Rev. Biol. Trop., 14(2): 317-328, 1966

Las familias y géneros de árboles y arbustos de Costa Rica

por

Luis A. Fournier, q. Alfonso Jiménez,** Sergio Salas'"' y Francisco Marín*

(Recibido para su publicación el 16 de Setiembre de 1966)

Costa Rica es un país pequeño de escasos 50.000 Km2 de extensión; sin embargo posee una flora arborescente de cerca de 1800 especies de árboles y arbustos (HOLDRIDGE, 3), distribuidos en 124 familias y alrededor de 670 géneros. La gran riqueza florÍstica de esta región se debe a su posición geográfica y sus condiciones climáticas y edáficas que facilitan el desarrollo de un "mosaico de habitats", condición mu.y propicia para la diversificación en plantas. Esta si­ tuación hace que los árboles y arbustos constituyan uno de los recursos reno­ vables de mayor potencial que posee el país. Desafortunadamente, como sucede en casi todos los países tropicales, la información científica y tecnológica sobre nuestras especies forestales es bastante escasa, 10 que constituye un obstáculo serio para su adecuada explotación. Con el fin de iniciar un estudio detallado de las especies forestales de nuestro país, se preparó esta lista preliminar de las familias y de los géneros de árboles y arbustos. La lista ha sido organizada según el sistema de clasificación propuesto por Bessey (LAWRENCE, 5, RODRÍGUEZ, 9). ,En la selección del material se consideró árboles aquellas plantas leñosas dotada', de un sólo tallo dominante, y con una altura no menor de 4-5 metros; y arbustos las plantas leñosas menores de 4 metros y provistas de varios tallos sin dominancia aparente. También se incluyen aquí algunas plantas como los bam­ búes y los pandanos, que aunque no poseen un leño secundario bien definido, presentan características comunes con los árboles y arbustos. Como se indicó anteriormente, esta lista es de carácter preliminar y por 10 tanto los autores agradecen cualquier corrección o adición. La bibliografía

'" Departamento de Biología, Universidad de Costa Rica. * * Museo Nacional de Costa Rica.

317 318 REVISTA DE BIOLOGIA TROPICAL anotada al final del trabajo es una selección de las muchas publicaciones consul­ tadas. Una buena parte de la información se obtuvo de las anotaciones hechas por el lng. Alfonso Jiménez, curador del Herbario Nacional, a la Flora de Costa Rica (10) de la biblioteca de dicha in'Stitución. LISTA DE FAMILIAS Y GENEROS DE ARBOLES Y ARBUSTOS DE COSTA RICA EUFILICALES ALISMATAtES

CYATHEACEAE PANDANACEAE Alsophila Hocker &, Baker *Pal1da1l1iS Rumph, ex 1. Cyathea Sm. Ilemitelia R. LILIALES Er. Pres!. Metrtxya IJUACEAE DICKSONIACEAE *Col'dyline Royen ex Adans. Culci": Pres!. * Dracaena Vand. Dicksonia L'Hérit. Yucca DiJ!. ex 1.

POLYP ODIACEAE ARALES Biechl/um 1. Sec. Lomariocycas (J. Sm.) Morton ARACEAE Diplazium Sw, M012trichardia Crueg.

CYCADALES CYCLANTHACEAE arludovica Ruiz C & Pavo CYCADACEAE "Cycas L PALMALES .. Dioon Lindl. Zamia 1. PALMAE Acrocomia Mar!. CONIFERALES *Areca 1. AsterogY12e H. Wendl. ARAUCARIACEAE Astrocaryum G. F. W Me,!, * Araucaria JU5S. Bactris J acq. Calyptrogyne H. Wendl. CUPRESSACEAE Chamaedorea Willd. '� upressus Toum C . ex 1. Cocos 1. *Chamaecyparis Spach Corozo Giseke "J IIl1iperus Toum. Cryosophila BJume "Thu;a 1. Dasystachys Oerst. DesmOllCIIS Mart, P¡NACEAE * Elaeis Jacq. *Phms (Tourn. ) L. Euterpe Geartn, Geonoma Willd, PODOCARPACEAE Guilielma MarI. PodocarpltS L'Hérit. Hyospathe MarI. TAXODIACEAE Ruiz ¡riartea & Pa.V. *Cullllinghamia R. Br. Manicaria Gaertn. *Cryptomeria D. Don. Neol/icholsol/i{1 Dammer. Mart. *TaxodiullZ Rich. Oel1ocal'pus OrbignY'1 MarI. * Género exótico. *Phoenix 1. .. ARBOLES Y ARBUSTOS DE COSTA RICA FOURNlI!R ti AL. 319

