Muzealnictwo 52 Cz 1.Indd
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Z zagranicy Aleksandra Magdalena Dittwald KANADYJSKA GALERIA NARODOWA ASPEKTY DIGITALIZACJI MUZEUM anadyjska Galeria Narodowa (National Galle- Muzeum Kanady (The Virtual Museum of Canada) ry of Canada) jest jednym z czterech muze- w skrócie VMC, łączącego wszystkie muzea kanadyj- ów narodowych Kanady. Pozostałe trzy to: skie we wspólną informatyczną sieć. Kanadyjskie Muzeum Cywilizacji (Canadian Museum of Civilization), Kanadyjskie Muzeum Przy- Historia muzeum rodnicze (Canadian Museum of Nature) oraz Naro- dowe Muzeum Nauki i Techniki (National Museum Kanadyjska Galeria Narodowa została powołana do of Science and Technology)1. Wszystkie wymienione życia w 1880 r. przez Johna Campbella, ówczesnego muzea znajdują się w Ottawie, stolicy Kanady. Galeria Gubernatora Generalnego Kanady. Celem nowo powo- Narodowa posiada prestiżową lokalizację – usytuowa- łanej instytucji było popularyzowanie różnorodnych na jest nad brzegiem rzeki Ottawy, w bliskim sąsiedz- dziedzin sztuki kanadyjskiej, w szczególności malar- twie Parlamentu, katedry Notre-Dame i centrum han- stwa, rzeźby, rękodzieła artystycznego, grafiki i rysun- dlowego miasta. ku. Pierwszą kolekcję muzeum stanowiły prace dyplo- Galeria Narodowa jest tradycyjnym muzeum sztuk mowe studentów Królewskiej Kanadyjskiej Akademii pięknych posiadającym największą i najbardziej Sztuk Pięknych (Royal Canadian Academy of Arts), wszechstronną na świecie kolekcję dawnej i współ- oraz sporadyczne darowizny i zakupy3. czesnej sztuki kanadyjskiej. Istotną jej część stano- Galeria Narodowa od pierwszych lat swego istnie- wią dzieła Inuitów – rdzennych mieszkańców Kana- nia zmagała się z problemami lokalowymi, a jej kolek- dy. W kolekcji muzeum znajdują się również bogate cje wielokrotnie przenoszono do różnych budynków, zbiory sztuki europejskiej, amerykańskiej i azjatyckiej. należących do instytucji rządowych. W 1912 r. gale- Muzeum posiada ponad 45 tys. artefaktów, z czego ria otrzymała do dyspozycji trzy piętra w nowo wybu- dużą część stanowią rysunki, grafiki oraz fotografie. dowanym budynku Victoria Memorial Museum4. Pierwsze próby stworzenia komputerowej inwen- W tym samym roku dyrektorem galerii został miano- taryzacji zbiorów muzeum podjęło już w latach 70., wany jej ówczesny kurator Eric Brown. Dzięki niemu jednakże dopiero pod koniec lat 80. ścisła współpraca galeria, w której pełnił powierzoną mu funkcję przez z rządową Siecią Informacyjną Kanadyjskiego Dzie- 27 lat, z magazynu prac dyplomowych studentów aka- dzictwa Narodowego (Canadian Heritage Information demii stała się jednym z ciekawszych muzeów sztuki Network) w skrócie CHIN, zaowocowała ustaleniem Ameryki Północnej. W czasie jego kadencji muzeum standardów baz danych i udostępnieniem on-line czę- zakupiło liczne prace kanadyjskich artystów z Grupy ści kolekcji. Siedmiu oraz Toma Thomsona i Emily Carr5. Muzeum Obecnie strona internetowa Galerii Narodowej nie także aktywnie promowało sztukę kanadyjską na świe- tylko umożliwia oglądanie zbiorów on-line, lecz także cie, organizując między innymi wystawy w Jeu de Pau- udostępnia interaktywne wystawy, wideoprezentacje, me w Paryżu (1927) oraz w