p4k.dipc.org #P4Kfestival
p4k.dipc.org #P4Kfestival
19 P4K PASSION FOR KNOWLEDGE
Egitarau Orokorra
Irailak 30 - Urriak 5 2019
Donostia Bilbao Iruñea Bergara Sarrera Babesleak19 4 5
Hitzaldi Nagusiak 8 Zientzialari handiek lehio berri bat irekiko digute ezagueran. Naukas Passion 15 Zientzia, eszeptizismoa eta umorea.
Bertso Passion 16 Bertsolaritza eta zientzia, eskutik.
Dynapeutics Zientzia Eskola 17 Ikertzaile gazteentzako nazioarteko eskola.ara jóvenes Passion Passion for Txiki Wolframium 18 W 19 Haurrentzako zientzia Ekitaldi berezia jaialdi txikia. Bergarako Seminarixoan. Hizlari Nagusiak 20
Batzordea 30
2PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC PASSION FORR KNOWLEDGE JAIALDIAA 2019, DIPC Jaialdiaren 19 Egitaraua 6
Ikasleekin Topaketak 14 Topaketak Nobel Sarien eta ikasleen artean.
Ikerbasque Sariak 15 Ikerbasquek saritutako emakume zientzialariekin hitzordua. On Zientzia 16 On Zientziako fi lm labur onenen proiekzioa.
Creativium Argazki Erakusketa 17 Bidaia sormen zientifi koan barrena.
PhD Ikasle Formakuntza 19 Doktoregoko ikasleak beren zientzia dibulgatzen. Hizlari Gonbidatuak 28
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIAA 2019, DIPC 3 19
Passion for Knowledge (P4K) ezagutzarekiko pasioa ospatzen duen jaialdia da, bere jardueretan parte hartzen duten milaka herritarrekin batera. Laugarren edizioa 2019ko irailaren 30etik urriaren 5era egingo da, Donostian, egoitza nagusi duen hirian, eta baita Bilbon, Iruñean eta Bergaran ere. Donostia International Physics Center (DIPC) ikerketa zentroa da jaialdiaren antolatzailea.
Azken urteotako aurkikuntza zientifi ko garrantzitsuenetakoen protagonista izan diren ikertzaile handiek parte hartuko dute jaialdian. Edonoren esku dagoen luxu bat da, Victoria Eugenia antzokian, Guggenheimen edo Baluarten egingo diren hitzaldietara joatea eta Nobel saridunekin eta mundu mailako adituekin ikasten jarraitzea.
Jaialdiaren programa zabalak, hitzaldiak ez ezik, hainbat publikorentzako jarduerak biltzen ditu: topaketak bigarren hezkuntzako ikasleen eta zientzialarien artean, Naukas saioak, erakusketak, haurrentzako tailerrak, ikuskizunak, proiekzioak, etab.
2019an, Elementu Kimikoen Taula Periodikoaren Nazioarteko Urtea ospatzen ari da, eta Passion for Knowledge jaialdiak bere osagaietako bat omenduko du: wolframioa (W), 1786an Elhuyar anaiek lehen aldiz Bergaran isolatu zuten elementua.
4 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC Babesleak 19
DIPCk erakunde hauen fi nantzazioa jasotzen du:
P4K jaialdiaren kolaboratzaileak:
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 5 Jaialdiko Egitaraua
09/30 Astelehena 10/01 Asteartea 10/02 Asteazkena Donostia goiza 10:00 TOPAKETAK - Eureka! Zientzia Museoa, 13:30 Donostia - Dame Jocelyn BELL BURNELL - Jean-Pierre SAUVAGE - Juan Ignacio CIRAC Donostia arratsaldea Victoria Eugenia Antzokia, Donostia
18:00 IREKIERA EKITALDIA 17:30 HITZALDI NAGUSIAK 17:30 HITZALDI NAGUSIAK - - Iñigo URKULLU - - Juan Ignacio CIRAC - - María MARTINÓN-TORRES 18:30 - Markel OLANO 19:30 - Albert FERT 19:30 - Sir John PENDRY - Eneko GOIA - Barry BARISH - Ginés MORATA - Pedro Miguel ETXENIKE
18:30 HITZALDI NAGUSIAK - - Dame Jocelyn BELL BURNELL 19:50 - Serge HAROCHE 19:30 IKERBASQUE 19:30 BERTSO PASSION 20:00 EHUorkestra - SARIAK - - Amets ARZALLUS - Sinfonikoa 20:30 - Maia GARCIA VERGNIORY 20:30 - Andoni EGAÑA 20:20 - Aitziber LÓPEZ-CORTAJARENA - Maialen LUJANBIO - Iñaki MURUA - William FRIEDMAN - Dudley HERSCHBACH - María MARTINÓN-TORRES - Jean-Pierre SAUVAGE Donostia egun osoa
08:30 CREATIVIUM 08:30 CREATIVIUM 08:30 CREATIVIUM - UPV/EHU, Carlos Santamaria - UPV/EHU, Carlos Santamaria - UPV/EHU, Carlos Santamaria 20:30 zentroa, Donostia 20:30 zentroa, Donostia 20:30 zentroa, Donostia
09:00 ZIENTZIA ESKOLA 09:00 ZIENTZIA ESKOLA 09:00 ZIENTZIA ESKOLA - CFM eta UPV/EHU Ignacio - CFM eta UPV/EHU Ignacio - CFM eta UPV/EHU Ignacio 18:00 Mª Barriola, Donostia 18:00 Mª Barriola, Donostia 18:00 Mª Barriola, Donostia
Beste hirietan
10:00 PASSION FOR WOLFRAMIUM - Seminarixoa, Bergara 11:30 - Dudley HERSCHBACH - Maria VALLET-REGÍ - Pedro Miguel ETXENIKE
6 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19 PASSION FOR EITB Kosmos eta p4k.dipc.org webgunean ekitaldiak zuzenean. KNOWLEDGE
10/03 Osteguna 10/04 Ostirala 10/05 Larunbata Donostia goiza 10:00 PhD IKASLE FORMAKUNTZA 10:00 PASSION TXIKI - DIPC, Donostia - Club aretoa, Victoria Eugenia 12:30 - Dudley HERSCHBACH 13:00 Antzokia, Donostia - Sir John PENDRY - Ana GALARRAGA - Maria VALLET-REGí - César TOMÉ Donostia arratsaldea Victoria Eugenia Antzokia, Donostia
17:30 HITZALDI NAGUSIAK 17:30 HITZALDI NAGUSIAK 17:30 NAUKAS PASSION - - Nekane BALLUERKA - - Maria VALLET-REGÍ - BEREZIA 19:30 - William FRIEDMAN 19:30 - Christophe ROSSEL 18:30 - Xurxo MARIÑO - Jean-Marie LEHN - Jean-Pierre SAUVAGE - Oswaldo DIGÓN
18:30 HITZALDI NAGUSIAK - - Pamela DIGGLE 19:50 - Dudley HERSCHBACH
19:30 NAUKAS PASSION 19:30 NAUKAS PASSION 19:50 AMAIERA - - Javier ARMENTIA - - Natalia RUIZ ZELMANOVITCH - 20:30 - José Miguel VIÑAS 20:30 & Manolo GONZÁLEZ 20:10 - César TOMÉ - Ambrosio LICEAGA - Helena MATUTE - Joaquín SEVILLA - Ignacio LÓPEZ GOÑI - Déborah GARCÍA BELLO - Gemma del CAÑO - Almudena M. CASTRO
Donostia egun osoa
08:30 CREATIVIUM 08:30 CREATIVIUM 09:00 CREATIVIUM - UPV/EHU, Carlos Santamaria - UPV/EHU, Carlos Santamaria - UPV/EHU, Carlos Santamaria 20:30 zentroa, Donostia 20:30 zentroa, Donostia 14:00 zentroa, Donostia
09:00 ZIENTZIA ESKOLA 09:00 ZIENTZIA ESKOLA - CFM eta UPV/EHU Ignacio - CFM eta UPV/EHU Ignacio 18:00 Mª Barriola, Donostia 18:00 Mª Barriola, Donostia
Beste hirietan
19:00 HITZALDI NAGUSIAK 10:00 TOPAKETAK - Guggenheim museoa, Bilbao - Guggenheim, Bilbao 20:30 - Albert FERT 13:30 - Albert FERT - Barry BARISH - María MARTINÓN-TORRES - Christophe ROSSEL
19:00 HITZALDI NAGUSIAK 19:15 ON ZIENTZIA - Baluarte, Iruñea - Leidor Antzokia, Tolosa 20:30 - Pamela DIGGLE 21:45 - Jean-Marie LEHN
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 7 Hitzaldi Nagusiak
Hainbat Nobel Saridunen eta mundu mailako adituen eskutik, hiritarrek aukera izango dute astrofi sika, software ingeniaritza, fi sika kuantikoa, neurozientzia, botanika eta biomedikuntza bezalako gaietara hurbiltzeko. Esplorazio istorioek, zientziaren erronkek eta ezagutzarekiko pasioak bat egingo dute, jaialdiko Hartzailea: jarduera nagusi honetan. Publiko orokorra.
Hitzaldi nagusiak egunero eskainiko dira Victoria Eugenia Antzokian. Gainera, Hizkuntza: urriaren 3an, gonbidatutako zientzialari batzuekin gozatu ahal izango dugu Euskara, gaztelania eta Bilboko Guggenheim Museoan, eta urriaren 4an, Iruñeko Baluarten. ingelesa (Aldibereko itzulpena euskarara, Hitzaldi nagusi guztietarako sarrera librea eta doakoa da lekuak bete arte, baina gaztelaniara eta ingelesera). aldez aurretik izena ematea gomendatzen dugu. Egoitza nagusia: Donostia Era berean, aldibereko itzulpen zerbitzua egongo da euskarara, gaztelaniara eta ingelesera, eta saio guztiak zuzenean jarraitu ahal izango dira streaming bidez. Victoria Eugenia Antzokia Datak eta Ordutegiak: 09/30, 18:00 - 20:20 Kontsultatu programa hurrengo orrialdeetan eta zientzialarien profi la, 20. 10/01 - 10/04, 17:30 - 20:30 orrialdetik aurrera. 10/05, 17:30 - 20:10 Edukiera: 900 lagun.
Beste egoitzak: Bilbao Guggenheim, Auditorioa. Datak eta Ordutegiak: 10/03, 19:00 - 20:30 Edukiera: 300 lagun.
Iruñea Baluarte, Ciudadela aretoa. Datak eta Ordutegiak: 10/04, 19:00 - 20:30 Edukiera: 300 lagun.
Streaminga: Zuzeneko emanaldia EITB Kosmos webgunean.
Eman izena: Doako izen-ematea p4k.dipc.org bidez. 8 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC Hitzaldi Nagusien Egitaraua 19 Hitzaldi Nagusiak egunez egun
09/30 Astelehena
Victoria Eugenia Antzokia, Zeremonia-maisuak: Hitzaldiaren hizkuntza: Donostia Nora GONZÁLEZ eta Juan Ignacio PÉREZ Euskara EU Gaztelania ES English EN
18:00 - 18:30 INAUGURAZIO EKITALDIA
18:00 Irekiera Ekitaldia Iñigo URKULLU Eusko Jaurlaritzako Lehendakaria Markel OLANO Gipuzkoako Diputatu Nagusia Eneko GOIA Donostiako Alkatea Pedro Miguel ETXENIKE UPV/EHUko Katedraduna eta DIPCko Presidentea
18:30 - 19:50 HITZALDI NAGUSIAK
18:30 Dame Jocelyn BELL BURNELL Astrofísika, Oxford University, Erresuma Batua EN Einstein, Eddington eta eguzki eklipse bat
19:10 Serge HAROCHE Físika, Collège de France, Frantzia EN Egia zientifi koari buruzko gogoetak
20:00 - 20:20 KONTZERTUA
20:00 EHUorkestra Sinfonikoa Kontzertua
10/01 Asteartea
17:30 - 19:30 HITZALDI NAGUSIAK
17:30 Juan Ignacio CIRAC Fisika Teorikoa, Max Planck Institut für Quantenoptik, Garching, Alemania ES Nolakoak izango dira etorkizuneko superordenagailuak?