fl.pholidostachys Wcndl. Dialyanthefa Warb. Pyrenoglyphis Karst. '"Myri stica L. Raphia Beauv. Virola Aubl. Rei11hardtia Liebm. Rooscveltia O. F. Cook. PIPERACEAE "'Roystonea O. F. Cook. Pipe? L. Scheelea Karst. Pothomorphe Miq. Socra/ea Karst. H. Wendl. Synechanthus LACISTEMACEAB 1I7elfia H. Wendl. Lacistema Swartz GRAMINALES CHLORANTHACEAB GRAMINEAE Hed)'osmum Swartz >1

Herfanía K. Schum. Lozanella Greenman. ¡\;feloehía DiIJ. ex L. Sterefllía L. MORACEAE Theobroma L. *Artoearpfls Forst. allheria Batoearpfls Karst. lP 1. Brosimflm SW. MALVACEAE Caslilloa Cervant. Abfllilon Mili. Cecropia L. Cossypiflm L. COflssapoa Aub!. Hibisefls L. Clarisia Ruiz & Pavo MalvavisCfls Cavo Chlorophora Gaudich. Pavonia Cavo PiCfls Tourn. ex 1. Robinsonella Rose & Baker f. Helieos/ylis Tréc. Sida L. Morfls 1. urena DiJI. ex Ogcodeia Bureau 1. lPereklea Pitt. & Stand!. Olmedia Ruiz & Pavo Perebea Aub!. SAURAUlACEAE POfllsenia Eggers. Saflraflia WiIld. POflrouma Aub!. Psefldolmedia Tréc. BOMBACACEAE Trophis P. Br. Bernoflllia Olivo Bombax URTICACEAE 1. Bombacopsis Pitt. Boehmeria ]acq. Ceiba Gaertn. Myriocarpa Benth. Hampe,: Schlechtd. Phenax Wedd. Hllberodendron Stand!. POllzolzia Gaudich. Oehroma Swartz. urera Gaudich. Pachira Aub!. Pselldobombax ]acq. GERANIALES Qllararibea Aub!. OXALIDACEAE TILIACEAE "Averrhoa 1. Apeiba Aub!. Belolia A. Rich. HUMIRIACEAE Corchorfls (Tourn.) 1. Humiriastrll1l1 Gaertn. Dicraspidia Stand!. Saceog!ottis End!. * Dombeya Cavo Ventanea Aub!. Coe/halsia Pitt. HelioearplIS L. ERYTHROXYLACEAE Luche" Willd. Erythroxylo11 P. Br. Pel1laplaris Wms. & Stand!. Trillmfetta Plum. ex 1. RUTACEAE Mortoniodendron Stand!. "'Aegle Correa. Amyris P. Br. ELAEOCARPACEAE Casimiroa La Llave Elaeocarpus Burm. ex 1. "'Citrus 1. Mllntillgia Plum. ex 1. Erythrochi/on Nees & Mart. Sloanea L. Esenbeekia H. B. K. *Portunella Swingle ULMACEAE * Murraya Koenig ex L. Celtis (Tourn.) L. Peltostigm,¡ Walp. (Tourn.) L. ulmfls Piloearptls Vahl. Tuma LOllf, Ravenia V

Jatropha *Seperinia Ten. L. *Triphasia Lour. 1vlabea Aubl. Phyllanthus Zanthoxylum L. L. Ricinus 1. Sapium P. Br. SIMARUBACEAB *Synadenium Boiss Alvaradoa Liebm. Tetrorchidium Poep . & Endl. Picramnia Swartz p Veconcibea Pax & Hoffm. Quassia 1. Simaba Aubl. GUTTIFERALES Simaruba Aubl. THEACEAE *Camellia BUR.SERACEAE L. Bursera Jacq. ex Er/rya Thunb. L. Dacryodes Vahl Laplacea H. B. K. Cleyera Protium Burm. De. Tetragastris Gaertn. Freziera Sw. Pelliciera Planch. & Trian� Symplocarpon Airy-Shaw MELIACEAE Ternstroemia Mutis ex Caral'a Aubi. L. Cedre/a P. Br. GUTTIFERAB Guarea Allem. ex 1. Calophy/lum t. Melia CJusia 1. L. Trichilia P. Br. *Garchlia 1. Swieteni.1 Jacq. Hypericrl1n L. Mammea 1. MALPIGHIACEAE Marila Swartz Bunchosia Rich. ex Juss. Rheedia L. Byrsonima ex J ss Rich. u . Symphonia 1. *Galphimia Cavo To1Jomita Aubl. Hiraea Jacq. Tovomitopsis Plancho & Triana M.�/p;ghia Pl m. ex u L. Vismia Vandelli