Tate Gallery w Londynie materiały edukacyjne i podkasty2. Galeria Narodowa (1938)6. jest jednym z głównych kontrybutorów Wirtualnego Kolekcja Kanadyjskiej Galerii Narodowej stale rosła 274 MUZEALNICTWO Z zagranicy 1. Główna fasada Kanadyjskiej Galerii Narodowej, arch. Moshe Safdie, 1988 1. Main facade of National Gallery of Canada, arch. Moshe Safdie, 1988 i na początku lat 50. muzeum po raz trzeci ogłosiło dr Jean Sutherland Boggs, pierwszej kobiety pełniącej konkurs architektoniczny na nowy budynek, jednakże tę zaszczytną funkcję. z braku funduszy i tym razem nie doszło do realizacji W 1980 r. Kanadyjska Galeria Narodowa obcho- projektu7. Duże sumy pieniędzy z budżetu państwa dziła 100-lecie swojego istnienia i nadal nie posiada- wyasygnowane zostały na zakupy znanych dzieł sztu- ła własnego, reprezentacyjnego gmachu muzealnego. ki – między innymi na obrazy Rembrandta i Memlin- Ponadto w tymczasowo zajmowanym budynku biuro- ga z kolekcji księcia Lichtensteinu8. W 1960 r. galeria wym pojawiły się problemy z izolacją termiczną, które przeniosła wszystkie zbiory do nowego 7-piętrowego spowodowały zagrożenie dla cennych dzieł sztuki10. budynku rządowego (Lorne Building), zaprojektowa- Potrzeba nowej siedziby Galerii Narodowej była już nie nego jako obiekt biurowy i tymczasowo przystosowa- tylko sprawą prestiżową rządu kanadyjskiego, ale także nego do potrzeb muzeum. Galeria Narodowa uzyskała koniecznością ochrony unikalnej i cennej kolekcji. trzykrotnie większą przestrzeń wystawienniczą oraz własną salę konferencyjną, bibliotekę i pracownie kon- Budynek Kanadyjskiej Galerii Narodowej serwatorskie. Jedną z ciekawszych ekspozycji Kanadyjskiej Galerii W 1982 r. premier Kanady Pierre Trudeau powołał Narodowej w latach 60. była wystawa „Skarby z Pol- Kanadyjską Korporację Budowy Muzeów (Canadian ski” zorganizowana w 1967 r. z okazji 1000-lecia pań- Museums Construction Corporation), której zada- stwa polskiego, we współpracy z Muzeum Narodowym niem było wzniesienie dwóch muzeów: Kanadyjskiego w Krakowie, Muzeum Narodowym w Warszawie oraz Muzeum Cywilizacji oraz Kanadyjskiej Galerii Narodo- Zamkiem Królewskim na Wawelu9. wej. Ponadto ustalił budżet w wysokości 185 mln dola- W 2. poł. lat 60. Galeria Narodowa rozpoczęła pro- rów, zaplanował długość trwania prac na pięć lat oraz gramowe kolekcjonowanie fotografii artystycznej oraz wyznaczył osobę odpowiedzialną za realizację projek- współczesnej sztuki amerykańskiej. Była to niewąt- tu, dr Jean Sutherland Boggs, byłą dyrektor Galerii pliwie zasługa nowo powołanej dyrektor muzeum – Narodowej11. MUZEALNICTWO 275 Z zagranicy na stałe galerie i tymczasowe ekspozycje13. Wiel- kość muzeum zaplanowano tak, aby uniknąć konieczności rozbudowy przez następne 30 lat. Charakterystycznym elementem projektu Moshe Safdiego jest wysoki (43 m), przeszklo- ny hall oraz długa (85 m), również przeszklona promenada z granitową kolumnadą. Konstruk- cja Hallu Głównego muzeum została wykonana ze stali i szkła, a jego architektura nawiązuje do neogotyckiej biblioteki parlamentu, znajdującej się w niedalekim sąsiedztwie. W górnej części konstrukcji podwieszane są panele-żagle z bia- łej tkaniny, mające znaczenie zarówno funkcjo- nalne, jak i dekoracyjne. Hall