18:10 Albert FERT Materia Kondensatuaren Fisika, Université Paris-Saclay, Frantzia EN Oinarrizko fi sika, teknologien oinarria informazioaren aroan
18:50 Barry BARISH Fisika eta Astrofi sika, Caltech eta UC Riverside, Estatu Batuak EN Einsteinetik Uhin Grabitazionaletara
19:30 - 20:30 IKERBASQUE SARIAK
19:30 Maia GARCIA VERGNIORY Materia Kondensatuaren Fisika, Ikerbasque ikertzailea DIPCn ES Etorkizuneko materialak
20:00 Aitziber LÓPEZ-CORTAJARENA Bionanotecnología, Ikerbasque ikertzailea CIC biomaGUNEn ES Proteinen ingeniaritza: terapia berrien, bioteknologia eta biomaterialen prozesuen etorkizuna?
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 9 Hitzaldi Nagusien Egitaraua Hitzaldi Nagusiak egunez egun
10/02 Asteazkena
Victoria Eugenia Antzokia, Hitzaldiaren hizkuntza: Donostia Euskara EU Gaztelania ES English EN
17:30 - 19:30 HITZALDI NAGUSIAK
17:30 María MARTINÓN-TORRES Paleoantropologia, CENIEH National Research Center of Human Evolution, Espainia ES Homo sapiens eta altzifrearen itzala
18:10 Sir John PENDRY Fotonika, Imperial College London, Erresuma Batua EN Argia atzematea nanoeskalan
18:50 Ginés MORATA Genetika, Centro de Biología Molecular Severo Ochoa, Espainia ES Biologia eta gizartea XXI. mendean: informazio genetikoaren manipulazioa eta gizartearen etorkizuna
19:30 - 20:30 BERTSO PASSION Aurkezlea: Felix ZUBIA Medikua eta bertsolaria Amets ARZALLUS Bertsolaria EU/ES/EN Andoni EGAÑA Bertsolaria Maialen LUJANBIO Bertsolaria Iñaki MURUA Bertsolaria William FRIEDMAN Harvard University, Estatu Batuak Dudley HERSCHBACH Harvard University, Estatu Batuak María MARTINÓN-TORRES CENIEH National Research Center of Human Evolution, Espainia Jean-Pierre SAUVAGE Université de Strasbourg, Frantzia
10/03 Osteguna
Victoria Eugenia Antzokia, Hitzaldiaren hizkuntza: Donostia Euskara EU Gaztelania ES English EN
17:30 - 19:30 HITZALDI NAGUSIAK
17:30 Nekane BALLUERKA Portaera Zientzien Metodologia, Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU) EU Euskal Herria eta Zientzia: Herri txiki baten garapen handia
18:10 William FRIEDMAN Botanika, Harvard University, Estatu Batuak EN Nork deskubritu zuen eboluzioa?
18:50 Jean-Marie LEHN Kimika Supramolekularra, Université de Strasbourg, Frantzia EN Bizitzaranzko urratsak: Kimika!
10 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALADIA 2019, DIPC 19
19:30 - 20:30 NAUKAS PASSION Aurkezlea: Javier PELÁEZ Naukas
19:30 Javier ARMENTIA Iruñeko Planetarioa ES La vie en rose (berezko kolorea duen zientzia eta gizartea)
19:40 José Miguel VIÑAS Munduko Meteorologia Erakundea ES Pinakotekak hodeiez daude beteak
19:50 César TOMÉ Euskampus Fundazioa ES Eureka? Benetan?
20:00 Helena MATUTE Deustuko Unibertsitatea ES Adimen kaltebera
20:10 Ignacio LÓPEZ GOÑI Nafarroako Unibertsitatea ES Ming dinastiaren zopa horia
20:20 Gemma del CAÑO Farmazian eta elikaduran aditua ES Zuk alarma jotzen duzunerako, ni bueltan nator
10/04 Ostirala
Victoria Eugenia Antzokia, Hitzaldiaren hizkuntza: Donostia Euskara EU Gaztelania ES English EN
17:30 - 19:30 HITZALDI NAGUSIAK
17:30 Maria VALLET-REGí Biomaterial adimendunak, Universidad Complutense de Madrid (UCM) CIBER-BBN, Espainia ES Hezurraren gaixotasunen kontrako silize nanoagentea
18:10 Christophe ROSSEL Fisika, IBM Research- Zurich, Suitza EN Adimen artifi ziala singularitate teknologikorantz al doa?
18:50 Jean-Pierre SAUVAGE Kimika, University of Strasbourg, Frantzia EN Makina molekularrak biologian eta kimikan
p4k.dipc.org Hitzaldi nagusien deskribapenak p4k.dipc.org webgunean Streaminga: Zuzeneko emanaldia EITB Kosmos webgunean Hitzaldien aldibereko itzulpena
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 11 Hitzaldi Nagusien Egitaraua Hitzaldi Nagusiak egunez egun
19:30 - 20:30 NAUKAS PASSION Aurkezlea: Javier PELÁEZ Naukas
19:30 Natalia RUIZ ZELMANOVITCH NANOCOSMOS ERC Funtsezko Fisikaren Institutuan (CSIC) ES Manolo GONZÁLEZ Andaluziako Astronomia Institutua (CSIC) Izarrei eta ipuinei buruz
19:50 Ambrosio LICEAGA Nafarroako Unibertsitatea ES Inoiz ez genuen auto hegalaririk nahi izan
20:00 Joaquín SEVILLA Nafarroako Unibertsitatea ES Berakatzarekin eginiko barrengorriek ezkutatzen dutena
20:10 Déborah GARCÍA BELLO Universidade da Coruña ES Moda super garrantzitsua da
20:20 Almudena M. CASTRO Madrilgo Unibertsitatea ES Musika, gerra eta bakea
10/05 Larunbata
Victoria Eugenia Antzokia, Hitzaldiaren hizkuntza: Donostia Euskara EU Gaztelania ES English EN
17:30 - 18:30 NAUKAS PASSION BEREZIA Aurkezlea: Javier PELÁEZ Naukas
17:30 Xurxo MARIÑO Universidade da Coruña ES Oswaldo DIGÓN Aktorea Ikatza
18:30 - 19:50 HITZALDI NAGUSIAK
18:30 Pamela DIGGLE Botanika, University of Connecticut, Estatu Batuak EN Landareak gure mundu aldakorrean
19:10 Dudley HERSCHBACH Fisika-Kimika, Harvard University, Estatu Batuak EN Mendeleev ospatuz
19:50 - 20:10 AMAIERA
12 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALADIA 2019, DIPC Hitzaldi Nagusien Egitaraua 19 Hitzaldi Nagusiak Bilbon eta Iruñean
Bilbao 10/03 Osteguna
Guggenheim Museoa, Auditorioa Hitzaldiaren hizkuntza: Bilbao Euskara EU Gaztelania ES English EN
19:00 - 20:30 HITZALDI NAGUSIAK
19:00 Albert FERT Materia Kondensatuaren Fisika, Université Paris-Saclay, Frantzia EN Oinarrizko fi sika, teknologien oinarria informazioaren aroan
19:40 Barry BARISH Fisika eta Astrofi sika, Caltech eta UC Riverside, Estatu Batuak EN Einsteinetik Uhin Grabitazionaletara
Iruñea
10/04 Ostirala
Baluarte, Ciudadela aretoa Hitzaldiaren hizkuntza: Iruñea Euskara EU Gaztelania ES English EN
19:00 - 20:30 HITZALDI NAGUSIAK
19:00 Pamela DIGGLE Botanika, University of Connecticut, Estatu Batuak EN Landareak gure mundu aldakorrean
19:40 Jean-Marie LEHN Kimika Supramolekularra, Université de Strasbourg, Frantzia EN Bizitzaranzko urratsak: Kimika!
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 13 Ikasleekin Topaketak
Aurreko urteetan bezala, Passion for Knowledge 2019 jaialdiko jardueren Hartzailea: artean ez da faltako top@DIPC - Zientziarekin solasean! topaketen edizio 4garren DBH eta berria. DIPCk 2009. urteaz geroztik urtero antolatzen dituen Nobel saridun Batxilergoko ikasleak. zein puntako ikertzaileen, eta bigarren hezkuntzako eta batxilergoko ikasleen arteko topaketak dira. Edukiera: Topaketa hauen helburu nagusia, hain zuzen, Euskal Herriko ikasleen artean 250-300 lagun topaketako. bokazio zientifi ko-teknologikoak sustatzea da eta ezagutzarekiko pasioa piztea. XI. edizio honetan bi topaketa egingo ditugu: bata Donostian eta bestea Hizkuntza: Bilbon. Topaketa bakoitzean, nazioartean ezagunak diren hainbat arlotako hiru ikertzailek hartuko dute parte, P4K 2019 jaialdiko gonbidatuen artean Euskera, gaztelania eta aukeratutakoak, (20. or.), moderatzaile arituko den Pedro Miguel ETXENIKErekin ingelesa (Aldibereko batera. itzulpena)
Egoitzak: DONOSTIA Donostia Eureka! Zientzia Museoa Eureka! Zientzia Museoa 10/02 Asteazkena Dame Jocelyn BELL BURNELL 10/02, 10:00 - 13:30 Jean-Pierre SAUVAGE Juan Ignacio CIRAC Bilbao Guggenheim Museoa BILBAO 10/04, 10:00 - 13:30 Guggenheim Museoa 10/04 Ostirala Albert FERT Streaminga: María MARTINÓN-TORRES Zuzeneko emanaldia Christophe ROSSEL p4k.dipc.org webgunean.
Eman izena: Doako izen-ematea p4k.dipc.org bidez ikastetxeentzat.
14 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC Naukas Passion
Hartzailea: Egitarau publikoak Naukas Passion saioa ere hartzen du bere baitan, Publiko orokorra. Naukas: zientzia, eszeptizismoa eta umorea zientziaren zabalkunderako online komunikazio plataforma ezagunaren laguntzarekin. UPV/EHUko Kultura Zientifikoko Katedraren lankidetzarekin antolatzen da Naukas Edukiera: Passion. Urriaren 3an, osteguna eta 4ean, ostirala, saio nagusien ondoren 900 lagun. Victoria Eugenia Antzokiko agertokira igoko dira Naukaseko kolaboratzaile onenak, beren ikuspegi partikularretik hainbat gai zientifikoren inguruan aritzeko. Larunbatean, urriaren 5ean, ‘CARBÓN’ (Ikatza) dibulgaziozko Hizkuntza: ikuskizunarekin gozatuko ahal izango dugu Xurxo MARIÑO neurozientzialari Gaztelania (Aldibereko eta dibulgatzailearen eta Oswaldo DIGÓN umorista eta aktorearen eskutik. itzulpena euskarara eta ingelesera).
Datak eta Ordutegiak: 10/03 eta 10/04, 19:30 - 20:30 10/05, 17:30 - 18:30
Egoitza: Donostia / San Sebastián Victoria Eugenia Antzokia
Streaminga: Zuzeneko emanaldia EITB Kosmos webgunean.
Eman izena: Doako izena ematea p4k.dipc.org webgunean.
Ikerbasque Sariak 19
Maia Garcia Vergniory fi sikariak eta Aitziber López-Cortajarena biokimikariak Ik irabazi dute 2019ko Ikerbasque saria. Bi zientzialari saridunek jaialdian parte Ikerbasque Sariak hartuko dute, saio berezi batean, non beren lorpen zientifi koak azalduko baitizkigute, material topologikoen ikerketan eta proteinen ingeniaritzan, hurrenez hurren. Hartzailea: Hizlariei buruzko informazio osoa, 29. orrialdean. Publiko orokorra.
Datak eta Ordutegiak: 10/01 , 19:30 - 20:30 Egoitza: Donostia, Eugenia Antzokia
Streaminga EITB Kosmos Izen ematea p4k.dipc.org PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 15 Bertso Passion 19 Be Bertso Passion
Passion for Knowledge jaialdiaren edizio berri honetan, berriro ere, bertsolaritza Hartzailea: eta zientzia nahasi nahi izan ditugu Victoria Eugenia Antzokian. Horretarako, Publiko orokorra. 4 zientzialari igoko dira agertokira, azken urteotako aurkikuntza zientifi ko garrantzitsuenetako batzuen protagonistak, eta 4 bertsolari, inprobisazioaren euskal poeta handiak. Edukiera: 900 lagun. Bertso Passion ekimenak zientzialarien aparteko begirada eta bertsolarien errima kantatuen edertasun eta asmamena uztartuko ditu, zentzuz eta sentikortasunez betetako bidaia bati ekiteko gure espeziearen sorreran, Hizkuntza: landareen eboluzioan eta kimikaren funtsean barrena. Euskara, gaztelania eta Aurkezlea: Felix ZUBIA ingelesa (Aldibereko itzulpena) Bertsolariak: Zientzialariak: Amets ARZALLUS Dudley HERSCHBACH Datak eta Ordutegiak: Andoni EGAÑA María MARTINÓN-TORRES 10/02, 19:30 - 20:30 Maialen LUJANBIO Jean-Pierre SAUVAGE Iñaki MURUA William FRIEDMAN Egoitza: Donostia Victoria Eugenia Antzokia
Streaminga: Zuzeneko emanaldia EITB Kosmos webgunean.
