daha anlaşılır bir dil ve üslupla sunulması hedefi, özellikle konferans, panel, TV-radyo programlarıyla büyük oranda gerçekleştirilmektedir. Diğer etkinlikler de Kutlu Doğum etkinliklerinin bir başka hedefi çerçevesinde halkımızın birlik ve beraberliğini sağlayan, toplumsal barışa hizmet eden dinî, sosyal ve kültürel içerikli faaliyetler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Halkımızın yoğun teveccühü ve olumlu sonuçlar dikkate alındığında Kutlu Doğum Haftası’nın, toplumun her kesimine hitap edecek ve onları Hz. Peygamber sevgisi etrafında birleştirecek etkinliklerle kutlanmasınınC. Yurt Dışında ne Gerçekleştirilenkadar önemli olduğunu Faaliyetleri göstermektedir. 2014 yılı Kutlu Doğum Haftası yurt dışında da vatandaşlarımız ve soydaşlarımızın yaşadığı 3. Yurt Dışında Gerçekleştirilen Faaliyetleri yerlerde din hizmetleri müşavirlik, ataşelik ve koordinatörlükleri öncülüğünde gerçekleştirilen 2014 yılı Kutluçeşitli Doğum faaliyetlerle Haftası yurt kutlanmıştır.dışında da vatandaşlarımız Anılan birimlerce ve soydaşlarımızın söz konusu yaşadığı faaliyetlere yerlerde ilişkin din Genel hizmetleri müşavirlik, ataşelik ve koordinatörlükleri öncülüğünde gerçekleştirilen çeşitli faaliyetlerle kutlanmıştır.Müdürlüğümüze Anılan birimlerce gönderilen söz raporlarakonusu faaliyetlere göre yurt dışındailişkin gerçekleştirilen Genel Müdürlüğümüze faaliyetler aşağıdaki gönderilen raporlara göregrafikte yurt dışında gösterilmiştir: gerçekleştirilen aaliyetlerf aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

Gül Dağıtımı 63.016 Kitap, Kartela, Veda Hutbesi ve broşür Dağıtımı 36.087 Kutlu Doğum Aşı 29.805 Kutlu Doğum Haftası Vaazı 3.694 Kutlu Doğum Haftası Hutbesi 3.694 Yarışmalar(Şiirr, Kompozisyon ve Makale) 1.501 Ziyaretler(Protokol, esnaf, hastane,… 1.331 Hatim - Mevlit 929 Konferans 443 Kadınlara Yönelik Vaaz ve İrşat Programı 405 Kur'an Tilaveti 272 Kermes 191 Tasavvuf Musikisi 134 Panel 34 Tarihi ve Dini Mekanlara Gezi 30 TV-Radyo Konuşmaları 16 Sergi 15

Grafik-51: Kutlu Doğum Haftasında Yurtdışında Gerçekleştirilen Faaliyetler Grafik-52: Kutlu Doğum Haftasında Yurtdışında Gerçekleştirilen Faaliyetler Yukarıdaki grafikte görülen yurt dışı Kutlu Doğum faaliyetleri dört grupta değerlendirilebilir:

1. Bilgilendirmeye yönelik faaliyetler: Halka doğrudan hitap eden ve bilgilendirme amaçlı gerçekleştirilenYukarıdaki faaliyetlerin grafikte konfera görülenns, panel,yurt dışı TV-radyo Kutlu Doğum programı, faaliyetleri vaaz, dört hutbe, grupta Kur’an değerlendirilebilir: tilaveti, kadınlara yönelik irşat programları ve yarışmalar olduğu görülmektedir. 1. Bilgilendirmeye yönelik faaliyetler: Halka doğrudan hitap eden ve bilgilendirme amaçlı Söz konusu faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir: gerçekleştirilen faaliyetlerin konferans, panel, TV-radyo programı, vaaz, hutbe, Kur’an tilaveti, kadınlara yönelik irşat programları ve yarışmalar olduğu görülmektedir. 45 Söz konusu faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir: DİN HİZMETLERİ RAPORU 34 405 272 16 Kutlu Doğum Haftası Hutbesi 443 3.694 Kutlu Doğum Haftası Vaazı 1.501 Konferans Kadınlara Yönelik İrşat Programı 34 405 272 Kur'an Tilaveti 16 Kutlu Doğum Haftası Hutbesi 443 3.694 Yarışmalar Kutlu Doğum Haftası Vaazı Panel 1.501 Konferans TV-Radyo Konuşmaları 3.694 Kadınlara Yönelik İrşat Programı Kur'an Tilaveti Yarışmalar Grafik-53: Kutlu Doğum Haftası BilgilendirmePanel TV-Radyo Konuşmaları 3.694

2. Tanıtıma yönelikGrafik-52: faaliyetler: Kutlu Doğum Kutlama Haftası etkinlikleri Bilgilendirme çerçevesinde Kutlu Doğumun anlam ve Grafik-53: Kutlu Doğum Haftası Bilgilendirme içeriğine uygun kitap ve broşür, ayet ve hadis kartelâsı, veda hutbesi, Diyanet aylık ve çocuk 2. Tanıtıma yönelik faaliyetler: Kutlama etkinlikleri çerçevesinde Kutlu Doğumun anlam ve içeriğine uygun kitap vedergileri broşür, ile ayet gül ve dağıtılmıştır. hadis kartelâsı, Veda Hutbesi, Diyanet Aylık ve Çocuk dergileri ile gül dağıtılmıştır. Bu2. Tanıtıma faaliyetlerin yönelik sayısal faaliyetler: değerleri grafikte Kutlama gösterilmiştir: etkinlikleri çerçevesinde Kutlu Doğumun anlam ve Bu faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir: içeriğine uygun kitap ve broşür, ayet ve hadis kartelâsı, veda hutbesi, Diyanet aylık ve çocuk dergileri ile gül dağıtılmıştır.3.960 Gül Dağıtımı 27.327 Bu faaliyetlerin sayısal değerleri grafikte gösterilmiştir: Kitap ve Broşür Dağıtımı

3.960 Hadis Kartelâsı Dağıtımı Gül Dağıtımı 4.80027.327 63.016 Diyanet Aylık ve Çocuk DergisiKitap ve Dağıtımı Broşür Dağıtımı

Hadis Kartelâsı Dağıtımı Grafik-53: Kutlu Doğum Haftası Tanıtımları Grafik4.800 -54: Kutlu Doğum Haftası Tanıtımları63.016 Diyanet Aylık ve Çocuk 3. Maddi/Manevi dayanışmaya yönelik etkinlikler: Bu kapsamdaDergisi ziyaretler,Dağıtımı (protokol, esnaf, hastane, hapishane ve huzur evleri), kermesler ve kutlu doğum aşı gibi etkinlik gerçekleştirilmiştir. Ayrıca hatim-mevlit programları düzenlenmiştir. 3. Maddi/Manevi dayanışmaya yönelik etkinlikler: Bu kapsamda ziyaretler, (protokol, Etkinliklere ilişkinGrafik sayısal-54: bilgilerKutlu Doğumgrafikte Haftası sunulmuştur: Tanıtımları esnaf, hastane, hapishane ve huzur evleri), kermesler ve kutlu doğum aşı gibi etkinlik 1.331 924 gerçekleştirilmiştir. Ayrıca hatim191- mevlit programları düzenlenmiştir.

Etkinliklere3. Maddi/Manevi ilişkin sayısal dayanışmaya bilgiler grafikte yönelik sunulmuştur: etkinlikler:Kutlu DoğumBu kapsamda Aşı ziyaretler, (protokol, esnaf, hastane, hapishane ve huzur evleri), kermeslerZiyaretler ve kutlu doğum aşı gibi etkinlik Hatim-Mevlit gerçekleştirilmiştir. Ayrıca hatim-mevlit programları düzenlenmiştir.Kermes

Etkinliklere ilişkin sayısal bilgiler grafikte sunulmuştur:

29.805

Grafik-54: Kutlu Doğum Haftası Maddi/Manevi Dayanışma Grafik-55: Kutlu Doğum Haftası Maddi/Manevi Dayanışma 46

4.Kültürel ve sanatsal etkinlikler: Bu çerçevede sergiler açılmış, tasavvuf musikisi ve tarihi ve dini mekânlara geziler tertibi gibi faaliyetler düzenlenmiştir.

Söz konusu etkinliklerin sayısal değerleri grafiğe yansıtılmıştır:

15

30

Tasavvuf Musıkisi

Tarihi ve Dini Mekanlara Gezi

Sergi

134

Grafik-56: Kutlu Doğum Haftası Kültürel ve Sanatsal Etkinlikler

Ülkemizde 14-20 Nisan 2014 tarihlerinde gerçekleştirilen Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri, yurt dışında bulunulan bölgenin şartlarına, vatandaşların mesailerine bağlı olarak daha geniş bir zaman dilimine yayılmaktadır. Din hizmetleri müşavirlik ve ataşelikleri, görev bölgelerinde vatandaş ve soydaşlarımızın coşkulu katılımıyla haftanın anlam ve önemine uygun olarak başarılı ve etkili bir şekilde kutlanmıştır.

Etkinliklere ilişkin yukarıdaki sayısal değerler dikkate alındığında, bunların yeterli olmadığı intibaı oluşabilir. Ancak yurt dışında bu verilere yansımayan birçok etkinliğin gerçekleştirildiği de burada özellikle vurgulanmalıdır. 1.331 924 191

Kutlu Doğum Aşı Ziyaretler Hatim-Mevlit Kermes

29.805

Grafik-55: Kutlu Doğum Haftası Maddi/Manevi Dayanışma DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

4.Kültürel ve sanatsal etkinlikler: Bu çerçevede sergiler açılmış, tasavvuf musikisi ve tarihi 4.Kültürel ve sanatsal etkinlikler: Bu çerçevede sergiler açılmış, tasavvuf musikisi ve tarihi ve dinî mekânlara gezilerve dini tertibi mekânlara gibi faaliyetler geziler tertibi düzenlenmiştir. gibi faaliyetler düzenlenmiştir.

Söz konusu etkinliklerinSöz konusu sayısal etkinliklerin değerleri sayısal grafiğe değerleri yansıtılmıştır: grafiğe yansıtılmıştır:

15

30

Tasavvuf Musıkisi

Tarihi ve Dini Mekanlara Gezi

Sergi

134

Grafik-55: Kutlu Doğum Haftası Kültürel ve Sanatsal Etkinlikler Grafik-56: Kutlu Doğum Haftası Kültürel ve Sanatsal Etkinlikler Ülkemizde 14-20 Nisan 2014 tarihlerinde gerçekleştirilen Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri, yurt dışında bulunulan bölgenin şartlarına, vatandaşların mesailerine bağlı olarak daha geniş bir zaman dilimine yayılmaktadır. Din hizmetleri müşavirlik ve ataşelikleri, görev bölgelerinde vatandaş ve soydaşlarımızınÜlkemizde coşkulu katılımıyla14-20 Nisan haftanın2014 tarihlerinde anlam gerçekleştirilen ve önemine uygunKutlu Doğumolarak başarılıHaftası etkinlikleri,ve etkili bir şekilde kutlanmıştır.yurt dışında bulunulan bölgenin şartlarına, vatandaşların mesailerine bağlı olarak daha geniş Etkinliklere ilişkinbir zaman yukarıdaki dilimine sayısal yayılmaktadır. değerler dikkate Din alındığında, hizmetleri bunların müşavirlik yeterli veolmadığı ataşelik intibaıleri, görev oluşabilir. Ancakbölgelerinde yurt dışında vatandaş bu verilere ve soydaşlarımızın yansımayan birçok coşkulu etkinliğin katılımıyla gerçekleştirildiği haftanın anlam de burada ve önemine özellikle vurgulanmalıdır. uygun olarak başarılı ve etkili bir şekilde kutlanmıştır. 4. Basında Kutlu Doğum Etkinliklere ilişkin yukarıdaki sayısal değerler dikkate alındığında, bunların yeterli olmadığı 2014 yılı Kutluin tibaı Doğum oluşabilir. Haftasında Ancak gerçekleştirilen yurt dışında etkinliklere bu verilere ulusal yansımayan ve yerel basında birçok geniş etkinliğin yer verilmiştir. Haber ve köşe yazılarında; gerçekleştirildiği de burada özellikle vurgulanmalıdır. Kutlu Doğum Haftası etkinliklerinin birey ve toplum hayatına sağladığı katkılar öne çıkarılmış, toplumsal barışın tesis edilmesinde, dinî, milli birlik ve beraberliğin sağlanmasında önemli bir rol oynadığı vurgulanmıştır.

Ankara’da yapılan resmi açılış programına katılan Sayın Cumhurbaşkanımızın konuşmalarında birlik ve beraberlik mesajları vermesi, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in Ankara, İstanbul, Trabzon, Rize, Şanlıurfa ve Erzurum illerinde gerçekleştirilen programlarda verdiği mesajlar kamuoyunda ve basında geniş yankı bulmuştur.

47 DİN HİZMETLERİ RAPORU

2014 YILI KUTLU DOĞUM HAFTASININ GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ

2014 Yılı Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri sonunda şu değerlendirmeleri yapmak mümkündür:

2014 yılında geniş kapsamlı planlamalar yapılmış, kutlama faaliyetlerinin yoğun bir şekilde halka duyurulmuş, cami içinde ve dışında gerçekleştirilen pek çok faaliyet toplumun önemli bir kesimine ulaşılmıştır.

Hafta vesilesiyle Başkanlığımızca hazırlanan Kutlu Doğum web sayfası, içerik ve işlevi bakımından amacını gerçekleştirmiştir.

Vaaz ve hutbeler başta olmak üzere radyo-TV programları, konferans, panel, sempozyum gibi etkinliklerle hafta boyunca halkımız tema çerçevesinde aydınlatılmış, Kur’an tilavetleri, ve tasavvuf musikisi konserleri ile önemli bir toplum kesimine ulaşılmıştır.

“Hz. Peygamber ve İnsan Yetiştirme Düzenimiz” konulu sempozyum ile bazı üniversitelerde öğrencilere yönelik olarak düzenlenen konferanslar başarıyla tamamlanmış ve kitap olarak basılması için ilgili Genel Müdürlüğe gönderilmiştir.

Ankara’da yapılan resmi açılış programı ile İstanbul, Rize, Trabzon, Şanlıurfa ve Erzurum illerinde gerçekleştirilen programlar kamuoyunda ve basında geniş yankı bulmuştur.

Yoğun katılımlarla gerçekleştirilen Kutlu Doğum etkinlikleri büyük ölçüde vatandaşlarımız tarafından memnuniyet ve beğeniyle karşılanmıştır.

E- RAMAZAN AYI İRŞAT HİZMETLERİ

1- Başkanlık İrşat Ekipleri 2014 Yılı Ramazan ayında yurt çapında yürütülen vaaz ve irşat hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yerine getirilmesine katkı sağlamak amacıyla Başkanlık üst düzey personelinden bir konuşmacı ile değişik illerde güzel Kur’an-ı Kerim okumakla temayüz etmiş din görevlilerinden bir okuyucu olmak üzere ekipler oluşturulmuştur. Buna göre;

* Görev yapan söz konusu ekiplerin sayısı 70’tir. Ekiplerin bir kısmı 11-13 Temmuz, bir kısmı ise 19-20 Temmuz 2014 tarihlerinde ülkemizin 77 ili ve 59 ilçesinde görev yapmışlardır.

* Ekiplerdeki konuşmacıların unvanlara göre dağılımı yandaki grafikte verilmiştir:

48 Ankara’da yapılan resmi açılış programı ile İstanbul, Rize, Trabzon, Şanlıurfa ve Erzurum illerinde gerçekleştirilen programlar kamuoyunda ve basında geniş yankı bulmuştur.

Yoğun katılımlarla gerçekleştirilen Kutlu Doğum etkinlikleri büyük ölçüde vatandaşlarımız tarafından memnuniyet ve beğeniyle karşılanmıştır.

E- RAMAZAN AYI İRŞAT HİZMETLERİ 1- Başkanlık İrşat Ekipleri 2014 Yılı Ramazan ayında yurt çapında yürütülen vaaz ve irşat hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yerine getirilmesine katkı sağlamak amacıyla Başkanlık üst düzey personelinden bir konuşmacı ile değişik illerde güzel Kur’an-ı Kerim okumakla temayüz etmiş din görevlilerinden bir okuyucu olmak üzere ekipler oluşturulmuştur. Buna göre;

• Görev yapan söz konusu ekiplerin sayısı 70’tir. Ekiplerin bir kısmı 11-13 Temmuz, bir kısmı ise 19-20 Temmuz 2014 tarihlerinde ülkemizin 77 ili, 59 ilçesinde görev yapmışlardır. Ankara ili için görevlendirme yapılmamış, Antalya ili ve Alanya ilçesinde, Zonguldak ili ve Devrek ilçesinde, Bayburt ili ve Demirözü ilçesinde görevlendirilen personel mazeretleri dolayısıyla göreve gidememiştir.

• Ekiplerdeki konuşmacıların unvanlara göre dağılımı şu şekilde olmuştur: Başkan Yardımcısı (2 kişi), Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı, Birim Amiri (6 kişi), Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi (2 kişi), Daire Başkanı (27 kişi) Başkanlık Müşaviri (11 kişi), Başkanlık Müftüsü (6 kişi), Başkanlık Vaizi (5 kişi), Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı (7 kişi) DİN ve HİZMETLERİ Diyanet İşleri RAPORU Uzmanı (3 kişi). Konuşmacıların2014 toplam sayı içerisindeki oranları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

1; 1% 2; 3% 2; 3% Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı 3; 4% 27; 38% 5; 7% Başkan Yardımcısı Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi 6; 9% Diyanet İşleri Uzmanı Başkanlık Vaizi

6; 9% Genel Müdür/Birim Amiri Başkanlık Müftüsü Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı Başkanlık Müşaviri 11; 16% 7; 10% Daire Başkanı

Grafik-56: Konuşmacıların Unvanlara Göre Dağılımı

Ekiplerde yer alan konuşmacılar, her ilde biri cuma/öğle namazı diğeri teravih namazı öncesi olmak üzere iki defa vaaz etmiş ve radyo-televizyon programlarına katılmışlardır. İlçelerde de görevlendirilenler, Cuma namazından önce il merkezinde, teravih namazından önce ise görevlendirildikleri ilçede merkezî camilerde vaaz etmişlerdir. Okuyucu olarak görevlendirilenler ise edilen vaazlar öncesinde ve sonrasında Kur’an-ı Kerim okumuşlar ve namaz (Cuma, vakit ve teravih namazı) kıldırmışlardır.

Konuşmacıların, yaptıkları görevlere ilişkin Genel Müdürlüğümüze ulaştırdıkları raporların incelenmesi sonucunda Ramazan buluşmaları programıyla ilgili şu hususlar tespit edilmiştir:

a- Söz konusu program, merkez-taşra teşkilatı kaynaşmasına sağladığı katkı bakımından önem arz etmektedir.

b- Başkanlığımız üst düzey personelinin görevlendirilmesi, gerek taşradaki personelimize gerekse milletimize birtakım mesajların verilmesini sağlamıştır. Bu uygulamayla Başkanlığımız hizmetlerinde asıl olanın vaaz ve irşat hizmeti olduğu, her kademede görev yapan Başkanlık personelinin kürsü ve mihraptan uzak kalmaması gerektiği vurgulanmıştır. Bununla birlikte Başkanlığımızın milletimiz nezdindeki saygınlığının artmasına vesile olması bakımından da faydalı olduğu görülmüştür.

c- Vaaz ve irşat hizmetlerinin zaman zaman farklı simalarca sunulması, söz konusu hizmetlerin etkinlik ve verimliliğini artıran bir faktördür.

d- Bazı personelin görev süresinin 1 gün olması, etkin bir hizmet sunulmasını engellemiştir. Her bir personel en az 3 gün görevlendirilmeli, her bir ile ayrı bir ekip gönderilmeli, bu ekipler il genelinde ve ilçelerde daha etkin bir hizmet sunmalıdırlar.

49 DİN HİZMETLERİ RAPORU

e- Mevcut uygulama, şartlardan dolayı, görevin sadece vaaz edip geri dönmek olduğu gibi bir algıya neden olmaktadır. Görev süresinin uzun olması ve ilgili müftülüklerin planlı bir koordinesi, iftar yemeklerine katılım, hastane, cezaevi, huzurevi, çocuk yuvası gibi kurum ve kuruluşların ziyaret edilmesi, radyo ve televizyon programlarına katılım vb. yoğun bir hizmet sunma imkanı sağlayacaktır.

e- Ekiplerde okuyucu olarak görevlendirilen personel de sergilemiş oldukları performansla halkımızın takdirini kazanmışlardır.

Ayrıca göreve gitmeden önce hizmet birlikteliğinin sağlanması amacıyla 9 Temmuz 2014 tarihinde Hac ve Umre Hizmetleri Toplantı Salonunda Sayın Başkanımızın başkanlığında toplantı yapılmıştır. Görev dönüşünde ise 6 Ağustos 2014 Çarşamba günü Din İşleri Yüksek Kurulu Toplantı Salonunda Saat:10.30’da yine Sayın Başkanımızın başkanlığında değerlendirme toplantısı yapılmıştır. Toplantıya Ramazan Buluşmaları programında görevlendirilen personel katılmıştır. Toplantıda Sayın Başkanımız, her bir konuşmacıya söz hakkı vermiş, onların görev yerlerindeki izlenim ve tespitleri ile tekliflerini dinlemiştir. Bu bağlamda, konuşmacıların daha önce Genel Müdürlüğümüze ilettikleri raporlarında belirttikleri hususlara ilave olarak toplantıda genel olarak aşağıdaki hususlar dile getirilmiştir:

a- Bundan sonraki Ramazan buluşmaları programının, Ramazan ayının ilk Cumasına denk gelecek şekilde planlanması,

b- Program sadece Ramazan’da değil yılın belli zamanlarında da uygulanması,

c- Programda konuşmacı olarak görevlendirilenlerin, gittikleri il ve ilçelerde Başkanlık personeli ile mutlaka bir araya gelmelerinin sağlanması,

d- Müftülüklerin düzenlediği iftar programı ve önemli ziyaret. programlarının Ramazan Buluşmaları ile aynı tarihe planlanması,

e- Bayanlara yönelik irşat faaliyetleri de göz ardı edilmemesi, bunun için Başkanlık merkezindeki bayan personelden liyakatli olanların, bayanlara konferans vermek üzere ekiplere dahil edilmesi,

f- Programın her il ve ilçeyi kapsayacak şekilde ve her ilde en az üç gün uygulanmak üzere planlanması,

2- Eğitim Merkezi Personelinin Görevlendirmesi Eğitim Merkezlerindeki eğitim görevlileri ve ihtisas eğitimi gören kursiyerler Ramazan ayında özellikle müftü ve vaizi bulunmayan il ve ilçe müftülüklerinde hizmette devamlılık ve verimliliği sağlamak amacıyla görevlendirilmektedirler. Görevlendirilmelerde illerden talep edilen vaiz ihtiyacı ve personel tercihleri belirleyici olmaktadır. Bu bağlamda 2014 yılı Ramazan ayında illerden bildirilen vaiz ihtiyacı doğrultusunda 7 eğitim görevlisi ve 31 ihtisas kursiyeri görevlendirilmiştir. Görevlendirilen kursiyer ve eğitim görevlilerinin Eğitim Merkezlerine göre dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

50 Eğitim merkezlerindeki eğitim görevlileri ve ihtisas eğitimi gören kursiyerler Ramazan ayında özellikle müftü ve vaizi bulunmayan il ve ilçe müftülüklerinde hizmette devamlılık ve verimliliği sağlamak amacıyla görevlendirilmektedirler. Görevlendirilmelerde illerden talep edilen vaiz ihtiyacı ve personel tercihleri belirleyici olmaktadır. Bu bağlamda 2014 yılı Ramazan ayında illerden bildirilen vaiz ihtiyacı doğrultusunda 7 eğitim görevlisi ve 31 ihtisas kursiyeri görevlendirilmiştir.DİN HİZMETLERİ Görevlendirilen RAPORU kursiyer ve eğitim2014 görevlilerinin eğitim merkezlerine göre dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

Trabzon Eğitim Merkezi 11 Müftüs Yusuf Karali Eğitim Merkezi 7 Kayseri Dini Yüksek İhtisas Merkezi 5 Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezi 5 Selçuk Dini Yüksek İhtisas Merkezi 4 Harput Eğitim Merkezi 2 Bursa Eğitim Merkezi 1 Kastamonu Eğitim Merkezi 1

0 2 4 6 8 10 12

Grafik-57: Ramazanda Görevlendirilen Personelin Eğitim Merkezlerine Göre Dağılımı Grafik-58: Ramazanda Görevlendirilen Personelin Eğitim Merkezlerine Göre Dağılımı Toplam 25 ilimizde kursiyer ve eğitim görevlileri görevlendirilmiştir. İlgili müftülüğün hazırladığı program çerçevesindeToplam 25 vakit ilimizde namazları kursiyer öncesinde ve eğitim ve sonrasındagörevlileri görevlendirilmiştir.vaaz ve irşat hizmetlerinde Görevlendirilen bulunmuşlar, hastane, huzurevi, çocuk yuvası/evi, yetiştirme yurtları ve esnaf ziyaretleri yapmışlardır. Yapılan görevlendirmelerlepersonel 28 Haziran mahalli 2014müftülüklerce tarihinde icra göreve edilen başlamış Ramazan ve ayı Ramazan ibadet ve ayıirşat sonuna hizmetlerine kadar görev önemli bir katkıdayapmışlardır. bulunulmuş İlgili ve müftülüğün hizmetin daha hazırladığı geniş kitlelere program ulaşması çerçevesinde sağlanmıştır. vakit namazları öncesinde

3- Ramazan Ayındave sonrasında Ülke Genelinde vaaz ve irşatOkutulan hizmetlerinde Hutbeler bulunmuşlar, hastane, huzurevi, çocuk yuvası/evi, yetiştirme yurtları ve esnaf ziyaretleri yapmışlardır. 2014 Ramazan Ayı Başkanlığımızca hazırlanan ve ülkemiz genelinde okutulan hutbeler şunlardır:

S.NYapılanHUTBE BAŞLIĞI görevlendirmelerle mahalli müftülüklerce icra edilen RamazanOKUNMA TARİHİ ayı ibadet ve irşat 1 hizmetlerineKimse Kimsesiz Kalmasın,önemli Bu birRamazan katkıda ve Her Zaman bulunulmuş ve hizmetin daha27.06.2014 geniş kitlelere ulaşması 2 Kimsesizlerin Kimsesi Olabilmek 11.07.2014 sağlanmıştır. 3 Mazlumların Ümidi Olabilmek 18.07.2014 4 Ramazan Muhasebesi 25.07.2014 3- Ramazan Ayında Ülke Genelinde Okutulan Hutbeler 5 Ramazan Bayramı 28.07.2014

2014 Tablo-1: Ramazan 2014 Ayında Yılı Ramazan Başkanlığımızca Ayında Merkezden hazırlanan Gönderilen ve Genel ülkemiz Hutbeler genelinde okutulan hutbeler şunlardır: F- İHTİDA İŞLEMLERİ

2014 yılı içinde müftülüklere başvuran 511 kişi, yurtdışı din hizmetleri müşavir ve ataşeliklerine başvuran 357 kişi ihtida etmiştir. Yurtdışında ihtida edenler kadın-erkek sayıları birbirine çok yakın iken, yurtiçinde ihtida eden kadınların sayısı erkeklerin sayısının dört katıdır.

İhtida edenlerin yaş ortalaması dağılımında 21-30 yaş aralığı ağırlıklıdır.

51 DİN HİZMETLERİ RAPORU

52 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

II. BÖLÜM CAMİ HİZMETLERİ

53

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

CAMİ HİZMETLERİ

Camilerimiz, asr-ı saadetten bugüne hem yapı, hem işlev olarak İslam’ın bütün esaslarını ve mesajlarını temsil eden kurum olma niteliğine sahiptir. Mescid-i Nebevi başta olmak üzere camilerimiz, medeniyete merkez, ilme ve irfana beşik, fakire ve kimsesize mesken, müminlere uhuvvet membaı olmuştur. Bünyesinde gönülleri cem eyleyen camiler, şehrin ruhu, mahallenin ve sokağın kalbidir. Camiler, aynı zamanda estetik ve sanat unsurlarıyla, kültürümüze ve tarihimize sürekli can veren mekânlardır.

Yüce dinimizin ön gördüğü amaca uygun olarak camilerimizin fonksiyonlarını yerine getirmesi; Milletimizin maneviyat dünyasının sağlıklı bir şekilde oluşmasına, toplumumuzda birlik, beraberlik, kardeşlik ve dayanışma duygularının gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır.

Toplumumuz için manevi arınma, huzur ve sükunet bulma mekanları olan camilerimiz, Başkanlığımızın en önemli görev ve hizmet alanlarını oluşturmaktadır. İbadet yerlerinin yönetimi ile cami odaklı din hizmetlerini yürütme görevi, 2010 yılında yürürlüğe giren Başkanlığımız Teşkilat Yasası ile Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Cami Hizmetleri Daire Başkanlığına verilmiştir. Bu hizmetlerin ifasında fert ve toplum hayatındaki öneminden dolayı, cami hizmetlerini sürekli geliştirme ve daha işlevsel hâle getirme konusunda mevcut olanla yetinmemek temel ilke olarak benimsenmiştir. 2014 yılı istatistiklerine göre sayıları seksen altı bin yüz otuzu (86.130) bulan camiler; Başkanlığımız tarafından yönetilmekte, yaygın din hizmetinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi için çeşitli projeler yürütülmektedir.

Bu kapsamda Cami Hizmetleri Daire Başkanlığınca 2014 yılında gerçekleştirilen rutin ve rutin dışı faaliyetleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

A- CAMİLERİN AÇIK TUTULMASI

Başkanlığımızın görevleri arasında, milletçe dayanışma ve bütünleşme anlayışıyla siyasi görüş ve düşünüşlerin dışında kalarak toplumu din konusunda aydınlatmak, cami ve mescitleri ibadete açmak ve yönetmek yer almaktadır.

Başkanlığımız, birlik ve beraberlik mekânı olan camilerin, asli fonksiyonunu icra etmesinin ve mevzuatla verilen vazifelerin yerine getirilmesinin bir gereği olarak namaz vakitleri dışında da

55 DİN HİZMETLERİ RAPORU

vatandaşlarımızın dinÎ taleplerine cevap verilebilecek şekilde açık tutulması konusunda 05.03.2013 tarihli ve 514 sayılı Camilerin Açık Tutulması Genelgesi ile çalışma başlatmıştır. Bu kapsamda 2014 yılında şu faaliyetler gerçekleştirilmiştir:

1-İl Müftü Yardımcıları İstişare Toplantısı Camilerin Açık Tutulması Genelgesi’ne işlerlik kazandırmak amacıyla 18 Kasım 2014 tarihinde Başkanlık Merkezinde, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ ve Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan Kâmil YILMAZ’ın da teşrif ettikleri, 81 ilin din hizmetlerinden sorumlu müftü yardımcıları ile bir toplantı düzenlenmiş, görüş ve öneriler dinlenmiştir. Toplantıda aşağıdaki görüş ve öneriler öne çıkmıştır:

* Sabah namazı buluşmalarının halkımızın teveccühüne mazhar olduğu belirtilerek yaygınlaştırılmasının faydalı olacağı dile getirilmiştir.

* Camilerin Açık Tutulması Genelgesi kapsamında camilerde güvenlik problemini çözebilmek için güvenlik elemanı istihdam edilmesi, tarihi camiler için Vakıflar Genel Müdürlüğü ile irtibata geçilmesi ve protokol hazırlanması önerilmiştir.

* Din Hizmetleri Yönetim Sistemi’nde yeterli ve sağlıklı bilgilere ulaşılamadığı ve görevlilerimiz tarafından yeterince teveccüh görmediği dile getirilmiştir.

* Merkez - taşra arasındaki iletişim ve uyumun daha üst seviyeye çıkarılmasının önemi vurgulanmıştır.

* Din hizmetleri konusunda aktif olan örnek görevlilerimizin taltif edilmesinin personelimizin motivasyonunun artırılmasına katkı sağladığı ifade edilmiştir.

2- Bilgilendirme Toplantıları ve Cami İncelemeleri Camilerin Açık Tutulması Genelgesinde öngörülen uygulamaların önemini ifade etmek, farkındalık oluşturmak, önyargıları gidermek ve Başkanlığın söz konusu uygulamalarla ulaşmak istediği hedefi ortaya koymak amacıyla, hem müftülerimize hem de din görevlilerimize yönelik bilgilendirme toplantıları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca söz konusu genelge’nin sahada nasıl uygulandığını müşahede etmek için çeşitli camilerde incelemeler yapılmıştır. Bu kapsamda aşağıdaki tabloda belirtilen toplantılar ve incelemeler gerçekleştirilmiştir:

S.N. TOPLANTI TARİHİ TOPLANTI YERİ KATILIMCI AÇIKLAMA

1 05.02.2014 Ankara-Keçiören Selahaddin ÇELEBİ Cami İncelemeleri

2 11.02.2014 Ankara Selahaddin ÇELEBİ Ankara İlçe Müftüleri Toplantısı

3 14-15.02.2014 Gaziantep- Nizip Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

4 03.03.2014 Antalya-Serik Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

5 10.03.2014 Ankara-Çankaya Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

6 17.03.2014 Ankara-Etimesgut Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

7 19.03.2014 Ankara-Altındağ Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

8 19.03.2014 Ankara-Mamak Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

9 20.03.2014 Ankara-Kazan Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

10 18.04.2014 Kahramanmaraş-Elbistan Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

11 19.04.2014 Kahramanmaraş Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

56 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

12 20.09.2014 Antalya Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

13 20.09.2014 Muş Ömer Faruk ARSLAN Din Görevlileri Buluşması

14 20.09.2014 Kırşehir Hasan KÜÇÜK Din Görevlileri Buluşması

15 16.10.2014 Osmaniye Doç. Dr. Yaşar YİĞİT Din Görevlileri Buluşması

19 19.12.2014 Tekirdağ SelahaddinDoç. Dr. ÇELEBİ Yaşar YİĞİT Din Görevlileri Buluşması 16 06.12.2014 Manisa Din Görevlileri Buluşması Prof.Abdurrahman Dr. H. Kâmil HAN 20 20.12.2014 Edirne YILMAZ Din Görevlileri Buluşması 17 06.12.2014 Uşak AbdurrahmanSelahaddin HAN ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması

18 17.12.201421 20.12.2014 ÇankırıKırklareli SelahaddinSelahaddin ÇELEBİ ÇELEBİ DinDin Görevlileri Görevlileri Buluşması Buluşması 19 19.12.2014 Tekirdağ Selahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması Tablo-1: Camilerin Açık Tutulması Çalışmalarına İşlerlik Kazandırmak İçin Prof. Dr. H. Kâmil YILMAZ 20 20.12.2014 EdirneGerçekleştirilen Toplantı ve İncelemelerDin Görevlileri Buluşması Abdurrahman HAN

3)21 Camilerin20.12.2014 Gün BoyuncaKırklareli Açık TutulmasıSelahaddin ÇELEBİ Din Görevlileri Buluşması 2007 genelgesinin 18. maddesinde birden fazla görevlisi bulunan merkezi camilerin sabah ve Tablo-1: Camilerin Açık Tutulması Çalışmalarına İşlerlik Kazandırmak İçin Gerçekleştirilen Toplantı ve İncelemeler yatsı namazı arasında açık tutulması hükmü yer alırken, diğer camilerin namazlardan yirmi 3- Camilerindakika önce Gün açılması Boyunca yeterli Açık görülmüştür.Tutulması Bu uygulamanın her ne kadar güvenlik vb. bir takım gerekçeleri olsa da din hizmetlerinin sunumunda bir takım aksaklıkları beraberinde getirdiği 2007 Genelgesinin 18. maddesinde birden fazla görevlisi bulunan merkezi camilerin sabah ve yatsı görülmektedir. Yaptıkları iş, ticaret ve yolculuklar sebebiyle vatandaşlarımız cemaatle namazı arasında açık tutulması hükmü yer alırken, diğer camilerin namazlardan yirmi dakika önce açılmasınamaza yeterli yetişememekte görülmüştür. sonrasındaBu uygulamanın ise caminin her ne kadar kilitli güvenlik olması sebebiylevb. bir takım ibadetlerin gerekçeleri ifasında olsa da din büyükhizmetlerinin sıkıntılar sunumunda yaşamaktadırlar. bir takım aksaklıkları beraberinde getirdiği görülmektedir. Yaptıkları iş, ticaretBu anlamda ve yolculuklar en tabi ihtiyaçlarınsebebiyle vatandaşlarımız başında gelen cemaatle ibadetin huzurnamaza içerisinde yetişememekte ve güvenle sonrasında her an ise caminin kilitli olması sebebiyle ibadetlerin ifasında büyük sıkıntılar yaşamaktadırlar. camilerde yapılabilir olması önem arz etmektedir. Bu nedenle başlatılan çalışma, teşkilatın Bu anlamdahizmet strateji en tabisi açısındanihtiyaçların gelinen başında öne gelenmli bir ibadetin noktadır. huzur içerisinde ve güvenle her an camilerde yapılabilirÜlke genelinde olması önem toplam arz cami etmektedir. sayısının Bu 8 nedenle6.130 rakamına başlatılan ulaştığı çalışma, günümüzde teşkilatın 6 8hizmet.181 cami stratejisi açısından gelinen önemli bir noktadır. genelgeye uygun olarak öğle namazından en geç bir saat önce açılıp yatsı namazından sonra Ülkekapanmak genelinde üzere toplam gün cami boyunca sayısının açık 86.130tutulmuştur. rakamına ulaştığı günümüzde 68.181 cami Genelge’ye uygunGün olarak boyunca öğle açık namazından tutulan camilerin en geç bir sayıları saat önce ve toplam açılıp yatsıcami namazından sayısına oranı sonra aşağıdaki kapanmak grafikte üzere gün boyunca açık tutulmuştur. gösterilmiştir: Gün boyunca açık tutulan camilerin sayıları ve toplam cami sayısına oranı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

17.949; 21%

68.181; 79%

Gün Boyu Açık Tutulan Camiler Diğer

GrafikGrafik-1:-1: Gün BoyuncaGün Boyunca Açık Açık TutulanTutulan Camilerin Camilerin Sayı Sayıve Oranları ve Oranları

İllerden gelen verilere göre camilerin %79’unun57 genelgeye uygun olarak gün boyunca açık tutulduğu görülmektedir. Geçen yıl ile mukayese edildiğinde kısmi bir atış görülmektedir. Uygulamanın daha da yaygınlaştırılması için çalışmalara devam edilmesi ve söz konusu

3

DİN HİZMETLERİ RAPORU

İllerden gelen verilere göre camilerin %79’unun Genelge’ye uygun olarak gün boyunca açık tutulduğu görülmektedir. Geçen yıl ile mukayese edildiğinde kısmi bir atış görülmektedir. Uygulamanın daha da camilerin beyan edildiği gibi açık bulundurulup bulundurulmadığının sürekli denetlenmesi yaygınlaştırılmasıyerinde olacaktır. için çalışmalara devam edilmesi ve söz konusu camilerin beyan edildiği gibi açık bulundurulupyerinde olacaktır. bulundurulmadığının sürekli denetlenmesi yerinde olacaktır. 4) Cami Çalışma Programı Uygulanması 4- Cami Çalışma Programı Uygulanması Genelge gereği müftülüklerce her cami için cami çalışma programı oluşturulmuştur. Söz Genelgekonusu gereği program müftülüklerce çerçevesinde her icra edilencami için bu dersler cami Başkanlığımızcaçalışma programı belirlenen oluşturulmuştur. kitaplardan Söz konusu programyararlanılarak çerçevesinde cami görevlileriicra edilen tarafından bu dersler icra Başkanlığımızca edilmiştir. belirlenen kitaplardan yararlanılarak yararlanılarak cami görevlileri tarafından icra edilmiştir. cami görevlileri tarafından icra edilmiştir. 2014 yılında 28.580 cami görevlisi tarafından cami çalışma programı kapsamında 4.320.864 2014ders yılında gerçekleştirilmiştir. 28.580 cami görevlisi Bu tarafındanderslerin konularına cami çalışma göre programı dağılımı kapsamında aşağıdaki 4.320.864 grafikte ders gerçekleştirilmiştir.ders gerçekleştirilmiştir. Bu derslerin Bu konularına derslerin göre konularına dağılımı aşağıdaki göre dağılımı grafikte aşgösterilmiştir.ağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Kuranı Kerim ve Meali 707.190 Kuranı Kerim ve Meali 707.190 Kur'ân-ı Kerîm Öğretimi 687.990 Kur'ân-ı Kerîm Öğretimi 687.990 Tefsir Dersleri 807.019 Tefsir Dersleri 807.019 Siyer Dersleri 448.847 Siyer Dersleri 448.847 İlmihal Dersleri 895.010 İlmihal Dersleri 895.010 Hadis Dersleri 774.808 Hadis Dersleri 774.808 0 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 0 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 Ders Sayıları Ders Sayıları

Grafik-2: Cami Çalışma Programı Kapsamında Yıl İçerisinde Gerçekleştirilen Ders GrafikGrafik-2:-2: Cami Cami Çalışma Çalışma ProgramıProgramı Kapsamında Kapsamında Yıl İçerisinde Yıl İçerisinde Gerçekleştirilen Gerçekleştirilen Ders Sayıları Ders Sayıları AşağıdakiAşağıdaki grafikte grafikte ise, ise, 2013-20142013-2014 yıllarında yıllarında cami cami çalışma çalışma programı programı kapsamında kapsamında gerçekleştirilen derslerin sayıları verilmiştir. gerçekleştirilen derslerin sayıları verilmiştir.