Główny stanowi reprezentacyjne i ceremonialne miejsce publicz- ne muzeum. Cześć jego powierzchni zajmuje restauracja z widokiem na budynki parlamentu i rzekę Ottawę. Główne wejście do muzeum ma charakter szklanego pawilonu, znajduje się w pobliżu kate- dry i pasażu handlowego. Jest dobrze widoczne i łatwo dostępne zarówno od strony ulicy, jak i terenów spacerowych. Długa, przeszklona, łagodnie wznosząca się promenada łączy ze sobą wejście do muzeum i Hall Główny, z którego z kolei prostopadły do promenady korytarz pro- wadzi do Rotundy. Komunikacja wewnętrzna muzeum ma prosty i logiczny układ. Wszystkie galerie muzealne i tymczasowe wystawy dostęp- ne są z Hallu Głównego lub Rotundy. Sześć głównych galerii muzeum usytuowano na trzech poziomach budynku. Wystrój wnętrz 2. Monumentalna rzeźba przedstawiającą pająka Louise Bourgeois, galerii został dostosowany do różnego typu Maman,1999 r. (odlew z brązu 2003 r.) kolekcji. Poszczególne galerie różnią się kolora- 2. Monumental sculpture of a spider, Louise Bourgeois, Maman, 1999, (bron- mi ścian, rodzajem użytego drewna podłogowe- ze cast 2003) go oraz kształtem sufitów – galerie ze sztuką tra- dycyjną posiadają sufity kolebkowe, natomiast Do zamkniętego konkursu na projekt muzeum ze sztuką nowoczesną – płaskie. Wewnątrz galerii zostało zaproszonych sześć firm architektonicznych, usytuowane zostały dwa dziedzińce pokryte szklanym spośród których komisja wybrała koncepcję kanadyj- dachem – jeden z płytką sadzawką, drugi z ogrodem skiego architekta Moshe Safdiego. Był to wybór kon- z drzewami i kwiatami. Tworzą one dodatkową prze- trowersyjny i ryzykowny, gdyż Safdie w owym czasie strzeń publiczną i pozwalają zwiedzającym na chwilę znany był jedynie z eksperymentalnego osiedla miesz- odpoczynku i relaksu. kaniowego Habitat, zaprojektowanego na Expo’67 Jednym z wymagań, jakie postawili architektowi w Montrealu i nie miał na swoim koncie ani jednego przedstawiciele muzeum było wykorzystanie rozproszo- zrealizowanego budynku muzealnego12. nego światła dziennego do oświetlenia sal muzealnych Nowy postmodernistyczny gmach Galerii Naro- znajdujących się zarówno na wyższej, jak i na niższej dowej został uroczyście otwarty w maju 1988 r. kondygnacji. Moshe Safdie we współpracy z Paulem przez ówczesną Gubernator Generalną Kanady Jean- Maranzem, specjalistą do spraw światła w architektu- ne Sauvé. Całkowity koszt projektu osiągnął kwotę rze, zaprojektował system górnego oświetlenia natu- 123 mln dolarów. Powierzchnia nowego obiektu wyno- ralnego galerii za pomocą świetlików dachowych. Do siła 53 265 m², z czego 12 400 m² przeznaczone było niższych kondygnacji światło dzienne doprowadzane 276 MUZEALNICTWO Z zagranicy jest przez głębokie na 7,5 m „kominy świetlne”, pokry- te lustrzaną powierzchnią14. Dzięki temu oryginalnemu rozwiązaniu sale muzealne mają optymalne warunki do oglądania dzieł sztuki, a zapotrzebowanie na sztuczne oświetlenie zostało w dużym stopniu zredukowane. Budynek muzealny posiada także własną biblio- tekę, archiwum, salę konferencyjną na 400 miejsc, sale wykładowe, księgarnię, sklep i trzy restauracje. Pomieszczenia administracyjne, pracownie konserwa- torskie i magazyny znajdują się w oddzielnym skrzydle. Są