wodnego w Grucznie. Obecnie młyn ten stanowi siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Wisły. Ustanowiony w 1999 roku rezerwat przyrody Ostnicowe parowy Gruczna ma za (Tabela 3). Głównym zakładem, który w istotny sposób wpływa na jakość wody na badanym REKULTYWACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Do dopływów prawostronnych Wisły zalicza się rzekę Frybę (zwaną także Browiną), która zadanie chronić zbiorowiska roślinności stepowej porastające pociętymi jarami zbocze doliny obszarze jest dawny Zakład Celulozy i Papieru, który powstał w latach 60. XX wieku (obecnie KOMENTARZ odwadnia Pojezierze Chełmińskie. Wisły. Dwa leśne rezerwaty – Ostrów Panieński oraz Łęgi na Ostrowiu Panieńskim położone nosi nazwę – Mondi Packaging Paper SA) i wytwarza papier do produkcji tektury falistej. Na obszarze objętym arkuszem mapy Świecie w dwóch miejscach prowadzona jest Sieć hydrograficzna na omawianym obszarze została w znacznym stopniu ukształtowana są na prawym brzegu Wisły w jej bezpośrednim sąsiedztwie. W obu przypadkach ich W 2012 roku na obszarze objętym arkuszem mapy badania wód powierzchniowych rekultywacja środowiska przyrodniczego metodą rolną. DO MAPY SOZOLOGICZNEJ przez człowieka. Głównym obszarem ingerencji człowieka była równina zalewowa Wisły. Prace zadaniem jest ochrona płatów lasu łęgowego reprezentującego typ łęgu wiązowo- prowadzono w 3 punktach pomiarowych: na rzece Wdzie w profilu Świecie nad Wisłą, na regulacyjne przeprowadzone pod zaborem pruskim pod koniec XIX wieku doprowadziły do jesionowego. Dodatkowo w pierwszym obiekcie rośnie m.in. pomnikowy okaz klonu polnego Wyrwie w miejscowości Wyrwa oraz na Frybie w Chełmnie (Tabela 4). Ponadto prowadzono NIEUŻYTKI W SKALI 1:50 000 zwężenia koryta rzecznego Wisły, odcięcia ramion bocznych, wzmocnienia brzegów rzeki (Rąkowski i in. 2005). pomiary jakości wody rzeki Wdy w Gródku oraz Wisły w Sartowicach, które znajdują się poza poprzez budowę opasek rzecznych (Babiński 1992, Glazik, Kubiak-Wójcicka 2005, 2014, W południowo-wschodniej części arkusza występują fragmenty dwóch sąsiadujących arkuszem mapy objętej opracowaniem, jednak w jej bliskim sąsiedztwie. Na analizowanym obszarze nie występują nieużytki naturogeniczne czy antropogeniczne. ARKUSZ N-34-85-D Kordowski i in. 2014). Odcięte ramiona rzeczne zostały przegrodzone przetamowaniami ze sobą parków krajobrazowych – Nadwiślańskiego i Chełmińskiego tworzących wspólnie od Tabela 3. Ważniejsze zrzuty ścieków. i w sposób naturalny lub sztuczny doprowadzono do ich wypełnienia, co w efekcie skutkowało 2003 roku Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Zespół ten jest OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Rodzaj Ilość [m3/d] Urządzenie Kierunek I STOPNIA JEGO DEGRADACJI Lp.* Miejscowość Zakład ŚWIECIE powstaniem starorzeczy. W wyniku przeprowadzonych prac regulacyjnych szerokość równiny jednym z największych obszarów w Polsce o takim statusie ochrony oraz największym tego ścieków aktual./max oczyszczające zrzutu zalewowej zwiększyła się przeciętnie o 162%. Równina zalewowa podzielona została na część typu w województwie kujawsko-pomorskim. Przedmiotem ochrony jest dolina Wisły, Oczyszczalnia pośrednio do mechaniczno- Stan środowiska przyrodniczego analizowanego arkusza wynika z funkcjonowania chronioną przed wylewami i na pas przykorytowy międzywala o wzmożonej dynamice wód obrzeżona krawędziami wysoczyznowym wraz z terenami przyległymi (Rąkowski i in. 2004). 1. Świecie ścieków komunalne 4044/9216 Wisły przez biologiczne sąsiadujących kilku specyficznych geoekosystemów, tj. trzech zwartych powierzchni Opracował zespół w składzie: wezbraniowych (Kubiak-Wójcicka 2012). w Świeciu BOŚ Mondi SA Tabela 2. Pomniki przyrody. wysoczyznowych, w tym dwóch fragmentów wysoczyzny świeckiej i fragmentu wysoczyzny Istotnym elementem krajobrazu jest sieć rowów melioracyjnych odwadniających Dolinę Oczyszczalnia mechaniczno- chełmińskiej, szlaku sandrowego doliny Wdy, fragmentu Doliny Dolnej Wisły oraz ośrodka Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Rafał Kot, Dolnej Wisły. Gęstość sieci rzecznej w porównaniu z pozostałym obszarem objętym arkuszem Lp.* Lokalizacja Pomnik przyrody 2. Chełmno ścieków komunalne 3000/6000 biologiczno- Wisła w Chełmnie chemiczne miejsko-przemysłowego Świecia i Chełmna. Wspomniane geokompleksy w zróżnicowany mapy jest duża. Podmokły obszar równiny zalewowej został objęty systemem melioracyjnym, 1. Gródek (Leśn. Gródek, oddział 271) dąb szypułkowy (3 szt.) Katarzyna Kubiak-Wójcicka sposób odzwierciedlają antropopresję tego obszaru. Najbardziej przekształcone obszary składający się z sieci rowów melioracyjnych, kanałów oraz urządzeń hydrotechnicznych, które 2. Leosia (Leśn. Gródek, oddział 288a) „Kamień św. Wojciecha” * numeracja zgodna z numeracją na mapie 3. Lubocheń (park dworski) lipa drobnolistna ( 2 szt.), dąb szypułkowy (6 szt.) dotyczą przemysłowego ośrodka w Świeciu oraz intensywnie eksploatowanych rolniczo regulują poziom wody. Największy kompleks melioracyjny odwadniający lewostronną część Pozostałe wody powierzchniowe rzeczne jak i jeziorne na analizowanym obszarze, nie są OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU 4. Biechówko (park wiejski) dąb szypułkowy (4 szt.) fragmentów wysoczyznowych, czemu sprzyjają stosunkowo dobre kompleksy orne przyrzecza Wisły odprowadza wodę za pomocą Kanału Głównego, który uchodzi do Wdy. Drugi objęte badaniami jakości wody, dlatego trudno określić stan ich czystości (Kubiak-Wójcicka 5. Laskowice (ul. Długa) dąb szypułkowy o wysokiej przydatności rolniczej. Pozostałe geoekosystemy, tj. szlak sandrowy doliny Wdy kompleks melioracyjny, którego sieć rowów melioracyjnych łączy się z Kanałem Głównym dąb szypułkowy (464 szt.), klon zwyczajny (20 szt.), 2015). Położenie fizycznogeograficzne 6. Laskowice (ul. Oska) i Dolina Dolnej Wisły charakteryzują się wyróżniającymi się walorami przyrodniczymi. i odprowadza nadmiar wody z równiny zalewowej na północny wschód od Chełmna, znajduje klon jawor (16 szt.) Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne opracowanym przez Tabela 4. Stan czystości badanych cieków i jezior. Obszary sandrowe porośnięte są zwartymi kompleksami lasów borowych, a dno doliny się na prawym brzegu Wisły. Obszarom tym towarzyszą wały przeciwpowodziowe, które chronią 7. Piskarki (park wiejski) głóg dwuszyjkowy Kondrackiego (2000), obszar objęty arkuszem mapy Świecie położony jest w granicach 8. Budyń (działka 283/7) grab zwyczajny (2 szt.), dąb szypułkowy (6 szt.) Rzeka lub Kategoria kształtowane jest przez intensywnie meandrująca rzekę. Rozległa i głęboka Doliny Dolnej równinę zalewową przed powodziami. Punkt pomiarowo- Ocena stanu podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (314-315) i makroregionów – Pojezierza 9. Dólsk świerk zwyczajny Lp. jezioro / km Rok podatności na Wisły charakteryzuje się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi, które znalazły Na analizowanym obszarze występuje zaledwie 6 jezior o powierzchni powyżej 10 ha 10. Plewno (działka 344/2) dąb bezszypułkowy kontrolny ekologicznego Południowopomorskie (314.7) na północy i zachodzie, Dolina Dolnej Wisły (314.8) na biegu rzeki degradację odzwierciedlenie w licznych formach ochrony przyrody. (Tabela 1). Do największych zaliczamy jezioro Lipieńskie, Lubodzież i jezioro Deczno. 