Kuranı Kerim ve Meali 707.190 Kuranı Kerim ve Meali 707.190 687.990 Kur'ân-ı Kerîm Öğretimi 467.214 687.990 Kur'ân-ı Kerîm Öğretimi 467.214 807.019 Tefsir Dersleri 683.818 807.019 Tefsir Dersleri 683.818 448.847 Siyer Dersleri 259.736 448.847 Siyer Dersleri 259.736 895.010 İlmihal Dersleri 470.900 895.010 İlmihal Dersleri 470.900 774.808 Hadis Dersleri 389.802 774.808 Hadis Dersleri 389.802 0 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 0 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 2014 Yılı Ders Sayıları 2013 Yılı Ders Sayıları 2014 Yılı Ders Sayıları 2013 Yılı Ders Sayıları

Grafik-3: Cami Çalışma Programı Kapsamında 2013-2014 Yılları İçerisinde Gerçekleştirilen Ders Sayıları Grafik-3: Cami Çalışma Programı Kapsamında 2013-2014 Yılları İçerisinde 2014 yılında gerçekleştirilen derslerinGerçekleştirilen sayısı Derstoplam Sayıları cami sayısıyla karşılaştırıldığında henüz günlük2014 derslerin yılında gerçekleştirilen tüm camilerde derslerinuygulanmadığı sayısı toplamancak, 2013cami yılınasayısıyla göre karşılaştırıldığında önemli bir artış sağlandığıhenüz görülmektedir.2014 yılında gerçekleştirilen derslerin sayısı toplam cami sayısıyla karşılaştırıldığında henüz günlük derslerin tüm camilerde uygulanmadığı ancak; 2013 yılına göre önemli bir artış sağlandığı görülmektedir. sağlandığı görülmektedir. 58 4 4

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

2013-2014 yıllarında camilerde gerçekleştirilen derslerin toplam sayıları mukayese 2013-2014 yılların2013edildiğindeda-2014 camilerde bir yıllarında önceki gerçekleştirilen camilerde yıla göre derslerin gerçekleştirilen % 100’e toplam varan sayıları derslerin oranda mukayese artış topla gerçekleştiğim edildiğinde sayıları müşahede mukayesebir önceki yıla göreedildiğindeedilmektedir. % 100’e varan bir İki yılaöncekioranda ait toplam artış yıla göre gerçekleştiğiders sayıları % 100’e aş ağıdakimüşahede varan grafikte oranda edilmektedir. gösterilmiştir: artış gerçekleştiğiİki yıla ait toplammüşahede ders sayıları aşağıedilmektedir.daki grafikte İki yılagösterilmiştir: ait toplam ders sayıları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: 4.320.864 4.500.000 4.320.864 4.500.0004.000.000 4.000.0003.500.000 3.500.0003.000.000 2.271.470 3.000.0002.500.000 2.500.0002.000.000 2.271.470 2.000.0001.500.000 1.500.0001.000.000 1.000.000500.000 500.0000 2013 Yılı Cami Dersleri Sayısı 2014 Yılı Cami Dersleri Sayısı 0 2013 Yılı Cami Dersleri Sayısı 2014 Yılı Cami Dersleri Sayısı Grafik-4: 2013-2014 Yılları Cami Çalışma Programı Kapsamında Gerçekleştirilen Ders Grafik-4:Grafik 2013-2014-4: 2013 Yılları-2014 Cami Yılları Çalışma Cami Programı Çalışma KapsamındaSayıları Programı Gerçekleştirilen Kapsamında Ders Gerçekleştirilen Sayıları Ders Sayıları 2014 yılı itibariyle camilerimizde görev yapan 89.407 din görevlisinden 28.580 cami 2014 yılı itibariyle camilerimizde görev yapan 89.407 din görevlisinden 28.580 cami görevlisinin görevlisinin cami çalışma programını uygulamaya koyduğu görülmektedir. Cami çalışma cami çalışma 2014 programını yılı itibariyle uygulamaya camilerimizde koyduğu görülmektedir. görev yapan Cami89.407 çalışma din görevlisinden programı uygulayan 28.580 cami programı uygulayan görevlilerin toplam cami görevlilerine oranı aşağıdaki grafikte görevlilerin toplamgörevlisinin cami görevlilerine cami çalışma oranı programını aşağıdaki grafikteuygulamaya gösterilmiştir: koyduğu görülmektedir. Cami çalışma programıgösterilmiştir: uygulayan görevlilerin toplam cami görevlilerine oranı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

28.580; 32%

28.580; 32% 60.827; 68%

60.827; 68%

Cami Çalışma Programı Uygulayan Görevliler Diğer

Cami Çalışma Programı Uygulayan Görevliler Diğer

Grafik-5:Grafik Cami-5: CamiÇalışma Çalışma Programı ProgramıUygulayan UygulayanGörevli Sayısı veGörevli Oranı Sayısı ve Oranı Grafik-5: Cami Çalışma Programı Uygulayan Görevli Sayısı ve Oranı Bu durum, 2013Bu durum,yılına göre2013 cami yılına çalışma göre programı cami çalışma uygulayan programı görevli uygulayan sayısında görevlida artış sayısında olduğunuda artış göstermektedir.olduğunuBu Ancak, durum, gelinen göstermektedir.2013 bu yılına rakam göre toplam Ancak, cami görevli çalışma gelinen sayımız pr buogramı dikkate rakam uygulayan alındığında toplam görevli görevli hâla beklenenin sayısında sayımız da dikkateartış altındadır. olduğunualındığında göstermektedir.hala beklenenin altındadır. Ancak, gelinen bu rakam toplam görevli sayımız dikkate alındığında hala beklenenin altındadır.

5 59 5

DİN HİZMETLERİ RAPORU

30.000 25.580 25.000 30.000 18.589 25.580 20.000 25.000 15.000 18.589 20.000 10.000 15.000 5.000 10.000 0 5.000 2013 2014 0 2013 2014 Grafik-6: Cami Çalışma Programı Uygulayan Görevlilerin Yıllara Göre Sayıları Grafik-6Grafik-6:: Cami ÇalışmaCami Çalışma Programı Programı Uygulayan Uygulayan Görevlilerin Yıllara Yıllara Göre GöreSayıları Sayıları 5) İmam Odası Oluşturulması 5- İmam5)Din İmamgörevlilerinin Odası Odası Oluşturulması Oluşturulmasıgörev yaptıkları camilerde vatandaşların dini konulardaki sorularına cevap verebilmeleri ve din hizmetlerinin sunumunda erişilebilirliği artırmak için genelgeyle DinDin görevlilerinin görevlilerinin görev görev yaptıkları yaptıkları camilerde vatandaşların vatandaşların dini dinî konulardaki konulardaki sorularına sorularına cevap cevap camilerde imam odası oluşturulması öngörülmüştür 2013 yılı itibariyle imam odası bulunan verebilmeleriverebilmeleri ve dinve dinhizmetlerinin hizmetlerinin sunumunda sunumunda erişilebilirliği erişilebilirliği artırmak artırmak için içinGenelgeyle genelgeyle camilerde camilerdecami sayısı imam 33.639 odasıidi. oluşturulması öngörülmüştür 2013 yılı itibariyle imam odası bulunan imam odası oluşturulması öngörülmüştür. cami2014 sayısı yılına 33.639 gelindiğindeidi. bu sayıda önemli bir artış sağlanamadığı ve imam odası bulunan 20132014cami yılı sayısınınyılına itibariyle gelindiğinde 33.725 imam olduğuodası bu sayıda bulunan görülmektedir. önemli cami birsayısı Aşağıdaki artış 33.639 sağlan ilkidi.a madığıgrafikte 2014 yılına ve mevcut imam gelindiğinde verinin odası bulunan toplambu sayıda önemlicami bir sayısınınsayısına artış sağlanamadığı oranı, 33.725 ikinci olduğu grafikteve görülmektedir.imam ise odası 2013 bulunan -2014 Aşağıdaki yıllarındacami ilksayısının grafikte camilerimizde 33.725 mevcut olduğu verininbulunan görülmektedir. toplam imam Aşağıdakicamiodası sayıları sayısına grafikte gösterilmiştir. oranı, mevcut ikinci veriningrafikte toplam ise cami2013 sayısına-2014 yıllarındaoranı gösterilmiştir. camilerimizde bulunan imam odası sayıları gösterilmiştir.

52.405; 61%

52.405; 61% 33.725; 39%

33.725; 39%

İmam Odası Bulunan Cami Sayısı Diğer

İmam Odası Bulunan Cami Sayısı Diğer Grafik-7: İmam Odası Bulunan Cami Sayısı ve Oranı

GrafikGrafik-7:-7: İmam İmam Odası Odası Bulunan Bulunan Cami Sayısı Sayısı ve Oranıve Oranı 33.725 33.730 33.720 33.725 33.73033.710 33.72033.700 33.71033.690 33.700 33.680 33.669 33.69033.670 33.68033.660 33.669 33.67033.650 33.66033.640 33.650 2013 2014 33.640 2013 2014 60 6

6

30.000 25.580 25.000 18.589 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2013 2014

Grafik-6: Cami Çalışma Programı Uygulayan Görevlilerin Yıllara Göre Sayıları

5) İmam Odası Oluşturulması Din görevlilerinin görev yaptıkları camilerde vatandaşların dini konulardaki sorularına cevap verebilmeleri ve din hizmetlerinin sunumunda erişilebilirliği artırmak için genelgeyle camilerde imam odası oluşturulması öngörülmüştür 2013 yılı itibariyle imam odası bulunan cami sayısı 33.639 idi. 2014 yılına gelindiğinde bu sayıda önemli bir artış sağlanamadığı ve imam odası bulunan cami sayısının 33.725 olduğu görülmektedir. Aşağıdaki ilk grafikte mevcut verinin toplam cami sayısına oranı, ikinci grafikte ise 2013-2014 yıllarında camilerimizde bulunan imam odası sayıları gösterilmiştir.

52.405; 61%

33.725; 39%

İmam Odası Bulunan Cami Sayısı Diğer DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

Grafik-7: İmam Odası Bulunan Cami Sayısı ve Oranı

33.725 33.730 33.720 33.710 33.700 33.690 33.680 33.669 33.670 33.660 33.650 33.640 2013 2014

Grafik-8: İmam Odası Bulunan6 Camilerin Yıllara Göre Sayıları

B- SABAH NAMAZI BULUŞMALARI VE HADİS DERSLERİ

Camilerdeki hizmetlerin daha etkin ve verimli hale getirilmesini temin etmek üzere İstanbul’da Eyüp Sultan Camii ile Ankara’da Hacı Bayram Veli Camii’nde olduğu gibi il ve ilçe merkezlerindeki merkezi camilerde, Yasin-i Şerif, tesbih, tehlil ve salavatlarla icra edilen programların yapılması 2011 yılında uygulamaya konulmuştur. Bununla birlikte her Pazar günü öğle veya ikindi namazından önce ya da sonra belirlenen camilerde hadis sohbetleri yapılmaya başlanmıştır. 2011 yılında başlatılan bu uygulamalar 2014 yılında da yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır.

1- Sabah Namazı Buluşmaları 2014 yılı sayısal verileri incelendiğinde, 86.130 camiden 4.050 camide, 65.270 sabah namazı buluşma programı icra edilmiştir. Bu programlar vesilesiyle 160.694 kişiye ulaşılmıştır. Daha fazla insanımızın bu manevi atmosfere iştirak etmelerini sağlamak için taşra ile koordineli bir şekilde çalışmalara devam edilmesi gerekmektedir.

Aşağıdaki tabloda sabah namazı buluşması yapılan cami, bu programlara katılan cemaat sayısı ve icra edilen program sayısının illere göre dağılımı verilmiştir.

S.N. İLİ S.N. İLİ TOPLAM CAMİ SAYISI TOPLAM NAMAZI BULUŞMASI SABAH CAMİ SAYISI YAPILAN SAYISI PROGRAM NAMAZI BULUŞMASINA SABAH SAYISI CEMAAT KATILAN CAMİ SAYISI TOPLAM NAMAZI BULUŞMASI SABAH CAMİ SAYISI YAPILAN SAYISI PROGRAM NAMAZI BULUŞMASINA SABAH SAYISI CEMAAT KATILAN

1 Adana 1417 45 790 3458 42 Kahramanmaraş 1306 153 2416 4044

2 Adıyaman 745 116 2133 2201 43 Karabük 943 130 1320 5716

3 Afyonkarahisar 1147 74 993 1959 44 Karaman 496 75 733 2374

4 Ağrı 895 10 50 206 45 Kars 504 13 206 227

61 DİN HİZMETLERİ RAPORU

5 Aksaray 584 23 265 1312 46 Kastamonu 2601 19 353 845

6 Amasya 691 20 295 464 47 Kayseri 1314 40 455 5490

7 Ankara 2948 121 2835 4079 48 Kırıkkale 355 23 250 1940

8 Antalya 2161 148 3168 6417 49 Kırklareli 295 28 425 556

9 Ardahan 275 2 103 23 50 Kırşehir 490 38 518 527

10 Artvin 690 23 326 1249 51 Kilis 213 10 130 789

11 Aydın 1125 60 376 3140 52 Kocaeli 1178 87 697 3987

12 Balıkesir 1669 48 693 2230 53 Konya 3117 68 1117 3953

13 Bartın 792 48 1121 1783 54 Kütahya 1206 84 2107 1771

14 Batman 645 5 80 166 55 Malatya 940 55 711 1092

15 Bayburt 249 3 39 37 56 Manisa 1708 90 1062 2107

16 Bilecik 416 39 1037 968 57 Mardin 1115 56 1423 992

17 Bingöl 582 227 3451 4108 58 Mersin 1526 34 763 2176

18 Bitlis 692 13 143 336 59 Muğla 1082 22 328 1147

19 Bolu 1237 7 170 310 60 Muş 594 1 1 15

20 Burdur 528 31 393 1542 61 Nevşehir 490 25 229 941

21 Bursa 1692 35 360 8939 62 Niğde 420 21 257 779

22 Çanakkale 816 57 1183 1109 63 Ordu 2081 60 944 1626

23 Çankırı 729 31 100 3446 64 Osmaniye 566 8 139 207

24 Çorum 1314 152 5880 3228 65 Rize 1058 29 264 1040

25 Denizli 1195 51 666 1101 66 Sakarya 1303 51 722 3061

26 Diyarbakır 1968 32 402 446 67 Samsun 2674 191 2433 2909

27 Düzce 669 14 119 1225 68 Siirt 623 7 65 460

28 Edirne 397 26 355 1173 69 Sinop 1104 12 155 449

29 Elazığ 966 31 68 2446 70 Sivas 1337 18 254 1827

30 Erzincan 575 35 494 776 71 Şanlıurfa 1850 18 199 280

31 Erzurum 1574 81 1033 3291 72 Şırnak 517 14 171 219

32 Eskişehir 778 89 1722 2712 73 Tekirdağ 511 45 488 2945

33 Gaziantep 970 32 413 1943 74 Tokat 1159 32 559 1046

34 Giresun 1544 46 282 2314 75 Trabzon 1995 38 722 930

35 Gümüşhane 533 15 160 348 76 Tunceli 92 1 13 14

36 Hakkari 504 31 361 406 77 Uşak 548 18 366 272

37 Hatay 1028 58 972 2465 78 Van 1372 59 1364 964

38 Iğdır 243 9 163 225 79 Yalova 160 24 274 646 39 Isparta 723 31 489 1726 80 Yozgat 969 118 1491 3206

40 İstanbul 3271 241 4557 18942 81 Zonguldak 1478 16 149 632

41 İzmir 1863 59 757 2244 TOPLAM 86.130 4.050 65.270 160.694

Tablo-2: Sabah Namazı Buluşması Programları İle İlgili İstatistiklerin İllere Göre Dağılımı

62 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

2- Hadis Dersleri Vaiz ve üstü unvanlardaki personelimiz tarafından uygulanan hadis dersleri konusunda yapılan teşvik ve tavsiyelerle hadis dersi yapılan cami sayısı 2013 yılında 703’e, verilen hadis dersi sayısı ise 12.743’e ulaşmıştı.

2014 yılına gelindiği zaman bu rakamlarda artış sağlandığı, hadis dersi yapılan cami sayısının 1.589’a, 1.207 görevlimiz tarafından gerçekleştirilen hadis dersi sayısının ise 26.627’ye ulaştığı görülmektedir.

Söz konusu çalışmaların illere göre dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

S.N. İLİ S.N. İLİ Sİ YAPAN TOPLAM TOPLAM Sİ YAPAN PERSONEL SAYISI (CAMİ SAYISI PERSONEL GÖREVLİLERİ HARİÇ) SAYISI HADİS DERSİ TOPLAM CAMİ SAYISI TOPLAM CAMİ YAPILAN HADİS DERSLERİ SAYISI HADİS DER CAMİ SAYISI TOPLAM CAMİ YAPILAN HADİS DERSLERİ SAYISI TOPLAM YAPAN HADİS DERSİ (CAMİ SAYISI PERSONEL GÖREVLİLERİ HARİÇ) SAYISI HADİS DERSİ

1 Adana 1417 18 13 233 42 Kahramanmaraş 1306 5 4 62 2 Adıyaman 745 13 11 260 43 Karabük 943 16 11 254 3 Afyonkarahisar 1147 30 29 694 44 Karaman 496 7 9 158 4 Ağrı 895 8 5 118 45 Kars 504 5 5 82 5 Aksaray 584 2 2 35 46 Kastamonu 2601 25 28 546 6 Amasya 691 35 12 285 47 Kayseri 1314 38 20 416 7 Ankara 2948 26 24 419 48 Kırıkkale 355 23 23 405 8 Antalya 2161 29 19 469 49 Kırklareli 295 10 14 336 9 Ardahan 275 5 7 139 50 Kırşehir 490 6 5 71 10 Artvin 690 4 6 106 51 Kilis 213 6 3 63 11 Aydın 1125 63 34 1045 52 Kocaeli 1178 12 8 274 12 Balıkesir 1669 23 23 387 53 Konya 3117 20 20 277 13 Bartın 792 5 3 50 54 Kütahya 1206 55 20 564 14 Batman 645 6 6 116 55 Malatya 940 20 16 349 15 Bayburt 249 5 6 61 56 Manisa 1708 25 26 395 16 Bilecik 416 3 3 56 57 Mardin 1115 10 5 82 17 Bingöl 582 9 11 209 58 Mersin 1526 27 13 379 18 Bitlis 692 9 13 190 59 Muğla 1082 15 11 232 19 Bolu 1237 11 15 253 60 Muş 594 4 5 59 20 Burdur 528 70 28 641 61 Nevşehir 490 16 6 187 21 Bursa 1692 39 32 845 62 Niğde 420 10 11 234 22 Çanakkale 816 15 16 400 63 Osmaniye 2081 24 23 375 23 Çankırı 729 11 8 127 64 Ordu 566 13 14 232 24 Çorum 1314 23 22 369 65 Rize 1058 13 13 434

63 13 Bartın 792 5 3 50 54 Kütahya 1206 55 20 564 14 Batman 645 6 6 116 55 Malatya 940 20 16 349 15 Bayburt 249 5 6 61 56 Manisa 1708 25 26 395 16 Bilecik 416 3 3 56 57 Mardin 1115 10 5 82 17 Bingöl DİN HİZMETLERİ582 9 RAPORU11 209 58 Mersin 1526 27 13 379 18 Bitlis 692 9 13 190 59 Muğla 1082 15 11 232 19 Bolu 1237 11 15 253 60 Muş 594 4 5 59 20 Burdur 528 70 28 641 61 Nevşehir 490 16 6 187 21 Bursa 1692 39 32 845 62 Niğde 420 10 11 234 25 Denizli 1195 24 24 546 66 Sakarya 1303 31 20 395 22 Çanakkale 816 15 16 400 63 Osmaniye 2081 24 23 375 26 Diyarbakır23 Çankırı 1968729 1911 198 353127 6764 OrduSamsun 2674566 1329 1429 232807 27 Düzce24 Çorum 6691314 7 23 922 195369 6865 RizeSiirt 1058623 138 1310 434198 1195 24 24 546 1303 31 20 395 28 Edirne25 Denizli 397 5 2 29 6966 SakaryaSinop 1104 9 9 160 26 Diyarbakır 1968 19 19 353 67 Samsun 2674 29 29 807 29 Elazığ 966 7 5 86 70 Sivas 1337 16 20 400 27 Düzce 669 7 9 195 68 Siirt 623 8 10 198 30 Erzincan 575 13 11 245 71 Şanlıurfa 1850 7 7 66 28 Edirne 397 5 2 29 69 Sinop 1104 9 9 160 31 Erzurum29 Elazığ 1574966 62 7 515 147686 7270 SivasŞırnak 1337517 1612 2010 400237 32 Eskişehir30 Erzincan 778575 3313 2511 452245 7371 ŞanlıurfaTekirdağ 1850511 247 107 24666 33 Gaziantep31 Erzurum 9701574 3362 1851 3701476 7472 ŞırnakTokat 1159517 1212 109 237261 32 Eskişehir 778 33 25 452 73 Tekirdağ 511 24 10 246 34 Giresun 1544 35 22 502 75 Trabzon 1995 31 28 618 33 Gaziantep 970 33 18 370 74 Tokat 1159 12 9 261 35 Gümüşhane 533 33 4 93 76 Tunceli 92 7 7 154 34 Giresun 1544 35 22 502 75 Trabzon 1995 31 28 618 36 Hakkâri35 Gümüşhane 504533 1 33 1 4 2593 7776 TunceliUşak 54892 197 177 154530 37 Hatay36 Hakkâri 1028504 23 1 201 42425 7877 UşakVan 1372548 198 179 530280 38 Iğdır37 Hatay 2431028 5 23 520 106424 7978 VanYalova 1372160 89 119 280208 38 Iğdır 243 5 5 106 79 Yalova 160 9 11 208 39 Isparta 723 26 18 346 80 Yozgat 969 15 17 321 39 Isparta 723 26 18 346 80 Yozgat 969 15 17 321 40 İstanbul 3271 131 78 2059 81 Zonguldak 1478 9 7 94 40 İstanbul 3271 131 78 2059 81 Zonguldak 1478 9 7 94 41 İzmir41 İzmir 18631863 1919 1414 372372 TOPLAMTOPLAM 86.13086.130 1.5891.589 1.2071.207 26.62726.627 Tablo-3: Hadis Dersi Yapılan Cami, Hadis Yapan Personel ve Hadis Dersi Sayısı Tablo-3: Hadis Dersi Yapılan Cami, Hadis Yapan Personel ve Hadis Dersi Sayısı Gösteren Liste Gösteren Liste

Aşağıdaki grafikte ise yıllara göre yapılan hadis dersi yapılan cami ve ders sayıları Aşağıdakigösterilmiştir. grafikte ise yıllara göre hadis dersi yapılan cami ve ders sayıları gösterilmiştir:

30.000 26.627 25.000

20.000

15.000 12.743

10.000

5.000 1589 703 0 2013 2014 Gerçekleştirilen Hadis Dersi Sayısı Hadis Dersi Yapılan Cami Sayısı

GrafikGrafik-9:-9: Yıllara Yıllara Göre Göre Hadis Hadis DersiDersi Yapılan Yapılan Cami Cami ve Ders ve SayısıDers Sayısı

9

64 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

C- RAMAZAN AYI FAALİYETLERİ

1- Başkanlığımız Tarafından Yapılan Faaliyetler Ramazan ayı münasebetiyle vatandaşlarımıza sunulacak hizmetler, camilerde alınacak tedbirler ve gerçekleştirilecek faaliyetlerle ilgili olarak hazırlanan 05.06.2014 tarihli ve 930 sayılı Başkanlık talimatı Merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatlarımız ile Milli Eğitim Bakanlığı (Din Öğretimi Genel Müdürlüğü), İlahiyat Fakültesi Dekanlıkları ve Türkiye Diyanet Vakfı Genel Müdürlüğüne gönderilmiştir.

2014 yılı Ramazan ayında “Hiç Kimse, Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” teması çerçevesinde yaşlılar, yetimler, mülteciler, sokak çocukları ve modern yalnızlar konularının etkin bir şekilde ele alınması ve toplumda yardımlaşma ve dayanışma bilincinin canlandırılmasını sağlayacak etkinliklerin düzenlenmesi öngörülmüştür.

“Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” temasının bir kampanyaya dönüştürülerek etkin bir şekilde koordine edilebilmesi için her ilden birer temsilci belirlenmiştir. İl temsilcileriyle 18 Haziran 2014 tarihinde Başkanlık Merkezinde Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in katılımıyla Ramazan Ayı Bilgilendirme Toplantısı yapılmıştır.

Toplantıda Ramazan ayı temasının ay içerisinde genelde ülke, özelde illerde yazılı, görsel medyada, sosyal ve toplumsal bütün kuruluşlarda etkin bir biçimde ele alınması için yapılacak iş ve işlemler görüşülmüştür. Ayrıca ay sonunda icra edilen faaliyetlerin değerlendirileceği bir toplantı yapılması kararlaştırılmıştır.

Ramazan ayı münasebetiyle belirlenen temanın geniş halk kitlelerine duyurulabilmesi için Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ, İstanbul Sepetçiler Kasrı’nda 24 Haziran 2014’te köşe yazarları ile 25 Haziran 2014 tarihinde ise basın mensuplarıyla bir araya gelmiş ve birer toplantı gerçekleştirmiştir.

Ramazan ayı teması çerçevesinde gerçekleştirilecek etkinliklere katkı sağlamak amacıyla “Modern Yalnızlar, Mülteciler, Sokak Çocukları, Yaşlılar ve Yetimler” konularını işleyen bir tanıtım filmi ve beş kamu spotu yapımı ile afiş tasarımları hizmet alım usulü ile yapılmıştır. Bu kapsamda tasarlanan afişlerden altı görsel seçilerek 130.000 adet bastırılmış, afiş dağıtım listesi belirlenmiş ve bu afişler İl Müftülüklerine gönderilmiştir.

Din İşleri Yüksek Kurulu tarafından 2014 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2015 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan süre için, ülkemizdeki mevcut sosyo-ekonomik hayat şartları ve bir kişinin günlük asgari gıda ihtiyacı göz önünde bulundurularak en düşük sadaka-i fıtır miktarı 10 TL (On Türk Lirası) olarak belirlenmiş ve ilgili yazı Valiliklere gönderilmiştir.

Müftülüklerimiz ve din görevlilerimizin Ramazan ayı münasebetiyle yapacakları çalışmalarda istifade edebilecekleri materyal ve tasarımlar ile ilgili web sayfası hazırlanmıştır. Hazırlan bu web sayfası aracılığı ile Ramazan ayında, hatimle teravih namazı kılınan camiler, müştemilatında iftar verilen camiler, mukabele okunan camiler ve mukabele okuma vakitleri, itikâfa izin verilen camiler, Kadir Gecesi’nde sabaha kadar açık bulundurulacak camiler, mahya asılan camiler, mahalli TV ve radyolarda düzenlenen programlar, yazılı basında yayınlanan makale veya ramazan sayfaları, iftar davetleri, Kur’an ziyafeti programları, mobil(çadır) mescit kurulan yerler, Ramazan ayı vaaz ve irşat programları, sakal-ı şerif ziyareti yapılacak camiler, gerçekleştirilen ziyaretler, yardım kampanyaları ve kardeş aile uygulamaları ile ilgili listeler kamuoyunun bilgi ve istifadesine sunulmuştur.

Ramazan ayının akabinde 12 Ağustos 2014 Salı günü Başkanlığımız Merkezinde Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in katılımıyla Ramazan Ayı Faaliyetleri Değerlendirme Toplantısı

65 DİN HİZMETLERİ RAPORU

gerçekleştirilmiştir. Toplantıya Ramazan ayı öncesinde “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” kampanyasının il temsilcisi olarak belirlenen personel iştirak etmiş, illerde yapılan faaliyetler görüşülmüş ve gerekli değerlendirmeler yapılmıştır.

2- İl ve İlçe Müftülüklerince Gerçekleştirilen Faaliyetler a- Hatimle Teravih Namazı Ramazan ayı denilince oruçtan sonra ilk akla gelen ve halkımızın yoğun olarak rağbet ettiği teravih namazları bütün camilerimizde ibadetin usulüne uygun olarak eda edilmiştir. Ülke genelinde 716 camide hafız cami görevlilerinin istihdamıyla hatimle teravih namazı kılınmıştır. b- İtikâf Ramazan ayı ibadet ayıdır. Müminler bu ayda kadını erkeği, yaşlısı genci hep birlikte Allah’a yönelmenin ve ibadetin coşkusunu yaşarlar. Ramazan ayında itikâfa girmek de bu coşkunun ve ibadet bilincinin İslam dinindeki önemli tezahürlerindendir. Başkanlığımız itikâfın ibadet coşkusu ve huzuru içerisinde yapılabilmesini önemsemektedir. Bu amaçla camilerde itikâfa girmek isteyen vatandaşlarımızın talepleri il ve ilçe müftülüklerince alınarak uygun görülen camilerde itikâfa girmeleri sağlanmaktadır. Bu doğrultuda 2014 Ramazan ayı münasebetiyle 20.638 cami itikâf için hazırlanmıştır. c- Mahya Asılması Ramazan ayında en az iki minareli camilerde minareler arasına asılan ve insanlara kısa cümlelerle, önemli dini ve ahlaki hatırlatmalar yapan mahya geleneği toplumumuzda asırlardır devam ettirilmektedir. Bu geleneğin devam ettirilmesi amacıyla bu yıl Ramazan ayı münasebetiyle 381 camiye mahya asılması sağlanmıştır. d- Mukabele Programları Yüce kitabımız Kur’ân’ı Kerim’in indirilmeye başlandığı ay olması münasebetiyle Ramazan ayında vatandaşlarımız Kur’ân’a olan ilgi artmaktadır. Bu münasebetle camilerde Ramazan aylarında Kur’ân’ın cemaat önünde okunarak hatmedilmesi önemli bir gelenek olarak yaşatıla gelmiştir. Elde edilen verilere göre bu yıl Ramazan ayında cami görevlilerince 59.565 camide mukabele okunmuştur. Ramazan ayı münasebetiyle mukabele okunan camilerin ülke geneli toplam cami sayısına oranı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

31%

69%

Mukabele Okunan Camiler Diğer

Grafik-10Grafik-10:: 2014 Yılında2014 Yılında Mukabele Mukabele Okunan Okunan Camilerin Toplam Toplam Cami CamiSayısına Sayısına Oranı Oranı AyrıcaAyrıca camil camiler dışı mekânlarda dışındaki mekânlarda11.376 mukabele 11.376 programı mukabele icra programı edilmiştir. icra edilmiştir.

d) Kadir Gecesinde Camilerin Sabaha Kadar66 Açık Bulundurulması Kadir gecesini ihya etmek isteyen vatandaşlarımız için ülke genelinde 34.810 cami sabaha kadar açık bulundurulmuştur.

e) Mobil (Çadır) Mescit Kurulması Ramazan ayında cami bulunmayan bölgelerde ibadetlerin ifasını sağlamak için 52 mobil (çadır) mescit kurulmuştur.

f) Sakal-ı Şerif Ziyaretleri Ramazan ayı süresince camilerde Hz. Peygamber (s.a.v.)’i yâd etmek için sakal-ı şerif ziyaretleri düzenlenmiştir. Ülke genelinde 2.141 camide ziyaretler gerçekleştirilmiştir.

g) İftar Davetleri Ramazan münasebetiyle birlik ve kardeşlik duygularının geliştirilmesi, yardımlaşma bilincinin artırılması, fakir, kimsesiz ve muhtaçların hatırlanıp gözetilmesi gayesiyle il ve ilçe müftülüklerinin yaptığı organizelerle 13.214 iftar daveti düzenlenmiş, bu davetlere 1.905.219 kişi iştirak etmiştir. Ayrıca bu ay süresince 1.467 caminin müştemilatında her gün iftar davetleri tertip edilmiştir.

h) Camilerde Vaaz Hizmeti Son yıllarda cami görevlilerinin kendi camilerinde vaaz etmeleri teşvik edilmekte bu amaçla çeşitli kurs ve seminer programları düzenlenmektedir. Bu yıl Ramazan ayında 18.477 cami görevlisi camilerde vaazlar vermiştir.

i) Yazılı Yerel Basına Makale veya Ramazan Sayfası Hazırlanması Ramazan münasebetiyle vatandaşların dini ve ahlâkî yayınlara olan ilgisi artmakta, adeta bu ay bilinçlenme ve eğitim ayı olarak görülmektedir. Bu ilginin değerlendirilerek sıhhatli dini bilginin insanlara aktarılması Başkanlığımızca önemsenmektedir. Bu amaçla Ramazan ayı

12

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 e- Kadir Gecesinde Camilerin Sabaha Kadar Açık Bulundurulması Kadir gecesini ihya etmek isteyen vatandaşlarımız için ülke genelinde 34.810 cami sabaha kadar açık bulundurulmuştur. f- Mobil (Çadır) Mescit Kurulması Ramazan ayında cami bulunmayan bölgelerde ibadetlerin ifasını sağlamak için 52 mobil (çadır) mescit kurulmuştur. g- Sakal-ı Şerif Ziyaretleri Ramazan ayı süresince camilerde Hz. Peygamber (s.a.v.)’i yâd etmek için sakal-ı şerif ziyaretleri düzenlenmiştir. Ülke genelinde 2.141 camide ziyaretler gerçekleştirilmiştir. h- İftar Davetleri Ramazan ayı münasebetiyle birlik ve kardeşlik duygularının geliştirilmesi, yardımlaşma bilincinin artırılması, fakir, kimsesiz ve muhtaçların hatırlanıp gözetilmesi gayesiyle il ve ilçe müftülüklerinin yaptığı organizelerle 13.214 iftar daveti düzenlenmiş, bu davetlere 1.905.219 kişi iştirak etmiştir. Ayrıca bu ay süresince 1.467 caminin müştemilatında her gün iftar davetleri tertip edilmiştir. i- Camilerde Vaaz Hizmeti Son yıllarda cami görevlilerinin kendi camilerinde vaaz etmeleri teşvik edilmekte bu amaçla çeşitli kurs ve seminer programları düzenlenmektedir. Bu yıl Ramazan ayında 18.477 cami görevlisi vaaz vermiştir. j- Yazılı Yerel Basına Makale veya Ramazan Sayfası Hazırlanması Ramazan ayı münasebetiyle vatandaşların dinî ve ahlâkî yayınlara olan ilgisi artmakta, âdeta bu ay bilinçlenme ve eğitim ayı olarak görülmektedir. Bu ilginin değerlendirilerek sıhhatli dini bilginin insanlara aktarılması Başkanlığımızca önemsenmektedir. Bu amaçla personelimizce yazılı yerel basında Ramazan köşesinden makaleler yazılmıştır.

Bu yayın faaliyetine 437 personel iştirak etmiş, 390 makale ve Ramazan sayfası hazırlanmıştır. k- Yerel Televizyon ve Radyoda Yayınlanan Programlar Ramazan ayı boyunca TV ve radyo programları aracılığı ile vatandaşlarımız dinî konularda aydınlatılmıştır. 1.476 personelin katılımıyla 1.071 TV programı, 632 personelin katılımıyla 523 radyo programı yapılmıştır. l- Kur’an Ziyafeti Programları İl ve ilçe müftülüklerince Ramazan ayı içerisinde ülke genelinde farklı gün ve mekânlarda en az iki kârînin katılımıyla 272 Kur’an ziyafeti programı tertip edilmiştir.

67 DİN HİZMETLERİ RAPORU

m- Kumanya Dağıtımı ve Yardım Kampanyaları Yardımlaşma ve dayanışma ayı olarak nitelendireceğimiz Ramazan, bu yıl ele alınan “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” teması çerçevesinde fakirlere, mültecilere ve ihtiyaç sahiplerine yönelik duyarlılığın arttığı bir zaman dilimi olmuştur. Bu maksatla müftülüklerimizce yerel imkânlar değerlendirilmek, hayırsever vatandaşlar teşvik edilmek suretiyle kumanyalar dağıtılmış ve yardım kampanyaları düzenlenmiştir.

Ülke genelinde 254.382 kumanya dağıtılmış, 2.595 yardım kampanyası düzenlenmiştir. n- Kardeş Aile Uygulaması Cami görevlilerince yoksul aileler ile varlıklı aileler arasında “Kardeş Aile” uygulaması başlatılmış, bu kapsamda 20.869 aile birbirleriyle kardeş olmuştur. o- Ziyaretler Dayanışmayı artırmak amacıyla müftülüklerce özel ekipler oluşturularak suretiyle toplumun değişik kesimlerine yönelik ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 372 cezaevi ziyareti, 2.243 esnaf ziyareti, 5.698 hasta ziyareti, 197 huzurevi ziyareti, 4.109 şehit ailesi ve gazi ziyareti, 259 yetiştirme yurdu / sevgi evi ziyareti ve 55.901 ev-aile ziyareti gerçekleştirilmiştir.

D- CAMİLER VE DİN GÖREVLİLERİ HAFTASI

Başkanlığımız, caminin gençlerin hayatında olması gereken müstesna yerine dikkatleri çekmek ve gençlere yönelik cami hizmetlerini daha aktif ve verimli hale getirmek amacıyla 2014 yılı Camiler ve Din Görevlileri Haftası’nın temasını “Cami ve Gençlik” olarak belirlemiştir. Söz konusu tema kapsamında hafta boyunca yapılan etkinliklerle, cami konusunda toplumun her kesimine olduğu gibi gençlere de gereken ilgi ve önemin gösterilmesi, onların cami ile buluşup ibadetlere katılımlarının sağlanması konusunda çalışmalar yapılmıştır.

1-Hafta Öncesinde Gerçekleştirilen Hazırlık Çalışmaları a- Gençlik Gruplarıyla Gerçekleştirilen Görüşmeler 2014 yılı Camiler ve Din Görevlileri Haftası teması “Cami ve Gençlik” olarak belirlendikten sonra gençlere yönelik faaliyet gösteren 11 sivil toplum kuruluşunun temsilcileri ile görüşülmüştür. Görüşmelerde hafta münasebetiyle yapılacak etkinlikler ile camilerin gençleri kucaklaması, gençlerin cami ile iletişimlerini güçlendirmeleri için neler yapılabileceği konuları istişare edilmiştir.

Bu kapsamda görüşülen gençlik grupları şunlardır:

* ODTÜ Mescit Grubu * Asilder (Ankara) * Hacettepe Gençlik Grubu * Semerkand Gençlik Grubu * Genç Dergisi Grubu * Vizyon Gençlik Derneği (Konya)

68 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

* Anadolu Gençlik Derneği (Ankara) * Selçuklu Akademik Düşünce ve Araştırma Merkezi (SADAM- Konya) * Diyanet TV – Kitap Okuyorum Programı Ekibi * Yunus Emre Gençlik ve Spor Kulübü (Ankara) * Erguvan Gençlik Derneği (Bursa) b- İlçe Müftüleri Çalıştayı Hafta münasebetiyle Cami ve Gençlik teması çercevesinde gerçekleştirilecek etkinliklere zemin hazırlamak üzere 09 Eylül 2014 tarihinde “Cami ve Gençlik Çalıştayı” düzenlenmiştir. Çalıştay’da Başkanlığımızın gençlik vizyonu ekseninde cami merkezli ibadet, eğitim ve irşat hizmetleri; cami odaklı sosyal ve kültürel içerikli din hizmetlerinde gençler, konuları tartışılmış, “Cami ve Gençlik” teması ile ülke genelinde farkındalık oluşturabilecek faaliyetler üzerinde durulmuştur. Çalıştay’a farklı illerden il müftü yardımcısı, ilçe müftüsü ve vaiz düzeyinde davet edilen 22 personel katılmış, konu ile ilgili düşünce ve önerilerini ifade etmişlerdir. Çalıştay, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in katılımcıları kabulü ile sona ermiştir. c- İl Müftü Yardımcıları Bilgilendirme Toplantısı Temanın hafta boyunca ülke genelinde, yazılı, görsel medyada, sosyal ve toplumsal çalışmalar yapan bütün kuruluşlarda etkin bir biçimde ele alınması için Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in katılımıyla 23 Eylül 2014 tarihinde saat 10:00’da Başkanlık merkezinde “Cami ve Gençlik” konulu bir bilgilendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir. Toplantıya 81 ilden birer il müftü yardımcısı ile Ankara ilçe müftüleri katılmıştır. d- Din Görevlileri Arasında Düzenlenen Mesleki Yarışmalar Camiler ve Din Görevlileri Haftası kutlanmaya başlandığından bu yana erkek Kur’an kursu öğreticileri, imam hatipler ve müezzin kayyımlar arasında, XI. Hafızlık, Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma, Ezanı Güzel Okuma Yarışmaları; kadın Kur’an kursu öğreticileri arasında, VI. Hafızlık, Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışmaları; bütün taşra personeli arasında, XI. Hutbe ve Şiir Yazma Yarışmaları düzenlenmiştir.

Kur’an kursu öğreticileri, imam hatipler ve müezzin kayyımlar arasında düzenlenen XI. Türkiye Hafızlık Final Yarışması 06 Temmuz 2014 tarihinde Kahramanmaraş’ta, XI. Türkiye Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Final Yarışması 20 Temmuz 2014 tarihinde Çorum’da ve XI. Türkiye Ezanı Güzel Okuma Final Yarışması 13 Temmuz 2014 tarihinde Eskişehir’de yapılmıştır.

Kadın Kur’an kursu öğreticileri arasında düzenlenen VI. Türkiye Hafızlık Final Yarışması 06 Temmuz 2014 tarihinde Malatya’da, VI. Türkiye Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Final Yarışması 20 Temmuz 2014 tarihinde Denizli’de yapılmıştır.

Türkiye Hafızlık, Kur’an-ı Kerim’i ve Ezanı Güzel Okuma Final Yarışmalarının vatandaşlarımıza ve personelimize duyurulabilmesi için final yarışmalarının yapıldığı Çorum, Denizli, Eskişehir, Kahramanmaraş ve Malatya illerine büyük ve merkezi camiler ile otobüslere asılmak üzere 8.000 adet afiş bastırılarak gönderilmiştir.