Eman izena: Doako izen-ematea p4k.dipc.org bidez.
On Zientzia 19
On Zientzia ikus-entzunezko dibulgazio edukiak sortzeko proiektu bat On On Zientzia da, herritarren partaidetzari esker garatu eta hazi dena. Elhuyar eta DIPC erakundeek antolatzen dute, Elhuyar erakundeak euskal telebista publikorako ekoitzitako Teknopolis programaren barruan.
Proiekzioen data eta On Zientzia lehiaketaren helburua da zientziari eta teknologiari buruzko ordutegiak: bideo labur eta originalak ekoiztea eta hedatzea publiko orokorrarentzat. Lehiaketak bederatzigarren urtea bete du, eta denbora horretan zientzia 10/03, 19:15 eta 21:45 dibulgaziozko 500 ikus-entzunezko lan baino gehiago dituen kontsulta basea sortu da. Passion for Knowledge 2019 jaialdian zehar, bideo onenak kultur eta Egoitza: aisialdi zentroetan proiektatuko dira. Tolosa
www.onzientzia.tv/es/ Leidor Antzokia
16 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC Dynapeutics
Hartzailea: Passion for Knowledge 2019 jaialdiko egitarauaren barne, komunitate Nazioarteko ikerketa zientifi koari eta bereziki doktoretza egiten ari diren ikasleei eta doktoretza komunitatea. ondorengo ikerlari gazteei zuzendutako nazioarteko udako eskola antolatu da, irailaren 30etik urriaren 4ra arte.
Hizkuntza: Ingelesa. Dynapeutics eskolak biomolekulak ingurune biologikoetan aztertzeko eta simulatzeko metodo konputazionalen teoria eta aplikazioak izango ditu ardatz, metodo horiek oso garrantzitsuak baitira botika molekularrak Datak eta Ordutegiak: diseinatzeko edota optimizatzeko eta prozesu biologikoak maila 09/30 - 10/04, 09:00 - 18:00 molekularrean ulertzeko.
Egoitza: dynapeutics2019.dipc.org/ Donostia CFM, Materialen Fisika Zentroa, CSIC-UPV/EHU UPV/EHU, Ignacio María Barriola
19 Creativium Cr Creativium Sormen ideia orok aurretiko prestakuntza eta ontze prozesua izan behar du, argialdi edo ‘Eureka!’ une gisa ezagutzen duguna izateko. Ideia horretatik abiatzen da Creativium argazki erakusketa. Irailaren 23tik urriaren 5era egongo da zabalik, UPV/EHUko Ibaeta Campuseko Carlos Santamaria Zentroan. Erakusketan sormen prozesuaren etapa desberdinetan zehar (prestaketa, inkubazioa, argialdia eta egiaztapena) egingo dugu bidea, zientzialarien eguneroko jardunaren argazki artistikoek, saiakera eta literatur testuek Hartzailea: lagunduta. Duela urte batzuetatik, Gustavo Ariel Schwartz ikerlariak DIPCn Publiko orokorra. zuzendutako Mestizajes programako ekimen berrietako bat da Creativium. Proiektua argazki liburu gisa ere argitaratuko da datozen hilabeteetan. Datak eta Ordutegiak: 09/23 - 10/05 creativium.mestizajes.es Astean zehar, 08:30 - 20:30 Larunbatetan, 09:00 - 14:00 Egoitza: Donostia Ibaetako campusean, UPV/ EHU, Carlos Santamaria zentroa
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 17 Passion Txiki 19 Tx Passion Txiki
Txikientzako zientzia jaialdi honetan, haurrek aukera izango dute esperimentu Hartzailea: praktikoen tailerretan aritu eta egun batez zientzialari izateko. Eguna 4 eta 12 urte bitarteko “Bizitzaren laborategian” ikuskizunarekin amaituko dugu, ustekabez beteriko haurrak. ipuin kontaketarekin.
Edukiera: 10:00 - 12:00 Ni zientzialari Tailer praktikoak: Ordubeteko tailer praktikoak. 60 haur orduro 4-7 urte bitarteko haurrei zuzendua. Polimeroekin jolasean Ipuin-kontalari zientifi koa: Argiak, kolorea... ekin! 120 lagun (haurrak eta helduak). 8-12 urte bitarteko haurrei zuzendua. Kimika, martxan Klima-aldaketa Hizkuntza: Euskara (interpretaziorik gabe). 12:15 - 13:00 Bizitzaren Laborategian Ipuin-kontalari zientifi koa. Datak: Larunbata, 10/05 4-8 urte bitarteko haurrei zuzendua, gehienez ere heldu batek lagunduta. Ana GALARRAGA AIESTARAN Elhuyarreko komunikatzaile Ordutegia: zientifi koa eta “Marikalanbre bizitzaren laborategian” 10:00 - 13:00 liburuaren egilea arduratuko da ikuskizuna eskaintzeaz, ipuinez eta material arruntekin eginiko esperimentuz osatutako Egoitza: formatuan, helburu duena berdintasuna, errespetua, talde lana, pertseberantzia eta nork bere akatsak onartzea bezalako Donostia balioak transmititzea. Club aretoa, Victoria Eugenia Antzokia
Streaminga: Zuzeneko emanaldia p4k.dipc.org webgunean.
Eman izena: Doako izen-ematea p4k.dipc.org bidez.
18 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19 Passion for Wolframium W Passion for Wolframium 2019an, Elementu Kimikoen Taula Periodikoaren Nazioarteko Urtea ospatzen ari da, eta Passion for Knowledge (P4K) jaialdiak bere osagaietako bat omenduko du: wolframioa (W), 1783an Elhuyar anaiek lehen aldiz Bergaran isolatu zuten elementua.
Hain zuzen ere, 2018an, Bergara “Zientziaren Leku Historiko” izendatu zuen Hartzailea: Europako Fisika Elkarteak (EPS) ilustrazioaren garaian bertako Laboratoriumean Ikasleak eta helduak. eta Seminarixoan gauzatu ziren aurkikuntza zientifi ko nabarmen honen eta beste hainbat aurrerapenen aitortza moduan. Hamar baino ez dira mundu Edukiera: mailan izendapen hau jaso duten guneak, horien artean, Curie Institutua Frantzian eta Niels Bohr Institutua, Danimarkan. 250 lagun.
Passion for Knowledge jaialdiak poz handiz jaso du Bergararen izendapenaren Hizkuntza: albistea eta Laboratorium Museoarekin eta Bergarako udalarekin elkarlanean Euskera, gaztelania eta “Passion for Wolframium” ekitaldi berezia antolatu du jaialdiko zientzialari ingelesa (Aldibereko gonbidatuekin batera urriaren 1ean, goizeko 10h-etan Seminarixoan: itzulpena) Zientzialari gonbidatuak: - Dudley HERSCHBACH, Kimikako Nobel Saria (1986) Egoitza: - Maria VALLET-REGÍ, kimikaria material adimendunetan, Bergara Jaume I.na Saria (2018) Seminarixoa 10/01, 10:00 - 11:30 Pedro Miguel ETXENIKE zientzialaria arduratuko da Bergara zientzialari gonbidatuei aurkezteaz, eta alderantziz, Bergarako herritarrei zientzialari gonbidatuak aurkezteaz. Ondoren, gerturatutako gazte eta herritarrek zientzialariekin solasaldian aritzeko aukera izango dute beren galdera eta irrikak partekatuz.
PhD Ikasleen Formakuntza
Passion for Knowledge 2019 dibulgazio zientifi koko jaialdia dela-eta, dibulgazioan trebatzeko jarduerak programatu nahi izan ditugu zientzialari gazteentzat.
Doktoregoko ikasle talde batek hurrengo jardueretan parte hartuko du euren esperientziak aberasteko eta komunikazio gaitasunak garatzeko helburuarekin:
10:00 - 11:00 Irakaslea ezagutu Hartzailea: Doktorego ikasleak. Elkarrizketak antolatuko dira jaialdiko hiru zientzialari gonbidaturekin zientziari eta haren alderdi sozialei buruz gogoeta egiteko. - Dudley HERSCHBACH Datak: - Sir John PENDRY 10/03 - Maria VALLET-REGÍ
Ordutegia: 11:30 - 12:30 Blog batean dibulgatzen 10:00 - 12:30 Doktoregaiek Cesar Tomek gidatutako tailer batean hartuko dute parte. Formakuntza saioaren azken helburua, ikasleek Mapping Ignorance Egoitza: blogean beren proiektuei buruzko dibulgazio artikulu sorta bat idatzi Donostia eta argitaratzea da. Mapping Ignorance abangoardiako ikerketa Donostia International zientifi koari buruzko albisteak eta artikuluak ingelesez zabaltzen Physics Center (DIPC) dituen erreferentziazko ataria da eta Cesar Tomé du bere editore.
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19 Hizlari Nagusiak
Nekane BALLUERKA Barry BARISH Portaera Zientzien Metodologia Fisika eta Astrofi sika Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU) Caltech eta UC Riverside, Estatu Batuak Fisikako Nobel Saria 2017
Euskal Herriko Unibertsitatearen Ezinbesteko pertsona grabitazio uhinen etorkizunari begira (UPV/EHU) detekzioan Miren Nekane Balluerka Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Barry Barish Estatu Batuetako fi sikari bat da, 2017ko Nobel saria errektorea da, eta Portaera Zientzien Metodologiako irakaslea, jaso zuena, Rainer Weiss eta Kip Thorne-rekin batera, “LIGO Psikologia Fakultatean. detektagailuari eta grabitazio uhinen behaketari egindako ekarpen erabakigarriengatik”. Haren ikerketa lerroetako ikergai nagusiak dira, batetik, ebaluazio psikologikoa egiteko eta hura kulturartean egokitzeko tresnak 2015ean, LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) elaboratzeko metodologia, eta bestetik, maila anitzeko ereduen behatokiak grabitazio uhin bat –espazio-denboraren ondulazio bat– aplikazioa, gertaera psikosozialen azterketetan. detektatu zuen, milioika argi urteko distantziara zeuden bi zulo beltzen fusiotik zetorrena. Egiaztapenak egiten hilabeteak igaro ondoren, Ibilbidea eta aintzatespenak azkenean Einsteinek 1915ean Erlatibitatearen Teoria Orokorrean Nekane Balluerka Psikologian lizentziatu zen, Euskal Herriko postulatutako grabitazio uhinak bazirela frogatu zen. Unibertsitatean, 1989an, eta doktoregoa eskuratu zuen unibertsitate berean, 1993an; sari berezia lortu zuen bietan. Lizentzia amaitzean, Mugarri zientifi ko hori LIGOri esker lortu zen, doitasun handiko tresna irakasle lana hasi zuen Psikologia Fakultatean. 2009. urteaz geroztik, bat, bi interferometro dituena, elkarren artetik milaka kilometrora Portaera Zientzien Metodologiaren arloko katedraduna da. kokatuta daudenak —bat Livingston-en (Louisiana) eta bestea Hanford-en (Washington), Estatu Batuak—. Bi interferometroek L Irakasle gisa, bikaintasun ebaluazioa lortu du Docentiaz programan. formako beso kilometrikoak dituzte, espazio-denboraren perturbazio Diruz lagundutako 43 ikerketa proiektutan parte hartu du, eta sotila hauteman zutenak, grabitazio uhinak Lurra zeharkatu zuenean. horietako hamarretan ikertzaile nagusia izan da. Egilekidea da ehundik gora artikulu zientifi kotan, 26 liburutan eta 9 liburu kapitulutan. Ibilbidea eta aintzatespenak Hamar doktorego tesiren zuzendari izan da; horietako bik Europako Fisikan graduatu zen (1957), eta energia handiei buruzko fi sika aipamena izan zuten, bostek nazioarteko aipamena, batek Giza Euskal esperimentaleko doktoregoa eskuratu zuen (1962) Kaliforniako Errealitate saria eta seik UPV/EHUren doktoregoko sari berezia jaso Unibertsitatean, Berkeley-n. Doktorego ondoko egonaldi labur baten zuten. Estatuko eta nazioarteko biltzarretan orotara 200 ekarpen egin ondoren, Caltech-eko ikertzaile izatera iritsi zen, 1963an. Hasieran, ditu. Hogei bat hitzaldi eman ditu gonbidatu gisa, eta sinposio, mahai esperimentuetan egin zuen lana, Stanford Linear Accelerator Center- inguru, workshop eta uda ikastaro espezializatu asko koordinatu ditu. ean eta Fermilab-ean. 2018an, Kaliforniako Unibertsitatearen fakultatera joan zen, Riverside-ra. Nekane Udako Euskal Unibertsitateko (UEU) kidea da, eta Portaera Zientzien Metodologiako Espainiako Elkarteko (AEMCCO) eta European Fisikako Nobel sariaz gainera (2017), Barry Barishek prestigio handiko Association of Methodology (EAM) elkarteko kide sortzailea. sari ugari jaso ditu, eta horien artean, honako hauek nabarmentzen dira: Klopsteg Memorial Award (2002), Titan of Physics (2016), Enrico Azken elkarte horren aldizkari ofi zialeko editorea izan zen, 4 urtez Fermi saria (2016), Smithsonian Magazine-ren American Ingenuity (2011-2015): Methodology. European Journal of Research Methods for Award saria (2016), Henry Draper domina (2017), Giuseppe eta Vanna the Behavioral and Social Sciences. Cocconi saria (2017), eta Asturiasko Printzesa saria (2017). Kanpoko aholkularia izan da 6 urtez, Kataluniako Unibertsitate Sistemaren Kalitaterako Agentzian (AQU). Postu hauek bete ditu: Psikologia Fakultateko dekanordea (2004-2006), Ikasketa Berrikuntza eta Kalitateko errektoreordea (2006-2009), eta Graduondoko Ikasketen eta Nazioarteko Harremanen arloko errektoreordea (2012-2016), Irakaslana Ebaluatzeko Unibertsitateko Batzordeko kidea (2007-2012), eta UPV/EHUn Gizakiekin Ikertzeko eta Irakaskuntza emateko Etika Batzordearen burua (2012-2013).