11. Skarszewo lipa drobnolistna południowy wschód oraz Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie (315.1) w skrajnie 1. Wda profil Świecie (km 0,5) 2012 II - Obszar objęty opracowaniem został poddany intensywnym przemianom środowiska, W większości są to jeziora pochodzenia polodowcowego. Wyjątkiem jest jezioro Starogrodzkie 12. Skarszewo dąb szypułkowy południowo-wschodnim fragmencie. Na opisywanym obszarze wyróżnić można cztery 2. Wyrwa Wyrwa 2012 II - co szczególnie widoczne jest w dolinie Wisły. Początki obwałowań Wisły sięgają XIV wieku Północne, które jest starorzeczem. Wśród innych jezior umieszczonych na mapie występują 13. Sulnowo lipa drobnolistna mezoregiony – dominujący: Wysoczyzna Świecka (314.73), a także o mniejszym zasięgu 14. Morsk (park wiejski) wiąz szypułkowy (2 szt.) i związane są z rozwojem osadnictwa. Tak długoletnia działalność człowieka doprowadziła liczne starorzecza, położone wzdłuż koryta Wisły zarówno po prawej, jak i lewej stronie rzeki. 3. Fryba Chełmno 2012 III - przestrzennym – Dolina Fordońska (314.83), Kotlina Grudziądzka (314.82) i Pojezierze 15. Morsk (park wiejski) dąb szypułkowy (3 szt.) do przemian w stosunkach wodnych analizowanego obszaru. Przejawia się to w zmianie Powierzchnia starorzeczy w dużej mierze zależy od stanów wody Wisły 16. Przysiersk (działka 338/2) sosna zwyczajna W związku z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. Chełmińskie (315.11). Zasięgi poszczególnych jednostek fizycznogeograficznych na tle sieci . naturalnego sposobu odwodnienia na sposób wymuszony utrzymywany poprzez działanie 17. Polski Konopat dąb szypułkowy w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. 2014, poz. Tabela 1. Jeziora i ich cechy morfometryczne. hydrograficznej oraz ważniejszych miejscowości przedstawia poniższa rycina. 18. Polski Konopat lipa drobnolistna 1482), które wprowadziło zmianę klasyfikacji wskaźników jakości wód w ciekach naturalnych, urządzeń hydrotechnicznych. Wys. Powierzchnia [ha] Głęb. 19. Drozdowo dąb szypułkowy (2 szt.) jeziorach i innych zbiornikach wodnych, na mapie nie zastosuje się symboli dotyczących jakości wód Stan ekologiczny wybranych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak lasy Objętość Głęb. powierzchniowych w punktach pomiarowych. Lp. Nazwa jeziora [m plani- śred. 20. Drozdowo jesion wyniosły i gleby jest zadawalający. Największe zróżnicowanie w ocenie stanu środowiska dotyczy IRŚ KJP AJP [tys. m3] maks. [m] n.p.m.] metr [m] 21. Dworzysko dąb szypułkowy Źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są niekontrolowane zrzuty ścieków oraz powietrza i wód powierzchniowych oraz podziemnych. Większość zdiagnozowanych 1. Jezioro Lipieńskie 76,0 52,2 50,0 52,2 50,6 1618,2 3,1 6,0 22. Dworzysko dąb szypułkowy (2 szt.) nieszczelne zbiorniki ściekowe gospodarstw domowych. Na obszarze objętym arkuszem mapy zagrożeń i problemów w funkcjonowaniu wymienionych geoekosystemów wynika z rozwoju Jezioro 23. Dworzysko dąb szypułkowy 2. 76,4 16,5 18,5 16,5 17,0 690,4 4,2 7,2 Świecie długość sieci wodociągowej nie pokrywa się z długością sieci kanalizacyjnej. Lipnowskie 24. Świecie – Przechowo aleja drzew (dąb szypułkowy 11 szt.) przemysłu, głównie chemicznego oraz intensywnej gospodarki rolnej. Wspomniany przemysł 3. Piskarki 78,4 - 3,2 - 3,6 - - - 25. Dworzysko dąb szypułkowy Miejscowości takie jak: Dólsk, Biechówko, Lubocheń, Sulnowo, Belno i wiele mniejszych jest głównym źródłem zanieczyszczeń pyłowych i gazowych opisywanego obszaru

4. Jezioro Piaskowe - - 4,7 - 4,6 - - - 26. Dworzysko dąb szypułkowy pozbawiona jest sieci kanalizacyjnej. Stąd też zaobserwowano niezadowalający stan sanitarny i w znaczący sposób wpływa na obserwowaną degradację najbliższego otoczenia. 5. Wielkie Jezioro 69,0 - 15,0 11,8 11,4 448,4 3,8 9,1 27. Dworzysko dąb szypułkowy wody w ujściowym odcinku rzeki Wdy i Wyrwy. W górnym biegu rzeki Wda stanowi odbiornik W wybranych miejscach występują składowiska surowców, zarówno przemysłowych, 6. Kamionka - - 5,2 - 6,8 - - - dąb szypułkowy, kasztanowiec zwyczajny, 28. Poledno (działka 1/2) wód pościekowych z Gródka, Lniana i Osia (poza omawianym obszarem). Fryba stanowi jak i rolniczych oraz składowiska paliw. Przebiegające przez opisywany obszar linie 7. Deczno 69,0 43,0 38,5 43,0 39,4 2221,5 5,2 12,8 buk zwyczajny odmiany czerwonej odbiornik ścieków z 3 oczyszczalni ścieków: Kijewo Królewskie-Napole, Papowo Biskupie- infrastruktury drogowej, kolejowej i energetycznej są lokalnymi emitorami hałasu i źródłem Lubodzież 29. Dworzysko dąb szypułkowy 8. 100,0 44,0 40,0 44,0 38,6 670,1 1,5 3,3 (Lubocież) 30. Gruczno (przy kościele) jesion wyniosły Zegartowice oraz z Chełmży (poza obrębem arkusza) (Raport o stanie środowiska…2013). zróżnicowanych zanieczyszczeń. Liczne źródła niskiej emisji gazów i pyłów stanowią jedynie Jezioro 31. Gruczno dąb szypułkowy Poza tym zanieczyszczenie wód powierzchniowych, zwłaszcza Wisły w profilu Sartowice, jest miejscowe zagrożenie dla stanu środowiska. 9 Starogrodzkie - - - 18,5 16,8 494,5 2,7 5,2 32. Świecie cis pospolity (2 szt.) efektem przyjmowania dużych ilości wód z oczyszczalni ścieków z Chełmna i Świecia . Ścieki ze Północne 33. Świecie klon zwyczajny Świecia są w pierwszej kolejności poddawane mechanicznemu oczyszczeniu w miejskiej WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTOWANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA 34. Świecie cis pospolity IRŚ – Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie 35. Świecie cis pospolity (4 szt.) oczyszczalni ścieków (zmodernizowana w 2014 r.), a następnie kierowane do oczyszczalni KJP – Katalog Jezior Polski A. Choiński (2006) biologicznej na terenie zakładu Mondi Packaging Paper Świecie SA (Kubiak-Wójcika 2015). Analizowany obszar, głównie w części środkowej, ze względu na lokalizację przemysłu AJP – Atlas Jezior Polski, praca zbiorowa pod red. J. Jańczaka (1997) 36. Świecie cis pospolity 37. Świecie cis pospolity i skupisk ludności pełni rolę wiodącego ośrodka produkcyjnego i z tego względu wskazania Degradacja wód podziemnych Wody podziemne 38. Świecie cis pospolity w zakresie ochrony i kształtowania środowiska powinny dotyczyć ograniczenia jego Na terenie objętym arkuszem mapy znajduje się tylko jeden posterunek wód podziemnych Wody podziemne na obszarze opracowania związane są z utworami wodonośnymi 39. Świecie cis pospolity negatywnego wpływu na najbliższe otoczenie (obszar arkusza) oraz terenów przyległych. 