Hutbe Yazma Yarışması Yüksek Seçici Kurulu 22 Eylül 2014 ve Şiir Yazma Yarışması Yüksek Seçici Kurulu 17 Eylül 2014 tarihinde Başkanlığımızda toplanarak hutbe ve şiirleri değerlendirmiş, dereceye

69 DİN HİZMETLERİ RAPORU

girenler belirlemiştir. Dereceye giren personelimiz Ankara’da yapılan açılış merasiminde açıklanmış ve Türkiye Diyanet Vakfı tarafından ödülleri verilmiştir.

Hafta etkinlikleri çerçevesinde 2014 yılında gerçekleştirilen yarışmalarda dereceye giren personelin isim ve görev yerleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

1- HAFIZLIK FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ 1. İhsan AKOĞLU Belediyeönü Camii M.K İlkadım/SAMSUN 2. İsa KIRTEPE Haseki Dini Yüksek İhtisas Eğt. Mrk. Müd./Pendik/İSTANBUL 3. Ahmet AGİT Bakırcılar Köyü Camii İ.H Merkez/MUŞ 2- KUR’AN-I KERİMİ GÜZEL OKUMA FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ 1. Numan AKBAŞ Fenerbahçe Camii M.K Kadıköy/ İSTANBUL 2. Mustafa ÇOLAKOĞLU Hamza Aslan K.Kursu Öğrt. Çarşamba/SAMSUN 3. Beytullah ÖZDEMİR Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Mescidi İ.H /BURSA 3- EZANI GÜZEL OKUMA FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ 1. Himmet TEKELİ İhsaniye Palalı Camii İ.H Selçuklu/ KONYA 2. Okan SAĞDIÇ Merkez Halilbey Camii M.K Merkez/TOKAT 3. Ahmet AYBAR Mimar Sinan Camii İ.H Fatih/İSTANBUL 4- KADIN DİN GÖREVLİLERİ HAFIZLIK FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ 1. Meryem DEMİR Merkez Çoban Mustafa Paşa Camii K.Kursu Öğtr. Gebze/KOCAELİ 2. Hafize AYDIN Karacaahmet Beldesi Orhan Sütçü K.Kursu Öğrt. İhsaniye/ AFYON 3. Sultan AKGÜL Çubuklu Köyü K.Kursu Öğrt. Ulus/BARTIN 5- KADIN DİN GÖREVLİLERİ KUR’AN-I KERİMİ GÜZEL OKUMA FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ 1. Zeliha USTAOSMANOĞLU İmam-ı Buhari Kız K.Kursu K.K.Ö/ B.Evler/İSTANBUL 2. Elif KAYITSIZ Murat Reis Köşk Kız Kur’an Kursu Öğrt. Konak/İZMİR 3. Eda BAKIR Merkez Değirmendere K.K.Ö/RİZE 6- HUTBE YAZMA FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ

1. Birinciliğe Layık Eser Bulunamamıştır. 2. Muhammet Fatih KARAKOÇ Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni Merkez/KONYA 3. Kadir KORKMAZ Mehmed Zahid Kotku Camii İmam-Hatibi Başakşehir/İSTANBUL 7- ŞİİR YAZMA FİNAL YARIŞMASI

S.N. ADI SOYADI GÖREV YERİ 1. Hızır KETANCI Kasarcılar Cami İmam-Hatibi Çaykent/RİZE 2. Hakime KARACA İmam Rabbani Kur’an Kursu Öğreticisi Merkez/KARAMAN 3. Muhammet Lütfi TAŞCI Tuna Camii İmam-Hatibi Osmangazi/BURSA

Tablo-4: Yarışmalarda Dereceye Giren Personel Listesi

70 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

2- Hafta İçerisinde Gerçekleştirilen Etkinlikler a- Açılış Merasimi Camiler ve Din Görevlileri Haftası Açılış Merasimi 13 Ekim 2014 tarihinde Kocatepe Camii fuar alanında gerçekleştirilmiştir. Açılışa Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay KILIÇ, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ ve çok sayıda genç davetli katılmıştır.

Kur’an-ı Kerim tilaveti ile başlayan programda “Cami ve Gençlik” konulu röportaj ve sinevizyon filmleri izlenmiştir. Protokol konuşmalarının ardından tasavvuf musikisi konseri ve kaside dinletisi gerçekleştirilmiştir. Din görevlileri arasında düzenlenen yarışmalarda dereceye giren personele ödülleri Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ tarafından verilirken program Diyanet İşleri Eski Başkanlarından Lütfi DOĞAN’ın duasıyla sona ermiştir. b- Cami ve Gençlik Çalıştayı 2014 yılı Camiler ve Din Görevlileri Haftası teması olarak belirlenen Cami ve Gençlik konusunda ve tema ekseninde hafta boyunca Başkanlığımız Merkez ve taşra teşkilatınca toplumda farkındalık oluşturması amaçlanan programlar icra edilmiştir.

Söz konusu haftanın temasına uygun olacağı düşünülerek Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı Gençlik Merkezlerinden illeri temsilen birer gençlik lideri Açılış Merasimi, Cami ve Gençlik Çalıştayı ve bir dizi etkinliğe katılmak üzere davet edilmiştir.

Ankara’da iki gün süreyle ağırlanan gençlik liderleri ile 13 Ekim Pazartesi günü öğleden sonra eş zamanlı dört salonda “Cami ve Gençlik Çalıştayı” düzenlenmiştir. İki oturum halinde gerçekleştirilen çalıştayda gençlik liderleriyle,

* Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan gençlerin beklentileri, * Gençlerin cami ile buluşması ve cami merkezli din hizmetlerinden gençlerin daha çok faydalanması, * Cami merkezli sosyal kültürel içerikli din hizmetlerine gençlerin ve gençlik merkezlerinin katkısı, * Nasıl bir din görevlisi ve nasıl bir cami konuları ekseninde gençlik liderlerinin düşünceleri, tespit ve önerileri alınmıştır. c- Cami, Tarih ve Kültür Yolu Gezisi Ankara’da misafir edilen gençlik liderlerine yönelik 14 Ekim Salı günü bir gezi programı düzenlenmiştir. Gezi programı çerçevesinde Hacı Bayram Camii, Alaaddin Camii, Ankara Kalesi, Aslanhane Camii ve Tacettin Sultan Dergâhı ziyaret edilmiştir. d- Diyanet - Gençlik Buluşması - Ankara 14 Ekim 2014 tarihinde saat 15.00’da gençlik liderleri, üniversite gençlik kulüpleri, ortaöğretim öğrenci grupları ile çeşitli gençlik STK’larının katıldığı Başkanlık Merkezinde yapılan toplantıda Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ bir konferans vermiştir.

71 DİN HİZMETLERİ RAPORU

e- Söyleşi Programları 15 Ekim 2014 tarihinde Kocatepe Konferans Salonunda Çankaya, Keçiören ve Altındağ’da görev yapan din görevlileriyle, 16 Ekim 2014 ise Yenimahalle Müftülüğü Konferans Salonunda, Yenimahalle, Etimesgut ve Sincan’da görev yapan din görevlileri ile “Nasıl bir cami? Nasıl bir din görevlisi?” konulu bir söyleşi programı tertip edilmiştir.

Programlara konuşmacı olarak Diyanet TV’de Kitap Okuyorum programını icra eden Mehmet TUĞRUL, Abdullah AKKOYUNLU ve Yunus Emre AYDINBAŞ konuk olmuştur.

Kocatepe Konferans salonundaki söyleşinin moderatörlüğünü Ankara İl Müftüsü Prof. Dr. Mefail HIZLI, Yenimahalle Müftülük Konferans Salonundaki söyleşinin moderatörlüğünü ise Cami Hizmetleri Daire Başkanı Selahaddin ÇELEBİ yapmıştır. f- Gençlerle Sabah Namazı Buluşması Din hizmetlerinde verimliliği artırmak ve toplumun bütün kesimlerinin camiyle buluşmasına vesile olmak amacıyla ülke genelinde merkezi camilerde haftada bir sabah namazı buluşmaları gerçekleştirilmektedir. Hafta münasebetiyle 18 Ekim 2014 tarihinde Ankara Hacı Bayram Camii’nde gençlerle sabah namazı buluşması gerçekleştirilmiştir. Gençlerin yoğun ilgi gösterdiği buluşmada, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ gençlere “Cami ve Gençlik” konusunda vaaz etmiştir. g- Diyanet - Gençlik Buluşması - Bursa Hafta münasebetiyle 18 Ekim 2014 Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Bursa Müftülüğü tarafından ortaklaşa düzenlenen ‘Diyanet – Gençlik Buluşması’ programına Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ ve Din Hizmetleri Genel Müdürü Doç. Dr. Yaşar YİĞİT katılmıştır. Bursa Merinos Kültür Merkezinde gerçekleşen programa 2000 civarında genç katılmıştır. h- IV. Cami Görevlileri Çalıştayı 18-19 Ekim 2014 tarihlerinde dördüncüsü düzenlenen Cami Görevlileri Çalıştayına, 33 ili temsilen 37 din görevlisi katılmıştır. Kur’an tilavetiyle başlayan program, Din Hizmetleri Genel Müdürü Doç. Dr. Yaşar YİĞİT’in açılış konuşmasıyla devam etmiştir.

Çalıştay boyunca sunulan projelerde şu başlıklar öne çıkmıştır:

* Camiler Hayat Olsun (İstanbul Atalar Merkez Cami Örneği) * Sosyal Sorumluluk ve Yaşayan Camiler Projesi (Samsun Süleyman Çelebi Cami Örneği) * Sanayide Çalışıyorum Dinimi Öğreniyorum (Balıkesir Camii Kebir Camii) * 7 Yaşındayım Namaza Başlıyorum (Kadıköy, Hasanpaşa Cami Örneği) * Dünyalar Yıkılmasın (Gaziantep Emine Konukoğlu Cami Örneği)

* Cami Merkezli Gençlik (Osmaniye Kadirli Miraç Camii Örneği) * Hayatın Atan Kalbi Cami ( Düzce Orhangazi Mah. Camii) * Camide Yeşeren Çiçekler ( Van Gültepe Camii) * Bu Kurs Bir Başka Güzel (Bolu Ramazan Dede Camii)

72 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

* Gençler Cami İle Buluşuyor (Antalya)

Cami Hizmetleri Daire Başkanı Selahaddin ÇELEBİ’nin başkanlığında yapılan son oturumda Katılımcılar aşağıdaki değerlendirme, tespit ve önerileri dile getirmişlerdir:

1- Çalıştayda değinilen konular ve projeler tüm din görevlileri ile paylaşılmalıdır. 2- Cami görevlilerinin ailevi sorunlarının çözümüne yönelik projeler ortaya konulmalıdır. 3- Özellikli bölgelerde proje ortaya koyan görevlilere pozitif ayrımcılık yapılabilmelidir. 4- Din görevlilerinin birbirlerinin tecrübesinden daha fazla yararlanmaları için yeni fırsatlar ve gelişim modelleri oluşturulmalıdır. 5- Rotasyon sebebiyle bazı din görevlileri psikolojik sorunlar yaşamaktadır. Bu husus üzerinde yeni düzenlemeler yapılmalıdır. 6- Etkinliklerde “Bu Bir Cami Faaliyetidir” cümlesi kullanılmalıdır. 7- Camilerimizde gençlik kulübü, gençlik kollarının kurulması yönünde çalışmalar yürütülmelidir. Bu anlamda kulüpler kurulup Türkiye genelinde kulüplerin iletişimini sağlayacak üst organizasyonlar ve sosyal mecralar kurulmalıdır. 8- Diyanet öğrenci evleri açılmalı, genç kızlara yönelik çalışmalarda yapılmalıdır. yürütülmelidir. 9- Genç cemaatin camiden beklentilerini karşılamaya yönelik çalışmalar yapılmalı ve fiziki anlamda gençlerin ilgisini çekebilecek mekanlar tasarlanmalıdır. i- Gençlik Paneli Tema kapsamında hafta boyunca yürütülen faaliyetler 19 Ekim 2014’te Kocatepe Konferans Salonunda gerçekleştirilen Gençlik Paneli ile sona ermiştir. Moderatörlüğünü DİB Strateji Geliştirme Başkanı Dr. Necdet SUBAŞI’nın yaptığı panelde, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Celalettin VATANDAŞ “Gençliğin Zihniyet Dünyası”, Kayseri İl Müftülüğü Uzman Vaizi Dr. Ayşe KARAKÖSE “Gençlik ve Değerler Dünyası”, EDAM Başkanı Alpaslan DURMUŞ “Gençlik ve Eğitim” konuları üzerinde görüşlerini ortaya koymuşlardır. j- İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerine Camilerde Hutbe Okutulması Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ile koordineli olarak 10 ve 17 Ekim tarihlerinde Cuma hutbelerinin ülke genelinde İmam – Hatip Lisesi öğrencilerince okutulması sağlanmıştır.

3- İl ve İlçe Müftülüklerince Gerçekleştirilen Etkinlikler Ülke genelinde merhum din görevlilerinin ruhlarına bağışlanmak üzere 100.000 hatim okunmuştur.

Hafta münasebetiyle Başkanlık tarafından 40.000 adet bastırılan “Cami ve Gençlik” adlı kitabın ülke genelinde dağıtımı yapılmıştır.

Ülke genelinde 1.150 “Cami-Gençlik Buluşması” programı gerçekleştirilmiştir.

Camiler ve Din Görevlileri Haftası münasebetiyle 655 açılış programı düzenlenmiştir.

“Cami ve Gençlik” temasının kamuoyu ile etkin bir şekilde paylaşılması için 175 basın açıklaması yapılmıştır.

73 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Tema ile ilgili ülke genelinde gençler başta olmak üzere tüm halkımıza yönelik 697 konferans ve 71 panel düzenlenmiştir.

Hafta münasebetiyle “Cami ve Gençlik” konusu ile din görevlileri ve din hizmetlerine dair 7 çalıştay tertip edilmiştir.

“Cami ve Gençlik” teması ile ilgili hazırlanan sinevizyonun ülke genelinde programlarda gösterimi gerçekleştirilmiştir.

Ülke genelinde hafta içerisinde 96 Kur’an ziyafeti, 1.196 hatim ve mevlit programı düzenlenmiştir.

Temanın tanıtımı için 115 TV ve radyo programı gerçekleştirilmiştir.

Hafta münasebetiyle çeşitli kurum ve kuruluşlar, esnaf, engelli, hasta ve yaşlılara yönelik ziyaretler düzenlenmiş ülke genelinde bu kapsamda 2.568 ziyaret gerçekleştirilmiştir.

Kadınlara yönelik 805 irşat programı tertip edilmiştir.

464 farklı noktada kitap dağıtımı gerçekleştirilmiştir.

Vefat eden din görevlilerine yönelik 27 anma programı gerçekleştirilmiştir.

Hafta içerisinde çeşitli sanat eserleri ile öğrencilere ait resimler sergilenmiştir. 32 sergi etkinliği gerçekleştirilmiştir.

Ülke genelinde 58 tasavvuf musikisi konseri verilmiştir.

Hafta münasebetiyle gençlere ve din görevlilerine yönelik 54 gezi programı düzenlenmiştir. Geziler tarihi ve dini mekânları içine alacak şekilde planlanmıştır.

Hafta münasebetiyle cami, Kur’an kursu ve müftülük hizmet binaları için 123 temel atma töreni gerçekleştirilmiştir.

Din hizmetlerine emeği geçen personel ile hayırsever vatandaşlara 138 teşekkür belgesi verilmiştir.

Hafta münasebetiyle Kur’an kursu, ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri arasında kompozisyon, makale ve şiir dallarında 129 yarışma düzenlenmiştir.

Hafta münasebetiyle 385 yardımlaşma ve dayanışma kampanyası, 259 kan ve organ bağışı kampanyası, tüm cami ve Kur’an kurslarında bakım onarım ve temizlik kampanyası, camilerde kitaplık/kütüphane düzenlenmesi kampanyası, 662 israfı önleme kampanyası ve 221 ağaç/fidan dikimi kampanyası düzenlenmiştir.

74 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

E- CAMİLERDE KADINLARA AİT MEKÂNLARIN İYİLEŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI

Kadınların camilerden yeterince istifade edebilmeleri için; camilerde tuvalet ve abdest alma yerlerinin hazırlanması, namaz için kadınlara ayrılan yerlerin camideki manevi havayı teneffüs edecekleri şekilde dizayn edilip, minber, mihrap, kürsü, kubbe ve müezzin mahfelini görmelerini engelleyen ve cami estetiğine uymayan perde, sütre vb. şeylerin klasik cami mimarimizdeki estetiğe uygun hale getirilmesi amacıyla 2007 yılından itibaren bir çalışma başlatılmıştır. Bu bağlamda yapılan çalışmalara 2014 yılında da devam edilmiştir. Yapılan çalışmaları şu şekilde özetlemek mümkündür:

1- Başkanlığımız Tarafından Yapılan Faaliyetler a- 05 Mart 2013 tarihli Genelge’de söz konusu iyileştirmelerin yaygınlaştırılması amacıyla; “Camilerde kadınların ibadetine yönelik nezih ve uygun mekânlar, abdest alma yerleri ve WC’lerin hazırlanması sağlanacaktır. (Genelge mad. 5/d)” hükmüne yer verilmiştir.

b- Söz konusu çalışmalara ivme kazandırmak ve toplumsal duyarlılık oluşturmak için Başkanlığımız, camilerde kadınlara ait mekânların iyileştirilmesi ve toplumun yarısını teşkil eden kadınların cemaate katılımlarını teşvik etmek amacıyla 2013 yılı Camiler ve Din Görevlileri Haftası temasını “Cami-Kadın ve Aile” olarak belirlemiştir. Cami-Kadın ve Aile teması ile ilgili çalışma ve etkinlikler 2013 yılı ile sınırlı kalmamış 2014’te de devam ettirilmiştir.

2- İl ve İlçe Müftülüklerince Yapılan Faaliyetler İlgili yazı ve talimatlar uyarınca “camilerde kadınlara ait mekânların iyileştirilmesi” uygulaması kapsamında İl ve İlçe Müftülüklerinin 2014 yılında yaptıkları çalışmalar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

S.N. İLİ S.N. İLİ TOPLAM CAMİ SAYISI TOPLAM KADINLAR TUVALETİ OLAN CAMİ SAYISI ALMA KADINLAR ABDEST YERİ OLAN CAMİ SAYISI KADINLAR NAMAZ KILMA CAMİ SAYISI TOPLAM KADINLAR TUVALETİ OLAN CAMİ SAYISI ALMA KADINLAR ABDEST YERİ OLAN CAMİ SAYISI KADINLAR NAMAZ KILMA YERİ OLAN CAMİ SAYISI YERİ OLAN CAMİ SAYISI

1 Adana 1417 458 400 923 42 Kahramanmaraş 1306 405 362 870

2 Adıyaman 745 160 152 369 43 Karabük 943 342 323 835

3 Afyonkarahisar 1147 456 359 1070 44 Karaman 496 157 130 440

4 Ağrı 895 49 50 271 45 Kars 504 76 65 385

5 Aksaray 584 192 162 478 46 Kastamonu 2601 762 658 2316

6 Amasya 691 198 177 569 47 Kayseri 1314 556 474 1152

7 Ankara 2948 1236 1167 2486 48 Kırıkkale 355 143 100 302

8 Antalya 2161 1218 984 1944 49 Kırklareli 295 124 77 266

9 Ardahan 275 49 47 232 50 Kırşehir 490 132 112 409

10 Artvin 690 198 139 553 51 Kilis 213 44 39 138

11 Aydın 1125 318 255 858 52 Kocaeli 1178 598 538 1069

12 Balıkesir 1669 601 428 1444 53 Konya 3117 1050 848 2690

75 DİN HİZMETLERİ RAPORU

13 Bartın 792 356 328 725 54 Kütahya 1206 458 348 1091

14 Batman 645 98 88 177 55 Malatya 940 279 249 711

15 Bayburt 249 48 43 220 56 Manisa 1708 445 353 1410

16 Bilecik 416 142 101 380 57 Mardin 1115 100 92 238

17 Bingöl 582 60 51 359 58 Mersin 1526 529 457 1131

18 Bitlis 692 115 108 207 59 Muğla 1082 372 288 864

19 Bolu 1237 417 384 1124 60 Muş 594 54 38 100

20 Burdur 528 203 183 482 61 Nevşehir 490 190 166 441

21 Bursa 1692 847 665 1429 62 Niğde 420 143 123 356

22 Çanakkale 816 314 205 684 63 Ordu 2081 967 796 1759

23 Çankırı 729 198 181 631 64 Osmaniye 566 176 154 358

24 Çorum 1314 325 281 987 65 Rize 1058 404 343 933

25 Denizli 1195 446 359 1066 66 Sakarya 1303 616 528 1145

26 Diyarbakır 1968 222 200 475 67 Samsun 2674 1098 943 2333

27 Düzce 669 299 257 616 68 Siirt 623 62 56 81

28 Edirne 397 153 116 351 69 Sinop 1104 332 246 729

29 Elazığ 966 198 173 634 70 Sivas 1337 294 274 1074

30 Erzincan 575 163 149 391 71 Şanlıurfa 1850 177 152 360

31 Erzurum 1574 233 202 1107 72 Şırnak 517 47 42 133

32 Eskişehir 778 258 194 703 73 Tekirdağ 511 209 166 440

33 Gaziantep 970 316 284 704 74 Tokat 1159 257 195 888

34 Giresun 1544 802 624 1345 75 Trabzon 1995 1060 871 1789

35 Gümüşhane 533 134 112 403 76 Tunceli 92 20 17 62

36 Hakkari 504 59 52 184 77 Uşak 548 157 127 492

37 Hatay 1028 350 306 745 78 Van 1372 258 239 605

38 Iğdır 243 57 52 104 79 Yalova 160 107 99 138

39 Isparta 723 312 271 668 80 Yozgat 969 256 219 859

40 İstanbul 3271 2434 2346 2945 81 Zonguldak 1478 786 766 1428

41 İzmir 1863 737 598 1529 TOPLAM 86.130 29671 25306 65392

Tablo-5: Bünyesinde Kadınlara Ait Mekânlar Bulunan Cami Sayısının İllere Göre Dağılımı

İl ve İlçe Müftülüklerinin ilgili yazı ve talimatlar uyarınca “camilerde kadınlara ait mekânların iyileştirilmesi” uygulaması kapsamında 2010-2014 yılları arasında yaptıkları çalışmalar aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

76 İl ve İlçe Müftülüklerinin ilgili DİN yazı HİZMETLERİ ve talimatlar RAPORU uyarınca “camilerde2014 kadınlara ait mekânların iyileştirilmesi” uygulaması kapsamında 2010-2014 yılları arasında yaptıkları çalışmalar aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

70.000

60.000 65.330 50.000 65.392

40.000 29.671 29.609 25.306 25.248

30.000

20.000 11.220 3.495 7.355 7.750 7.622 4.861 4.955 10.000 4.497 3.599

0 KADINLAR İÇİN TUVALET OLAN KADINLAR İÇİN ABDEST ALMA KADINLARA İBADET İÇİN CAMİLER YERİ OLAN CAMİLER AYRILMIŞ MEKAN OLAN CAMİLER

2010 2011 2012 2013 2014

GrafikGrafik-11:-11: Camilerde Camilerdekiki Kadınlara Kadınlara Ait Mekânların Sayıları Sayıları

2014201 yılında4 yılında kadınlara kadınlara ibadet için ibadet ayrılmış için mekânı ayrılmış olan cami mekânı sayısı 65.392’ye, olan cami müştemilatında sayısı 65.392’ye, kadınlar içinmüştemilatında abdest alma yeri kadınlar olan cami için sayısı abdest 25.306’ya, alma yeri müştemilatında olan cami sayısı kadınlar 25.306’ya, için tuvalet müştemilatında olan cami sayısı 29.671’yekadınlar ulaşmıştır. için tuvalet olan cami sayısı 29.671’ye ulaşmıştır.

SözS öz konusu konusu rakamlar, rakamlar, Türkiye Türkiye genelindegenelinde bulunan bulunan cami sayısı cami ile sayısı karşılaştırıldığında, ile karşılaştırıldığında, bünyesinde bayanlarabünyesinde özel bayanlaramekân ayrılan özel cami mekân sayısının ayrılan henüz cami istenilen sayısının düzeye henüz istenilenulaşmadığı düzeye fakat önceki ulaşmadığı yıllarla kıyaslandığındafakat önceki yıllarlakısmi bir kıyaslandığında artış yaşandığı kısmi gözlenmektedir.bir artış yaşandığı Bu da kadınlargözlenmektedir. için ibadet Bu yeri da kadınlarayrılması ve özellikleiçin ibadettuvalet yer ile iabdest ayrılması alma vemekânı özellikle hazırlattırılması tuvalet ile abdestçalışmalarının, alma mekânı mahalli hazırlattırılmasıimkânlar ile artarak devamçalışmalarının, etmesinin gerekliliğinimahalli imkânlar ortaya ile koymaktadır. artarak devam etmesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır.

F- MERKEZÎF- MERKEZİ EZAN EZAN SİSTEMİNİN SİSTEMİNİN TEDRİCİ TEDRİCİ OLARAK OLARAK KALDIRILMASINA KALDIRILMASINA YÖNELİK FAALİYETLERYÖNELİK FAALİYETLER

BaşkanlığımızBaşkanlığımı merkezîz merkezi ezan ezan sisteminin sisteminin tedrici tedrici olarak olarak kaldırılmasına kaldırılmasına yönelik yönelik 2012 2012 yılında yılında bir çalışma bir başlatmıştır.çalışma başlatmıştır Bu uygulama;. Bu ezanı uygulama; güzel ezanıokuma güzelyeterliliğini okuma haiz yeterliliğini bütün görevlilerin haiz bütün kendi görevlilerin camilerinde ezankendi okuması camilerinde ve ezanı ezan güzel okuması okuma ve ezanı yeterliliğine güzel okuma sahip yeterliliğine olmayan görevlilere sahip olmayan yönelik göre olarakvlilere da mahallindeyönelik olarakezanı güzel da mahallinde okuma kursları ezanı düzenlenmesini güzel okuma kursları içermektedir. düzenlenmesini Bu uygulama içermektedir. çerçevesinde; Bu il ve uygulamailçe müftülükleri, çerçevesinde; merkezî il ezan ve ilçe sisteminden müftülükleri, ayrılarak merkezi vakit ezan ezanları sisteminden görevlisi ayrılaraktarafından vakit okunan camiezanları sayısının görevlisi kademeli tarafından olarak okunanarttırılmasına cami sayısının ve cami kademeli görevlilerine olarak art ezanıtırılmasına güzel ve okuma cami yeterliliği kazandırılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirmiştir. görevlilerine ezanı güzel okuma yeterliliği kazandırılmasına yönelik çalışmalar 31.12.2014gerçekleştirmiştir. tarihi itibarıyla toplam cami sayısı 86.130’dur. Bu camilerin 18.686’sında merkezi ezan31.12.2014 sitemi uygulanmaktadır. tarihi itibarıyla toplam 67.444 cami camide sayısı ise 86.130 namaz’dur vakitlerinde. Bu camilerin ezan,18.686’ görevlilersında merkezi tarafından okunmaktadır. ezan sitemi uygulanmaktadır. 67.444 camide ise namaz vakitlerinde ezan, görevliler 81 iltarafından genelinde okunmaktadır. merkezi ezan sistemi uygulanan ve uygulanmayan camilere ait sayısal bilgileri gösteren tablo81 aşağıdadır:il genelinde merkezi ezan sistemi uygulanan ve uygulanmayan camilere ait sayısal bilgileri gösteren tablo aşağıdadır.

22

77 DİN HİZMETLERİ RAPORU

S.N. İLİ S.N. İLİ TOPLAM CAMİ TOPLAM SAYISI İLE EZAN SİSTEM M ERKEZİ CAMİ SAYISI OKUNAN GÖREVLİSİ TARAFINDAN CAMİ OKUNAN EZAN SAYISI CAMİ SAYISI TOPLAM İLE EZAN SİSTEM MERKEZİ CAMİ SAYISI OKUNAN GÖREVLİSİ TARAFINDAN CAMİ SAYISI OKUNAN EZAN

1 Adana 1417 626 791 42 Kahramanmaraş 1306 385 921

2 Adıyaman 745 4 741 43 Karabük 943 264 679

3 Afyonkarahisar 1147 207 940 44 Karaman 496 296 200

4 Ağrı 895 118 777 45 Kars 504 36 468

5 Aksaray 584 28 556 46 Kastamonu 2601 481 2.120

6 Amasya 691 39 652 47 Kayseri 1314 648 666

7 Ankara 2948 1.272 1.676 48 Kırıkkale 355 147 208

8 Antalya 2161 434 1.727 49 Kırklareli 295 24 271

9 Ardahan 275 8 267 50 Kırşehir 490 117 373

10 Artvin 690 105 585 51 Kilis 213 128 85

11 Aydın 1125 369 756 52 Kocaeli 1178 330 848

12 Balıkesir 1669 281 1.388 53 Konya 3117 1.088 2.031

13 Bartın 792 25 767 54 Kütahya 1206 121 1.085

14 Batman 645 109 536 55 Malatya 940 354 586

15 Bayburt 249 24 225 56 Manisa 1708 488 1.220

16 Bilecik 416 89 327 57 Mardin 1115 38 1.077

17 Bingöl 582 41 541 58 Mersin 1526 419 1.107

18 Bitlis 692 86 606 59 Muğla 1082 312 770

19 Bolu 1237 177 1.060 60 Muş 594 0 594

20 Burdur 528 192 336 61 Nevşehir 490 108 382

21 Bursa 1692 552 1.140 62 Niğde 420 5 415

22 Çanakkale 816 87 729 63 Ordu 2081 143 1.938

23 Çankırı 729 46 683 64 Osmaniye 566 241 325

24 Çorum 1314 383 931 65 Rize 1058 51 1.007

25 Denizli 1195 396 799 66 Sakarya 1303 455 848

26 Diyarbakır 1968 4 1.964 67 Samsun 2674 4 2.670

27 Düzce 669 286 383 68 Siirt 623 95 528

28 Edirne 397 97 300 69 Sinop 1104 51 1.053

29 Elazığ 966 60 906 70 Sivas 1337 388 949

30 Erzincan 575 102 473 71 Şanlıurfa 1850 69 1.781

31 Erzurum 1574 148 1.426 72 Şırnak 517 157 360

32 Eskişehir 778 357 421 73 Tekirdağ 511 182 329

33 Gaziantep 970 577 393 74 Tokat 1159 400 759

34 Giresun 1544 218 1.326 75 Trabzon 1995 313 1.682

78 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

35 Gümüşhane 533 106 427 76 Tunceli 92 7 85

36 Hakkari 504 45 459 77 Uşak 548 153 395

37 Hatay 1028 403 625 78 Van 1371 218 1.153

38 Iğdır 243 0 243 79 Yalova 160 29 131

39 Isparta 723 38 685 80 Yozgat 969 44 925

40 İstanbul 3270 788 2.482 81 Zonguldak 1478 220 1.258

41 İzmir 1863 750 1.113 TOPLAM 86.130 18.686 67.444 Merkezi ezan sistemi uygulanan ve uygulanmayan camilere ait sayısal veriler aşağıdaki Tablo-6: İllere Göre Merkezi Ezan Sistemi Uygulanan ve Uygulanmayan Camilere Ait Sayısal Veriler grafikte gösterilmiştir: Merkezi ezan sistemi uygulanan ve uygulanmayan camilere ait sayısal veriler aşağıdaki Merkezi ezan sistemi uygulanan ve uygulanmayan camilere ait sayısal veriler aşağıdaki grafikte grafikte gösterilmiştir: gösterilmiştir:

18.686; 21,69% 18.686; 21,69% MERKEZİ SİSTEM İLE EZAN OKUNAN CAMİLER

MERKEZİ SİSTEMGÖREVLİSİ İLE EZAN TARAFINDAN EZAN OKUNAN CAMİLEROKUNAN CAMİLER GÖREVLİSİ TARAFINDAN EZAN 67.444; OKUNAN CAMİLER 79,38% 67.444; 79,38%

Grafik-12: Merkezi Ezan Sistemi Uygulanan ve Uygulanmayan Camilere ait Sayısal Veriler ve Oranları Grafik-12: Merkezi Ezan Sistemi Uygulanan ve Uygulanmayan Camilere ait Sayısal Grafik-12: Merkezi Ezan Sistemi Uygulanan ve Uygulanmayan Camilere ait Sayısal Veriler ve Oranları Veriler ve Oranları Yıllara göre merkezi ezan uygulaması ile ilgili veriler aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: Yıllara göre merkezi ezan uygulaması ile ilgili veriler aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: Yıllara göre merkezi ezan uygulaması ile ilgili veriler aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: 100.000 90.000

100.000

80.000 90.000 70.000

85.474

82.036 86.130

80.000 60.000 70.000 2014 YILI 67.290

50.000 67.444 85.474

82.036 86.130 59.589 60.000 40.000 2013 YILI 2014 YILI 67.290 50.000 30.000 67.444 2012 YILI 40.000 59.589 2013 YILI

20.000 2012 YILI 30.000 10.000 21.566 18.686 18.184

20.000 0 10.000 Cami Sayısı Merkezi Sistem İle Ezan Görevlisi Tarafından Ezan 21.566 18.686 0 18.184 Okunan Camiler Okunan Camiler Cami Sayısı Merkezi Sistem İle Ezan Görevlisi Tarafından Ezan Grafik-13: Okunan2012 Camilerile 2014 YıllarıOkunan Merkezi Camiler Ezan Sistemi Uygulama Verilerinin Grafik-13: 2012 ile 2014 Yılları Merkezi Ezan Sistemi Uygulama Verilerinin Karşılaştırılması Karşılaştırılması Grafik-13: 2012 ile 2014 Yılları Merkezi Ezan Sistemi Uygulama Verilerinin Karşılaştırılması Grafikte de görüldüğü üzere 2014 yılı içerisinde merkezi sistem ile ezan okunan cami sayısı 2012 ve 2013 yılına oranla azalma göstermiş, görevlisi tarafından ezan okunan cami sayısında Grafikte de görüldüğü üzere 2014 yılı içerisinde merkezi sistem ile ezan okunan cami sayısı artış yaşanmıştır. Ancak görevlisi tarafından ezan okunan cami sayısındaki bu artışın daha 2012 ve 2013 yılına oranla azalma göstermiş,79 görevlisi tarafından ezan okunan cami sayısında fazla olması beklenmektedir. artış yaşanmıştır. Ancak görevlisi tarafından ezan okunan cami sayısındaki bu artışın daha fazla olmasıMerkezi beklenmektedir. ezan sisteminin kademeli olarak kaldırılması çalışmalarının önemli unsurlarından birisi il ve ilçe müftülüklerince cami görevlilerine yönelik düzenlenen ezanı güzel okuma Merkezi ezan sisteminin kademeli olarak kaldırılması çalışmalarının önemli unsurlarından kurslarıdır. 01 Ocak - 31 Aralık 2014 tarihleri arasında ülkemiz genelinde il ve ilçe birisi il ve ilçe müftülüklerince cami görevlilerine yönelik düzenlenen ezanı güzel okuma müftülüklerinde toplam 623 “Ezanı Güzel Okuma Kursu” düzenlenmiştir. Bu kurslara toplam kurslarıdır. 01 Ocak - 31 Aralık 2014 tarihleri arasında ülkemiz genelinde il ve ilçe müftülüklerinde toplam 623 “Ezanı Güzel Okuma Kursu”24 düzenlenmiştir. Bu kurslara toplam

24

DİN HİZMETLERİ RAPORU

Grafikte de görüldüğü üzere 2014 yılı içerisinde merkezî sistem ile ezan okunan cami sayısı 2012 ve 2013 yılına oranla azalma göstermiş, görevlisi tarafından ezan okunan cami sayısında artış yaşanmıştır. Ancak görevlisi tarafından ezan okunan cami sayısındaki bu artışın daha fazla olması beklenmektedir.

Merkezî ezan sisteminin kademeli olarak kaldırılması çalışmalarının önemli unsurlarından birisi il ve ilçe müftülüklerince cami görevlilerine yönelik düzenlenen Ezanı Güzel Okuma Kurslarıdır. 01 Ocak - 31 Aralık 2014 tarihleri arasında ülkemiz genelinde il ve ilçe müftülüklerinde toplam 623 kurs düzenlenmiş, 10.70910.709 görevli görevli katılmıştır.katılmıştır.Açılan Açılan bu bu kurslar kurslar ile ile kurslara kurslara katılan katılan personelin personelin yıllara yıllara göre göre sayıları sayıları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

623 2014 Yılı 10.709

214 2013 Yılı 3.976

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000

Ezanı Güzel Okuma Kurs Sayısı Kursa Katılan Personel Sayısı

Grafik-14:Grafik -Ezanı14: EzanıGüzel Okuma Güzel KursuOkuma İle Bu KursuKurslara İleKatılan Bu Kurslara Personelin KatılanYıllara Göre Personelin Sayıları Yıllara Göre Sayıları G- TECRÜBE PAYLAŞIMI TOPLANTILARI

2011-2014 yıllarıG- içindeTECRÜBE cami odaklıPAYLAŞIMI din hizmetlerinin TOPLANTILARI etkinliğini ve verimliliğini artırmak amacıyla; başarılı, aktif ve bulundukları bölgelerde örnek çalışmalarıyla farkındalık oluşturmuş cami görevlilerinin diğer görevlilerle2011 bilgi-2014 ve yıllarıtecrübelerini içinde paylaşmalarını cami odaklı din sağlayarak hizmetlerinin görevlilerimizin etkinliğini hizmet ve verimliliğini heyecanını artırmak ve motivasyonlarınıamacıyla; üst başarılı,düzeye çıkarmak; aktif ve ortaya bulundukları konulan örnek bölgelerde projeleri örnek yaygınlaştırmak çalışmalarıyla amacıyla farkındalık tecrübe paylaşımıoluşturmuş toplantıları cami düzenlenmiştir. görevlilerinin diğer görevlilerle bilgi ve tecrübelerini paylaşmalarını sağlayarak görevlilerimizin hizmet heyecanını ve motivasyonlarını üst düzeye çıkarmak; Daha önce yapılan örnek din görevlileri çalıştaylarına katılıp projelerini sunan görevlilerin, il ve ilçe ortaya konulan örnek projeleri yaygınlaştırmak amacıyla tecrübe paylaşımı çalışmaları müftülüklerinin aylık personel toplantılarına katılarak bilgi ve tecrübelerini paylaşmalarını sağlamak üzere şu faaliyetleryapılmıştır. gerçekleştirilmiştir: Cami Görevlileri Çalıştayları sonrasında örnek projeleri seçilen görevlilerimizin bilgi ve a- Örnek projelerin tespiti için müftülüklerle yazışmalar yapılmıştır. tecrübelerinden tüm cami görevlilerimizin istifade etmelerinin, etkin ve verimli din hizmeti b- Başkanlığımızaaçısından müftülüklerce faydalı olacağı tespit düşünülerek edilerek 2011gönderilen-2014 projeler yılları içerisindedeğerlendirilmiş, “Tecrübe seçilen Paylaşımı projelerinToplantıları sahipleriyle” gerçekleştirilmiştir. üç defa Cami Görevlileri Çalıştayı yapılmıştır. c- CamiÇalıştaya Görevlileri katılıp Çalıştaylarına projelerini katılan sunan görevlilerinÖrnek Proje, il sahibi ve ilçe görevlilerden müftülüklerinin üçer aylık ve personeldörder kişidentoplantılarına müteşekkil sekiz katılarak (8) ekip bilgi oluşturulmuştur. ve tecrübelerini paylaşmalarını sağlamak üzere şu faaliyetler gerçekleştirilmiştir: d- Ekipler, 2014 yılında (110) ilçe müftülüğünün aylık personel toplantılarında sunum yapacak şekilde görevlendirilmiştir.a) Örnek projelerin tespiti için müftülüklerle yazışmalar yapılmıştır.

e- Programlarb) Başkanlığımıza 17-20 Şubat ve müftülüklerce 22-25 Eylül tarihleri tespit edilerek arasında gönderilen gerçekleştirilmiştir. projeler değerlendirilmiş, Toplantıya katılan ve seçilensunum projelerinyapan personelin sahipleriyle listesi üç aşağıdaki defa Cami tabloda Görevlileri gösterilmiştir: Çalıştayı yapılmıştır. c) Cami Görevlileri Çalıştaylarına katılan Örnek Proje sahibi görevlilerden üçer ve dörder kişiden müteşekkil sekiz (8) ekip oluşturulmuştur. 80 d) Ekipler, 2014 yılında (110) ilçe müftülüğünün aylık personel toplantılarında sunum yapacak şekilde görevlendirilmiştir. e) Programlar 17-20 Şubat ve 22-25 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Toplantıya katılan ve sunum yapan personelin listesi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

25

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

TECRÜBE PAYLAŞIMI İÇİN AYLIK TOPLANTILARA KATILARAK SUNUM YAPAN CAMİ GÖREVLİLERİ LİSTESİ

GÖREVİ VE GÖREV EKİPLER ADI SOYADI GÖREVLENDİRİLDİĞİ İL VE İLÇELERİ GÖREV TARİHİ YERİ İZMİR, Konak 17.02.2014

Metin KAÇAR İ-H / İSTANBUL İZMİR,Menemen, Aliağa, Foça 18.02.2014 EKİP-1 Halil ÇELİK İ-H / RİZE Mahmut KÜÇÜK İ-H / ESKİŞEHİR İZMİR, Bergama, Dikili, Kınık 19.02.2014 İZMİR, Ödemiş, Beydağ, Kiraz 20.02.2014

İZMİR, Bornava, Kemalpaşa 17.02.2014

İZMİR, Urla, Çeşme, Karaburun, Ömer Faruk ŞİRİKÇİ İ-H / K.MARAŞ 18.02.2014 EKİP-2 Mehmet ŞENYİĞİT İ-H / İSTANBUL Seferihisar Mehmet ATALAY İ-H / SAMSUN İZMİR, Menderes, Gaziemir, 19.02.2014

İZMİR, Buca 20.02.2014

İZMİR, Karabağlar, Balçova, 17.02.2014 İ-H / İSTANBUL Narlıdere, Güzelbahçe Mehmet KESKİN İ-H / İSTANBUL EKİP-3 Levent UÇKAN İZMİR, Bayraklı, Karşıyaka, Çiğli 18.02.2014 İ-H / AKHİSAR- İbrahim SİVRİKAYA MANİSA İZMİR, Tire 19.02.2014 İZMİR, Torbalı, Selçuk, Bayındır 20.02.2014

Tablo-7: 17-20 Şubat 2014 Tarihlerinde Tecrübe Paylaşımı İçin Aylık Toplantılara Katılarak Sunum Yapan Cami Görevlileri Listesi

TECRÜBE PAYLAŞIMI İÇİN AYLIK TOPLANTILARA KATILARAK SUNUM YAPAN CAMİ GÖREVLİLERİ LİSTESİ

GÖREVİ VE GÖREV EKİPLER ADI SOYADI GÖREVLENDİRİLDİĞİ İLÇELER GÖREV TARİHİ YERİ Adıyaman/Gerger-Sincik 22.09.2014

Ahmet YÜTER İ-H / İSTANBUL Samsat-Çelikhan 23.09.2014 EKİP-1 Vahdettin GÜZEL İ-H / İSTANBUL Besni-Kahta 24.09.2014 M. Emin AKAN İ-H / VAN Gölbaşı-Tut 25.09.2014

Diyarbakır/ Sur,Yenişehir 22.09.2014

Yücel KARA İ-H / İSTANBUL Bismil, Çınar 23.09.2014 EKİP-2 Mustafa AYDIN İ-H / SAKARYA M. ATALAY İ-H / SAMSUN Ergani, Çermik, Çüngüş 24.09.2014 Lice, Kulp 25.09.2014

Diyarbakır/Kayapınar, Bağlar 22.09.2014

Mehmet ŞENYİĞİT İ-H / İSTANBUL Silvan, Hazro 23.09.2014 EKİP-3 Ahmet AKYASAN İ-H / KARABÜK Zekeriya DOĞAN İ-H / MERSİN Dicle, Eğil 24.09.2014 Kocaköy, Hani 25.09.2014

81 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Malatya/Kuluncak, Hekimhan, Yazıhan 22.09.2014

İbrahim TUNÇ İ-H / İSTANBUL Doğanşehir, Akçadağ, Darende, 23.09.2014 EKİP-4 Ali SÜRAL İ-H / GİRESUN Hasan KOÇ İ-H / DENİZLİ Arapgir, Arguvan, Battalgazi, Yeşilyurt, 24.09.2014 Pütürge, Doğanyol, Kale 25.09.2014

Şanlıurfa/ Eyyübiye, 22.09.2014 Haliliye Karaköprü, Bozova, Hilvan, Siverek Yüksel KAZANCI İ-H ZONGULDAK EKİP-5 Birecik, Suruç, Halfeti 23.09.2014 Dr. İsmail YILDIZ İ-H GAZİANTEP Harran, Akçakale 24.09.2014

Viranşehir, Ceylanpınar 25.09.2014

Sivas/Doğanşar, Hafik 22.09.2014 Mahmut EROĞLU İ-H / EDİRNE Zara, İmranlı 23.09.2014 EKİP-6 H. Mehmet ATALAY İ-H OSMANİYE 24.09.2014 Mahmut KÜÇÜK M-K ESKİŞEHİR Suşehri, Koyulhisar Gölova, Akıncılar 25.09.2014

Sivas/Gürün, Kangal 22.09.2014

Yakup KARADAVUT İ-H / BOLU Divriği, Altınyayla 23.09.2014 EKİP-7 Hamdi BAYRAMOĞLU İ-H / ANKARA Şarkışla, Gemerek 24.09.2014

Yıldızeli, Ulaş 25.09.2014

K.Maraş/12 Şubat, 22.09.2014 Dulkadiroğulları, Türkoğlu Ömer Faruk ŞİRİKÇİ İ-H / K.MARAŞ EKİP-8 Recep ÇERİ İ-H OSMANİYE Pazarcık, Çağlayancerit 23.09.2014 Mehmet KESKİN İ-H / İSTANBUL Göksun, Afşin 24.09.2014

Elbistan, Nurhak, Ekinözü 25.09.2014

Tablo-8: 22-25 Eylül 2014 Tarihlerinde Tecrübe Paylaşımı İçin Aylık Toplantılara Katılarak Sunum Yapan Cami Görevlileri Listesi

Cami görevlileri il ve ilçe müftülüklerinin aylık toplantılarına katılarak cami odaklı din hizmetlerine yönelik uygulamalı projelerini sunmuşlardır. Din hizmetlerinde gönüllülük ve gönül dili ekseninde yapılan sunumlarda; Cami ve Kadın, Cami ve Çocuk, Cami ve Alevi Vatandaşlar, Cami ve Romen Vatandaşlar, Cami Merkezli Hayat, Kardeş Cami-Kardeş Okul, Engelsiz Cami, Yaz Kur’an Kursları, Çocuk Vaazları, Cami Odaklı Sosyal ve Kültürel Hizmetler, Farklı Gruplara (Kadın, Çocuk, Genç, Yaşlı, Esnaf gibi) Yönelik Ders ve Sohbetler Yapmak, vb. örnekler anlatılmıştır.