VOCHYSIACEAI! OCHNACEAE Vocbysia Juss. Cespedesia Goudot Orlrate..; Aubl. DlCHAPETAl.ACEAB Dichapetalum Thouars e.-\RYOCARACEAE Caryocar 1. EUPHORBIACEAB AdeNa 1. FJ.ACOURTIACEAE Acalypha 1. Abatia Rlliz & Pavo A!choJ'l'!ea Swartz * Aberia Hochst. * Alellr;tes '"Remara Au I. Forst. b AntideJ1!Z'¡ Burm. ex 1. Carpotroche Endl. Cleidiorr BIume Casearia Jacq. *Codiaemn Rumph. ex JU5S. * Flacourtia L'Hérit. Crotoll L. Hasseltia H. B. K. ElIpborbi,¡ 1. HOllutlium Jacq. Gareia Rohr. ....Hydnocarpus Gaertn. Aubl. ....He/Jet) Lindackeria Presl. ¡'¡jerollyma Allem. Lozania Mutis I-liPP07nt!I1C 1. Lunania Hook. ,; H/Jra L. Mayna l\ubl. 322 REVISTA DE BIOLOGIA TROPICAL

Prockia P. Br. ex L. EBENALES Tetrathy/acium Poepp. & Endl. Xylosma Forst. SAPOTACEAE Bume/ia Swartz BIXACEAB Calocarpum Pierre *Bixa L. Chrysophy/lum L. Dipholis A. De. COCHLOSPERMACEAB Lucuma Molina Coch/ospe1'1n1l11l Kunth Manilkara Rheede Mastichodendron Jacq. VIOLACEAE Pouteria Aubl. Amphirrhox Spreng. Sideroxylon (Dill.) L. Gloeospermum Triana & Planch. Hybanthlls Jacq. EBENACEAB Rhlorea Aubl. Diospyro! L.

TURNERACEAB SYMPLOCACEAE Erblichia Seem. Symploco! Jacq. Tumera Plum. ex L. STYRACACEAE CARICACBAB Styrax (Tourn.) 1. Carica L. lacaratia Endl. ERICALES

RHOEADALES CLETHRACEAB Clethra Gronov. PAPAVERACEAE Bocconia Plum. ex L. ERICACEAE Arctostaphy/os Adans. MORINGACEAB Cavendishia Lind!. *Moringa Juss. Disterigma Niedenzu Gaultheria Kalm. ex L. CAPPARIDACEAB Mac/eania Hook. Capparis (Tourn.) L. Pernettya Gaud. Crataeva L. Psammisia Klotzsch *Rhododendron L. CARYOPHYLLALES Satyria Klotzsch Sph)'rospermllm Poepp. & En dl. TAMARICACBAB Thibaudia Ruiz & Pavo Tamarix L. Vaccinitlm L. SALICACI!AE *Populus L. PRIMULALES Salix (Tourn.) L. MYRSINACI!AB POL YGONACI!AI! Ardisia Swartz Coceoloba L. Conomorpha De. Ruprechtia e. A. Mey. Grammadenia Benth. R1I1nex L. Parathesis Hook. Triplaris L. Rapanea Aub!. Stylogyne De. NYCTAGINACI!AB Neea Ruiz & Pavo THEOPHRASTEACEAE Pisollia Plum. ex L. Clavija Ruiz & Pavo T ormbia Vell. lacquillia L. ARBOLES ARBUSTOS DE COSTA RICA FOURNIER & Ai.: Y