40. Świecie głaz narzutowy w Kozłowie (II/525/1). Badania przeprowadzone w 2013 roku wykazały, że są to wody III klasy czwartorzędu i neogenu i paleogenu. Według regionalizacji hydrogeologicznej Paczyńskiego Z tego względu istotnym zadaniem jest ograniczenie emisji ładunków zanieczyszczeń, w tym 41. Świecie platan klonolistny (2 szt.) czystości, o czym zadecydowały wskaźniki takie jak temperatura, azotany oraz potas. Przyczyną (1995) analizowany obszar znajduje się w obrębie dwóch jednostek hydrogeologicznych. Jest to 42. Świecie lipa drobnolistna głównie pyłowych i gazowych. tych zanieczyszczeń jest infiltracja zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego (nawozy sztuczne, region pomorski (V), który zajmuje większą część obszaru i region mazowiecki (I). Granica 43. Świecie cis pospolity W obrębie intensywnie użytkowanych rolniczo obszarów wysoczyznowych istotnym pestycydy), które szczególnie silnie przenikają przez utwory o łatwej przepuszczalności gruntu. pomiędzy regionami przebiega wzdłuż Wisły, która stanowi główną strefę drenażu. W świetle 44. Świecie kasztanowiec zwyczajny (2 szt.) wskazaniem jest ochrona gleb, a także wód powierzchniowych szkodliwymi związkami Zagrożenie wód podziemnych stanowią także niekontrolowane zrzuty nieoczyszczonych podziału regionalnego zwykłych wód podziemnych Sadurskiego i Nowickiego (2007) 45. Świecie cis pospolity (2 szt.) związanymi z gospodarką rolną. W tym celu należy podjąć przedsięwzięcia w sektorze 46. Świecie cis pospolity ścieków komunalnych oraz nieszczelne szamba z terenów miejscowości nieposiadających analizowany obszar znajduje się w obrębie prowincji niżowej regionu mazowiecko-mazursko- rolnictwa i gospodarki wodnej, dotyczące m.in. okresów nawożenia i ograniczeń w ich 47. Świecie – Przechowo cis pospolity (5 szt.) kanalizacji sanitarnej. podlaskiego (II), w subregionie pojeziernym (II2). 48. Świecie – Przechowo głaz narzutowy stosowaniu, wielkości dawek i sposobów ich wprowadzania do środowiska, warunków Subregion ten charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem warunków 49. Świecie – Przechowo głaz narzutowy „Pomnik Bohaterów Września 1939” Degradacja powietrza atmosferycznego przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami. Szczegółowy wykaz hydrostrukturalnych i hydrodynamicznych. System wodonośny składający się z kilku pięter 50. Świecie – Przechowo dąb szypułkowy Analizowany obszar cechuje się występowaniem uciążliwych emitorów pyłowych takich zaleceń zawarty jest w Rozporządzeniu nr 2 Dyrektora RZGW w Gdańsku (2013). obejmuje poziomy wodonośne w utworach czwartorzędu, neogenu i paleogenu. Najszerzej 51. Niedźwiedź dąb szypułkowy W stosunku do zwartych kompleksów leśnych sandru i doliny Wdy działania powinny 52. Wielki Konopat dąb szypułkowy i gazowych do atmosfery (Tabela 5). Nagromadzenie punktowych emitorów pyłów i gazów rozprzestrzenione jest czwartorzędowe piętro wodonośne zawierające poziomy międzyglinowe zmierzać do zachowania dobrego stanu zdrowotnego lasów i jakości wód we Wdzie oraz jej 53. Głogówko Królewskie topola biała (pień) z zakładów przemysłowych występuje głównie w centralnej części arkusza. Charakterystyczne

(międzymorenowe), dolinne i sandrowe. Z uwagi na dużą zasobność piętra czwartorzędowego 54. Głogówko Królewskie cis pospolity (3 szt.) jest także to, że występują one na stosunkowo niewielkiej powierzchni, głównie w Świeciu lub dopływach. Dolina Wisły, ze względu na swoje unikalne walory przyrodniczo-krajobrazowe stanowią one ważne źródło zaopatrzenia ludności i przemysłu w wodę. 55. Głogówko Królewskie żywotnik wschodni w bliskiej odległości od miasta. Zakładem, który emituje najwięcej zanieczyszczeń pyłowych oraz funkcję korytarza ekologicznego o randze europejskiej powinna zachować aktualny,

Na obszarze objętym arkuszem mapy według podziału obowiązującego od 2014 r. 56. Głogówko Królewskie głóg jednoszyjkowy i gazowych jest Mondi Packaging Paper Świecie SA. W okolicach Sulnowa znajdują się dwa naturalny charakter. wyznaczono 3 jednolite części wód podziemnych: 31, 38 i 39. W obrębie analizowanego obszaru 57. Głogówko Królewskie żywotnik olbrzymi (2 szt.) Do innych szczegółowych zadań w zakresie kształtowania i ochrony środowiska Budowa geologiczna 58. Głogówko Królewskie żywotnik zachodni (3 szt.) inne uciążliwe przemysłowe emitory zanieczyszczeń gazowych. Kolejne dwa takie emitory są wydzielono również Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP). Są to GZWP 130 – Zbiornik zaliczyć można: Obszar arkusza usytuowany jest w osiowej partii niecki pomorskiej, stanowiącej 59. Parlin (przy drodze Różanna – Gruczno) dąb szypułkowy także w Chełmnie. • zachowanie i funkcjonowanie drobnych hydrotopów, wysp leśnych i zadrzewień fragment synklinorium brzeżnego rozdzielającego prekambryjską płytę krystaliczną od rzeki dolna Wda i GZWP 131 – Zbiornik międzymorenowy Chełmno (Kleczkowski 1990). 60. Parlin (przy drodze Różanna – Gruczno) dąb szypułkowy Źródła niskiej emisji gazów i pyłów z terenów zabudowanych stanowią zagrożenie dla śródpolnych przy jednoczesnym tworzeniu nowych, antyklinorium środkowopolskiego (Butrymowicz 1980,1981). Wydźwignięcie wału kujawsko- 61 Parlin (park wiejski) lipa drobnolistna (2 szt.) jakości środowiska. Są one rozproszone na całym obszarze arkusza. Występują w wielu Gleby 62. Parlin (park wiejski) lipa drobnolistna dwuwierzchołkowa • ustabilizowanie procesów stokowych w obrębie wysokich skarp doliny Wisły poprzez pomorskiego oraz formowanie się niecki pomorskiej rozpoczęło się w najmłodszej kredzie miejscowościach, m.in. w: Laskowicach, Lubodzieżu, Gackach, Lubocheniu, Biechówku, Belnie. Zróżnicowana rzeźba terenu, utwory powierzchniowe oraz uwarunkowania klimatyczne, 63. Parlin (park wiejski) buk zwyczajny (2 szt.) Głównym źródłem uciążliwych odorów jest wspomniany wcześniej Mondi Packaging stopniowe zadrzewianie ich stref przykrawędziowych, i trwało w dalszym ciągu w paleogenie i neogenie, a także w plejstocenie (Pożaryski i in. mają zasadniczy wpływ na wykształcenie się charakteru pokryw glebowych i ich przydatność 64. Parlin (park wiejski) klon jesionolistny Paper Świecie SA. Punktowe emitory hałasu występują w Świeciu oraz w Chełmnie, • doskonalenie gospodarki odpadami, w tym polepszenie systemu odbioru odpadów 1982, Pożaryski 1974, Dadlez 1976, Dadlez, Marek 1969). Zasadniczym elementem rolniczą. Gleby na analizowanym arkuszu cechuje duża zmienność i różnorodność. Najlepsze 65. Klamry dąb szypułkowy Laskowicach i na południe od Nowego Belna. komunalnych i ich deponowaniem na istniejących składowisk, tektonicznym pogranicza synklinorium pomorskiego