2014 yılı “Tecrübe Paylaşımı Toplantıları” İzmir, Adıyaman, Diyarbakır, Malatya, Şanlıurfa, Sivas ve Kahramanmaraş’a bağlı 110 ilçenin tamamında gerçekleştirilmiştir.

Tecrübe Paylaşımı Toplantılarının yapıldığı ilçe ve katılımcıların sayısı yıllara göre yandaki grafiklerde gösterilmiştir:

82 Tablo-8: 22-25 Eylül 2014 Tarihlerinde Tecrübe Paylaşımı İçin Aylık Toplantılara Katılarak Sunum Yapan Cami Görevlileri Listesi

Cami görevlileri il ve ilçe müftülüklerinin aylık toplantılarına katılarak cami odaklı din hizmetlerine yönelik uygulamalı projelerini sunmuşlardır. Din hizmetlerinde gönüllülük ve gönül dili ekseninde yapılan sunumlarda; Cami ve Kadın, Cami ve Çocuk, Cami ve Alevi Vatandaşlar, Cami ve Romen Vatandaşlar, Cami Merkezli Hayat, Kardeş Cami-Kardeş Okul, Engelsiz Cami, Yaz Kur’an Kursları, Çocuk Vaazları, Cami Odaklı Sosyal ve Kültürel Hizmetler, Farklı Gruplara (Kadın, Çocuk, Genç, Yaşlı, Esnaf gibi) Yönelik Ders ve Sohbetler Yapmak, vb. örnekler anlatılmıştır. 2014 yılı “Tecrübe Paylaşımı Toplantıları” İzmir, Adıyaman, Diyarbakır, Malatya, Şanlıurfa, Sivas ve Kahramanmaraş’a bağlı 110 ilçenin tamamında gerçekleştirilmiştir. Sivas ve Kahramanmaraş’a bağlı 110DİN ilçenin HİZMETLERİ tamamında RAPORU gerçekleştirilmiştir. 2014 2014 Yılı Tecrübe Paylaşımı Toplantılarının yapıldığı ilçe ve katılımcıların sayısı aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir:

500 500 450 450 400 400 350 350 300 300 250 250 471 İlçe Sayısı 200 471 İlçe Sayısı 200 361 150 361 150 100 231 100 231 50 50 0 0 2012 2013 2014 2012 2013 2014

Grafik-15: Tecrübe Paylaşımı Toplantılarının Yapıldığı İlçe Sayısı Grafik-Grafik-15:15: Tecrübe Tecrübe Paylaşımı Paylaşımı Toplantılarının Toplantılarının Yapıldığı Yapıldığı İlçe İlçeSayısı Sayısı

Tecrübe paylaşımları sunumlarına katılarak projeleri dinleyen personel sayısı aşağıdaki grafikte Tecrübe paylaşımları sunumlarına katılarak projeleri dinleyen personel sayısı aşağıdaki gösterilmiştir: grafikte gösterilmiştir:

73698 73698 63691 63691 52161 52161

Tecrübe Paylaşımı 2012 2013 2014 Tecrübe Paylaşımı 2012 2013 2014 Toplantılarına Katılan Toplantılarına Katılan Personel Sayısı Personel Sayısı

Grafik-Grafik-16:16: Tecrübe Tecrübe Paylaşımı Paylaşımı Toplantılarına Toplantılarına KatılanKatılan Personel Personel Sayısı Sayısı

H- DİNLENME TESİSLERİ VE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BULUNAN CAMİ VE MESCİTLERİN TESPİTİ 27 Bilindiği gibi namaz Müslüman olan herkese günde beş vakit farz olan bir ibadettir. Günümüz şartlarında insanların çalışma ve sosyal hayatta daha aktif olarak yer aldıkları malumdur. Namaz vakitlerinde evinde veya mahalle camisinde ezanı bekleyen Müslümanlarla birlikte, iş ve alışveriş amaçlı gezilere iştirak ederek sürekli hareket hâlinde olan insanların da bulunduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Seyahat eden ve alışveriş yapan vatandaşlarımızın temiz ve düzenli bir ortamda ibadetlerini huzur içerisinde yapmalarını sağlamak amacıyla yol güzergâhı ve alışveriş merkezlerinde bulunan cami ve mescitlerin tespit edilmesine ve hizmet sunumu için gerekli tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulduğu Din Hizmetleri Genel Müdürlüğünün ilgili talimatıyla taşraya duyurulmuştur. Bu itibarla söz konusu yerlerin tespit edilmesi; tespit edilen cami ve mescitlerin ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak ibadete hazır hale getirilmesi, temizlik ve bakımının düzenli olarak yapılması konusunda çalışma başlatılmıştır. Başlatılan uygulamaya istinaden illerden gelen veriler DHYS üzerinden Başkanlığımıza ulaşmıştır. Söz konusu bilgilerin istatistikleri çıkarılmıştır.

83 H- DİNLENME TESİSLERİ VE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BULUNAN CAMİ VE MESCİTLERİN TESPİTİ

Bilindiği gibi namaz Müslüman olan herkese günde beş vakit farz olan bir ibadettir. Günümüz şartlarında insanların çalışma ve sosyal hayatta daha aktif olarak yer aldıkları malumdur. Namaz vakitlerinde evinde veya mahalle camisinde ezanı bekleyen Müslümanlarla birlikte, iş ve alışveriş amaçlı gezilere iştirak ederek sürekli hareket halinde olan insanların da bulunduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Seyahat eden ve alış veriş yapan vatandaşlarımızın temiz ve düzenli bir ortamda ibadetlerini huzur içerisinde yapmalarını sağlamak amacıyla yol güzergâhı ve alışveriş merkezlerinde bulunan cami ve mescitlerin tespit edilmesine ve hizmet sunumu için gerekli tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulduğu Din Hizmetleri Genel Müdürlüğünün ilgili talimatıyla taşraya duyurulmuştur.

Bu itibarla söz konusu yerlerin tespit edilmesi; tespit edilen cami ve mescitlerin ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak ibadete hazır hale getirilmesi, temizlik ve bakımının düzenli olarak yapılması konusunda çalışma başlatılmıştır. DİN HİZMETLERİ RAPORU Başlatılan uygulamaya istinaden illerden gelen veriler DHYS üzerinden Başkanlığımıza ulaşmıştır. Söz konusu bilgilerin istatistikleri çıkarılmıştır.

BunaBuna göre; göre; 2013 2013 ve 2014 ve 2014 yılı yol yılı güzergâhlarında yol güzergâhlarında yer alan yer dinlenme alan dinlenme tesislerinde tesislerinde ve AVM’lerde ve bulunanAVM’lerde cami ve bulunan mescitlere cami ait ve sayısal mescitlere veriler ait aşağıdaki sayısal veriler grafikte aşağıdaki belirtilmiştir. grafikte belirtilmiştir.

1680 1650 1620 1590 1560 1.661

1530 1.584 1500 2013 2014

Yol Güzergâhı, Dinlenme Tesisi, AVM ve İşhanı Mescit Sayısı

Grafik-17:Grafik-17 Dinlenme: Dinlenme Tesisleri, Tesisleri, Yol Güzergâhı Yol Güzergâhı ve Alışveriş veMerkezlerinde Alışveriş MerkezlerindeBulunan Cami ve BulunanMescitlerin CamiYıllara veGöre Mescitlerin YıllaraSayıları Göre Sayıları

İ- DİNİ GÜN VE GECELERDE YAYINLANAN RADYO VE TELEVİZYON İ- DİNİPROGRAMLARI GÜN VE GECELERDE YAYINLANAN RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMLARI

DinîDinî gün gün ve ve gecelerde gecelerde düzenlenendüzenlenen Mevlit ve ve Kur’an Kur’an-ı-ı Kerim Kerim programlarının programlarının belli belli bir bir düzen düzen ve ve disiplin içerisinde gerçekleşmesini sağlamak üzere Başkanlığımızca görevlendirmeler yapılmakta ve disiplin içerisinde gerçekleşmesini sağlamak üzere Başkanlığımızca görevlendirmeler programlar takip edilmektedir. Bu doğrultuda 2014 yılı içerisinde icra edilerek ulusal televizyon ve radyolardayapılmakta yayınlanan ve programlar programlara takip edilmektedir.ait bilgiler aşağıdaki Bu doğrultuda tablolarda 201 gösterilmiştir:4 yılı içerisinde icra edilerek ulusal televizyon ve radyolarda yayınlanan programlara ait bilgiler aşağıdaki tablolarda 1- Mevlitgösterilmiştir: Kandili 1) Mevlit Kandili İL İLÇE CAMİ TARİH TV ADI VAKİT İZMİR İL İLÇE Yeni CamiiCAMİ 12.01.2014TARİH TVTRT ADI 1 Yatsı NamazındanVAKİT Sonra GAZİEMİR İSTANBUL Mimar Sinan Camii 12.01.201428 TVNET Yatsı Namazından Sonra ATAŞEHİR

BURSA Ulu Camii 12.01.2014 OLAY TV Yatsı Namazı Öncesi OSMANGAZİ GAZİANTEP Ulu Camii 12.01.2014 BAHAR TV. Yatsı ŞAHİNBEY İSTANBUL Eyüp Sultan Camii 12.01.2014 SAMANYOLU Yatsı Namazından Sonra EYÜP İSTANBUL Fatih Camii 12.01.2014 KANAL 7 19:15 - 21:00 FATİH İSTANBUL Kılıçalipaşa Camii 12.01.2014 SEMERKAND 10.00-22.00 BEYOĞLU DENİZLİ Ulu Camii 12.01.2014 TGRT 19:00 MERKEZ KONYA Hacı Veyiszade Camii 12.01.2014 KON-TV VE K-TV Yatsı Namazından Sonra SELÇUKLU İSTANBUL Yavuzselim Camii 12.01.2014 RUMELİ TV Yatsı Namazından Sonra K.ÇEKMECE İSTANBUL Mimar Sinan Camii 12.01.2014 TVNET Yatsı Namazından Sonra ATAŞEHİR

Tablo-9: Mevlit Kandilinde Ulusal ve Yerel Radyo ve Televizyonlarda Yayınlanan Programlar

84 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

2- Regaip Kandili

İL İLÇE CAMİ TARİH TV ADI VAKİT GAZİANTEP Ulu Camii 01.05.2014 TRT 1 Akşam Namazından Sonra ŞAHİNBEY

İSTANBUL EYÜP Eyüp Sultan Camii 01.05.2014 KANAL 7 20.30-22:00

İSTANBUL Medine Camii 01.05.2014 RUMELİ TV Akşam Namazından Sonra ÜMRANİYE KONYA Hacı Veyiszade Camii 01.05.2014 KON-TV Yatsı Namazından Önce SELÇUKLU

İSTANBUL FATİH Fatih Camii 01.05.2014 SEMERKAND TV. Akşam Namazından Sonra

BURSA Ulu Camii 01.05.2014 OLAY TV. Akşam Namazı Sonrası OSMANGAZİ

İSTANBUL FATİH Sultanahmet Camii 01.05.2014 BEYAZ TV Akşam Namazından Sonra

BURSA Yeşil Camii 01.05.2014 AS TV Yatsıdan Önce YILDIRIM AĞRI Merkez Camii 01.05.2014 TRT 6 Akşam MERKEZ İSTANBUL Yenidoğan Camii 01.05.2014 SAMANYOLU TV Akşam Namazından Sonra ZEYTİNBURNU

İSTANBUL FATİH Süleymaniye Camii 01.05.2014 TVNET Akşam Namazından Sonra

K.MARAŞ Abdulhamithan Camii 01.05.2014 TGRT Yatsı Namazından Önce ONİKİŞUBAT

Tablo-10: Regaip Kandilinde Ulusal ve Yerel Radyo ve Televizyonlarda Yayınlanan Programlar

3- Miraç Kandili

İL İLÇE CAMİ TARİH TV ADI VAKİT MANİSA Ulu Camii 25.05.2014 TRT 1 Akşam Namazından Sonra SOMA YUNANİSTAN Eski Camii 25.05.2014 TRT TÜRK Akşam Namazından Sonra GÜMÜLCİNE İSTANBUL Fatih Camii 25.05.2014 KANAL 7 21:00-22:30 FATİH BURSA Ulu Camii 25.05.2014 KANAL D Yatsı Namazı Öncesi OSMANGAZİ BURSA Emirsultan Camii 25.05.2014 OLAY TV Yatsı Namazı Öncesi YILDIRIM İSTANBUL Fatih Sultan Mehmet 25.05.2014 KANAL A Akşam Namazından Sonra BEYLİKDÜZÜ Camii İSTANBUL Eyüp Sultan Camii 25.05.2014 BEYAZ TV Akşam Namazından Sonra EYÜP KONYA Sahibata Camii 25.05.2014 KON-TV Yatsı Namazından Önce MERAM İSTANBUL Şehzadebaşı Camii 25.05.2014 RUMELİ TV Akşam Namazından Sonra FATİH İSTANBUL Yüce Camii 25.05.2014 TEK RUMELİ TV Akşam Namazından Sonra BAYRAMPAŞA İSTANBUL Mihrimah Sultan (İskele) 25.05.2014 SEMERKAND TV Akşam Namazından Sonra ÜSKÜDAR Camii KONYA Huzeyfe Camii 25.05.2014 KONYA TV Akşam Namazından Sonra MERAM GAZİANTEP Ulu Camii 25.05.2014 BAHAR TV Akşam Namazından Sonra ŞAHİNBEY

Tablo-11: Miraç Kandilinde Ulusal ve Yerel Radyo ve Televizyonlarda Yayınlanan Programlar

85 DİN HİZMETLERİ RAPORU

4- Berat Kandili

İL İLÇE CAMİ TARİH TV ADI VAKİT ADANA Sabancı Merkez Camii 12.06.2014 TRT 1 Akşam Namazından Sonra SEYHAN IRAK Celil Hayat Camii 12.06.2014 TRT TÜRK Akşam Namazından Sonra ERBİL EDİRNE Selimiye Camii 12.06.2014 KANAL D Akşam Namazından Sonra MERKEZ İSTANBUL Pendik Çarşı Camii 12.06.2014 KANAL A Akşam Namazından Sonra PENDİK İSTANBUL Mimar Sinan Camii 12.06.2014 SEMERKAND TV Akşam Namazından Sonra ATAŞEHİR İSTANBUL Büyük Çamlıca Camii 12.06.2014 SAMANYOLU TV Akşam Namazından Sonra ÜSKÜDAR ORDU Merkez Camii 12.06.2014 ALTAŞ TV Akşam Namazından Sonra ÇAYBAŞI KONYA Selçuklu Merkez Camii 12.06.2014 KON-TV Akşam Namazından Sonra SELÇUKLU BALIKESİR Zağnos Paşa Camii 12.06.2014 TGRT Akşam Namazından Sonra KARESİ BURSA Ulu Camii 12.06.2014 OLAY TV. Akşam Namazından Sonra OSMANGAZİ İSTANBUL Ihlamurkuyu Merkez Camii 12.06.2014 KANAL 7 21:00-22:30 ÜMRANİYE İSTANBUL Satı Çerçi Ve Oğulları Camii 12.06.2014 TEK RUMELİ TV 21:00 B.ÇEKMECE İSTANBUL Fulya Mehmetçik Camii 12.06.2014 RUMELİ TV 21:00 ŞİŞLİ

Tablo-12: Berat Kandilinde Ulusal ve Yerel Radyo ve Televizyonlarda Yayınlanan Programlar

5- Kadir Gecesi

İL İLÇE CAMİ TARİH TV ADI VAKİT

İSTANBUL Sultanahmet Camii 23.07.2014 TRT 1 Teravih Namazından Sonra FATİH İSTANBUL Eyüp Sultan Camii 23.07.2014 KANAL 7 21:00-22:30 EYÜP İSTANBUL Kuba Camii 23.07.2014 RUMELİ TV Akşam Namazından Sonra B.ÇEKMECE BURSA Ulu Camii 23.07.2014 OLAY TV. Yatsı Namazı Öncesi OSMANGAZİ KASTAMONU Kara Mustafa Paşa Camii 23.07.2014 MAVİ KARADENİZ Akşam Yatsı Arası CİDE İSTANBUL Şehzadebaşı Camii 23.07.2014 KANALTÜRK Akşam Namazından Sonra FATİH ORDU Asri Asak Camii 23.07.2014 ALTAŞ TV Akşam Namazından Sonra ÇAYBAŞI MANİSA Emir Hıdır Bey Camii 23.07.2014 DİGİTÜRK Yatsıdan Önce SOMA KONYA Sultan Selim Camii 23.07.2014 KON- TV Yatsı Namazından Önce KARATAY İSTANBUL Büyükmecidiye Camii 23.07.2014 KANAL D Akşam Namazından Sonra BEŞİKTAŞ İSTANBUL Fatih Camii 23.07.2014 TVNET Akşam Namazından Sonra FATİH

Tablo-13: Kadir Gecesinde Ulusal ve Yerel Radyo ve Televizyonlarda Yayınlanan Programlar

86 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

J- OLAĞANÜSTÜ HALLERE HAZIRLIK VE TOPLUM LİDERLERİNİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

“Olağanüstü Hallere Hazırlık ve Toplum Liderlerini Bilinçlendirme Projesi” çerçevesinde 2007 yılında Kızılay ile imzalanan protokol kapsamında, 2014 yılında 11 ilde toplum liderlerini eğitecek “Eğitici Eğitimi Toplantıları” gerçekleştirilmiştir. 2014 yılı itibariyle “Eğitici Eğitimi Toplantıları” gerçekleştirilen toplam il sayısı 61 olmuştur. Ülke genelinde bütün illeri kapsayacak şekilde planlanan uygulamaya devam edilecektir.

2014 yılı içerisinde gerçekleştirilen eğitici eğitimi toplantılarını gösterir liste aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

S. No İller Faaliyet Tarihi

1 Kırklareli 14.02.2014

2 Kütahya 03.03.2014

3 Bartın 03.03.2014

4 Kırşehir 10.03.2014

5 Artvin 12.05.2014

6 Sivas 12.05.2014

7 Gümüşhane 24.11.2014

8 Bayburt 24.11.2014

9 Tokat 05.12.2014

10 Amasya 05.12.2014

11 Bilecik 12.12.2014

Tablo-14: Eğitici Eğitimi Toplantıları Yapılan İller ve Tarihleri

87 DİN HİZMETLERİ RAPORU III. BÖLÜM AİLE VE DİNÎ REHBERLİK HİZMETLERİ

89 DİN HİZMETLERİ RAPORU DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

AİLE VE DİNÎ REHBERLİK HİZMETLERİ

Başkanlığımızın stratejik amaçlarına uyumlu bir şekilde hazırlanan Din Hizmetleri Strateji Belgesi’ne göre Aile ve Dini Rehberlik Daire Başkanlığının amacı, doğru dinî ve ahlaki bilgilere sahip, aile olmanın sorumluluğunu taşıyan, bilinçli ve güçlü bireylerden oluşmuş sağlıklı bir aile yapısının oluşturulmasına ve korunmasına katkı sağlamaktır. Daire Başkanlığının misyonu, Kur’an ve sünnet ışığında, topluma aile hakkında dinî bilgi sunmak, çağın getirdiği değişim ve dönüşümlerin farkındalığıyla aileyi ve bireyi tehdit eden problemlerin çözümüne katkı sağlamaktır.

Bu amaç ve misyon doğrultusunda Daire Başkanlığı, üç farklı alanda hizmet sunmaktadır:

* Ailenin güçlenmesine, aile bireylerinin rol ve konumları itibariyle sahip oldukları hak ve sorumluluklar konusunda bilinçlenmesine yönelik eğitim ve rehberlik faaliyetleri.

* Aile ve Dini Rehberlik Büroları arasında koordinasyon sağlanmasına, bürolarda yürütülen hizmet standardının yükseltilmesine yönelik çalışmalar.

* Toplumun kurum bakımı altındaki kesimlerine manevi destek hizmeti ulaştırılmasına yönelik çalışmalar.

A- AİLEYE YÖNELİK FAALİYETLER

Günümüzde yaşanan hızlı değişme ve gelişmeler belki de en çok aile kurumunu etkilemektedir. Aile kurumu da toplumsal yapıya etki etmekte karşılıklı bir etkileşim söz konusu olmaktadır. Toplumların yapı taşı ve en kutsal birliktelik kabul edilen aile ile din arasında da sıkı bir bağ mevcuttur. Ailenin kurulması, aile bireyleri arasındaki hak ve sorumlulukları ve aile birlikteliğinin sonlandırılması gibi aileyi kuşatan hemen her konuda dinin koyduğu hukuki ve ahlaki prensipler vardır. Bunun yanı sıra ailede ahlaki ve dinî ilkeleri koruma ve yeni nesillere aktarma gibi önemli bir görev taşır. Bu nedenle Başkanlığımızın bu kadar önemli bir konuma sahip aile kurumuna yönelik çalışmalar yapması kaçınılmazdır. Aile eksenli din hizmetlerin amacı millî ve manevi değerlere bağlı aile yapısının korunması, hızla değişen toplumsal, teknolojik ve ekonomik şartlar karşısında ailenin maruz kalabileceği riskler ve sorun alanları konusunda dinî bilgi ve manevi destek hizmeti sağlamaktır.

91 sorunlar karşısındaki duyarlılıklarının artırılması, ahlaki ve toplumsal değerlerin korunması ve aktarılmasına, huzurlu bir toplumun inşasına yapılabilecek en büyük katkılardan biridir.

DaireDİN HİZMETLERİBaşkanlığının RAPORU aileye yönelik faaliyetleri rehberlik ve eğitim olmak üzere iki ana başlık altında incelenecektir.

Ailenin ve aileA. içindeki REHBERLİK her bir bireyin FAALİYETLERİ güçlendirilmesi, / AİLEtoplumsal VE sorunlarDİNİ REHBERLİK karşısındaki duyarlılıklarının BÜROLARI artırılması, ahlaki ve toplumsal değerlerin korunması ve aktarılmasına, huzurlu bir toplumun inşasına yapılabilecek en büyük katkılardan biridir. Diyanet İşleri Başkanlığının stratejik amaçlarından ilki din hizmetlerini toplumun her Daire Başkanlığınınkesimine aileye ulaştırmak yönelik vefaaliyetleri etkinliğini rehberlik artırmaktır. ve eğitim Toplumumuzda olmak üzere din iki güçlü ana birbaşlık referans altında kaynağı incelenecektir. olma durumunu devam ettirmektedir. Toplumda saygın bir yeri olan din görevlileri din 1. REHBERLİKhizmet FAALİYETLERİlerinin doğru / ve AİLE etkin VE şekilde DİNİ REHBERLİK icra edilmesini BÜROLARI sağlamanın yanı sıra vatandaşlarımızla yakın ilişki içinde olmaları sebebiyle, dini konularda danışmaya yönelik pek çok müracaat ile Diyanet İşleri Başkanlığının stratejik amaçlarından ilki din hizmetlerini toplumun her kesimine ulaştırmak vede etkinliğini karşı karşıya artırmaktır. kalmaktadırlar. Toplumumuzda Bu danışma din güçlü taleplerinin bir referans din ilekaynağı ilgili olanolma kısmınadurumunu bizzat devam ettirmektedir.cevap vermek, Toplumda ayrıca saygın gerekli bir olanyeri olan durumlarda din görevlileri müracaat din hizmetlerinin edeni sağlık, hukukdoğru ve ve etkin güvenlik şekilde icra edilmesini sağlamanın yanı sıra vatandaşlarımızla yakın ilişki içinde olmaları sebebiyle,

dini konulardabirimleri danışmaya gibi yönelik uygun pekkurumlara çok müracaat yönlendirmek ile de karşı amacıyla karşıya kalmaktadırlar. il müftülükleri Bu bünyesinde danışma 2003

taleplerinin dinyılından ile ilgili itibaren olan kısmına bir danışma bizzat birimi cevap olarak vermek, Aile ayrıca ve Dini gerekli Rehberlik olan durumlarda Büroları hizmete müracaat açılmıştır.

2 edeni sağlık, hukuk ve güvenlik birimleri gibi uygun kurumlara yönlendirmek amacıyla il müftülükleri bünyesinde 2003Bürolar yılından dinî danışmaitibaren vebir rehberlik danışma birimleribirimi olarak olup Aile633 vesayılı Dinî KanunRehberlik hükümlerine Büroları hizmete uygun olarak açılmıştır. Bürolargörev dinîyapmaktad danışmaırlar. ve rehberlik birimleri olup 633 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak

görev yapmaktadırlar.

Dağılımı Göre Unvana Personelinin Büro : 1 -

Aile ve Dini RehberlikAile ve Dini Büroları Rehberlik 2014 Bürolarıyılı itibarıyla 2014 81yılı İl itibarıylave 253 İlçe 81 ilMüftülüğüne ve 253 ilçe müftülüğüne bağlıGrafik olarak hizmetbağlı olarak vermektedir. hizmet Bürolarda vermektedir. 1251’i kadın, Bürolarda 580’i de 1251 erkek’i kadın, olmak 580 üzere’i de toplam erkek 1831 olmak personel üzere toplam görev 1831 yapmaktadır. personel görev yapmaktadır.

900 857 800

700 615 0 100

600 49 200

186

500 124

400 300

300 400

200 186 124 500

100 49 600 700

0 615

Kur’an 800

Vaiz Din İmam-Hatip/ Diğer 900

Hizmetleri 857 Kursu Müezzin-Kayyım

Uzmanı Öğrencileri

Grafik-1: Büro Personelinin Unvana Göre Dağılımıyapmaktadır. görev personel

i de erkek olmak üzere toplam 1831 1831 toplam üzere olmak erkek de i ’ 580 kadın, i ’ 1251 Bürolarda hizmet vermektedir. vermektedir. hizmet

Büro personelinin unvana göre dağılımı; 615 vaiz, 49 din hizmetleri ve eğitim uzmanı, 857 Kur’an kursu

ilçe müftülüğüne bağlı olarak olarak bağlı müftülüğüne ilçe 253 ve il 81 itibarıyla yılı 014 2 Büroları öğreticisi, 186Grafik imam-hatip-1: Büro vePersonelinin müezzin kayyım Unvana şeklindedir. Göre Dağılımı Şube müdürü, Rehberlik murakıp,Dini ve veriAile hazırlama ve

kontrol işletmeni gibi unvanlarda görev yapan büro personeli sayısı ise 124’tür. Büro hizmetleri genel

ırlar. olarak vaiz ve Kur’an kursu öğreticileri tarafından yürütülmektedir. yapmaktad görev

Bürolar dinî danışma ve rehberlik birimleri olup 633 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak olarak uygun hükümlerine Kanun sayılı 633 olup birimleri rehberlik ve danışma dinî Bürolar 2

bir danışma birimi olarak Aile ve Dini Rehberlik Büroları hizmete açılmıştır. açılmıştır. hizmete Büroları Rehberlik Dini ve Aile olarak birimi danışma bir itibaren yılından

2003 2003 bünyesinde müftülükleri il amacıyla yönlendirmek kurumlara uygun gibi birimleri

cevap vermek, ayrıca gerekli olan durumlarda müracaat edeni sağlık, hukuk ve güvenlik güvenlik ve hukuk sağlık, edeni müracaat durumlarda olan gerekli ayrıca vermek, cevap

de karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu danışma taleplerinin din ile ilgili olan kısmına bizzat bizzat kısmına olan ilgili ile din taleplerinin danışma Bu kalmaktadırlar. karşıya karşı de nularda danışmaya yönelik pek çok müracaat ile ile müracaat çok pek yönelik danışmaya nularda

yakın ilişki içinde olmaları sebebiyle, dini ko dini 92 sebebiyle, olmaları içinde ilişki yakın

yanı sıra vatandaşlarımızla vatandaşlarımızla sıra yanı sağlamanın edilmesini icra şekilde etkin ve doğru lerinin hizmet

in görevlileri din din görevlileri in d olan yeri bir saygın Toplumda ettirmektedir. devam durumunu olma

din güçlü bir referans kaynağı kaynağı referans bir güçlü din Toplumumuzda artırmaktır. etkinliğini ve ulaştırmak kesimine

stratejik amaçlarından ilki din hizmetlerini toplumun her her toplumun hizmetlerini din ilki amaçlarından stratejik nın Başkanlığı İşleri Diyanet

BÜROLARI REHBERLİK DİNİ VE AİLE / FAALİYETLERİ REHBERLİK A.

incelenecektir. altında

a başlık başlık a an iki üzere olmak eğitim ve rehberlik faaliyetleri yönelik aileye Başkanlığının Daire

biridir. katkılardan büyük en yapılabilecek inşasına toplumun bir huzurlu aktarılmasına,

değerlerin korunması ve ve korunması değerlerin toplumsal ve ahlaki artırılması, duyarlılıklarının ndaki karşısı sorunlar Büro personelinin unvana göre dağılımı; 615 vaiz, 49 Din Hizmetleri ve Eğitim Uzmanı, 857 Kur’an Kursu Öğreticisi, 186 İmam-Hatip ve Müezzin Kayyım şeklindedir. Şube müdürü, Murakıp, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni gibi unvanlarda görev yapan büro personeli DİN HİZMETLERİ RAPORU sayısı ise 124’tür. Büro hizmetleri genel olarak Vaiz ve Kur’an kursu öğreticileri2014 tarafından yürütülmektedir.

1400 1251 1200 1000 800 580 600 400 200 0 Kadın Erkek

Grafik-2: Büro PersonelininGrafik-2: Cinsiyete Büro Personelinin Göre Dağılımı Cinsiyete Göre Dağılımı

Büro personelinin cinsiyete göre dağılımında kadın personel sayısının çoğunlukta olduğu görülmekle Büro personelinin cinsiyete göre dağılımında kadın personel sayısının çoğunlukta olduğu birlikte, hizmet verimliliğinin artırılması amacıyla kadın-erkek personel oranlarının birbirine yaklaştırılmasıgörülmekle hedeflenmektedir. birlikte, hizmet verimliliğinin artırılması amacıyla kadın-erkek personel oranlarının birbirine yaklaştırılması hedeflenmektedir. a- Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarına Yapılan Başvurular 1. Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına Yapılan Başvurular Aile ve Dinî Rehberlik Bürosu görevlileri yüz yüze, telefonla veya e-posta yoluyla sorulan sorulara cevap vererek dinî danışmanlık ve rehberlik görevi yapmaktadırlar. Görev alanı dışındaki konular Aile ve Dinî Rehberlik Bürosu görevlileri yüz yüze, telefonla veya e-posta yoluyla sorulan hakkında ise danışanları Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Emniyet, Adliye, İl Sağlık Müdürlüğü gibisorulara ilgili kurum cevap ve kuruluşlara vererek dini yönlendirmektedirler. danışmanlık ve rehberlik görevi yapmaktadırlar. Görev alanı dışındaki konular hakkında ise danışanları Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Emniyet, Hizmet kalitesini ve verimliliği artırmak ihtiyaç odaklı çalışmalar yapabilmek amacıyla yöneltilen soruları,Adliye, cevapları İl Sağlık veMüdürlüğü soru soranın gibi ilgili cinsiyet, kurum yaş, ve eğitimkuruluşlara durumu yönlendirme gibi ktedirler demografik. bilgilerini Din Hizmetleri Yönetim Sistemi’nin ilgili bölümüne kaydetmektedirler. 2014 yılında sisteme kaydedilen soruHizmet sayısı kalitesini8671’dir. Soruların ve verimliliği sisteme artırmak kaydedilmesinin ihtiyaç odaklı ilgili İdareçalışmalar Mahkemesince yapabilmek durdurulduğu amacıyla dava,yöneltilen Danıştay soruları, İdari Dava cevapları Daireleri ve Kurulunun soru soranın 20.11.2012 cinsiyet, yaş,tarihli eğitim kararı durumu ile sonuçlanmış; gibi demografik 01 Aralık 2013 tarihinden itibaren soruların ve verilen cevapların Din Hizmetleri Yönetim Sistemi’nde yer alanbilgilerini formlara Din işlenmesine Hizmetleri yeniden Yönetim başlanmıştır. Sisteminin İki ilgili yıllık bölümüne bir aranın kaydetmektedirler. soruların sisteme 2014 işlenmesi konusundakiyılında sisteme duyarlılığı kaydedilen olumsuz soru etkilediğisayısı 86 71 aşikârdır.’dir. Soruların İl koordinatörleri sisteme kaydedilmesinin ile yapılan görüşmelerdeilgili İdare sorumahkemesince sayısının sisteme durdurulduğu kaydedilenin dava, çok Danıştayötesinde olduğu İdari Dava bilgisi Daire elde leriedilmektedir. Kurulunun Daire 20.11.2012 Başkanlığı tarafından soruların kayıt altına alınmasıyla ilgili duyarlılık düzeyinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.tarihli kararı ile sonuçlanmış; 01 Aralık 2013 tarihinden itibaren soruların ve verilen cevapların Din Hizmetleri Yönetim Sistemi’nde yer alan formlara işlenmesine yeniden Soruların ana konularına göre dağılımı incelendiğinde Daire Başkanlığının ana çalışma konularıyla uyumlubaşlanmıştır. yeni bir başlıkİki yıllık sistemine bir aranın ihtiyaç soruların duyulmuş sisteme ve işlenmesigereken çalışma konusundaki yapılmıştır. duyarlılığ Aile,ı olumsuzEvlilik-Nikâh- Boşanma,etkilediği Kadın, aşikârdır. Çocuk, Genç İl koordinatörleri ve Sağlık ana başlıkları ile yapılan ve çalışma görüşmelerde alanımıza ışık soru tutabilecek sayısının alt sisteme başlıklar sisteme eklenerek veriler daha sağlıklı bir sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. 2014 yılı sonlarına doğru kaydedilenin çok ötesinde olduğu bilgisi elde edilmektedir. Daire Başkanlığı tarafından yapılan bu düzenleme 2014 raporuna tam olarak yansıyamamıştır. 3

93 soruların kayıt altına alınmasıyla ilgili duyarlılık düzeyinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. soruların kayıt altına alınmasıyla ilgili duyarlılık düzeyinin artırılmasına yönelik çalışmalar Soruların ana konularına göre dağılımı incelendiğinde Daire Başkanlığının ana çalışma yapılmaktadır. konularıyla uyumlu yeni bir başlık sistemine ihtiyaç duyulmuş ve gereken çalışma yapılmıştır. Soruların“Aile”, “Evlilik ana konularına-Nikâh-Boşanma”, göre dağılımı “Kadın”, incelendiğinde “Çocuk”, “Genç” Daire ve Başkanlığının “Sağlık” ana başlıklarıana çalışma ve konularıylaçalışma alanımıza uyumlu ışıkyeni tutabilecekbir başlık sistemine alt başlıklar ihtiyaç sisteme duyulmuş eklenerek ve gereken veriler çalışma daha yapılmıştır. sağlıklı bir “Aile”,sınıflandırmaya “Evlilik -Nikâh tabi tutulmuştur.-Boşanma”, 2014“Kadın”, yılı “Çocuk”, sonlarına “Genç” doğru veyapılan “Sağlık” bu düzenlemeana başlıkları 2014 ve çalışmaraporuna alanımızatam olarak ışık yan sıyamamıştır. tutabilecek alt başlıklar sisteme eklenerek veriler daha sağlıklı bir DİN HİZMETLERİ RAPORU sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. 2014 yılı sonlarına doğru yapılan bu düzenleme 2014 raporuna tam olarak yansıyamamıştır.DİĞER 6% SAĞLIK 6% DİĞER FIKHİ SORULAR 6% SAĞLIK 36% AİLE 6% 23% FIKHİ SORULAR 36% AİLE 23% EVLİLİK-NİKAH- BOŞANMA 29%

EVLİLİK-NİKAH- Grafik-3: Soruların KonuBOŞANMA Başlıklarına 29% Göre Dağılımı

Grafik incelendiğinde yukarıdaGrafik-3: zikredilen Soruların Konuhusus Başlıklarına daha net Görebir şekildeDağılımı görülmektedir. Grafikte Grafik-3: Soruların Konu Başlıklarına Göre Dağılımı fıkhi soruların ağırlıklı olduğu görülmektedir. Bu durumun Alo Fetva ile ADRB’ler arasında Grafik incelendiğinde yukarıda zikredilen husus daha net bir şekilde görülmektedir. Grafikte fıkhi sorularınGrafikbir görev ağırlıklı incelendiğinde alanı olduğu karmaşasına görülmektedir. yukarıda sebep zikredilen olacağı Bu durumun aşikârdır.husus daha Alo Yeni Fetvanet düzenlemedebir ile şekilde ADRB’ler görülmektedir. Alo arasında Fetva’nın bir görevGrafikte alanına alanı karmaşasınafgirenıkhi sorfıkhiuların sebep içerikli ağırlıklı olacağı konular olduğu aşikârdır. tamamen görülmektedir. Yeni kaldırılarak düzenlemede Bu durumun büro Alogörevlilerinin Fetva’nınAlo Fetva alanına enerjileriniile ADRB’ler giren aile fıkhiarasında ve aile içerikli konular tamamen kaldırılarak büro görevlilerinin enerjilerini aile ve aile bireyleri üzerine odaklamaları bireyleri üzerine odaklamaları sağlanmaya çalışılmıştır. sağlanmayabir görev çalışılmalanı karmaşasınaıştır. sebep olacağı aşikârdır. Yeni düzenlemede Alo Fetva’nın alanına giren fıkhi içerikli konular tamamen kaldırılarak büro görevlilerinin enerjilerini aile ve aile bireyleri üzerine odaklamalarıErkek sağlanmaya çalışılmıştır. 20%

Erkek 20% Kadın 80%

Kadın 80%

Grafik-4: Başvuranların Cinsiyete Göre Dağılımı Grafik-4: Başvuranların Cinsiyete Göre Dağılımı Yukarıdaki grafikte 2014 yılında bürolara dinî danışmanlık ve rehberlik hizmeti almak için başvuranların cinsiyete göre dağılımı gösterilmiştir. Başvuranların %80’inin kadın, %20’sinin ise erkek4 olduğu Grafik-4: Başvuranların Cinsiyete Göre Dağılımı görülmektedir. Bu durum kadınların aile ile ilgili problemlerin çözümü konusunda erkeklere oranla daha yoğun bir çaba içinde oldukları ve Başkanlığımızın görüşlerini daha fazla referans aldıkları4 şeklinde yorumlanabileceği gibi büroların kadınlar tarafından bilinirliğinin daha fazla olduğu şeklinde de yorumlanabilir.