20 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19
Dame Jocelyn BELL BURNELL Juan Ignacio CIRAC Astrofi sika Fisika Teorikoa Oxford University, Erresuma Batua Max Planck Institut für Quantenoptik, Garching, Alemania
Pulsarra deskubritu zuen, unibertsoaren Ordenagailu kuantikoaren gaineko ikuspegia aldatu zuen neutroi ideologoetako bat izarra Juan Ignacio Cirac Espainiako fi sikari bat da, eta fi sika kuantikoa konputaziora aplikatzeko ideia garrantzitsuenetako batzuk proposatu Cambridgeko Unibertsitatean ikerkuntza laguntzale gisa lan egiten ditu. Ordenagailu kuantikoaren ideologoetako bat da. Hemezortzi urte ari zenean, Ipar Irlandako Jocelyn Bell astrofi sikariak irrati-teleskopio daramatza Optika Kuantikoaren Max Planck Institutua zuzentzen, eta handi bat eraikitzen lagundu zuen, eta, 1967an, izugarri erregularrak Asturiasko Printzea saria (2006) eta Wolf saria (2013) jaso ditu. ziren irrati-uhin batzuen seinaleak hauteman zituen. Harrituta, haren aholkulari Antony Hewish astrofi sikariari galdetu zion, eta azken Haren ikerlana informazioaren teoria kuantikoan eta konputazio horren taldeak seinaleen iturri posibleak baztertzen igaro zituen kuantikoan oinarritzen da. Konputazio kuantikoaren oinarrian dagoen hurrengo hilabeteak. Seinaleei LGM (Little Green Men) deitu zitzaien, paradigma ez da oraingo konputazioarena —bitetan oinarritutakoa— bizitza estralurtarraren komunikazio saiakera izateko aukera zeharo bezalakoa, non informazioa bi egoeratan bakarrik lantzen baita: txikiari erreferentzia eginez. Lan taldeak irrati uhinen zenbait patroi zero edo bat (piztuta edo itzalita). Aldiz, teknologia kuantikoak bion are erregularragoak aurkitu zituen, eta ondorioztatu zuen, hain zuzen, gainezarpenaz ere egiten du lan, “bit kuantikoak” edo “qubit” izenekoak neutroi izarretatik zetozela. Pulsarrak aurkitu berri zituzten: gorputz erabilita. Ondorio nagusia da ordenagailu konbentzional batek super dentsoak eta oso magnetikoak, azkar biratzen dutenak eta irrati- bideratu ezin dituen zenbait arazo bideragarriak direla ordenagailu uhin sorta estu bat igortzen dutenak. kuantiko batean. Aurkikuntza zientifi ko horrek 1974ko Fisikako Nobel sariaren aitortza Ibilbidea eta aintzatespenak jaso zuen, baina pulsarrak ikusi zituen lehena izan bazen ere, saria ez Fisikan lizentziatu zen Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean, zuen Bell-ek jaso, haren ikuskatzaile Antony Hewish-ek eta Martin Ryle 1988an, eta doktoregoa eskuratu zuen, 1991n. Gaztela-Mantxako eta astronomoak baizik. Innsbruck-eko (Austria) unibertsitateetan irakasle izan ondoren, 2001. urteaz geroztik Optika Kuantikoko Max Planck Institutuko (Garching, Orduz geroztik, Jocelyn Bell erreferente bat da mundu osoko ikasle Alemania) zuzendaria da, eta ohorezko irakaslea, Municheko gazteentzat eta emakume zientzialarientzat. Sari eta aitortza Unibertsitate Teknikoan. prestigiotsu ugari jaso ditu. Orain dela gutxi, 3 milioi dolar eman ditu Fisikaren alorrean ikertzaile izan nahi duten emakumeentzat eta Espainiako eta Alemaniako (Leopoldina) Zientzien Errege gutxiengoetako kideentzat. Kopuru hori izan zen, hain zuzen, Bell-ek Akademietako kidea da, eta urgazlea, berriz, Austria, Zaragoza eta jaso zuena, Breakthrough Prize sari zientifi koaren Oinarrizko Fisikaren Bartzelonako zientzien akademietan. Era berean, Amerikako Fisika kategorian, 2018ko irailean. Elkarteko kidea da. Haren lanak sari asko jaso ditu, eta horien artean, hauek nabarmentzen dira: Austriako Zientzien Akademiaren Felix Ibilbidea eta aintzatespenak Kuschenitz saria (2001), Europako Fisika Fundazioaren Quantum Fisika Naturalean (Fisika) lizentziatu zen Glasgoweko Unibertsitatean, Electronics saria (2005), Asturiasko Printzea saria (2006), Blas 1965ean, eta doktoregoa, berriz, Cambridgeko Unibertsitatean Cabrera Ikerketako Sari Nazionala (2007), Jakintzaren Mugak BBVA lortu zuen, 1969an. Halaber, irakasle bisitaria izan zen Princetongo Fundazioaren saria (2009), Franklin domina (2010), Niels Bohr domina Unibertsitatean, Estatu Batuetan. Gaur egun, astrofi sikako irakasle (2013), Wolf saria (2013), Hanburgo hiriaren Fisika Teorikoaren saria bisitaria da Oxfordeko Unibertsitatean, eta Oxfordeko Mansfi eld (2015), eta, orain dela gutxi, Alemaniako Fisika Elkartearen Max Planck Collegeko kidea. Horrez gain, kargu hauek bete ditu: Erresuma Batuko domina eta aurki Micius Fundazioaren (Txina) Micius Quantum saria Astronomiako Errege Elkarteko presidentea (2002- 2004), Fisikako jasoko du (2019). Institutuko presidentea (2008-2011), Dublingo Trinity Collegeko errektoreordea, eta Edinburgoko Royal Societyko presidentea (2015- 2017), Eskoziako Akademia Nazionala. Jaso dituen sarien artean, hauek nabarmentzen dira: Filadelfi ako Franklin Institutuaren Albert A. Michelson domina, 1973an; Ameriketako Filosofi a Elkartearen Magellanic saria, 2000n; eta, Royal Societyren Errege Domina, 2015ean. Horrez gain, ohorezko titulu ugari jaso ditu, eta Royal Societyko eta beste bost akademiatako kidea da. 2007an, Isabel II.ak dama izendatu zuen. Jocelyn Bell-ek zientziaren komunikazioan egin duen ekarpen apartak Royal Societyren aintzatespena jaso zuen, Michael Faraday sariaren bidez, 2010ean.
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 21 Hizlari Nagusiak
Pamela DIGGLE Albert FERT Botanika Materia Kondensatuaren Fisika University of Connecticut, Estatu Batuak Université Paris-Saclay, Frantzia Fisikako Nobel Saria 2007
Landareen eboluzioaren deszifratzailea Ahalik eta informazio kantitate Pamela Diggle landareetan espezializatutako biologo prestigiotsu bat handiena espaziorik txikienean da. Haren ikerlanen xedea eboluzioak landareen garapenean nola eragiten duen argitzea da. Era berean, Americal Journal of Botany Albert Fert fi sikari frantziar bat da. 1988an, magnetoerresistentzia aldizkariaren argitaratzailea da. erraldoia (GMR) aurkitu zuen; geruza anitzeko nanoegituren erresistentzia elektrikoaren beherakada nabarmena, eremu magnetiko Bere arloaren barruan, ingurunearen baldintza txarrek landareetan bat aplikatzean induzitua. Aldi berean eta bere kabuz, Peter Grünberg- duten eragina, elkarrekiko lotura estua duten landare taldeen ek ere GMRa deskubritu zuen. Biei batera eman zieten 2007ko Fisikako eboluzioa eta landare loredunen arteko desberdintasunak ikertu ditu. Nobel Saria. Landareen garapen ebolutiboa aztertzeko, Digglek haien adierazpen genikoa, haien zelulen eta ehunen ezaugarriak eta bizitzan agertzen GMRaren aurkikuntza espintronikaren sorreratzat hartzen da; ikerketa dituzten ezaugarriak aztertzen ditu. arlo hori elektronika mota berritzat jotzen da, elektroien karga elektronikoa ustiatzeaz gain haien magnetismoa ere (haien spina) Ibilbidea eta aintzatespenak baliatzen duena. Arlo hori garatzeko ekarpen asko Albert Fertek egin Kaliforniako Unibertsitatean, Santa Barbaran, ikasketak egin ondoren, ditu. GMRak eta espintronikak aplikazio garrantzitsuak dituzte jada. hainbat urte igaro zituen San Diegoko basamortuaren ondoko estatu Jakina da GMR irakurtzeko buruak disko gogorretan sartzeak izugarri parke batean lan egiten, eta, gehiengoaren pertzepzioaren aurka, handitu duela haien informazio gaitasuna. Espintronikaren beste bertako landareen dibertsitate harrigarria dibulgatzen. propietate batzuk M-RAMetan ustiatzen ari dira; espero da nanogailu horiek laster hobetzea ordenagailuen teknologia eta nabarmen Connecticuteko Unibertsitatearen Ekologia eta Biologia Ebolutiboa murriztea haien energia kontsumoa. (Estatu Batuak) sailaren burua eta katedraduna da. Botanikaren arloan, programako ofi ziala izan da US National Science Foundation- Gaur egun, Fert irakasleak nanofi sikan ikertzen jarraitzen en —Estatu Batuetako gobernuaren agentzia bat— eta Botanical du. Azken hamarkadan, aitzindaria izan da skyrmion izeneko Society of Amerika elkarteko presidentea. Landareekiko duen grina kuasipartikula magnetikoak ikertzen; espintronikaren arlo berri bat partekatzeko lanean ari da buru belarri, unibertsitateko irakaskuntzan da, etorkizun oparoa duena Informazioaren eta Komunikazioaren eta graduondoko ikasleentzako uda ikastaro trinkoak ematen, baita Teknologietarako. Egun, material topologikoen fi sika ere lehen hezkuntzako ikasleei eskolak ematen ere eskualde urrunetan; interesatzen zaio. Euskal Herriko zientzia zorionekoa da, datozen hala nola Alaskan. hilabeteetan zientzialari entzutetsu hau ikertzaile berri bezala hasiko baita Euskal Herriko Unibertsitatean (UPV/EHUn) eta DIPCn.