i antyklinorium środkowopolskiego jest gleby wykształcone na podłożu piasków gliniastych mocnych i glinach, występują w północno- dąb szypułkowy, buk zwyczajny, jesion wyniosły, wiąz • likwidację niekontrolowanych miejsc odpadów w otoczeniu wsi na skraju lasów, dbanie struktura Chojnic (lądowa bariera) uformowana w końcu kredy, rozdzielająca obszar 66. Grubno (park) szypułkowy, klon pospolity, klon jawor, lipa drobnolistna, Na podstawie Raportu o stanie środowiska (2012), na obszarze analiz nie zanotowano wschodniej części analizowanego obszaru, np. na północ od Świecia oraz w jego południowo- iglicznia trójcierniowa, perełkowiec japoński przekroczenia dopuszczalnych stężeń dwutlenku węgla, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego. o zachowanie walorów turystycznych dna doliny Wdy, sedymentacji morskiej na dwie części. Rozwój budowy geologicznej w starszym okresie zachodniej części na zachód od Gruczna oraz w okolicach Gack, Biechówka, Polskiego 67. Chełmno Plac Wolności) buk pospolity czerwonolistny Źródłem liniowych emisji zanieczyszczeń pyłowych, gazowych oraz hałasu są fragmenty • zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez stopniową wymianę kotłowni tj. do kredy górnej jest względnie słabo rozpoznany z uwagi na brak większej ilości głębokich Konopatu. Podobne gleby zajmują niewielkie fragmenty wysoczyznowe na południe od 68. Chełmno (park za UM) buk pospolity czerwonolistny dróg. Najważniejsze znaczenie w tym zakresie mają: drogi krajowe nr 5 i nr 91, które węglowych na gazowe. wierceń. Sedymentacja w najwyższych ogniwach kredy górnej na analizowanym obszarze Chełmna. Są to najczęściej gleby pseudobielicowe, brunatne właściwe i brunatne wyługowane 69. Chełmno (ul. Powiśle) klon jawor 70. Chełmno (ul. Powiśle) jesion wyniosły w okolicach Świecia mają rangę dróg ekspresowych S5 oraz S91 i stanowią północną Szczegółowe wytyczne i wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska miała charakter osadów węglanowych w płytkim zbiorniku morskim, który stopniowo należące do kompleksów pszennych dobrych oraz żytnich bardzo dobrych. Słabsze gleby 71. Chełmno (nad J. Starogrodzkim) wierzba biała obwodnicę miasta, drogi wojewódzkie nr 240 (Świecie – Chojnice), nr 239 (Świecie – Błądzim) przyrodniczego zawarte są w opracowywanych dla gmin strategiach rozwoju, planach w związku z orogeniczną fazą alpejską (faza laramijska) podlegał wypłycaniu. Z końcem występują w północno-zachodniej części arkusza w rejonie Dąbrówki, Przysierska wykształcone 72. Chełmno (Park Słowackiego) dąb szypułkowy (17 szt.) oraz nr 272 (Laskowice – Dolna Grupa). Źródłem hałasu jest także linia kolejowa Gdynia – gospodarki odpadami oraz programach ochrony środowiska. paleocenu w warunkach lądowych rozpoczął się okres erozji i denudacji. Ponowne na piaskach gliniastych lekkich tworzące kompleksy żytnie dobre i słabe. Lokalnie na podłożu 73. Chełmno (ul. Dominikańska) sosna czarna obniżanie się terenu rejestrują osady słodkowodnych zbiorników z okresu środkowego Górny Śląsk. piaszczystym występują tu gleby bielicowe, rdzawe oraz brunatne kwaśne stanowiące 74. Chełmno (ul. Wodna) cis pospolity (2 szt.) Literatura i materiały źródłowe oligocenu (Grabowska, Piwocki 1975). Po krótkotrwałej fazie morskiej, w końcu oligocenu Tabela 5. Ważniejsze emitory przemysłowe zanieczyszczeń do atmosfery. kompleksy żytnie słabe i bardzo słabe. Podobny charakter mają niewielkie enklawy * numeracja zgodna z numeracją na mapie w związku z kolejną fazą orogeniczną (faza sawska) nastąpiło wynurzenie się terenu i okres wykorzystywane rolniczo w obrębie sandru i doliny Wdy. W dnie doliny Wisły znaczne obszary Emisja w t/rok 1. Andrzejewski L., 2001, Ukształtowanie powierzchni terenu oraz budowa geologiczna, erozji i denudacji. Dopiero w miocenie górnym na analizowany obszarze rozpoczął się okres Wzdłuż doliny Wisły przebiega obszar specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” Źródło Źródło [W:] Przyroda Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Bydgoszcz. zajmują gleby torfowe i murszowo torfowe wykształcone na madach średnich i ciężkich Lp.* Miejscowość Zakład gazy gazy sedymentacji piaszczysto-żwirowej, a następnie mułkowej z wkładkami węgli brunatnych w (PLB040003), która jest ostoją dla co najmniej 44 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy pyły hałasu odoru 2. Andrzejewski L., 1994, Ewolucja systemu fluwialnego doliny dolnej Wisły w późnym vistulianie wykorzystywane jako trwałe użytki zielone. Są to na ogół użytki zielone średnie, a lokalnie z CO2 bez CO2 zbiorniku sedymentacyjnym, okresowo połączonym z morzem. Sytuacja taka miała miejsce Ptasiej oraz 4 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W znacznej części obszar ten i holocenie na podstawie wybranych dolin jej dopływów, Rozprawy UMK, Toruń. bardzo dobre i dobre. Na obszarach nieco wyższych (terasy nadzaledwowe) mady lokalnie P.P.H.U. także w pliocenie. Osady tego okresu na obszarze arkusza nie zachowały się jednak pokrywa zasięg specjalnej ochrony siedlisk „Sołecka Dolina Wisły” (PLH040003) ustanowiony ze 3. Babiński Z. 1992, Współczesne procesy korytowe dolnej Wisły, Prace Geogr. 157, IGiPZ PAN, wykorzystywane są jako grunty orne stanowiące bardzo dobre kompleksy pszenne i zbożowo- 1. Polski Konopat 12 Agrokompleks Sp. J. 3,74 28,62 28,62 - - Wrocław-Warszawa-Kraków. najprawdopodobniej z powodu ich zniszczenia w starszym okresie czwartorzędowym. względu na mozaikę 11 rodzajów siedlisk nadrzecznych. Trzeci obszar naturowy – „Zamek Wyborska & Wyborski pastewne mocne. Sytuacja taka ma miejsce w rejonie Głogówka Królewskiego, Niedźwiedzia 4. Butrymowicz N., 1980, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz 243 Świecie” (PLH040025) ma za zadanie ochronę jednej z ważniejszych w środkowej Polsce kolonii DARMEX CASING W plejstocenie obszar ten kilkakrotnie przykryty był lądolodem. Osady najstarszych oraz na wschód od Gruczna. Znaczne kompleksy leśne w obrębie doliny i sandru Wdy zajmują 2. Sulnowo 53 D 0 2,11 2,11 - - Chełmno, Instytut Geologiczny. zimowych hibernującego nietoperza – mopka (Rąkowski i in. 2012a i 2012b). Sp. z o.o. zlodowaceń kompleksu południowopolskiego oraz środkowopolskiego uległy w większości gleby bielicowe, rdzawe i brunatne kwaśne. 5. Butrymowicz N., 1981, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali Użytkami ekologicznymi zostały objęte pozostałości ekosystemów o istotnym 3. Sulnowo 53 G BART Sp. z o.o. 0 2,92 2,91 - - zniszczeniu w rezultacie eemskiej i wczesno vistuliańskiej erozji i denudacji. W okresie Na analizowanym arkuszu znaczne obszary gruntów ornych (kompleksy od 1 do 5) 1:50 000, arkusz 243 Chełmno, Wyd. Geologiczne. interglacjału eemskiego we wschodniej części omawianego terenu utworzyła się rozległa znaczeniu dla zachowania unikalnych zasobów genowych i środowiskowych. Na obszarze Przedsiębiorstwo 6. Choiński A., 2006, Katalog Jezior Polski, Wyd. Naukowe UAM, Poznań. podlegają ochronie. Koncentrują się one głównie w obrębie wysoczyzn morenowych i lokalnie Świecie, arkusza formy takiej ochrony objęły głównie śródleśne bagna i podmokłe łąki i pastwiska. 