94 Yukarıdaki grafikte 2014 yılında bürolara dini danışmanlık ve rehberlik hizmeti almak için başvuranların cinsiyete göre dağılımı gösterilmiştir. Başvuranların %80’inin kadın, %20’sinin ise erkek olduğu görülmektedir. Bu durum kadınların aile ile ilgili problemlerin çözümü konusunda erkeklere oranla daha yoğun bir çaba içinde oldukları ve Başkanlığı daha fazla DİN HİZMETLERİ RAPORU referans aldıkları şeklinde yorumlanabileceği gibi büroların kadınlar tarafından2014 bilinirliğinin daha fazla olduğu şeklinde de yorumlanabilir.

AKDENİZ BÖLGESİ GÜNEYDOĞU 8% ANADOLU BÖLGESİ 3% İÇ ANADOLU DOĞU ANADOLU BÖLGESİ BÖLGESİ 25% 12%

KARADENİZ BÖLGESİ MARMARA 13% BÖLGESİ 20%

EGE BÖLGESİ 19%

Grafik-5: Başvuranların Grafik-5:Bölgelere Başvuranların Göre Dağılımı Bölgelere Göre Dağılımı Yapılan başvuruların bölgelere göre dağılımı incelendiğinde İç Anadolu, Marmara ve Ege bölgelerinin ilk Yapılan sıralarda başvuruların yer aldığı görülmektedir. bölgelere göre Nüfus dağılımı yoğunluğunun incelendiğinde yüksek İç Anadolu, olduğu Marmara bölgelerde ve başvuru Ege sayılarınınbölgelerinin da yüksek ilk sıralardaolması doğaldır. yer aldığı görülmektedir. Nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde başvuru sayılarının da yüksek olması doğaldır. b- Aile ve Dinî Rehberlik Büroları Sosyal ve Kültürel Faaliyetler

Aile, kadın,2. Aile gençlik ve Dini ve toplumunRehberlik diğer Büroları kesimlerine Sosyal veyönelik Kültürel dini Faaliyetlerkonularda aydınlatma ve rehberlik yapmak Başkanlığımızın görevleri arasındadır. Bürolar, yöneltilen soruları cevaplamanın ve dinî danışmanlıkAile, kadın, hizmeti gençlik vermenin ve toplumun yanı sıra diğervatandaşlarımızı kesimlerine aileyle yönelik ilgili dinikonularda konularda bilgilendirmek aydınlatma amacıyla ve sosyal ve kültürel faaliyetler de düzenlemektedirler. Din Hizmetleri Yönetim Sistemi verilerine göre, rehberlik yapmak Başkanlığımızın görevleri arasındadır. Bürolar, yöneltilen soruları 2014 yılında yurt genelinde gerçekleştirilen faaliyetlerin toplam sayısı 16.180’dir. cevaplamanın ve dinî danışmanlık hizmeti vermenin yanı sıra vatandaşlarımızı aileyle ilgili 18000 konularda bilgilendirmek amacıyla sosyal ve kültürel faaliyetler16180 de düzenlemektedirler. Din 16000 Hizmetleri 14000Yönetim Sistemi verilerine göre, 2014 yılında yurt genelinde gerçekleştirilen 12000 faaliyetlerin toplam sayısı 16.180’dir9024 .  10000 8000 6000 4000 2000 0 2013 2014

Grafik-6: Faaliyetlerin YıllaraGrafik-6: Göre Faaliyetlerin Dağılımı Yıllara Göre Dağılımı

Aile ve Dinî Rehberlik Büroları tarafından 2014 yılında yapılan dinî ve sosyal faaliyetlerin dağılımının; Aile ve Dinî Rehberlik Büroları tarafından 2014 yılında yapılan dinî ve sosyal faaliyetlerin5 4513 sohbet, 3186 eğitimler-dersler,1837 seminer, 1566 ziyaret, 830 konferans, 528 program, 489 TV-radyodağılımı programı,nın; 4513 366 sohbet, toplantı, 3186 289eğitimler proje,- dersler,1837254 mevlit-hatim, seminer 157, 1566 Kur’an ziyaret, ziyafeti, 830 konferans,114 taziye, 112 makale/köşe528 program, yazısı, 489 106 TV panel,-radyo 87 programı düğün-nişan,, 366 65toplantı, gezi-piknik, 289 proje 40 sergi-kermes,, 254 mevlit - 39hatim, çalıştay, 157 31 Kur’an yardım, 18 yarışma, 17 sabah namazı bulaşmaları, 17 kampanya, 13 tiyatro, 10 konser, 7 sempozyum, 5 oyun-etkinlikziyafeti, 114 olduğu taziye, görülmektedir. 112 makale/köşe Bütün yazısı,faaliyetlerde 106 panel, bir önceki 87 düğün yıla oranla-nişan, sayısal 65 gezi artış-piknik, yaşanması 40 olumlusergi bir-kerme gelişmedir.s, 39 Faaliyet çalıştay, yelpazesinin 31 yardım, genişliği 18 yarışma,yapılan çalışmaların 17 sabah insan namazı hayatının bulaşmaları, her noktasına 17 dokunduğu ve katılmak isteyenlere geniş bir seçme şansı sunduğu şeklinde yorumlanabilir. kampanya, 13 tiyatro, 10 konser, 7 sempozyum, 5 oyun-etkinlik olduğu görülmektedir. Bütün faaliyetlerde bir önceki yıla oranla sayısal artış95 yaşanması olumlu bir gelişmedir. Faaliyet yelpazesinin genişliği yapılan çalışmaların insan hayatının her noktasına dokunduğu ve katılmak isteyenlere geniş bir seçme şansı sunduğu şeklinde yorumlanabilir.

Güneydoğu Anadolu; 726; 5% İç Anadolu; 1882; Marmara; 3634; 12% 22%

Doğu Anadolu; 2176; 13%

Karadeniz; 3014; 19%

Ege; 2309; 14%

Akdeniz; 2439; 15%

Grafik-7: Sosyal ve Dinî Faaliyetlerin Bölgelere Göre Dağılımı

Faaliyetlerin coğrafi bölgelere göre dağılımına bakıldığında ilk üç sıralaması Marmara, Karadeniz ve Akdeniz Bölgesi şeklinde olmuştur. Büroya gelen başvurular konusunda (bkz. Grafik-5) sonlarda yer alan Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinin faaliyetler söz konusu olduğunda ilk sıralarda yer alması dikkat çekicidir. Bu durum büroların sadece talep odaklı

6

18000 16180 16000 14000 12000 9024 10000 8000 6000 4000 2000 0 2013 2014

Grafik-6: Faaliyetlerin Yıllara Göre Dağılımı

Aile ve Dinî Rehberlik Büroları tarafından 2014 yılında yapılan dinî ve sosyal faaliyetlerin dağılımının; 4513 sohbet, 3186 eğitimler-dersler,1837 seminer, 1566 ziyaret, 830 konferans, 528 program, 489 TV-radyo programı, 366 toplantı, 289 proje, 254 mevlit-hatim, 157 Kur’an ziyafeti, 114 taziye, 112 makale/köşe yazısı, 106 panel, 87 düğün-nişan, 65 gezi-piknik, 40 sergi-kermes, 39 çalıştay, 31 yardım, 18 yarışma, 17 sabah namazı bulaşmaları, 17 kampanya, 13 tiyatro, 10 konser, 7 sempozyum, 5 oyun-etkinlik olduğu görülmektedir. Bütün faaliyetlerde bir önceki yıla oranla sayısal artış yaşanması olumlu bir gelişmedir. Faaliyet yelpazesininDİN genişliği HİZMETLERİ yapılan RAPORU çalışmaların insan hayatının her noktasına dokunduğu ve katılmak isteyenlere geniş bir seçme şansı sunduğu şeklinde yorumlanabilir.

Güneydoğu Anadolu; 726; 5% İç Anadolu; 1882; Marmara; 3634; 12% 22%

Doğu Anadolu; 2176; 13%

Karadeniz; 3014; 19%

Ege; 2309; 14%

Akdeniz; 2439; 15%

Grafik-7: Sosyal ve Dinî Faaliyetlerin Bölgelere Göre Dağılımı Grafik-7: Sosyal ve Dinî Faaliyetlerin Bölgelere Göre Dağılımı Faaliyetlerin coğrafi bölgelere göre dağılımına bakıldığında ilk üç sıralaması Marmara, Karadeniz ve AkdenizFaaliyetlerin Bölgesi coğrafi şeklinde bölgelere olmuştur. göre Büroya dağılımına gelen başvurular bakıldığında konusunda ilk üç sıralaması(bkz. Grafik-5) Marmara, sonlarda yer alan Karadeniz ve Akdeniz Bölgeleri’nin faaliyetler söz konusu olduğunda ilk sıralarda yer alması dikkatKara çekicidir.deniz ve BuAkdeniz durum Bölgesi büroların şeklinde sadece olmuştur. talep odaklı Büroya değil gelen aynı başvurular zamanda arzkonusunda odaklı sosyal (bkz. ve kültürelGrafik faaliyet-5) sonlarda çalışmaları yer yaptığının alan Karadeniz bir göstergesi ve Akdeniz olarak bölgelerininyorumlanabilir. faaliyetler Aynı zamanda söz konusubu durum büroların insanların gelmesini ve soru sormasını bekleyen pasif bir merkez değil hizmeti halka ulaştırmayıolduğunda hedef ilk sıredinmişalarda yeraktif alması birimler dikkat olduğunun çekicidir. da Bugöstergesi durum bürolarınkabul edilebilir. sadece talep odaklı

Bilindiği gibi büroların ana çalışma alanı aile ve aile bireyleri ile ilgili konulardır. Aile ve Dini6 Rehberlik Büroları tarafından 2014 yılında gerçekleştirilen faaliyetlerin ana konularına göre dağılımı incelendiğinde ilk sırada 3663 faaliyet ile “Aile” ana başlığının yer aldığı görülmektedir. Bu sayı bürolar tarafından yapılan faaliyetlerin %22,6’sına yani neredeyse dörtte birine denk gelmektedir.

2. FARKINDALIK VE EĞİTİM FAALİYETLERİ

Büroların sadece talep odaklı çalışmadıkları aynı zamanda aile eksenli sosyal ve kültürel faaliyetler icra ettiklerine değinilmişti. Bürolar tarafından aile ve aile bireylerine yönelik konferans, panel, seminer, proje, tv-radyo programları gibi farkındalık oluşturmaya yönelik faaliyetlerin yanı sıra mevlit-hatim, düğün-nişan, taziye gibi insan hayatının her alanına dokunan ve onlara manevi destek veren 16.180 faaliyet icra edildiği zikredilmişti. Bunlara ilaveten 2014 yılında Daire Başkanlığı tarafından organize edilen faaliyetleri şu şekilde sıralamak mümkündür: a) Aile ve Dinî Rehberlik Büroları Tanıtım Seminerleri 1- “Kur’an ve Sünnet Perspektifinden Aile” Konulu Seminerler: Sunulan hizmet ve hizmete erişim konusunda bilgilendirme yaparak halkın hizmete ulaşımını kolaylaştırmak amacıyla bürolar tarafından Kur’an kurslarında öğrenim gören öğrencilere yönelik “Kur’an ve Sünnet Perspektifinden Aile” konulu seminerler düzenmiştir. Yurt genelinde gerçekleştirilen seminerler ile aile yapısının korunması ve desteklenmesi, aile değerlerinin yaşatılması ve güçlendirilmesi, Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarının tanıtımı amaçlanmıştır. Ülke genelinde 5409 Kur’an kursunda yaklaşık 185.000 kişiye ulaşılan seminerler için görsel materyaller ve afişler de hazırlanmıştır.

2014 yılı Ekim-Aralık Dönemi’nde kursiyerlerin değişmesi sebebiyle gelen talepler dikkate alınarak seminerlerin tekrarlanmasına karar verilmiş, İl Müftülüklerimize bu konuda bir talimat gönderilmiştir.

96 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

2- “Misyon ve Toplumsal Fonksiyonları Açısından Aile ve Dinî Rehberlik Büroları” konulu Seminerler: Başkanlığın muhtemel personel adayları olan İlahiyat Fakültesi öğrencilerine, Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarında verilen dinî danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin tanıtılmasının gençlerin yeni hizmet alanlarıyla tanışmasına vesile olacağı ve gelecek planlarına katkı sağlayabileceği aşikârdır. Bu sebeple 10-19 Aralık 2014 tarihleri arasında Sakarya, Ankara, Eskişehir, Konya ve Bolu’da bulunan Üniversitelerin İlahiyat Fakültelerinde “Misyon ve Toplumsal Fonksiyonları Açısından Aile ve Dinî Rehberlik Büroları” konulu seminerler düzenlenmiştir. Seminerlere toplam 600 öğrenci katılmıştır. b) Paneller

1) “Cami ve Gençlik Buluşması” Panel Dizisi 2014 yılı Camiler Haftası münasebetiyle 15-17 Ekim 2014 tarihleri arasında “Cami ve Gençlik” teması çeşitli etkinlikler düzenlenmiştir. Bu kapsamda Daire Başkanlığı tarafından 21 ilde gençlere yönelik “Hz. Peygamber Dönemi Gençlik ve Mescit İlişkisi” ve “Modern Dünyada Gençlik, Din ve Değerler” konularında panel, konferans ve gençlik buluşmaları, 9 ilde de öğrenci yurtlarına yönelik öğrenci buluşmaları düzenlenmiştir. Faaliyetlere Başkanlığımızdan daire başkanı ve uzmanlar, ilahiyat fakültesi öğretim üyeleri; Ankara ve İstanbul Müftülüklerinde vaiz olarak görev yapan 23 konuşmacı katılmıştır.

2) Koruyucu Aile Panel Dizisi 27-28 Kasım 2014 tarihinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı ile iş birliği yapılarak İstanbul’da iki ‘Koruyucu Aile Paneli’ düzenlenmiştir. Koruyucu Ailelik konusunda mevcut durum, İslam’ın koruyucu aileliğe bakışı konularında bilgilendirme yapılan paneller ile bu müesseseye teveccühün artırılmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır. c) Konferanslar 2014 yılı içerisinde Daire Başkanlığı tarafından organize edilen konferanslar şunlardır:

* 04 Mart 2014 tarihinde Van’da düzenlenen “Çocuğa Yönelik Mahremiyet Eğitimi” konulu kadınlara yönelik konferansa yaklaşık 1000 kişi katılmıştır.

* 05 Mart 2014 tarihinde Bodrum’da, 06 Mart 2014 tarihinde Marmaris’te, 06 Mart 2014 tarihinde Fethiye’de ve 12 Mart 2014 tarihinde Ağrı’da halka açık “Aile İçi İletişimde Dini Değerlerin Rolü” konulu konferanslar verilmiştir.

* 28 Mayıs 2014 tarihinde Manisa’da “Boşanma ve Topluma Yansımaları” konulu halka açık konferans verilmiştir.

* 07 Temmuz 2014 tarihinde Lüleburgaz ve Kırklareli Huzurevlerinde “Yaşlılarımız ve Ramazan” konulu iki konferans verilmiştir.

* 5 Eylül 2014 tarihinde, Ankara 1 No’lu Kadın Konukevinde bir konferans gerçekleştirilmiştir.

* 24 Ekim 2014 tarihinde Gölcük’te “Çocuğa Mahremiyet Bilinci Kazandırma” konulu kadınlara yönelik düzenlenen konferansa yaklaşık 300 kişi katılmıştır.

* Prof. Dr. Abdullah KAHRAMAN tarafından 19 Aralık 2014 tarihinde Bolu’da ve 20 Aralık 2014 tarihinde Düzce’de olmak üzere ‘Kur’an Işığında Model Aile’ konulu iki konferans verilmiştir.

97 DİN HİZMETLERİ RAPORU

d) 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Faaliyetleri Daire Başkanlığı tarafından, 8 Mart Kadınlar Günü münasebetiyle “Kadının ve Kız Çocuklarının Eğitimi” konulu,

* Konya’da 8 Mart 2014,

* Iğdır’da 11 Mart 2014 tarihinde olmak üzere iki konferans,

* 11 Mart 2014 tarihinde Ağrı’da halka açık bir panel düzenlenmiştir.

Aile ve Dinî Rehberlik Büroları tarafından ise 2014 yılı 8 Mart Dünya Kadınlar Günü münasebetiyle 1018 faaliyet gerçekleştirilmiştir. Bu faaliyetler içinde seminerler 330 ile ilk sırada yer almış olup seminerleri 214 ile konferanslar takip etmektedir. e) Aile Haftası Faaliyetleri 2014 yılı “Aile Haftası” münasebetiyle gerçekleştirilen etkinlikler kapsamında “Ailede Sevgi ve Samimiyet” başlıklı paneller düzenlenmiştir. 13-19 Mayıs 2014 tarihleri arasında Edirne-Kırklareli, Yozgat-Çorum, Adana-Hatay, Aydın-Uşak, Muş-Bitlis, Rize-Artvin, Şanlıurfa-Adıyaman olmak üzere 14 ilimize 7 ekip gönderilmiştir. Başkanlığımızda Daire Başkanlığı Başkanı ve Uzman olarak görev yapan personel ile Ankara ve İstanbul Müftülüklerinde baş vaiz ve uzman vaiz olan toplam 14 personel panellere konuşmacı olarak katılmıştır.

Bu çalışmayla hafta boyunca 14 ilde, ailede sevgi ve samimiyet konusu etkin bir şekilde ele alınarak günümüzde aile bireylerinin karşılaştığı sorunların sevgi ekseninde giderilmesi, eşlerin birbirlerine olan muhabbetin güçlendirilmesi, eşler arası iletişimin sevgi gücüyle artırılması hedeflenmiştir.

Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarının hafta münasebetiyle Kutlu Doğum temasıyla örtüşen “Ailede Sevgi ve Samimiyet” konusuna odaklanması istenmiş, bu bağlamda bürolar tarafından 675 faaliyet icra edilmiştir. f) Halka Yönelik Yayın Faaliyetleri Daire Başkanlığı tarafından bürolara başvuru yapan danışanlara hediye edilmek ve büronun düzenlediği programlarda dağıtılmak üzere 2014 yılı içerisinde ailelere yönelik iki eser hazırlanmıştır.

* Ailem Serisi: Toplumumuzu aile hakkında farklı açılardan bilgilendirmek amacıyla “Ailem”, Ailemde Bir Çocuk Var”, Ailemde Bir Genç Var”, Ailemde Bir Yaşlı Var”, Ailemde Bir Engelli Var”, “Akrabalarım Var”, Ailemin İletişim Dili”, Teknolojiyi Bilinçli Kullanıyorum”, “Ailemi Bağımlılıktan Koruyorum”, Ailemde Merhamet İstiyorum”, Ailem Dağılmasın” şeklinde 11 kitapçıktan oluşan seriden 4.000 adeti 24.09.2014 tarihinde 81 İl Valiliğine dağıtımı yapılmıştır.

* Aile Rehberi: Bilhassa yeni evli çiftlere yönelik olarak ahlâk temelli bir yaklaşımla hazırlanan eser, Kur’an ve sünnet perspektifinden eşler arası ilişkinin karakterini, ebeveyn-çocuk ilişkisini, akrabalık bağlarını ele almakta olup tashih aşamasındadır.

98 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

B) AİLE VE DİNÎ REHBERLİK BÜROLARINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR

Bilindiği gibi Daire Başkanlığı Aile ve Dinî Rehberlik Büroları arasında koordinasyon sağlanmak ve bürolarda yürütülen hizmet standardının yükseltilmesine yönelik çalışmalar yapmakla görevlidir.

Hizmet standardının yükseltilmesi ve personel yeterliliklerinin güçlendirilmesi amacıyla 2003 yılından bu yana ADRB personeline yönelik aile ile ilgili temel konuları içeren 14 hizmet içi eğitim semineri yapılmıştır. ADRB’lerin en temel ihtiyacı tek çalışma alanı büro faaliyetleri olan kalıcı personel istihdamıdır. 2014 yılında bürolarda kalıcı personel istihdamı çalışmaları nedeniyle eğitim semineri yapılmamıştır. İhdas edilmesi beklenen yeni kadro ile göreve başlayacak personele daha uzun süreli bir eğitim verilmesi planlanmaktadır.

Ülkemiz hem coğrafi hem kültürel açıdan tam bir mozaik arz etmektedir. ADRB’ler her bölgede aynı standartta hizmet üretmek amacıyla çalışmaktadır. Fakat kimi zaman bölgeler arası ihtiyaçlar farklılaşmakta ve yeni hizmet modellerine ihtiyaç duyulmaktadır. Daire Başkanlığı tarafından bölgesel ihtiyaçların tespit edilmesi ve yeni hizmet modellerinin geliştirilebilmesi amacıyla ADRB’ler üç aylık periyotlarla takip edilmekte bölgesel analizler hazırlanmakta ve dönemsel raporlar (Ocak-Haziran) yazılmaktadır. Raporlarda personel istihdamının ivedilikle çözümlenmesi, sisteme soru girişleri konusundaki hassasiyetin geliştirilmesi ve alt büroların desteklenmesi gerektiği görülmektedir.

2014 yılı içerisinde Daire Başkanlığı tarafından ADRB’ler arası koordinasyonun sağlanması, hizmet standardının yükseltilmesi ve personelin donanım açısından desteklenmesi amacıyla yapılan çalışmalar şu şekilde sıralanabilir:

1) Bölge Koordinasyon Toplantıları İzmir, Muğla, Aydın ve Manisa İl Müftülükleri Aile ve Dinî Rehberlik Büroları tarafından yürütülen çalışmaların değerlendirilmesi ve bölgesel sorunların tespit edilmesi amacıyla 19 Şubat 2014 tarihinde, İzmir’de yapılan koordinasyon toplantısına 92 büro personeli katılmıştır.

2) Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarında Hizmet Verimliliğini Artırma ve Örnek Projeler Çalıştayı 21.03.2014 tarihinde Müftülüklerin bünyesinde hizmet vermekte olan bürolardan, aile sorunlarının çözümüne yönelik biri genel diğeri bölgesel olmak üzere iki proje hazırlamaları istenmiştir. Bürolardan toplam 198 adet proje Din Hizmetleri Genel Müdürlüğüne ulaşmış olup, projelerin konularına göre dağılımı şu şekilde olmuştur.

Kadın ve Aile:101, Çocuk: 22, Gençlik: 29, Yaşlılar: 3, Sosyal Konular: 47

22 -23 Ekim 2014 tarihinde 81 İl Müftülüğü Aile ve Dini Rehberlik Koordinatörlerinin katıldığı “Aile ve Dini Rehberlik Bürolarında Hizmet Verimliliğini Artırma ve Örnek Projeler Çalıştayı” yapılmıştır. Aile ve Dinî Rehberlik Bürosunun gerçekleştirdiği faaliyetler ve uyguladıkları projelere ait koordinatörler tarafından örnek sunumlar gerçekleştirilen çalıştayda; büroların istihdam ve kaynak, yapısal (fiziksel), iş ve işlemlerde Başkanlık ve Müftülüklerden kaynaklanan sorunları değerlendirilmiştir.

3) Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması Projesi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile 2010 yılından beri müşterek yürütülen bu proje kapsamında toplumda öncülük rolü bulunup vatandaşlarla sürekli diyalog hâlinde olan Diyanet İşleri Başkanlığı

99 DİN HİZMETLERİ RAPORU

personeline kadına yönelik şiddet konusunda farkındalık ve duyarlılık eğitimi verilmektedir. Böylelikle personelimizin konuyu hukuk, sağlık, iletişim ve psikoloji gibi farklı ilim dallarının penceresinden görme imkânı bulması ve aile içi şiddetin sona ermesi yolunda aktif rol üstlenmesi hedeflenmiştir.

2013 yılında yeniden yapılandırma çalışmaları gerçekleştirilen, muhteva ve materyal değişikliğine gidilen projenin eğitim konuları aşağıdaki şekildedir:

* Kadına karşı şiddet ve aile içi şiddete ilişkin genel bilgi * Çocuk ihmali ve istismarı * Din perspektifinden ailenin korunması ve şiddetin önlenmesi konusuna bakış * Diyanet İşleri Başkanlığının aile içi şiddet hakkındaki görüş ve yaklaşımları * 6284 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun, ulusal ve uluslararası mevzuat ve genelgeler * İletişim becerileri * Şiddet mağdurlarıyla görüşme teknikleri

* İlgili kamu kurum ve kuruluşlarına yönlendirme bilgisi

Projenin eğitici ve alan eğitimlerine 2014 yılında da devam edilmiş, Marmara Bölgesi’nde bulunan illerde eğitici eğitimine katılan 164 personel ile birer günlük alan eğitimleri yapılmış, 16.743 personele farkındalık eğitimi verilmiştir.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’ndeki personele yönelik ise Mardin’de 2-5 Haziran 2014 ve Gaziantep’te 3-6 Haziran 2014 tarihlerinde dört eğitici eğitimi yapılmış; Elazığ, Adıyaman, Diyarbakır, Kilis, Mardin ve Şanlıurfa olmak üzere 6 İl Müftülüğünden 65 personel katılmıştır. Yetiştirilen 127 eğitici ile 14.318 personelin birer günlük alan eğitimlerine başlanmıştır.

70 61 60

50 39 40

30 15 20

10 3 5 4

0 Şube Müdürü Vaiz İmam-Hatip Müezzin Kayyım Kur'an Kursu Din Öğreticisi Hizmetleri/Eğitim Uzmanı

Grafik-8: Proje Kapsamında Eğitici Eğitimine Katılan Personelin Unvana Göre Dağılımı Grafik-9: Proje Kapsamında Eğitici Eğitimine Katılan Personelin Unvana Göre

4) TekDağılımı Ebeveynli Ailelere Yönelik Manevi Destek Eğitimi Tek ebeveynli ailelerin ekonomik, sosyal, hukuki ve psikolojik problemleri olabileceği aşikârdır. Boşanma süreci ve sonrasında bazı tek ebeveynli aileler dinî ve manevi kaygılar ile Müftülüklerimize

4) Tek Ebeveynli Ailelere Yönelik Manevi 100Destek Eğitimi Tek ebeveynli ailelerin ekonomik, sosyal, hukuki ve psikolojik problemleri olabileceği aşikârdır. Boşanma süreci ve sonrasında bazı tek ebeveynli aileler dinî ve manevi kaygılar ile Müftülüklerimize bağlı Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarına başvurmakta, danışmanlık ve rehberlik talep etmektedirler. Ülkemizin manevi ve kültürel yapısı dikkate alındığında, bu süreçte büro personelimizin yapıcı etkisi olabileceği, bireylerin ve toplumun huzuruna katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarında görev yapan personel, boşanma süreci ve sonrasındaki problemlerin çözümünde dinî danışmanlık ve manevi rehberlik hizmeti sunarak, gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirmeler yaparak etkin rol oynayabilir. Ayrıca tek ebeveynli ailelere yönelik bazı olumsuz sosyal ve kültürel yargıların aşılmasında zihniyet dönüşümüne personelimizin katkı sunabilmesi amacıyla 24 Aralık 2014 tarihinde Ankara’da bir günlük seminer yapılmıştır. TÜİK verilerine göre boşanma oranlarının en yüksek olduğu 12 il seçilmiş ve bu illerin Aile ve Dini Rehberlik Bürolarında görev yapan 22 personel seminere katılmıştır.

Boşanma sürecinin dinî hukuki ve psikolojik boyutuna ilişkin Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı uzman ve sosyal çalışmacıları, psikologlar ve hukukçuların sunumlarının yer aldığı seminerde interaktif bir yöntem izlenmiştir.

13

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 bağlı Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarına başvurmakta, danışmanlık ve rehberlik talep etmektedirler. Ülkemizin manevi ve kültürel yapısı dikkate alındığında, bu süreçte büro personelimizin yapıcı etkisi olabileceği, bireylerin ve toplumun huzuruna katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarında görev yapan personel, boşanma süreci ve sonrasındaki problemlerin çözümünde dinî danışmanlık ve manevi rehberlik hizmeti sunarak, gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirmeler yaparak etkin rol oynayabilir. Ayrıca tek ebeveynli ailelere yönelik bazı olumsuz sosyal ve kültürel yargıların aşılmasında zihniyet dönüşümüne personelimizin katkı sunabilmesi amacıyla 24 Aralık 2014 tarihinde Ankara’da bir günlük seminer yapılmıştır. TÜİK verilerine göre boşanma oranlarının en yüksek olduğu 12 il seçilmiş ve bu illerin Aile ve Dini Rehberlik Bürolarında görev yapan 22 personel seminere katılmıştır.

Boşanma sürecinin dinî hukuki ve psikolojik boyutuna ilişkin Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı uzman ve sosyal çalışmacıları, psikologlar ve hukukçuların sunumlarının yer aldığı seminerde interaktif bir yöntem izlenmiştir.

İslam Hukukuna Göre Boşanma Süreci ve Sonrası Aile İlişkileri, Boşanma Süreci Yönetimi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Boşanma Sürecindeki Hizmetleri, Boşanma Sonrası Eşler Arası İletişim, TCK ve Medeni Kanunda Boşanma ve Eşlerin Karşılıklı Hakları konulu dersler ilgili uzmanlar tarafından işlenmiştir.

5) Aile Okulu Toplumda saygın bir yeri olan ve rol model konumunda bulunan din görevlilerinin kendilerinin ve aile efradının her zaman mercek altında olduğu bilinen bir gerçektir. Ailesi ile ilişkileri, çocuk yetiştirme yöntemleri, ailenin karşılaştığı problemler karşısındaki çözüm önerileri ile her zaman rol model olan din görevlilerinin bu konularda desteklenmesi önem arz etmektedir. Danışılan kişi olması hasebiyle verilen eğitim dolaylı olarak toplumun değişik katmanlarına da ulaştırılmış olacaktır. Bu düşüncelerle din görevlilerine ve eşlerine yönelik Aile Okulu çalışması yapılmaktadır.

3 günlük programda yer alan dersler şunlardır: Kur’an ve Sünnet Perspektifinde Ailede Dini Değerler, Eşler arası İletişim, Sebep ve Sonuçlarıyla Boşanma, Ailede Öfke Kontrolü, Ailede Çatışma ve Çözüm Yolları, Çocukluk Döneminde Din ve Değer Eğitimi, Çocuklara Yönelik Bilinçaltı Mesajlar, Çocuk Eğitiminde Yapılan Yaygın Hatalar ve İletişim Engelleri, Çocuğa Mahremiyet Bilinci Kazandırma, Ergen Sorunları ve Gençlerle İletişim.

Yıl içerisinde icra edilen Aile Okulu çalışmaları şöyle sıralanabilir:

* 05-07 Mart 2014 tarihleri arasında Muğla İl Müftülüğü din görevlilerine ve eşlerine yönelik bir program düzenlenmiş ve 105 personel eşleri ile birlikte programa katılarak sertifika almıştır.

* 28-29 Mayıs 2014 tarihleri arasında Manisa İl Müftülüğü din görevlilerine ve eşlerine yönelik 70 personelimizin ve eşlerinin katılımıyla gerçekleşmiştir.

* 18-19 Kasım 2014 tarihlerinde Bolu İl Müftülüğü din görevlilerine ve eşlerine yönelik yapılmış, 100 personelimiz eşleriyle birlikte eğitime katılmıştır.

* 19-20 Aralık 2014 tarihinde 150 personelin katılımıyla Düzce’de gerçekleştirilmiştir.

101 DİN HİZMETLERİ RAPORU

6) “Aile: Sıkça Sorulanlar” ADRB’lerin ülkemizin her bölgesinde ve her ilinde aynı hizmet standardına ulaşması ve Başkanlığımızın halkla en yakın temas noktaları olan din görevlilerinin söylem birlikteliğine ulaşması kurumsal imaj açısından önemlidir. Bu sebeple din görevlileri için hazırlanan “Aile: Sıkça Sorulanlar” adlı eser Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarına aile üst başlığıyla ilgili sıkça sorulan sorulara DİYK tarafından verilen fetvaların derlemesi olup fetva birlikteliğini hedeflemektedir. Tashihi tamamlanmış olan çalışma, basım aşamasındadır.

C. SOSYAL HİZMET KURUMLARINDA DİNÎ DANIŞMANLIK MANEVİ DESTEK FAALİYETLERİ Dünyada ve ülkemizde çeşitli sebeplere bağlı olarak pek çok yeni sosyal problem yaşanmakta yeni problemler yeni mağdurlar, yeni çözüm yolları ve yeni çalışma alanları ortaya çıkarmaktadır. Her geçen gün manevi desteğe ve dini danışmanlığa duyulan ihtiyaç artmaktadır. Dini danışmanlık ve manevi destek hizmeti ise son derece çeşitli, rutini olmayan, özel bilgi, nitelik ve donanım gerektiren bir alandır. Doğum, ölüm, ayrılık, hastalık, ağır travmalar vb. insani durumlar dinden ve din hizmetinden ayrı düşünülemez. Hayatın önemli kırılma anlarında insanların yanında olmak, dinin manevi desteğini ve şifasını onlara hissettirmek din hizmetinin ayrılmaz bir parçasıdır. Hizmet çeşidini ve veriliş şeklini toplumun farklı kesimlerine hitap edecek şekilde genişletmek Başkanlığın stratejik hedeflerinden biridir. Ahlaki ve manevi sorunların neticesi olarak ortaya çıkan toplumsal problemlerin çözümünde etkin rol alma kararlılığında olan Başkanlığımız çeşitli kurumlarla yapılan protokoller vesilesiyle hizmet ağını genişletmektedir.

Bu bağlamda 2007 yılında SHÇEK ile yapılan ilk Protokol’den bu yana ve 2011 yılında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile revize edilen protokol çerçevesinde sosyal hizmet kurumlarındaki dinî danışmanlık ve manevi destek faaliyetleri devam etmektedir. Daire Başkanlığı söz konusu faaliyetleri organize etmek ve sosyal hizmet kurumlarına din hizmeti götüren personeli donanım ve materyal konusunda desteklemekle görevlidir. Bu bağlamda illerdeki koordinasyonu sağlamak ve hizmet verimliliğini artırmak amacıyla 2012 yılından itibaren İl Müftülükleri bünyesinde kurulan ve Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü temsilcilerinin de yer aldığı sosyal hizmet komisyonlarının kurulması sağlanmıştır.

Komisyonlar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı kurumlarda gerçekleştirdikleri faaliyetleri hem altı aylık raporlar halinde hem de Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemi’ne işlemek suretiyle Başkanlığımıza bildirmektedir.

10000

8000

6000

4000

2000

0 2013 2014

Grafik-10: SosyalGrafik-9: Hizmet Sosyal KurumlarındaHizmet Kurumlarında Yapılan Yapılan Faaliyetlerin Yıllara Yıllara Göre DağılımıGöre Dağılımı

Sistemden alınan verilere göre, 2014 yılında sosyal hizmet kurumlarında 9490 faaliyet icra 102 edilmiştir. Bu rakam 2013 yılının neredeyse iki katıdır. Bu durum sosyal hizmet kurumlarındaki din hizmetlerinin yaygınlaştığı şeklinde yorumlanabilir. 2014 yılında Başkanlığımıza bağlı 888 personel sosyal hizmet kurumlarında aktif görev almıştır.

2014 yılında Daire Başkanlığı tarafından sosyal hizmet kurumlarına yönelik dini danışmanlık ve manevi destek hizmetlerini geliştirmeye ve kurumlarda hizmet sunan din görevlilerini desteklemeye yönelik yapılan faaliyetler şöyle sıralanabilir:

1) Sosyal Hizmet Kurumlarında Manevi Destek Hizmeti Sunan Personele Yönelik Hizmet içi Eğitim Semineri

Sosyal Hizmet Kurumlarında sunulan dinî rehberlik ve manevi destek hizmetinin kalitesini artırmak ve personel donanımına katkı sağlamak amacıyla 3-8 Kasım 2014 tarihleri arasında Ankara’da 81 ilden 116 personelin katılımıyla “Sosyal Hizmet Kurumlarında Görev Yapan Personele Yönelik 4. Hizmet İçi Eğitim Semineri” yapılmıştır.

Bir haftalık seminerde işlenen derslerden bazıları şunlardır: “Dinî Danışmanlık”, “Temel Danışmanlık Becerileri”, “Ayet ve Hadislerin Işığında Kadın, Aile ve Şiddet Olgusu”, “Diyanet İşleri Başkanlığının Sosyal Hizmet Vizyonu, Misyonu ve Hedefleri”, “Çocuk İhmali ve İstismarı”, “Manevi Sosyal Hizmetlerin Tarihçesi, Önemi ve Uygulama Alanları”, “Kurum Bakımı Altındaki Çocukların Psikolojik Özellikleri ve Çocuklarla İletişim”, “Gençlik Dönemi Dinî Krizler ve Din Eğitimi”, “Kurum Bakımı Altındaki Gençlerin Psikolojik Özellikleri ve Gençlerle İletişim”, “Çocuk Hakları ile İlgili Ulusal ve Uluslararası Mevzuat”, “Oyunlarla Din Eğitimi”, “Psikolojik İlk Yardım”, “Travmatik Kişilerle Profesyonel Çalışma”, 16 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

Sistemden alınan verilere göre, 2014 yılında sosyal hizmet kurumlarında 9490 faaliyet icra edilmiştir. Bu rakam 2013 yılının neredeyse iki katıdır. Bu durum sosyal hizmet kurumlarındaki din hizmetlerinin yaygınlaştığı şeklinde yorumlanabilir. 2014 yılında Başkanlığımıza bağlı 888 personel sosyal hizmet kurumlarında aktif görev almıştır.

2014 yılında Daire Başkanlığı tarafından sosyal hizmet kurumlarına yönelik dini danışmanlık ve manevi destek hizmetlerini geliştirmeye ve kurumlarda hizmet sunan din görevlilerini desteklemeye yönelik yapılan faaliyetler şöyle sıralanabilir:

1) Sosyal Hizmet Kurumlarında Manevi Destek Hizmeti Sunan Personele Yönelik Hizmet içi Eğitim Semineri Sosyal Hizmet Kurumlarında sunulan dinî rehberlik ve manevi destek hizmetinin kalitesini artırmak ve personel donanımına katkı sağlamak amacıyla 3-8 Kasım 2014 tarihleri arasında Ankara’da 81 ilden 116 personelin katılımıyla “Sosyal Hizmet Kurumlarında Görev Yapan Personele Yönelik 4. Hizmet İçi Eğitim Semineri” yapılmıştır.

Bir haftalık seminerde işlenen derslerden bazıları şunlardır: Dinî Danışmanlık, Temel Danışmanlık Becerileri, Ayet ve Hadislerin Işığında Kadın, Aile ve Şiddet Olgusu, Diyanet İşleri Başkanlığının Sosyal Hizmet Vizyonu, Misyonu ve Hedefleri, Çocuk İhmali ve İstismarı, Manevi Sosyal Hizmetlerin Tarihçesi, Önemi ve Uygulama Alanları, Kurum Bakımı Altındaki Çocukların Psikolojik Özellikleri ve Çocuklarla İletişim, Gençlik Dönemi Dinî Krizler ve Din Eğitimi, Kurum Bakımı Altındaki Gençlerin Psikolojik Özellikleri ve Gençlerle İletişim, Çocuk Hakları ile İlgili Ulusal ve Uluslararası Mevzuat, Oyunlarla Din Eğitimi, Psikolojik İlk Yardım, Travmatik Kişilerle Profesyonel Çalışma, Mağdurla Görüşme Teknikleri, Subliminal Mesajlar, Yaşlılık Psikolojisi ve Yaşlılarla İletişim.

2) Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi Sağlam dinî ve kültürel köklerini muhafaza eden toplumumuzda çocuk cinsel istismarı ve küçük yaşta evlilikler çok yaygın bir sorun olmamakla birlikte göz ardı edilebilecek bir boyutta da değildir. Çocuğun hem ailesine hem de topluma emanet olduğunu öğütleyen kültürel kodlarımız ve inancımızın aşıladığı sağlam ahlaki değerler bu sorunun ciddi boyutlara ulaşmasını engellemiştir. Fakat küreselleşen dünyada farklı kültürlerin karşılaşması, kontrolsüz internet kullanımı vb. nedenler toplumumuzun ahlaki erozyonla yüz yüze gelmesini kolaylaştırmaktadır.

Görevi gereği yaz Kur’an kurslarında, cami cemaatinde çocuklarla temas halinde olan, İslam’ın çocuğa bakış açısını, çocuk eğitim metotlarını ailelere ulaştırabilecek ve zihniyet dönüşümüne olumlu katkı sunabilecek kilit bir noktada bulunan din görevlilerinin çocuk ihmal ve istismarı hakkında bilgilendirilmesi önem arz etmektedir. Başkanlığımızın toplumsal sorunların çözümüne katkı sunma duyarlılığı ve sosyal sorumluluk ilkesiyle hareket etmesi bu konudaki çalışmalara ivme kazandırmıştır.

Bilindiği gibi Başkanlığımız aynı zamanda Çocuk İzlem Merkezleri Koordinasyon Kurulu üyesidir. Bu üyeliğin gerektirdiği çalışmaları takip vazifesi Daire Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Bu bağlamda 2014 yılında din görevlilerine yönelik yapılan birer günlük farkındalık eğitimleri şu şekilde sıralanabilir:

* 20 Şubat 2014 tarihinde İzmir İl Müftülüğü din görevlilerine yönelik “Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi” düzenlenmiş, 500 din görevlisi katılmıştır.

103 DİN HİZMETLERİ RAPORU

* 5 Mart 2014 tarihinde Van’daki din görevlilerine yönelik “Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi” düzenlenmiştir. 900 kişi katılmıştır.

* 6 Mayıs 2014 tarihinde Konya’da din görevlilerine yönelik “Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi ”düzenlenmiş, 300 din görevlisi katılmıştır.

* 27 Mayıs 2014 tarihinde Manisa’daki din görevlilerine yönelik “Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi “düzenlenmiş, 250 din görevlisi katılmıştır.

* 23 Ekim 2014 tarihinde Kocaeli (İzmit) İl Müftülüğü ve 24 Ekim 2014 tarihinde Gebze İlçe Müftülüğü din görevlilerine yönelik “Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi” düzenlenmiş, 300 din görevlisi katılmıştır.

* 19 Aralık 2014 tarihinde Konya’da düzenlenen “Çocuğa Mahremiyet Bilinci Kazandırılması” konulu din görevlilerine yönelik seminere yaklaşık 100 kişi katılmıştır.

3) “Kadın Konukevlerinde Din Hizmetleri” Çalışma Toplantısı

21 Ekim 2014 tarihinde, kadın konukevlerinde sunulan din hizmetlerinin geliştirilmesi amacıyla “değerler eğitimi” çerçevesinde ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, ASP Ankara İl Müdürlüğü ve Ankara İl Müftülüğü temsilcilerinin katılımıyla bir çalışma toplantısı yapılmış, alan değerlendirilmeleri ışığında materyal hazırlanması planlanmıştır.

4) Sosyal Hizmet Kurumlarında Din Hizmetleri El Kitabı

Sosyal hizmet kurumlarında din hizmeti sunan personelin kurumlar, kurum bakımı altındakiler ve din hizmeti yöntemleri hakkında bilgilendirilmesi ve hizmet kalitesini artırmak amacıyla bir el kitabı hazırlanmıştır. “Çocuk ve Genç”, “Kadın” ve “Yaşlı” bölümlerinden oluşan eser basım aşamasındadır.

5) Sosyal Hizmet Kurumlarına Yönelik Değerler Eğitimi Seti:

Sosyal Hizmet kurumlarında himaye edilen 12-18 yaş arası çocuklar için hazırlanan değerler eğitimi setinin hedef kitlesi özellikle Çocuk Destek Merkezlerindeki ağır travma yaşamış çocuklardır. Din görevlileri için hazırlanan ve yaklaşık 25 değer ile kullanılacak eğitim materyallerini (oyun, drama, etkinlik) içeren eser yazım aşamasındadır.

6) Sosyal Hizmet Kurumlarında Kütüphane Oluşturulması

Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı 6 kadın konukevi kütüphanesine konulmak üzere 42 adet eserden oluşan birer takım Başkanlık yayını gönderilmiştir.

7) İftar Programları * 05 Temmuz 2014 akşamı Başkanlık Merkezinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı sevgi evleri ve yetiştirme yurtlarında ikamet eden çocuklar ve yöneticilerinden oluşan 200 kişilik bir heyete iftar programı düzenlenmiştir.

* 2014 yılı Ramazan ayı “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” teması çerçevesinde, Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı kadın konukevine 03 Temmuz 2014 bir, 09 Temmuz 2014 tarihinde yapılan iki ziyarette yaklaşık 100 kadın ve çocukla birlikte iftar da yapılmıştır.

104 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

* 09 Temmuz 2014 tarihinde ise Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı 8 çocuk evinde iftar programı düzenlenmiştir.

8) Ziyaretler 2014 yılı Ramazan ayı “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” teması çerçevesinde, 29-30 Haziran 2014 tarihlerinde, Soma ilçesinde meydana gelen maden kazasında hayatını kaybeden işçilerin yakınları ziyaret edilmiştir. İkişer personelden oluşan 5 ekip ile Manisa ili Soma ve Kırkağaç; Balıkesir ili Savaştepe, İzmir ili Kınık olmak üzere 4 ilçede ikamet eden 130 aileyi ziyaret etmiş, 120 aileyle yüz yüze görüşmüştür.

105 DİN HİZMETLERİ RAPORU

106 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

IV. BÖLÜM SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ

107

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ

İslam dini doğumdan ölüme hayatın tüm evrelerini kuşatan etken bir yapıya sahiptir. Hayatın akışı içerisinde teknik, ekonomik, hukuki ve siyasi gelişmeler sosyo-kültürel yapıda da hızlı değişim ve dönüşümleri beraberinde getirmiştir. Sürgit devam eden bu değişim ve dönüşümler, son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler ve halkımızda oluşan yüksek beklenti, ülkemizde din hizmetlerini yürüten bir kamu kurumu olan Başkanlığımızın da farklı alanlardaki çalışmalarını artırmasını zorunlu kılmıştır. Başkanlık olarak cezaevine düşen hükümlü ve tutukludan, hastanede şifa bekleyen hastaya, ülkemize iltica etmiş mülteciden, bağımlılık tehdidi altında bulunan bireye kadar toplumun hemen her kesimimize hitap etme ve hizmet götürme yükümlülüğümüz hatta mecburiyetimiz vardır. Kurumsal yapı içerisinde bu alanlar genel olarak “Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri” üst başlığı ile ifade edilmiştir.

Buna bağlı olarak sosyal ve kültürel içerikli din hizmeti alanı kıble tayininden, dinî bayramların ne zaman başlayacağının tespitine, kurban ile ilgili düzenlemelerden dinî sosyal teşekküller ve engelliler gibi çok farklı ve birbirinden bağımsız gibi görünen geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Ancak bu farklılık aslında insanın da ontolojisini ifade eden bir gerçekliktir. Zira hem insan hem de hayat tek düze ve sıradan değildir. Birbirinden bağımsız gibi görünen bu durum, üst bir yaklaşımla ele alındığında birbirini etkileyen, tetikleyen hatta tamamlayan ve aralarında zorunlu ilişkileri olan bir yapıyı karakterize eder. Bu anlamda daire başkanlığımız görev alanlarının tamamının reel hayatın bir gerçekliğini oluşturduğu ve bu noktada kendisine duyulan ihtiyacın da gün be gün arttığını söyleyebiliriz. Tüm bunların farkındalığı içerisinde Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığı etkinliğini ve yetkinliğini her geçen gün artırmaktadır. Özellikle kamu kurum ve kuruluşlarıyla, STK’larla protokoller imzalanarak işbirliğine gidilmesi, ceza infaz kurumlarında olduğu gibi alana özel personel istihdamına ağırlık verilmesi yapılan hizmetlerin nicel ve niteliğine ivme kazandırmıştır.

Daire Başkanlığının görev alanları ve yapılan hizmetleri aşağıdaki şekilde ifade etmek mümkündür.

A- KURBAN HİZMETLERİ

Kurban Hizmetleri, Bakanlar Kurulunun 24/10/2001 tarihli ve 2001/3214 sayılı Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Karar ve 18/8/2002 tarihli ve 24850 sayılı Resmi

109 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Gazete’de yayımlanan Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Yönetmelik hükümlerine göre oluşturulan Bakanlıklararası Kurban Hizmetleri Kurulu kararları doğrultusundasonrası yürütülmektedir. Başkanlığımıza Bakanlıklararası rapor halinde Kurban sunmaktadırlar. Hizmetleri Kurulu; Kurban Diyanet hizmetlerinin İşleri Başkanlığı, temel gayesi; İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kurban Bayramında ibadet maksadıyla kurban kesmek isteyenlerin kurbanlarını, dini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Türkiye Diyanet Vakfından oluşmaktadır. Her yıl Kurul tarafından alınan kararlarhükümlere, doğrultusunda sağlık şartlarına hazırlanan ve ve çevre Resmi temizliğine Gazete’de uygun yayımlanarak olarak hayvana yürürlüğe en az giren acı verecek Kurban Hizmetlerininşekilde bizzat Uygulanmasına kesmelerine Dair veya Tebliğ vekâlet kurban yoluyla hizmetlerinin kestirmelerine yürütülmesinde yardımcı olmak önemli ve bir kurbanın işlev görmektedir. Ayrıca, Bakanlıklararası Kurban Hizmetleri Kurulu üyesi kurum ve kuruluşların dini ve sosyal fonksiyonunun yerine getirilmesini sağlamaktır. temsilcileri ile oluşturulan İl ve İlçe Kurban Hizmetleri Komisyonları kurban hizmetlerinin düzenli bir şekilde yerine getirilmesi1- Başkanlığımızca hususunda Yapılan yaptıkları Faaliyetler çalışmaları bayram sonrası Başkanlığımıza rapor hâlinde sunmaktadırlar. Kurban hizmetlerinin temel gayesi; Kurban Bayramı’nda ibadet maksadıyla kurban kesmekKurban isteyenlerin hizmetlerinin kurbanlarını, eksiksiz dini hükümlere, bir şekilde sağlık yürütülmesi şartlarına için ve Başkanlığımızcaçevre temizliğine uygun bazı tedbirler olarak hayvanaalınmaktadır. en az acı verecekBu bağlamda; şekilde Bakanlıklararası bizzat kesmelerine Kurban veya Hizmetleri vekâlet yoluyla Kurulu kestirmelerine 18.02.2014 tarihinde yardımcı olmak ve kurbanın dini ve sosyal fonksiyonunun yerine getirilmesini sağlamaktır. toplanarak 2013 Yılı Kurban Bayramı’nda yapılan faaliyetlerin bir değerlendirmesini yapmış, 1- Başkanlığımızca04 Ekim Yapılan 2014 Faaliyetler Cumartesi günü idrak edilen kurban bayramı münasebetiyle alınacak tedbirleri ve gündemindeki diğer konuları görüşmüştür. Bakanlıklararası Kurban Hizmetleri Kurulu Kurban hizmetlerinin eksiksiz bir şekilde yürütülmesi için Başkanlığımızca bazı tedbirler alınmaktadır. Bu bağlamda;tarafınd Bakanlıklararasıan hazırlanan Kurban “2014 Hizmetleri Yılı Kurban Kurulu 18.02.2014 Hizmetlerinin tarihinde Uygulanmasına toplanarak Dair 2013 Tebliğ” Yılı 07 Kurban Bayramı’ndaAğustos yapılan2014 tarihli faaliyetlerin ve 29081 bir sayılı değerlendirmesini Resmi Gazete’de yapmış, yayımlanarak 04 Ekim 2014yürürlüğe Cumartesi girmiş ve bir günü idrak edilen kurban bayramı münasebetiyle alınacak tedbirleri ve gündemindeki diğer konuları yazı ekinde gereği yapılmak üzere valiliklere gönderilmiştir. Anılan Tebliğin 5’inci görüşmüştür. Bakanlıklararası Kurban Hizmetleri Kurulu tarafından hazırlanan “2014 Yılı Kurban Hizmetlerininmadde Uygulanmasınasinin (a) fıkrasıDair Tebliğ” uyarınca 07 Ağustos Türkiye 2014 genelinde tarihli kurban ve 29081 satış sayılı ve kesimResmi yeriGazete’de adresleri, (b) yayımlanarak fıkrasınca yürürlüğe girmişda daha ve bir önceki yazı ekinde yıllarda gereği vatandaşlarımıza yapılmak üzere ve valiliklere görevlilere gönderilmiştir. kurban hizmetleri Anılan Tebliğin 5’inci maddesinin (a) fıkrası uyarınca Türkiye genelinde kurban satış ve kesim yeri konusunda yardımcı olmak üzere hazırlanan Kurban Rehberi bu yıl da Başkanlığımız ile kurul adresleri, (b) fıkrasınca da daha önceki yıllarda vatandaşlarımıza ve görevlilere kurban hizmetleri konusunda yardımcıüyesi kurum olmak ve üzere kuruluşların hazırlanan web Kurban sitelerine Rehberi yüklenerek bu yıl da hizmete Başkanlığımız sunulmuştur. ile kurul Bayram üyesi öncesi kurum ve kuruluşlarınhutbe, vaaz, web radyo sitelerine ve TV yüklenerek programları hizmete aracılığı sunulmuştur. ile kurbanın Bayram dini, sosyal öncesi ve hutbe, çevresel vaaz, boyutları radyo ve TV programları aracılığı ile kurbanın dini, sosyal ve çevresel boyutları anlatılmıştır. anlatılmıştır. İl Müftülüklerinden gelen raporlara göre oluşturulan kurban istatistikleri aşağıya çıkarılmıştır: İl Müftülüklerinden gelen raporlara göre oluşturulan kurban istatistikleri aşağıya çıkarılmıştır.

Besi Çiftliğinde Kesilen; 112.600

Kurban Kesim Yerlerinde Kesilen; 461.615

Özel Mülklerde Kesilen; 477.215 Toplam: 1.051.459

Grafik 1: 2014 Yılı Kurban Bayramında Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı Grafik 1: 2014 Yılı Kurban Bayramında Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı

110 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 Besi Çiftliğinde Kesilen; 165.077

Kurban Kesim Yerlerinde Kesilen; Besi Çiftliğinde 708.061 Kesilen; 165.077

Kurban Kesim Yerlerinde Kesilen; 708.061

Özel Mülklerde Kesilen; 1.451.810 Toplam: 2.324.948

Grafik 2:Özel2014 MülklerdeYılı Kurban Bayramında Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı Kesilen; 1.451.810 Toplam: 2.324.948 Buna göre 2014 Yılı Kurban Bayramı’nda ülkemizde 1.051.429 büyükbaş ve 2.324.948 küçükbaş olmak üzere toplam 3.376.377 kurban kesilmiştir. Her büyükbaş hayvanın 7 kişi Grafik Grafik2: 2014 2: Yılı2014 KurbanYılı Kurban Bayramında Bayramında KesilenKesilen Küçükbaş Küçük Hayvanbaş Hayvan Sayısı Sayısı adına kesilebildiği gerçeğinden hareketle 1.051.429 X 7 = 7.360.003 hisse büyükbaş ve Buna göre 2014Buna Yılı göre Kurban 2014 Bayramı’nda Yılı Kurban ülkemizde Bayramı’nda 1.051.429 ülkemizde büyükbaş 1.051.429 ve 2.324.948 büyükbaş küçükbaş ve 2.324.948 2.324.948 de küçükbaş olmak üzere toplam 9.684.951 kişinin 2014 yılında kurban kestiği olmak üzere küçükbaştoplam 3.376.377 olmak üzere kurban toplam kesilmiştir. 3.376.377 Her kurbanbüyükbaş kesilmiştir. hayvanın Her7 kişi büyükbaş adına kesilebildiği hayvanın 7 kişi gerçeğinden sonucunuhareketle çıkarmak1.051.429 mümkündür. X 7 = 7.360.003 hisse büyükbaş ve 2.324.948 de küçükbaş olmak üzere toplamadına 9.684.951 kesilebildiği kişinin 2014 gerçeğinden yılında kurban hareketle kestiği 1.051.429 sonucunu X çıkarmak 7 = 7.360 mümkündür..003 hisse büyükbaş ve 2.324Vekâletle.948 de kurban küçükbaş kesim olmak organizasyonu üzere toplam yapan 9.68 4 kurum.951 kişinin ve kuruluşların 2014 yılında vekâlet kurban aldıkları kestiği Vekâletle kurban kesim organizasyonu yapan kurum ve kuruluşların vekâlet aldıkları kurbanların sayısı bu rakamlarasonucunukurbanların dâhil çıkarmak sayısıdeğildir. bu mümkündür. rakamlara dâhil değildir.

Son üç yılın verilerineVekâletleSon üç yılın göre, kurban ver 2012ilerine yılında kesim göre, 6.289.236, organizasyonu 2012 yılında 2013 6.289.236, yılında yapan 8.579.958, kurum 2013 yılında ve 2014 kuruluşların 8.579.958,yılında ise 9.682.551 vekâlet 2014 yılında aldıkları ise hisse kurban 9.682.551kurbanlarınkesildiği görülmektedir. hisse sayısı kurban bu rakamlara kesildiği dâhil görülmektedir. değildir.

Son üç yılın verilerine göre, 2012 yılında 6.289.236, 2013 yılında 8.579.958, 2014 yılında ise 2012; 6.289.236 9.682.5512014; 9.682.551 hisse kurban kesildiği görülmektedir.

2012; 6.289.236 2014; 9.682.551

2013; 8.579.958

Grafik 3: 2012, 2013 ve 2014 Yıllarında Kesilen Kurban Sayısı Grafik 3: 2012, 2013 ve 2014 Yıllarında Kesilen Kurban Sayısı 2013; 8.579.958 2- Kurban Hizmetleri Komisyonlarınca Yapılan Faaliyetler Grafik2 -3: Kurban2012, 2013 Hizmetleri ve 2014 YıllarındaKomisyonlarınca Kesilen YapılanKurban SayısıFaaliyetler İl ve ilçelerde kurulan Kurban Hizmetleri Komisyonları, gerekli kararları almış ve uygulamaları denetlemişlerdir.İl veKurban ilçelerde Komisyonları kurulan tarafından Kurban Hizmetleriil ve ilçelerde Komisyonları, uygun yerlerde gerekli“Kurban kararlarıSatış Yerleri” almış ve ve “Kurban Kesim Yerleri” oluşturulmuştur. 2014 yılında 1.769 adet kurban satış yeri hazırlanmıştır. uygulamaları2- Kurban denetlemişlerdir. Hizmetleri Komisyonlarınca Kurban Komisyonları Yapılan tarafından Faaliyetler il ve ilçelerde uygun yerlerde Kurban Hizmetleri Komisyonları, kalıcı ve seyyar olmak üzere kurban kesim yerleri belirlemiş ve “Kurban Satış Yerleri” ve “Kurban Kesim Yerleri” oluşturulmuştur. 2014 yılında 1.769 adet bunları halkımızaİl ve duyurmuşlardır. ilçelerde kurulan Bu çerçevede Kurban ülke Hizmetleri genelinde Komisyonları, 1.925 adet kalıcı gerekli kurban kararları kesim yeri, almış ve 2.286 adet seyyarkurban kesim satış yeri yeri ve hazırlanmıştır.2.715 adet besi Kurban çiftliği kesim Hizmetleri yeri olarak Komisyonları, hizmet vermiştir. kalıcı ve seyyar olmak uygulamaları denetlemişlerdir. Kurban Komisyonları tarafından il ve ilçelerde uygun yerlerde üzere kurban kesim yerleri belirlenmiş ve bunları halkımıza duyurmuşlardır. Bu çerçevede “Kurban Satış Yerleri” ve “Kurban111 Kesim Yerleri” oluşturulmuştur. 2014 yılında 1.769 adet kurban satış yeri hazırlanmıştır. Kurban Hizmetleri Komisyonları, kalıcı ve seyyar olmak üzere kurban kesim yerleri belirlenmiş ve bunları halkımıza duyurmuşlardır. Bu çerçevede ülkeDİN genelinde HİZMETLERİ 1.925 RAPORU adet kalıcı kurban kesim yeri, 2.286 adet seyyar kesim yeri ve 2.715 adet ülkebesi genelinde çiftliği kesim 1.925 yeriadet olarak kalıcı hizmetkurban vkesimermiştir. yeri, 2.286 adet seyyar kesim yeri ve 2.715 adet

besi çiftliği kesim yeri olarak hizmet 2012vermiştir.2013 2014

2715 2012 2013 2014

2715 2286 2096 1925 1913 2286 1626 2096 1443 1925 1913 1188 1626 1050 1443 1188 1050

Besi Çiftliği Kalıcı Kesim Yeri Seyyar Kesim Yeri

Grafik 4: 2012Besi Çiftliği, 2013 ve 2014 YıllarındaKalıcı Kesim KurbanYeri KesimSeyyar Yeri Kesim Dağılımı Yeri

Grafik 4: 2012, 2013 ve 2014 Yıllarında Kurban Kesim Yeri Dağılımı 2014 yılındaGrafik il 4:ve 2012, ilçe 2013 müftülüklerimiz ve 2014 Yıllarında ve Kurban halk eğitimKesim Yeri merkezleri Dağılımı ile işbirliği yapılarak 116

2014 yılında2014 iladet ve yılındailçe kurban müftülüklerimiz il kesimve ilçe elemanı müftülüklerimiz ve Halk yetiştirme Eğitim ve ve halk Merkezleri geliştirme eğitim ile merkezleri kursuişbirliği düzenlenmiş, yapılarak ile işbirliği 116 bu adet yapılarak kurslarda kurban 116 2.388 kesim elemanıadetkişiye yetiştirme kurban kurs kesim bitirme ve elemanıgeliştirme belgesi yetiştirme verilmiştir. kursu düzenlenmiş, ve Bugünegeliştirme kadar bu kursu kurslarda toplam düzenlenmiş, 2.7172.388 kurskişiye bu akurslarda çılmışkurs bitirme ve 2.388 toplam belgesi verilmiştir. Bugüne kadar toplam 2.717 kurs açılmış ve toplam 47.647 kişiye belge verilmiştir. kişiye47.647 kurs kişiye bitirme belge belgesi verilmiştir. verilmiştir. Bugüne kadar toplam 2.717 kurs açılmış ve toplam 47.647 kişiye belge verilmiştir. 10000 9111 9000 10000 8000 9111 9000 7000 8000 6000 5389 7000 5000 4148 4085 6000 5389 4000 3156 5000 2737 2666 2911 3000 4148 4085 2388 4000 1905 2000 1617 3156 2737 2666 2911 3000 757 2388 1000 190525 38 273 221 176 123 126 112 99 116 2000 1617 0 757 1000 25 200438 2005 2006273 2007221 2008176 2009123 2010126 2011112 201299 2013116 2014 0 2004 2005 2006 2007 Açlılan2008 Kurs2009 Verilen2010 Belge2011 2012 2013 2014

Açlılan Kurs Verilen Belge GrafikGrafik 5: 2004 5: -2004-20142014 Yılları YıllarıArasında Arasında Açılan Kurs Kurs ve Verilenve Verilen Belge SayısıBelge Sayısı

VatandaşlarımızınGrafik 5: kurban2004-2014 konusundaYılları Arasında bilgilendirilmesine Açılan Kurs ve yönelikVerilen Belge çalışmalar Sayısı çerçevesinde MüftülüklerimizVatandaşlarımızın tarafından bugüne kurban kadar konusunda ücretsiz olarak bilgilendirilmesine dağıtılan 2.337.115 yönelik adet çalışmalar Kurban çerçevesindeRehberi, halkımızı bilgilendirmede önemli bir rol oynamıştır. VatandaşlarımızınBaşkanlığımızca kurban hazırlanan konusunda Kurban bilgilendirilmesine Rehberi web sitemize yönelik yüklenmiş, çalışmalar 2014 çerçevesinde yılı Kurban Kurban hizmetlerininBaşkanlığımızcabayramı aksamadan öncesi hazırlananhalkımıza yürütülmesi Kurban dağıtılmıştır. amacıyla Rehberi Müftülüklerimiz Başkanlığımızweb sitemize personelinden tarafından yüklenmiş, bugüne 2014ve komisyon yılıkadar Kurban ücretsiz üyesi kurumbay olarak veramı kuruluşlardan öncesi dağıtılanhalkımıza 2.337.115 görevlendirmeler dağıtılmıştır. adet Kurban yapılmıştır. Müftülüklerimiz Rehberi, 2014 halkımızı yılı tarafından Kurban bilgilendirmede bugüne hizmetlerinde kadar önemli ücretsiz 1.972 bir rol yönetici, 7.403 din görevlisi, 1.934 veteriner hekim, 6.378 kesim elemanı, 6.406 yardımcı personel, oynamıştır. 1.297 şoförolarak ve 7.170 dağıtılan diğer personel 2.337.115 olmak adet üzere Kurban toplam Rehberi, 32.560 halkımızıpersonel görevlendirilmiş bilgilendirmede ve önemli ücretleri bir rol kurban hizmetlerioynamıştır.Kurban komisyonlarınca hizmetlerinin belirlenen aksamadan miktarlar yürütülmesi üzerinden amacıyla ödenmiştir. Başkanlığımız personelinden ve Kurbankomisyon hizmetlerinin üyesi kurum aksamadan ve kuruluşlardan yürütülmesi amacıylagörevlendirmeler Başkanlığımız yapılmıştır. personelinden 2014 Kurban ve

komisyonhizmetlerinde üyesi 1.972 kurum yönetici, ve kuruluşlardan 7.403112 din görevlisi, görevlendirmeler 1.934 veteriner yapılmıştır. hekim, 2014 6.378 Kurban kesim hizmetlerinde 1.972 yönetici, 7.403 din görevlisi, 1.934 veteriner hekim, 6.378 kesim elemanı, 6.406 yardımcı personel, 1.297 şoför ve 7.170 diğer personel olmak üzere toplam DİN HİZMETLERİ RAPORU 32.560 personel görevlendirilmiş ve ücretleri kurban hizmetleri komisyonlarınca2014 belirlenen miktarlar üzerinden ödenmiştir.

Yönetici; 1970

Diğer; 7170 Din Görevlisi; 7403

Şoför; 1297

Veteriner Hekim; Yardımcı Personel; 1934 6406

Kesim Elemanı; 6378

Grafik 6: 2014 Yılı Kurban Bayramında Görevlendirilen Personel Sayısı Grafik 6: 2014 Yılı Kurban Bayramında Görevlendirilen Personel Sayısı

İl ve İlçe Kurbanİl ve Hizmetleri İlçe Kurban Komisyonları Hizmetleri kurbanla Komisyonları ilgili gerekli kurbanla çalışmaları ilgili gerekli yapmış çalışmaları ve bu bağlamda; yapmış ve bu hazırlanan satışbağlamda; ve kesim hazırlanan yerlerinde satışhizmete ve yönelik kesim gerekli yerlerinde malzemeler hizmete bulundurulmuş, yönelik gerekli insan malzemeler ve hayvan sağlığı açısından meydana gelebilecek risklerle ilgili kontroller yapılmış ve kurban kesecek vatandaşlarımızınbulundurulmuş, ibadetlerini insan en iyi ve şekilde hayvan yapmaları sağlığı açısındaniçin ilgili kurumlardan meydana gelebilecek görevlendirmeler risklerle ilgili yapılmıştır. Emniyet,kontroller jandarma yapılmış veve belediyekurban kesecek ekipleri vatandaşlarımızınile işbirliği sağlanarak ibadetlerini cadde sokaken iyi veşekilde park yapmalarıyeri gibi alanlarda kurban kesilmemesi için gerekli çalışmalar yapılmıştır. Belediyelerle işbirliği yapılarak için ilgili kurumlardan görevlendirmeler yapılmıştır. Emniyet, jandarma ve belediye ekipleri bayram öncesi ve bayram süresince satış ve kesim yerlerinde temizlik ve denetim birimlerinden yeterli sayıdaile eleman işbirliği bulundurulmuştur. sağlanarak cadde sokak ve park yeri gibi alanlarda kurban kesilmemesi için gerekli çalışmalar yapılmıştır. Belediyelerle işbirliği yapılarak bayram öncesi ve bayram 3- Vekâletle Kurban Kesim Organizasyonları süresince satış ve kesim yerlerinde temizlik ve denetim birimlerinden yeterli sayıda eleman Vekâletle kurbanbulundurulmuştur. kesim organizasyonlarında son üç yılda dikkate değer bir artış gözlenmektedir. Bunun sebebi dünya genelinde açlık sınırı altında yaşayan çok sayıda insan bulunması, bu bölgelerde yapılan faaliyetlerin3- insanımızıVekâletle derindenKurban Kesim etkilemesi Organizasyo ve şehirlerdenları kurban kesmenin zorluğu gibi unsurlar sayılabilir. Hangi gerekçe ile olursa olsun ülke geneli kesilen kurbanların yaklaşık yirmide biri oranında Vekâletlevekâletle kurban kurban kesimi kesim yapıldığı organizasyonlarında bilinmektedir. Bu sayının son üç önümüzdeki yılda dikkate yıllarda değer daha da bir artış artacağı değerlendirilmektedir.gözlenmektedir. Bunun sebebi dünya genelinde açlık sınırı altında yaşayan çok sayıda insan

Başkanlığımızbulunması, ve Türkiye bu Diyanet bölgelerde Vakfı yapılan işbirliği faaliyetlerin ile vekâlet insanımızı yoluyla derinden kurban etkilemesi kesim organizasyonu ve şehirlerde düzenlenmektedir.kurban Bu kesmenin organizasyon, zorluğu yurtiçi gibi unsurlar ve yurtdışında sayılabilir. büyükHangi ilgigerekçe görmektedir. ile olursa olsun Bunun ülke dışında geneli Kızılay, Mehmetçik Vakfı, Türk Hava Kurumu, İnsani Yardım Vakfı (İHH), Deniz Feneri Derneği, kesilen kurbanların yaklaşık yirmide biri oranında vekâletle kurban kesimi yapıldığı Yardımeli Derneği, Türkiye Gaziler Vakfı, Hayat Ağacı Derneği, Cansuyu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Azizbilinmektedir. Mahmut Hüdai Bu Vakfı, sayının Yeryüzü önümüzdeki Doktorları, yıllarda Dost daha Eli Yardımlaşmada artacağı değerlendirilmektedir. ve Dayanışma Derneği gibi kurum, kuruluş ve STK’lar da vekâlet yoluyla kurban kesim organizasyonları düzenlemektedir. Başkanlığımız ve Türkiye Diyanet Vakfı işbirliği ile vekâlet yoluyla kurban kesim Ancak Başkanlığımızorganizasyonu ve Kurban düzenlenmektedir. Hizmetleri Kurulumuzun Bu organizasyon, bu organizasyonların yurtiçi ve işleyişi yurtdışında ile ilgili büyük her ilgi hangi bir bilgisi söz konusu olmamaktadır. Özellikle yurtdışı yardım koordinesinde bir işbirliğinin faydadan haligörmektedir. olmayacağı mülahazaBunun dışında edilmektedir. Kızılay, Mehmetçik Vakfı, Türk Hava Kurumu, İnsani Yardım Vakfı (İHH), Deniz Feneri Derneği, Yardımeli Derneği, Türkiye Gaziler Vakfı, Hayat Ağacı Derneği, Cansuyu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Aziz Mahmut Hüdai Vakfı, Yeryüzü Doktorları, Dost Eli Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği gibi kurum, kuruluş ve STK’lar da vekâlet yoluyla kurban kesim organizasyonları113 düzenlemektedir. DİN HİZMETLERİ RAPORU

Sonuç ve Değerlendirme * Kurban hizmetlerinin daha etkin, düzenli ve sistematik bir şekilde yürütülmesi amacıyla il müftülüklerimiz tarafından hazırlanan raporları ve basın yayın organlarına yansıyan haberleri değerlendiren Başkanlığımız, her yıl olduğu gibi bu yıl da yeni tedbirlerin alınmasını sağlayarak kurban hizmetlerinin bir önceki yılda görülen aksaklıkların giderilerek yerine getirilmesine gayret etmektedir. Ancak Başkanlığımıza ulaşan şikâyet ve tekliflerde özellikle;

* Hayvanların kurban olma yaş tespitinin objektif bir şekilde yapılarak belgelenmesi,

* Başkanlığımız tarafından hazırlanan Kurban Rehberi’nin Merkezden basılarak illere gönderilmesi,

* Kurbanların başı, ayakları, bağırsağı, işkembesi, ciğeri gibi atılan kısımların değerlendirilmesi konularında çalışmalar yapılması öne çıkan hususlardır.

B- CEZA İNFAZ KURUMLARI MANEVİ DESTEK HİZMETLERİ

Ceza infaz kurumlarında yürütülen din hizmetleri ve manevi destek faaliyetleri, ilk defa 1950’li yıllarda dini, ahlaki ve içtimai içerikli konferanslar verilmesi şeklinde başlamıştır. Daha sonra isteğe bağlı din dersleri şeklinde devam eden ceza infaz kurumları din hizmetleri uygulamasının iki temel gerekçesi bulunmaktadır: Birincisi, tutuklu ve hükümlülerin, özgürlükten mahrum bırakılmanın sonucunda kaybettikleri haklar dışında, Anayasa gereği fertlere sağlanan eğitim, din ve vicdan hürriyeti gibi diğer haklardan mahrum edilemeyeceği düşüncesidir. İkincisi ise tutuklu ve hükümlülerin topluma yeniden kazandırılması çalışmalarında dini ve ahlaki prensiplerden yararlanma fikridir. Bu çerçevede Başkanlığımız tarafından yapılan bütün faaliyetler İslâm’ın rahmet ve ümit yüklü mesajlarını hükümlü ve tutuklulara ulaştırma gayretine matuftur.

1- Ceza İnfaz Kurumları Manevi Destek Hizmetlerinin Geçirdiği Aşamalar

Adalet Bakanlığı tarafından Diyanet İşleri Başkanlığına gönderilen 05.08.1950 tarihli yazı iki kurum arasında işbirliği için ilk adımı teşkil etmiştir. Bu tarihten 1981 yılına kadar hizmetler konferanslar şeklinde yürütülmüştür. Bu süreç içerinde her iki kurumdan da taşra teşkilatına uygulama esasları ve konunun önemi ile ilgili çeşitli yazılar gönderilmiştir.

Ceza İnfaz Kurumları din hizmetlerinde aşamalar;

I. Ceza ve Tevkifevlerini birer Islahevleri hâline getirmek amacıyla 1981 yılından itibaren cezaevlerinde eğitim ve öğretim faaliyetleri başlatılmıştır. Bunun bir neticesi olarak içerisinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin de yer aldığı genel kültür derslerinden oluşan bir eğitim programının cezaevlerinde uygulanmasına karar verilmiştir. Ayrıca cezaevlerinde uygulanan Din ve Ahlak Bilgisi dersi için 74 üniteden oluşan ilk müfredat programı hazırlanarak Başkanlığın 01.04.1982 tarihli görüşü üzerine cezaevlerinde uygulanmaya başlamıştır.

II. 23.8.1983 tarihinde 6991 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı: Bu karar ile kabul edilen Adalet Bakanlığı Ders ve Ek Ders Ücretlerine İlişkin Karar’da, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi okutmakla görevlendirilecek yüksek tahsilli Diyanet İşleri Başkanlığı personeline haftada 24 saate kadar ek ders ücreti ödeneceği hükmü yer almıştır.

III. 14.09.1983 tarihinde 7114 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 214 adet cezaevi vaizi kadrosu Diyanet İşleri Başkanlığı emrinde kullanılmak üzere ihdas edilmiştir ve cezaevi vaizleri haftada 6 saat maaş karşılığı görev yapmaya başlamışlardır.

114 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

IV. 11.03.1986 tarihinde, cezaevi vaizlerinin cezaevlerindeki statüleriyle ilgili müşterek esaslar tespit edilmiştir.

V. 30.03.2001 tarihinde ilk olarak Adalet Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı Arasında Tutuklu ve Hükümlülerin Dinî ve Ahlâkî Gelişmelerini Sağlamaya Yönelik İşbirliği Protokolü imzalanmıştır.

VI. Adalet Bakanlığının 26.09.2002 tarihli onayıyla yürürlüğe giren Adalet bakanlığına Bağlı Ceza ve Tutukevlerinde Tutuklu ve Hükümlülere Verilecek Din ve Ahlak Bilgisi Müfredat Programı: Şu anda yürürlükte olan bu müfredat programı genel prensipler, amaçlar, açıklamalar ve 37 üniteden oluşmaktadır.

VII. 17.06.2005 tarihli Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri Yönetmeliği: Gözlem ve sınıflandırma merkezlerinin kuruluş, görev ve çalışmalarına dair usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan bu yönetmelikte cezaevi vaizlerine de görev verildiği görülmektedir. Aynı yönetmeliğin 29/e maddesine “Ceza infaz kurumlarında din kültürü ve ahlâk öğretimi programı uygulanır, ancak hükümlülerin bu programlara katılması isteğe bağlıdır.” hükmü de eklenmiştir.

VIII.01.01.2006 tarih ve 51 nolu Çocuk Hükümlü ve Tutukluların Eğitim Öğretim Faaliyetleri Hakkında Genelge: Bu genelgenin “Din Hizmetleri ve Ahlaki Gelişim” başlığı altında şu ifadeler yer almaktadır: (a) Hükümlü ve tutuklular, ceza infaz kurumunda, mensup bulunduğu dinin ibadetlerini, düzeni bozmayacak ve çalışmayı engellemeyecek biçimde serbestçe yerine getirebilir ve ibadette kullanılan eşyayı, dinî yaşamı bakımından zorunlu olan kitap ve eserleri temin ve bulunduğu yerlerde muhafaza edebilir. (b) Din ve ahlâk bilgisi dersi, 30.3.2001 tarihinde imzalanan “Adalet Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı Arasında Tutuklu ve Hükümlülerin Dinî ve Ahlaki Gelişmelerini Sağlamaya Yönelik İşbirliği Protokol”ü ve 26.9.2002 tarihli “Adalet Bakanlığına Bağlı Ceza ve Tutukevlerindeki Tutuklu ve Hükümlülere Verilecek Din ve Ahlak Bilgisi Müfredatı” da dikkate alınarak işlenecektir.

IX. 27.07.2007 tarihli Genç ve Yetişkin Hükümlü ve Tutukluların Eğitim ve İyileştirilme İşlemleri ve Diğer Hükümlere dair 46/1 nolu Adalet Bakanlığı Genelgesi: Bu genelge ile Din ve Ahlâk Bilgisi dersinin işbirliği protokolü ve Din ve Ahlâk Bilgisi Müfredatı dikkate alınarak işleneceği teyit edilmiştir.

X. 10.02.2011 tarihli Adalet Bakanlığı ile Başkanlığımız Arasında “Tutuklu ve Hükümlülerin Dinî ve Ahlaki Gelişimini Sağlamaya Yönelik” yeni bir protokol imzalanmıştır. Bu protokol ile ceza infaz kurumları din hizmetlerinin amaçları, ceza infaz kurumlarında görev yapan Diyanet İşleri Başkanlığı personelinin görev tanımlaması ve çalışma şartları gibi hususlarda beklenti ve ihtiyaçları karşılamaya yönelik olarak önemli gelişmeler sağlanmıştır.

XI. 2014 yılı içerisinde, ceza infaz kurumları manevi destek faaliyetleri tarihinde ilk defa 435 kadrolu cezaevi vaizi ile hizmet verilmiştir. Bunun yanı sıra faklı unvanlarda 349 personel de bu yıl içerisinde ceza infaz kurumlarında görev yapmıştır.

2- Hizmet İçi Eğitim Çalışmaları

1982-2001 yılları arasında ceza infaz kurumlarında görev alan Diyanet İşleri Başkanlığı personeli hizmet alanı ile ilgili hizmet içi eğitime tabi tutulmamış iken ilk defa 2001 tarihinde hizmet içi eğitimler başlamıştır. Ceza infaz kurumlarında görev yapan Başkanlık personeline yönelik düzenlenen hizmet içi eğitim faaliyetleri şunlardır:

115 DİN HİZMETLERİ RAPORU

* 18-30 Haziran 2001 tarihleri arasında Başkanlık merkezinde 151 personel,

* 11-15 Aralık 2006 tarihleri arasında Antalya H. M. Gebizli Eğitim Merkezinde 46 cezaevi vaizi,

* 16-20 Haziran 2008 tarihleri arasında CİK ve Tutukevleri Personeli Ankara Eğitim Merkezi’nde 36 cezaevi vaizi,

* 29 Haziran-31 Temmuz 2009 tarihleri arasında CİK ve Tutukevleri Personeli Ankara Eğitim Merkezi’nde 336 personel,

* 3-21 Aralık 2012 tarihleri arasında CİK ve Tutukevleri Personeli Ankara Eğitim Merkezi’nde 120 cezaevi vaizi,

* 19-21 Kasım 2013 tarihleri arasında Ankara’da 93 cezaevi vaizi,

* 18-24 Haziran 2014 tarihleri arasında Afyon Sandıklı’da 360 kadrolu cezaevi vaizi,

* 19-22 Kasım 2014 tarihinde, Ankara’da kadın cezaevlerinde görev yapan 76 görevlendirme ve kadrolu personel seminere alınmıştır.

* 17 Aralık 2014 tarihinde Başkanlığımız ve Adalet Bakanlığı yönetici ve uzmanları, akademisyenler ve cezaevi vaizlerinin katıldığı “Cezaevi Din Dersi Müfredatı ve Denetimli Serbestlik” konulu bir çalıştay gerçekleştirilmiştir. Dört oturum halinde gerçekleştirilen çalıştayın din dersi müfredatı oturumlarında, Mevcut Müfredatın Değerlendirilmesi, Yeni Bir Dil ve Perspektif, Batı Ülkeleri Örneği, Paket Programlar (Yaş/Cinsiyet/Suç), Kur’an Eğitimi ve Belgelendirilmesi, Değerler Eğitimi, Kaynak Sorunu, Görsel Yayınlar ve Müfredat ile İlgili Teklifler başlıklı konular müzakere edilmiştir.