Ibilbidea eta aintzatespenak Albert Fert Carcasonan (Frantzia) jaio zen. Matematikan eta fi sikan graduatu zen, École Normale Supérieure-n (Frantzia). 1970ean, doktoregoa amaitu zuen Université Paris-Sud-en, non katedradun gisa diharduen 1976az geroztik. Gaur egun, unibertsitate horretako irakasle emeritua da. 1995ean Unité Mixte de Physique CNRS/ Thales sortu zuen ikertzaileetako bat izan zen, Centre National de la Recherche Scientifi que-ren (CNRS) eta Thales Group konpainiaren arteko lankidetza unitate bat, zeinaren zuzendari zientifi koa izan baita hasieratik. Nobel Sariaz gainera, Albert Fertek aitortza ugari jaso ditu: besteak beste, American Physical Society-k ematen duen International Prize for New Materials (1994) eta Fisikako Wolf Saria (2006). Frantziako Zientzien Akademiako kidea da eta Honoris Causa Doktorea mundu osoko hamabi bat unibertsitatetan.
22 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19
Argazkia: P,Kitmacher, Sorbonne Université
William FRIEDMAN Serge HAROCHE Botanika Fisika Harvard University, Estatu Batuak Collège de France, Frantzia Fisikako Nobel Saria 2012
Botaniko bildumazalea Mekanika kuantikoa laborategi batean William Friedman botanikoa ezaguna da nazioartean, haziekin gertatzen denean landareen historia ebolutiboari buruz egin dituen ikerketei esker. Gaur egun, Arnold Arboretum Harvardeko Unibertsitateko lorategi Duela mende bat, Max Planck alemaniarrak Fisikako Nobel Saria botanikoko zuzendaria da; bertan, 15.000 landaretik gorako bilduma irabazi zuen energia kuantuak deskubritu eta mekanika kuantikoaren bat dute. bidea irekitzeagatik. Serge Harochek Nobel Saria irabazi zuen 2012an mekanika kuantikoa laborategiaren errealitatean probatzeagatik. Arboretuma, berez, ospe handiko laborategi bat da, nazioarteko Haroche fi sikari frantziarra da eta esperimentu burutsuak diseinatu zientzialari bisitariak erakartzen dituena mundu osotik. Gainera, ditu materiak eta argiak elkarri eragiten diotenean sortzen diren bertako ikertzaileek munduan barrena bidaiatzen dute, landareak fenomeno kuantikoak aztertzeko. Fotoiak atzemateko gai izan da beren ingurune naturalean bildu eta aztertzeko. Zientzialari horiek tranpa gisa argi izpiek errebotatzeko bi ispilu erabilita eta, hala, era askotako erronkei aurre egiteko prestatzen dira, klima aldaketatik sistema kuantiko indibidualak neurtu eta manipulatzeko aukera hasita genomikara. sortuta. Arlo horretan eginiko ekarpenei esker, Nobel Saria jaso zuen 2012an, David J. Wineland-ekin batera. Friedmanen lanak garapenaren biologiaren, fi logenetikaren eta biologia ebolutiboaren arteko interrelazio organikoak aztertzen Harochek laser espektroskopiarako metodo berriak garatu zituen, ditu, landare loredunen jatorria eta ondorengo dibertsifi kazioarekin taupada kuantikoen eta supererradiantziaren ikerketan oinarrituta. batera. Gainera, historia ebolutiboa asko interesatzen zaio, eta Ondoren, Rydberg-en atomoetara igaro zen; mikrouhinekiko bereziki liluratuta jarraitzen du Charles Darwinen Espezien jatorriarekin. Gaur sentikorrak diren egora atomiko erraldoi horiek egokiak izaten dira egun, “Darwinen zientzia ezagutzen” izeneko mintegi bat ematen argiaren eta materiaren arteko interakzioak aztertzeko. Hala, frogatu du Harvarden, non ikasleek Charles Darwinen hainbat esperimentu zuen atomo horiek, fotoi gutxi batzuk dituen barrunbe supereroale bati berregiten dituzten (ikasleek deskubritzen dute, esate baterako, ea akoplatuta, oso egokiak direla dekoherentzia kuantikoa probatzeko lurreko zizareek piano edo fagotaren soinuari erantzuten dioten), eta eta informazio kuantikoa tratatzeko beharrezkoak diren logika gai bakoitzari buruzko korrespondentzia irakurtzen dute. kuantikoko eragiketak egiteko. Ibilbidea eta aintzatespenak Ibilbidea eta aintzatespenak William (Ned) Friedman Harvardeko Unibertsitatearen Organika eta Serge Haroche Casablancan jaio zen, Marokon. Hamabi urte Biologia Ebolutiboko saileko Arnold Professor da, eta, era berean, zituela, Frantziara joan zen bizitzera. Ecole Normale Supérieure unibertsitate bereko Arnold Arboretumaren zortzigarren zuzendaria, (ENS) delakoan graduatu zen eta Paris VI Unibertsitatean egin zen 144 urteko historian. doktore, 1971n, Claude Cohen-Tannoudji-ren (Fisikako Nobel Saria 1997an) zuzendaritzapean. Stanfordeko Unibertsitatean doktorego Aipamen bereziaz graduatu zen biologian, Oberlin Collegen (1981), eta ondoko bisitaldi bat egin ostean, Paris VI Unibertsitateko irakasle botanikako doktoregoa eskuratu zuen, Kaliforniako Unibertsitatean, titular bilakatu zen 1975ean, eta kargu hori bete du 2001. urtera Berkeleyn (1986). arte, Collège de France-ko katedradun izendatu zuten arte (Fisika Haren ibilbide luzean, ikertzen aritu da Arizonako Unibertsitatean, Kuantikoko katedran). Horretaz gain, Maître de Conference izan da Georgiako Unibertsitatean eta Coloradoko Unibertsitatean, eta hainbat École Polytechique (1974-1984) delakoan, Harvardeko irakasle bisitari aitortza jaso ditu; tartean, National Science Foundation-en gazte (1981), denbora partzialeko irakasle Yale Unibertsitatean (1984-1993), ikertzailearen sari presidentziala (1991), Georgiako Unibertsitatearen Institut Universitaire de Franceko kide (1991-2000) eta ENSko Fisika Ikerketa Sortzailearen domina (1993), eta Amerikako Botanika Saileko presidente (1994-2000). 2012ko irailean Collège de Franceko Elkartearen Pelton saria (2004). Londresko Linnean Societyko eta administrari izendatu zuten (erakunde horretako presidente izatearen Zientziaren Aurrerapenerako Amerikako Elkarteko kidea ere bada. baliokidea). 2015etik Collège de Franceko irakasle emeritua da. Nobel Sariaz gain, hamaika sari eta aintzatespen jaso ditu. 1992an Humboldt Saria irabazi zuen, 1993an Franklin Institutuko Albert A. Michelson Domina, 2007an Charles Hard Townes saria, eta 2009an CNRSko Urrezko Domina. Frantziako eta Europako Zientzia Akademietako kide da, eta Ameriketako Estatu Batuetako Zientzia Akademia Nazionaleko kide atzerritar. Bestalde, Brasil, Kolonbia, Maroko eta Errusiako zientzia akademietako kide ere bada.
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 23 Hizlari Nagusiak
Dudley HERSCHBACH Jean-Marie LEHN Fisika-Kimika Kimika Supramolekularra Harvard University, Estatu Batuak Université de Strasbourg, Frantzia Kimikako Nobel Saria 1986 Kimikako Nobel Saria 1987
11 urte zituela zientziaz maitemindu Kimika supramolekularraren aita zen haur baserritarra Frantzian jaioa, Jean Marie Lehnek Kimikako Nobel saria jaso zuen, 1987. urtean, Charles J. Pedersen eta Donald J. Cram-ekin batera, Dudley Herschbach fi sikari-kimikari bat da, 1959an molekula sorta “molekulen ezagutzaren” (hau da, molekulek nola ezagutzen duten gurutzatuei buruzko esperimentuak egiten hasi zena. Hasieran, elkar eta nola lotzen diren modu selektibo batean) oinarri kimikoaren kimikari gehienek “talka bakarreko kimika” baten ikuspegia baztertu gaineko lanarengatik, horrek ere funtsezko eginkizuna baitu prozesu zuten, erradikalegia zela iritzita. Ostera, sorta gurutzatuek argi biologikoetan. Urteetako lanaren ondorioz, eremu berri bat defi nitu eta garbi berretsi zuten erreakzio bat oinarrizkoa dela eta haren zuen kimikaren barruan, “kimika supramolekularra” deitzea proposatu propietate dinamikoak ikertzeko balio izan zuten. Ikerketa egin zen, dena; izan ere, molekularteko indar ez-kobalenteez elkartutako eta aparteko dohainak zituzten graduondoko eta doktorego ondoko bi espezie kimiko edo gehiagoren loturaz eratutako entitate ikasle abenturazaleak erakarri zituen. 1986an, Herschbach-ek konplexuak ikertzen dira. Gero, eremu horrek eboluzionatu zuen Kimikako Nobel saria jaso zuen, Yuan T. Lee kolaboratzailearekin eta “auto-antolatutako” prozesuen kimika bihurtzeko, eta berriki izandako Kanadako John C. Polanyi kimikariarekin batera. garapenaren ondorioz, “kimika moldakorrera”, sare dinamikoetara eta Herschbach hezkuntza eta kultura zientifi koaren defendatzaile handia sistema konplexuetara hurbildu da. da. Hitzaldiak ematen ditu adin guztietako ikasleen aurrean, eta Ibilbidea eta aintzatespenak zientzia eta aurkikuntzen aldeko grina transmititzen die. Lehnek kimika ikasi zuen Estrasburgoko Unibertsitatean, eta han Ibilbidea eta aintzatespenak eskuratu zuen doktoregoa, 1963an. Behin doktore maila lortuta, San Joseko (Kalifornia) etxalde batean jaio zen, eta landa eta urtebeteko egonaldia egin zuen Harvardeko Unibertsitatearen Robert nekazaritza eremu batean hazi zen (Silicon Valley-ra joan aurretik!). Burns Woodward laborategian, B12 bitaminaren sintesi osoa egin zuen Ez zuen espero unibertsitatera joatea, eta are gutxiago, irakasle edo ikertaldeko kidea izanik. Era berean, mekanika kuantikoko ikastaro zientzialari izatea; alabaina, lortu egin zuen, irakasle inspiratzaileei bat egin zuen, eta bere lehen kalkuluak egin zituen, Road Hoff mann- eta beka eskuzabalei esker. Matematiketan graduatu zen Stanfordeko ekin batera. 1964an, handik denbora batera Woodward-Hoff mann-en Unibertsitatean (1954), eta kimikako masterra eskuratu zuen (1955). arauak izenez ezagutuko zirenen lehen urratsen lekukoa izan zen. Gero, Harvardeko Unibertsitatean, Fisikako Masterra eskuratu (1956), 1966an, irakasle postu bat lortu zuen Estrasburgoko Unibertsitatean, eta fi sika-kimikan doktoratu zen (1958). Irakasle lanak egin zituen eta han bere laborategia sortu zuen, non konposatu organikoen Berkeleyko Unibertsitatean, Kalifornian, eta gero Harvardera itzuli kimika fi sikoaren arloa landu baitzuen, kimika organikoan, teoria zen, Kimikako Katedradun gisa (1963). Harvarden 40 urte luze egin kuantikoan eta metodo fi sikoetan eskuratutako esperientzia praktikan ondoren, irakasle emeritu izendatu zuten (2003). Orduz geroztik, jarriz. 1970ean, Estrasburgoko Louis Pasteur Unibertsitatearen fi sikako irakaslea da lanaldi partzialean hainbat lekutan, eta ikertzen Kimika Organikoko katedra lortu zuen, eta 1979-2010 urteen jarraitzen du. bitartean irakasle lanak egin zituen Collège de Francen, Parisen. Amerikako Arteen eta Zientzien Akademiako kidea da Herschbach, Gaur egun, Estrasburgoko Unibertsitatearen Ikasketa Aurreratuen baita Zientzien Akademia Nazionaleko, Amerikako Filosofi ako Institutuko (USIAS) irakaslea da. Azken ikerketa lerroetan, espezie Elkarteko eta Erresuma Batuetako Kimikako Errege Elkarteko kidea supramolekularren ezagutza, garraioa eta propietate katalitikoak eta ere. Kimikako Nobel sariaz gainera, askotariko sariak jaso ditu, hala haien fase antolatuko ezaugarriak konbinatu zituen, etorkizunean estatu mailakoak nola nazioartekoak. Horien artean daude Zientziaren molekulen mailan seinaleak eta informazioa prozesatu ahal izango Domina Nazionala, Kimikako ACS saria, Linus Pauling domina, Irving zituzten gailu molekularrak diseinatzeko asmoz. Langmuir saria eta Amerikako Kimikarien Institutuaren urrezko domina. Lehn hainbat akademia eta erakunde zientifi kotako kidea da, eta nazioarteko sari eta aitortza ugari jaso ditu; hala nola Humboldt saria (1983), Royal Society-ren Davy domina (1997) eta zientziarako ISA domina (2006). Halaber, Alemaniako Errepublika Federalaren Merezimenduaren Ordena jaso du (2009), eta Frantziako Ohorezko Legioaren Ofi zial Handi izendatu dute (2014), besteak beste.
24 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19
Argazkia: Wikipedia, Duncan Hull
María MARTINÓN-TORRES Ginés MORATA Paleoantropologia Genetika CENIEH National Research Center of Human Centro de Biología Molecular Severo Ochoa, Evolution, Espainia Espainia
Gure espeziearen jatorriaren bila Eulitik gizakira María Martinón Torres mediku eta paleoantropologo espainiarra Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean lizentziatu zen Atapuercako ikertaldeko kidea da, 1998. urteaz geroztik, eta Zientzia Biologikoetan, eta doktoregoa lortu zuen 1973an. Giza Eboluzioari buruzko Ikerketa Zentro Nazionalaren (CENIEH) Gaur egun, Ikerketa Zientifi koen Goi Kontseiluko (CSIC) zuzendaria, 2017. urteaz geroztik. Hominidoen hortzeriari buruzko eta Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Severo Ochoa nazioarteko hainbat proiektutan parte hartu du, eta Europako Biologia Molekularreko Zentroko Ikerketako irakaslea da. hominido zaharrenaren hortzak ikertu ditu. Zentro horretako zuzendaria izan zen 1990-1991 artean.
Haren ikerlanetan, hominidoen paleobiologia, inplikazio taxonomikoak Garapen genetikaren diziplinan aditua da Morata irakaslea, eta 50 urte eta fi logenetikoak dituen hortz aparatuaren eboluzioa, eboluzio daramatza arlo horretan lanean. Ozpinetako Drosophila melanogaster egoerak eta paleopatologia aztertu ditu, gehienbat. eulia erabiltzen du animalia eredu gisa, organismo horretan Atapuercan eta Dmanisi-n (Georgia), non Afrikatik kanpoko giza gainontzeko animalia espezietan egin ezin diren esperimentuak aztarna zaharrenak, 1,8 milioi urtekoak, aurkitu zituzten, aldi berean egiten uzten duen teknologia genetiko indartsua garatu baita. Morata egindako lanen ondorio gisa, lehen europarraren jatorria Asia izan zela irakaslearen ikerkuntzek Drosophilaren gorputzaren arkitektura iradoki dute, eta ez Afrika. Txinan egin duen lanak Afrikatik kanpo gure genetikoa argira atera zuten, eta gerora aditzera eman zen arkitektura espezieak izandako lehen hedapenaren kronologiari buruzko teoriak horrek Animalia Erreinu osorako balio zuela, bai eta giza espezierako zalantzan jarri ditu. ere. Morata irakasleak “norgehiagoka zelular” fenomenoa deskubritu zuen: animalia ehunetan nahi ez diren zelulen ezabapen prozesu bat Ibilbidea eta aintzatespenak da, metazoo guztietan kontserbatzen dena, eta homeostasi tisularrean Medikuntza eta Kirurgia ikasi zuen Santiago de Compostelako nahiz minbizia ezabatzean ere garrantzi handiko papera jokatzen duena. Unibertsitatean, Lizentziaturako Sari Berezia eskuratuta eta han lortu zuen Galiziako Medikuntza eta Kirurgia Akademiaren saria Ibilbidea eta aintzatespenak ere. Unibertsitate berean eskuratu zuen doktoregoa, Medikuntzako Morata irakasleak ikerketa-lanak egin ditu hainbat erakundetan, eta Kirurgiako Doktorego Sari Berezia lortuta. Hominido fosilen hala nola Ingalaterrako Cambridge eta Oxford Unibertsitateetan, hortzeriaren analisiari buruzko tesia egin zuen, eta batera zuzendu Kaliforniako Unibertsitatean eta Frantziako eta Suitzako zenbait zuten Jose Maria Bermudez de Castrok, Atapuercako mendilerroko zentrotan. Halaber, hainbat sari jaso ditu, besteak beste: Santiago indusketen zuzendarikideak, eta Ángel Carracedok, Santiago de Ramón y Cajal Ikerkuntza Sari Nazionala (2002), Andaluziako Urrezko Compostelako Auzitegi Medikuntzako Institutuaren zuzendariak. Domina (2003), Zientzia eta Teknologiako México Saria (2004) eta Antropologia Forentsean espezializatu zen, Madrilgo Unibertsitate Ikerketa Zientifi koko eta Teknikoko Asturiasko Printzea Saria (2007). Konplutentsean, eta Giza Eboluzioan, Bristolgo Unibertsitatean. Duela gutxi Royal Societyko 2017 “Foreign member” 1998an, Atapuercako ikertaldean sartu zen, eta 2007tik 2015era izendatu dute, eta 2018an, berriz, US National Academy hominidoen hortzen antropologiari buruzko ikertaldearen arduraduna of Sciences erakundeko “Foreign member”. izan zen, Giza Eboluzioari buruzko Ikerketa Zentro Nazionalean (CENIEH). 2015. urteaz geroztik, Londresko Univesity Collegeren (UCL) Antropologia saileko irakaslea da. 2017ko abenduaren 11n, Giza Eboluzioari buruzko Ikerketa Zentroaren (CENIEH) zuzendari kargua hartu zuen, eta 2018an, UCLko ohorezko irakasle izendatu zuten. Giza eboluzioari buruzko eskola magistralak eta uda ikastaroak ematen ditu, eta masterreko eta doktoregoko ikasleen lanak gainbegiratzen ditu Espainian eta atzerrian. Hamar liburu edo liburuen kapitulu baino gehiago argitaratu ditu, giza eboluzioaren arloan, eta 90 artikulutik gora, nazioarteko aldizkari zientifi koetan. Thomson Reuters-ek bere arloan gehien aipatutako egileen Top % 1ean sartu zen haren lana. 2019. urteaz geroztik, Zientziarako Gadea Fundazioaren Aholku Batzorde Zientifi koko kide gonbidatua da. Antropologiako Errege Institutuak 2019ko Rivers Memorial domina ematea erabaki du, antropologiaren arloan egindako ekarpen bikainaren aitortza modura.
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 25 Hizlari Nagusiak
Sir John PENDRY Christophe ROSSEL Fotonika Fisika Imperial College London, Erresuma Batua IBM Research- Zurich, Suitza
Ikusezintasun geruzaren diseinatzailea Fisikari esperimental bat, etorkizuneko Sir John Pendry fi sikari britainiarrak naturan aurkitu ezin diren elektronikarako hainbat metamaterial edo material artifi zial erabat berriak —bereziki errefrakzio indize negatiboa dutenak— proposatu zituen teorikoki. Christophe Rossel fi sikari esperimental bat da, espezializatuta dagoena Material horien propietate optikoak zirela eta, argia, objektu batengana material aurreratuen ikerketan eta, bereziki, industria elektronikoaren iristean, tolestu egiten zen, eta haren inguruan edukiontzi moduko bat oinarri diren sistema erdieroaleen propietateen deskribapenean. sortzen zen, ikusezin bihurtzen zuena mikrouhinen aurrean. Pendryk IBM enpresan egin duen lanaren zati handi bat azken belaunaldiko “Science” aldizkarian argitaratu zuen proposamen hura, 2006an. Hala, transistoreetan sar daitezkeen materialen garapenera bideratu da, lehen ikusezintasun geruza asmatu zuen. eta, horrez gainera, primeran ezagutzen ditu ikertzaileek eta enpresek etorkizunari begira aztertzen ari diren konputazio paradigmak. Hainbat metamaterialen garapenak ekarri du “lente perfektuaren” zenbait prototiporen diseinua ere; alegia, uhin luzeraren eraginez Ibilbidea eta aintzatespenak irismena mugatzen ez zaien lenteak. Lente normal batekin alderatuta, Christophe Rossel fi sikaria suitzarra da. Neuchâteleko Unibertsitatean lente perfektu horrek birus bat ikustea ahalbidetzen du begi hutsez ikasi eta Fisikan graduatu zen, 1975ean. Filadelfi ako Temple edo argia bera baino txikiagoak diren gauzak (molekulak, baita Universityn (AEB) irakatsi zuen zenbait ikasketa osagarri egin ondoren, atomoak ere). Genevako Unibertsitatera joan zen, eta han Materia Kondentsatuaren Fisikako doktoregoa lortu zuen, 1981ean. Suitzako hiri hartan Ibilbidea eta aintzatespenak egin zituen doktorego ondoko ikasketak, eta gero, Kaliforniako Ingalaterran jaioa, Londresko Imperial Collegeko (Erresuma Batua) Unibertsitatean (UCSD), San Diegon, jarraitu zuen bere ibilbidea; Blackett laborategian egiten du lan, 1981. urteaz geroztik. Haren hasieran, ikertzaile zientifi ko elkartua izan zen, eta, gero, irakaslea. ibilbidea Cambridgeko Unibertsitatearen Cavendish laborategian hasi Kaliforniako unibertsitatean (1983-87), supereroankortasunaren eta zen, eta gero Science and Technology Facilities Councileko (Erresuma estuki erlazionatutako sistemen arloan egin zuen lan. Batua) Daresbury laborategiaren teoria taldea zuzendu zuen, sei urtez. 1987an, IBM Research - Zurich Laboratoryrekin elkartu zen, Suitzan, John Pendry Londresko Imperial Collegeko Fisikako sailaren ikertzaile gisa. Han, jardueren buru izan zen; lehendabizi tenperatura zuzendaria izan zen, eta Fisika Zientzien Fakultateko dekanoa. Jaso handiko supereroaleekin eta gero erdieroaleekin jardun zuten eta, dituen aitortzen zerrenda luzean, honako hauek daude, besteak bereziki, errendimendu handiko gailu elektronikoetarako material beste: Royal Societyko kide izendatu zuten (1984), eta ohorezko kidea funtzional berrien sarrera landu zuten, logikako eta memoriako da Cambridgeko Unibertsitatearen College Downingen. Jaso ditu, aplikazioetarako. IBM Research–Zurich zentroan hartu zuen erretiroa, halaber, Dirac saria (1996), Royal Societyren errege domina (2006), eta baina afi liatuta jarraitzen du ikertzaile emeritu gisa. Patente eta ‘Sir’ titulua, zientziari emandako zerbitzuengatik (2004). Orain dela argitalpen zientifi ko ugarien egilea da. gutxi, Amerikako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalaren bazkide atzerritar hautatu dute. 2013. urtean, Fisikako Institutuak C. Rosselek IBMren Ikerketa Dibisioaren hainbat sari jaso ditu, Lorpen Newton domina eman zion; 2014an, Nanoteknologiako Kavli saria jaso Tekniko Bikainei emandako saria nabarmenduz. Fisikako Institutuko zuen; eta, 2016an, Dan David. Saria. (Erresuma Batua, IOP FInstP) eta European Physical Societyko (EPS) kidea da. Fisikaren Nazioarteko Urtearen zuzendaritza batzordeko kide aktiboa izan zen, 2005ean. Estatu eta nazioarte mailako elkarte zientifi koetan eta aztergai zientifi koetan izandako esperientzia luzeak Suitzako Fisikako Elkarteko (2008-12) eta European Physical Societyko (2015-17) presidente izatera eraman zuten. 2016. urteaz geroztik, Europako Batzordearen Ikerketa eta Berrikuntza Zuzendaritza Nagusiak ezarritako Goi Mailako Aholkularitza Taldearen Zientzia Irekiko Politika Plataformako (OSPP) kidea da, Bruselan. 2018an, Suitzako Zientzien Akademiako Batzorde Betearazleko kide egin zen, eta bertan egin du lan matematika, astronomia eta fi sikako plataforman.