4. Budowy Dróg i Mostów 0,13 1,75 1,75 - - dolina rzeczna wypełniona kilkoma seriami osadów fluwialnych przechodzących w stropie do ul. Laskowicka 3 7. Cyzman W., 2008, Jednolity program gospodarczo-ochrony dla leśnego Kompleksu w dnie doliny Wisły (Mapa glebowo-rolnicza…1980). – kotłownia osadów zastoiskowych związanych ze stadiałem głównym ostatniego zlodowacenia. Z tego Północno zachodnia część obszaru arkusza włączona została do światowego Promocyjnego „Bory Tucholskie”, Maszynopis, BUEiL Quercus, Toruń. Cegielnia KARMELITA Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie (RB BT). RB BT powołany został w ramach programu 5. Kozłowo 16 3,59 14,02 14,02 - - 8. Dadlez R. (red.), 1976, Perm i mezozoik niecki pomorskiej, Pr. Inst. Geol. 79. okresu osady lodowcowe (gliny morenowe) i wodnolodowcowe (piaski i żwiry) osiągają Szata roślinna Z. Kokosza 9. Dadlez R., Marek S., 1969, Styl strukturalny kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na łącznie znaczne miąższości, od 50 do 90 m. Gliny morenowe wykształcone są najczęściej w Naturalne zbiorowiska roślinne omawianego obszaru wykształciły się stopniowo w okresie UNESCO „Człowiek i Biosfera” w czerwcu 2010 roku, jako dziesiąty w Polsce i zarazem PKP CARGO SA 6. Terespol 0,36 1,68 1,68 - - niektórych obszarach Niżu Polskiego, Kwart. Geol. T.13, nr 3. postaci dwóch lub trzech pokładów rejestrujących główne fazy stadiału głównego późnego glacjału ostatniego zlodowacenia i w holocenie. Według geobotanicznego podziału największy powierzchniowo obszar o takim statusie ochrony. Głównym celem powołania Zakład Przew. Towar. 10. Drozdowski E., 1979, Deglacjacja dolnego Powiśla w środkowym Wurmie i związane z nią Polski (Szafer, Zarzycki 1972) analizowany obszar leży w całości w granicach Państwa rezerwatów biosfery jest wdrażanie na ich obszarze zasad trwałego i zrównoważonego SCHUMACHER zlodowacenia Wisły, tj. leszczyńską, poznańską i pomorską. Okres późnego glacjału środowiska depozycji osadów, Pr. Geogr. nr 132, Warszawa. rozwoju oraz tworzenie harmonii pomiędzy człowiekiem a przyrodą. Jego powołanie na 7. Poledno 2A PACKAGING Zakład 0,01 5,67 5,67 - - i holocenu zapisują osady rzeczne różnych facji oraz osady biogeniczne (gytie, torfy) Holarktydy, Obszaru Eurosyberyjskiego, Prowincji Niżowo-Wyżynno-Środkowoeuropejskiej, Bydgoszcz Sp. z o.o. 11. Drozdowski E., 1967, Objaśnienia do mapy geomorfologicznej 1:50 000, ark. Chełmno. Dziale Bałtyckim (A), Poddziale Pasa Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich (A1), opisywanym obszarze jest podkreśleniem wyjątkowych walorów przyrodniczych i kultowych Świecie, MONDI Packaging Dokumentacja Geograficzna nr 2, Inst. Geogr. PAN. Warszawa. wypełniające liczne zagłębienia wytopiskowe po bryłach martwego lodu. U podnóży zboczy 8. 65,45 4157,98 4156,69 + + ukształtowały się w tym okresie liczne stożki napływowe i pokrywy koluwialne, a na terenach Krainie Pomorskiego Pasa Przejściowego (6), Okręgu Borów Tucholskich (c). tego regionu (Nienartowicz i in. 2010). Obszar rezerwatu biosfery objęty arkuszem ul. Bydgoska 1 Paper Świecie SA 12. Drozdowski E., 1965, Mapa geomorfologiczna 1: 50 000, ark. Chełmno. Inst. Geogr. PAN. Toruń. Świecie, KEMIRA Świecie Zgodnie z podziałem Polski na regiony geobotaniczne zaproponowanym przez przynależy do jego strefy tranzytowej i wyróżnia się jednolitością ekonomiczną zorientowaną 9. 1,14 3,57 3,57 - - 13. Galon R., 1934, Dolina dolnej Wisły, jej kształt i rozwój na tle budowy dolnego Powiśla. Bad. piaszczystych (poziomy sandrowe i terasy rzeczne) formy eoliczne w postaci pokryw ul. Bydgoska 1 Sp. z o.o. na gospodarkę leśną, przetwórstwo drewna i ubocznych produktów leśnych oraz rolnictwo, Geogr. Z 12–13, Poznań. piasków przewianych i wydm. Matuszkiewicza (2002) arkusz położony jest w Dziale Mazowiecko-Poleskim (E) i Krainie Świecie, ENERGOREMONT 10. 0,14 4,09 4,09 - - Chełmińsko-Dobrzyńskiej (E.1) i Okręgach – Wysoczyzna Świecka (E.1.1) dominującym na rekreację i wypoczynek (Nienartowicz, Kunz 2013). ul. Bydgoska 1 S.C. E. H Ulokowscy 14. Galon R., 1952, Stratygrafia plejstocenu dolnego Powiśla w świetle nowych prac, Rocz. Pol. Ukształtowanie powierzchni terenu i geomorfologia północy i zachodzie, Doliny Dolnej Wisły (E.1.2) o przebiegu współkształtnym do głównej rzeki Położone w obrębie arkusza Nadleśnictwo Dąbrowa, wspólnie z trzema sąsiadującymi na Świecie, MEKRO Zakład Tow. Geol. T. 21, z. 3, Warszawa. 11. 0,67 0,31 0,31 - - 15. Glazik R., Kubiak-Wójcicka K., 2006, Regulacja dolnej Wisły, [W:] Drogami wędrówek i badań Rzeźba analizowanego terenu ukształtowana została głównie podczas zaniku i jej doliny oraz Pojezierza Chełmińskiego (E.1.3) w skrajnym południowo-wschodnim północy nadleśnictwami (poza arkuszem), zostało z dniem 1 stycznia 1995 roku, włączone do ul. Bydgoska 1 Remontowy Sp. z o.o. Świecie, SOYA ROLPOL prof. R. Galona w 100-ną rocznicę urodzin, przewodnik sesji terenowych, 55 Zjazd PTG, Toruń. ostatniego lądolodu w czasie stadiału głównego zlodowacenia Wisły (Drozdowski 1965, fragmencie. W ramach podziału na jednostki niższego rzędu można dalej wyróżnić 4 Podokręgi, krajowego systemu Leśnych Kompleksów Promocyjnych (LKP), których celem jest promocja 12. 7,44 0 0 - - ul. Chelmińska 23 Mieszalnia Pasz 16. Grabowska I., Piwocki M., 1975, Wiek i geneza iłów toruńskich w okolicy Torunia na podstawie 1967, Andrzejewski 2001). Kształtują ją trzy główne jednostki morfogenetyczne, największy – Świecki (E.1.1.b) na północy, Pruszczański (E.1.1.e) na południowym zachodzie, proekologicznej polityki leśnej w postępowaniu gospodarczym. Zgodnie z opracowanymi Świecie, ul. Zakłady Młynarskie obserwacji palinologicznych i litologicznych, Biul. IG, 284. tj. Wysoczyzna Świecka zajmująca północną i zachodnią część obszaru arkusza, niewielki 13. - - 2,31 - - Dolina Wisły Fordon-Nowe (E.1.2.e) na południowym wschodzie oraz najmniejszy – Podokręg założeniami na obszarze LKP następuje godzenie funkcji produkcyjnej, środowiskotwórczej Fabryczna 2 PZZ Sp. z o.o. 17. Jańczak J., (red.), 1997, Atlas jezior Polski, T.2., Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań. fragment Wysoczyzny Chełmińskiej w skrajnie południowo-wschodniej jego części oraz Świecie KOTŁOINWEST Chełmżyński (E.1.3.b) w południowo-wschodnim skraju arkusza. i społecznej lasów z ich wielkoprzestrzenną ochroną przyrody w ujęciu kompleksowym (Cyzman 14. 