3- Yayın Faaliyetleri

* 2012 yılında “Ceza İnfaz Kurumları Din Hizmetleri Rehberi” hazırlanarak 81 il Müftülüğüne gönderilmiştir.

* Cezaevi vaizlerine sıkça sorulan soruların derlenerek Din İşleri Yüksek Kurulunca cevaplanması sureti ile hazırlanan “Cezaevlerinde Sıkça Sorulan Sorular” isimli eser 2014 yılı Aralık ayında 5.000 adet basılarak müftülüklere gönderilmiştir.

* 2014 yılı içerisinde çeşitli ceza infaz kurumlarına Başkanlığımız yayınlarından Kur’an-ı Kerim, Meâl, İslam’a Giriş, Kur’an-ı Kerim’den Sureler, Âlemlere Rahmet Hz. Muhammed, İslam İlmihali, Hatemü’l Enbiya Hz. Muhammed ve Hayatı, İslam İlmihali gibi toplam 10.131 eser Dini yayınlar Genel Müdürlüğü tarafından gönderilmiştir.

* Her ceza infaz kurumuna Diyanet Aylık Dergi gönderilmiştir.

* 52 farklı ceza infaz kurumuna Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü tarafından 8158 adet Diyanet takvimi gönderilmiştir.

* Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde görev yapan personelin aday memurluk, hizmet içi ve görevde yükselme eğitimlerini veren 5 Eğitim Merkezine kaynak eserlerden seçilerek oluşturulan 49 kitaplık set gönderilmiştir.

116 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

4- Ramazan Ayı Programları

Ramazan ayında “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” teması çerçevesinde cezaevlerinde iftar programları düzenlenmiştir. Başkanlığımız koordinesinde gerçekleştirilen programlar aşağıda ki tabloda gösterilmiştir. Ayrıca il ve ilçe müftülüklerimiz tarafından da çeşitli iftar programları düzenlenmiştir. Söz konusu programlara Başkanlığımızı üst düzey yöneticileri ile mahalli müftülüklerden yetkililer katılmıştır. Yapılan programların listesi aşağıda gösterilmiştir:

Sıra No İl İlçe Kurum Katılımcı

1 Ankara Sincan Açık C.İ.K Abdurrahman HAN

2 Ankara Yenimahalle Açık C.İ.K Prof. Dr. H. Kâmil YILMAZ

3 Ankara Sincan Çocuk Eğitimevi Abdurrahman HAN

4 Trabzon Akçaabat Açık C.İ.K. Dr. Faruk GÖRGÜLÜ

5 Diyarbakır Kayapınar Açık C.İ.K. Kadir DİNÇ

6 Niğde Merkez Açık C.İ.K. Bayram DEMİRTAŞ

7 Sakarya Geyve Açık C.İ.K. Prof. Dr. H. Kâmil YILMAZ

8 Aydın Nazilli Açık C.İ.K. Yıldıray KAPLAN

Dr. Ülfet GÖRGÜLÜ 9 Denizli Bozkurt Kadın Açık C.İ.K. Halime KARABULUT

10 Erzurum Yakutiye Açık C.İ.K. Abdulkadir BEKİROĞLU

Tablo 1: Ceza İnfaz Kurumları Ramazan Ayı Programları

5- Camiler Haftası Programları

2014 Yılı Camiler ve Din Görevlisi Haftası temasının cami ve gençlik olarak belirlenmesi sebebi ile kampüsünde cami veya büyük mescit bulunan ceza infaz kurumlarında programlar düzenlenmiştir. Programlarda Kur’an-ı Kerim, temaya uygun olarak konuşma, tasavvuf musikisi konseri ve dua içeriği takip edilmiştir. İlgili cezaevleri ve katılımcılar aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

Sıra No İl Kurum Katılımcı

İbrahim KARANFİL 1 Adana Ceyhan A.C. İ.K. Cezaevi Vaizi Prof. Dr. H. Kâmil YILMAZ 2 Ankara Ankara Şaşmaz A.C.İ.K. Başkan Yardımcısı Bandırma Kasım Karaman 3 Balıkesir A.C. İ.K. Cezaevi Vaizi Ahmet ASLANTAŞ 4 Gaziantep Gaziantep A.C.İ.K. Diy. İşleri Uzman Yard. Talha KAYA 5 İzmir Foça A.C.İ.K. Cezaevi Vaizi Doç. Dr. Harın IŞIK 6 Kayseri İncesu A.C.İ.K. Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi

117 DİN HİZMETLERİ RAPORU

M. Salim NURSAÇAN 7 Ordu Ünye A.C.İ.K. Cezaevi Vaizi Bilal AYAZ 8 Samsun Bafra A.C.İ.K. Cezaevi Vaizi

Tablo 2: Ceza İnfaz Kurumları Camiler Haftası Programları

6- İl Müftülüklerimiz Tarafından Yapılan Faaliyetler İl müftülükleri tarafından yapılan ve Din Hizmetleri Yönetim Sistemi’ne (DHYS) girilen faaliyetlerin ayrıntıları tablo olarak aşağıda gösterilmiştir: Sıra No Sıra İl Adı Dersler Kampanya Konser Ziyafeti Kuran Hatim Mevlit Panel Programlar Seminer Sohbet Yarışma Ziyaret Konferans Toplam

1 Adana 342 0 0 0 10 2 51 0 172 0 0 43 620

2 Adıyaman 336 0 0 0 4 0 3 0 79 0 1 16 439

3 A.karahisar 379 0 3 1 3 0 25 2 52 5 36 33 539

4 Ağrı 83 0 0 0 0 0 2 0 41 0 4 1 131

5 Amasya 24 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13 37

6 Ankara 358 0 0 0 1 0 1 0 4 0 0 33 397

7 Antalya 2513 1 0 0 0 0 1 0 175 7 25 35 2757

8 Artvin 38 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 4 67

9 Aydın 374 0 0 0 0 0 28 1 136 0 2 6 547

10 Balıkesir 800 0 0 0 1 0 5 0 25 0 0 113 944

11 Bilecik 528 0 0 0 3 0 0 0 5 0 45 10 591

12 Bingöl 142 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 144

13 Bitlis 2 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 13 17

14 Bolu 328 0 0 13 1 0 1 1 127 0 11 6 488

15 Burdur 273 0 4 0 2 0 0 17 171 0 4 23 494

16 Bursa 160 0 0 0 1 1 4 0 7 0 0 75 248

17 Çanakkale 283 0 0 0 0 0 0 0 18 0 0 47 348

18 Çankırı 600 0 0 0 3 0 8 0 0 3 0 4 618

19 Çorum 604 4 1 0 1 0 12 0 21 2 121 12 778

20 Denizli 374 0 0 12 1 0 3 0 332 6 42 111 881

21 Diyarbakır 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13 0 13

22 Edirne 188 0 0 0 2 0 0 0 79 0 0 5 274

23 Elazığ 287 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 287

24 Erzincan 46 0 0 0 0 0 0 0 13 0 0 0 59

25 Erzurum 783 0 0 13 1 0 0 0 202 0 2 23 1024

118 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

26 Eskişehir 684 0 0 0 0 0 4 0 30 2 0 13 733

27 Gaziantep 1537 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 29 1566

28 Giresun 191 0 1 3 0 0 0 0 10 0 147 0 352

29 Gümüşhane 36 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 36

30 Hakkâri 89 0 0 0 1 0 0 0 0 0 2 17 109

31 Hatay 610 0 1 1 8 0 0 0 10 0 0 30 660

32 Isparta 136 0 0 0 0 1 2 0 134 0 40 1 314

33 Mersin 1151 0 0 12 62 0 2 0 0 0 0 22 1249

34 İstanbul 3783 0 2 20 11 0 8 10 892 1 101 145 4973

35 İzmir 1096 1 2 0 0 0 3 0 29 0 149 67 1347

36 Kars 36 0 0 0 18 0 1 0 50 1 12 15 133

37 Kastamonu 387 0 0 0 0 0 1 0 11 0 245 56 700

38 Kayseri 469 0 0 0 0 0 1 1 55 0 1 3 530

39 Kırklareli 215 0 0 0 0 0 0 0 0 0 84 6 305

40 Kırşehir 327 0 0 0 1 0 0 0 250 0 10 9 597

41 Kocaeli 657 0 2 0 0 0 0 0 243 0 0 52 954

42 Konya 913 0 0 0 0 0 15 0 33 4 120 11 1096

43 Kütahya 341 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 1 345

44 Malatya 353 0 0 0 0 0 0 0 135 0 0 1 489

45 Manisa 282 0 0 0 1 0 1 0 26 0 110 18 438

46 K.maraş 52 0 0 1 4 0 1 0 105 3 66 27 259

47 Mardin 98 1 0 1 2 0 1 0 184 0 197 19 503

48 Muğla 39 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 44

49 Muş 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2 162 13 178

50 Nevşehir 211 0 0 0 0 0 0 1 13 0 0 5 230

51 Niğde 399 0 2 0 0 0 0 0 75 0 144 28 648

52 Ordu 95 0 1 0 17 0 1 0 14 1 1 20 150 53 Rize 11 0 0 0 0 0 0 0 12 0 0 3 26

54 Sakarya 184 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 186

55 Samsun 478 0 3 0 0 1 0 0 269 0 2 11 764

56 Siirt 116 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 116

57 Sinop 96 0 0 1 3 0 1 0 57 3 0 7 168

58 Sivas 149 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 152

59 Tekirdağ 413 0 0 0 0 0 1 0 13 0 2 3 432

60 Tokat 613 0 2 7 12 0 2 0 69 8 12 26 751

61 Trabzon 139 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 16 156

62 Tunceli 24 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 24

63 Şanlıurfa 699 0 5 0 0 0 0 0 49 0 12 17 782

64 Uşak 90 0 1 0 0 0 0 0 1 0 209 16 317

65 Van 517 0 0 28 31 0 171 0 100 1 1 16 865

119 DİN HİZMETLERİ RAPORU

66 Yozgat 66 0 0 0 16 0 0 0 0 0 0 6 88

67 Zonguldak 79 0 0 5 3 0 0 0 3 3 0 3 96

68 Aksaray 19 0 0 0 0 0 3 0 1 0 0 12 35

69 Bayburt 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 1 0 6

70 Karaman 256 0 1 0 1 0 7 0 20 0 24 6 315

71 Kırıkkale 626 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 628

72 Batman 23 0 0 0 0 0 0 0 6 0 0 1 30

73 Şırnak 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1

74 Bartın 73 0 0 0 0 0 0 0 0 1 38 2 114

75 Ardahan 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1

76 Iğdır 29 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 31

77 Yalova 67 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 67

78 Karabük 460 0 1 1 3 8 0 0 71 0 8 62 614

79 Kilis 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 5

80 Osmaniye 592 0 0 1 0 0 2 0 0 0 0 4 599

81 Düzce 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 TOPLAM 29855 7 33 146 230 13 372 36 4639 53 2215 1451 39050

Tablo 3: İl Bazlı Ceza İnfaz Kurumları Faaliyet Listesi

Cezaevi Manevi Destek Hizmetleri 2014 Yılı Özeti * 2014 yılında 435 cezaevi vaizi, 349 görevlendirme personel ile cezaevi manevi destek hizmetleri yürütülmüştür.

* 2014 yılı içerisinde cezaevlerinde 39.050 farklı etkinlik gerçekleştirilmiştir.

* 18-24 Haziran 2014 tarihleri arasında Afyon Sandıklı’da 360 kadrolu cezaevi vaizi,

* 19-22 Kasım 2014 tarihinde, Ankara’da kadın cezaevlerinde görev yapan 76 görevlendirme ve kadrolu personel seminere alınmıştır.

* “Cezaevlerinde Sıkça Sorulan Sorular” isimli kitap 5.000 adet basılarak görevlilerimizin istifadesine sunulmuştur.

* Başkanlığımız yayınlarından toplam 10.131 eser ceza infaz kurumlarına gönderilmiştir.

* Her ceza infaz kurumuna Diyanet Aylık Dergi gönderilmiştir.

* 52 farklı ceza infaz kurumuna 8158 adet Diyanet Takvimi gönderilmiştir.

* Ceza ve Tevkifleri Genel Müdürlüğüne bağlı 5 Eğitim Merkezine 49 faklı eser gönderilmiştir.

* 17 Aralık 2014 tarihinde Cezaevi Din Dersi Müfredatı ve Denetimli Serbestlik konularının ele alındığı bir çalıştay gerçekleştirilmiştir.

120 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

C- HUZUREVİ DİN HİZMETLERİ

Dinimiz küçüğü sevmeyi, büyüğe saygı göstermeyi, anne-babaya eziyet edici en küçük bir söz bile söylememeyi emretmektedir. Toplumumuzda özellikle aile büyükleri her zaman gerekli saygıyı görmüşlerdir. Aile içinde büyüklerin varlığı bereket kaynağı olarak anlaşılmıştır. Fakat çeşitli sebeplerle aile içerisinde hayatını devam ettirmeyen büyüklerimiz için, rahat ve huzurlu bir şekilde hayatlarını sürdürmeye yönelik, gerekli donanıma sahip resmî ve özel kurumlar oluşturulmuştur.

2014 yıl sonu itibarıyla,Türkiye genelinde 105 huzurevine müftü, vaiz, Kur’an kursu öğreticisi, imam- hatip ve müezzin kayyım unvanlarındaki personelden oluşan533 kişi ile din hizmeti götürülmüştür. Personelimiz huzurevlerine aylık, 15 günlük, haftalık olmak üzere belirli aralıklarla gitmiştir. Ayrıca kandil geceleri, kutlu doğum haftası, bayram gibi özel gün ve gecelerde huzurevlerinde yapılan faaliyetler, huzurevi sakinlerinin moral ve motivasyonu için önem arz etmektedir.

Huzurevlerine yönelik hizmetler şu ilke ve hedefler çerçevesinde yürütülmektedir:

1- Yaşlıların psiko-sosyal yeterlilik ve üretkenliklerini artırmaya yönelik manevi destek, dini danışmanlık ve rehberlik hizmetleri sunmak,

2- Yaşlıya saygı ve hürmetin artmasına yönelik toplumda farkındalık oluşturacak programlar düzenlemek,

3- Dinî gün-gecelerde ve belirli haftalarda (18-24 Mart Yaşlılar Haftası gibi) huzurevlerinde geniş katılımlı programlar düzenlemek,

4- Din görevlilerinin, cami ve Kur’an Kurslarında yaşlılara yönelik faaliyetler gerçekleştirmelerini sağlamak,

5- İl ve ilçelerde bulunan yaşlı rehabilitasyon merkezleri, huzurevleri ve yaşlılara hizmet veren diğer kuruluşlarla iletişime geçerek talepleri durumunda manevi destek hizmetleri sunmak.

Türkiye genelindeki huzurevleri ve yürütülen din hizmetleri sayısal verileri aşağıda verilmiştir;

HUZUREVLERİ

Gerçek Dernek ve Yerel Kamu Toplam Toplam Yatak ASPB Azınlıklara ait Kişilere ait Vakıflara ait Yönetimlere ait Kuruluşlarına ait Huzurevi Sayısı Kapasitesi

107 130 31 20 2 7 297 24.296

Hizmet Huzurevine Giden DİB Personel Sayısı ASPB ASPB götürülen Bağlı Huz. Bağlı Huz. Huzurevi Kur’an Kursu İmam Müezzin Toplam Bulunan il s. Olmayan il s. Müftü/M.Yrd. Vaiz Diğer Personel sayısı Öğreticisi, Hatip Kayyım Sayısı 55 26 105 40 109 208 146 37 13 533

Tablo 4: Huzurevleri ve Hizmet Götüren Başkanlığımız Personel Sayısı

Başkanlığımız tarafından Ankara’da bulunan huzurevi sakinlerine yönelik 20.03.2014 tarihinde bir program gerçekleştirilmiştir Ahmet Hamdi Akseki Cami tanıtımı ile başlayan program, öğle namazını müteakiben Diyanet İşleri Başkanlığı yemek salonunda verilen yemekle devam etmiştir. Başkanlık

121 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Konferans Salonunda Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez “Yaşlılara Saygı” konulu bir konuşma yapmıştır. Programa, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Dr. Aylin Çiftçi, daire başkanları, huzurevi yetkilileri ve çalışanları ile 250’yi aşkın huzurevi sakini katılmıştır. Ayrıca, Başkanlığımızdan daire başkanları, Ankara İl Müftüsü, ilçe müftüleri, vaizler ve huzurevlerinde görevli olan din görevlileri katılmıştır.

2014 yılı Ramazan teması olarak belirlenen “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” konusunda gerçekleştirilen etkinlikler çerçevesinde çeşitli huzurevlerinde programlar yapılmıştır. Ankara Seyranbağları Huzurevinde yapılan programa Din Hizmetleri Genel Müdürü Doç Dr. Yaşar Yiğit, Kırklareli Huzurevi programına ise Aile ve Dini Rehberlik Daire Başkanı Sedide Akbulut katılmışlardır.

Toplumun her kesimine din hizmeti sunmak, din konusunda toplumu bilgilendirmek ve manevi destek vermekle görevli olan Başkanlığımız yetişkin veya çocuk, toplumun her kesiminden insanın sorunlarıyla hemhal olmaya, onlarla kaynaşarak paylaşımlarda bulunmaya gayret etmektedir. Bu bağlamda Başkanlığımız toplumun bu kesimlerine hizmet sunan kurumlar ve STK’lar ile iletişim içerisinde hizmetlerini yürütmektedir.

D- MÜLTECİLERE YÖNELİK DİN HİZMETLERİ

Başkanlığımız tarafından mültecilere yönelik yapılan çalışmaları 3 başlık altında inceleyebiliriz:

1- Başkanlık Merkezli Çalışmalar (Planlama ve Koordinasyon) * AFAD koordinesinde, kamu kurumları ve STK’ların desteğiyle Suriyeli mülteciler için yürütülmekte olan çalışmalara Başkanlığımız, TDV ve müftülükler aracılığı ile destek vermektedir.

* AFAD koordinesinde yapılan toplantılara katılım sağlayan Başkanlığımız, hazırlanan eylem planları doğrultusunda yeni stratejiler geliştirmekte ve bunu TDV yetkilileri ile mültecilerin yoğun olarak bulunduğu il ve ilçe müftülükleriyle paylaşmaktadır.

* Diyanet Radyo ve TV programlarında ve süreli yayınlarda mülteci sorunları gündeme getirilmektedir.

* Ramazan Ayı’nda mültecilere yönelik 371 farklı noktada ziyaret, yardım ve iftar faaliyetleri düzenlenmiştir. Karabük’te düzenlenen programa Daire Başkanı Remzi Bircan, Ankara’da düzenlenen 3500 kişilik “kardeşlik iftarı” isimli programa ise Prof. Dr. Hasan Kâmil Yılmaz katılmışlardır.

* Ülkelerindeki iç savaş sebebiyle sınır illerimizdeki kamplarda barınan mültecilere yönelik müftülüklerimiz tarafından bugüne kadar yapılan din hizmeti ve diğer faaliyetler konusunda mevcut durumu değerlendirmek ve yaşanan gelişmeler sonrasında yeni stratejiler belirlemek amacıyla Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan Kâmil YILMAZ’ın riyasetinde 21/10/2014 tarihinde Şanlıurfa’da, mülteci kamplarının bulunduğu 10 ilin il müftüsü, sorumlu il müftü yardımcıları ve ilgili ilçe müftülerinin katıldığı “Mülteciler İstişare Toplantısı” gerçekleştirilmiştir. Toplantıda konu bütün yönleriyle tartışılmış ve mültecilerin mevcut durumu değerlendirilmiş, yeni stratejiler geliştirilerek Başkanlığımızın mültecilere yönelik hizmetlerinin yol haritası belirlenmiştir. Bu bağlamda:

* Çadır kentlerde kadın ve erkekler için mescit kurmak ve din görevlisi bundurmak,

122 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

* Kamplarda ve kamp dışındaki mültecilere ziyaretlerde bulunmak ve manevi destek sunmak, * Vaaz ve hutbeleri mültecilerin dilinde yapmak, * Halkımıza yönelik vaaz ve hutbelerde, mültecilere kucak açmak, birlikte kardeşçe yaşamak vb. konular işlemek, * Hasta ziyaretleri ve taziyelerde bulunmak, * Bayramlaşma programları gerçekleştirilmek, * «Kardeş Aile» projeleriyle halkımız ve mültecileri kaynaştırmak, * Cami ve Kur’an kurslarını mültecilerin örgün ve yaygın eğitimi için tahsis etmek, * Mültecilere Kur’an-ı Kerim öğretimi ve hafızlık ile tefsir, hadis, fıkıh dersleri vermek, * Kur’an-ı Kerim, Elif-Ba ve diğer dini içerikli kitaplar ve yayınlar temin etmek, * Dini eğitim görmüş mültecileri, yine mültecilerin eğitimi için istihdam etmek, * Zekât, sadaka ve diğer nakdi kampanya ve yardımları mültecilere ulaştırmak, * Kurban etleri, gıda, giyim, ilaç ve diğer insani yardımların sistemli bir şekilde yürütülmesini sağlamak, * Tercümanlık hizmetleri sunmak, * Mülteci çocuklara yönelik sosyal ve kültürel faaliyetler düzenlemek, * Müftülüklerden yapılan faaliyetleri her ay DHYS’ye kaydetmek kararları alınmış ve bu hizmetlerin aksamadan devam etmesi için takibi yapılmıştır.

2- Türkiye Diyanet Vakfı Çalışmaları a- Ayni ve Nakdi Yardımlar

* Türkiye Diyanet Vakfı diğer çalışmalarının yanı sıra afet ve kriz bölgelerinde çalışan ve acil yardıma ihtiyaç duyan mağdurlara insani yardım ulaştıran bir vakıftır. Türkiye Diyanet Vakfı, yardım kampanyaları düzenlemekte ve eğitimden sağlığa birçok alanda Suriyeli kardeşleri için projeler üretmektedir. Bunlar:

* “Şimdi Suriye’ye Yardım Zamanı” İnsani Yardım Kampanyası, 28 Aralık 2012 yılında sivil toplum kuruluşları ile Türkiye Diyanet Vakfı, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ve Türk Kızılay’ının da katılımı ile “Suriye için bir ekmek, bir battaniye” ortak sloganıyla başlatılmıştır. 129 tırdan oluşan insani yardım malzemeleri Gaziantep’ten Suriye’deki ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmıştır. Yardımlar 75 farklı bölgede ihtiyaç sahiplerine Türkiye Diyanet Vakfı görevlileri nezaretinde dağıtılmıştır.29 Mart 2013 tarihi itibariyle sona eren kampanyaya halkımız tarafından 13 milyon 500 TL bağış yapılmıştır.

* Türkiye Diyanet Vakfı, Ramazan ayında, Kurban Bayramı’nda ve kriz durumlarında gıdadan barınmaya temel ihtiyaç malzemelerini ihtiyaç sahiplerine ulaştırmaktadır.

* Suriyeli mültecilere; 985 ton un, 9.850 koli mutfak seti, 500 adet çadır, 28.200 battaniye ve 500 yastık, 22.100 koli çocuk bezi yardımı yapılmıştır. Suriyeli mültecilere toplamda 181.750

123 DİN HİZMETLERİ RAPORU

koli, 39.400 çuval, 3.653 tonluk yardım yapılmıştır. Yardımlar; 129 tır ve 62 kamyon ile ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmıştır. * Türkiye Diyanet Vakfı 2012, 2013 ve 2014 yıllarında düzenlediği kurban organizasyonlarında toplamda 6.175 Kurban hissesini 34.970 Suriyeli mülteciye ulaştırmıştır. Kurban hisseleri Türkiye’de; Adana, Adıyaman, Batman, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kayseri, Kilis, Mardin, Osmaniye, Şanlıurfa’da ve Suriye’de; Halep, Carablus, Albab, Rakka ve Menbic bölgelerindeki ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmıştır. * Türkiye Diyanet Vakfı acil, sosyal ve eğitim yardımlarının yanında sağlık yardımları da yapmaktadır. * Türkiye Diyanet Vakfının “Farkındayım yanı başındayım” kampanyası çerçevesinde “Toplum Sağlığı Merkezleri” ile birlikte Suriyeli çocukların çocuk felci aşıları yapılmış, ağır hastalar ameliyat ettirilmiş, ihtiyaç sahiplerine kulaklık ve tekerlekli sandalye temin edilmiş ve ihtiyaç olan hastanelere ilaç desteği sağlanmıştır. b- Eğitim Yardımları * Türkiye Diyanet Vakfı Türkiye’deki kamplar dışında yaşayan Suriyeli mülteci çocuklara eğitim desteği vermek için çalışmalar başlatmıştır. İlk ve ortaöğretim seviyesindeki çocukların eğitimlerine devam etmesi amacıyla eğitim destek projelerini hayata geçirmiştir. Proje; Ankara, Kilis, Gaziantep, Nizip ve Şanlıurfa’da yürütülmektedir. İlk ve ortaöğretim çağındaki çocukların eğitimlerine Türkiye’de devam etmesi için Milli Eğitim Müdürlükleri, il ve ilçe müftülükleri ile görüşülmüş ve binlerce çocuğun eğitim ve öğretim görmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Proje Türkiye Diyanet Vakfı merkezi, ilgili şubeler, il ve ilçe müftülükleri ile birlikte koordineli olarak gerçekleştirilmektedir. * Türkiye Diyanet Vakfının pilot bölgelerde (Ankara, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa) eğitim yardımları verdiği okullar ve hizmetten toplam 8.000 öğrenci faydalanmıştır. c- Sosyal ve Kültürel Hizmetler

* 2013 yılında Ankara’da yaşayan sığınmacı Suriyeli aileleri dijital ortamda tüm bilgilerini içeren (kimlik bilgileri, iletişim, adres, sağlık durumları, acil ihtiyaçları vb.) bir veri tabanı oluşturulmuştur

* Kimliği olmayan Suriyeli ailelerin “geçici kimlik” almaları için çalışmalar organize edilmiştir.

* KAGEM’de, 30 STK’nın katılımıyla istişare toplantıları gerçekleştirilmiş ve alınan kararlar doğrultusunda mültecilere yönelik faaliyetlerin yol haritası oluşturulmuştur. * 300 Suriyeli aileye Türk “Kardeş Aile” uygulaması ile düzenli ve sürekli yardımların ailelere ulaşması sağlanmıştır. * 2014 Ramazan ayında, ay boyunca 500 kişilik “Ramazan Aşı” dağıtılmıştır. * 2013 yılında KAGEM bünyesinde gençlere Türkçe Dil eğitimi verilmiş, Suriyeli gençlerin üniversite eğitimlerine destek olmak amacıyla ayrıca, “Gazi Tömer” sertifikalı Türkçe Dil eğitimi verilmiş ve verilmeye devam etmektedir. * Suriyeli çocukların yarım kalan eğitimlerine devam etmelerini sağlamak için, “Eğitim Bursu” desteği verilmektedir.

124 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

3- Müftülük Çalışmaları Diyanet İşleri Başkanlığı taşra teşkilatı olan müftülükler tarafından Suriyeli Mültecilere yönelik yapılan hizmetler 5 başlık altında değerlendirilebilir:

a- Din Hizmetleri * 10 ilde ve 22 çadır kentte mescit oluşturulmuş, din görevlisi tahsis edilmiş ve Kur’an-ı Kerim öğretimi yapılmaktadır. Müftülüklerimizin DHYS kayıtlarında toplam 82 çadır mescit bulunmaktadır. 161 din görevlisi hem tercümanlık hem de imam-hatiplik yapmaktadır.

* Kadın ve erkek vaizler tarafından çadır kentlerde vaaz ve sohbetler mültecilerin kendi dilinde yapılmaktadır. 2014 yılı içerisinde 10 ilde toplam 11.430 program yapılmıştır.

b- Manevi Destek Hizmetleri

* Kendi imkânlarıyla ev kiralayan ve il genelinde çeşitli mahallere dağılan mülteci aileler din görevlilerimiz tarafından ziyaret edilmekte ve manevi desteğe ihtiyacı olanlar için, müftü, müftü yardımcısı ve vaizlerden oluşan manevi destek ekipleri tarafından ziyaret dilmektedirler. Çadır kentler de aynı ekipler tarafından ziyaret edilmektedir. Hasta ziyaretleri ve taziyeler yapılmaktadır. Örnek olarak Şanlıurfa İl Müftülüğü tarafından 1.878 mülteci aile ziyaret edilmiş ve 50 cenazenin teçhiz işlemleri yürütülmüştür.

* Yeni doğan bebekler ve anneleri ziyaret edilmektedir.

* Dul ve yetimler başta olmak üzere engelliler ve savaşta yaralı olarak kurtulanlar ziyaret edilmekte ve zaman zaman onların sağlık giderleri, kira, su bedelleri karşılanmaktadır.

c- Eğitim Hizmetleri * Çadır kentlerde kadın ve erkeklere Kur’an-ı Kerim öğretilmekte ayrıca hafızlık programları da açılmaktadır. 10 ilimizde 130 sınıfta bu eğitimler sürdürülmektedir. 200 kişi hafızlık yapmaktadır. Kamp dışında yaşayan mülteciler için de sınıflar açılmakta ve gençler yatılı Kur’an kurslarında Başkanlığımız Din Hizmetleri Genel Müdürlüğünün yabancı öğrenci eğitim bursu imkânlarından faydalanarak Türkçe dersleri de almaktadırlar.

* 231 Türk ve 52 Suriyeli öğretici tarafından, 7420 öğrenciye Kur’an-ı Kerim öğretilmektedir. Yetişkin kadın, erkek ve çocuklardan oluşan mülteci kursiyerlere 8350 adet Elif-Ba, 9516 adet Kur’an-ı Kerim ve kütüphaneye koyulmak üzere 45 Arapça dini eser hediye edilmiştir.

* Mültecilerin yoğun olduğu bölgelerde TDV’ye ait bazı binalar ve Kur’an kursları boşaltılarak mültecilerin eğitimi için tahsis edilmiştir.

* TDV Şanlıurfa şubesine bağlı 5 katlı bir binanın tamamı Suriyeli çocukların eğitiminin yapılması için “Suriye Sınırsız Eğitim Okulu”na devredilmiştir.

d- Sosyal ve Kültürel Hizmetler

* 10 ilde ve 22 çadır kent başta olmak üzere, okul, hastanelerde ve diğer kurumlarda tercümanlık hizmetleri müftülüklerimiz tarafından verilmektedir. Arapça ve Kürtçe bilen din görevlileri AFAD koordinesinde çalışmaktadır.

* Gerek AFAD ekibiyle ve gerekse ihtiyaç duyulan diğer alanlarda tercümanlık hizmeti sunan 179 personelimiz bulunmaktadır.

125 DİN HİZMETLERİ RAPORU

* Kur’an-ı Kerim, Elif-Ba ve ihtiyaç duyulan diğer dini içerikli kitaplar müftülüklerimiz tarafından temin edilmekte ve çadır kent mescitleri başta olmak üzere mültecilerin hizmetine sunulmaktadır.

* Yaz Kur’an kursuna katılan çocuklar arasında yarışmalar yapılmakta, geziler düzenlenmektedir. Kutlu Doğum Haftası ve Camiler Haftasında Ezan ve Kur’an-ı Güzel Okuma Yarışmaları düzenlenmektedir.

* Dinî ve tarihî mekânlara geziler düzenlenmektedir.

* Ramazan ayında iftar programları düzenlenmektedir. e- Ayni ve Nakdi Yardım Hizmetleri

* Zekât ve ramazan ayında fıtır sadakaları Suriyeli mültecilere ulaştırılmaktadır. Ayrıca Ülke genelinde veya il bazındaki kampanyalarla zaman zaman nakdi yardım kampanyaları düzenlenmektedir.

* Şanlıurfa ili Hilvan ilçe Müftülüğü tarafından Suriyeli çocukların eğitim ihtiyacının giderilmesi için 1.892,00 lira yardım toplanmıştır.

* Müftülüklerimiz tarafından mültecilere 40892 TL nakdi yardım yapılmıştır.

* Büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan 1558 kurbanın yanı sıra 1095 hisse kurban eti mültecilere dağıtılmıştır.

* Hayırseverlerin desteği ve din görevlilerinin katkılarıyla gıda, giyim, ilaç, battaniye, soba, mutfak malzemeleri gibi insani yardım malzemeleri mültecilere ulaştırılmaktadır.

* Müftülüklerimiz tarafından mülteci ailelere, 2425 adet soba, 30 çadır, 200 bataniye,150 adet halı, 6250 kg. odun ve 12500 kg kömür yardımı yapılmıştır.

* Mardin Müftülüğü 800, Şanlıurfa Müftülüğü tarafından 200 mülteci çocuğa giyim yardımı yapılmış ayrıca çocuklara müftülükçe bayram harçlığı da dağıtılmıştır.

* Türkiye Diyanet Vakfı Gaziantep şubesi tarafından bürolarda ihtiyaç duyulan 1 adet hizmet aracı, 10 adet bilgisayar, 2 adet fotokopi makinası ve 2 adet yazıcı temin edilmiştir.

E- ENGELLİLERE YÖNELİK FAALİYETLER

Engelli tanımı sadece fiziksel olarak yoksunluğu ifade etmemektedir. Engelli bireyin sosyal ve ekonomik haklardan yeterince istifade edememesi de bir engeldir. Bazı toplumlarda engelli bireyler devletin vermiş olduğu haklara rağmen içinde yaşadığı toplumla entegrasyonda ve kendileriyle ilgili bakış açılarında sorunlar yaşamaktadırlar. Bu durum devletin alacağı tedbirlerle değil, toplumsal algıyı olumlu yöne çevirme ile aşılabilir. Birçok engelli ve ailesi kendilerine toplum içerisinde yeterince yer bulamamaktan şikâyet etmektedir. Bu bağlamda Başkanlığımızın görev alanına giren farkındalık çalışmaları ilk sırada yer bulmaktadır.

Engellilere manevi yönden destek olmak ve onları rahatlatmak Hz. Peygamber’in önem verdiği hususlardandır. Allah Resulü (sav), en zor imtihan şartlarını ‘Peygamberler, sonra onlara yakın olanlar, sonra onlara yakın olanların’ yaşadıklarını haber verir ve bu imtihanları kazanabilenlerin hata ve günahlarından arınacakları müjdesini verir.

126 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

Türkiye’de engellilere yönelik yasaların ana hukuki temeli 1981 Anayasası’nın 42. 50. ve 61. maddeleridir. Bu maddeler, özürlülerin eğitimi ve çalışma hayatında özel tedbirlerin alınması ve korunması için devleti görevlendirmektedir. Ülkemizde engellilerin eğitim, çalışma, topluma katılım ve korunma haklarına ilişkin hedefler; kalkınma planlarına ve yıllık programlarda gösterilmektedir. Engellilere yönelik olarak eğitim, sosyal hizmet, sosyal yardım, vergi ve istihdam ile ilgili Yasalarda çeşitli düzenlemeler bulunmaktadır.

Başkanlığımızın engellilere yönelik hizmetleri; camilerin ulaşılabilirliğinin sağlanması, işaret dili ile hutbe okunması, dini yayınlar ve eğitim faaliyetlerinin yanı sıra Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile koordineli çalışmaları kapsamaktadır. Başkanlığımızın 2007 yılında çıkardığı Genelge’nin 39. maddesinde:

“Sayıları sekiz milyonu aştığı belirtilen engelli vatandaşlarımızın, dinî eğitim, yayın ve irşat yönünden ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak amacıyla;

a) İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak, müftülüklerce belirlenecek camilerde hutbelerin işaret diliyle anlatılması sağlanacaktır. b) Ortopedik engellilerin camilere rahatça girebilmeleri için fizikî düzenlemeler yapılacaktır. c) İşitme engelliler için cami girişlerine namaz vakitlerini gösterir levhalar konulacaktır. ç) İslâm Dininin engellilere tanıdığı ruhsat ve kolaylıklar vaazlarda ve mahallî radyo ve televizyon programlarında anlatılacaktır. d) 03 Aralık “Dünya Özürlüler Günü” ve 10-16 Mayıs “Sakatlar Haftası” nda konuyla ilgili konferans, seminer veya panel düzenlenecek, vaazlarda konuya yer verilecek, mahallî radyo ve TV programlarında bu konularda toplum bilgilendirilecektir” ifadeleri ile engelli vatandaşlara götürülecek hizmetler açısından görev tanımlaması yapılmıştır.

2013 yılında alt yazı ve işaret dili ile hutbe sunumunun bir ekran vasıtasıyla sağlanması için Din İşleri Yüksek Kurulundan görüş alınmış, uygun bulunduğu cevabı üzerine Ankara’da pilot uygulamasına geçilmiştir.

Ayrıca Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığına bağlı rehabilitasyon merkezlerinden alınan bilgiler DHYS veri tabanımıza işlenmiştir. Veri tabanımızdaki bilgilere göre ülkemizde MEB’e bağlı faaliyet gösteren 7, ASPB’ ye bağlı 85 ve 149 özel rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır.

Camilerin engellilere uyumlu hâle getirilmesi bağlamında yapılan çalışmalarla ilgili veriler aşağıdaki tablodaki gibidir:

Engelliler Tuvaleti Olan Cami Sayısı 7382

Engelliler İçin Abdest Alma Yeri Olan Cami Sayısı 5390

Engelliler İçin Vakit Levhası Olan Cami Sayısı 2614

Engelliler İçin Cami İçi Fiziki Düzenleme Yapılan Cami Sayısı 4417

Engelliler İçin Cami Dışı Fiziki Düzenleme Yapılan Cami Sayısı 6320

Görme Engelliler İçin İzli Yol Olan Cami Sayısı 376

İşaret Diliyle Hutbe Okunan Cami Sayısı 30

Ortopedik engellilere uyumlu cami sayısı(rampa, tuvalet, abdesthane) 1481

127 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Engellilere yönelik din hizmeti ve eğitim faaliyetleri kapsamında Kur’an kursu hizmetleri devam etmektedir. Bugüne kadar Kur’an Kurslarında eğitim gören engelli sayısı şu şekildedir;

Görme Engelli 517

İşitme Engelli 1160

Bedensel Engelli 2431

2014 yılında Başkanlığımız tarafından engellilere yönelik olarak yapılan çalışmaları şöyle özetleyebiliriz;

* Başkanlık Merkezinde engelli personelimiz ve yakınlarının yanı sıra ilgili sivil toplum kuruluşlarının temsilci ve üyelerinin katıldığı iftar programı düzenlenmiştir.

* Ramazan ayında Başkanlığımız ve müftülükler işbirliği ile engellilere yönelik düzenlenen iftar programlarına Başkanlığı temsilen; Uşak’ta Daire Başkanı M. Zeyd ÖZEL, Burdur’da Diyanet İşleri Uzm. Yard. Ömer Faruk ARSLAN, Amasya’da Daire Başkanı Abdurrahman HAN ve Tekirdağ’da Daire Başkanı Murat ALKAN katılmışlardır.

* Camiler ve Din Görevlileri Haftasında, Cami ve engelli gençlik buluşmaları kapsamında düzenlenen programlara Başkanlığımızı temsilen; Eskişehir’de Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ, Çorum’da Musa KARAKAŞ, Konya’da Abdullah BABAOĞLU, Erzurum’da Metin ŞENGÜL, Van’da Daire Başkanı Abdurrahman AKBAŞ katılmışlardır.

* “Dünya engelliler günü” münasebetiyle Serebral Palsili Çocuklar Derneği (SERÇEV)’in genel Merkezine ve Türkiye Sakatlar Konfederasyonuna ziyaret gerçekleştirilmiştir.

* 18 Aralık 2014 tarihinde Bedensel Engelliler Derneği Genel Merkezine ziyarette bulunulmuştur.

* 31 Aralık 2014 tarihinde Başkanlıkta, engellilere ait konfederasyon, federasyon, dernek, Stk temsilcileri ve Büyükşehir Belediyesi Engelliler Lokali Müdürü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığından uzmanlarla bir araya gelinerek bir çalıştay gerçekleştirilmiştir.

* Yıl içerisinde müftülüklerimiz tarafından engellilere yönelik 11.297 vaaz edilmiş ve 43 hutbe yazılmıştır. Ayrıca ders, sohbet ve çeşitli programlar gibi 600.818 kişinin katıldığı, 1572 farklı etkinlik gerçekleştirilmiştir.

* Türk İşaret Dili ile Dini Kavramlar Sözlüğü http://engelsiz.diyanet.gov.tr adresinden hizmet vermektedir.

* Diyanet TV’de “engelsiz hayat” programı devam etmektedir.

128 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

F- ROMANLARA YÖNELİK HİZMETLER

Başkanlığımız hizmetlerini yerine getirirken toplumun bütün kesimlerine aynı yakınlıkta; inanç, düşünce ve vicdanî kanaatlere saygılı, farklı görüşleri anlayışla karşılayan, toplumdaki yanlışlıkları, sahih bilgiyle düzeltmeye çalışan, toplumun örf ve adetlerini dikkate alan bir anlayışla sürdürmektedir.

Bu bağlamda, Roman vatandaşlarımızın Başkanlığın görev alanlarına giren talepleri il ve ilçe müftülüklerimizce dikkate alınarak programlar yapılmakta, yaşadıkları yerlerde Kur’an kursları açılmakta, ayrıca Başkanlığımız ve taşra teşkilatımız tarafından özel gün ve gecelerde oluşturulan programlarda Roman vatandaşlarımızdan oluşan ilahi gruplarına yer verilmekte, hafızlık yapan öğrenciler desteklenmektedir.