26 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19
Jean-Pierre SAUVAGE Maria VALLET-REGí Kimika Biomaterial adimendunak University of Strasbourg, Frantzia Universidad Complutense de Madrid (UCM) Kimikako Nobel Saria 2016 CIBER-BBN, Espainia
Makina molekularren sortzailea: Aitzindaria, hezurrak birsortzeko nanorobotak biomaterial adimendunetan Jean Pierre Sauvage Frantziako kimikari bat da, ezaguna Maria Vallet ikertzaile bat da, biomedikuntzan aplika daitezkeen nanoteknologiaren arloan egin dituen lanengatik; izan ere, horien bidez, material zeramiko mesoporotsuen arloan diharduena, eta material molekulen mugimendua eragitea eta kontrolatzea lortu du. Sauvage horien aplikazio biomedikoak asmatu zituen, bereziki hezurren irakaslearen taldeak lehenengo gihar molekularra asmatu zuen, eta, birsorkuntzaren arloan eta farmakoen kontrolpeko liberazio ikertzaile esperimentalen talde baten laguntzaz, zortzi nanometroko sistemetan. Arlo horretan egindako ekarpen aitzindariei esker, objektu bat sortu zuen, molekula baten seinalea jasotzean uzkurtzen oinarrizko ikerketaren Jaime I.a Erregearen saria jaso zuen, 2018an. eta erlaxatzen dena eta, esate baterako, minirobot artikulatu gisa erabil daitekeena. Makina molekularren diseinuari eta sintesiari esker, Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean, Biomaterial Adimendunen Kimikako Nobel saria eskuratu zuen 2016an, J. Fraser Stoddart eta Ben Ikertaldea (GIBI), CIBER-BBN, gidatzen du, eta hainbat estrategia L. Feringa-rekin batera. ari dira garatzen hezurrei lotutako gaixotasunak sendatzeko, hala nola minbizia, osteoporosia eta inplanteetan sortutako infekzioak. Haren ikerketen aurretik, molekula artifi zialak soilik estatikoak izan Minbiziaren kasuan, silikazko nanopartikulak erabiltzen ari da zitezkeela pentsatzen zen; Sauvagek, ordea, mugimendu ahalmen farmakoak kaltetutako guneetara garraiatzeko eta modu kontrolatuan handiko sistema dinamikotan eraldatu zituen. Kontzeptu berritzaile askatzeko; zelula kantzerigenoak hautematean, nanopartikulak bat da: informazioa daramaten motorren modura joka dezaketen aktibatu egiten dira kanpo estimuluen bidez, hala nola ultrasoinuak, molekulak. Aukerak askotarikoak dira; esate baterako, medikuntzan eta zelula hiltzen duen farmakoa askatzen dute. Metodo selektibo erabil daitezke zelula gaiztoei erasotzeko, minirobot horiek odolean horiek eragiteko aukera ematen dute, inguruko zelula osasuntsuak txertatuz. kaltetu gabe. Era berean, nanopartikulek infekzioak sendatzeko antibiotikoak garraiatu ditzakete, edo inplanteak sor ditzakete 3Dko Ibilbidea eta aintzatespenak inprimagailuak erabilita, non hezurren ehuna birsortzeko gai izango Jean-Pierre Sauvage Parisen jaio zen, Frantzian. Doktoregoa diren zelula amak haz daitezkeen. Estrasburgoko Louis-Pasteur unibertsitatean jaso zuen, 1971n. Aldi horretan, haren tutorea Jean Marie Lehn ikertzailea izan zen, gerora Ibilbidea eta aintzatespenak Kimikako Nobel saria jasoko zuena (1987). Frantziako Ikerketa María Vallet-Regí kanariarrak Kimika ikasi zuen, Madrilgo Unibertsitate Zientifi koaren Zentro Nazionalean (CNRS) egin du lan, eta bertako Konplutentsean, eta bertan eskuratu zuen doktoregoa, 1974an. Gaur ikerketa zuzendaria izan zen 1979-2009 urteen bitartean, eta ikerketa egun, Kimika Ez-organikoko irakasle emeritua da, eta Madrilgo zuzendari emeritua, berriz, 2009tik gaur egun arte. Horrez gain, gaur Unibertsitate Konplutentsearen Farmazia Fakultateko Kimika Ez- egun, Estrasburgoko Unibertsitateko irakasle emeritua da. organikoa eta Bioez-organikoa sailaren GIBI ikertaldeko zuzendaria. Frantziako Zientzien Akademiako kide izendatu zuten, 1997ko 700 artikulu zientifi ko baino gehiagoren eta 13 patenteren egilea azaroaren 24an. Ohorezko Legioaren Zalduna da; Royal Society of da, eta 38.000 aiputik gora ditu. Azken bi hamarkadetan Materialen Chemistryko (Erresuma Batua) kidea da eta bertako domina jaso du; Zientziaren arloan aipu gehien jaso dituen Espainiako zientzialaria da, Frantziako Kimika Elkartearen Pierre Süe saria jaso du; eta, Europako ISIren arabera. Zientzien Akademiaren Kimikako Blaise Pascal domina. Horrez gain, atzerritar elkartu gisa sartu zen AEBko Zientzien Akademia Unibertsitate Konplutentseko katedraduna da, eta Ingeniaritzako Nazionalean, 2019ko apirilean. Errege Akademiako (RAI) eta Farmaziako Errege Akademia Nazionaleko (RANF) kidea. Era berean, FBSEko (Fellow Biomaterials Science and Engineering) eta AIMBEko (American Institute for Medical and Biological Engineering) kidea da. Estatuko eta nazioarteko hainbat sari jaso ditu, horien artean: Ikerketako Sari Nazionala (2018), oinarrizko ikerketaren Jaume I.a saria (2018), Societé Française de Chimie elkarteko sari franko-espainiarra (2000), RSEQ 2008 saria Kimika Ez-organikoan, ikerketako FEIQUE saria (2011), RSEQren urrezko domina (2011), IUPAC 2013 Distinguished Women in Chemistry/Chemical Engineering, Miguel Catalán ikerketa saria (2013), Lilly Distinguished Career Award in Chemistry (2016), eta Tatiana Pérez de Gúzman el Bueno Fundazioaren Fisika, Kimika eta Matematika Zientzien aitzindariei ematen zaien Julio Peláez saria. Unibertsitateko ikerketen eta hezkuntzaren merezimenduaren domina jaso du, urrezko kategorian. Honoris causa doktorea da Euskal Herriko Unibertsitatean eta Jaume I.aren Unibertsitatean.
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 27 Hizlari Gonbidatuak
Bertso Passion
Amets ARZALLUS Bertsolaria Hendaiarra. Haurra zenetik hasi zen bertsotan, etxean zuen giroak eraginda. Seaskaren Kolegioan eta Baionako Lizeoan ikasi ondoren, Euskal Herriko Unibertsitatean (UPV/EHU) Kazetaritzan lizentziatu zen. Argia aldizkarian egin ditu kolaborazio sarrienak, baita Berria egunkarian eta Euskadi Irratian ere. Jarduera anitzetan parte hartu du: hitzaldiak, jendaurreko gogoeta eta hausnarketa kritikoak, ekitaldi publikoetarako mezuak prestatu eta adierazi, etab. Gainera, Hendaiako Bertso-eskolan irakasle aritu da; bertso-paper lehiaketa ugari irabazi du; zenbait kanturentzat letrak egin ditu; bat-bateko bertsoa beste kultur adierazpide batzuekin (dantza, trikitia, poesia, musika...) uztartzen aritu da. Lau aldiz irabazi du Nafarroako Bertsolari Txapelketa. Hirutan Xilaba Bertsulari Xapelketa eta Bertsolari Txapelketa Nagusian txapeldunorde izan zen 2009an eta txapeldun 2013an.
Andoni EGAÑA Bertsolaria 1961eko urriaren 2an jaio zen, Zarautzen (Gipuzkoa). Gaur egun Zarautzen bizi da, baina Gasteizen ere, Arabako eta Euskal Autonomia Erkidegoko hiriburuan, eman zituen urte batzuk. Euskal Filologiako lizentziaduna da. Gaur egun erabat sorkuntzari emana bizi da: bertsolari gisa ez ezik, telebista saioetako gidoigintzan eta idazle moduan ere nabarmendu da. Literaturan hainbat esparru jorratu ditu eta euskal prentsan kolaborazio asko egin/egiten ditu iritzi-emaile moduan. Disko bat ere badu argitaratua berak idatzitako bertsoekin, eta besterentzat ere idatzi izan ditu kantuak. 80ko hamarkadaren bukaeratik aurrera, 90eko hamarkadan batik bat, bera izan da bat-bateko bertsogintzaren ordezkari nagusietakoa. Bertsolari ez ezik, ikertzaile, aztertzaile eta teorizatzaile moduan ere nabarmendu da Andoni Egaña. Bereziki azpimarratzekoa da bat- bateko bertsoa sortzeko prozesua azaltzeko eta ezagutarazteko egin duen ekarpena. Bat-bateko bertsoa beste kultur adierazpide batzuekin (dantza, trikitia, poesia, musika...) uztartzeko egin diren esperientzia askotan parte hartu du. Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko Zuzendaritza Batzordeko kide izana da urte askoz, eta Ikerketa Saileko buru. Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusian txapelduna izan da 1993, 1997, 2001, 2005eko edizioetan.
Maialen LUJANBIO Bertsolaria Arte Ederretan lizentziaduna. Bertsolaria afi zioz eta ofi zioz. Bertso-eskolan ekin zion bertsolaritzari eta Eskolarteko txapelketetan kantatuz murgildu zen bertso-munduan.
2003. urtean Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa irabazi zuen; 2001, 2005 eta 2013an Txapelketa Nagusiko txapeldunorde izan da eta 2009an eta 2017an txapeldun. Bertsotik abiaturik bestelako sorkuntza ekarpenak gauzatu ditu: 2006tik 2011ra Ornitorrinkus proiektua ondu zuen Judith Montero eta Xabier Erkiziarekin. Musika esperimentala, hotsak eta hitzak bat eginez, eta “Ornitorrinkus” disko-liburua argitaratu. 2011n “Txori Mugariak” irrati-performancea sortu zuen Xabier Erkiziarekin, eta 2013an, “Hegi, Egia, Egiak” proiektua. Horiez gain, Euskadi Irratian maiz kolaboratzen du; hitzaldiak ere eman ditu herriz herri, UPV/ EHUn, lan munduan euskararen inguruan. Kolaborazio idatziak Argia aldizkarian, Egunkaria eta Berria egunkarietan, etab. Hitzen bueltan bizi da Maialen Lujanbio, bat-bateko bertsogintza landuz nagusiki.
Iñaki MURUA Bertsolaria Iñaki Murua Jauregi, 1956ko uztailaren 30ean jaio zen Gabirian (Gipuzkoa), Agerre Etxemendi baserrian. Inguru erabat euskalduna izan zuen eta herriko eskolan hasi zituen ikasketak bost urte zituela, baina, berak euskara baizik ez zekien eta maisuak erdara soilik! Garai hartako Lanbide Heziketan Maestria ikasketak burutu zituen Elektrizitate alorrean. Hogeita bost urterekin hasi eta iaz arte irakasle izan da Euskara eta Filosofi a gaiak irakasten, Batxilergoan.
Euskarazko prentsa idatzian nahiz irratietan artikuluak eta kolaborazioak egin ditu eta egiten ditu. Gai- jartzaile eta aurkezle zereginetan jardun izan du hainbat bertso saio, jaialdi eta ekitalditan, umore adarjolez ikus-entzuleak goxatuz.
Bertsolari Gazteentzako Xenpelar Saria irabazi zuen, eta 1986 eta 1989an Euskal Herriko Txapelketa Nagusian fi nalista izan zen. Bertsozale Elkartearen sortzaile eta hamahiru urtez bertako lehendakari izatea egokitu zaio.
28 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19 PASSION FOR KNOWLEDGE Passion Txiki
Ana GALARRAGA Elhuyar Fundazioa, Euskal Herria Ana Galarraga Aiestaran zientzia-komunikatzailea da Elhuyarren. Albaitaritzan eta Elikagaien Zientzian eta Teknologian lizentziaduna, 2001ean hasi zen Elhuyarren, erredaktore gisa. Ehunka erreportaje eta elkarrizketa argitaratu ditu Elhuyar aldizkarian, eta Irrika gazteentzako zientzia-aldizkariaren zuzendari ere izan zen. Ohiko kolaboratzaile da komunikabide askotan, telebistan, irratian zein idatziz, eta zuzeneko ekitaldiak eta proiektuak ere antolatzen, koordinatzen edo aurkezten ere aritzen da.
Irrien Lagunak-en Marikalanbre pertsonaiaren istorioen egilea da. Istorio horiek Irria aldizkarian argitaratzen dira, eta liburu bat ere argitaratu du, ipuin hautatuekin eta esperimentuen fi txekin: “Marikalanbre bizitzaren laborategian”. Hain zuzen, emanaldian, zientzia oinarri dituzten kontakizun bitxiak eta esperimentuak nahasten ditu, hiru helburu nagusirekin: jakin-mina piztea, zientziaren alde ludikoa erakustea eta balioak lantzea: berdintasuna, errespetua, saiatzea eta akatsa onartzea, adiskidetasuna, talde-lana...
Naukas Passion
Xurxo MARIÑO Universidade da Coruña Biologia Zientzietan Doktorea da Universidade de Santiago de Compostela unibertsitatean, eta Medikuntza Saileko irakaslea da Universidade da Coruña unibertsitatean. UDCren Neurocom ikerketa taldeko kidea da. Ikerkuntza lanak eman ditu argitara hainbat aldizkari espezializatutan, eta kolaboratzailea izan da Massachusetts Institute of Technology (MIT) institutuan. Dibulgaziozko hamaika jardueratan esku hartzen du, beti ere Giza Zientziekin uztartzen saiatuz. “Os dados do reloxeiro”, “Po de estrelas” eta “Neurociencia para Julia”, “Tierra” eta “El misterio de la mente simbólica”; liburuak eman ditu argitara; besteak beste, Naukas. com atariko kolaboratzailea da; “kafe-antzoki zientifi koak” antolatzen ditu, eta elkarrizketa eta antzerki arteko nahasketa modukoak, “Discurshows” deituak, bideratzen ditu zientzia kontuak gizarteratzeko xedearekin. 2011. urtean “FECYTen I. Komunikazio Zientifi koko Lehiaketako” epaimahaiak Sari Berezia eman zion. 2014. urtean jaso zuen dibulgazioko Tesla Saria. 2017an, Lois Peña Novo saria irabazi zuen. 2018an, Tierra lanarekin, dibulgazioaren kategoriako saria eskuratu zuen Gala do Libro Galego sarietan. Obra horrek, gainera, ohorezko aipamena eskuratu zuen urte bereko Prismas sarietan.
Oswaldo DIGÓN Aktorea Antzerki-ikasketak egin zituen CasaHamlet akademian, 2005. urtean; antzerki-inprobisaziokoak, ImproMadrid eskolan, 2010ean; eta, interpretaziokoak, La Tuerka 27 ikus-entzunezkoen ekoiztetxearekin, 2016an. Antzerki-aktorea Espello Cóncavo, Teatro da Bufarda eta Valacar konpainia profesionaletan. Aipatutako azken konpainiak Max saria lortu zuen 2013an, antzerkiaren munduan egindako lanagatik. Komikoa “Las noches del club de la comedia” ikuskizunean, Rialto antzokian (Madril) eta Condal antzokian (Bartzelona). Komedia-bakarrizketen gidoilaria eta antzezlea “Diálogos en 3D” (lau denboraldiz ikusgai La Villarroel antzokian, Bartzelonan) eta “Gente triste” (bi denboraldiz ikusgai Muñoz Seca antzokian, Madrilen) ikuskizunetan. Aktorea TVG kateko “Malo será” programan. Gidoilaria TVGko “A casa da conexa”, “Tourilandia eta “Malo será!” programetan. Aktorea eta zuzendaria “Los duguis impro” antzerki-inprobisazioko konpainian, 2013. urtean.
Ikerbasque Sariak
Maia GARCIA VERGNIORY Ikerbasque ikertzailea DIPCn Materia kondentsatuaren fi sikan doktoratu zen UPV/EHUn. Ondoren, Max Planck Institute of Microstructure Physics zentroan lan egin eta doktorego ondoko egonaldia egin zuen Estatu Batuetako Lawrence Berkeley National Laboratory delakoan. Egun, DIPCri atxikitako Ikerbasqueko Ikertzaile gisa lantzen ari da material topologikoei buruzko ikerketa-jarduna. 2017an L’Oreal-Unesco for Women in Science saria jaso zuen eta 2018an QUO 2018 zientzia-selekzioko kide izan zen. Ikerbasque saria jaso zuen 2019. urtean, material topologikoen esparruan egindako ekarpenengatik.
Aitziber LÓPEZ-CORTAJARENA Ikerbasque ikertzailea CIC biomaGUNEn UPV/EHUn Biokimikan doktoratu ondoren, zazpi urte egin zituen Estatu Batuetako Yale Unibertsitatean, proteinen diseinu, egitura eta funtzioei buruzko zereginetan. 2011n Europara itzultzea erabaki eta ikerketa- taldea sortu zuen Madrilgo IMDEA-Nanozientzian, nanoegitura biofuntzionalen sorkuntzarako proteinak diseinatzeko asmoz. 2016an, Ikerbasque Research Professor bezala sartu zen CIC biomaGUNE zentroan Nanoteknologia Biomolekularreko taldea zuzentzeko, ERC-Consolidator Grant deritzon ikerketa arloko laguntza garrantzitsua jaso duelarik. 2019an, proteina-ingeniaritzaren alorrean izandako lidergoarengatik jaso zuen Ikerbasque saria.
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 29 Batzordea
Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) fi sikako katedraduna da materia kondentsatuaren alorrean, Donostia International Physics Center (DIPC) zentroko eta Materials Physics Center (MPC) zentroko presidentea, Donostiako Udaleko Gizarte Kontseiluko presidentea eta, UPV/EHUko Nazioarteko Bikaintasun Campusaren Euskampus Fundazioko presidenteordea. Gainera, Jakiunde, Zientzia, Arte eta Letren Akademiako ohorezko presidentea, Espainiako Zientzien Errege Akademiako eta Académie Royale de Belgique- eko osoko kidea eta European Physical Society-ko ohorezko kidea da.
Sari eta aitormen ugari jaso ditu, horien artean aipatzekoak, Euskadi Ikerketa Saria (1996), Ikerkuntza Zientifi ko eta Teknikoko Asturiasko Printzea Saria (1998), Fisikako Max Planck Saria (1998), Blas Cabrera Ikerkuntzako Sari Nazionala (2005) edo Donostiako Hiriko Urrezko Domina (2000), besteak beste. Gainera, Cambridge Unibertsitateko Doctor in Science (1998) eta Pedro Miguel ETXENIKE Honoris Causa Doktorea da beste bost unibertsitateetan. P4K 2019ko Presidentea Bere ikerkuntza lanaz gain, 400dik gora artikulu ditu aldizkari espezializatuetan DIPCko Presidentea eta UPV/EHUko eta 200dik gora hitzaldi mundu osoko izen handiko unibertsitateek eta Katedraduna erakundeek gonbidatuta, azken urteetan ahalegin handia egin du zientzia kultur jarduera gisa sustatzeko eta zientifi koki ongi informatua dagoen gizarte baten garrantzia azpimarratzeko.
Ricardo Diez Muiño Donostia International Physics Center-eko (DIPC) zuzendaria da 2013. urteaz geroztik. Gainera, ikertzaile zientifi koa da Materialen Fisika Zentroan (CFM), Ikerkuntza Zientifi koen Batzorde Nagusiaren (CSICren) eta Euskal Herriko Unibertsitatearen (UPV/EHU) arteko zentro mistoan, zeinaren zuzendariorde izan baitzen 2005 eta 2011 bitartean, eta zuzendari, 2011 eta 2015 bitartean.
1991. urtean Zientzia Fisikoetan lizentziaduna Madrileko Unibertsitate Autonomoan eta Zientzia Fisikoetako doktorea UPV/EHUn 1996an, Bordeleko Unibertsitatean eta Kaliforniako Lawrence Berkeley National Laboratoryn egin du lan.
Bere espezializazio arlo nagusia materia kondentsatuaren fi sika teorikoa da eta, bereziki, solidoen, gainazalen eta nanoegituren dinamika elektronikoa. Ricardo DÍEZ MUIÑO 100 artikulu zientifi ko baino gehiago argitaratu ditu, horien artean, Science, Nature edo Physical Review Letters aldizkarietan egindako ekarpena, eta P4K 2019ko Presidentea liburu baten egileen eta beste bateko editoreen artean dago. Ikertzaile zientifi koa CFMn (CSIC-UPV/EHU) eta DIPCko zuzendaria
30 PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 19 PASSION FOR KNOWLEDGE Batzorde exekutiboa:
Javier ARMENTIA Amaia ARREGI Rosa ERRAZKIN Paola FERRARIO Iruñeko Koordinatzailea P4k 2019ko Koordinatzaile Bergarako Koordinatzailea PhD Ikasle Formakuntza Iruñeko Planetarioko Nagusia Laboratorium museoko Ikerbasque ikerlaria DIPCn Zuzendaria Komunikazio eta Digulgazio teknikaria Zientifi koa DIPCn
Nora GONZALEZ Xabier LÓPEZ Idoia MUGICA Itziar OTEGUI Hitzaldi Nagusiak Dynapeutics International Topaketak eta Passion Txiki Topaketak eta Passion Txiki Komunikazio eta Dibulgazio Summer School CFMko (CSIC-UPV/EHU) CIC nanoGUNEko Zientifi koaren arduraduna UPV/EHUko irakaslea eta Komunikazioa arduraduna Komunikazioa arduraduna DIPCn ikertzailea
Juan Ignacio PÉREZ Eider SAN SEBASTIÁN Gustavo Ariel SCHWARTZ Manex URRUZOLA Hitzaldi Nagusiak Dynapeutics International Creativium Erakusketa P4K 2019ko Prentsa Bulego UPV/EHUko Kultura Summer School CSIC ikertzailea CFMn (CSIC- Elhuyarreko Komunikazio Zientifi koko Katedrako UPV/EHUko irakaslea eta UPV/EHU) Unitateko arduraduna koordinatzailea ikertzailea
Lankor P4K 2019ko Idazkaritza Teknikoa
Donostia International Physics Center-ek (DIPC) antolatzen du Passion for Knowledge jaialdia.
Donostia International Physics Center (DIPC) Gipuzkoako hiriburuan kokatutako ikerketa zentroa da. Bere helburua abangoardiako ezagutza sortzea da fi sikan eta honi lotutako diziplinetan. Historikoki materia kondentsatuaren fi sikan eta materialen zientzian oinarritu diren ikerketa lerroak urteekin dibertsifi katuz joan dira beste alor batzuetara; hala nola kosmologiara, teknologia kuantikoetara, partikulen fi sikara edo neurofi sikara.
Gure ikerketa zentroak, gainera, jakintza zientifi koa gizartearekin partekatzeko erantzukizuna du, haren aurrerapen ekonomiko eta sozialari ekarpen gisa. Ikuspegi utilitario hori gorabehera, zientzia askatasun tresna bat da. Zientifi koki prestatutako eta informatutako gizarte batek ahalmen handiagoa du gero eta aldakorragoa den mundu honetan erabaki konplexuak hartzeko. Praktika zientifi koak pentsamendu kritikoa eta eztabaida sustatzen ditu, ideien truke arrazionala elikatu eta ikuspuntu desberdinekiko errespetua sustatzen du.
Zientzia giza kulturaren parte da. Zientziaren bidez jakintza sortzeak errotiko aldaketa eragin du mundua ikusteko gure moduan eta giza baldintzan. Aurrerapen zientifi koak pentsatzera eta birpentsatzera behartzen gaitu: nor garen eta zer mundutan bizi garen. Zientzia gizakiaren beste sorkuntza eremu batzuetan iragazten da eta haiekiko harremanetan aberasten da. Horregatik DIPCn uste dugu ezin dela zientziaren zabalkundea ezagutzaren beste adar batzuetatik bereizi, eta zubiak eraikitzen ditugu jakintzaren beste jarduera eta eremuetarantz.
Passion for Knowledge jaialdia, DIPCk komunikazio zientifi koaren alorrean duen jarduera biziaren erakusgarri handiena da. dipc.ehu.eus/
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC 31 Informazioa eta izen-ematea: p4k.dipc.org
Prentsa Bulegoa: Tel: 688 860 706 E-maila: [email protected]
Idazkaritza Teknikoa: Tel: 943 42 81 11 E-maila: [email protected]
PASSION FOR KNOWLEDGE JAIALDIA 2019, DIPC