0,04 1,28 1,28 - - 18. Kleczkowski A. S., 1990, Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej ochrony ul. Przemysłowa Sp. z o.o. rozdzielająca je szeroka i głęboko wcięta Dolina Dolnej Wisły. Maksymalne wysokości Opracowana przez Tramplera i in. (1990) regionalizacja przyrodniczo-leśna, oparta na 2008). (1:500 000), Inst. Hydrogeol. i Geolog. Inż. AGH, Kraków. Świecie Spółdzielnia osiągają wzgórza morenowe w północno-zachodniej części obszaru w rejonie miejscowości 15. 2,7 24,37 24,36 - - podstawach ekologiczno-fizjograficznych, wydziela regiony o podobnych warunkach dla hodowli Formy ochrony środowiska dodatkowo uzupełniają liczne ujęcia wód podziemnych ul. Chełmińska Mleczarska w Świeciu 19. Kondracki J., 2000, Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Plewno (117,8 m n.p.m.), natomiast najniżej usytuowane są fragmenty równiny zalewowej lasu. Według tego podziału obszar arkusza Świecie leży w całości w Krainie Wielkopolsko- oraz jedno wód powierzchniowych, a także dwa obszary najwyższej ochrony w obrębie Świecie DALKIA PÓŁNOC 20. Kordowski J., Gamrat W., Gierszewski P., Kubiak-Wójcicka K., Szmańda J. B., Tyszkowski S., 16. 14,1 95,09 95,06 - - Wisły w okolicy Świecia, (około 22 m n.p.m.). Tak więc maksymalne deniwelacje względne Pomorskiej (III) i Dzielnicy Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie (III.3). Głównego Zbiornika Wód Podziemnych – nr 130 (Zbiornik rzeki dolna Wda) wcinający się ul. Ciepła 9 Sp. z o.o. – ciepłownia Solarczyk J., 2014, Zapis procesów denudacji frontalnej i biogenicznej w osadach dna Doliny Chełmno FAM Technika Dolnej Wisły. Landform Analysis 25. dochodzą tu do prawie 100 m, a lokalnie zbocza doliny Wisły osiągają 60-65 m, np. na Obszary leśne stanowią około 16% powierzchni arkusza (niespełna 5 000 ha) i występują klinem od wschodu i nr 131 (Zbiornik międzymorenowy Chełmno) występujący na południowym 17. b.d. b.d. b.d. - - ul. Polna 8 Odlewnicza 21. Kubiak-Wójcicka K., 2015, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, arkusz południe od Morska. Podobne różnice wysokości występują pomiędzy krawędziami wschodzie (Kleczkowski 1990). głównie w postaci zwartego, wąskiego, kilkukilometrowego pasa lasu ciągnącego się począwszy SPOŁEM Spółdzielnia N-34-85-D Świecie, Główny Geodeta Kraju, Geokart-International Rzeszów. Chełmno Wysoczyzny Chełmińskiej i dnem doliny Wisły w rejonie Chełmna. Największy obszar od Terespola Pomorskiego w stronę północy, a także w postaci mniejszych kilkunastu enklaw Udokumentowane złoża kruszyw naturalnych występują w kilku wybranych obszarach 18. Spożywców, Piekarnia b.d. b.d. b.d. - - ul. Polna 25 22. Kubiak-Wójcicka K., 2014, Wezbrania na Wiśle w Toruniu w świetle obserwacji historycznych, zajmuje Wysoczyzna Świecka, której powierzchnię kształtuje głównie płaska wysoczyzna rozsianych na całej jego powierzchni. Ten zwarty kompleks leśny jest ważnym korytarzem arkusza. w Chełmnie [W:] Ciupa T., Suligowski R., (red.), Woda w mieście, Monografie Komisji Hydrologicznej PTG, morenowa urozmaicona wspomnianymi już wzniesieniami moren czołowych akumulacyjnych ekologicznym o znaczeniu międzynarodowym, łączącym dolinę Wisły z Borami Tucholskimi. 19. Chełmno b.d. b.d. b.d. b.d. - + T.2, Kielce. i spiętrzonych. W zachodniej części rozcinają ją równiny wód roztopowych i powierzchnie Całość obszaru zarządzana jest przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych DEGRADACJA KOMPONETÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 23. Kubiak-Wójcicka K., 2012, Funkcjonowanie starorzeczy w Dolinie Dolnej Wisły, sandrowe, których rzeźbę urozmaicają wydmy, a lokalnie (np. w okolicy Gawrońca) kemy. * numeracja zgodna z numeracją na mapie [W:] Pająkowski J., (red.), Ochrona przyrody i dziedzictwa kulturowego, T.I, ZPKChiN, TPDW, w Toruniu i leży w zdecydowanej większości w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dąbrowa. Świecie. W obrębie wschodniej części Wysoczyzny Świeckiej na uwagę zasługują liczne kręte Mniejsze fragmenty przynależą także do Nadleśnictwa Zamrzenica (na zachodzie), Degradacja powierzchni terenu Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko 24. Lorenc H., (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa i głęboko wcięte rynny subglacjalne, których dna lokalnie zajmują jeziora, np. Laskowickie, W obrębie arkusza obszary narażone na degradację powierzchni terenu dotyczą głównie Nadleśnictwa Żołędowo (południowo-zachodni skraj), oraz do Nadleśnictwa Jamy (na Na terenie arkusza Świecie zinwentaryzowano kilka inwestycji mogących szczególnie 25. Mapa glebowo-rolnicza woj. bydgoskie w skali 1:100 000, IUNG w Puławach 1987. Piskarki, Piaskowe, Wielkie oraz Deczno usytuowane w poziomie sandrowym Doliny Wdy. fragmentów stromych zboczy doliny Wisły i Wdy, w których zachodzą intensywne procesy południowym wschodzie). Pod względem siedliskowym na północy dominują żyzne siedliska szkodliwie oddziaływać na środowisko przyrodnicze (Tabela 6). Ponadto, wymieniony 26. Makowska A., 1979, Interglacjał eemski w dolinie dolnej Wisły, Stud. geol. Pol. V. 63, Wysoczyznę Świecką, rozcina głęboka dolina Wdy, która ukształtowana została na szlaku denudacyjne, w tym zjawiska osuwisk. Do innych form degradacji należą wały ochronne, które lasowe – lasu mieszanego świeżego, a na pozostałych obszarach siedliska borowe, w tym w Tabeli 6 obiekt został zaliczony do zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii Warszawa. sandrowym związanym z fazą pomorską ostatniego zlodowacenia (Andrzejewski 1994, ograniczają zalewy powodziowe wzdłuż koryta Wisły i w ujściowym odcinku Wdy, a także głównie bór świeży oraz bór mieszany świeży. W dolinie Wisły występują siedliska lasów przemysłowej (Raport o stanie środowiska…2013). Dodatkowo, przez arkusz przebiega 27. Matuszkiewicz J. M., 2002, Zespoły roślinne Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Drozdowski 1965, 1967, Butrymowicz 1980, 1981). Co najmniej dwa poziomy sandrowe czynne wyrobiska materiałów budowlanych, zwłaszcza w okolicach Świecia, Sulnowa. 28. Nienartowicz A., Domin D.J., Kunz M., Przystalski A., 2010, Rezerwat Biosfery Bory łęgowych i olsów jesionowych. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna zwyczajna, z południowego zachodu na północny wschód napowietrzana linia elektro-energetyczna porozcinane zostały przez rzekę Wdę w czasie jej intensywnej erozji wynikającej Składowiska surowców, głównie przemysłowych zlokalizowane są przede wszystkim Tucholskie, Formularz Nominacyjny / Biosphere Reserve Tuchola Forest, Nomination Form, następnie dąb, olsza i brzoza. o napięciu znamionowym ponad 220 KV oraz droga krajowa numer 91, będąca fragmentem z dynamicznie obniżającej się bazy erozyjno-akumulacyjnej jaką stanowiła Wisła, w czasie w Świeciu i Chełmnie oraz innych mniejszych miejscowościach, np. w Górnych Wymiarach LGD Sandry Brdy, Chojnice. Na uwagę zasługują także parki wiejskie i podworskie oraz często zapomniane, drogi ekspresowej. po jej bifurkacji pod Fordonem. W efekcie w dolinie dolnej Wdy zachowały się liczne oraz Grucznie. Składowiska paliw gazowych typu magazynowego oraz paliw stałych 29. Nienartowicz A., Kunz M., 2013, Tuchola Forest Biosphere Reserve / Rezerwat Biosfery Bory zadrzewione cmentarze oraz sady. Tucholskie, [W:] Biosphere Reserves In Poland, Rezerwaty Biosfery w Polsce, erozyjne poziomy terasowe, np. w okolicy Leosi, Małego Dolska, Nowego Dobra. Dolny występują w kilku miejscach, m.in. w okolicy Krakówka, Budynia, Przysierska, Czapli oraz Tabela 6. Rodzaje przedsięwzięć mogące znacząco oddziaływać na środowisko. M. Kunz, A. Nienartowicz (red.), Wyd. Nauk. UMK, Toruń. odcinek doliny Wdy, poniżej Kozłowa, wykorzystuje starszą formę rynnową, o czym Klimat Grubna i Gruczna. Stacje paliw towarzyszą dużym miejscowościom i funkcjonują w Świeciu, Lp.* Miejscowość Obiekt 30. Niewiarowski W.,1987, Evolution of the lower Vistula valley in the Unisław Basin and the river świadczą osady biogeniczne budujące jej dno, a zalegające poniżej serii aluwialnych rzeki Opisywany obszar jest położony w strefie klimatu umiarkowanie ciepłego – Chełmnie, Laskowicach oraz Przysiersku, Grucznie i Belnie. Surowce rolnicze składowane gap to the North of Bydgoszcz Fordon, [W:] Starkel L. (red.), Evolution of the Vistula River Wdy (Andrzejewski 1994). Strome zbocza Doliny Dolnej Wisły porozcinane są licznymi przejściowego, który kształtowany jest na styku morskich mas powietrza znad Oceanu są w otoczeniu miejscowości Budyń i Jarzębieniec, a leśne na północ od Dworzyska. 1. Świecie, ul. Bydgoska 1 Mondi Packaging Paper Świecie SA Valley during the last 15,000 years. Geographical Studies, Special Issue 4 (2). formami erozyjnymi (dolinki, parowy), u wylotu których ukształtowane zostały liczne stożki Atlantyckiego oraz mas kontynentalnych znad Europy Wschodniej, a nawet Azji. Ścieranie W Sulnówku, na północny zachód od Świecia występują kontrolowane składowiska 31. Odpady komunalne na terenie województwa kujawsko-pomorskiego – koncepcja * numeracja zgodna z numeracją na mapie zagospodarowania, 2006, Maszynopis, Przedsiębiorstwo Usługowe EPRO, Toruń. napływowe. Niektóre ich fragmenty (np. na północ od Świecia) kształtowane są przez się tych głównych mas powietrza, przemieszczanie się różnych ośrodków barycznych oraz odpadów komunalnych. Jest ono zarządzane przez Zakład Usług Komunalnych w Świeciu. Kwalifikacja powyższych przedsięwzięć została dokonana na podstawie 32. Olszewski A., 1974, Jednostki litofacjalne glin subglacjalnych nad dolna Wisłą w świetle analizy współczesne ruchy masowe, w tym aktywne osuwiska (Tyszkowski 2014). Niezwykle frontów atmosferycznych powoduje w tym rejonie dużą zmienność pogody oraz warunków Posiada dwie kwatery, z których jedna jest eksploatowana i zapełniona w około 60% ich makrostruktur i makrotekstur, Stud. Soc. Sc. Torunensis, Sect. C, V. 8, nr 2, Toruń. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć urozmaicone, porozcinane licznymi formami stokowymi (w tym także przez ujściowy odcinek klimatycznych z roku na rok. Biorąc pod uwagę podział obszaru Polski na regiony (Odpady komunalne…2013). 33. Paczyński B. (red.), 1995, Atlas hydrogeologiczny Polski w skali 1:500 000, Państwowy Instytut rzeki Browiny) zbocze Wysoczyzny Chełmińskiej kształtuje w znacznym stopniu krajobraz klimatyczne według Wosia (1999), analizowany obszar usytuowany jest w centralnej części Kontrolowane składowiska odpadów przemysłowych typu chemicznego występują mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397). Geologiczny, Warszawa. malowniczo usytuowanego miasta Chełmno. Fakt rozcięcia przez Wisłę, miejscami całego Regionu Chełmińsko-Toruńskiego. Na tle sąsiednich regionów klimatycznych wyróżnia się w zachodniej części Świecia na terenie Zakładów Mondi Packaging Paper SA, natomiast Na opisywanym obszarze miały miejsce w ostatnim okresie poważne awarie, np. 34. Pożaryski W. (red.), 1974, Budowa geologiczna Polski. 4. Tektonika. 1, Niż Polski, Inst. Geol., kompleksu utworów czwartorzędowych, stał się powodem licznych ich analiz on nieco większą częstością występowania dni z pogodą bardzo ciepłą z dużym składowisko odpadów przemysłowych innych w jego skrajnie południowo-zachodniej części. emisja oleju napędowego do środowiska w trakcie transportu kolejowego w Sulnówku Warszawa. stratygraficznych i lito-stratygraficznych (Galon 1934, 1952, Olszewski 1974, Makowska zachmurzeniem. Dni takich średnio w roku jest tutaj ponad 16. Charakterystyczne są tutaj W okolicach większości miejscowości występują cmentarze, z których kilka ma (2011), emisja substancji ropopochodnych z przepełnionego zbiornika w gminie Chełmno 35. Pożaryski W. i in., 1982, Tektonika i ewolucja palatektoniczna paleozoiku podpermskiego między Koszalinem i Toruniem (Pomorze), Prz. Geol. 30 (12). 1979, Drozdowski 1979). Rzeźbę dna Doliny Dolnej Wisły na analizowanym odcinku, także dni przymrozkowe bardzo chłodne, z dużym zachmurzeniem bez opadów. Na charakter wielko-powierzchniowy, (tj. w Chełmnie i Świeciu.) (2012) oraz dwie emisje ługu w zakładach Mondi Packaging Paper Świecie SA w 2012 roku kształtują jej dwa główne poziomy oraz ślady dawnych jej koryt wypełnionych osadami podstawie Atlasu Klimatu Polski (Lorenc 2005) można stwierdzić, iż w latach 1971-2000 na (Raport o stanie środowiska…2012, 2013). 36. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 roku, 2012, Biblioteka Degradacja gleb Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. biogenicznymi, a lokalnie stanowiących starorzecza np. jezioro Starogrodzkie u podnóża tym obszarze średnie ciśnienie atmosferyczne wynosiło 1015-1016 hPa, dominowały wiatry W obrębie arkusza gleby narażone na denudację naturogeniczną i uprawową dotyczą 37. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku, 2013, Biblioteka krawędzi Wysoczyzny Chełmińskiej. Równinę zalewową Wisły buduje zróżnicowany w z sektora zachodniego, o dość znacznej prędkości (średnio 3,5-4,0 m/s), usłonecznienie PRZECIWDZIAŁANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO głównie fragmentów zboczy doliny Wisły i Wdy oraz rynien subglacjalnych i zagłębień Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. zakresie miąższości oraz wykształcenia litofacjalnego kompleks aluwiów (Niewiarowski sięgało 1550-1650 godz./rok, a średnia temperatura powietrza była dość wysoka i wynosiła wytopiskowych. W wymienionych strefach następuje ich intensywna erozja, a dodatkowo 38. Rąkowski G. (red.), 2005, Rezerwaty przyrody w Polsce Północnej, IOŚ-PIB, Warszawa. 