Ramazan Ayı vesilesi ile Romanlara yönelik çeşitli iftar programları düzenlenmiştir. Mersin’de yapılan programa Başkanlığımızı temsilen Daire Başkanı Galip AKIN, İzmir programına ise Daire Başkanı Erdal ATALAY katılmışlardır.

Başkanlığımız tarafından yapılan çalışmalarda öncelikle kültürümüzde bulunan aşağılayıcı nitelikte ve onur kırıcı ifadeler ile olumsuz bakış açısı ve önyargıların değiştirilmesi noktasında çalışmalar yapılmaktadır. Bu amaca matuf olarak kurum, kuruluş ve STK’ların Roman vatandaşlara yönelik gerçekleştirdiği faaliyetlere katılım sağlayarak bu grupların topluma entegrasyonları noktasında görev üstlenilmektedir. Ayrıca Kur’an kursları aracılığıyla ve ihtiyaç hissedilen bölgelerde ihtiyaca yönelik bir program çerçevesinde yanlış inanç ve tutumların izalesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

Roman vatandaşların kurmuş olduğu vakıf-dernek ve STK’lar ile bir araya gelerek kendi problemlerini onların ağızlarından dinleyerek ve tecrübelerinden yararlanarak işbirliği gerçekleştirmek ve yaşanan sorunlar karşısında gerçekçi ve uygulanabilir projeler hayata geçirilmektedir. Bu bağlamda toplum arasında karşılıklı olarak gerçekleşmiş olan ön yargılardan kurtulmak ve toplumu oluşturan fertler arasında güven duygusunu yerleştirmek amacıyla yapılan her türlü faaliyet desteklenmektedir.

G- MUHARREM AYI FAALİYETLERİ

Başkanlığımız Muharrem Ayı ve Aşure Günü münasebeti ile çeşitli faaliyetler icra etmektedir. Bu çerçevede Ahmet Hamdi Akseki Camii Fuaye Salonunda 03.11.2014 tarihinde Muharrem iftarı verilmiştir. İftara Başkanlığımız üst düzey yetkilileri ile Alevi-Bektaşi STK temsilcileri katılmışlardır. Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez’in de katıldığı iftar yemeğinin ardından Ahmet Hamdi Akseki Camiinde Aşura günü için özel bir mevlit programı düzenlenmiştir. Yatsı namazının ardından Kur’an’ı Kerim tilavetiyle başlayan programda Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan Kâmil Yılmaz konuşma yapmış, Mehmet Kemiksiz ve ekibi tarafından mersiye ve muharremiyeler okunmuştur. Programın ardından programa katılanlara aşure ikram edilmiştir.

Alevi, Bektaşi ve Caferi STK temsilcilerine Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ imzası ile 10 Muharremin ümmetin ortak hüznü olduğunu ifade eden mektubun yanı sıra Başkanlığımız yayınlarından Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli’ye ait “Besmele Tefsiri” ve Ahmet ÖZHAN’ın seslendirdiği “Kerbela” CD’si gönderilmiştir.

Ayrıca il müftülüklerimiz tarafından muharrem ayı ve mahiyeti ile ilgili olarak 1.357 farklı program yapılmıştır.

129 DİN HİZMETLERİ RAPORU

H- SAĞLIK ALANINDA YÜRÜTÜLEN HİZMETLER

Son yıllarda toplumumuzun Başkanlığımızdan beklentileri yönünde, vatandaşlarımıza cami dışında manevi ve sosyal destek sunmak üzere yürütülen hizmetler kapsamında hastanelerde din hizmeti verebilmek hususunda birtakım faaliyetler yapılmıştır. Bu bağlamda;

* Başkanlığımız aracılığı ile “Bilgi Görgü Artırmak ve Alanında Yetiştirilmek” üzere yurt dışındaki hastanelerde yürütülen din hizmetlerini araştırmak üzere giden ve ABD, İngiltere, Hollanda, Almanya ve Ürdün’de konu ile ilgili çalışma yapan personelin hazırladıkları raporlar incelenmiştir. Bu raporlar sonucunda Türkiye hastanelerinde manevi destek hizmetlerinin bir ihtiyaç olduğu anlaşılmıştır.

* Hastanelerde manevi destek konusunda Başkanlığımız bünyesinde çalışma yapan personel ile istişare toplantısı düzenlenmiştir. Toplantı çıktıları, bu konudaki bilimsel çalışmalar ile Başkanlığımıza ve müftülüklere gelen talepler doğrultusunda Sağlık Bakanlığı ile ortak bir çalışmanın gerekliliği anlaşılmıştır.

* Sağlık Bakanlığı yetkilileri ile belli periyotlarda toplantılar gerçekleştirilmiştir. Toplantılar sonucunda hastalara, hasta yakınlarına ve hastane personeline manevi destek sunabilmek amacıyla Başkanlığımız ile Sağlık Bakanlığı arasında hastanelerde manevi destek sunmaya yönelik işbirliği protokolü imzalanması konusunda mutabakat sağlanmıştır.

* Türkiye genelinde personelimiz tarafından 1154 hastanede 59.188 kişi ziyaret edilmiştir.

* Organ nakli konusunda kamuoyu bilincini arttırma, diğer paydaş kurum ve kuruluşlarla işbirliğini geliştirme ve din görevlilerinin organ bağışı konusundaki ilgi düzeyini yükseltmek amacıyla Sağlık Bakanlığı ile Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa yürütülen “Organ Bağışında Uyum İçin Teknik Yardım” isimli proje kapsamında Ocak ayında 250 kişinin katılımıyla “Din Adamları Bilgilendirme Toplantısı” düzenlenmiştir. Başkanlığımız dinî, tıbbî, hukukî ve etik kurallar göz önüne alınarak yapılan organ bağışını/naklini teşvik etmek ve halen sayısı 30 bini aşan hastaların nakil ihtiyacının karşılanması için umut üretmeye devam etmek amacıyla toplantıya 81 il genelinden katılım sağlamıştır.

* 2006 yılında Başkanlığımız ile Türk Kızılayı arasında imzalanan “Gönüllü Kan Bağışçılarının Eğitimi ve Kazanılması” protokolü kapsamında Türk Kızılayı’nın kan bağışı faaliyetlerine katkı sağlanmıştır.

* 2006 yılında Başkanlığımız ile Türk Kızılayı arasında imzalanan “Gönüllü Kan Bağışçılarının Eğitimi ve Kazanılması” protokolü kapsamında Türk Kızılayı’nın kan bağışı faaliyetlerine katkı sağlanmıştır. Bu konuda 155.184 kişinin katıldığı 774 etkinlik gerçekleştirilmiştir.

I- MADDE BAĞIMLILIĞI İLE MÜCADELE

Toplumda suç oranlarının arttığı, ahlaki değerlerde aşınmanın yaygınlaştığı, aile yapısında sıkıntıların yaşandığı, sosyal dayanışma ve yardımlaşma duygusunun zayıfladığı günümüzde, madde bağımlılığı ve zararlı alışkanlıklar önemli bir sorun olarak ortada durmaktadır. Zararlı alışkanlıklarla mücadele hususunda Başkanlığımız tarafından sunulan manevi destek ayrı bir önem arz etmektedir.

Başkanlığımız tarafından 2014 yılı madde bağımlılığı ile mücadele kapsamında ülke genelinde 1.201 vaaz, 6 hutbe, 27 seminer, 7 panel, 41 sohbet, 10 ziyaret, 7 konferans, 1 TV programı, 10 toplantı yapılmış ve 2 fotoğraf sergisi açılmıştır.

130 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

1.201

6 27 7 41 10 7 1 10 2

Vaaz Hutbe Seminer Panel Sohbet Ziyaret Konferans TV Prog. Toplantı Fotoğraf Sergisi Grafik 7: 2014 Yılı Madde Bağımlılığı İle Mücadele Çalışmaları Grafik 7: 2014 Yılı Madde Bağımlılığı İle Mücadele Çalışmaları

Din HizmetleriDin Genel Hizmetleri Müdürlüğü Genel tarafından Müdürlüğü on bir tarafındankitapçıktan onoluşan bir “Ailem” kitapçıktan serisi içerisinde oluşan “Ailem” madde serisi bağımlılığını içerisinde önlemede madde aile müessesesinin bağımlılığını önemliönlemede olduğu aile müessesesinin vurgulamak içinönemli “Ailemi olduğu Bağımlılıktan vurgulamak için Koruyorum” kitapçığı hazırlanmıştır. Ayrıca Diyanet Aylık Dergi’de zararlı alışkanlıklardan korunma yolları hakkında“Ailemi makalelere Bağımlılıktan yer verilmiştir. Koruyorum” kitapçığı hazırlanmıştır. Ayrıca Diyanet Aylık dergide zararlı alışkanlıklardan korunma yolları hakkında makalelere yer verilmiştir. 18.09.2014 tarihinde Başkanlığımız ile Türkiye Yeşilay Cemiyeti arasında imzalanan protokol, madde bağımlılığı28/29 ile Kasım mücadelede 2014 tarihlerinde yapılacak hizmetlere Ankara Ticaret önemli Odasıbir ivme (ATO) kazandıracaktır. toplantı salonunda yapılan 28/29 Kasım 2014“1.Uyuşturucu tarihlerinde İle Ankara Mücadele Ticaret Şurasına” Odası (ATO) Başkanlığı toplantımızdan salonunda ve İstanbul, yapılan Ankara, “1.Uyuşturucu İzmir, Bursa, İle Mücadele Şûrası’na” Başkanlığımızdan ve İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Adana, Antalya, Mersin, Adana, Antalya, Mersin, Konya, Diyarbakır, Samsun, Erzurum illerinden birer kişi olmak Konya, Diyarbakır, Samsun, Erzurum illerinden birer kişi olmak üzere katılım sağlanmıştır. üzere katılım sağlanmıştır. Başkanlığımız uyuşturucu ile mücadele talep azaltımında en etkin kurumların başında gelmektedir. Bağımlılıkla mücadeleBaşkanlığımız adli, asayiş, uyuşturucu klinik yöntemlerle ile mücadele yapılmasıtalep gerektiği azaltımında gibi ensosyal etkin boyutlukurumların rehabilite başında çalışmalarında manevi destek hizmeti son derece önemlidir. Madde bağımlılığı ile mücadele kapsamında; gelmektedir. Bağımlılıkla mücadele adli, asayiş, klinik yöntemlerle yapılması gerektiği gibi sosyal boyutlu rehabilite çalışmalarında manevi destek hizmeti son derece önemlidir. Madde * Personelimizin bilgi ve eğitimini artırmak, bağımlılığı ile mücadele kapsamında; * Ulusal ve uluslararası düzeyde çok yönlü etkinlikler gerçekleştirmek, * Toplum destekli mücadelenin gelişmesini sağlamak, • Personelimizin bilgi ve eğitimini artırmak, * Kurum ve kuruluşlarla ortak projeler geliştirmek, • Ulusal ve uluslararası düzeyde çok yönlü etkinlikler gerçekleştirmek, * İrşat faaliyetleri, panel, konferans, seminer, radyo ve TV programları yaparak zararlı maddeler hakkında• vatandaşlarımızınToplum destekli bilgilendirilmesimücadelenin gelişmesini gibi hususlar sağlamak, Başkanlığımızın genel hedefleri arasında• gelmektedir.Kurum ve kuruluşlarla ortak projeler geliştirmek, • İrşat faaliyetleri, panel, konferans, seminer, radyo ve TV programları yaparak zararlı J- ÖZEL GÜN VE HAFTALARDA İCRA EDİLEN FAALİYETLER maddeler hakkında vatandaşlarımızın bilgilendirilmesi gibi hususlar Başkanlığımızın genel Başkanlık olarakhedeflerinin vatanımızın başında bekası gelmektedir. için canlarını veren aziz şehitlerimizin ruhlarını şad etmek ve geride kalan ailelerinin acılarını hafifletmek, birlik ve beraberliğimizin daim olmasına katkıda bulunmak, vatanımızı emanet ettiğimiz gazilerimize yanlarında olduğumuzu hissettirmek, İstiklal J- ÖZEL GÜN VE HAFTALARDA İCRA EDİLEN FAALİYETLER 131 Başkanlık olarak vatanımızın bekası için canlarını veren aziz şehitlerimizin ruhlarını şad etmek ve geride kalan ailelerinin acılarını hafifletmek, birlik ve beraberliğimizin daim olmasına katkıda bulunmak, vatanımızı emanet ettiğimiz gazilerimize yanlarında olduğumuzu hissettirmek, İstiklal Marşımızı ve bu marşı yazdıran ruhu anlamak, anlatmak ve diri tutmak, DİN HİZMETLERİ RAPORU

Marşımızı ve bu marşı yazdıran ruhu anlamak, anlatmak ve diri tutmak, bu eserin ve büyük şairin milli bir değerimiz olarak kalmasını sağlamak amacıyla her yıl 12 Mart ve 18 Mart ve 19 Eylül tarihlerinde çeşitli faaliyetler yapılmaktadır.

1- 12 Mart İstiklal Marşının Kabul Edildiği Günü ve Mehmet Akif ERSOY’u Anma Günü İstiklal Marşını ve Mehmet Akif Ersoy’u halkımıza ve genç kuşaklara anlatma çabalarına Başkanlığımız ve müftülükler tarafından anlamlı katkılar yapılmaktadır. Cami ve Kur’an kursları başta olmak üzere çeşitli platformlarda programlar icra edilmektedir. İl ve ilçe müftülükleri tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerde 59.896 adet ile hatim okunması ilk sırada gelmektedir. İkinci sırada ise24.227 vaaz vardır. Üçüncü sırada 4.288 mevlit merasimi vardır. Diğer faaliyetler ise sırasıyla, 1.393 anma programı, 836 TV ve radyo programı, 825 konferans, 374 yarışma ve 227 panel olarak yer almaktadır.

2- 18 Mart Şehitler Günü 18 Mart Şehitler Günü münasebetiyle “250 bin şehide 250 bin hatim” kampanyası düzenlenerek ülke genelinde okunması sağlanmıştır. Şehitlik resmi töreninde Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in duası ve akşamında Çanakkale Şehitler Camii’nde mevlit programı icra edilmiş ve okunan hatimlerin duası yapılmıştır.

Ayrıca il ve ilçe müftülükleri tarafından 18 Mart münasebeti ile icra edilen faaliyetlerde ilk sırayı 166.448 sayı ile hatim okunması almaktadır. İkinci sırada ise25.113 sayı ile vaaz vardır. Üçüncü sırada 8.063 sayı ile mevlit merasimi, dördüncü sırada ise 4.856 sayı ile şehit ve gazi yakını ziyaretleri vardır. Diğer faaliyetler ise sırasıyla, 1.358 sayı ile şehitlik ziyareti, yardımda bulunulan şehit ve gazi yakını 648, konferanslar 460, TV ve Radyo Programı 231, yarışmalar 219, Çanakkale gezisi 186, panel 47 olarak gerçekleşmiştir.

3- 19 Eylül Gaziler Günü Müftülüklerimiz tarafından 19 Eylül Gaziler Günü’ne yapılan faaliyetlerde ilk olarak 23.177 adet ile vaaz dikkat çekmektedir. İkinci sırada ise 22.267 ile hatim vardır. Üçüncü sırada 4395 gazi yakını ziyareti, dördüncü sırada ise750 adet ile yardımda bulunulan gazi vardır. Diğer faaliyetler ise sırasıyla 152 sayı ile konferans, TV ve Radyo Programı 130 ve yarışmalar 27 olarak bildirilmiştir.

* Bu faaliyetlerin dışında Sarıkamış harekâtının 100. yılı olması münasebetiyle harekâtta şehit düşen Mehmetçiklerimiz için 100 bin hatmi şerif okunmuştur.

* Ramazan ayında Başkanlığımızda Şehit aileleri ve gazilere yönelik iftar programı gerçekleştirilmiştir.

* Elazığ, Kırıkkale ve Sinop’ta Başkanlığımızdan katılım ile ayrıca il ve ilçe müftülüklerimiz tarafından 29 merkezde Şehit yakınları ve gazilere yönelik iftar programları düzenlenmiştir.

K- SANATSAL FAALİYETLERİN SERGİLENMESİ

İl ve ilçe müftülüklerimizde görevli olan ve sanatsal çalışmalarla ilgilenen personelimizin eserleri Camiler ve Din Görevlileri Haftası (13-19 Ekim) münasebetiyle sergilenmiştir.

Müftülüklerimize gönderilen bir yazı ile eserlerin Başkanlığa ulaştırılması sağlanmış ve oluşturulan komisyon marifeti ile sergilenecek eserler belirlenmiştir.

132 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

13 Ekim Pazartesi günü Kocatepe Cami Fuar alanında Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ tarafından açılan sergide 59 personelimize ait tezhip, ebru, hat, yağlı boya, filografi, kaligrafi, ahşap yakma, çini, maket gibi alanlarda toplam 125 eser, 13-15 Ekim tarihleri arasında Kocatepe Fuar alanında sanatseverlerin beğenisine sunulmuştur. 16-17 Ekim tarihlerinde ise Ahmed Hamdi Akseki fuaye alanında teşhir edilen eserler ziyaretçilerin yoğun ilgisiyle karşılanmıştır.

133 DİN HİZMETLERİ RAPORU

L- VAKİT HESAPLAMA

Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığı bünyesinde yürütülen hizmetlerden bir diğerini ise vakit hesaplama hizmetleri oluşturmaktadır.

Vakit hesaplama hizmetleri kapsamında yapılan faaliyetler şunlardır;

1 – Namaz Vakitleri a - Takvimler aa. Başkanlık Takvimleri

2015 Yılı Başkanlık Takvimlerinin ön yüzüne konulacak olan veriler hazırlanarak Dini Yayınlar Genel Müdürlüğüne gönderilmiştir. Söz konusu veriler şunlardır:

* Günlük namaz vakitleri,

* Bölgedeki şehirler için günlük kıble saati,

* Her bölgenin ilk şehri için ay doğuş-batış vakti,

* Her Kamerî ayın İçtima ve Ru’yet tarih, saat ve yerleri,

* Bölgedeki şehirler için Ramazan ve Kurban Bayram namaz vakti,

* Rumi, miladi ve hicri tarihlerin birbirlerine tekabülleri ile Hızır-Kasım günleri

2015 yılı için 37 yurt içi 18 yurt dışı olmak üzere 55 bölge ve 1245 şehri içeren takvim yayımlanmıştır.

134 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

ab. Diğer Takvimler ve İmsakiyeler

Takvim çıkaran kamu kurumu ve özel kuruluşlara telif ücreti karşılığında namaz vakitleri ve imsakiyeler hazırlanmaktadır. Bu kapsamda bu yıl 25.562,01 TL gelir elde edilmiştir.

b. Avrasya Ülkeleri ve Türkiye Namaz Vakitleri Arasındaki Farkların Giderilmesi Projesi

Başkanlığımızca hazırlanan namaz vakitleri ile bazı Avrasya ülkelerinin dini idareleri tarafından tespit edilen namaz vakitleri arasındaki farklılıkların giderilmesi veya en aza indirilmesi amacıyla çalışma başlatılmıştır.

Avrasya ülkelerindeki dini idarelerin namaz vakitlerini belirlemede kullandıkları dini ve astronomik kriterlerle ilgili bilgilerin ve uygulamaların tespiti amacıyla bu ülkelerdeki Din Hizmetleri Müşavir ve Ataşeliklerine bir form gönderilmiş ve yerel yetkililerin görüşleri doğrultusunda doldurularak gönderilmesi istenmiştir.

Balkanlardan ve Avrasya Ülkelerinden gelen bilgiler üzerinde çalışma yapmak üzere görevlendirilen Din İşleri Yüksek Kurul Uzmanları ile Astronomlar tarafından bir rapor hazırlanmıştır. Buna göre gerek Balkan ülkeleri gerekse Avrasya ülkeleriyle dinî gün ve vakit birlikteliğinin sağlanmasında önemli problemler bulunduğu görülmüştür. Bu problemlerin giderilmesi için uzun vadeli çalışmaların yapılmasına karar verilmiştir.

2- Kamerî Ay Başları

1978’de toplanan Ru’yet-i Hilal Konferansı’nda alınan kararlar doğrultusunda Kamerî ay başlarının hesapları yapılmaktadır. Bu bağlamda 2014 yılında şu hesaplamalar yapılmıştır: a- 2016 – 2022 Yılları Kamerî Ay Başları: Miladi 2016-2022 / Hicri 1437-1444 yıllarına ait kameri ay başlarının içtima ve ru’yet saatlerini gösterir hesap ve haritalar kitap halinde düzenlenerek basılmıştır. Kitap il Müftülüklerine, Müşavirliklere, Ataşeliklere, İslam Konferansı Örgütüne üye bütün İslam ülkelerine gönderilmiştir.

Aynı zamanda 2016-2022 yıllarına ait Dinî Günler listeleri ile resmî tatilleri gösterir listeler hazırlanıp Başkanlığın web sayfasında 02.04.2014 tarihinden itibaren yayınlanmaya başlamıştır.

b- 2014 Yılı Ramazan, Şevval ve Zilhicce Hilal Gözlemleri:

b.a Gözlemler Öncesi Eğitim

Ramazan ayının başlangıcı ve Bayram günlerinin tespiti konusunda kamuoyunun aydınlatılması açısından Kameri aybaşları hesaplarının gözlem yolu ile tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple 2011, 2012 ve 2013 yıllarında bazı Müftülüklerimiz tarafından hilal gözlemleri yapılmıştır. Gözlemlerin daha bilimsel ve hassas yapılması amacıyla coğrafi konumlarına göre tespit edilen 23 ilden müftülüklerin uygun gördüğü 23 kişiye 31 Mayıs 2014 tarihinde eğitim verilmiştir. Saat 14:00’da başlayan eğitimde ilk olarak Başkanlığımız Astronomları ve Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı tarafından teorik, ardından da Beynam ormanına gidilerek uygulamalı eğitim yapılmıştır.

135 DİN HİZMETLERİ RAPORU

b.b Ramazan Hilali Gözlem Faaliyetleri:

Ru’yet-i Hilal Konferans Kararları gereği yapılan hesaplara göre hilalin ilk defa görüleceği yeri gösteren haritalar çizilerek kameri ayların ilk günlerinin tarihleri ilan edilmektedir. Haritaların üzerindeki tarih ve saatler Greenwich’e göre hesaplanmıştır. Kırmızı çizgilerin dışında kalan yerlerde hilali görmek o gün için mümkün değildir. Buralarda hilal ancak ertesi günü görülebilir. Hilalin ilk defa görülebileceği yerler iki kırmızı çizginin arasındaki sarı renk ile gösterilmiştir.

2014 yılı Ramazan ayı için hazırlanmış olan haritaya göre (Harita-1) Ramazan hilali ilk defa 27.06.2014 tarihinde Greenwich saatiyle 21:45’de Güney Amerika Kıtasının doğusundan, Türkiye’den ise ertesi gün yani 28.06.2014 tarihinden itibaren görülmüştür.

136 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

b.c Şevval Hilali Gözlem Faaliyetleri:

2014 yılı Şevval Ayı için hazırlanmış olan haritaya (Harita-2) göre Şevval hilali ilk defa 27.07.2014 tarihinde Greenwich saatiyle 12:51’de Avustralya Kıtasının batısından, Türkiye’den ise ertesi gün 28.07.2014 tarihinden itibaren görülmüştür.

b.d Zilhicce Hilali Gözlem Faaliyetleri 2014 yılı Zilhicce ayı için hazırlanmış olan haritaya (Harita-3) göre Zilhicce hilali ilk defa 24.09.2014 tarihinde Greenwich saatiyle 23:16’da Güney Amerika Kıtasının doğusunda Atlas Okyanusundan itibaren görülmeye başlanmıştır. Türkiye’den ise ertesi gün 25.09.2014 tarihinden itibaren görülmüştür.

Ankara Müftülüğü personelinin yanı sıra 25.09.2014 tarihinde Başkanlığımız Astronomları ile Kurul Uzmanı Dr. Mustafa Bülent Dadaş’dan müteşekkil bir gözlem heyeti Bala Beynam Ormanlarına giderek Zilhicce Hilal gözlemi yapmıştır. 25.09.2014 tarihinde Bala Beynam ormanlarında dürbünle hilal görülmüştür.

3- Kıble Açı ve Saatleri Talep olduğu müddetçe Ankara sınırları içerisinde bulunan cami ve mescitlerin kıbleleri vatandaşların müracaatlarına göre yıl boyunca yerinde tespit edilmiştir.

4 - Web Hizmetleri Başkanlığın web sayfasında, görev alanları ile ilgili sekiz ayrı başlık altında yaklaşık 40 konuda oluşturulan Bilgi Bankası halkımızın hizmetine sunulmaktadır. Web sayfamızda bulunmayan bilgiler de talepler doğrultusunda e-mail ile ilgililere ulaştırılmaktadır.

137 DİN HİZMETLERİ RAPORU

İnternete Konulan Bilgiler:

1- İbadet Vakitleri 2- Tarih Dönüşümleri (1900-2015) 3- Saatler 4- Kıble 5- Ru’yet Çalışmaları 6- Dini Günler (1900-2015)

7- Resmi Tatil Günleri (2009-2015)

8- Kanunlar

Bilgi bankamızdaki şehir sayısı 1998 yılında; 40 ülke 332 şehir ile başlamış ve 2014 yılında 204 ülke 8136 şehre çıkarılmıştır. 2014 yılına ait 54 adet şehrin 12 aylık hilal gözlem değerleri şema, harita ve teknik açıklamaları ile 365 günlük ay evreleri ile hicri tarihi gösterir veri tabanı yayınlanmıştır.

5- Astronomik Gözlem Projesi, Ufuk Aydınlanma Vakitlerinin Gözlem Yoluyla Belirlenmesi: Başkanlığımız takvimlerindeki yatsı ve imsak vakti kriterlerinin gözlemsel yolla doğruluğunun test edilmesi için Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü ile ortak çalışmaya başlanmıştır. Bu gözlem çalışmalarında A.Ü.F.F. öğretim üyesi Prof. Dr. Sacit ÖZDEMİR başkanlığında gözlem ekibi kurularak 24-30 Mayıs 2014 tarihleri arasında Mardin İli Mazıdağı ilçesinde gözlemler yapılmıştır. Bu gözlem ekibi Selahattin YILMAZ (Yeşilli İlçesi Müftüsü), Üzeyir ÖZTÜRK (Dinİşleri Yüksek Kurulu Uzman Yardımcısı), İlhami AŞIKKAYA (Astronom), Gürhan EREN (Astronom), Mardin Müftülüğünde görevli 6 kişilik din görevlilerinden oluşmuştur. Gözlemler, çıplak gözle ve fotometrik olmak üzere iki yöntemle yapılmıştır.

6- Yurt Dışı Namaz Vakitleri ile İlgili Toplantılar 18.11.2014 tarihinde Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Dr. Ekrem Keleş başkanlığında yapılan toplantıda Başkanlığımızın kriterlerine göre hesaplanmış namaz vakitlerinin yatsı ve imsak vakitleri ile yurt dışında çeşitli kuruluşlarca hazırlanan imsak ve yatsı vakitleri kıyaslanmıştır. 29.12.2014 tarihinde ise Din İşleri Yüksek Kurulu toplantı salonunda Almanya’dan katılan sivil toplum örgütleri temsilcileri ile Kurul üye, uzman ve astronomların yaptığı toplantı sonucunda tavsiye kararları alınmıştır.

M- DİĞER ÇALIŞMALAR

a) Ülkemizin en önemli sorunlardan biri olan trafik güvenliği konusunda bilinçli nesiller yetiştirerek trafik güvenliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan “Trafik Dedektifleri Projesi”ne Başkanlığımız adına katkı sağlanmıştır. Başkanlığımızın yanısıra İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü), Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Polis Eşleri Kaynaşma Yardımlaşma Derneği, Uluslararası Polis Birliği Türkiye Başkanlığı ve OPET tarafından imzalanarak yürürlüğe giren protokol çerçevesinde 2014 yaz dönemi Kur’an kurslarında 112.625 öğrenciye eğitim verilmiştir.

138 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014 b) Soma ve Ermenek’te meydana gelen elim kazalar sonrasında vatandaşlarımızın hüzünlerini paylaşmak ve dini vazifelerin usulünce yerine getirilmesini sağlamak amacı ile ekipler oluşturularak bölgeye gönderilmiştir. Ayrıca Ramazan ayı vesilesi ile Soma’da Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ’in katılımı ile şehit ailelerine yönelik iftar programı düzenlenmiştir. c) 2014 Camiler Haftası vesilesi ile kampüsünde cami bulunan bazı üniversitelerde yazarların katılımı ile “Cami-Gençlik Buluşması” düzenlenmiştir. Bu bağlamda Ahmet TAŞGETİREN Konya’da, İsmail KILIÇARSLAN Kocaeli’nde, Mim Kemal ÖKE Sakarya’da, Yusuf KAPLAN Malatya’da ve Prof. Dr. Mehmet Emin AY Eskişehir’de üniversite camilerinde gençler ile buluşmuşlardır.

139 DİN HİZMETLERİ RAPORU DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

V. BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

141

DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

A- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Genel Müdürlüğümüzce 2014 yılında gerçekleştirilen din hizmetlerine genel olarak bakıldığında, personel, bütçe, mevzuat ve faaliyet açısından her geçen yıl daha ileri seviyelere ulaşıldığı görülmektedir.

Bu bağlamda, yüzyüze vaaz projesinin sonuçları- raporumuza yansımıştır. Vaizlerimize ilaveten önemli ölçüde cami görevlisi (imam-hatip) kendi camisinde vaaz yapmaya başlamıştır. Ancak imam- hatiplerin tamamı göz önüne alındığında bu çalışmanın önümüzdeki yıllarda da sürdürülmesinin gerekli olduğu görülmektedir. 2011 yılından 2014 yılına kadar 26152 personel yüzyüze vaaz eğitimi almıştır. Bu amaçla 2015 yılı içinde de formatör vaiz seminerlerine devam edilmesi ve müftülüklerce formatör vaizler marifetiyle imam-hatiplere yönelik olarak düzenlenen yüz yüze vaaz seminerlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Hutbe hizmetlerinde de Başkanlığımızın rehberliğinde il irşat kurullarınca daha nitelikli hutbeler hazırlanması sürecine girilmiştir. Zaman zaman merkezden gönderilen hutbeler yanında mahallinde hutbe hazırlayan görevlilerin daha etkili ve nitelikli hutbe yazabilmelerine yönelik olarak “Hutbe Okulu Eğitim Programı” İstanbul’da düzenlenmiştir. Gelecek yıl içerisinde ise belirlenen diğer illerde düzenlenecektir. Kutlu doğum haftası etkinlikleri toplumun tamamını kapsayacak tarzda gelişmektedir. Bu alanda yapılan ve oldukça yaygınlık kazanan faaliyetlerin zaman zaman Başkanlığımız insiyatifinden çıkma riski belirmektedir. Bunu önlemek amacıyla, kutlu doğum etkinliği düzenleyen, resmi ve sivil kurumlara yönelik rehberlik faaliyetleri artırılmıştır. Değişen ve gelişen toplumsal hayatla birlikte camilerde icra edilen bir çok faaliyetin müstakil mekânları teşekkül etmiş, camiler yoğunluklu olarak ibadet ve irşat hizmetleriyle birlikte yeni fonksiyonlar üstlenmeye başlamışlardır.

Din hizmetinin önemli bir alanını oluşturan camilerin gün boyunca açık tutulması ve cami çalışma programı uygulanması kapsamında 2013 yılında başlatılan çalışma, 2014 yılı içerinde gerçekleştirilen faaliyetlerle gündemde tutulmuş ve farkındalık oluşturulmaya çalışılmıştır. 2014 yılı sonu itibariyle camilerin %79‘unun gün boyunca açık tutuluyor olması, uygulamada önemli bir gelişme kaydedildiğini göstermekle birlikte uygulamanın öneminin yeterince kavranmadığı, uygulanabilirliği konusunda önyargıların bulunduğu müşahede edilmektedir. Hala cami görevlilerinin % 68’inin cami çalışma programını uygulamaya başlamamaları, uygulamaya başlayanların da beklenenden az faaliyet gerçekleştiriyor olmaları konunun sürekli gündemde tutulması için toplantı ve seminerler düzenlemesi gerektiğini göstermektedir. Bununla birlikte 2014 yılında gerçekleştirilen derslerin sayısında % 100’e ulaşan bir artış görülmesi memnuniyet vericidir.

143 DİN HİZMETLERİ RAPORU

2014 yılı Ramazan ayı için belirlenen “Hiç Kimse Kimsesiz Kalmasın Bu Ramazan ve Her Zaman” teması çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetlerin toplumda önemli bir yankı meydana getirdiği izlenmiştir. Özellikle tema kapsamında hazırlanan “Modern Yalnızlar, Mülteciler, Sokak Çocukları, Yaşlılar ve Yetimler” konulu kamu spotları, görsel medya aracılığı ile geniş halk kitlelerinde yardımlaşma ve dayanışma ahlakı ve hukukunun gelişmesi noktasında tesirli olmuştur.

Camiler ve Din Görevlileri Haftası “Cami ve Gençlik” teması çerçevesinde 13-19 Ekim tarihleri arasında düzenlenen çeşitli faaliyetlerle Başkanlığımız, il/ilçe müftülükleri ile müşavirlik ve ataşeliklerimiz tarafından coşkulu bir şekilde kutlanmıştır. Gençlerin camiye olan ilgilerini artırmak ve kalıcı hale getirmek için önemli bir fırsata dönüşen söz konusu tema çerçevesindeki çalışma ve etkinliklerin haftayla sınırlı tutulmayarak ilerleyen zaman dilimlerinde de devam ettirilmesi önem arz etmektedir.

Camilerin manevi bağlamda imarına ve cemaatin güncel hayatta manevi duygularını diri tutmasına katkı sağlanmak amacıyla uygulamaya konulan sabah namazı buluşmalarının sayısal verileri incelendiğinde bu programların sayısında artış sağlandığı görülmekte ve cemaatin bu programlara gösterdiği teveccüh uygulamanın devamlılığının sağlanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Hadis dersleri ile ilgili çalışmalarda geçen yıla oranla bir artış yaşandığı memnuniyetle müşahede edilirken vaiz ve üzeri unvanlarda görev yapan personelimizin sayıları dikkate alındığında henüz istenilen seviyeye ulaşılamadığı görülmektedir.

Kadınların cami hizmetlerinden istifade etmelerine yönelik olarak 2014 yılında da çalışmalar sürdürülmüştür. Konu ile ilgili çalışmaların sürekli gündemde tutulması, gerek mevcut camilerde gerekse yeni inşa edilecek camilerde söz konusu mekânların ihmal edilmemesi noktasında personelimizin ilgi ve teşviklerinin devam etmesi gerekmektedir.

Cami görevlilerinin mesleki yeterliklerinin artırılması, din hizmeti sunumunda daha aktif rol üstlenmeleri Başkanlığımızın önemli stratejik hedeflerinden birisidir. Bu kapsamda merkezi ezan sisteminin kademeli olarak kaldırılması çalışmaları 2014 yılı içerisinde de devam etmiş, düzenlenen ezanı güzel okuma kursları ile personelin yeterlikleri artırılarak kendi camilerinde ezan okumaları sağlanmıştır. Söz konusu kurslara katılım oranının giderek artıyor olması bu alandaki problemlerin çözümüne önemli katkılar sunmaktadır. Diğer yandan Tecrübe Paylaşımı Toplantıları adı altında gerçekleştirilen çalışmalardan son derece olumlu geri dönüşümleri alınmakta ve uygulamanın önümüzdeki yıllarda da devam etmesi planlanmaktadır.

Seyahat eden ve alışveriş yapan vatandaşlarımızın temiz ve düzenli bir ortamda ibadetlerini huzur içerisinde yapmalarına yönelik müftülüklerimizce yapılan çalışmaların daha da artması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Çünkü vatandaşlarımızın seyahat etme imkanlarının artması, ulaşım sektöründe sağlanan gelişmeler ve alışveriş merkezlerinin sosyal hayattaki yadsınamaz yeri Başkanlığımızın, insanların din hizmeti sunumuna ihtiyaç duydukları noktalarda, hizmet üretmesini zorunlu kılmaktadır. Mezkur mekanlardaki cami ve mescitlerin iyileştirilmesi noktasında yıl içerisinde gerçekleştirilen çalışma ve teşviklerin önümüzdeki yıllarda da artarak sürdürülmesi gereklilik arz etmektedir.

Başkanlığımızın yurt genelinde hizmet ulaştırdığı insan sayısını artırma hedefine uygun olarak aileye ve aile bireylerine yönelik çalışmaların her geçen gün ivme kazandığı ve daha geniş bir kitleye ulaşıldığı görülmektedir. Özellikle gençlere yönelik faaliyetlerin artırılması ve çeşitlendirilmesine ihtiyaç hissedilmektedir.

144 DİN HİZMETLERİ RAPORU 2014

Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarının işleyiş ve hizmet alanına yönelik faaliyet çeşitliliği anlamında, kurumsal kimlik kazanma açısından yol kat ettiği aşikârdır. Bürolarda temel hizmet alanı aile ve aile bireylerine yönelik dinî danışmanlık ve rehberlik olan personel istihdamının ivedilikle gerçekleştirilmesi, büro personeline yönelik hizmet içi eğitim sürelerinin artırılması veya staj benzeri bir uygulamadan sonra personelin bürolarda istihdam edilmesi hizmet kalitesini ve verimliliğini artırma açısından elzemdir. DHYS sistemine soru girişleri konusunda personel hassasiyetinin artırılması hizmet çeşitliliği ve sorun alanlarına yönelik proje geliştirilmesini destekleyecektir. Bürolardan hizmet alan kitle sayısının artışı alt büroların aktive edilmesiyle doğru orantılıdır. Hem merkez büroların hem alt büroların motivasyonunun sağlanması ve ekonomik açıdan desteklenmesi hizmetin ivme kazanmasına olumlu katkı sağlayacaktır.

Kurumsal birlikteliği sağlamak amacıyla ADRB’ler için logo ve tanıtım broşürü hazırlanması; danışanlara dağıtılmak üzere evlilik ve aile ile ilgili kitapçıklar yazılması 2015 yılı hedefleri arasındadır.

Her geçen gün daha fazla ihtiyaç hissedilen Manevi Sosyal Hizmet çalışmalarının ivme kazandığı görülmektedir. Din görevlilerinin bu son derece çeşitli, özel nitelik ve bilgi gerektiren alana yönlendirilmesi ve başarılı hizmet vermelerinin sağlanması öncelikli olarak donanımlarının artırılmasıyla mümkün görülmektedir. Bu nedenle hizmet içi eğitimlerin süre ve içerik bakımından genişletilmesi elzemdir. Üniversiteler ile işbirliği yapılarak sosyal hizmet alanında din görevlilerine yönelik sertifika programlarının uygulanması veya ilahiyat fakültelerinin ve ihtisas merkezlerinin ders programlarına konuyla ilgili hem pratik hem uygulamalı dersler eklenmesi bu alana has çözümler olarak düşünülebilir.

2014 yılı Kurban organizasyonunda dini kurallar, sağlık ve çevre şartlarının gözetilmesinin yanı sıra, sayısal olarak önemli artış sağlandığı görülmektedir. TDV işbirliği ile gerçekleştirilen vekâletle kurban organizasyonunda ise 140.000 sayılarına ulaşılarak rekor düzeyde katılım gerçekleşmiş ve yurtiçi/ yurtdışında ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmıştır.

Cezaevi din hizmetlerinde tarihinin zirve noktasına ulaşılarak 2014 yılı içerisinde 800’ü aşkın personel ile faaliyet yürütülmüştür. Buna doğru orantılı olarak 40.000’e yakın farklı etkinlik, Ramazan Ayı ev Camiler Haftası programları, bütün personelin eğitime alınması, cezaevi müfredatı hakkında bir çalıştay ve alana yönelik bir kitap basılması göze çarpan hizmetlerdir.

Huzurevlerinde önceki yıllarda olduğu gibi yine gerekli faaliyetler yürütülmüştür.

Mültecilere yönelik Başkanlığımız, TDV ve müftülükler aracılığı ile yapılan hizmetler raporda ayrıntılı şekilde yer almıştır. Bu alanda önemli hizmetler yapılmış olmakla birlikte mülteci sayısındaki artış ve sosyal alanlardaki ihtiyacın daha çok sistematik ve kuşatıcı çalışmaları zorunlu kıldığı görülmektedir.

Engellilere yönelik fiziki ve eğitsel çalışmaların yanı sıra irşat hizmetleri de götürülmektedir. Bu verilere dair ayrıntılı Sağlık kuruluşlarında manevi destek hizmetleri noktasında 2014 yılı adeta zemin oluşturmuştur. Önümüzde ki yıl içerisinde bu alanda önemli gelişmeler olacağını söylemek mümkündür.

Bir başka önemli hizmet alanımız madde bağımlığıdır. Toplumu ve özellikle genç nesilleri tehdit eden bu hastalığa karşı bütün kurum, kuruluş ve STK’lar tarafından başlatılan mücadeleye Başkanlığımız da aktif olarak katılmaktadır.

145 DİN HİZMETLERİ RAPORU

Dini ve milli hislerin canlı tutulması ve sahip olduğumuz değerlerin genç kuşaklara aktarılmasında önemli katkılar sağlayan 12 Mart, 18 Mart ve 19 Eylül gibi özel günlerde yapılan faaliyetler raporda ayrıntılı olarak yer almıştır.

Müslümanların günlük ihtiyaçlar arasında olan ayrıca son yıllarda popüler tartışma konuları arasına giren ve geniş kesimlerce takip edilen namaz/oruç vakitleri, bayramların başlangıç günleri gibi konuları da içinde barındıran vakit hesaplama faaliyetleri 2014 raporunda önemli bir yer tutmaktadır. Bu alanda yapılan ulusal ve uluslararası çalışmalar, yayın, eğitim ve teknik hizmetler önem arz etmektedir.

146