GENTIANALES SCROPHULARIALES BIGNONIACEAE OLEACEAE Crescemia 1. * Ft"I1xinus Tourn. ex L. Enallagma Baill. Forestie1"tl Pairo Godmania Hems!. ,) Li gUS/rtl111 (Taurn.) L. Jacaranda J uss. Linociera Sw. KigeJia De. OJea (Taurn.) 1. Pafmelltiera De. PJeon% ma Miers SchlegeJia Miq. LOGANIACEAB Spathodea Beauv. BuddJeia Houst. Tabebuia Gómez PotaJia Aubl. Tecoma Juss. Tecomaria Spach ApOCYNACEAE Aspidospefma Mart. & Zucc. ACANTHACEAE Cufodon/ia Waadsan Aphelandra H. Br. Lacmellea Karst. Bravaisia De. MaJouetia A. De. Jacobinia Maric . • N� erium 1. Sanchezia Ruiz & Pavo Plumeriopsis Rusby Waods & PJftI!lerirl Tourn. ex 1. LAMIALES RauwoJfia Plum. ex 1. S/emllladelli,¡ Benth. VERBENACEAE Tabemaem01 ltana Plum. ex AegiphiJa Jacq. L Avicel1l1ia T hevetia Adans. L T ollduzia Pitt. CalJicarpa 1. Vallesia Ruiz Pavo CitharexyJllm Mil!. & CJerodendron Burm. ')Congea Roxb. POLEMONIALES COrlluti,/ Plum. Dtlran/a 1. HYDROPHYLLACEAE *HoJmskioldia Retz. Wigtmdia H. B. K. Lantana 1. LiPpia Houst. ex 1. Pe/rea Haust. ex BORAGINACEAE 1. Bcttreria P. Br. Rehdera Maldenke Cordia 1. Tectona 1. Ehretia L. Vitex Taurn. ex L. T o/trlzefartia 1. ROSALES

SOLANACEAE ROSACEAE li.wistus Schott. Acaella 1. Brtlnfelsia Plum. ex L. ChrysobaJantls L. Capsimm 1. Couepia Aubl. Ces/mm 1. '-' Cfrl/egtls Taurn. ex 1. Cypbomalldra Mart. ex Sendtn. *Cydonia Tourn. ex Mill. Dal1lra 1. * Eriobo/rya Lind!. 1ua1l1;/Joa Ruiz & Pavo Hesperomeles Lindl. Lycian/hes (Dunal) Hassler HÍ1"/elJa 1. Markea Rich. HoJodisms Maxim. SaJandra Swartz Licania Aubl. SoJanum >1>MaJu! Taurn. ex L. 1. 1. Prunu! (Tauro.) 3i4 REVistA DE BIÓioGIA TRÓPICAi

Rosa Tourn. ex L. Tachigalia Aubl. Rubus (Taurn. ) *Tamal'indus Tourn. ex 1. 1. *Spiraea 1. PAPILlONATAE CONNARACEAB AIldira Lam. COntlarlls L. Barbieria De. ROllrea Aubl. Benthamantha Alefeld *Cajanlls De. SAXIFRAGACE4E Clitoria 1. Escal/onia Mutis ex Dalbergia 1. 1. Hydrangea Gronov ex 1. Derris Lour. Philadelphus (Riv.) 1. Diphysa Jacq. Phyllonoma Willd. ex Schulz. DiPetryx Schreb. Ribes DIISSÚl Urban 1. Krug. & Erythrina L. BRUNELLlACEAE Gliricidia H. B. K. Brunellia Ruiz Pavo bzdigofera 1. & Inocal'plls Forst. CUNONIACEAE Leycephyllllm Piper Weinmannia L. Lonchocarpus H. B. K. Machaerium Pers. LEGUMINOSAE Myrospermllm Jacq. Myroxylon 1. MIMOSEAE Ormosia Jackson Acacia (Touro.) L Parosela Cavo Albizzia Durazz. Platymiscium Vog. Calliandra Benth. Pterocarpus L. Enterolobium Mart. Sweetia Spreng. lnga Scop. Leucaena Benth. CASUARINACEAE Lysiloma Benth. CaSltarina 1. Mimosa 1. Pentaclethra Benth. MYRTALES Pithecelobillm Mart. Prosopis 1. LYTHRACEAE Stryphnodendro1t Mart. Adenaria H. B. K. Lagerstroemia L. CAESALPINIEAB Lafoensia Vandelli Bauhinia L. 1. Lawsonia *Brownea Jacq. Caesalpinia 1. PUNICACEAB CasJÍa Touro. ex L. *PunÍC'a L. Cynometra L. *Delonix RaE. LECYTHIDACEAE Dialillm Berthol/etia Hum. Bonpl. 1. &. Haematoxylon L. Couratari Aubl. Hymenaea 1. COllf'oupita Aubl. Mora Benth. Eschweilera Mart. Parkinsonia Plum. ex L. Grias L. Phyllocarplls R:ed. Gustavia 1. Peltogyne Vog. Lecylhis Loefl. Prioria Griseb. Schiz% bium Vog. MELASTOMACEAB Scmeb. Swarlzia AiMobotrYI De. FóURNIER ARBUSTOS COSTA tuCA b AL.: ARBOlES y bE 323

Axinaea Ruiz Pavo Gouania Jaeq. & Bellucia Neek. Reynosia Griseb. Blakea P. Br. Rhamnus Tourn. ex 1. Centronia D. Don Sagerelia Brongn. Chaelolepsis Miq. Zizyphus Adans. C/idemia D. Don Conostegia D. Don CELASTRACEAE GI'affenrieda De. * Euonymus L. Henriettea De. Maytemls Molina Heterotrichium De. Microtl'opis Wall. Lealldra Raddi Pen'otetia H. B. K. Maieta Aubl. Rhacoma L. Micollia Ruiz & Pavo Schaefferia Jaeq. Mouriri Aubl. Zinowiewia Turel. Ossaea De. Tibouchina Aubl. ONAGRACEAE Tococa Aubl. Fuchsia L. Topobea Aubl. Hallya DC.

AQUlFOLIACEAE MYRTACEAE: l/ex (Touro.) *Callistemon R. Br. 1. Cctlyptrallthes Swartz STAPHYLEACEAE *Eucalypws L'Hér. Turpinia Vento Eugenia 1. * Melaleuca L. THYMELAEACEAE Myrcia De. Myrtus Daphnopsis Mart. Zueco 1. & *Pimenla Lind!. ELAEAGNACEAE Psidium L. Elaeagnlls (Tourn.) 1. COMBRETACEAE HERNANDIACEAB Bucida 1. Gyrocarpus Jaeq. Combretum 1. Hernandia Plum. ex L. Conocarpus 1. Laguncularia Gaertn, OPILIACEAE Terminalia L. Agonandra Mieu RHIZOPHORACEAB OLACACEAB Cassipourea Aubl. Chaunochitol1 Benth. Rhizophora L. HeÍJteria Jaeq. Minquartia Aubl. CACTALES Schoepfia Sehreb. Ximenia Plum, ex L, CACTACEAB Cereus Mili. LORANTHACEAE Nopa/ea Salm-Dyek Antidaphne Poepp. & Eodl. Opuntia Tourn. ex Mili. Detldrophthora Eehl. Pereskia Mili. Gaiadendron G. Don. Oryctanthus Eiehl. CEUSTRALES Phoradendron Nutt. Phthirllsa Mart. PSilla(anthllJ RHAMNACBAB Mart. i a Call/br n Rich. Slrl/lbanllls Mut. RE'íj¡STA DE BlOLOGIA 326 TRÓl'icAi

SAPINDALES * Castanopsis Spach QuerCII! 1. SAPINDACEAE Allophylus L. MYRICACEAB '�Blighia Koenig Myrica 1. Cupania L. Dipterodendron Radlk. PROTEACEAE Dodonaea L. *Grevi/lea R. Br. Exothea Macf. "Macadamia F. Muell . Litchi Sonn. Pa//Opsis Salisb. Matayba Aubl. Roupala Aub!. * Melicocca L. * Nephelium L. UMBELLALES Pseudima Radlk. Sapindus Tourn. ex L. ARALlACEAE

Talisia Aubl. Didymopallax Dene Plan . . & ch Poit. Gilibertia Ruiz Pavo T houinia & Tbouinidium Radlk. *Nothopallax Miq.

Oreopallax Dene. Pl n . & a ch HIPPOCASTANACEAE Schefflera Forst. BilIia Peyr. Sciadodclldron Griseb. Sciodaphyllum P. Br. SABIACEAE Meliosma Blume UMBELLIFERAE Myrrhidelldroll Coult. & Rose ICACINACEAE Calatola Stand!. CORNACEAE Villaresia Ruiz Comus (Tourn,) & Pav, L

CORIARIACEAE GAR!lYACEAE Coriari'l Niss. ex Dougl. L Garrya

ANACARDIACEAE RU IALES B Allacardium L. Astronium Jacq. RUBIACEAE *Campnosperma Thwaites Alibcrtia A. Rich. * Mangifera 1. Anisome"is Presl Mallria Kunth Arcythophyllllm Willd. Mosquitoxylllm Krug. Urban & Bertiera Aubl. Rblls (Tourn.) L. Bouvardia Salisb. *Scbinlls L. Calycophyl/um De. Spondias L. Cepbaelis SW. Tapirira AubI. Chimarrbis Jacq. Condaminea De. ]UGLANDACEAE Chione DC Alfaroa Stand!. Chiococca P. Br. ex L. Ellgelbardtia Leschen Cbomelia L., non Jacq, * !uglans L. Cinchona L. "Colfea L. BETULACEAE Cosmibuena Ruiz Pavo & Alnlls Hill. Coussarea Aubl. COlltarea Aub!. Cham. & Schlechtd. FAGACEAll Deppes Hill. ·Caslllnea Dllroia L. DE FOÜRNiER. ¿ A.: ARBOLES Y ARBUSTOS COSTA id& ir¡

Elaeagia ed. Warszewiczia Klotzsch W Exostema Rich. Xerococcus Oerst. Faramea Aub!. * Gardenia Ellis CAPRIFOLlACEAI! Genipa (Tourn.) L. SambucIIS (Tourn.) L. Gonzalagunia Ruiz Pavo Viburnum L. & Guettarda L. Hamelia Jacq. Hillia Jacq. Hoffmannia Sw. HoltO/tia Boerh. Al'c/;ibaccharis HecLÍng Isertja Schreb. Baccharis L. Ixora L. Brickellia EIl. Ladenbergia Klotzsch Calea L. Lindenia Benth. Clibadium L. Machaonia Humb. * Diplostephium H. K. & Bonpl. D. Macrocnemum P. Br. Eupatorium (Tourn.) L. Morinda L. Liabum Adans. Nothophlebia Standl. Lycoseris Cass. Oregandra Stand!. Montanoa Cev. Posoqueria Aub!. "Oligan/hes Cass. Pentagonia Benth. OtopappltS Bentb. Klotzsch Pogonopus De. Palicourea Aub!. *Piptocarpha R. Dr. Psychotria L. Podachaenillm Benth. Randia Houst. ex L. Ransonia B1akc. Rumfordia Ravnia Oerst. De. L. Rondeletia De. Rudgea Salisb. Senecio (Tourn.) L. *Tessaria Ruiz Pavo Rustia Klotzsch & Sickingia Tridens Roem. Schult. WilId. & Sommera Schlechtd. V erbe sina L. Tocoyena Aub!. Vernonia Schreb. Schreb. Llave Uncaria La

SUMMARY

A preliminary list of families and genera of trees and shrubs of Costa lÜf is presented. The list includes 124 families and over 670 genera.

RESUMEN

Se presenta una lista preliminar de las familias y de los géner06 de á 124 boles y arbustos de Costa Rica. En la lista se incluyen familias y más de 6i géneros. REVISTA I3IÓioGIA DE TROPlCAi.

BIBLIOGRAFIA

ALLEN, P. H. 1. 1956. The rain forests oj Gallo Dulce. University of FlcIida Press. 417 pp.

FOURNIER, L. A. 2. 1966. The importallt tree families of Costa Rica. Organization for Tropical Studies Universidad de Costa Rica. 21 pp. (mimeografiado).

3. HOLDRIDGE, L. R. 1966. Comunicacion personal.

4. KUIJT, J. 1964. A revision of the Loranthaceac of Costa Rica. Bot. Jb., 83(3): 250-326.

5. LAWRENCE, G. H. M.

1951. Taxo nomy 01 vascular . MacMillan, 823 pp.

6. LITILE, E. J. JR. 1965. Clave preliminar las familias de los árboles de Costa Rica. Turrialba, 1� de (2) : 119-129.

7. NISMAN, CARMEN 1965. Estudios laxon6micos y ecológicos de los helechos arborescentes (Cyalheaceae

y Dirksoniaceae) de Costa Rica. Tesis, Universid�d de Costa Rica. 157 pp.

8. PITIlER, H. 1957. Ensayo sobre plantas umales de Costa Rica. 2a. Ed. Universidad de Costa Rica, Serie de Ciencias Naturales N" 2,264 pp.

RODRÍGUEZ, R. L. 9. 1964. Apllntes y gllia de laboratorio de botánica sistemática, 2a. Ed. Un:versidad de Costa Rica, Serie de Ciencias Naturales N" 5. 86 pp.

10. STANDLEY, P. C. 1937. 1938. Flora 01 Costa Rica. Chicago, Field Museum of Natural History. Be­ t2nicaJ Ser:es Vol. 18,1616 pp. (-cuatro tomos).

'11. WILLIS, J. C. 1955. A dictionary 01 the flotverillg plants and ferm. Cambridge University PresSr, 752 pp. 6' ed.