1987). około 8,0° C. Jest to region o niskiej sumie rocznej opadów (około 550 mm). Urozmaicona Aktywność człowieka w zakresie przeciwdziałania degradacji środowiska w dnie doliny Wisły i fragmentarycznie w dolinie Wdy są one narażone są na zalewy przyrodniczego polega na właściwym wprowadzaniu podstaw przyrodniczych 39. Rąkowski G., Walczak M., Smogorzewska M., 2012a, Obszary Natura 2000 w Polsce I, orografia terenu oraz zróżnicowane pokrycie szatą roślinną sprzyja formowaniu się Obszary specjalnej ochrony ptaków, IOŚ-PIB, Warszawa. Wody powierzchniowe lokalnych warunków topoklimatycznych. powodziowe. W wybranych miejscowościach oraz miastach Świecie i Chełmno, występują i proekologicznych do planowania przestrzennego oraz na umiejętnym stosowaniu instalacji Obszary Natura 2000 w Polsce II Najważniejszym ciekiem arkusza jest rzeka Wisła, której podporządkowana jest cała sieć gleby przekształcone antropogenicznie, w tym o przekształconym profilu glebowym. 40. Rąkowski G., Walczak M., Smogorzewska M., 2012b, , technicznych i procesów technologicznych ograniczających lub likwidujących procesy Specjalne obszary ochrony siedlisk w Polsce Północnej, IOŚ-PIB, Warszawa. hydrograficzna opisywanego obszaru. W Świeciu do Wisły uchodzi rzeka Wda, znana również Odsłonięte i wyniesione obszary wysoczyznowe cechują się brakiem lokalnych, degradacji środowiska. Działanie człowieka w tym kierunku obejmuje więc cały szereg FORMY OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 41. Rąkowski G., Smogorzewska M., Janczewska A., Wójcik J., Walczak M., Pisarski Z., 2004, jako Czarna Woda. Wda na całej swojej długości płynie w głęboko wciętej dolinie, która większych zadrzewień i narażone są na przesuszenie gleb oraz erozję wietrzną. zabiegów, procesów, nakazów i zaleceń, także podniesienie świadomości ekologicznej Parki krajobrazowe w Polsce, IOŚ-PIB, Warszawa. odwadnia Wysoczyznę Świecką. Jej dolina jest dobrze wykształcona, a zbocza miejscami Opisywany obszar, mimo występowania na jego terenie dwóch znaczących ośrodków mieszkańców. W dwóch głównych miejscowościach arkusza – Świeciu i Chełmnie Degradacja lasów 42. Rozporządzenie nr 2/2013 Dyrektora RZGW w Gdańsku z 24 kwietnia 2013 r. w sprawie osiągają wysokość ponad 50 m. Duże spadki terenu zostały wykorzystane już na początku zlokalizowano oczyszczalnie ścieków. Sieć kanalizacji sanitarno-burzowej występuje jedynie wprowadzenie programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł miejsko-przemysłowych charakteryzuje się dużym bogactwem ustanowienia obiektów Lasy są trwałym i ważnym elementem szaty roślinnej, który istotnie oddziałuje na XX wieku do zabudowy hydroenergetycznej rzeki. Do największych elektrowni wodnych na w Świeciu, a częściowo wyłącznie w Laskowicach, Sulnowie, Terespolu Pomorskim, rolniczych, Dziennik Urzędowy Woj. Kujawsko-Pomorskiego, poz. 1807. objętych ochroną prawną. Gleby chronione posiadają znaczący udział wśród gruntów krajobraz obszaru. Kompleksy leśne w okolicach Świecia oraz lasy porastające sandr Wdy na Wdzie zaliczamy Żur i Gródek (poza arkuszem) oraz Kozłowo i Przechowo. Na obszarze Dworzysku i Grucznie. W pozostałych miejscowościach, w tym w Chełmnie funkcjonuje 43. Sadurski A., Nowicki Z. (red.), 2007, Hydrogeologia regionalna Polski, Wyd. PIG. Tom 1. ornych, a w wybranych miejscach także powierzchnie leśne uzyskały status chronionych. północ od tego miasta (należące do Leśnego Kompleksu Promocyjnego Bory Tucholskie), nie opracowania Wda przyjmuje wody swoich dopływów: Dopływ spod Biechówka i rzeka Wyrwa. jedynie sieć sanitarna. Na większości analizowanego obszaru gospodarka odpadami jest 44. Szafer W., Zarzycki K. (red.), 1972, Szata roślinna Polski, Tom II, Wyd. Nauk. PWN, W zasięgu analizowanego arkusza znajduje się 74 pomniki przyrody (Tabela 2), są zdegradowane, a stan ich zdrowotny jest dobry. Podobnym stanem cechują się mniejsze Oba dopływy mają dobrze wykształcone doliny o przebiegu równoleżnikowym, które rozcinają uregulowana, co nie zmienia faktu konieczności zorganizowania kompleksowego systemu Warszawa. kilkanaście użytków ekologicznych, 3 rezerwaty przyrody, a także przebiega przez arkusz kompleksy leśne, zwłaszcza na zachodzie obszaru. Nieco gorszym stanem zdrowotnym wysoczyznę do głębokości ponad 40 m. W odcinku ujściowym rzeki Wyrwy do Wdy znajduje się granica 2 parków krajobrazowych (Chełmińskiego i Nadwiślańskiego), 2 obszarów chronionego gromadzenia, segregacji i wywozu odpadów. Na północny wschód od Kozłowa oraz 45. Trampler T., Mąkosa K., Girżda A., Bąkowski J., Dmyterko E., 1990, Siedliskowe podstawy charakteryzują się drzewostany w prawobrzeżnej części doliny Wisły w okolicy Chełmna. hodowli lasu, PWRiL, Warszawa. mała elektrownia wodna „Wyrwa Młyn”. Na odcinku od Świecia do ujścia do Wisły Wda płynie krajobrazu (OChK) oraz granice 2 obszarów specjalnej ochrony siedlisk (SOO) oraz 1 obszaru w Świeciu powstały stacje utylizacji odpadów różnymi metodami. W pierwszym przypadku Przyczyną tego stanu rzeczy jest między innymi oddziaływanie zanieczyszczeń przemysłowych 46. Tyszkowski S., 2014, Rozmieszczenie i geneza współczesnych osuwisk nizinnych w strefie w kierunku równoleżnikowym i przyjmuje lewostronny Dopływ z Sulnówka (Kubiak-Wójcicka wykorzystywana jest metoda recyclingu, kompostowania i spalania, a w drugim jedynie ta specjalnej ochrony ptaków (OSO). Dodatkowo północno-zachodnie gminy arkusza zostały z obszaru Świecia przy przewadze wiatrów z sektora zachodniego. bezpośredniego oddziaływania rzeki na przykładzie zbocza Doliny Dolnej Wisły między 2015). włączone do światowego Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie. ostatnia metoda. Wzdłuż wybranych fragmentów ciągów komunikacyjnych, w tym w obrębie Morskiem a Wiągiem, Landform Analysis 25. Do mniejszych cieków, które odwadniają obszar objęty arkuszem mapy należy zaliczyć Wśród pomników przyrody na szczególną uwagę zasługuje park dworski Degradacja wód powierzchniowych drogi ekspresowej zainstalowano ekrany akustyczne. W siedmiu miejscach prowadzony jest 47. Woś A., 1999, Klimat Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. lewoboczny dopływ Wisły o nazwie Gruczno (znany jako Dopływ spod Gawrońca lub lokalnie w Laskowicach z kilkuset drzewami, w tym 45 drzewami pomnikowymi oraz granitowy głaz Na obszarze objętym arkuszem Świecie funkcjonują 2 oczyszczalnie ścieków, monitoring środowiska przyrodniczego, w tym jeden w oparciu o sieć krajową (Kozłowo), © Copyright by Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Rafał Kot, Katarzyna Kubiak- Struga Młyńska). Ciek ten płynie w głęboko wciętej dolinie i w przeszłości był wykorzystywany narzutowy zwany „Kamieniem św. Wojciecha” zlokalizowany w miejscowości Leosia, który zlokalizowane w Świeciu oraz Chełmnie, odprowadzające oczyszczone wody do Wisły a pozostałe sześć o sieć regionalną i lokalną (Gruczno). energetycznie, o czym świadczy wybudowany w 1888 roku szachulcowy budynek młyna jest trzecim co do wielkości głazem narzutowym w Polsce. Wójcicka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu